Sprawozdanie za 2012 rok - Portal Wiedzy PAN - Polska Akademia ...

POLSKA AKADEMIA NAUK<br />

SPRAWOZDANIE <strong>2012</strong><br />

WARSZAWA, maj 2013

---

<strong>Sprawozdanie</strong> zostało przygotowane przez Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong><br />

na podstawie informacji z wydziałów <strong>PAN</strong>, biur Kancelarii <strong>PAN</strong> oraz placówek <strong>PAN</strong>.<br />

Projekt graficzny okładki – Robert Dobrzyński<br />

Skład i łamanie – Dariusz Górski<br />

Elżbieta Malik<br />

© Copyright<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk<br />

Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong><br />

00-901 Wars<strong>za</strong>wa, Plac Defilad 1<br />

tel./fax (0-22) 620-49-30<br />

e-mail: bupn@pan.pl<br />

ISSN 1231-5362<br />

Na okładce: <strong>Akademia</strong> Medyczno-Chirurgiczna w Wars<strong>za</strong>wie (ob. <strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk, Pałac<br />

Staszica). Drzeworyt, autor wzoru nieznany, autor matrycy F.H. Rober. Reprodukcja ze zbiorów<br />

Archiwum Dokumentacji Fotograficznej Instytutu Sztuki <strong>PAN</strong>. Skanowanie reprodukcji Reprograf<br />

s.c. J.D. Dobrzyńscy.

---

PRZEDMOWA<br />

Rok <strong>2012</strong> był <strong>rok</strong>iem jubileuszu 60-lecia istnienia Polskiej Akademii Nauk. Z tej okazji 24 maja<br />

odbyła się uroczysta sesja Zgromadzenia Ogólnego <strong>PAN</strong>. Uroczystości objął patronatem honorowym<br />

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Uroczystości jubileuszowe stały się<br />

nie tylko okazją do przypomnienia genezy Akademii i jej dziejów, ale także do rozważań o jej aktualnych<br />

<strong>za</strong>daniach, o miejscu i roli w nauce współczesnej oraz obowiązkach społecznych. Zsumowaniem<br />

refleksji jubileuszowych była księga <strong>za</strong>tytułowana „Tradycja – współczesność – przyszłość.<br />

Refleksje jubileuszowe 1952-<strong>2012</strong>”.<br />

Rok <strong>2012</strong>, był nie tylko i nie przede wszystkim <strong>rok</strong>iem uroczystości jubileuszowych. Był to<br />

bowiem pierwszy <strong>rok</strong> wielokierunkowej pracy wykonanej już po <strong>za</strong>kończeniu głównych przekształceń,<br />

jakie odbywały się w Akademii od października 2010 r.<br />

Zgromadzenie Ogólne Akademii obradowało w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> trzykrotnie. Omawiano nie tylko sprawy<br />

zwią<strong>za</strong>ne z bieżącą działalnością Akademii, takie jak noweli<strong>za</strong>cja jej statutu czy wybory nowych<br />

członków. Zgromadzenie Ogólne uchwaliło ważny i oczekiwany przez środowisko Kodeks etyki<br />

pracownika naukowego oraz przyjęto dokument „Strategiczne kierunki rozwoju Polskiej Akademii<br />

Nauk”, który był rezultatem i podsumowaniem debaty prowadzonej przez dłuższy c<strong>za</strong>s w różnych<br />

gremiach Akademii. Podobnie jak w poprzednich latach Zgromadzenie Ogólne podejmowało dyskusję<br />

nad najistotniejszymi problemami polityki naukowej państwa i finansowania nauki, ze szczególnym<br />

uwzględnieniem roli i miejsca w niej instytutów Polskiej Akademii Nauk. Zwracano uwagę<br />

na zbyt niskie nakłady na naukę w Polsce, na brak możliwości ubiegania się przez instytuty <strong>PAN</strong><br />

o dotacje na prowadzenie studiów doktoranckich oraz pomijanie komitetów naukowych <strong>PAN</strong> przy<br />

opiniowaniu ważnych dokumentów strategicznych dotyczących społecznej i gospodarczej polityki<br />

państwa. Omawiano przygotowania do planowanej na <strong>rok</strong> 2013 przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa<br />

Wyższego oceny parametrycznej jednostek naukowych.<br />

Działalność pięciu wydziałów Polskiej Akademii Nauk koncentrowała się, po<strong>za</strong> sprawami bieżącymi,<br />

na opracowaniu programów działania wynikających ze strategicznych kierunków rozwoju<br />

Akademii. Wiele uwagi poświęcono <strong>za</strong>gadnieniu oceny jednostek naukowych i organi<strong>za</strong>cyjnych<br />

zrzeszonych w wydziałach. Zwią<strong>za</strong>ne to było z przygotowaniami do rozpoczynającej się oceny parametrycznej<br />

jednostek naukowych, a w tym kontekście <strong>za</strong>sad okresowej oceny instytutów, do której<br />

wydziały są ustawowo zobligowane. Wydziały pracowały też nad oceną komitetów naukowych<br />

i problemowych Akademii oraz <strong>za</strong>jmowały się aktualną problematyką organi<strong>za</strong>cyjną, prawną i kadrową<br />

zwią<strong>za</strong>ną z działalnością podległych im placówek naukowych. W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> wydziały Akademii<br />

koordynowały działalność łącznie 69 instytutów naukowych, sprawowały nadzór nad<br />

9 pomocniczymi jednostkami naukowymi i współpracowały z 2 jednostkami naukowymi spo<strong>za</strong><br />

struktur Akademii. Placówki Polskiej Akademii Nauk osiągnęły wysokie wyniki w krajowych konkursach<br />

i rankingach. Statusem Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego, w ramach konsorcjów<br />

z udziałem wydziałów uczelni, wyróżniono: Instytut Nauk Matematycznych <strong>PAN</strong>, Instytut Fizyki<br />

Jądrowej im. Henryka Niewodnic<strong>za</strong>ńskiego <strong>PAN</strong> w Krakowie, Instytut Katalizy i Fizykochemii<br />

Powierzchni im. Jerzego Habera <strong>PAN</strong> w Krakowie, Instytut Farmakologii <strong>PAN</strong> w Krakowie, Instytut<br />

Medycyny Doświadc<strong>za</strong>lnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego <strong>PAN</strong> w Wars<strong>za</strong>wie.<br />

Ranking liderów badań podstawowych Narodowego Centrum Nauki, w 15 konkursach ogłoszonych<br />

i rozstrzygniętych w latach 2011-<strong>2012</strong>, potwierdził silną pozycję jednostek naukowych <strong>PAN</strong><br />

w środowisku naukowym i ich wielki potencjał badawczy. 70 instytutów i jednostek pomocniczych<br />

<strong>PAN</strong> zdobyło 881 grantów na ogólną ich liczbę 4360. Wśród liderów badań podstawowych znajdują<br />

się: Instytut Biologii Doświadc<strong>za</strong>lnej im. Marcelego Nenckiego <strong>PAN</strong>, Instytut Chemii Fizycznej<br />

<strong>PAN</strong>, Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności <strong>PAN</strong> w Olsztynie, Instytut Biochemii i Biofizyki<br />

<strong>PAN</strong> i Instytut Fizyki <strong>PAN</strong>.<br />

– 3 –

---

Istotnym elementem działalności naukowej Polskiej Akademii Nauk jest jej aktywność międzynarodowa<br />

wyrażająca się przede wszystkim we współpracy dwustronnej, pracy w organi<strong>za</strong>cjach<br />

międzynarodowych oraz działalności stacji naukowych <strong>PAN</strong> <strong>za</strong> granicą. Podstawę współpracy dwustronnej<br />

stanowiło 79 umów i porozumień <strong>za</strong>wieranych na szczeblu centralnym, w których uczestniczą<br />

partnerzy Akademii z 45 krajów. Kontynuowano współpracę w ramach Forum Akademii Nauk<br />

Państw Grupy Wyszehradzkiej. <strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk jest członkiem 75 międzynarodowych organi<strong>za</strong>cji<br />

naukowych. O jej aktywności we współpracy z <strong>za</strong>granicą świadczą także ważne konferencje<br />

naukowe, których <strong>Akademia</strong> była organi<strong>za</strong>torem. Należy w tym miejscu wymienić: „Potencjał i nowe<br />

wyzwania dla nauk humanistycznych i społecznych. Naukowy dialog transgraniczny” – pierwszą<br />

wspólną konferencję przedstawicieli nauk humanistycznych i społecznych reprezentujących<br />

instytuty <strong>PAN</strong> i Leibniz-Gemeinschaft, międzynarodową konferencję „Electronic Health and Medicine:<br />

Advances and Challenges”, która była poświęcona ocenie obecnego stanu <strong>za</strong>awansowania<br />

technologii typu e-health, jej <strong>za</strong>letom i <strong>za</strong>grożeniom. Członkowie IAP (The Global Network of<br />

Science Academies) Biosecurity Working Group, której przewodniczy <strong>Polska</strong>, uczestniczyli w sesji<br />

plenarnej posiedzenia Państw Stron Biological Weapons Convention na forum ONZ. Jako impre<strong>za</strong><br />

towarzysząca posiedzeniu Państw Stron BWC została zorganizowana konferencja, podc<strong>za</strong>s której<br />

przedstawiono działalność Grupy oraz jej członków w obs<strong>za</strong>rze edukacji i podnoszenia świadomości<br />

„dual use”.<br />

Istotnym elementem aktywności Polskiej Akademii Nauk jest działalność upowszechniająca<br />

naukę, której celem jest propagowanie dorobku integracyjnego i promocyjnego <strong>PAN</strong>, przyczynianie<br />

się do rozwoju edukacji i wzbogacania kultury narodowej. Przyznane środki finansowe (6,5 mln<br />

PLN) zostały przeznaczone na reali<strong>za</strong>cję <strong>za</strong>dań z <strong>za</strong>kresu działalności eksperckiej, wydawniczej,<br />

działalności bibliotek, udostępniania dla nauki <strong>za</strong>sobów archiwalnych i muzealnych, tworzenia i utrzymania<br />

baz danych oraz upowszechniania osiągnięć nauki. Realizując <strong>za</strong>dania wydawnicze <strong>Akademia</strong><br />

utrzymywała m.in. ciągłość ukazywania się niskonakładowych, najważniejszych w danych specjalnościach<br />

naukowych serii wydawniczych. Wydawano c<strong>za</strong>sopisma uwzględniane przez MNiSW<br />

w ocenach parametrycznych jednostek, jak również znajdujące się na tzw. liście filadelfijskiej. Ukazywały<br />

się także publikacje popularnonaukowe i upowszechniające naukę <strong>PAN</strong>, zróżnicowane ze<br />

względu na przedmiot i cel przekazu oraz adresatów. Kontynuowano proces umieszc<strong>za</strong>nia c<strong>za</strong>sopism<br />

naukowych <strong>PAN</strong> na wspólnej platformie. Na stronie internetowej <strong>PAN</strong> kontynuował działalność<br />

portal pn. Czytelnia c<strong>za</strong>sopism. Prowadził działalność „The Central European Journal of Social<br />

Sciences and Humanities”, elektroniczne c<strong>za</strong>sopismo nauk społecznych i humanistycznych akademii<br />

nauk państw Grupy Wyszehradzkiej.<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> kontynuowano wprowad<strong>za</strong>nie zmian w sposobie gospodarowania nieruchomościami.<br />

Biuro Gospodarowania Nieruchomościami <strong>PAN</strong> sprawuje bezpośredni nadzór nad gospodarowaniem<br />

nieruchomościami przejętymi po zlikwidowanych <strong>za</strong>kładach działalności pomocniczej oraz<br />

<strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>niem tymi nieruchomościami. Biuro przygotowuje dla Komisji ds. gospodarowania nieruchomościami<br />

informacje dotyczące wniosków o przeniesienie na rzecz instytutów praw do nieruchomości<br />

przysługujących Akademii oraz kompletowało dane niezbędne do ustalenia <strong>za</strong>sobu nieruchomości<br />

niezbędnych do reali<strong>za</strong>cji <strong>za</strong>dań statutowych <strong>PAN</strong> oraz przeznaczonych do odpłatnego zbycia<br />

lub zrzeczenia się na rzecz Skarbu Państwa lub gmin. Biuro nadzorowało także procesy inwestycyjne<br />

prowadzone w nieruchomościach Akademii, a finansowane ze środków budżetowych.<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> członkowie <strong>PAN</strong> otrzymali liczne nagrody i wyróżnienia naukowe, między innymi<br />

nagrody Prezesa Rady Ministrów, Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Fundacji na rzecz Nauki<br />

Polskiej, rektorów uczelni, nagrody resortowe, nagrody przyznawane przez krajowe i <strong>za</strong>graniczne<br />

środowiska naukowe, a także najwyższe odznaczenia państwowe. Tytułem doktora honoris causa<br />

wyróżniono 10 osób. Prezes Polskiej Akademii Nauk prof. Michał Kleiber odznaczony został francuskim<br />

orderem oficerskim L’Ordre Nationale de Merite i japońskim Order of the Rising Sun, Gold<br />

– 4 –

---

and Silver Star. Wraz z prof. Ritą Süssmuth, byłą przewodniczącą niemieckiego Bundestagu oraz<br />

prof. Jackiem Langiem, byłym francuskim ministrem kultury, prezes <strong>PAN</strong> otrzymał nagrodę im.<br />

Adama Mickiewic<strong>za</strong> przyznawaną przez Komitet Współpracy Francusko-Niemiecko-Polskiej.<br />

<strong>Akademia</strong> przyznała swoje prestiżowe wyróżnienie Medal <strong>PAN</strong> im. Mikołaja Kopernika profesorowi<br />

Henrykowi Skarżyńskiemu. Medal Polskiej Akademii Nauk otrzymali: profesorowie Leszek<br />

Pączek, Jerzy S<strong>za</strong>flik, Lech Zimowski, Junichi Ueda (Japonia), Alberto Oliviero (Włochy), Hans<br />

Rothe (Niemcy) oraz Instytut Biologii Ssaków <strong>PAN</strong>.<br />

Wydziały Polskiej Akademii Nauk przyznały, jak co <strong>rok</strong>u, swoje nagrody <strong>za</strong> wybitne osiągnięcia<br />

badawcze. Wśród 44 laureatów znajdują się pracownicy i zespoły z jednostek naukowych Akademii<br />

oraz innych instytucji naukowych w kraju i <strong>za</strong> granicą, w tym studenci podejmujący prace badawcze,<br />

a także instytuty naukowe.<br />

Oddziały <strong>PAN</strong> w Gdańsku (wspólnie z wład<strong>za</strong>mi samorządowymi), w odzi odzi (wspólnie z ośrodkami<br />

akademickimi miasta) i Wrocławiu przyznały nagrody, których laureatami zostało 12 osób,<br />

wśród nich uczeni, młodzi pracownicy nauki, dziennikarze i artyści. Prezes <strong>PAN</strong> ustanowił nagrodę<br />

Oddziału <strong>PAN</strong> we Wrocławiu „Iuvenes Wratislavie” przyznawaną młodemu pracownikowi dolnośląskiej<br />

instytucji naukowej <strong>za</strong> wybitne osiągnięcia naukowe przyczyniające się do rozwoju nauki.<br />

Rok 2013 będzie kontynuacją <strong>za</strong>mierzeń badawczych i prac organi<strong>za</strong>cyjnych, które <strong>Polska</strong><br />

<strong>Akademia</strong> Nauk podjęła w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym. Należy wyrazić optymistyczne przekonanie, że<br />

misja <strong>PAN</strong> oraz jej cele naukowe i społeczne będą, przy dostatku środków finansowych i dyscyplinie<br />

organi<strong>za</strong>cyjnej, wypełniane z odwagą, powagą oraz w zgodzie z wysokimi standardami etycznymi<br />

i intelektualnymi obowiązującymi świat nauki.<br />

Wars<strong>za</strong>wa, maj 2013<br />

Michał Kleiber<br />

Prezes <strong>PAN</strong><br />

– 5 –

---

KIEROWNICTWO POLSKIEJ AKADEMII NAUK<br />

kadencja 2011-2014<br />

PREZES<br />

WICEPREZESI<br />

czł. rzecz. <strong>PAN</strong> Michał Kleiber<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Marek C. Chmielewski<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Adam J. Zięcik*<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Andrzej Górski<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Mirosława Marody<br />

KANCLERZ<br />

dr inż. Zdzisław Hensel<br />

WYDZIAŁY POLSKIEJ AKADEMII NAUK<br />

• Wydział I Nauk Humanistycznych i Społecznych<br />

Dziekan<br />

Przewodniczący Rady Kuratorów<br />

Zastępca przewodniczącego Rady Kuratorów<br />

• Wydział II Nauk Biologicznych i Rolniczych<br />

Dziekan<br />

Przewodniczący Rady Kuratorów<br />

Zastępca przewodniczącego Rady Kuratorów<br />

• Wydział III Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi<br />

Dziekan<br />

Przewodniczący Rady Kuratorów<br />

Zastępca przewodniczącego Rady Kuratorów<br />

• Wydział IV Nauk Technicznych<br />

Dziekan<br />

Przewodniczący Rady Kuratorów<br />

Zastępca przewodniczącego Rady Kuratorów<br />

• Wydział V Nauk Medycznych<br />

Dziekan<br />

Przewodniczący Rady Kuratorów<br />

Zastępca przewodniczącego Rady Kuratorów<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Stanisław Filipowicz<br />

czł. rzecz. <strong>PAN</strong> Jerzy M. Brzeziński<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Stanisław Gajda<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jerzy Duszyński<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Stefan Malepszy<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Andrzej Jerzmanowski<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Marek Grad<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Janusz Lipkowski<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Paweł Rowiński<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Marian Kaźmierkowski<br />

czł. rzecz. <strong>PAN</strong> Janusz Kacprzyk<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Lucjan Pawłowski<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jacek Zaremba<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jan Albrecht<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Ewa Szczepańska-Sadowska<br />

* do dnia 31.08.<strong>2012</strong> r. funkcję wiceprezesa <strong>PAN</strong> pełnił czł. koresp. <strong>PAN</strong> Rys<strong>za</strong>rd Górecki<br />

– 6 –

---

DZIAŁALNOŚĆ ORGANÓW KIEROWNICZYCH I KORPORACYJNYCH<br />

POLSKIEJ AKADEMII NAUK<br />

ZGROMADZENIE OGÓLNE <strong>PAN</strong><br />

Zgromadzenie Ogólne <strong>PAN</strong> obradowało w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> trzykrotnie: w maju, we wrześniu i w grudniu.<br />

Podjęło w okresie sprawozdawczym 10 uchwał.<br />

120. uroczysta sesja Zgromadzenia Ogólnego <strong>PAN</strong> z okazji 60-lecia Polskiej Akademii Nauk<br />

odbyła się 24 maja w siedzibie Ogrodu Botanicznego – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej<br />

w Powsinie. Uroczystości objął honorowym patronatem Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej<br />

Bronisław Komorowski.<br />

W pierwszej części sesji członkowie <strong>PAN</strong> omawiali sprawy zwią<strong>za</strong>ne z bieżącą działalnością<br />

Akademii. W związku z rezygnacją czł. rzecz. <strong>PAN</strong> Henryka Szymc<strong>za</strong>ka ze stanowiska dziekana<br />

Wydziału III Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi <strong>PAN</strong> oraz z członkostwa w Prezydium <strong>PAN</strong>, Zgromadzenie<br />

Ogólne wybrało czł. koresp. <strong>PAN</strong> Marka Grada na przedstawiciela Wydziału III w Prezydium<br />

<strong>PAN</strong>. Zgromadzenie wybrało również 9 nowych członków Akademii Młodych Uczonych i podjęło<br />

uchwałę o noweli<strong>za</strong>cji statutu <strong>PAN</strong>. Prof. Andrzej Zoll, przewodniczący Komisji do spraw etyki<br />

w nauce przedstawił Zgromadzeniu Ogólnemu <strong>PAN</strong> sprawozdanie z działalności Komisji w 2011 r.,<br />

zwracając uwagę na wątpliwości wynikające z obowiązujących przepisów dotyczących pozycji<br />

Komisji w stosunku do komisji dyscyplinarnych i do Zespołu Dobrych Praktyk Akademickich działającego<br />

przy Ministrze Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Druga część sesji ZO <strong>PAN</strong> była zwią<strong>za</strong>na<br />

z obchodami 60-lecia istnienia Polskiej Akademii Nauk. List gratulacyjny Prezydenta RP Bronisława<br />

Komorowskiego przeka<strong>za</strong>ł Dariusz Młotkiewicz, sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP. Prof.<br />

Daria Nałęcz, podsekretarz stanu w MNiSW, przekazując list gratulacyjny prof. Barbary Kudryckiej,<br />

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, przypomniała swoje związki naukowe z instytutami<br />

<strong>PAN</strong>. Mars<strong>za</strong>łek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik przeka<strong>za</strong>ł Prezesowi <strong>PAN</strong> Michałowi<br />

Kleiberowi medal pamiątkowy „PRO MASOVIA” nadany Polskiej Akademii Nauk. Prof. M. Klei ber,<br />

odnosząc się w swym wystąpieniu do genezy <strong>PAN</strong>, uznał powołanie Polskiej Akademii Nauk <strong>za</strong><br />

autonomiczny akt środowiska naukowego, które odwoływało się do wielkich tradycji akademii<br />

europejskich oraz wieloletnich własnych starań o utworzenie ogólnopolskiej instytucji naukowej.<br />

Podkreślił rolę pracowników naukowych <strong>PAN</strong> w dążeniu polskiej nauki do niepodległości. W ramach<br />

uroczystej sesji odbyła się debata „Nauka w Polsce: aspiracje vs możliwości” z udziałem podsekretarz<br />

stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego prof. Darii Nałęcz, przewodniczącego Rady<br />

Narodowego Centrum Nauki prof. Michała Karońskiego, przewodniczącego Rady Narodowego<br />

Centrum Badań i Rozwoju prof. Jerzego Kątckiego, prezesa Fundacji na rzecz Nauki Polskiej prof.<br />

Macieja Żylic<strong>za</strong>, prezesa Zarządu Naukowej Fundacji Polpharmy dr. Wojciecha Kuźmierkiewic<strong>za</strong>.<br />

121. sesja Zgromadzenia Ogólnego <strong>PAN</strong> odbyła się 25 września. W związku z wyborem wiceprezesa<br />

<strong>PAN</strong> Rys<strong>za</strong>rda Góreckiego na rektora Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, przeprowadzono<br />

wybory uzupełniające, w których na wiceprezesa <strong>PAN</strong> został wybrany czł. koresp. <strong>PAN</strong> Adam<br />

Zięcik. W części sprawozdawczej Prezes <strong>PAN</strong> Michał Kleiber oraz wiceprezesi <strong>PAN</strong> Mirosława<br />

Marody, Marek Chmielewski i Andrzej Górski omówili działalność Polskiej Akademii Nauk w 2011 r.<br />

Prof. M. Kleiber zwrócił uwagę na trudności, jakie spowodowało dla Akademii wejście w życie<br />

ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk. Podkreślił, że proces wdrażania ustawy<br />

o <strong>PAN</strong> wska<strong>za</strong>ł jej słabe punkty, jak również słabości innych ustaw z pakietu aktów prawnych<br />

– 7 –

---

eformujących naukę, czego nie można było przewidzieć, lub nie przewidziano w fazie projektowania.<br />

Członkowie Zgromadzenia Ogólnego przyjęli sprawozdanie Prezesa <strong>PAN</strong> z działalności Akademii<br />

i sprawozdanie finansowe <strong>za</strong> <strong>rok</strong> 2011 oraz podjęli uchwałę w sprawie wyboru audytora, przyjmując<br />

propozycję Komisji Rewizyjnej. Zgodnie z <strong>za</strong>leceniami Rządowego Centrum Legislacyjnego<br />

Zgromadzenie Ogólne <strong>PAN</strong> uchwaliło noweli<strong>za</strong>cję statutu <strong>PAN</strong>, dokonując zmian dotyczących<br />

m.in. ustalania kworum przy podejmowaniu uchwał przez Zgromadzenie Ogólne <strong>PAN</strong>. Czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Rys<strong>za</strong>rd Górecki podsumował debatę nad opracowaniem misji i strategicznych kierunków<br />

rozwoju Akademii. Zgromadzenie Ogólne przyjęło dokument „Strategiczne kierunki rozwoju Polskiej<br />

Akademii Nauk”. Prof. Andrzej Zoll, przewodniczący Komisji do spraw etyki w nauce, omówił<br />

projekt Kodeksu etyki pracownika naukowego opracowywany przez Komisję. W trakcie dyskusji<br />

członkowie Akademii <strong>za</strong>proponowali zmianę niektórych uregulowań. Prezes <strong>PAN</strong> odnotował wybór<br />

prof. Agnieszki Zalewskiej z Instytutu Fizyki Jądrowej im. H. Niewodnic<strong>za</strong>ńskiego <strong>PAN</strong> na przewodniczącą<br />

CERN. Poinformował także o propozycjach powołania Zespołu do spraw oceny poziomu<br />

nauki w Polsce oraz Zespołu do opracowania stanowiska w sprawie Open Access, jak również<br />

propozycji wystąpienia Akademii z wnioskiem w sprawie utworzenia funduszu stypendialnego dla<br />

<strong>za</strong>granicznych naukowców <strong>za</strong>mier<strong>za</strong>jących podjąć pracę naukową w Polsce.<br />

122. sesja Zgromadzenia Ogólnego <strong>PAN</strong> odbyła się 13 grudnia. Prof. Marek Ratajc<strong>za</strong>k, podsekretarz<br />

stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego przedstawił informację nt. polityki<br />

naukowej państwa i finansowania nauki ze szczególnym uwzględnieniem roli i miejsca w niej instytutów<br />

Polskiej Akademii Nauk. Prof. M. Ratajc<strong>za</strong>k poinformował uczestników sesji o przygotowaniach<br />

do planowanej na 2013 <strong>rok</strong> oceny parametrycznej jednostek naukowych. W dyskusji głos<br />

<strong>za</strong>brali m.in. prof. Elżbieta Wyroba, prof. Wojciech J. Stec, prof. Jan Strelau, prof. Jan Woleński,<br />

prof. Jacek Fisiak, prof. Jerzy Nowak, zwracając uwagę na zbyt niskie nakłady na naukę w Polsce,<br />

brak możliwości ubiegania się przez instytuty <strong>PAN</strong> o dotacje na prowadzenie studiów doktoranckich<br />

oraz pomijanie komitetów naukowych <strong>PAN</strong> przy opiniowaniu ważnych dokumentów strategicznych<br />

dotyczących społecznej i gospodarczej polityki państwa. Prezes <strong>PAN</strong> M. Kleiber poinformował<br />

o sukcesach naukowych uczonych z <strong>PAN</strong>, którym przypadły w udziale prestiżowe wyróżnienia<br />

i odznaczenia, m.in. Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, laury „Populary<strong>za</strong>tora nauki” czy<br />

nagroda w polskiej edycji międzynarodowego konkursu PRIX GALIEN. Zwieńczeniem trwających<br />

w poprzednich miesiącach prac stało się uchwalenie Kodeksu etyki pracownika naukowego.<br />

W części naukowej sesji prof. Henryk Skarżyński, dyrektor Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu<br />

w Wars<strong>za</strong>wie przedstawił wykład „Interdyscyplinarność w medycynie jako źródło jej sukcesu”. Prof.<br />

Irena E. Kotowska, przewodnicząca Komitetu Nauk Demograficznych <strong>PAN</strong> wystąpiła z wykładem<br />

„Żyjemy dłużej – jak wykorzystać tę s<strong>za</strong>nsę”. Sesji Zgromadzenia Ogólnego <strong>PAN</strong> towarzyszyła<br />

wystawa „Viribus unitis – Polscy Parlamentarzyści w Monarchii Habsburskiej 1848-1918” przygotowana<br />

przez Stację Naukową w Wiedniu.<br />

PREZYDIUM <strong>PAN</strong><br />

W <strong>2012</strong> r. odbyło się 8 posiedzeń Prezydium <strong>PAN</strong>, na których podjęto 66 uchwał, 1 postanowienie<br />

oraz ogłoszono 1 stanowisko w sprawach będących przedmiotem obrad.<br />

24 stycznia odbyło się pierwsze posiedzenie Prezydium <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. Wiceprezes <strong>PAN</strong> Mirosława<br />

Marody poruszyła problem praw autorskich w wydawnictwach naukowych w związku z listem<br />

od wydawców, którzy zwrócili się do władz Akademii z prośbą o wsparcie ich starań o <strong>za</strong>hamowanie<br />

niekorzystnych procesów <strong>za</strong>grażających istnieniu polskiego rynku publikacji naukowych i akademickich.<br />

Krzysztof Kossobudzki z Wydawnictwa PWN wśród najważniejszych problemów wymienił<br />

zmiany w prawie autorskim, piractwo internetowe i niskie nakłady na finansowanie publikacji<br />

naukowych i akademickich. Prezydium <strong>PAN</strong> upoważniło prof. Mirosławę Marody do przygotowania<br />

– 8 –

---

projektu stanowiska w tej sprawie. Członkowie Prezydium <strong>PAN</strong> dokonali wyboru prof. Andrzeja<br />

Januszewic<strong>za</strong> na przedstawiciela Polskiej Akademii Nauk w Radzie Głównej Nauki i Szkolnictwa<br />

Wyższego. Prezydium <strong>PAN</strong> podjęło uchwały w sprawie wyborów uzupełniających członków Akademii<br />

Młodych Uczonych i zmiany planu finansowego Polskiej Akademii Nauk na <strong>rok</strong> 2011. Zgodnie<br />

z sugestią Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Prezydium <strong>PAN</strong> przyjęło uchwały w sprawie<br />

komitetów naukowych i narodowych <strong>PAN</strong>, w szczególności w <strong>za</strong>kresie powoływania komitetów, ich<br />

członków i przewodniczących. Na wniosek Kancler<strong>za</strong> <strong>PAN</strong> dr. inż. Zdzisława Hensla, Prezydium<br />

<strong>PAN</strong> podjęło uchwały w sprawach majątkowych. Prof. Henryk Szymc<strong>za</strong>k <strong>za</strong>apelował o większą<br />

aktywność w upowszechnianiu nauki <strong>za</strong> pośrednictwem Internetu. Prof. Jerzy Duszyński poinformował<br />

o sukcesie instytutów Wydziału II i III <strong>PAN</strong>, które w <strong>rok</strong>u 2011 pozyskały znaczne środki<br />

finansowe z Narodowego Centrum Nauki. Prof. M. Kleiber powiadomił zebranych o planowanym<br />

przejęciu przez Polską Akademię Nauk Nagrody im. Profesora Hugona Steinhausa w <strong>za</strong>kresie upowszechniania<br />

i populary<strong>za</strong>cji nauki. Prof. J. Zaremba <strong>za</strong>proponował rozpatrzenie możliwości zwiększenia<br />

wysokości środków finansowych przeznac<strong>za</strong>nych na nagrody wydziałowe.<br />

28 lutego Prezydium <strong>PAN</strong> wysłuchało informacji prof. Jerzego Pielaszka, dyrektora Stacji Naukowej<br />

<strong>PAN</strong> w Paryżu. Prof. J. Pielaszek omówił najważniejsze przedsięwzięcia i wydarzenia organizowane<br />

w <strong>za</strong>kresie promocji i populary<strong>za</strong>cji nauki oraz działalności kulturalno-artystycznej.<br />

W dyskusji pozytywnie oceniono działalność Stacji i jej dyrektora. Prof. M. Kleiber wyraził podziękowanie<br />

prof. J. Pielaszkowi <strong>za</strong> wieloletnie kierowanie Stacją i ugruntowanie jej wizerunku jako<br />

ważnego ośrodka polskości w Paryżu. Prof. Stefan Malepszy, przewodniczący Rady Kuratorów<br />

Wydziału II Nauk Biologicznych i Rolniczych <strong>PAN</strong> oraz prof. Piotr Zielenkiewicz, dyrektor Instytutu<br />

Biochemii i Biofizyki <strong>PAN</strong> poinformowali zebranych o akcji ratunkowej przeprowadzonej<br />

przez polskich polarników w związku z pożarem, który wybuchł w brazylijskiej stacji antarktycznej<br />

Comandante Ferraz. Polski udział w akcji ratowniczej został dostrzeżony przez światowe media,<br />

a podziękowania Polakom przeka<strong>za</strong>li prezydent Brazylii oraz głównodowodzący brazylijskiej marynarki<br />

wojennej. Prof. M. Kleiber wyraził uznanie dla pracowników Stacji im. H. Arctowskiego<br />

biorących udział w akcji. Prezydium <strong>PAN</strong> wysłuchało i przyjęło informację przedstawioną przez<br />

przewodniczącego Rady Towarzystw Naukowych <strong>PAN</strong> prof. Zbigniewa Kruszewskiego o działalności<br />

towarzystw naukowych. Wiceprezes <strong>PAN</strong> A. Górski omówił kwestię oceny przynależności <strong>PAN</strong> do<br />

międzynarodowych organi<strong>za</strong>cji naukowych. Przewodniczący Rad Kuratorów Wydziałów <strong>PAN</strong> kolejno<br />

przedstawili ocenę współpracy Wydziałów z organi<strong>za</strong>cjami międzynarodowymi. Postulowano,<br />

między innymi, podtrzymanie współpracy z Międzynarodową Unią Geograficzną, niefinansowanie<br />

współpracy z Komitetem ds. Danych dla Nauki i Techniki CODATA oraz przystąpienie <strong>PAN</strong> do<br />

Międzynarodowej Federacji Astronautyki. Prezydium <strong>PAN</strong> podjęło uchwały w sprawach organi<strong>za</strong>cyjnych<br />

komitetów naukowych <strong>PAN</strong>.<br />

3 kwietnia Prezydium <strong>PAN</strong> wysłuchało informacji dyrektora Stacji Naukowej <strong>PAN</strong> w Wiedniu<br />

prof. Bogusława Dybasia o działalności Stacji. Do najważniejszych dokonań jednostki w <strong>za</strong>kresie<br />

promocji nauki, działalności wydawniczej, populary<strong>za</strong>torskiej oraz naukowej prof. Dybaś <strong>za</strong>liczył<br />

m.in. cykle wykładów, w tym Wykłady Kopernikańskie, wystawy, współuczestnictwo Stacji w projekcie<br />

kartograficznym „Edycja tzw. mapy Miega”, pracę biblioteki naukowej i ośrodka specjalistycznej<br />

informacji naukowej. Wiceprezes <strong>PAN</strong> Andrzej Górski omówił inicjatywę utworzenia stacji<br />

naukowej Akademii na Ukrainie, wynikającą z potrzeby intensyfikacji i koordynacji współpracy<br />

naukowo-badawczej pomiędzy Polską a Ukrainą. W dyskusji podkreślono wysoki poziom badań<br />

naukowych w wielu dziedzinach nauki prowadzonych na Ukrainie oraz względy naukowe, kulturalne<br />

i polityczne. Prezydium <strong>PAN</strong> podjęło uchwałę w sprawie utworzenia Stacji Naukowej <strong>PAN</strong> w Kijowie.<br />

Rozpatrzyło i podjęło uchwały w sprawach finansowych i majątkowych. Na wniosek wiceprezes<br />

<strong>PAN</strong> Mirosławy Marody, Prezydium <strong>PAN</strong> rozpatrzyło i podjęło uchwały w sprawach<br />

organi<strong>za</strong>cyjnych komitetów <strong>PAN</strong>.<br />

– 9 –

---

8 maja Prezydium <strong>PAN</strong> podjęło uchwałę w sprawie włączenia jednostki działającej pod nazwą<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk Zakład Antropologii we Wrocławiu do Uniwersytetu Przyrodniczego we<br />

Wrocławiu. Prezes <strong>PAN</strong> prof. M. Kleiber przedstawił kandydatury zgłoszone w wyborach uzupełniających<br />

do Akademii Młodych Uczonych. Prezydium <strong>PAN</strong> przyjęło Postanowienie w sprawie<br />

wyborów członków Polskiej Akademii Nauk. Na wniosek wiceprezes <strong>PAN</strong> Mirosławy Marody<br />

ustalono, że członkowie sze<strong>rok</strong>o rozumianego kierownictwa <strong>PAN</strong> nie będą brali udziału w zgłas<strong>za</strong>niu<br />

kandydatów na członków Akademii. Prezes <strong>PAN</strong> M. Kleiber przedstawił projekt noweli<strong>za</strong>cji<br />

Statutu <strong>PAN</strong>, omawiając propozycje zmian dotyczących <strong>za</strong>sad podejmowania uchwał podc<strong>za</strong>s sesji<br />

Zgromadzenia Ogólnego <strong>PAN</strong>, wyboru członków Komisji Rewizyjnej, działalności Kancler<strong>za</strong> Akademii,<br />

uchwalania regulaminów wydziałów <strong>PAN</strong>, trybu wyboru członków Akademii Młodych Uczonych<br />

i działalności samorządu doktorantów <strong>PAN</strong>. Prezydium <strong>PAN</strong> pozytywnie <strong>za</strong>opiniowało propozycje<br />

zmian w Statucie <strong>PAN</strong>. Dr hab. Robert Traba, dyrektor Centrum Badań Historycznych <strong>PAN</strong><br />

w Berlinie przedstawił informację o działalności Centrum. Wśród najważniejszych działań promujących<br />

i popularyzujących naukę wymienił projekt naukowo-wystawienniczy „My, berlińczycy”,<br />

projekt naukowy „Polsko-niemieckie miejsca pamięci” i projekt „Modi Memorandi: Interdyscyplinarny<br />

leksykon terminów pamięci zbiorowej” oraz działalność wydawniczą i biblioteczną Stacji.<br />

Prezes <strong>PAN</strong> oraz wiceprezesi <strong>PAN</strong> przeka<strong>za</strong>li dr. hab. R. Trabie wyrazy uznania <strong>za</strong> dotychc<strong>za</strong>sową<br />

pracę. Po wysłuchaniu informacji przedstawionej przez wiceprezes <strong>PAN</strong> Mirosławę Marody, Prezydium<br />

<strong>PAN</strong> podjęło uchwały w sprawach organi<strong>za</strong>cyjnych komitetów <strong>PAN</strong>.<br />

21 czerwca Prezydium <strong>PAN</strong> przyznało Medal <strong>PAN</strong> im. Mikołaja Kopernika prof. Henrykowi<br />

Skarżyńskiemu, wybitnemu otolaryngologowi, chirurgowi, specjaliście z <strong>za</strong>kresu implantów słuchu,<br />

lekarzowi-społecznikowi. Wiceprezes <strong>PAN</strong> Rys<strong>za</strong>rd Górecki przedstawił ostateczną wersję programu<br />

rozwoju Akademii „Strategiczne kierunki rozwoju Polskiej Akademii Nauk” do <strong>za</strong>twierdzenia podc<strong>za</strong>s<br />

wrześniowej sesji Zgromadzenia Ogólnego <strong>PAN</strong>. Dokument definiuje misję, cele strategiczne <strong>PAN</strong><br />

i sposoby ich reali<strong>za</strong>cji, określa listę priorytetowych <strong>za</strong>dań w <strong>za</strong>kresie działalności jednostek naukowych<br />

i struktur organi<strong>za</strong>cyjnych oraz spraw majątkowych <strong>PAN</strong>. Prezydium przyjęło dokument wraz<br />

z uwagami zgłoszonymi w dyskusji. Prezydium <strong>PAN</strong> podjęło uchwałę w sprawie wyrażenia zgody<br />

na wniesienie przez Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych im. Wł. Trzebiatowskiego<br />

<strong>PAN</strong> aportu w postaci wartości niematerialnych i prawnych do tworzonej spółki z. o.o. w ramach<br />

projektu pod nazwą „Akcelerator Innowacji Dolnośląski Park Technologiczny T-Park”, realizowanego<br />

przez Dolnośląską Agencję Rozwoju Regionalnego SA w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna<br />

Gospodarka, w celu umożliwienia skomercjalizowania opracowanej przez Instytut technologii.<br />

Członkowie Prezydium <strong>PAN</strong> podjęli uchwały w sprawach majątkowych <strong>PAN</strong>. Prof. J. Zaremba,<br />

dziekan Wydziału V Nauk Medycznych <strong>PAN</strong> zwrócił się do Prezydium w sprawie podjęcia działań<br />

na rzecz ratyfikacji przez Sejm RP Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i godności<br />

istoty ludzkiej wobec <strong>za</strong>stosowań biologii i medycyny. Zaapelował o wystosowanie pisma w tej<br />

sprawie do Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego.<br />

Obrady Prezydium w dniu 18 września poprzedziło uroczyste wręczenie odznaczeń państwowych<br />

oraz medali <strong>PAN</strong>. Złoty Krzyż Zasługi otrzymał W. Plesiewicz z Instytutu Fizyki <strong>PAN</strong>. Złoty Medal<br />

<strong>za</strong> Długoletnią Służbę wręczono J. Dąbrowskiemu i dr. inż. J. Wyrwińskiemu z Instytutu Oceanologii<br />

<strong>PAN</strong> oraz J. Szewczyk z Kancelarii <strong>PAN</strong>. Medalem <strong>PAN</strong> im. Mikołaja Kopernika uhonorowany<br />

został prof. Henryk Skarżyński, dyrektor Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu w Wars<strong>za</strong>wie. Medalem<br />

Polskiej Akademii Nauk odznaczeni zostali prof. Jerzy S<strong>za</strong>flik oraz prof. Leszek Pączek.<br />

Dr Jan Krzysztof Frąckowiak, dyrektor Biura Promocji Nauki PolSCA w Brukseli przedstawił<br />

informację o działalności tej placówki. Omówił misję Biura i zrelacjonował działania na rzecz uczestnictwa<br />

polskich uczonych i instytucji w europejskich programach, projektach i inicjatywach w <strong>za</strong>kresie<br />

badań naukowych. Przedstawił m.in. promocję i wsparcie eksperckie uczestnictwa polskich<br />

partnerów w Programach Ramowych UE, pomoc w poszukiwaniu europejskich partnerów, wsparcie<br />

eksperckie na etapie inicjowania i formułowania wniosków, a także negocjowanie kontraktów, udział<br />

– 10 –

---

w eksperckich gremiach doradczych Komisji Europejskiej, wspieranie lub sprzeciw wobec projektów<br />

postanowień organów UE na podstawie konsultacji z polskimi środowiskami naukowymi, organizowanie<br />

spotkań, seminariów, konferencji oraz wystaw promujących polski wkład do nauki światowej.<br />

Prezes <strong>PAN</strong> M. Kleiber wyraził podziękowania dla dyrektora Biura oraz uznanie dla jego aktywności.<br />

Dr hab. Leszek Kuk, dyrektor Stacji Naukowej <strong>PAN</strong> w Rzymie przedstawił informacje o działalności<br />

Stacji, omówił formy jej aktywności w <strong>za</strong>kresie promocji nauki – wykłady, seminaria, panele<br />

dyskusyjne, działalność wydawniczą, przedsięwzięcia naukowe i populary<strong>za</strong>torskie. Dyrektor<br />

Stacji podkreślił ważną rolę, jaką pełni nowoczesna biblioteka Stacji posiadająca ponad 34 tys.<br />

woluminów, w tym starodruki oraz zbiory specjalne i archiwalia oraz znaczenie działalności wydawniczej.<br />

Prezes <strong>PAN</strong> M. Kleiber wyraził uznanie dla dr. hab. L. Kuka <strong>za</strong> działalność Stacji.<br />

Prezes <strong>PAN</strong> przedstawił informacje zwią<strong>za</strong>ne z wyborem członków krajowych i <strong>za</strong>granicznych,<br />

apelując o zgłas<strong>za</strong>nie kandydatur kobiet i młodych uczonych. Prezydium <strong>PAN</strong> <strong>za</strong>akceptowało dokument<br />

„Strategiczne kierunki rozwoju Polskiej Akademii Nauk” oraz podjęło uchwałę w sprawie<br />

poparcia stanowiska Wydziału Nauk Biologicznych i Rolniczych Polskiej Akademii Nauk w sprawie<br />

organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO) w rolnictwie. Członkowie Prezydium <strong>PAN</strong> podjęli<br />

uchwały w sprawach organi<strong>za</strong>cyjnych komitetów <strong>PAN</strong>. W związku z uwagami Rządowego Centrum<br />

Legislacji do zmian Statutu <strong>PAN</strong>, Prezydium <strong>PAN</strong> przyjęło projekt uchwały Zgromadzenia<br />

Ogólnego <strong>PAN</strong> w tej sprawie. Podjęło uchwały w sprawach majątkowych <strong>PAN</strong>. Zaproponowało,<br />

żeby przedstawicielami <strong>PAN</strong> w Zespole ds. Nagród Prezesa Rady Ministrów byli dziekani poszczególnych<br />

wydziałów. Prof. S. Malepszy poinformował o przesłaniu do Mars<strong>za</strong>łek Sejmu RP Ewy<br />

Kopacz stanowiska przygotowanego przez Komitet Biologii Rozrodu <strong>PAN</strong> w kwestii polskiego<br />

ustawodawstwa dotyczącego problematyki <strong>za</strong>płodnienia in vitro u ludzi.<br />

29 listopada Prezydium <strong>PAN</strong> wysłuchało informacji dr. hab. Kazimier<strong>za</strong> Waćkowskiego, p.o.<br />

dyrektora Stacji Naukowej <strong>PAN</strong> w Moskwie nt. działalności Stacji. Wśród najważniejszych przedsięwzięć<br />

współorganizowanych przez Stację w omawianym okresie prof. K. Waćkowski wymienił:<br />

III Międzynarodowy Kongres <strong>Polska</strong>-Rosja „Imperium pamięci, pamięć o imperium” współorganizowany<br />

przez Rosyjski Uniwersytet Państwowy w St. Petresburgu, Ambasadę RP i Stację <strong>PAN</strong><br />

w Moskwie; konferencję „Syberyjska wieś: historia, teraźniejszość i perspektywy rozwoju” współorganizowaną<br />

z Omskim Państwowym Uniwersytetem Rolniczym; seminarium naukowe w Instytucie<br />

Słowianoznawstwa Rosyjskiej Akademii Nauk „Victor Chorev – Amicus Poloniae”, poświęcone<br />

prof. Wiktorowi Choriewowi, jednemu z najwybitniejszych rosyjskich polonistów. Prezes <strong>PAN</strong><br />

M. Kleiber wyraził uznanie dla działalności Stacji Naukowej <strong>PAN</strong> w Moskwie. Wiceprezes <strong>PAN</strong><br />

Marek Chmielewski przedstawił sprawę utworzenia centrum Polskiej Akademii Nauk pod nazwą<br />

Centrum Badań Materiałów Zaawansowanych i Struktur Inteligentnych. Prezydium <strong>PAN</strong> przyjęło<br />

uchwałę w sprawie utworzenia Centrum. Wiceprezes <strong>PAN</strong> Mirosława Marody przedstawiła informację<br />

o przygotowaniach do oceny działalności komitetów naukowych i instytutów. Podkreśliła, że<br />

w przygotowaniach do oceny udało się pogodzić możliwość porównania pracy wszystkich komitetów<br />

z koniecznością uwzględnienia specyfiki poszczególnych dyscyplin. Poruszyła <strong>za</strong>gadnienie negatywnej<br />

oceny Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w odniesieniu do poziomu naukowego<br />

dużej części c<strong>za</strong>sopism <strong>PAN</strong>, adresując ten problem do komitetów naukowych <strong>PAN</strong>. W dyskusji<br />

stwierdzono m.in. konieczność przeprowadzenia przez komitety naukowe <strong>PAN</strong> własnej oceny c<strong>za</strong>sopism<br />

i zorganizowania spotkania z przedstawicielem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego<br />

w sprawie oceny c<strong>za</strong>sopism naukowych. Wiceprezes <strong>PAN</strong> Marek Chmielewski omówił znaczenie<br />

okresowej oceny instytutów naukowych <strong>PAN</strong> jako elementu reali<strong>za</strong>cji misji i strategicznych kierunków<br />

rozwoju Akademii, uwzględniających wymogi współczesnej nauki oraz potrzeb gospodarki<br />

i społeczeństwa. Zrelacjonował przebieg dotychc<strong>za</strong>sowych prac w tym <strong>za</strong>kresie w poszczególnych<br />

Wydziałach <strong>PAN</strong>. Przewodniczący Rad Kuratorów Wydziałów <strong>PAN</strong> przedstawili kolejno działania<br />

wydziałów w sprawie oceny instytutów naukowych <strong>PAN</strong>. Prezydium <strong>PAN</strong> wysłuchało informacji<br />

wiceprezes <strong>PAN</strong> M. Marody w sprawach organi<strong>za</strong>cyjnych komitetów. W dyskusji zebrani potwierdzili<br />

– 11 –

---

potrzebę utworzenia interdyscyplinarnego komitetu problemowego dla przygotowania diagnozy<br />

stanu edukacji w kraju, z uwagi na brak całościowej polityki edukacyjnej państwa, a także odczucie<br />

społeczne, iż edukacja stała się obs<strong>za</strong>rem walki politycznej i ideologicznej. Prezydium <strong>PAN</strong><br />

przyjęło uchwałę w sprawie utworzenia Komitetu Rozwoju Edukacji Narodowej <strong>PAN</strong> działającego<br />

przy Wydziale I Nauk Humanistycznych i Społecznych Polskiej Akademii Nauk oraz inne uchwały<br />

w sprawach organi<strong>za</strong>cyjnych komitetów <strong>PAN</strong>. Prezes <strong>PAN</strong> poinformował zebranych o pozytywnej<br />

ocenie działania Akademii w <strong>za</strong>kresie <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia majątkiem sformułowanej przez Najwyższą Izbę<br />

Kontroli. Omówił również <strong>za</strong>gadnienia zwią<strong>za</strong>ne z krytyką środowiska naukowego pod adresem<br />

<strong>za</strong>pisów prawa <strong>za</strong>mówień publicznych. Prezydium <strong>PAN</strong> uchwaliło Stanowisko w sprawie ustawy<br />

„Prawo <strong>za</strong>mówień publicznych”.<br />

13 grudnia Prezydium <strong>PAN</strong> podjęło uchwałę w sprawie zmiany planu finansowego Polskiej<br />

Akademii Nauk na <strong>rok</strong> <strong>2012</strong> w związku z decyzjami o przyznaniu Akademii i jej jednostkom organi<strong>za</strong>cyjnym<br />

dotacji celowych z rezerwy budżetu państwa dla Biblioteki Gdańskiej oraz z budżetów<br />

jednostek samorządu terytorialnego dla Biblioteki Kórnickiej. Kanclerz <strong>PAN</strong> dr inż. Zdzisław Hensel<br />

poinformował zebranych o dużym obciążeniu dla jednostek organi<strong>za</strong>cyjnych <strong>PAN</strong> wynikającym<br />

z posiadania przez Akademię ok. 800 mieszkań. W dyskusji stwierdzono, że utrzymywanie lokali<br />

mieszkalnych przez Akademię jest niekorzystne i rekomendowano ich sprzedaż. Prezydium <strong>PAN</strong><br />

przyjęło uchwałę dotyczącą omawianych spraw majątkowych <strong>PAN</strong>. Na wniosek wiceprezes <strong>PAN</strong><br />

M. Marody przyjęto uchwałę w sprawie powołania członków Komitetu Rozwoju Edukacji Narodowej<br />

<strong>PAN</strong> przy Wydziale I Nauk Humanistycznych i Społecznych <strong>PAN</strong>. Prof. Janusz Kacprzyk, przewodniczący<br />

Rady Kuratorów Wydziału IV <strong>PAN</strong> poruszył problem kształtowania wizerunku Akademii<br />

i konieczności jego poprawy, postulując zmiany polityki <strong>PAN</strong> w tym <strong>za</strong>kresie.<br />

FORMY DZIAŁALNOŚCI KORPORACJI UCZONYCH <strong>PAN</strong><br />

KOMITETY NAUKOWE I PROBLEMOWE<br />

POLSKIEJ AKADEMII NAUK<br />

Struktura komitetów Polskiej Akademii Nauk w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u uległa niewielkiej zmianie. Prezydium<br />

<strong>PAN</strong> w listopadzie <strong>2012</strong> r. utworzyło siedemnasty w kadencji 2011-2014 komitet problemowy –<br />

Komitet Rozwoju Edukacji Narodowej <strong>PAN</strong>, działający przy Wydziale I Nauk Humanistycznych<br />

i Społecznych <strong>PAN</strong> (uchwała nr 58/<strong>2012</strong> Prezydium <strong>PAN</strong> z 6 listopada <strong>2012</strong> r.). Natomiast z dniem<br />

31 grudnia <strong>2012</strong> r. <strong>za</strong>kończył działalność jeden z komitetów problemowych działających przy Wydziale<br />

IV Nauk Technicznych <strong>PAN</strong> – Komitet Ergonomii <strong>PAN</strong>.<br />

KOMITETY PROBLEMOWE PRZY PREZYDIUM <strong>PAN</strong><br />

KOMITET BADAŃ KOSMICZNYCH I SATELITARNYCH<br />

prof. dr hab. Piotr Wolański, przewodniczący<br />

W działalności Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych <strong>PAN</strong> <strong>rok</strong> <strong>2012</strong> <strong>za</strong>mknął się sukcesami,<br />

które stanowiły zwieńczenie wieloletnich działań jego członków i kierownictwa. W październiku<br />

<strong>Polska</strong> została członkiem Europejskiej Agencji Kosmicznej (skrót ang. ESA). Omówieniu<br />

skutków wejścia Polski do ESA dla polskiej nauki i gospodarki poświęcona była jedna z czterech<br />

sesji plenarnych Komitetu (6 grudnia). W tym samym c<strong>za</strong>sie Europejskiemu Programowi Obserwacji<br />

Ziemi nadano nazwę „Copernius”. Działania Komitetu i wsparcie jego członków doprowadziły<br />

także do <strong>za</strong>kończenia budowy pierwszego polskiego satelity studenckiego PW-Sat, wyniesienia go<br />

na orbitę i do umieszczenia w Rejestrze Obiektów Kosmicznych Narodów Zjednoczonych. Człon-<br />

– 12 –

---

kowie Komitetu opiniowali stanowisko rządu RP w sprawie „Komunikatu Komisji Europejskiej do<br />

Rady i Parlamentu Europejskiego: Ustanowienie odpowiednich stosunków między Unią Europejską<br />

a Europejską Agencją Kosmiczną”. Sekcja Fizyki Przestrzeni Kosmicznej przygotowała opinię dotyczącą<br />

trudności finansowania projektów kosmicznych. Komitet współorganizował sześć konferencji<br />

naukowych. Reprezentował również Polskę na Sesji Podkomitetu Naukowo-Technicznego oraz<br />

na Zgromadzeniu Ogólnym Komitetu do spraw Pokojowego Wykorzystania Przestrzeni Kosmicznej<br />

Narodów Zjednoczonych.<br />

KOMITET BADAŃ NAD ZAGROŻENIAMI ZWIĄZANYMI Z WODĄ<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Zbigniew Kundzewicz, przewodniczący<br />

Komitet Badań nad Zagrożeniami Zwią<strong>za</strong>nymi z Wodą <strong>PAN</strong> został utworzony na kadencję 2011-<br />

2013 w celu dokonania identyfikacji <strong>za</strong>grożeń, ustalenia priorytetów oraz wska<strong>za</strong>nia środków <strong>za</strong>radczych.<br />

Zasadniczym <strong>za</strong>daniem Komitetu jest przygotowanie raportu na powyższy temat. W <strong>rok</strong>u<br />

<strong>2012</strong> odbyły się trzy zebrania plenarne Komitetu. Podc<strong>za</strong>s tych spotkań omawiano wyniki ankiety<br />

delfickiej dotyczącej hierarchii <strong>za</strong>grożeń, listę <strong>za</strong>grożeń w poszczególnych grupach oraz stan i harmonogram<br />

dalszych prac nad raportem w sprawie <strong>za</strong>grożeń (prace mają być <strong>za</strong>kończone do 30 czerwca<br />

2013 r.). Na prośbę Ambasady Królestwa Wlk. Brytanii w Polsce, prof. Z. Kundzewicz przygotował<br />

dla lorda Johna Beddingtona, głównego doradcy naukowego rządu brytyjskiego<br />

i przewodniczącego grupy UK Water Research and Innovation Partnership (UK WRIP) ekspertyzę<br />

dotyczącą polsko-brytyjskiej współpracy naukowej zwią<strong>za</strong>nej z gospodarką wodną.<br />

KOMITET BADAŃ POLARNYCH<br />

prof. dr hab. Jacek A. Jania, przewodniczący<br />

Podstawą aktywności Komitetu Badań Polarnych była konsolidacja polskiego środowiska badaczy<br />

obu obs<strong>za</strong>rów polarnych oraz włączenie do współpracy z Komitetem możliwie sze<strong>rok</strong>iego grona<br />

uczonych i młodych badaczy ze wszystkich ośrodków w Polsce. Szczególne znaczenie miała<br />

współpraca ze Stowarzyszeniem Naukowców Polarnych u Progu Kariery w Polsce (APECS <strong>Polska</strong>).<br />

Stąd formuła struktury wewnętrznej oparta na zespołach problemowych otwartych na udział badaczy<br />

niebędących członkami Komitetu. Zespoły są współorgani<strong>za</strong>torami konferencji i wspierają programy<br />

badawcze. Między innymi Zespół geodezji, geofizyki i geologii obs<strong>za</strong>rów polarnych wspierał merytorycznie<br />

i organi<strong>za</strong>cyjne przygotowanie dużego międzynarodowego programu badawczego: „Structure<br />

and Dynamics of the Ultra Slow Spreading Knipovich Ridge – Spatial and Temporal Variations<br />

of Magmatic Precesses” (POLARPROG), obejmującego program badań geofizycznych na Północnym<br />

Atlantyku w rejonie Archipelagu Svalbard w Arktyce (na lata 2014-2016)). Zespoły podjęły także<br />

<strong>za</strong>dania zwią<strong>za</strong>ne z przygotowaniem merytorycznym Arctic Science Summit Week w Polsce w 2013 r.<br />

oraz wielkiej światowej inicjatywy Międzynarodowej Dekady Polarnej (obecnie Międzynarodowa<br />

Inicjatywa Polarna). W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u odbyły się dwa zebrania plenarne Komitetu, w c<strong>za</strong>sie których<br />

omawiano m.in. przygotowania do Arctic Science Summit Week 2013 – Science Symposium w Krakowie,<br />

działalność zespołów problemowych, działalność wydawniczą Komitetu, zwłaszc<strong>za</strong> publikowanie<br />

kwartalnika „Polish Polar Research” (wzrost Impact Factor w 2011 r. do 0.875), funkcjonowanie<br />

Zakładu Biologii Antarktyki i Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego w nowych<br />

ramach organi<strong>za</strong>cyjnych Instytutu Biochemii i Biofizyki <strong>PAN</strong> oraz udział polskich przedstawicieli<br />

w pracach międzynarodowych organi<strong>za</strong>cji polarnych oraz uczestników światowych konferencji naukowych.<br />

Komitet Badań Polarnych <strong>PAN</strong> i jego zespoły były organi<strong>za</strong>torami lub współorgani<strong>za</strong>torami<br />

konferencji oraz warsztatów naukowych: XXII Ogólnopolskie Seminarium Meteorologii i Klimatologii<br />

Polarnej (Poznań, 11-12 maja), Workshop on Dynamics and Mass Budget of Arctic Glaciers<br />

(Zieleniec, 10-13 stycznia), Field Workshop on Studies of Tidewater Glaciers (Svalbard, Norwegia<br />

26-30 sierpnia), The ART-APECS Science Workshop: Overcoming challenges of observation to<br />

model integration in marine ecosystem response to sea ice transitions (Sopot, 22-26 października).<br />

– 13 –

---

KOMITET BIOETYKI<br />

dr hab. Zbigniew S<strong>za</strong>warski, prof. UW, przewodniczący<br />

W minionym <strong>rok</strong>u Komitet odbył trzy posiedzenia plenarne połączone z sesjami naukowymi<br />

poświęconymi m.in. etycznym i prawnym aspektom komercjali<strong>za</strong>cji testów genetycznych oraz <strong>za</strong>gadnieniu<br />

autonomii moralnej lekar<strong>za</strong> i jej granic, w szczególności etycznym i prawnym aspektom<br />

tzw. klauzuli sumienia. Komitet kontynuował dyskusję nad przygotowywanym ogólnym stanowiskiem<br />

dotyczącym tzw. klauzuli sumienia. Komitet był też organi<strong>za</strong>torem konferencji naukowej „Bioetyka<br />

i genetyka. Dylematy diagnostyki i konsultacji genetycznych” (Wars<strong>za</strong>wa, 7-8 grudnia). Celem konferencji<br />

była wymiana wiedzy i doświadczeń specjalistów z <strong>za</strong>kresu nauk humanistycznych, nauk<br />

społecznych, nauk medycznych i biologicznych na temat etycznych, społecznych i prawnych wyzwań,<br />

jakie rodzi współczesna diagnostyka i poradnictwo genetyczne. Podsumowano również dotychc<strong>za</strong>sową<br />

pracę Komitetu Bioetyki oraz <strong>za</strong>prezentowano jej wyniki. W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Komitet opracował<br />

i opublikował dwa stanowiska bezpośrednio zwią<strong>za</strong>ne z tematyką konferencji: w sprawie etycznych<br />

problemów medycyny reprodukcyjnej i genetyki klinicznej oraz konieczności ich regulacji prawnej<br />

i w sprawie preimplantacyjnej diagnostyki genetycznej. Podc<strong>za</strong>s konferencji odbyły się wykłady<br />

plenarne oraz wykłady na sesjach równoległych.<br />

KOMITET PROGNOZ „POLSKA 2000 PLUS”<br />

czł. rzecz. <strong>PAN</strong> Michał Kleiber, przewodniczący<br />

Posiedzenia plenarne Komitetu w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u były połączone z konferencjami naukowymi. Ich<br />

tematyka mieściła się w sze<strong>rok</strong>im, interdyscyplinarnym obs<strong>za</strong>rze <strong>za</strong>interesowań Komitetu: „Zmiany<br />

w gospodarce światowej”, „Kreatywność i innowacyjność. Jakiego ładu społeczno-gospodarczego<br />

Polacy potrzebują”, „Megatrendy globalnych przemian w perspektywie połowy XXI wieku”, „Dyskusja<br />

nad globalną prognozą Świat do 2052 <strong>rok</strong>u, Jorgena Randersa”, „Zagrożenia globalne barierami<br />

rozwoju” (organizowana wspólnie z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego), „Rachunki Narodowe<br />

– kierunki rozwoju w świetle rewizji standardów międzynarodowych”. Tematyka referatów<br />

i dyskusji pozwoliła na identyfikację i opisanie występujących w skali światowej tendencji globalnych<br />

oraz nowych zjawisk i procesów występujących w kraju, które będą wpływać na kształt społeczeństwa<br />

polskiego w długiej perspektywie c<strong>za</strong>sowej. Studia nad przyszłością mogą ułatwić podejmowane<br />

decyzje i działania przygotowujące społeczeństwo do problemów i wyzwań przyszłości. Staraniem<br />

Komitetu, w miesięczniku „Sprawy Nauki” uka<strong>za</strong>ły się dwie publikacje: „Zaklęte koło”<br />

(nr 12/165/2011) oraz „<strong>Polska</strong> w perspektywie 2050” (nr 1/166/<strong>2012</strong>). W periodyku „Dialogue and<br />

Universalism” (nr 1/<strong>2012</strong>, vol.XXII) opublikowano cały raport „POLSKA 2050” w języku angielskim.<br />

Komitet wydał także tom „Ekspertyzy” w ramach tematyki „Wizja przyszłości Polski”, kolejne<br />

numery biuletynu „PRZYSZŁOŚĆ: Świat-Europa-<strong>Polska</strong>” oraz 6 publikacji książkowych.<br />

KOMITET PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU<br />

prof. dr hab. Tadeusz Markowski, przewodniczący<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u, członkowie Komitetu w ramach współpracy z GUS i Ministerstwem Rozwoju<br />

Regionalnego weszli w skład zespołu roboczego, który pracował nad <strong>za</strong>sadami statystycznego podziału<br />

kraju dla celów programowania i Eurostatu. W wyniku tych prac i zorganizowanych debat<br />

plenarnych z udziałem <strong>za</strong>interesowanych Urzędów Mars<strong>za</strong>łkowskich, przeanalizowano koncepcje<br />

i wypracowano stanowisko Komitetu adresowane do <strong>za</strong>interesowanych stron, tj. MRR, GUS, Urzędów<br />

Mars<strong>za</strong>łkowskich. Członkowie Komitetu uczestniczyli także w działaniach merytorycznych<br />

i opiniotwórczych zespołów <strong>za</strong>daniowych pracujących nad oficjalnymi dokumentami MRR z <strong>za</strong>kresu<br />

wdrażania Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (prof. Tadeusz Markowski), <strong>za</strong>łożeń<br />

krajowej polityki miejskiej (prof. Tadeusz Markowski), polityki spójności terytorialnej (prof. Jacek<br />

Zaucha, prof. Jacek Szlachta). Podc<strong>za</strong>s posiedzeń plenarnych Komitetu <strong>za</strong>stanawiano się, czy<br />

i jak zmienić jednostki statystycznego podziału kraju (NUTS), uwzględniając uwarunkowania<br />

– 14 –

---

polityczne, ekonomiczne i poznawcze, omawiano aspekty metodologiczne i merytoryczne <strong>za</strong>łożeń<br />

Krajowej Polityki Miejskiej oraz wyzwania wobec badań statystycznych w przypadku miejskich<br />

obs<strong>za</strong>rów funkcjonalnych. Komitet był organi<strong>za</strong>torem lub współorgani<strong>za</strong>torem konferencji naukowych<br />

poświęconych polityce regionalnej i polityce przestrzennego <strong>za</strong>gospodarowania kraju. Między innymi<br />

podc<strong>za</strong>s konferencji w Katowicach (10-11 stycznia) omawiano Europejską Politykę Spójności po<br />

2013 r. z punktu widzenia wyzwań dla rządu i regionów. Zdefiniowano wymagania wobec <strong>za</strong>łożeń<br />

Krajowej Polityki Miejskiej na tle rozwoju regionów metropolitalnych oraz <strong>za</strong>rysowano <strong>za</strong>sady<br />

programowania rozwoju regionów metropolitalnych. Komitet opublikował kolejne zeszyty „Biuletynu<br />

KPZK <strong>PAN</strong>”, tomy „Studiów KPZK <strong>PAN</strong>” oraz „Studia Regionalia KPZK”.<br />

RADA JĘZYKA POLSKIEGO<br />

prof. dr hab. Andrzej Markowski, przewodniczący<br />

W <strong>2012</strong> r. Rada Języka Polskiego <strong>PAN</strong> wspólnie z Narodowym Centrum Kultury rozpoczęła<br />

kampanię społeczno-edukacyjną promującą język polski jako wartość. 19 lutego w Pałacu Krasińskich<br />

w Wars<strong>za</strong>wie, Pierws<strong>za</strong> Dama Anna Komorowska otworzyła wystawę „Najstarsze ojczyste – dodaj<br />

do ulubionych”, na której <strong>za</strong>prezentowano <strong>za</strong>bytki piśmiennictwa polskiego: oryginał Biblii Jakuba<br />

Wujka, rękopisy Ka<strong>za</strong>ń świętokrzyskich, Balladyny Julius<strong>za</strong> Słowackiego oraz jedyny <strong>za</strong>chowany<br />

autograf Jana Kochanowskiego – rękopis wiers<strong>za</strong> „Dryas Zamchana”. 21 lutego w Międzynarodowym<br />

Dniu Języka Ojczystego, zorganizowano debatę w Pałacu Prezydenckim <strong>za</strong>tytułowaną „Polszczyzna<br />

czterech pokoleń”. W Teatrze Polskim odbyła się gala, transmitowana na żywo przez TVP Kultura<br />

i relacjonowana w TVP 2. Podc<strong>za</strong>s gali po raz pierwszy przyznano nagrodę Prezydenta Rzeczypospolitej<br />

Polskiej „Zasłużony dla Polszczyzny”. Medal otrzymał prof. Walery Pisarek. Medal będzie<br />

przyznawany corocznie w dniu 21 lutego. W wyniku starań RJP i NCK, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa<br />

Narodowego uruchomiło program dotacyjny na inicjatywy zwią<strong>za</strong>ne z promocją języka<br />

polskiego. Rzecznik Praw Obywatelskich, Wojewoda Mazowiecki i Rada Języka Polskiego <strong>PAN</strong><br />

<strong>za</strong>inicjowały kampanię społeczną „Język urzędowy przyjazny obywatelom”. Propozycję współpracy<br />

przyjęły: Senat Rzeczypospolitej Polskiej, Szef Służby Cywilnej, Narodowe Centrum Kultury i Fundacja<br />

Języka Polskiego. Kampania ma na celu podjęcie dyskusji nad językiem urzędowym, który<br />

powinien być poprawny i komunikatywny. Punktem kulminacyjnym kampanii był Kongres Języka<br />

Urzędowego (30-31 października w Senacie RP), pierwsze tego typu spotkanie językoznawców,<br />

prawników, przedstawicieli administracji i mediów oraz tłumaczy dokumentów Unii Europejskiej.<br />

Zwrócono uwagę na to, że niezrozumienie przez przeciętnych użytkowników języka tekstów prawnych<br />

i urzędowych może być powodem wykluczenia społecznego. Przyjęto rezolucję wzywającą do<br />

podjęcia działań na rzecz uprzystępniania języka urzędowego. Rada Języka Polskiego <strong>PAN</strong> tradycyjnie<br />

już była współorgani<strong>za</strong>torem Ogólnopolskiego Dyktanda (Katowice, październik) oraz sprawowała<br />

opiekę merytoryczną nad innymi tego typu przedsięwzięciami, takimi jak II Rymoliryktando<br />

(Łódź, listopad <strong>2012</strong> r.) czy III Dyktando Chicagowskie (Chicago, grudzień). Rada<br />

przygotowała również kilkanaście ekspertyz językowych, w tym „<strong>Sprawozdanie</strong> o stanie ochrony<br />

języka polskiego 2010-2011”, którego odbiorcami są Sejm i Senat RP. Odbyły się dwa posiedzenia<br />

plenarne Rady, działały też aktywnie komisje Rady. Członkowie Rady udzielili 140 obszernych<br />

odpowiedzi na pytania językowe skierowane do Rady.<br />

RADA TOWARZYSTW NAUKOWYCH<br />

dr hab. inż. Zbigniew Kruszewski, prof. Szkoły Wyższej im. P. Włodkowica, przewodniczący<br />

Działalność Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. skoncentrowana była<br />

na pracach zmier<strong>za</strong>jących do uchwalenia przez Sejm RP ustawy o towarzystwach naukowych. Przedstawiciele<br />

Rady spotykali się z posłami i senatorami lub uczestniczyli w posiedzeniach komisji sejmowych<br />

i senackich. Dyskutowano o proponowanych zmianach w ustawie o samorządach, które<br />

umożliwiłyby samorządom dofinansowanie działalności towarzystw działających na ich terenie.<br />

– 15 –

---

Omawiano prowadzone przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego prace nad reorgani<strong>za</strong>cją<br />

systemu finansowania towarzystw, umożliwiające przyznawanie środków na organi<strong>za</strong>cję zebrań<br />

formalnych, zebrań <strong>za</strong>rządów i zjazdów lub zebrań sprawozdawczo-wyborczych oraz na finansowanie<br />

bibliotek towarzystw naukowych, posiadających zbiory dziedzictwa narodowego. W ramach<br />

przygotowań do I Kongresu Towarzystw Naukowych „Towarzystwa naukowe w Polsce – dziedzictwo,<br />

kultura, nauka, trwanie”, <strong>za</strong>planowanego na 17-18 września 2013 r., przyjęto <strong>za</strong>łożenia i cele<br />

organi<strong>za</strong>cyjne, ustalono wstępny program i tematykę referatów. Podjęto także prace zwią<strong>za</strong>ne z przygotowaniem<br />

ekspertyzy na temat stanu społecznego ruchu naukowego oraz wypracowania postulatów<br />

odnośnie do polityki naukowej państwa w tym <strong>za</strong>kresie. Kontynuowano prace zwią<strong>za</strong>ne z rozeznaniem<br />

organi<strong>za</strong>cji społecznego ruchu naukowego w krajach sąsiednich, dyskutując na jednym z zebrań<br />

plenarnych Rady nad referatem na temat struktury i funkcjonowania towarzystw naukowych i społecznego<br />

ruchu naukowego w Czechach i na Słowacji.<br />

RADA UPOWSZECHNIANIA NAUKI<br />

prof. dr hab. Magdalena Fikus, przewodnicząca<br />

Rada kontynuowała działalność poprzez organi<strong>za</strong>cję i współudział w organi<strong>za</strong>cji festiwali nauki,<br />

pikników naukowych, konferencji i sesji naukowych. Współorganizowała: Festiwal Nauki w Wars<strong>za</strong>wie<br />

(wrzesień), VIII Festiwal Nauki w Dąbrowie Górniczej (marzec), jubileusz Koła Miłośników<br />

Astronomii we Włodawie (marzec), Letnie spotkania z nauką – Seria 6 Oranżerii Naukowych w C<strong>za</strong>rlinie,<br />

nad Jez. Wdzydze, wykłady i warsztaty w ramach Uniwersytetów Dzieci. Rada patronowała<br />

licznym przedsięwzięciom promującym naukę, w których aktywny udział brali członkowie Rady.<br />

Były to m.in. Festiwale Nauki i Sztuki w: Chełmie Lubelskim, w Zespole Szkolnym w Coniewie,<br />

w Siedlcach; X Festiwal Nauki i Kultury w Zespole Szkół w Cegłowie. Rada wspólnie z Wydziałem<br />

V Nauk Medycznych <strong>PAN</strong> i Komitetem Neurobiologii <strong>PAN</strong> zorganizowała spotkanie dyskusyjne<br />

i konferencję prasową na temat badań na zwierzętach w naukach medycznych i biologicznych „Badania<br />

na zwierzętach: dlaczego” (17 października). Podc<strong>za</strong>s spotkania omawiano takie <strong>za</strong>gadnienia,<br />

jak dostosowanie aktualnych polskich przepisów prawnych do dyrektywy Unii Europejskiej z 2010<br />

<strong>rok</strong>u oraz wpływ rozwoju wiedzy i technik badawczych na przyszłość badań na zwierzętach.<br />

ODDZIAŁY POLSKIEJ AKADEMII NAUK<br />

Oddział Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jarosław Mikielewicz, prezes<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Oddział zrzes<strong>za</strong>ł 28 członków <strong>PAN</strong> (11 rzeczywistych i 17 korespondentów).<br />

Zorganizowano 43. sesję Zgromadzenia Członków Oddziału (3 grudnia) z udziałem dyrektorów<br />

instytutów <strong>PAN</strong>, przewodniczących komisji naukowych z Gdańska i Szczecina oraz członków Akademii<br />

Młodych Uczonych. Referat naukowy „Sen a choroby układu krążenia” wygłosił czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Krzysztof Narkiewicz. Członkowie Akademii Młodych Uczonych <strong>za</strong>prezentowali swoje dotychc<strong>za</strong>sowe<br />

osiągnięcia naukowe. Odbyły się cztery zebrania Prezydium Oddziału, podc<strong>za</strong>s których<br />

<strong>za</strong>jmowano się sprawami bieżącymi Oddziału i Filii w Szczecinie.<br />

Działalność Oddziału na rzecz rozwoju, promocji i integracji środowiska naukowego w regionie<br />

realizowana była głównie przez pracę 9 komisji naukowych skupiających 310 członków działających<br />

w Gdańsku i Szczecinie. Komisje zorganizowały łącznie 24 posiedzenia, na których wygłoszono 30<br />

referatów oraz współorganizowały 10 konferencji naukowych, zwią<strong>za</strong>nych z przedmiotem ich pracy.<br />

Przedstawiono ok. 740 referatów i innych wystąpień.<br />

Członkowie Oddziału uczestniczyli w licznych impre<strong>za</strong>ch towarzyszących X Bałtyckiemu Festiwalowi<br />

Nauki (23-27 maja). Jednym z nich był cykl popularnonaukowych spotkań z wybitnymi<br />

postaciami polskiej nauki. W ramach tego cyklu członek Oddziału prof. Krzysztof Narkiewicz wygłosił<br />

referat „Zaburzenia snu a choroby układu krążenia”.<br />

– 16 –

---

Prezes reprezentował Oddział na krajowych i <strong>za</strong>granicznych konferencjach naukowych, w pracach<br />

Rady Rektorów Województwa Pomorskiego, w jubileuszu 90-lecia działalności Towarzystwa Przyjaciół<br />

Nauki i Sztuki w Gdańsku (obecnie Gdańskie Towarzystwo Naukowe), w uroczystościach<br />

nadawania doktoratów honorowych wybitnym uczonym.<br />

W siedzibie Oddziału zorganizowano posiedzenie konsultacyjne władz samorządowych z mieszkańcami<br />

dzielnicy Wrzeszcz celem <strong>za</strong>interesowania mieszkańców odbudową strumienia Jaśkowego<br />

Potoku. Wykład „Porozmawiajmy o Jaśkowym Potoku” przedstawił prof. Romuald Szymkiewicz,<br />

członek Komisji Gospodarki Wodnej Delty Wisły Oddziału. Kontynuowano współpracę z Wojewódzką<br />

Radą ds. Bezpieczeństwa Energetycznego Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w sprawach<br />

dotyczących wdrożenia programu energetyki jądrowej w Polsce.<br />

We współpracy z wład<strong>za</strong>mi samorządowymi m. Gdańska przyznano doroczną nagrodę naukową<br />

im. Jana Hewelius<strong>za</strong>. Laureatami nagrody <strong>za</strong> <strong>rok</strong> 2011 zostali: w kategorii nauk humanistycznych<br />

prof. Mirosław Szreder z Uniwersytetu Gdańskiego, w kategorii nauk przyrodniczych i ścisłych prof.<br />

Andrzej Szutowicz z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Uroczystość wręczenia nagrody przez<br />

prezesa Oddziału odbyła się już po raz dwudziesty czwarty w Ratuszu Głównego Miasta w Gdańsku<br />

(28 stycznia). Podc<strong>za</strong>s kolejnego posiedzenia Kapituły nagrody im. J. Hewelius<strong>za</strong> (18 grudnia) wyłoniono<br />

laureatów nagród <strong>za</strong> <strong>rok</strong> <strong>2012</strong>, którymi zostali: w kategorii nauk humanistycznych prof. Brunon<br />

Synak, w kategorii nauk przyrodniczych i ścisłych prof. Jerzy Błażejowski. Nagrodą dla młodych<br />

naukowców im. Jana Uphagena <strong>za</strong> <strong>rok</strong> 2011 wyróżniono: w kategorii nauk przyrodniczych i ścisłych<br />

dr Sylwię Frezę, w kategorii nauk humanistycznych dr Magdalenę Giers. Uroczystość wręczenia<br />

nagrody odbyła się 9 lutego w Domu Uphagena w Gdańsku. Laureatami nagrody m. Gdańska dla<br />

młodych naukowców <strong>za</strong> <strong>rok</strong> <strong>2012</strong> zostali: w kategorii nauk ścisłych i przyrodniczych dr Miłosz<br />

Jaguszewski, w kategorii nauk humanistycznych mgr Jakub Szlachetko.<br />

Uka<strong>za</strong>ło się drukiem pięć tytułów wydawnictw naukowych Oddziału (w tym dwa w wersji drukowanej<br />

i elektronicznej): „Annual of Navigation”, „Prawo Morskie”, „Roczniki Socjologii Morskiej”,<br />

„Metody Informatyki Stosowanej” oraz „Przestrzeń i Forma”.<br />

We współpracy z Uniwersytetem Szczecińskim Oddział zorganizował (28-30 maja) międzynarodową<br />

konferencję naukową „Climate change, Economy, Law and Society – interactions in the<br />

Baltic Sea Region”, której celem było kontynuowanie dialogu na temat wspólnych problemów<br />

i pomysłów badawczych w <strong>za</strong>kresie zmian klimatycznych, ekonomii, finansów, prawa, problemów<br />

społecznych, polityki energetycznej i regionalnej, a także rozwoju miast. Jednym z głównych planowanych<br />

efektów organizowanej konferencji była budowa sieci współpracy w regionie Mor<strong>za</strong> Bałtyckiego,<br />

która jest obecnie w fazie reali<strong>za</strong>cji.<br />

Oddział Polskiej Akademii Nauk w Katowicach<br />

czł. rzecz. <strong>PAN</strong> Jerzy Klamka, prezes<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Oddział skupiał 13 członków (6 członków i 7 korespondentów).<br />

Przy Oddziale działały 22 komisje naukowe liczące łącznie 1504 członków. Komisje zorganizowały<br />

115 posiedzeń i sesji naukowych, na których wygłoszono 952 referaty (w tym 33 konferencje,<br />

na których wygłoszono 752 referaty, 12 z tych konferencji miało charakter międzynarodowy). Komisja<br />

Językoznawstwa kontynuowała wydawanie serii „Linguistica Silesiana” (uka<strong>za</strong>ł się tom 33).<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u zorganizowano 8 posiedzeń Prezydium oraz 3 sesje Zgromadzenia Członków Oddziału.<br />

Na posiedzeniach Prezydium Oddziału <strong>za</strong>jmowano się sprawami bieżącymi, a także omawiano<br />

wyniki działalności Oddziału i jego komisji. Uczestnicy sesji Zgromadzenia wysłuchali referatów:<br />

prof. dr. hab. inż. Józefa Głomba „Mosty – dziś i jutro” (98. sesja, 1 marca); prof. dr. hab. inż.<br />

Krzysztofa Warmuzińskiego „Czysta energia z paliw kopalnych” (99. sesja 14 czerwca). Podc<strong>za</strong>s<br />

uroczystej 100. sesji Zgromadzenia (23 listopada) referaty przedstawili: prof. dr hab. Rys<strong>za</strong>rd Tadeusiewicz<br />

– „Automatyczne rozumienie obrazów medycznych” oraz prof. dr hab. n. med. Mieczysław<br />

Chorąży – „Czy poznamy fenomen życia”.<br />

– 17 –

---

Oddział <strong>PAN</strong> w Katowicach był także organi<strong>za</strong>torem dwóch cyklicznych konferencji naukowych,<br />

które zdobyły uznanie w kraju i <strong>za</strong> granicą: XII Katowicka Konferencja Naukowa pt.: „Kultura<br />

muzyczna Katowic i jej dzieje” (22 referaty); XVI Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Zdrowie<br />

i choroba. Wpływ jakości życia na kulturę w Europie Środkowej” z cyklu „Kultura Europy Środkowej”<br />

(31 referatów). Oddział wydał 3 publikacje w formie drukowanej.<br />

Oddział sprawował opiekę nad Środowiskowym Studium Doktoranckim z <strong>za</strong>kresu inżynierii<br />

środowiska. W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u obroniona została 1 praca doktorska; w <strong>rok</strong>u akademickim <strong>2012</strong>/2013<br />

studiuje 15 słuchaczy.<br />

Oddział Polskiej Akademii Nauk w Krakowie<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Rys<strong>za</strong>rd Tadeusiewicz, prezes<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Oddział <strong>PAN</strong> w Krakowie liczył 53 członków (33 rzeczywistych i 20 korespondentów).<br />

Odbyło się jedno Zgromadzenie Członków Oddziału oraz pięć posiedzeń Prezydium Oddziału,<br />

poświęconych bieżącym sprawom Oddziału, komisji naukowych i wydawnictw.<br />

Prezes Oddziału uczestniczył w posiedzeniach Kolegium Rektorów Szkół Wyższych Krakowa.<br />

Oddział współpracował z Krakowską Radą Konsultacyjną ds. Nauki przy Prezydencie Miasta Krakowa,<br />

Komisją konkursową projektu „Krakowskie Konferencje Naukowe”, Komisją Rozwoju i Innowacji<br />

Rady Miasta Krakowa, USC Miasta Krakowa, Radą Języka Polskiego przy Prezydium <strong>PAN</strong> i in.<br />

Działało 30 komisji naukowych Oddziału skupiających 1008 członków. Odbyły się 143 posiedzenia<br />

naukowe komisji, m.in. z udziałem naukowców z Austrii, Czech, Ukrainy i Rosji (190 referatów).<br />

Wspólnie z wyższymi uczelniami oraz innymi instytucjami zorganizowano 11 konferencji<br />

naukowych, w tym dwie międzynarodowe (282 wystąpienia). Oddział wydał 13 tytułów (punktowanych,<br />

w tym 1 z IF, 2 na liście ERIH; 8 roczników, 1 półrocznik, 2 kwartalniki, 1 dwumiesięcznik,<br />

zeszyty naukowe), w tym 9 we współpracy z krakowskimi uczelniami i innymi instytucjami. Wydano<br />

w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u 39 pozycji (w tym 12 z planu wydawniczego 2011).<br />

Oddział Polskiej Akademii Nauk w Lublinie<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Tomasz Trojanowski, prezes<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Oddział zrzes<strong>za</strong>ł 12 członków (6 rzeczywistych i 6 korespondentów). W okresie<br />

sprawozdawczym odbyły się dwie sesje zwyc<strong>za</strong>jne (30. i 31.) Zgromadzenia Członków Oddziału<br />

<strong>PAN</strong> w Lublinie i cztery posiedzenia Prezydium.<br />

Oddział pełnił funkcję integracyjną w stosunku do życia naukowego regionu lubelskiego, szczególnie<br />

poprzez aktywną działalność 18 komisji skupiających 575 członków (w tym 79 <strong>za</strong>granicznych).<br />

Organizował i współorganizował liczne sesje naukowe, dyskusje panelowe, a także 5 krajowych oraz<br />

7 międzynarodowych konferencji. Poprzez komisje Oddział utrzymuje kontakty z krajowymi i <strong>za</strong>granicznymi<br />

placówkami naukowymi, szczególnie na Ukrainie, co miało istotny wpływ na utworzenie<br />

Stacji Naukowej <strong>PAN</strong> w Kijowie.<br />

Ze statutową działalnością Oddziału zwią<strong>za</strong>na jest Fundacja Oddziału <strong>PAN</strong> w Lublinie „Nauka<br />

i Rozwój Lubelszczyzny”, której głównym <strong>za</strong>daniem zrealizowanym w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u było zorganizowanie<br />

i przeprowadzenie projektów szkoleniowych oraz badawczych w ramach Programu Operacyjnego<br />

Kapitał Ludzki, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Oddział wydał 8 punktowanych roczników naukowych. Są to TEKI Komisji Oddziału<br />

<strong>PAN</strong> w Lublinie, w tym: t. IX Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego, t. IX<br />

Motory<strong>za</strong>cji i Energetyki Rolnictwa, t. VIII Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych,<br />

t. VIII Komisji Historycznej, t. V Komisji Prawniczej, t. VII Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych,<br />

t. VII Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; „MOTROL Motory<strong>za</strong>cja<br />

i Energetyka Rolnictwa” t. XIV; kwartalnik ECONTECHMOD vol. 1, a także: „Biuletyn Informacyjny<br />

17/<strong>2012</strong> Oddziału <strong>PAN</strong> w Lublinie”, 2 zeszyty streszczeń konferencyjnych i 5 monografii.<br />

Pod patronatem Oddziału wydano kolejne numery kwartalnika „Eksploatacja i Nie<strong>za</strong>wodność”.<br />

– 18 –

---

Na podkreślenie <strong>za</strong>sługuje wspólne wydawanie wymienionych pozycji z uczelniami lubelskimi i ukraińskimi.<br />

Rozbudowano i na bieżąco aktualizowano dwujęzyczną polsko-angielską stronę internetową<br />

Oddziału – http://www.pan-ol.lublin.pl.<br />

Oddział Polskiej Akademii Nauk w Łodzi<br />

czł. rzecz. <strong>PAN</strong> Czesław Cierniewski<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> Oddział zrzes<strong>za</strong>ł 13 członków <strong>PAN</strong> (8 rzeczywistych i 5 korespondentów).<br />

Przy Oddziale <strong>PAN</strong> w Łodzi działało 10 komisji naukowych, Klub Akademicki oraz dwie fundacje<br />

– Fundacja im. T.J. Michalskiego i Fundacja Badań Radiacyjnych, a także Komisja ds. Nagród<br />

Prezydium Oddziału <strong>PAN</strong> i Konferencji Rektorów Łódzkich Uczelni Publicznych. Komisje, we<br />

współpracy z naukowcami z innych ośrodków naukowych miasta, zorganizowały konferencje naukowe:<br />

„Europa Środkowa i Wschodnia – Czy wciąż peryferia współczesnego świata”, „Europa<br />

Środkowa i Wschodnia w obliczu wyzwania moderni<strong>za</strong>cji”, „Godność człowieka jako pojęcie prawno-filozoficzne”,<br />

XVIII Międzynarodowa i Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna na temat „Mikrotoponimia<br />

i makrootoponimia”.<br />

Odbyły się dwie sesje Zgromadzenia Ogólnego Oddziału i Rady Oddziału: w sesji w dniu 17 maja<br />

uczestniczyła Prezydent miasta Łodzi Hanna Zdanowska, która przedstawiła główne kierunki rozwoju<br />

Łodzi i problemy zwią<strong>za</strong>ne z <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>niem. Podc<strong>za</strong>s sesji w dniu 19 listopada członek Akademii<br />

Młodych Uczonych dr hab. n. med. Jakub Fichna z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi wygłosił<br />

referat pt. „Receptory opioidowe i kanabinoidowe jako potencjalny cel terapii chorób<br />

funkcjonalnych i stanów <strong>za</strong>palnych układu pokarmowego”.<br />

Odbyło się 5 posiedzeń Prezydium Oddziału podc<strong>za</strong>s których omawiano: strategię wyboru kandydatów<br />

do Akademii, uzgodniono tematykę i terminy posiedzeń Rady Oddziału, omawiano pracę<br />

Komisji, <strong>za</strong>twierdzono kandydatury laureatów do nagrody Prezydium Oddziału, oceniono i <strong>za</strong>twierdzono<br />

kandydata do nagrody w konkursie Fundacji T.J. Michalskiego. Prezes Oddziału przedstawił<br />

kierunki współpracy między uczelniami naszego miasta oraz poinformował o budowie Akademickiego<br />

Centrum Sportu i Rekreacji.<br />

Wydano monografie: Na gru<strong>za</strong>ch Imperium… W stronę nowego ładu politycznego, społeczno-<br />

-gospodarczego i międzynarodowego; Edukacja a kapitał społeczny. Oczekiwania – reali<strong>za</strong>cje –<br />

efekty. Uka<strong>za</strong>ły się „Rozprawy Komisji Językowej” tom 58. Komisja Ochrony Środowiska, we<br />

współpracy ze Stowarzyszeniem Doradców Gospodarczych Pro-<strong>Akademia</strong>, wznowiła wydanie siedmiu<br />

publikacji zwartych z <strong>za</strong>kresu różnych obs<strong>za</strong>rów działań na rzecz ochrony środowiska. Uka<strong>za</strong>ły<br />

się również wydawnictwa ciągłe: cztery kolejne numery „Central European Journal of Economic<br />

Modelling and Econometrics” oraz XXV tom „Fasciculi Archaeologiae Historicae”.<br />

W Oddziale złożyli wizyty i wygłosili referaty <strong>za</strong>graniczni naukowcy z USA prof. Karol Bruzik<br />

i prof. Kyoichi Watanabe.<br />

Prof. M. Mikołajczyk przebywał w Moskwie w Instytucie Związków Elementoorganicznych RAN<br />

w celu omówienia dalszej współpracy oraz w Instytucie Chemii Organicznej im. N.D. Zielińskiego,<br />

gdzie podc<strong>za</strong>s międzynarodowej konferencji „Katali<strong>za</strong> w syntezie organicznej” wygłosił referat „Greening<br />

the Organic Phosphorus Chemisty: Biocatalytic Syntheses of Biologically Active P-Compounds”.<br />

Członkowie Oddziału i placówki <strong>PAN</strong> w Łodzi tradycyjnie uczestniczyli w impre<strong>za</strong>ch towarzyszących<br />

12. Festiwalowi Nauki, Kultury i Sztuki. Udostępniono zwied<strong>za</strong>jącym laboratoria instytutów<br />

<strong>PAN</strong> oraz wygłoszono odczyty promujące osiągnięcia naukowe.<br />

Wska<strong>za</strong>ni przez prezesa Oddziału członkowie społeczności naukowej skupionej wokół Oddziału<br />

brali udział w pracach pięciu komisji Rady ds. Szkolnictwa Wyższego i Nauki przy Prezydencie<br />

Miasta Łodzi.<br />

Prezes Oddziału w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> uczestniczył w posiedzeniach i pracach Konferencji Rektorów<br />

Łódzkich Uczelni Publicznych <strong>za</strong>jmującej się m.in. problemami rozwoju nauki i szkolnictwa<br />

wyższego w Łodzi.<br />

– 19 –

---

Spośród pracowników naukowych łódzkich uczelni i ŁTN powołana została Rada Programowa<br />

Konsorcjum Badawczego „Łódzka Metropolia Miejska”, w pracach której brali również udział przedstawiciele<br />

Oddziału.<br />

Przyznano nagrody Prezydium Oddziału <strong>PAN</strong> i Konferencji Rektorów Łódzkich Uczelni Publicznych<br />

ustanowione dla pracowników nauki i artystów, którzy nie przekroczyli 38 <strong>rok</strong>u życia. Laureatami<br />

zostali: dr Tomasz Majewski, dr hab. n. med. Piotr Gałecki, dr hab. Katarzyna Pernal, dr inż.<br />

Tomasz Czys<strong>za</strong>nowski, dr Magdalena Soboń.<br />

Pracownicy Oddziału, we współpracy z przedstawicielami wyższych uczelni publicznych Łodzi,<br />

brali udział w pracach i organi<strong>za</strong>cji gali Akademickiej Nagrody Dziennikarskiej Honor Academicus.<br />

Nagroda została przyznana dziennikarzowi Jackowi Grudniowi z Łódzkiego Ośrodka Telewizyjnego,<br />

który <strong>za</strong>jmuje się między innymi problematyką Łodzi akademickiej.<br />

Fundacja im. T. J. Michalskiego w jedenastej edycji konkursu, przyznała nagrodę dr. Krzysztofowi<br />

Jamroziakowi z Kliniki Hematologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi <strong>za</strong> wybitne osiągnięcia<br />

w zwalc<strong>za</strong>niu chorób nowotworowych.<br />

Fundacja Badań Radiacyjnych współorganizowała w Krakowie dużą międzynarodową konferencję<br />

na temat osiągnięć w dziedzinie chemii radiacyjnej „IRaP <strong>2012</strong>”.<br />

Z inicjatywy Oddziału zorganizowano w Pałacu Staszica w Wars<strong>za</strong>wie (kwiecień) wystawę pt.<br />

„Zgierz – spełnione pragnienie Staszica”. Przedstawiono na niej postery z mapami, rycinami i zdjęciami<br />

dokumentującymi rozwój tego bardzo nowoczesnego na owe c<strong>za</strong>sy miasta. Zgromadzono również<br />

bardzo interesujące meble stylu biedermeier z licznych zgierskich wytwórni. Wystawę poprzedziła sesja<br />

popularnonaukowa poświęcona fenomenowi dynamicznego rozwoju Zgier<strong>za</strong> na początku XIX wieku.<br />

W Klubie Akademickim, zrzes<strong>za</strong>jącym około 100 naukowców z różnych ośrodków miasta, odbyło<br />

się 9 spotkań, na których wygłosili referaty naukowcy reprezentujący różne dyscypliny wiedzy.<br />

Odbył się również koncert muzyczny, tradycyjny wieczór świąteczno-noworoczny i popularnonaukowa<br />

sesja wyjazdowa w zrewitalizowanej części Zgier<strong>za</strong>.<br />

Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Roman Słowiński, prezes<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Poznaniu liczy obecnie 29 członków <strong>PAN</strong> (10 rzeczywistych i 19 korespondentów)<br />

oraz 4 członków Akademii Młodych Uczonych. W <strong>2012</strong> r. zmarli prof. dr hab. Jerzy Kmita,<br />

członek rzeczywisty <strong>PAN</strong>, filozof, polonista i kulturoznawca oraz prof. Zbigniew Radwański, członek<br />

rzeczywisty <strong>PAN</strong>, Wiceprezes <strong>PAN</strong> (1993-95), znakomity polski jurysta, wybitny autorytet w dziedzinie<br />

prawa cywilnego.<br />

Odbyły się dwie sesje Zgromadzenia Ogólnego Oddziału <strong>PAN</strong> w Poznaniu. W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Oddział<br />

Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu obchodził 40-lecie swojego powołania. Uroczystość jubileuszowa<br />

odbyła się podc<strong>za</strong>s 80. sesji Zgromadzenia Ogólnego Oddziału <strong>PAN</strong> w Poznaniu (16 maja).<br />

W obchodach 40-lecia Oddziału wziął udział Prezes <strong>PAN</strong> prof. Michał Kleiber oraz posłowie na Sejm<br />

RP, przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, m.in. wojewoda wielkopolski i wiceprezydent<br />

m. Poznania, przewodniczący Kolegium Rektorów m. Poznania i przedstawiciele wszystkich<br />

poznańskich uczelni publicznych. Prezes Oddziału <strong>PAN</strong> w Poznaniu, prof. Roman Słowiński wygłosił<br />

referat pt. „Historia i teraźniejszość Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu”. Prezentacja<br />

multimedialna i referat zostały udostępnione na stronie internetowej www.pan.poznan.pl, oraz jako<br />

artykuł – w kwartalniku „Nauka” (2/<strong>2012</strong>). W c<strong>za</strong>sie sesji Wojewoda Wielkopolski Piotr Florek<br />

wręczył Oddziałowi – na ręce Prezesa Oddziału <strong>PAN</strong> – pamiątkowy medal im. Witolda Celichowskiego.<br />

81. Sesja Zgromadzenia Członków Oddziału odbyła się 15 grudnia. Uczestnicy Zgromadzenia<br />

uczestniczyli w wykładzie otwartym „Problemy z edukacją – nowe Oświecenie czy kryzys rozumu”<br />

przedstawionym przez prof. dr. hab. Zbigniewa Kwiecińskiego, członka korespondenta <strong>PAN</strong>.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u odbyły się 4 posiedzenia Prezydium Oddziału <strong>PAN</strong> w Poznaniu, zorganizowano<br />

28 konferencji, przedstawiono 113 wykładów, przyjęto 4 patronaty, wydano 7 publikacji i 1 opinię.<br />

– 20 –

---

W ramach obchodów Światowego Tygodnia Mózgu, Oddział <strong>PAN</strong> w Poznaniu, wraz z Instytutem<br />

Chemii Bioorganicznej <strong>PAN</strong> i Instytutem Genetyki Człowieka <strong>PAN</strong>, zorganizował 4. Tydzień Mózgu<br />

(12-16 marca). Celem imprezy była populary<strong>za</strong>cja wiedzy z <strong>za</strong>kresu badań naukowych nad mózgiem<br />

i układem nerwowym. Wysłuchano dziewięciu wykładów wybitnych specjalistów z wiodących ośrodków<br />

krajowych. Odbył się koncert. Wykłady transmitowano i udostępniono w Internecie. Bezpośredni<br />

udział wzięło ok. 1600 słuchaczy.<br />

Odbył się XV Jubileuszowy Poznański Festiwal Nauki i Sztuki (27-29 marca). Oddział wraz<br />

z jednostkami naukowymi <strong>PAN</strong> zorganizował ponad 20 imprez: wykłady, warsztaty, pokazy, filmy<br />

oraz doświadczenia laboratoryjne.<br />

W Ośrodku Nauki Polskiej Akademii Nauk zorganizowano 14. sesję z cyklu „Dwugłos Nauki”,<br />

na temat: „Człowiek – od kiedy” (22 listopada). Podc<strong>za</strong>s konferencji spotkali się bioetycy oraz<br />

genetycy, którzy starali się określić naukowe i etyczne uwarunkowania odpowiedzi na pytanie, od<br />

kiedy poczęte życie należy uznać <strong>za</strong> człowieka. Materiały konferencyjne zostaną opublikowane.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u odbyło się 8 wykładów z cyklu „Spotkania z Nauką”, zorganizowanych przez<br />

Oddział i Urząd Mars<strong>za</strong>łkowski w Poznaniu. Inicjatorem i twórcą kolejnych edycji jest prof. dr hab.<br />

Jan Barciszewski z Instytutu Chemii Bioorganicznej <strong>PAN</strong>.<br />

Oddział zorganizował sesję otwartą „Biblia Jakuba Wujka w życiu i kulturze narodu polskiego”<br />

(25 października), poświęconą sławnemu wielkopolaninowi ks. Jakubowi Wujkowi z Wągrowca<br />

i jego przekładowi Biblii. Podc<strong>za</strong>s sesji z udziałem najwybitniejszych polskich znawców tematu,<br />

prof. dr Hans Rothe, em. profesor z Instytutu Slawistyki Uniwersytetu w Bonn, został odznaczony<br />

Medalem Polskiej Akademii Nauk <strong>za</strong> <strong>za</strong>sługi dla nauki polskiej oraz <strong>za</strong> reedycję pierwszych biblii<br />

polskojęzycznych, w tym Biblii Jakuba Wujka, w prestiżowej serii „Biblia Slavica”.<br />

Działalność członków Oddziału oraz uczonych zwią<strong>za</strong>nych z Oddziałem została uhonorowana<br />

licznymi nagrodami i wyróżnieniami. Prof. Andrzej B. Legocki, członek rzeczywisty <strong>PAN</strong>, członek<br />

Prezydium Oddziału <strong>PAN</strong> w Poznaniu, został odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Komandorskim<br />

z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Prof. Jacek Błażewicz, członek rzeczywisty <strong>PAN</strong>,<br />

został laureatem czwartej edycji Polsko-Niemieckiej Nagrody Naukowej „Copernicus”, przyznawanej<br />

przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) i Niemiecką Wspólnotę Badawczą (DFG), otrzymał<br />

także prestiżowy tytuł IEEE Fellow. Prof. Jerzy Strzelczyk, członek korespondent <strong>PAN</strong>, obchodził<br />

45-lecie pracy naukowej oraz otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii im. Jana Długos<strong>za</strong><br />

w Częstochowie. Prof. Lech Zimowski, wieloletni przewodniczący Komisji Urbanistyki i Planowania<br />

Przestrzennego przy Oddziale <strong>PAN</strong> w Poznaniu został odznaczony Medalem Polskiej Akademii Nauk.<br />

W ramach 21 komisji działających przy Oddziale <strong>PAN</strong> w Poznaniu pracuje 715 osób, przedstawicieli<br />

placówek <strong>PAN</strong>, wyższych uczelni i instytutów resortowych, nie tylko z Wielkopolski. Komisje<br />

organizują konferencje, sympozja oraz spotkania naukowe, na których prezentowane są i dyskutowane<br />

najnowsze wyniki badań naukowych. Komisje stanowią platformę łączącą różne środowiska<br />

naukowe.<br />

Oddział Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Andrzej Żelaźniewicz, prezes<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym Oddział zrzes<strong>za</strong>ł 18 członków (6 rzeczywistych i 12 korespondentów).<br />

W <strong>2012</strong> r. odbyły się dwie sesje Zgromadzenia Członków Oddziału i pięć posiedzeń Prezydium.<br />

Podc<strong>za</strong>s posiedzeń Prezydium omawiano m.in.: <strong>za</strong>dania Oddziału, w tym w <strong>za</strong>kresie promocji<br />

i upowszechniania nauki (również realizowane w ramach środków DUN) i współpracy z <strong>za</strong>granicą;<br />

dokument <strong>PAN</strong> w sprawie opracowania strategicznych kierunków rozwoju Akademii; przewidywane<br />

skutki wprowadzenia Rozporządzenia MEN w sprawie ramowych planów nauc<strong>za</strong>nia w szkołach<br />

publicznych; poparcie dla Inicjatywy Obywatelskiej Instytutów <strong>PAN</strong> w sprawie finansowania statutowej<br />

działalności. Prof. Romuald Będziński, członek korespondent <strong>PAN</strong>, członek Prezydium Oddziału<br />

otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.<br />

– 21 –

---

Na wiosennej sesji Zgromadzenia Członków Oddziału (19 kwietnia) wysłuchano m.in. wykładu<br />

„Laboratorium NeoLek – możliwości, oczekiwania i rzeczywistość” (laboratorium powstało przy<br />

Instytucie Immunologii i Terapii Doświadc<strong>za</strong>lnej im. L. Hirszfelda <strong>PAN</strong>). Podc<strong>za</strong>s zimowej sesji<br />

Zgromadzenia (18 grudnia) odbyło się uroczyste ogłoszenie wyników konkursu oraz wręczenie<br />

Nagrody Wrocławskiego Oddziału <strong>PAN</strong> „Iuvenes Wratislaviae” <strong>za</strong> <strong>rok</strong> <strong>2012</strong>. Nagroda ta, ustanowiona<br />

Decyzją nr 38 Prezesa <strong>PAN</strong> z dnia 18 września <strong>2012</strong> r., będzie przyznawana osobom ze stopniem<br />

doktora <strong>za</strong> wybitne osiągnięcia naukowe i artystyczne, na stałe pracującym na terenie Dolnego<br />

Śląska, które w dniu zgłoszenia nie ukończyły 37. <strong>rok</strong>u życia. Pierws<strong>za</strong> laureatką tej nagrody została<br />

Agnieszka Franków-Żelazny.<br />

Oddział prowadzi bezpośrednią działalność naukową prezentowaną w formie referatów, dyskusji<br />

i opracowań komisji o tematyce specjalistycznej, edukacyjnej i promującej naukę. W Oddziale działało<br />

14 komisji naukowych, które skupiały ok. 650 naukowców z polskich jednostek naukowych,<br />

a także 13 z uczelni <strong>za</strong>granicznych. Członkowie komisji uczestniczyli w pracach na rzecz regionu.<br />

Między innymi, zorganizowano spotkanie z przedstawicielami dolnośląskiego Urzędu Mars<strong>za</strong>łkowskiego<br />

nt. „Surowce mineralne, ochrona środowiska w świetle strategii rozwoju województwa dolnośląskiego”.<br />

Prowadzono działalność studialno-rozpoznawczą na rzecz budowy metra we Wrocławiu<br />

we współpracy z Biurem Rozwoju Wrocławia oraz Prezydentem Wrocławia. Uczestniczono<br />

w projekcie w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka „Strategie i scenariusze<br />

technologiczne <strong>za</strong>gospodarowania i wykorzystania złóż surowców skalnych”.<br />

Członkowie komisji naukowych brali czynny udział w Dolnośląskim Festiwalu Naukowym.<br />

Prezes prezentował naukową aktywność Wrocławskiego Oddziału <strong>PAN</strong> podc<strong>za</strong>s spotkania wrocławskiego<br />

środowiska naukowego na uroczystości jubileuszu 20-lecia Fundacji na rzecz Nauki Polskiej,<br />

w tym osiągnięcia jednostek <strong>PAN</strong> zlokalizowanych na terenie działania Oddziału. Członkowie Oddziału<br />

wzięli udział w dyskusji „Znaczenie nauki dla rozwoju miasta i regionu”.<br />

Oddział organizował lub współorganizował 65 spotkań naukowych, w tym 55 posiedzeń komisji<br />

naukowych. Odbyły się konferencje, m.in. XXXX Konferencja Ergonomiczna OKE’<strong>2012</strong> połączona<br />

z 10. International Ergonomics Conference MSE <strong>2012</strong>; III Sympozjum „Współczesna myśl techniczna<br />

w naukach medycznych i biologicznych”; „Languages in Contact <strong>2012</strong>”; „Progress on EUV &<br />

X-ray spectroscopy and imaging”.<br />

Oddział objął patronatem m.in.: XVIII Targi Książki Naukowej we Wrocławiu, X Konferencję<br />

Naukową Studentów. Oddział współpracował z jednostkami naukowymi <strong>PAN</strong> oraz z wład<strong>za</strong>mi lokalnymi,<br />

m.in. w <strong>za</strong>kresie rozstrzygnięć planistycznych systemu transportowego Wrocławia. W odpowiedzi<br />

na prośbę Prezydenta Wrocławia, dotyczącą wykonania „Studium budowy systemu kolei<br />

podziemnej we Wrocławiu”, prezes Oddziału powołał spośród komisji naukowych interdyscyplinarny<br />

zespół pn. „Grupa <strong>PAN</strong> Metro” ds. opracowania studium.<br />

W ramach działalności wydawniczej Oddziału opublikowano między innymi: pracę Rytm przemian<br />

kulturowych w pradziejach i średniowieczu, Prace Komisji Archeologicznej nr 19; wydawnictwa<br />

zwarte Inżynieria biomedyczna motorem rozwoju Dolnego Śląska oraz Rodowód kulturowy współczesnego<br />

Wrocławia. Uka<strong>za</strong>ły się c<strong>za</strong>sopisma „Archives of Civil and Mechanical Engineering” oraz<br />

„Styles of Communication”, vol. 4, No 1 (<strong>2012</strong>).<br />

Oddział gościł naukowców, m.in. z Francji, Iranu, Ukrainy, Czech, Słowacji, Niemiec, Austrii<br />

i USA. Pobyty naukowców służyły wymianie doświadczeń, nawią<strong>za</strong>niu kontaktów naukowych oraz<br />

przygotowaniu wspólnych publikacji.<br />

AKADEMIA MŁODYCH UCZONYCH<br />

Zebranie Ogólne Akademii Młodych Uczonych obradowało trzykrotnie, w tym dwa razy w pełnym<br />

35-osobowym składzie. Podc<strong>za</strong>s pierwszego posiedzenia w dniu 25 stycznia członkowie AMU<br />

– 22 –

---

wyłonili Komisję ds. Regulaminu, która do czerwca <strong>za</strong>jmowała się opracowaniem projektu regulaminu<br />

określającego szczegółowe <strong>za</strong>sady wyboru organów Akademii Młodych Uczonych oraz <strong>za</strong>sady<br />

ich działania. Ustalono, że do c<strong>za</strong>su wyboru przewodniczącego AMU, przewodniczący Komisji<br />

ds. Regulaminu będzie miał szersze uprawnienia i <strong>za</strong>dania, niż to wynikałoby z funkcji przewodniczenia<br />

Komisji, m.in. będzie odpowiadał <strong>za</strong> kontakty z kierownictwem <strong>PAN</strong>. Kolejne posiedzenie<br />

Zebrania Ogólnego AMU odbyło się w dniu 12 czerwca. Podc<strong>za</strong>s tego posiedzenia członkowie AMU<br />

podjęli uchwałę w sprawie przyjęcia regulaminu Akademii Młodych Uczonych, wybrali na przewodniczącego<br />

AMU dr. hab. Bartos<strong>za</strong> Karaszewskiego z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego i jego<br />

<strong>za</strong>stępcę – dr. hab. Romana Szewczyka z Politechniki Wars<strong>za</strong>wskiej. Dalsze obrady poświęcono<br />

dyskusji dotyczącej działalności Akademii Młodych Uczonych w trakcie bieżącej kadencji i spraw<br />

organi<strong>za</strong>cyjnych. Dyskusję kontynuowano w trakcie trzeciego Zebrania Ogólnego AMU w dniu<br />

13 grudnia. Omawiano wówc<strong>za</strong>s m.in. kwestie powołania zespołów tematycznych, trybu wskazywania<br />

przedstawicieli AMU do krajowych i międzynarodowych gremiów naukowych oraz ściślejszej<br />

współpracy pomiędzy członkami AMU a jednostkami będącymi w strukturach <strong>PAN</strong>.<br />

Przedstawiciele Akademii Młodych Uczonych brali udział w międzynarodowych spotkaniach<br />

młodych naukowców – dr hab. Katarzyna Marciniak w Festveranstaltung der Junge Akademie w Berlinie<br />

(30 czerwca) i dr hab. Bartosz Karaszewski w zjeździe Global Young Academy w Amsterdamie<br />

(30 października-1 listopada). Trzej członkowie AMU: dr hab. Bartosz Karaszewski, dr hab. Roman<br />

Szewczyk i dr hab. Borys Wróbel, jako pierwsi polscy naukowcy, zostali wybrani w grudniu <strong>2012</strong><br />

<strong>rok</strong>u do Global Young Academy.<br />

KOMISJA DO SPRAW ETYKI W NAUCE<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u odbyło się sześć posiedzeń plenarnych Komisji do spraw etyki w nauce. Rozpatrzono<br />

ok. dwudziestu spraw. Członkowie Komisji do spraw etyki w nauce, zgodnie z art. 39 ust.<br />

3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk opracowali projekt Kodeksu etyki<br />

pracownika naukowego, który Zgromadzenie Ogólne Polskiej Akademii Nauk uchwaliło w dniu<br />

13 grudnia <strong>2012</strong> r.<br />

Na posiedzeniu w dniu 13 marca Komisja do spraw etyki w nauce przyjęła rozstrzygnięcie w sprawach:<br />

ewentualnego naruszenia praw autorskich (sygn. 10/2011 i sygn. I/<strong>2012</strong>); wniosku Narodowego<br />

Centrum Badań i Rozwoju dot. ewentualnego przywłaszczenia własności intelektualnej doktorantów;<br />

skargi na orzeczenie i <strong>za</strong>chowanie członków Komisji dyscyplinarnej do spraw studenckich<br />

Politechniki Kos<strong>za</strong>lińskiej. Komisja do spraw etyki w nauce rozpatrywała ponownie sprawę skierowaną<br />

przez Stowarzyszenie na rzecz Lesbijek, Gejów, Osób Biseksualnych, Osób Transpłciowych<br />

oraz Osób Queer „Pracownia Różnorodności” i podtrzymała swoje stanowisko z dnia 16 grudnia<br />

2011 r. Członkowie Komisji dyskutowali także o projekcie kodeksu etyki pracownika naukowego<br />

i sprecyzowali jego <strong>za</strong>kres przedmiotowy. Prace nad projektem Kodeksu kontynuowano na posiedzeniu<br />

Komisji w dniu 24 kwietnia. Ostateczną wersję projektu Kodeksu etyki pracownika naukowego<br />

członkowie Komisji uzgodnili na posiedzeniu w dniu 15 maja.<br />

Na posiedzeniu Komisji w dniu 3 lipca, m.in. ustalono procedowanie w sprawach: ewentualnego<br />

naruszenia <strong>za</strong>sad etyki przez współwykonawcę grantu finansowanego przez Akademię Wychowania<br />

Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Wars<strong>za</strong>wie (sygn. V/<strong>2012</strong>); ewentualnego naruszenia <strong>za</strong>sad etyki<br />

przez pracowników Politechniki Radomskiej (sygn. VI/<strong>2012</strong>); ewentualnego naruszenia praw autorskich<br />

przez jednego z dziekanów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (sygn. VII/<strong>2012</strong>);<br />

anonimowego <strong>za</strong>wiadomienia o <strong>za</strong>sadności przyznania grantu Politechnice Śląskiej i ewentualnym<br />

naruszeniu <strong>za</strong>sad etyki przez członków komisji rekomendującej tę dotację (sygn. VIII/<strong>2012</strong>); skargi<br />

jednej z asystentek w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie dotyczącej ewentualnego<br />

przywłaszczenia jej własności intelektualnej przez kierownika jednej z katedr uczelni (sygn. IX/<strong>2012</strong>).<br />

– 23 –

---

Komisja <strong>za</strong>jęła ponownie stanowisko w sprawie naruszenia praw autorskich jednej z pracownic<br />

naukowych Akademii Medycznej we Wrocławiu (sygn. 10/2011). Ponadto, członkowie Komisji<br />

ustosunkowali się do propozycji sprecyzowania niektórych uregulowań <strong>za</strong>wartych w projekcie Kodeksu<br />

etyki pracownika naukowego, zgłoszonej przez przewodniczącego Komitetu Etyki w Nauce<br />

<strong>PAN</strong> prof. Jana Woleńskiego.<br />

Na posiedzeniu w dniu 6 listopada omawiano sprawy bieżące. Komisja, w związku z wpływem<br />

nowych dokumentów, ponownie rozpatrzyła sprawę ewentualnego naruszenia <strong>za</strong>sad etyki przez<br />

współwykonawcę grantu finansowanego przez Akademię Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego<br />

w Wars<strong>za</strong>wie (sygn. V/<strong>2012</strong>). Członkowie Komisji wydali również rozstrzygnięcie w sprawie<br />

wniesionej przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju dotyczące ewentualnego naruszenia praw<br />

autorskich kierownika projektu rozwojowego realizowanego w Instytucie Chemii Przemysłowej<br />

w Wars<strong>za</strong>wie (sygn. 02/2011). Ponadto, Komisja uściśliła brzmienie niektórych uregulowań projektu<br />

Kodeksu etyki pracownika naukowego, uwzględniając wnioski zgłoszone przez członków Akademii<br />

podc<strong>za</strong>s 121. sesji Zgromadzenia Ogólnego <strong>PAN</strong>. Wyznaczono także zespół orzekający do<br />

rozpatrzenia sprawy ewentualnego naruszenia praw autorskich przez dwoje pracowników Wyższej<br />

Szkoły Planowania Strategicznego w Dąbrowie Górniczej (sygn. XII/<strong>2012</strong>).<br />

Na posiedzeniu w dniu 10 grudnia członkowie Komisji omówili m.in. sprawy: ewentualnej nierzetelności<br />

w przewodzie habilitacyjnym (sygn. XI/<strong>2012</strong>); ewentualnej próby wywarcia presji i zmuszenia<br />

do rezygnacji z promotorstwa pracy doktorskiej; ewentualnego naruszenia praw autorskich<br />

przez pracowników naukowych WSPS w Dąbrowie Górniczej (sygn. XII/<strong>2012</strong>). Wyznaczono zespół<br />

orzekający do rozpatrzenia sprawy ewentualnego naruszenia <strong>za</strong>sad etyki przy recenzji rozprawy<br />

doktorskiej (sygn. XIII/<strong>2012</strong>). Komisja do spraw etyki w nauce ustosunkowała się także do <strong>za</strong>żalenia<br />

na postanowienie Komisji z dnia 6 listopada <strong>2012</strong> r. w sprawie ewentualnego naruszenia <strong>za</strong>sad etyki<br />

przez współwykonawcę grantu finansowanego przez AWF w Wars<strong>za</strong>wie (sygn. V/<strong>2012</strong>), złożonego<br />

przez zgłas<strong>za</strong>jącego sprawę.<br />

KOMISJA REWIZYJNA <strong>PAN</strong><br />

W pierwszym <strong>rok</strong>u swojej działalności Komisja Rewizyjna <strong>PAN</strong> odbyła 9 spotkań (5 grudnia<br />

2011; w <strong>2012</strong> r.: 27 stycznia, 16 lutego, 22 marca, 13 kwietnia, 27 kwietnia, 14 czerwca, 24 września<br />

i 12 grudnia).<br />

Na pierwszym spotkaniu wybrano przewodniczącego Komisji Rewizyjnej <strong>PAN</strong>, którym został<br />

prof. dr Jan M. Wójcicki, członek korespondent <strong>PAN</strong> i ustalono, że Komisja będzie działała w składzie,<br />

powołanym przez Zgromadzenie Ogólne <strong>PAN</strong> w dniu 15 grudnia 2011 r. Na kolejnym spotkaniu<br />

członkowie Komisji przyjęli do wiadomości i stosowania Regulamin Komisji Rewizyjnej <strong>PAN</strong>,<br />

<strong>za</strong>proponowany przez jej przewodniczącego.<br />

Wstępnie opracowano harmonogram i tematykę spotkań Komisji Rewizyjnej <strong>PAN</strong> na <strong>2012</strong> r.<br />

Harmonogram obejmował: wybór audytora, opinie finansowe, analizy dotyczące spraw majątkowych,<br />

sprawy upowszechniania nauki oraz analizę reali<strong>za</strong>cji uchwał Zgromadzenia Ogólnego<br />

<strong>PAN</strong>. Analizy i oceny dotyczące planów finansowych Akademii opracowywano na podstawie dokumentów<br />

i wyjaśnień Biura Ekonomicznego <strong>PAN</strong>. Analizy i oceny dotyczące spraw majątkowych<br />

Akademii opracowywano na podstawie dokumentów i wyjaśnień Biura Gospodarowania Nieruchomościami<br />

<strong>PAN</strong>. Anali<strong>za</strong> reali<strong>za</strong>cji wykonania uchwał Zgromadzenia Ogólnego <strong>PAN</strong> z 26 maja<br />

2011 r. i 15 grudnia 2011 r. oparta była o materiały i wyjaśnienia Gabinetu Prezesa <strong>PAN</strong>. W ramach<br />

przygotowań do opracowania analizy i oceny działalności upowszechniającej naukę (DUN) Akademii,<br />

przeprowadzono spotkania z wicedyrektor Biura Ekonomicznego <strong>PAN</strong>, dyrektorem Biura<br />

Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong> oraz pełnomocnikiem Prezesa <strong>PAN</strong> ds. informaty<strong>za</strong>cji<br />

c<strong>za</strong>sopism.<br />

– 24 –

---

W pierwszym <strong>rok</strong>u działalności Komisja opracowała łącznie 8 dokumentów stanowiących jej<br />

opinie na następujące tematy: (1) Anali<strong>za</strong> i ocena projektu planu finansowego <strong>PAN</strong> na <strong>rok</strong> <strong>2012</strong><br />

(opracowano 17 lutego <strong>2012</strong> r.); (2) Opinia i rekomendacje odnośnie wykonania planu finansowego<br />

<strong>PAN</strong> <strong>za</strong> <strong>rok</strong> 2011 (opracowano 2 kwietnia <strong>2012</strong> r.); (3) Opinia i rekomendacje dotyczące stanu spraw<br />

majątkowych <strong>PAN</strong> (opracowano 14 czerwca <strong>2012</strong> r.); (4) Komisja Rewizyjna <strong>PAN</strong> przeprowadziła<br />

analizę reali<strong>za</strong>cji wykonania uchwał Zgromadzenia Ogólnego <strong>PAN</strong> z 26 maja 2011 r. i 15 grudnia<br />

2011 r.; (5) Anali<strong>za</strong> i ocena projektu budżetu <strong>PAN</strong> na <strong>rok</strong> 2013 (opracowano 15 września <strong>2012</strong> r.);<br />

(6) Opinia Komisji Rewizyjnej do sprawozdania finansowego Akademii <strong>za</strong> <strong>rok</strong> 2011 (opracowano<br />

we wrześniu <strong>2012</strong> r.); (7) Anali<strong>za</strong> i ocena projektu planu finansowego <strong>PAN</strong> na <strong>rok</strong> 2013 (opracowano<br />

5 grudnia <strong>2012</strong> r.); (8) Opinia Komisji Rewizyjnej na temat wykorzystywania środków z <strong>za</strong>kresu<br />

działalności upowszechniającej naukę (DUN) (opracowano 31 stycznia 2013 r.).<br />

Oprócz wymienionych powyżej analiz i opracowań, Komisja opiniowała wybory audytorów<br />

kontrolujących stan finansów <strong>PAN</strong>, a konkretnie sprawę wyboru podmiotu uprawnionego do badania<br />

sprawozdania finansowego Polskiej Akademii Nauk <strong>za</strong> 2011 r. i sprawozdania finansowego Akademii<br />

<strong>za</strong> <strong>2012</strong> r. Opinie przygotowywano w porozumieniu z Głównym Księgowym Akademii.<br />

RADA DYREKTORÓW JEDNOSTEK NAUKOWYCH AKADEMII<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Rada Dyrektorów Jednostek Naukowych Akademii, funkcjonująca pod przewodnictwem<br />

prof. Piotra Zielenkiewic<strong>za</strong>, omawiała sprawy zwią<strong>za</strong>ne z działalnością jednostek naukowych<br />

<strong>PAN</strong> na czterech posiedzeniach, w dniach: 27 lutego, 16 maja, 11 października i 18 grudnia. Spotkania<br />

odbywały się z udziałem Prezesa <strong>PAN</strong> prof. Michała Kleibera lub Wiceprezesa <strong>PAN</strong> prof.<br />

Marka Chmielewskiego. Na <strong>za</strong>proszenie przewodniczącego Rady Dyrektorów w posiedzeniach Rady<br />

uczestniczyli goście: podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego prof. Marek<br />

Ratajc<strong>za</strong>k oraz przewodnicząca Komisji do spraw Grupy Nauk Humanistycznych i Społecznych<br />

Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych prof. Ewa Dahlig-Turek.<br />

Podstawowymi formami współpracy Rady z kierownictwem Akademii w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u była wymiana<br />

opinii w sprawach istotnych dla funkcjonowania jednostek naukowych <strong>PAN</strong>, której dokonywano<br />

w trakcie posiedzeń z udziałem Wiceprezesa <strong>PAN</strong>, lub przedkładano stanowiska i uwagi w formie<br />

pisemnej. Stałym przedmiotem dyskusji podc<strong>za</strong>s posiedzeń Rady była kwestia reformy systemu<br />

nauki, w szczególności funkcjonowanie jednostek naukowych <strong>PAN</strong>. Członkowie Rady przedstawiali<br />

swoje uwagi oraz wypracowywali stanowiska w sprawach ważnych dla całego środowiska naukowego,<br />

odnoszące się do projektów aktów prawnych dotyczących systemu nauki w Polsce. Dyskusja<br />

na temat finansowania działalności statutowej <strong>za</strong>owocowała listami do Ministra Nauki i Szkolnictwa<br />

Wyższego, wyrażającymi <strong>za</strong>niepokojenie brakiem stabilności finasowania jednostek naukowych <strong>PAN</strong>,<br />

a także postulującymi zmiany, które usprawnią i zracjonalizują ich funkcjonowanie. Opracowano<br />

między innymi stanowisko Rady Dyrektorów Jednostek Naukowych Akademii w sprawie zmian<br />

w przepisach ustawy Prawo <strong>za</strong>mówień publicznych oraz ewentualnych zmian w ustawie o <strong>PAN</strong>.<br />

– 25 –

---

– 26 –

---

Czł. koresp. <strong>PAN</strong> Stanisław Filipowicz<br />

Dziekan Wydziału I<br />

Nauk Humanistycznych i Społecznych <strong>PAN</strong><br />

W końcu <strong>rok</strong>u sprawozdawczego Wydział<br />

liczył 45 członków (22 członków rzeczywistych<br />

i 23 członków korespondentów) oraz 32 członków<br />

<strong>za</strong>granicznych. Z głębokim żalem Wydział<br />

pożegnał członków rzeczywistych <strong>PAN</strong> Mariana<br />

Biskupa, Jerzego Kmitę i Zbigniewa Radwańskiego<br />

oraz członków <strong>za</strong>granicznych <strong>PAN</strong> Paula<br />

André Crépeau i Riccardo Picchio.<br />

Wydział odbył 2 zebrania plenarne.<br />

• Na zebraniu w dniu 19 kwietnia przeprowadzono<br />

wybory kandydatów do Akademii Młodych<br />

Uczonych, którymi zostali: dr hab. Katarzyna<br />

Marciniak (filologia klasyczna, italianistyka)<br />

z Uniwersytetu Wars<strong>za</strong>wskiego; dr hab. Dariusz<br />

Jemielniak (<strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nie) z Akademii Leona Koźmińskiego;<br />

dr Konrad Osajda (prawo) z Uniwersytetu<br />

Wars<strong>za</strong>wskiego; dr Rafał Urbaniak (filozofia,<br />

logika) z Uniwersyutetu Gdańskiego; dr<br />

Adrian Gleń (literaturoznawstwo) z Uniwersytetu<br />

Opolskiego i Michał Wierzchoń (psychologia)<br />

z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ponadto, po<br />

wysłuchaniu referatu przedstawionego przez czł.<br />

koresp. <strong>PAN</strong> Zbigniewa Kwiecińskiego, podjęto<br />

uchwałę w sprawie powołania w Polskiej Akademii<br />

Nauk komitetu problemowego ds. edukacji.<br />

Powołano członków działającego przy Wydziale<br />

I <strong>PAN</strong> Komitetu Narodowego do spraw Współpracy<br />

z Międzynarodową Unią Akademicką,<br />

którymi zostali: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Elżbieta Witkowska-Zaremba,<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Karol Myśliwiec,<br />

prof. dr hab. Mikołaj Olszewski z Instytutu<br />

Filozofii i Socjologii <strong>PAN</strong> oraz dr hab. Michał<br />

Rzepiela z Instytutu Języka Polskiego <strong>PAN</strong>. Zebrani<br />

wysłuchali także informacji o działalności<br />

Rady Kuratorów przedstawionej przez <strong>za</strong>stępcę<br />

przewodniczącego Rady Kuratorów czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Stanisława Gajdę.<br />

• Na zebraniu 8 listopada przyznane zostały nagrody<br />

naukowe. Ponadto, powołano zespół ds.<br />

opracowania programu działalności Wydziału,<br />

wynikającego z misji Akademii i strategicznych<br />

kierunków rozwoju <strong>PAN</strong>, w składzie: prof. dr<br />

hab. Urszula Jakubowska, dyrektor Instytutu Psychologii<br />

<strong>PAN</strong>; czł, koresp. <strong>PAN</strong> Rys<strong>za</strong>rd Nycz;<br />

prof. dr hab. Bogusław Śliwerski, przewodniczący<br />

Komitetu Nauk Pedagogicznych <strong>PAN</strong>.<br />

Zaopiniowano także projekt statutu Instytutu<br />

Badań Literackich <strong>PAN</strong> oraz zmiany w statutach:<br />

Instytutu Historii im. Tadeus<strong>za</strong> Manteuffla<br />

<strong>PAN</strong>, Instytutu Historii Nauki im. Ludwika<br />

i Aleksandra Birkenmajerów, Instytutu Studiów<br />

Politycznych <strong>PAN</strong> oraz pomocniczej jednostki<br />

naukowej działającej pod nazwą: <strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong><br />

Nauk Biblioteka Gdańska. Wysłuchano informacji<br />

o ocenie komitetów naukowych przedstawionej<br />

przez <strong>za</strong>stępcę przewodniczącego Rady<br />

Kuratorów czł. koresp. <strong>PAN</strong> Stanisława Gajdę.<br />

W drugiej części zebrania wysłuchano wykładu<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jerzego Wilkina pt. „Komu<br />

potrzebne są nauki społeczne Nauki społeczne<br />

w polskiej i europejskiej przestrzeni badawczej<br />

i w rozwiązywaniu problemów rozwoju”, a także<br />

informacji przedstawionej przez prof. dr. hab.<br />

Andrzeja Buko, dyrektora Instytutu Archeologii<br />

i Etnologii <strong>PAN</strong> oraz członka panelu SH^ (Badania<br />

nad przeszłością społeczną) Europejskiej<br />

Rady Nauki o procedurach obowiązujących przy<br />

ubieganiu się o środki na finansowanie badań naukowych<br />

z ERN. Ożywioną dyskusję wywołało<br />

wystąpienie czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jana Woleńskiego<br />

dot. problemu oceny c<strong>za</strong>sopism z dziedziny nauk<br />

humanistycznych i społecznych.<br />

W dniach 26-27 czerwca odbyła się w Moskwie<br />

XXII Konferencja naukowa Wspólnej Komisji<br />

Ekonomistów Polskiej i Rosyjskiej Akademii<br />

Nauk poświęcona tematowi „<strong>Polska</strong> i Rosja<br />

w procesach światowej integracji i dywersyfikacji”,<br />

w c<strong>za</strong>sie której wygłoszono 17 referatów<br />

(8 ze strony polskiej i 9 ze strony rosyjskiej).<br />

Nagrody naukowe Wydziału<br />

Laureatami nagród naukowych zostali:<br />

w dziedzinie archeologii im. Erazma Majewskiego<br />

prof. nadzw. dr hab. Michał Kara z Instytutu<br />

Archeologii i Etnologii <strong>PAN</strong> <strong>za</strong> pracę pt.<br />

Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu<br />

czy kontynuacja; w dziedzinie demografii prof.<br />

dr hab. Ce<strong>za</strong>ry Kuklo z Uniwersytetu w Białymstoku<br />

<strong>za</strong> pracę pt. Demografia Rzeczypospolitej<br />

Przedrozbiorowej; w dziedzinie historii kultury<br />

dr hab. Grzegorz P. Bąbiak z Instytutu Historii<br />

im. Tadeus<strong>za</strong> Manteuffla <strong>PAN</strong> <strong>za</strong> pracę pt. Sobie,<br />

– 27 –

---

ojczyźnie czy potomności….Wybrane problemy<br />

mecenatu kulturalnego elit na ziemiach polskich<br />

w XIX wieku; w dziedzinie orientalistyki dr hab.<br />

Paulina Lewicka z Uniwersytetu Wars<strong>za</strong>wskiego<br />

<strong>za</strong> pracę pt. Food and Foodways of Medieval Cairenes.<br />

Aspects of Life in an Islamic Metropolis<br />

of the Eastern Mediterranean; w dziedzinie pedagogiki<br />

im. Władysława Spasowskiego dr hab.<br />

Agnieszka Gromkowska-Melosik z Uniwersytetu<br />

im. Adama Mickiewic<strong>za</strong> w Poznaniu <strong>za</strong> pracę pt.<br />

Edukacja i (nie)równości społeczne kobiet. Studium<br />

dynamiki dostępu.<br />

Nagrody i wyróżnienia członków Wydziału<br />

Członkowie Wydziału zostali uhonorowani<br />

licznymi nagrodami i wyróżnieniami państwowymi,<br />

naukowymi i resortowymi. Jerzy Axer został<br />

wybrany na członka honorowego Towarzystwa<br />

Literackiego im. Adama Mickiewic<strong>za</strong> oraz otrzymał<br />

nagrodę Rektora UW; Jacek Fisiak został<br />

wybrany na członka honorowego Japan Society<br />

for Medieval English Studies, odnowiony został<br />

jego doktorat w Uniwersytecie Łódzkim; Stanisław<br />

Gajda otrzymał: nagrodę Ministra Nauki<br />

i Szkolnictwa Wyższego <strong>za</strong> całokształt dorobku,<br />

nagrodę Rektora Uniwersytetu Opolskiego oraz<br />

nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego<br />

<strong>za</strong> działalność w Centralnej Komisji do spraw<br />

Stopni i Tytułu Naukowego; Franciszek Gruc<strong>za</strong><br />

został Honorowym Przewodniczącym Stowarzyszenia<br />

Germanistów Polskich oraz członkiem<br />

<strong>za</strong>rządu wars<strong>za</strong>wskiego oddziału Societas Humboldtiana<br />

Polonorum; Wiesław M. Grudzewski<br />

otrzymał medal Stulecia Uczelni Technicznych<br />

na Dolnym Śląsku oraz medal Zasłużony dla<br />

Wydziału Informatyki i Zarząd<strong>za</strong>nia Politechniki<br />

Wrocławskiej; Andrzej Koźmiński otrzymał medal<br />

z okazji 40-lecia Wydziału Zarząd<strong>za</strong>nia UW;<br />

Karol Myśliwiec odznaczony został Krzyżem<br />

Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz<br />

otrzymał dyplom honorowy Najwyższej Rady Zabytków<br />

Egiptu <strong>za</strong> wieloletni wkład w konserwację<br />

<strong>za</strong>bytków egipskich; Zdzisław L. Sadowski<br />

otrzymał odznakę honorową Związku Banków<br />

Polskich; Piotr Skubiszewski został powołany<br />

na członka rzeczywistego Towarzystwa Naukowego<br />

Wars<strong>za</strong>wskiego oraz odznaczony złotym<br />

medalem „Gloria Artis”; Jan Strelau otrzymał<br />

Lifetime Achievement Award <strong>2012</strong> przyznaną<br />

przez The European Association of Personality<br />

Psychology; Jerzy Strzelczyk otrzymał doktorat<br />

honoris causa Akademii im. Jana Długos<strong>za</strong><br />

w Częstochowie; Jerzy S<strong>za</strong>cki otrzymał nagrodę<br />

Znaku i Hestii im. Ks. J. Tischnera <strong>za</strong> całokształt<br />

twórczości; Piotr Sztompka otrzymał nagrodę<br />

Rektora UJ <strong>za</strong> największą liczbę punktowanych<br />

publikacji na Wydziale Filozoficznym; Stanisław<br />

Waltoś otrzymał godność profesora honorowego<br />

UJ, odnowiono jego doktorat na Uniwersytecie<br />

Jagiellońskim, a także otrzymał nagrodę im. Klemensa<br />

Bąkowskiego przyznaną przez Towarzystwo<br />

Przyjaciół i Miłośników Krakowa; Bogdan<br />

Wojciszke został odznaczony Krzyżem Kawalerskim<br />

Orderu Odrodzenia Polski oraz otrzymał<br />

nagrodę Polskiego Stowarzyszenia Psychologii<br />

Społecznej <strong>za</strong> Znakomite Osiągnięcia Naukowe;<br />

Jerzy Wilkin otrzymał nagrodę indywidualną<br />

I stopnia Rektora UW.<br />

Działalność komitetów naukowych<br />

W pierwszej połowie <strong>rok</strong>u sprawozdawczego<br />

Wydział I Nauk Humanistycznych i Społecznych<br />

<strong>PAN</strong> skupiał 24 komitety naukowe. Odbyły się<br />

pierwsze posiedzenia 10 komitetów w kadencji<br />

2011-2014. Jednym z ważniejszych tematów podejmowanych<br />

przez komitety była ocena parametryczna<br />

c<strong>za</strong>sopism.<br />

Komitet Historii Nauki i Techniki spotkał<br />

się na 4 zebraniach plenarnych. W ramach jednego<br />

z zebrań członkowie Komitetu zwiedzili<br />

Centrum Nauki „Kopernik”. Komitet nawią<strong>za</strong>ł<br />

współpracę z Komisją Historyczną PAU, Towarzystwem<br />

Naukowym Wars<strong>za</strong>wskim i Towarzystwem<br />

Historii Edukacji. Sekcja Badań nad Historią<br />

Syberii spotkała się pięciokrotnie, referaty<br />

wygłosili m.in. E. Niebelski „Duchowni katoliccy<br />

na zesłaniu” i J. Tulisow „120-lecie wyprawy<br />

Władysława Kotwic<strong>za</strong> do Mongolii”.<br />

Komitet Językoznawstwa zorganizował 5<br />

posiedzeń plenarnych, na których wygłoszono<br />

16 referatów, m.in. E. Mańc<strong>za</strong>k-Wohlfeld „Zapożyczenia<br />

angielskie w polszczyźnie w świetle<br />

słowników”. Sekcje i zespoły spotkały się na<br />

5 posiedzeniach, przedstawiono 10 referatów.<br />

Z okazji 60-lecia Komitetu odbyła się jubileuszowa<br />

sesja „Językoznawstwo w Polsce. Kie-<br />

– 28 –

---

unki badań i perspektywy rozwoju”. Komitet,<br />

wspólnie z Uniwersytetem Opolskim, zorganizował<br />

V Kongres Polonistyki Zagranicznej, a także<br />

konferencję „Mikrotoponimia i makrotoponimia”<br />

we współpracy z Uniwersytetem Łódzkim. Uka<strong>za</strong>ł<br />

się kolejny numer c<strong>za</strong>sopisma „Onomastica”.<br />

Zapoczątkowany został cykl „Pamięć o nieobecnych”,<br />

poświęcony dorobkowi nieżyjących badaczy<br />

języka. Komitet <strong>za</strong>inicjował dyskusję o ocenie<br />

merytorycznej c<strong>za</strong>sopism językoznawczych<br />

oraz wystąpił w obronie języka polskiego jako<br />

języka publikacji naukowych.<br />

Komitet Nauk Demograficznych spotkał się<br />

na 3 posiedzeniach plenarnych. Komitet współorganizował,<br />

z Rządową Radą Ludnościową, II<br />

Kongres Demografii oraz czynnie uczestniczył<br />

w Kongresie Statystyki Polskiej. Członkowie<br />

Komitetu uczestniczyli również w debacie dotyczącej<br />

podniesienia wieku emerytalnego oraz<br />

projektu zmiany urlopów rodzicielskich, biorąc<br />

udział m.in. w spotkaniach organizowanych<br />

w Sejmie RP oraz w Kancelarii Prezydenta RP.<br />

Zespół Demografii Historycznej spotkał się pięciokrotnie:<br />

przedstawiono 5 referatów, w tym<br />

referat D. Chojeckiego „Czy C<strong>za</strong>rna Śmierć dotknęła<br />

Królestwo Polskie”. Wydano kolejne numery<br />

„Studiów Demograficznych” i „Przeszłości<br />

Demograficznej Polski”.<br />

Komitet Nauk Ekonomicznych spotkał się<br />

pięciokrotnie, w tym na pierwszym posiedzeniu<br />

w kadencji 2011-2014. Wygłoszono 4 referaty,<br />

m.in. W. Jarmołowicz „<strong>Polska</strong> transformacja<br />

gospodarc<strong>za</strong> – w kręgu <strong>za</strong>mierzeń i dokonań”.<br />

W Moskwie odbyła się XXII Sesja Naukowa<br />

Komisji Wspólnej Ekonomistów <strong>PAN</strong> i RAN<br />

„<strong>Polska</strong> i Rosja w procesach światowej integracji<br />

i dywersyfikacji”, podc<strong>za</strong>s której strona polska<br />

<strong>za</strong>prezentowała 8 referatów, m.in. J. Kotowicz-<br />

Jawor „<strong>Polska</strong> ścieżka rozwoju w zintegrowanej<br />

Europie”. Wydano 6 kolejnych numerów dwumiesięcznika<br />

„Ekonomista”, który w ostatniej<br />

ocenie MNiSzW uzyskał 15 punktów.<br />

Komitet Nauk Etnologicznych spotkał się<br />

na 3 zebraniach plenarnych, w tym na pierwszym<br />

zebraniu w kadencji 2011-2014. Zorganizowano,<br />

wspólnie z Uniwersytetem Adama Mickiewic<strong>za</strong>,<br />

konferencję „Współczesne migracje i ich<br />

konsekwencje w perspektywie interdyscyplinarnej:<br />

między izolacją z integracją”. Rozpoczęły<br />

działalność Komisja Antropologii Miast<br />

i Sekcja Folklorystyczna. Wspólnie z Polskim<br />

Towarzystwem Ludoznawczym opublikowano<br />

t. 96 c<strong>za</strong>sopisma „Lud” oraz 2 zbiory materiałów<br />

pokonferencyjnych w serii prac Komitetu:<br />

„W zdrowiu i w chorobie… Z badań antropologii<br />

medycznej i dyscyplin pokrewnych” (red. D. Penkala-Gawęcka,<br />

I. Main, A. Witeska-Młynarczyk),<br />

„Imigranci: między izolacją a integracją” (red.<br />

M. Buchowski, J. Schmidt).<br />

Komitet Nauk Filozoficznych spotkał się<br />

pięciokrotnie, w tym na pierwszym posiedzeniu<br />

w kadencji 2011-2014. Komitet, wraz z Politechniką<br />

Śląską i Uniwersytetem Śląskim, zorganizował<br />

IX Polski Zjazd Filozoficzny. Materiały<br />

ze Zjazdu opublikowano w jednym z numerów<br />

„Przeglądu Filozoficznego”. Objęto patronatem<br />

konferencję „Jak uczyć by nauczyć O odważnym<br />

nauc<strong>za</strong>niu filozofii i etyki na wszystkich etapach<br />

kształcenia”. Komitet utworzył stronę internetową<br />

na portalu Academicon, która ma służyć<br />

integracji polskiego środowiska filozoficznego,<br />

a wywiadem z A. Grzegorczykiem <strong>za</strong>inicjował<br />

cykl „Wywiady z Nestorami Filozofii Polskiej”.<br />

Odbyły się 3 posiedzenia plenarne Komitetu<br />

Nauk Historycznych poświęcone głównie sprawom<br />

organi<strong>za</strong>cyjnym, w tym pierwsze posiedzenie<br />

w kadencji 2011-2014. Członkowie Zespołu<br />

Studiów Numizmatycznych wzięli udział w debacie<br />

sejmowej w sprawie Ustawy o ochronie<br />

<strong>za</strong>bytków i opiece nad <strong>za</strong>bytkami. Komisja Lituanistyczna<br />

zorganizowała, wspólnie z Instytutem<br />

Historii <strong>PAN</strong>, konferencję „Wojna i dyplomacja.<br />

Wielkie Księstwo Litewskie w polityce europejskiej<br />

XIV-XIX wiek”. Zespół Historii Czech<br />

i Stosunków Polsko-Czeskich zorganizował,<br />

wspólnie z Instytutem Historii UO, konferencję<br />

„Czechy i <strong>Polska</strong> między Wschodem i Zachodem.<br />

Średniowiecze i wczesna epoka nowożytna”.<br />

Wydano kolejne numery „Studia Maritima”<br />

i „Wiadomości Numizmatycznych”.<br />

Odbyły się 4 zebrania plenarne Komitetu<br />

Nauk o Finansach. Komitet był współorgani<strong>za</strong>torem<br />

2 konferencji naukowych, m.in. konferencji<br />

„d-finanse <strong>2012</strong>/Dydaktyka finansów w szkołach<br />

wyższych” (wspólnie z Katedrą Bankowości<br />

Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu).<br />

Patronatem objęto 2 konferencje, m.in. „Inwestycje<br />

finansowe i ubezpieczenia”. K. Borowski<br />

– 29 –

---

otrzymał Nagrodę Komitetu <strong>za</strong> wybitne osiągnięcia<br />

naukowe w <strong>za</strong>kresie finansów.<br />

Odbyły się 4 posiedzenia plenarne Komitetu<br />

Nauk o Kulturze, w tym jedno posiedzenie<br />

naukowe z udziałem M. Króla, który wygłosił<br />

referat „Konsekwencje neoliberalizmu dla kultury”.<br />

Dyskutowano również nad programem II<br />

Zjazdu Kulturoznawczego. Powołano Komisję<br />

ds. Zakresu Badań Kulturoznawczych. Komitet<br />

wystąpił z wnioskiem do MNiSW o powrót<br />

do dawnego terminu sporząd<strong>za</strong>nia recenzji prac<br />

habilitacyjnych. Uka<strong>za</strong>ły się 2 kolejne numery<br />

„Przeglądu Kulturoznawczego”.<br />

Komitet Nauk o Kulturze Antycznej zebrał<br />

się na 8 plenarnych posiedzeniach, na których<br />

wygłoszono 8 referatów, m.in. G. Schade<br />

„Sicily’s Place in Greek Poetry” i K. Nawotka<br />

„Aleksander Wielki w Babilonie”. Komitet podjął<br />

działania zmier<strong>za</strong>jące do opracowania elektronicznej<br />

bazy danych zestawiającej problematykę<br />

badawczą podejmowaną w polskich ośrodkach<br />

naukowych badań nad starożytnością; ba<strong>za</strong> zostanie<br />

udostępniona na stronie internetowej Komitetu.<br />

We współpracy z Polskim Towarzystwem<br />

Filologicznym opracowano i skierowano do<br />

MNiSW projekt wzorcowych efektów kształcenia<br />

dla kierunku studiów: filologia klasyczna i studia<br />

śródziemnomorskie (studia pierwszego i drugiego<br />

stopnia). Uka<strong>za</strong>ł się kolejny numer c<strong>za</strong>sopisma<br />

„Meander” obejmujący lata 2009-<strong>2012</strong>.<br />

Komitet Nauk o Literaturze spotkał się na<br />

4 zebraniach plenarnych, w tym na pierwszym<br />

w kadencji 2011-2014. Komitet współorganizował:<br />

V Kongres Polonistyki Zagranicznej „Polonistyka<br />

wobec wyzwań współczesności” wspólnie<br />

z Instytutem Filologii Polskiej UO i Komitetem<br />

Językoznawstwa <strong>PAN</strong>, konferencję „Literature<br />

and Technology” we współpracy z Instytutem<br />

Badań Literackich <strong>PAN</strong> oraz konferencję „Nowy<br />

regionalizm Badawczy rekonesans i <strong>za</strong>rys perspektyw”<br />

we współpracy z Instytutem Filologii<br />

Polskiej UZ. W porozumieniu z Instytutem Badań<br />

Literackich <strong>PAN</strong> Komitet podjął inicjatywę usieciowienia<br />

obiegu publikacji naukowych.<br />

Odbyły się 3 posiedzenia plenarne Komitetu<br />

Nauk o Pracy i Polityce Społecznej. Referat<br />

wygłosił m.in. J. Orczyk „Wyzwania stojące<br />

przed pracą i polityką społeczną w Polsce”. Zespół<br />

Młodych „Rozwój kapitału intelektualnego”<br />

przygotował sesję naukową posiedzenia Komitetu<br />

pt. „Współczesne uwarunkowania jakości<br />

kapitału intelektualnego w polskiej gospodarce”.<br />

Odbyło się również uroczyste posiedzenie poświęcone<br />

XIV edycji Medalu im. W. Szuberta.<br />

Komitet współorganizował z Komitetem Nauk<br />

Demograficznych <strong>PAN</strong> dwie konferencje w ramach<br />

II Kongresu Demograficznego, a także<br />

konferencję „Dylematy współczesnego rynku<br />

pracy”. Komitet przygotował dla MPiPS ekspertyzę<br />

„Rozwią<strong>za</strong>nia sprzyjające zwiększeniu<br />

<strong>za</strong>trudnienia osób młodych w Polsce”, a także<br />

aktywnie uczestniczył w pracach organów opiniodawczo-doradczych<br />

Ministra Pracy i Polityki<br />

Społecznej oraz mars<strong>za</strong>łków 16 województw.<br />

Wydano kolejne numery „Problemów Polityki<br />

Społecznej. Studiów i Dyskusji”.<br />

Odbyły się 3 posiedzenia plenarne Komitetu<br />

Nauk Orientalistycznych, w tym pierwsze<br />

posiedzenie w kadencji 2011-2014. Wygłoszono<br />

referaty: „Stan badań nad polskimi Tatrami”<br />

(S. Chazbijewicz) i „Prolegomena do badań nad<br />

religiami prahistorycznymi Wschodu Starożytnego”<br />

(P. Taracha). Komitet był współorgani<strong>za</strong>torem<br />

– wraz z PAU, Archiwum Nauki <strong>PAN</strong> i PAU oraz<br />

Wydziałem Orientalistycznym UW – międzynarodowej<br />

konferencji „Exploring Languages and<br />

Cultures of Asia. Professor Władysław Kotowicz<br />

in Memoriam”. Podjęte zostały czynności mające<br />

na celu stworzenie komputerowej bazy danych<br />

orientalistów polskich. Uka<strong>za</strong>ł się kolejny numer<br />

„Rocznika Orientalistycznego”.<br />

Komitet Nauk Organi<strong>za</strong>cji i Zarząd<strong>za</strong>nia<br />

odbył 4 posiedzenia plenarne, w tym piersze<br />

w kadencji 2011-2014. Komitet współorganizował,<br />

wraz ze Szkołą Główną Handlową, konferencję<br />

„Teoria i praktyka <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia. Rozwój,<br />

bariery, wyzwania” oraz, wraz z Uniwersytetem<br />

Jagiellońskim, konferencję „Współczesne nurty<br />

badawcze w naukach o <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>niu”. Komitet<br />

objął patronatem m.in. międzynarodową konferencję<br />

„Technology Innovation and Industrial<br />

Management <strong>2012</strong>” pt. „Building Competences,<br />

Synergy and Competitiveness for the Future”.<br />

Medalem im. T. Kotarbińskiego, przyznawanym<br />

przez Kapitułę powołaną przez Komitet, której<br />

przewodniczy Prezes <strong>PAN</strong>, uhonorowani zostali:<br />

A. Holland, R. Tadeusiewicz oraz KGHM<br />

SA w Lublinie i jego prezes H. Wirth. Wydano<br />

– 30 –

---

kolejne numery c<strong>za</strong>sopisma „Organi<strong>za</strong>cja i kierowanie”.<br />

Komitet Nauk o Sztuce odbył 3 zebrania plenarne,<br />

na których referaty wygłosili: A. Lipińska<br />

„Alabastry widne, choć <strong>za</strong>kryte”, A. Olszewska<br />

„O wizerunkach odmieńców. Od mitycznych raz<br />

z Kroniki H. Schledla do bohaterów filmu Freaks<br />

T. Browninga” oraz T. Biernatowicz „Rezydencja<br />

w Żółkwi. Strategie renowacji i konserwacji królewskiej<br />

sukcesji po Sobieskich”. Wystosowano<br />

listy do Ministra Rozwoju Regionalnego w sprawie<br />

poparcia projektu InterCity Plan oraz do Ministra<br />

Sprawiedliwości w sprawie odrzucenie projektu<br />

deregulacji <strong>za</strong>wodu konserwatora. Wydano<br />

kolejny numer „Rocznika Historii Sztuki”.<br />

Komitet Nauk Pedagogicznych odbył 4<br />

plenarne posiedzenia, podc<strong>za</strong>s których referat<br />

wygłosiła m.in. M. Czerepaniak-Walc<strong>za</strong>k „Ulokowanie<br />

pedagogiki w obs<strong>za</strong>rze/obs<strong>za</strong>rach oraz<br />

masowość kształcenia na tym kierunku”. Komitet<br />

zorganizował dwudniowe posiedzenie plenarne<br />

z dziekanami wydziałów pedagogiczno-edukacyjnych<br />

mające charakter konferencji. Komitet<br />

objął patronatem kilka konferencji, m.in. międzynarodową<br />

konferencję „The Changing Role of<br />

Teachers Within EU – From Knowledge Transmitters<br />

to Knowledge Creators” i „Wychowanie<br />

w rodzinie. Konteksty historyczne i współczesne”.<br />

Zorganizowano XXVI Letnią Szkołę<br />

Młodych Pedagogów „Światy życia codziennego<br />

uczestników interakcji wychowawczych.<br />

Eksploracje, analizy, interpretacje”. Wydano kolejny<br />

tom „Rocznika Pedagogicznego”.<br />

Odbyło się 5 posiedzeń plenarnych Komitetu<br />

Nauk Politycznych, w tym posiedzenie z udziałem<br />

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego<br />

B. Kudryckiej, oraz przedstawicieli środowisk<br />

akademickich, reprezentujących nauki polityczne.<br />

Komitet współorganizował II Ogólnopolski Kongres<br />

Politologii oraz konferencję „Eksperci i ekspertyzy<br />

w procesie decyzyjnym”. Komitet skierował<br />

do Prezydenta Bronisława Komorowskiego<br />

i Minister Edukacji Krystyny Szumilas opinię<br />

w sprawie nauc<strong>za</strong>nia historii w szkołach średnich.<br />

Odbyły się 4 posiedzenia plenarne Komitetu<br />

Nauk Pra- i Protohistorycznych, na których<br />

referat wygłosił m.in. A. Marciniak „O organizowaniu<br />

i funkcjonowaniu archeologicznych służb<br />

konserwatorskich we Francji i w Wielkiej Brytanii”.<br />

Zebranie, zorganizowane przez działający<br />

przy Komitecie Zespół Ochrony Archeologicznego<br />

Dziedzictwa Kulturowego, poświęcono aktualnej<br />

sytuacji ochrony <strong>za</strong>bytków archeologicznych<br />

w Polsce. Komitet współorganizował m.in.<br />

konferencję „Badania nad przeszłością społeczną<br />

w ujęciu transdyscyplinarnym. Stan badań i perspektyw”.<br />

Nawią<strong>za</strong>no kontakty z Międzynarodową<br />

Unią Nauk Pra- i Protohistorycznych (UISPP),<br />

afiliowaną przy UNESCO oraz rozpoczęto prace<br />

przygotowawcze do konferencji Komitetu Wykonawczego<br />

UISPP w Polsce.<br />

Komitet Nauk Prawnych odbył 4 posiedzenia<br />

plenarne. Komitet zorganizował, wspólnie<br />

z Komitetem Nauk Politycznych <strong>PAN</strong>, konferencję<br />

„Eksperci i ekspertyzy w procesie decyzyjnym”.<br />

Komitet <strong>za</strong>jął również stanowisko<br />

w przedmiocie list prawniczych, c<strong>za</strong>sopism naukowych<br />

i punktowej ich oceny, w sprawie <strong>za</strong>sad<br />

opiniowania projektów ustaw przez Komitet oraz<br />

w sprawie projektów ustaw o związkach partnerskich.<br />

Wydano kolejne numery c<strong>za</strong>sopisma<br />

„Państwo i Prawo”.<br />

Komitet Nauk Teologicznych odbył 3 posiedzenia<br />

plenarne, w tym pierwsze posiedzenie<br />

w kadencji 2011-2014. Komitet współorganizował<br />

m.in. międzynarodową konferencję „Zamiana<br />

pokoleniowa w teologii”, wspólnie z Teologicznym<br />

Kolegium Badawczym Uniwersytetu<br />

w Erfurcie i Wydziałem Teologicznym UO.<br />

Komitet Psychologii spotkał się trzykrotnie<br />

na posiedzeniach plenarnych. Komitet wystosował<br />

list do Minister Nauki i Szkolnictwa<br />

Wyższego, <strong>za</strong>wierający stanowisko, iż właściwą<br />

formą kształcenia psychologów są pięcioletnie<br />

jednolite studia magisterskie, a także wyraził<br />

protest (w liście do Ministra Pracy i Polityki<br />

Społecznej) przeciwko projektowi uchylenia<br />

Ustawy o <strong>za</strong>wodzie psychologa i samorządzie<br />

<strong>za</strong>wodowym psychologów. Komitet, wspólnie<br />

z Instytutem Psychologii UŚ, zorganizował XXI<br />

Kolokwia Psychologiczne „Co dalej psychologio<br />

Kierunki i perspektywy rozwoju dyscypliny.”<br />

Laureatką VIII edycji Konkursu o Nagrodę<br />

im. Andrzeja Malewskiego została dr M. Senderecka.<br />

Uka<strong>za</strong>ły się kolejne numery „Studiów Psychologicznych”<br />

i „Polish Psychological Bulletin”.<br />

Komitet Słowianoznawstwa spotkał się na<br />

3 posiedzeniach plenarnych. Z okazji 60-lecia<br />

– 31 –

---

Komitetu zorganizowano sesję jubileuszową,<br />

na której wygłoszono referaty podsumowujące<br />

osiągnięcia polskiej slawistyki w <strong>za</strong>kresie językoznawstwa,<br />

literaturoznawstwa, kulturoznawstwa<br />

i folklorystyki. Podjęto dyskusję nt. spraw organi<strong>za</strong>cyjnych<br />

zwią<strong>za</strong>nych z XV Międzynarodowym<br />

Kongresem Slawistów w 2013 r. Wydano<br />

dwutomową publikację Z Polskich Studiów Slawistycznych.<br />

Prace na XV Międzynarodowy Kongres<br />

Slawistów w Mińsku 2013. Opublikowano<br />

kolejne numery „Slavia Orientalis”, „Pamiętnika<br />

Słowiańskiego” i „Rocznika Słowiańskiego”.<br />

Odbyły się 3 zebranie plenarne Komitetu Socjologii,<br />

w tym pierwsze w kadencji 2011-2014.<br />

Komitet, wspólnie z Instytutem Socjologii UW,<br />

zorganizował konferencję „<strong>Polska</strong> w c<strong>za</strong>sach<br />

niepewności: moderni<strong>za</strong>cja instytucji i problem<br />

pokoleń”, a także międzynarodową konferencję<br />

„Nationalism and Conflict: Interdisci plinary Methodological<br />

Approaches”, wspólnie z m.in. Ohio<br />

State University. Uka<strong>za</strong>ła się drukiem eksperty<strong>za</strong><br />

„<strong>Polska</strong> początku XXI wieku: przemiany kulturowe<br />

i cywili<strong>za</strong>cyjne”. Wydano kolejne numery<br />

„Kultury i Społeczeństwa” oraz „Studiów Socjologicznych”.<br />

Komitet Statystyki i Ekonometrii odbył<br />

3 zebrania plenarne, w tym pierwsze w kadencji<br />

2011-2014. Zainicjowano budowę platformy,<br />

<strong>za</strong>wierającej interaktywny informator o samodzielnych<br />

pracownikach nauki z subdyscyplin<br />

reprezentowanych przez Komitet. Komitet współorganizował<br />

4 konferencje naukowe, w tym<br />

warsztaty doktorskie z <strong>za</strong>kresu ekonometrii<br />

i statystyki dla młodych uczonych. Wydano kolejne<br />

numery „Przeglądu Statystycznego”, w tym<br />

numer specjalny <strong>za</strong>wierający materiały Kongresu<br />

Statystyki Polskiej przygotowanego na 100-lecie<br />

Polskiego Towarzystwa Statystycznego.<br />

Działalność komitetów problemowych<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym przy Wydziale<br />

I <strong>PAN</strong> działały 4 komitety problemowe. Decyzją<br />

Prezydium <strong>PAN</strong> w listopadzie powołano Komitet<br />

Rozwoju Edukacji Narodowej <strong>PAN</strong>, którego<br />

przewodniczącym został czł. koresp. <strong>PAN</strong> Zbigniew<br />

Kwieciński (rozpoczęcie działalności Komitetu<br />

– w 2013 <strong>rok</strong>u).<br />

Odbyły się 3 posiedzenia plenarne Komitetu<br />

Badań nad Migracjami. Komitet był współorgani<strong>za</strong>torem<br />

2 konferencji: „Społeczne i kulturowe<br />

skutki migracji z Polski na przełomie wieków”<br />

(wspólnie z Ośrodkiem Badań nad Migracjami<br />

UWE i Instytutem Socjologii UJ) oraz „Imigranci<br />

w Europie. Kultura przyjęcia” (wspólnie z Uniwersytetem<br />

Kardynała Stefana Wyszyńskiego).<br />

Komitet brał udział w II Kongresie Demograficznym.<br />

Wydano kolejne numery „Studiów Migracyjnych<br />

– Przeglądu Polonijnego”, wydrukowano<br />

i upowszechniono ekspertyzę Komitetu „Repatrianci<br />

z Ka<strong>za</strong>chstanu – charakterystyka i główne<br />

problemy adaptacyjne”.<br />

Komitet Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju<br />

Obs<strong>za</strong>rów Wiejskich spotkał się na czterech<br />

posiedzeniach plenarnych. Zorganizowano jubileuszowe<br />

posiedzenie z okazji 80. urodzin<br />

Franciszka Tomc<strong>za</strong>ka. Komitet był współorgani<strong>za</strong>torem<br />

4 konferencji, w tym międzynarodowej<br />

konferencji „Editors` Panel of Leading International<br />

Journals” (wspólnie z Wydziałem Nauk<br />

Ekonomicznych SGGW) i „Warsztatów Ekonomistów<br />

Rolnych”.<br />

Odbyły się 2 posiedzenia plenarne Komitetu<br />

Etyki w Nauce. Komitet, wspólnie z Komitetem<br />

Naukoznawstwa <strong>PAN</strong> i Uniwersytetem<br />

Mikołaja Kopernika, zorganizował konferencję<br />

„Etyka w badaniach naukowych i szkolnictwie<br />

wyższym”. Przewodniczący Komitetu otrzymał<br />

informacje o kilkunastu sprawach z <strong>za</strong>kresu naruszenia<br />

etyki w nauce dot. relacji pomiędzy<br />

tzw. samodzielną kadrą naukową a młodszymi<br />

pracownikami. Przewodniczący zwracał się do<br />

władz poszczególnych uczelni o podjęcie k<strong>rok</strong>ów<br />

dla kompromisowego <strong>za</strong>łatwiania konfliktów.<br />

Komitet Naukoznawstwa zorganizował 3<br />

posiedzenia plenarne i współorganizował 2 konferencje:<br />

„Finansowanie projektów badawczych<br />

w Polsce – teoria i praktyka” (wspólnie z Narodowym<br />

Centrum Nauki) oraz „Etyka w badaniach<br />

naukowych i szkolnictwie wyższym” (wspólnie<br />

z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika i Komitetem<br />

Etyki w Nauce <strong>PAN</strong>). Objęto patronatem<br />

konferencję „Zarząd<strong>za</strong>nie informacją w nauce”.<br />

Komitet współpracował z Departamentem Strategii<br />

MNiSW. Opublikowano kolejne numery<br />

kwartalnika „Zagadnienia Naukoznawstwa”.<br />

– 32 –

---

Czł. rzecz. <strong>PAN</strong> Jerzy Brzeziński<br />

Przewodniczący Rady Kuratorów Wydziału I<br />

Nauk Humanistycznych i Społecznych <strong>PAN</strong><br />

Rada Kuratorów odbyła dwa posiedzenia. Na<br />

posiedzeniu w dniu 23 lutego podsumowano działalność<br />

Rady Kuratorów w <strong>rok</strong>u 2011 oraz dyskutowano<br />

nad projektem <strong>za</strong>sad oceny instytutów<br />

naukowych Wydziału I Nauk Humanistycznych<br />

i Społecznych <strong>PAN</strong>, który przedstawił przewodniczący<br />

Rady czł. rzecz. <strong>PAN</strong> Jerzy Brzeziński<br />

oraz nad <strong>za</strong>sadami oceny komitetów naukowych<br />

i komitetów problemowych Wydziału przedstawionym<br />

przez <strong>za</strong>stępcę przewodniczącego Rady<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Stanisława Gajdę.<br />

Na posiedzeniu 29 listopada przyjęto „Kryteria<br />

oceny instytutów naukowych Wydziału I Nauk<br />

Humanistycznych i Społecznych <strong>PAN</strong>” oraz ustalono<br />

przewodniczących komisji, harmonogram<br />

i tryb oceny instytutów. Ocena przeprowadzona<br />

zostanie przez komisje nie<strong>za</strong>leżnych ekspertów<br />

w dwóch grupach instytutów: w pierwszej połowie<br />

2013 r. ocenione zostaną: Instytut Badań<br />

Literackich <strong>PAN</strong> (przewodniczący komisji czł.<br />

rzecz. <strong>PAN</strong> Hubert Orłowski); Instytut Historii<br />

Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów<br />

(przewodniczący komisji czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jerzy<br />

Strzelczyk); Instytut Języka Polskiego <strong>PAN</strong><br />

(przewodniczący komisji czł. koresp. <strong>PAN</strong> Stanisław<br />

Gajda); Instytut Nauk Ekonomicznych <strong>PAN</strong><br />

(przewodniczący komisji czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jerzy<br />

Wilkin); Instytut Nauk Prawnych <strong>PAN</strong> (przewodniczący<br />

komisji czł. rzecz. <strong>PAN</strong> Stanisław<br />

Waltoś); Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa <strong>PAN</strong><br />

(przewodniczący komisji czł. koresp. <strong>PAN</strong> Zbigniew<br />

Kwieciński); Instytut Studiów Politycznych<br />

<strong>PAN</strong> (przewodniczący komisji czł. rzecz.<br />

<strong>PAN</strong> Karol Modzelewski). Projekt <strong>za</strong>sad oceny<br />

komitetów naukowych i problemowych wzbudził<br />

gorącą dyskusję zebranych, którzy podkreślali konieczność<br />

zwrócenia w ocenie większej uwagi na<br />

sprawy merytorycznej działalności, a nie tylko na<br />

parametry<strong>za</strong>cję. Wobec zgłoszenia wielu nowych<br />

uwag, wybrano komisję w składzie: prof. dr hab.<br />

Joanna Kurczewska, czł. koresp. <strong>PAN</strong> Stanisław<br />

Gajda i czł. koresp. <strong>PAN</strong> Rys<strong>za</strong>rd Nycz, która<br />

przygotuje nowy projekt <strong>za</strong>sad oceny komitetów.<br />

Powołano komisję do przeprowadzenia konkursu<br />

na dyrektora Instytutu Nauk Ekonomicznych<br />

<strong>PAN</strong> w składzie: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jerzy Wilkin –<br />

przewodniczący oraz czł. koresp. <strong>PAN</strong> Zdzisław<br />

Sadowski, czł. koresp. <strong>PAN</strong> Aleksander Welfe,<br />

prof. dr hab. Joanna Kotowicz-Jawor i prof. dr<br />

hab. Andrzej Sopoćko. Rada pozytywnie <strong>za</strong>opiniowała<br />

wniosek Instytutu Historii im. Tadeus<strong>za</strong><br />

Manteuffla <strong>PAN</strong> o uwłaszczenie i podjęła w tej<br />

sprawie uchwałę. Ponadto dyskutowano nad trudnościami<br />

w <strong>za</strong>trudnianiu w instytutach <strong>PAN</strong> osób,<br />

które otrzymały granty podoktorskie oraz z negatywnymi<br />

konsekwencjami dla instytutów Akademii,<br />

zwią<strong>za</strong>nymi z obowiązującymi regulacjami<br />

prawnymi dot. podstawowego miejsca pracy.<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym <strong>za</strong>kończone zostały<br />

cztery postępowania konkursowe i zgodnie<br />

z wnioskami komisji Prezes <strong>PAN</strong> powierzył<br />

funkcje dyrektorom w następujących instytutach:<br />

w Instytucie Studiów Politycznych <strong>PAN</strong> od dnia<br />

1 maja na okres 4 lat funkcję dyrektora objął prof.<br />

dr Eugeniusz Ce<strong>za</strong>ry Król; w Instytucie Rozwoju<br />

Wsi i Rolnictwa <strong>PAN</strong> od dnia 1 czerwca na<br />

okres 4 lat funkcję dyrektora objął dr Mirosław<br />

Drygas; w Instytucie Filozofii i Socjologii <strong>PAN</strong><br />

od dnia 1 lipca funkcję dyrektora objął prof. dr<br />

Andrzej Rychard; w Instytucie Języka Polskiego<br />

<strong>PAN</strong> w Krakowie od dnia 1 września funkcję<br />

dyrektora objął ponownie prof. dr hab. Piotr<br />

Żmigrodzki.<br />

INSTYTUT ARCHEOLOGII<br />

I ETNOLOGII <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Andrzej Buko<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Paweł Valde-Nowak<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 175 pracowników, w tym 76 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

255 prac, z tego 65 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 50 projektów badawczych,<br />

w tym 3 <strong>za</strong>graniczne, 105 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 62 tematy.<br />

– 33 –

---

Wybrane wyniki:<br />

• Wynikiem badań nad neolitycznym kompleksem<br />

osad w Bronocicach jest książka Butchering<br />

and Meat Consumption in the Neolithic. The<br />

Explitation of Animals at Bronocice. Publikacja<br />

wzbogaca <strong>za</strong>kres badań nad zespołami szczątków<br />

kostnych zwierząt domowych z osiedli społeczności<br />

wczesnorolniczych. Identyfikacja i anali<strong>za</strong><br />

różnych typów odpadków kostnych umożliwiła<br />

wska<strong>za</strong>nie wyspecjalizowanych <strong>za</strong>chowań gospodarczych<br />

w poszczególnych fa<strong>za</strong>ch rozwoju<br />

osiedli społeczności neolitycznych w pomiędzy<br />

3800 BC i 2700 BC.<br />

• Praca Relations of Hunter-Gatherers of<br />

Pomerania with Neolithic Cultures of Central Europe<br />

podsumowuje wieloletnie badania w ramach<br />

projektu „Neolity<strong>za</strong>cja południowych pobrzeży<br />

Bałtyku. Późny mezolit i wczesny neolit Pomor<strong>za</strong><br />

Środkowego”. Dokumentuje ona unikatowe,<br />

trwające blisko 1000 lat kontakty lokalnych społeczności<br />

łowiecko-zbierackich, <strong>za</strong>mieszkujących<br />

stanowisko w Dąbkach k. Kos<strong>za</strong>lina, z rolnikami<br />

Europy Środkowej, sięgające terenów Niziny<br />

Węgierskiej.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym i gospodarczym:<br />

• Samodzielna Pracownia Prehistorycznego<br />

Górnictwa Krzemienia miała istotny udział<br />

w przygotowaniu przez Narodowy Bank Polski<br />

emisji monet, upamiętniających prehistoryczną<br />

kopalnię krzemienia Krzemionki Opatowskie.<br />

Kopalnia w Krzemionkach to wyjątkowy <strong>za</strong>bytek<br />

prehistoryczny w Europie Środkowej, godny wpisania<br />

na listę światowego dziedzictwa UNESCO.<br />

Monety, ze względu na ich trwałość i wielkość<br />

emisji, są atrakcyjną formą upowszechniania wiedzy<br />

o tym <strong>za</strong>bytku i starań o jego ochronę.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

Realizując prace badawcze, Instytut współpracował<br />

z wieloma instytucjami samorządowymi<br />

na terenach wykopalisk, prowadząc jednocześnie<br />

działalność upowszechniającą wiedzę o historii<br />

tych regionów.<br />

• Projekt „Park kulturowy Stary Radom” jest<br />

realizowany od 2009 r. na podstawie umowy<br />

między Instytutem Archeologii i Etnologii <strong>PAN</strong><br />

i Gminą Miasta Radomia i finansowany przez<br />

władze samorządowe. W swoich <strong>za</strong>łożeniach<br />

łączy działalność naukową – interdyscyplinarne<br />

badania wczesnośredniowiecznego zespołu<br />

osadniczego z działalnością na rzecz miasta.<br />

Głównym celem programu jest rewitali<strong>za</strong>cja<br />

zdegradowanego terenu w centrum miasta poprzez<br />

utworzenie tu Parku Kulturowego „Stary<br />

Radom”, obejmującego obs<strong>za</strong>r wczesnośredniowiecznego<br />

zespołu osadniczego. Park kulturowy<br />

ma przekazywać mieszkańcom miasta wiedzę<br />

o początkach Radomia, promować nowe formy<br />

aktywnego wypoczynku, przyciągać turystów<br />

i inwestorów. W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> prowadzono prace<br />

wykopaliskowe na grodzisku Piotrówka. Obok<br />

danych dotyczących chronologii i organi<strong>za</strong>cji<br />

przestrzeni grodu, pozyskano unikatowe <strong>za</strong>bytki,<br />

m.in. bardzo r<strong>za</strong>dkie emisje denarów Władysława<br />

Łokietka i krzyż relikwiarzowy rusko-bi<strong>za</strong>ntyńskiej<br />

proweniencji. W trakcie badań prowadzona<br />

była Radomska Letnia Szkoła Archeologii<br />

– oferta edukacyjna skierowana do uczniów radomskich<br />

liceów. Uruchomiona została siedziba<br />

Radomskiego Stanowiska Archeologicznego Instytutu,<br />

która ma być <strong>za</strong>pleczem dla prowadzonych<br />

badań i ośrodkiem aktywizującym studia<br />

nad przeszłością miasta i ziemi radomskiej. We<br />

współpracy z Muzeum im. Jacka Malczewskiego<br />

w Radomiu zorganizowano wystawę „Piotrówka.<br />

Pamięć rodowodu” prezentującą w nowoczesnej<br />

formie wyniki najnowszych badań.<br />

• Wspólnie z Ośrodkiem Studiów Pradziejowych<br />

i Średniowiecznych w Poznaniu oraz<br />

Gminną Biblioteką Publiczną im E. Paukszty<br />

w Kargowej zorganizowano plenerowe warsztaty<br />

archeologiczne w trakcie prowadzonych przez<br />

pracowników Instytutu badań wykopaliskowych<br />

na dwóch stanowiskach archeologicznych: pradziejowym<br />

w Smolnie Wielkim oraz wczesnośredniowiecznym<br />

grodzisku w Kargowej. Warsztaty<br />

adresowane były do społeczności dwóch<br />

partnerskich gmin – Kargowej i Schulzendorf<br />

(Niemcy), przede wszystkim do dzieci i młodzieży<br />

szkolnej. Przedsięwzięcie było realizowane<br />

w ramach Programu Operacyjnego Współpracy<br />

Transgranicznej <strong>Polska</strong> (województwo lubuskie)<br />

Brandenburgia 2007-2013 w ramach Europejskiej<br />

Współpracy Terytorialnej. Podc<strong>za</strong>s prac wykopaliskowych<br />

w Smolnie pozyskano m.in. 1075<br />

<strong>za</strong>bytków krzemiennych datowanych na młodszy<br />

mezolit okres atlantycki. W Kargowej odsłonię-<br />

– 34 –

---

to fragment umocnień z płaszczem kamiennym<br />

oraz natrafiono na zniszczony cmentarz żydowski<br />

z gruzowiskiem nagrobków z XIX i pocz. XX w.<br />

Podc<strong>za</strong>s warsztatów z udziałem 100 osób z Polski<br />

i Niemiec kontynuowano prace archeologiczne<br />

i prezentowano prahistorię tzw. Regionu Wojnowa<br />

oraz gminy Kargowa, a także charakter i techniki<br />

prac archeologicznych.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• W wyniku wieloletniej współpracy z British<br />

Museum uka<strong>za</strong>ł się szósty (ostatni) tom opracowania<br />

wyników badań wykopaliskowych późnoneolitycznej<br />

kopalni krzemienia Grimes Graves<br />

w latach 1972-1976.<br />

• We współpracy z partnerami <strong>za</strong>granicznymi<br />

rozwijane są w Laboratorium Bio- i Archeometrii<br />

Instytutu metody badań geofizycznych (geoelektrycznych,<br />

elektrooporowych, magnetycznych),<br />

w wyniku <strong>za</strong>stosowania których możliwe było<br />

m.in.: zrekonstruowanie planu osad z epoki ptolemejsko-rzymskiej<br />

w Kom el-Gir w Delcie Nilu<br />

oraz Medinet Watfa w Oazie Fajum; lokali<strong>za</strong>cja<br />

pochówków na wielu stanowiskach archeologicznych<br />

z okresu Starego Państwa oraz okresu późnego<br />

w Deir el-Barsha w Środkowym Egipcie;<br />

wyznaczenie pozostałości <strong>za</strong>budowy na terenie<br />

Malkaty (pałac oraz zespół kultowy z c<strong>za</strong>sów<br />

Nowego Państwa, Teby <strong>za</strong>chodnie); zlokalizowanie<br />

pozostałości <strong>za</strong>budowy zespołu świątynnego<br />

w Heliopolis (Kair).<br />

Tytuł profesora uzyskała Iwona Kabzińska-<br />

Stawarz.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Tomasz Boroń Mikroregion Nieborowej na Polesiu<br />

Lubelskim: od epoki kamienia po wczesną<br />

epokę żela<strong>za</strong>;<br />

Bartłomiej Lis Late Bronze Cooking Pots from<br />

Mitrou and Their Change in the Light of Socio-<br />

Economic Transformation;<br />

Jarosław Ościłowski Międzyrzecze Bugu i Narwi<br />

we wczesnym średniowieczu.<br />

* 00-140 Wars<strong>za</strong>wa, al. Solidarności 105<br />

( (22) 620-28-81 do 86, fax (22) 624-01-00<br />

: e-mail: director@iaepan.edu.pl, plan@iaepan.edu.pl<br />

www.iaepan.edu.pl<br />

INSTYTUT BADAŃ LITERACKICH <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Mikołaj Sokołowski<br />

Przewodnicząca Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Teresa Dobrzyńska<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 145 pracowników, w tym 83 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

491 prac, z tego 34 prace w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 58 projektów badawczych,<br />

w tym 2 <strong>za</strong>graniczne, 43 <strong>za</strong>dania badawcze w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 7 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Powstała „Encyklopedia gender. Płeć kulturowa”<br />

w postaci internetowej bazy danych <strong>za</strong>wierająca<br />

około 200 haseł teoretycznych. Gender<br />

studies są bardzo ważnym k<strong>rok</strong>iem w rozwoju<br />

współczesnej humanistyki. Ich pojawienie<br />

się odnowiło znaczenie podstawowych pojęć<br />

i metodologię badań w <strong>za</strong>kresie nauk o społeczeństwie<br />

i kulturze. Encyklopedia <strong>za</strong>wiera<br />

materiał odnoszący się do studiów gender w kraju<br />

i <strong>za</strong> granicą. Podstawowym celem przedsięwzięcia<br />

było uporządkowanie osiągnięć polskiego<br />

feminizmu, a także krytyczna anali<strong>za</strong> pojęć używanych<br />

w dziedzinie gender studies. Projekt ma<br />

charakter nowatorski, ponieważ jak dotąd w Polsce<br />

nie przygotowano opracowania o charakterze<br />

encyklopedycznym, które w wyczerpujący<br />

i krytyczny sposób prezentowałoby terminologię<br />

i metodologię wypracowaną w ramach gender<br />

studies w literaturze lub innej dziedzinie wiedzy.<br />

Ba<strong>za</strong> haseł online zostanie udostępniona<br />

bezpłatnie wszystkim <strong>za</strong>interesowanym po opublikowaniu<br />

wersji książkowej encyklopedii, przewidywanym<br />

na 2013 <strong>rok</strong>.<br />

• Wynikiem projektu badawczego „Antyk<br />

Oświeconych” jest tom studiów <strong>za</strong>tytułowany<br />

Antyk oświeconych. Studia i rozprawy o miejscu<br />

starożytności w kulturze polskiej XVIII wieku.<br />

Książka rysuje sze<strong>rok</strong>ą panoramę obecności<br />

i wykorzystania tradycji antycznej we wszelkich<br />

– 35 –

---

przejawach kultury w epoce stanisławowskiej<br />

(szczególnie w jej wymiarze literackim). Konkluzja<br />

badań wykonanych w ramach projektu jest<br />

jednoznaczna: mimo <strong>za</strong>sadniczych zmian w modelu<br />

kultury i swoistego progu współczesności,<br />

jakim stało się polskie oświecenie, antyk nie tylko<br />

nie stracił w nim nic ze swej atrakcyjności, ale<br />

zmienił sposoby obecności, na nowo wchodząc<br />

w krwiobieg polskiej literatury lub wypracowując<br />

nowe sposoby swojej obecności w niej.<br />

• Uka<strong>za</strong>ł się XXXVI tom „Słownika Polszczyzny<br />

XVI wieku” obejmujący hasła ro<strong>za</strong> – rtęć.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o zna czeniu społecznym:<br />

• Ukończono projekt badawczy „Sensualność<br />

w kulturze polskiej. Przedstawienia zmysłów<br />

człowieka w języku, piśmiennictwie i sztuce od<br />

średniowiec<strong>za</strong> do współczesności”. Problematyka<br />

sensualności, tzn. funkcji ludzkich zmysłów<br />

(wz<strong>rok</strong>u, smaku, dotyku, słuchu, czucia i powonienia,<br />

cielesności, płciowości etc.), to problem<br />

definiowania człowieka jako podmiotu czującego<br />

i poznającego, jak też podstawa opisu zjawisk<br />

społecznych. Efektem końcowym projektu jest<br />

powstanie witryny online pełniącej funkcję internetowej<br />

encyklopedii tematycznej dotyczącej<br />

problematyki sensualności. Witryna składa się<br />

z kilkuset multimedialnie przygotowanych haseł<br />

prezentujących wyniki specjalistycznych badań<br />

różnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych<br />

(oraz przyrodniczych). W odróżnieniu<br />

od witryn popularnych (typu Wikipedia) projekt<br />

opiera się na rozwią<strong>za</strong>niach e-science, oferując<br />

wykorzystanie Internetu do prezentacji wiedzy<br />

naukowej oraz wykorzystanie możliwości stwar<strong>za</strong>nych<br />

przez technologię cyfrową do określenia<br />

nowych standardów prezentacji badań naukowych<br />

oraz populary<strong>za</strong>cji ich efektów. Projekt<br />

będzie udostępniony na <strong>za</strong>sadach Open Access,<br />

a więc ma <strong>za</strong>równo znaczenie naukowe, jak ogólnospołeczne.<br />

• Zorganizowano obchody Roku Bolesława<br />

Prusa (<strong>2012</strong>), upamiętniające setną rocznicę<br />

śmierci pisar<strong>za</strong>. Obchody miały charakter ogólnopolski.<br />

W ramach obchodów <strong>za</strong>inicjowano<br />

działania edukacyjne, naukowe, edytorskie i populary<strong>za</strong>torskie.<br />

W działania te <strong>za</strong>angażowało się<br />

także Narodowe Centrum Kultury, a patronat nad<br />

obchodami objęło UNESCO. Z Rokiem Prusa<br />

zwią<strong>za</strong>ne są m.in.: konferencje tematyczne, edycja<br />

dzieł zebranych Prusa, organi<strong>za</strong>cja konkursów<br />

i warsztatów dla młodzieży szkolnej i akademickiej<br />

zwią<strong>za</strong>nych z życiem i twórczością Bolesława<br />

Prusa, edycja wyboru kronik Prusa, reedycja<br />

przekładu wybranych opowiadań Prusa na język<br />

angielski.<br />

• Wprowadzenie do Internetu Polskiej Bibliografii<br />

Literackiej <strong>za</strong> lata 1998-1989. PBL rejestruje<br />

teksty autorów polskich (również opublikowane<br />

w przekładach na języki obce) oraz<br />

autorów obcych przełożone na język polski.<br />

Odnotowuje prace teoretyczno- i historycznoliterackie,<br />

krytykę literacką, teatralną i filmową,<br />

dotyczące literatury współczesnej i życia literackiego,<br />

a także inne formy recepcji literatury: sztuki<br />

teatralne, polskie filmy fabularne, widowiska<br />

telewizyjne i słuchowiska radiowe. Uwzględnia<br />

prace z <strong>za</strong>kresu historii oraz teorii teatru, filmu,<br />

teatru telewizji i estetyki słuchowiska radiowego.<br />

Rejestruje materiały dotyczące organi<strong>za</strong>cji nauki<br />

(głównie nauk filologicznych), dydaktyki literatury,<br />

<strong>za</strong>gadnień dotyczących tematów i motywów<br />

literackich, literatury dla dzieci i młodzieży, literatury<br />

ludowej. Swoim <strong>za</strong>sięgiem bibliografia<br />

obejmuje druki zwarte wydane w Polsce (autorów<br />

polskich lub dotyczących pisarzy polskich<br />

– także po<strong>za</strong> granicami kraju) oraz c<strong>za</strong>sopisma<br />

polskie: krajowe i polonijne. PBL jest podstawowym<br />

źródłem bibliograficznym dla historyków,<br />

teoretyków i socjologów literatury, krytyków literackich,<br />

teatralnych i filmowych, dla teatrologów<br />

i filmoznawców, dziennikarzy i nauczycieli, jest<br />

także adresowana do młodzieży szkolnej i akademickiej.<br />

Adres bazy: pbl.ibl.poznan.pl.<br />

Tytuł profesora uzyskali: Mikołaj Sokołowski,<br />

Zbigniew Kloch<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Agnieszka Bąbel Skandal, gafa, prowokacja. Obraz<br />

normy obyc<strong>za</strong>jowej i jej naruszenia w polskiej<br />

powieści drugiej połowy XIX wieku;<br />

Katarzyna Bojarska Wydarzenia po Wydarzeniu.<br />

Reprezentacja historii po Zagładzie – studium realizmu<br />

traumatycznego (porównawcze badania<br />

nad literaturą i sztukami wizualnymi);<br />

Katarzyna Czeczot Figury s<strong>za</strong>leństwa w polskiej<br />

literaturze romantycznej;<br />

– 36 –

---

Agnieszka Katarzyna Mrozik „Rewolucja <strong>za</strong>częła<br />

się od kobiet….” O tożsamości Polek w literaturze<br />

kobiecej i dyskursie feministycznym po 1989 <strong>rok</strong>u.<br />

* 00-330 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Nowy Świat 72<br />

(/fax (22) 826-99-45<br />

: e-mail: ibadlit@ibl.waw.pl<br />

www.ibl.waw.pl<br />

INSTYTUT FILOZOFII I SOCJOLOGII<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Andrzej Rychard<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Józef Niżnik<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 105 pracowników, w tym 63 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

226 prac, z tego 21 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 50 projektów badawczych,<br />

w tym 1 <strong>za</strong>graniczny, 27 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 12 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W ramach <strong>za</strong>dania „Badania struktury społecznej<br />

w Polsce: porównania międzykrajowe<br />

i zmiany w c<strong>za</strong>sie” analizowano preferowane<br />

normy sprawiedliwej dystrybucji <strong>za</strong>robków.<br />

Stwierdzono, że w opinii jednostek na najwyższe<br />

<strong>za</strong>robki <strong>za</strong>sługują przedstawiciele wielkiego<br />

biznesu, politycy, a następnie specjaliści w <strong>za</strong>wodach<br />

inteligenckich, natomiast w dolnej części sytuowani<br />

są niżsi urzędnicy, robotnicy i sprzedawcy<br />

sklepowi. Prawidłowości te utrzymują się od<br />

lat 80. i występują w różnych społeczeństwach,<br />

nie<strong>za</strong>leżnie od stopnia rozwoju ekonomicznego,<br />

ustroju politycznego i rod<strong>za</strong>ju kultury. Można<br />

więc uznać, że istniejąca hierarchia <strong>za</strong>robków<br />

cieszy się poparciem ogółu. Wyobrażenia na temat<br />

„sprawiedliwego” poziomu dochodów raczej<br />

stabilizują porządek społeczny. Systemowi nie<br />

<strong>za</strong>graża eskalacja żądań w kierunku naruszenia<br />

istniejącej struktury <strong>za</strong>robków, co <strong>za</strong>przec<strong>za</strong>łoby<br />

stereotypowym opiniom o <strong>za</strong>grożeniach, wyrażanym<br />

w debacie publicznej.<br />

• W ramach <strong>za</strong>dania „Tworzenie ładu instytucjonalnego<br />

w społeczeństwie polskim” badano<br />

linie podziałów społecznych w obecnej Polsce,<br />

analizując relacje między językiem debaty politycznej<br />

a strukturą podziałów w społeczeństwie.<br />

Stwierdzono, że wprawdzie realne podziały, jak<br />

dotąd, nie dzielą Polski na „różne Polski”, to<br />

jednak dynamika skrajnie dychotomicznej debaty<br />

publicznej zdaje się generować taki podział,<br />

który też <strong>za</strong>czyna być odzwierciedlany w <strong>za</strong>chowaniach<br />

wyborczych Polaków.<br />

• Opublikowano Przewodnik po filozofii umysłu<br />

– pierwszą tego rod<strong>za</strong>ju pozycję na polskim<br />

rynku, przygotowaną z myślą o czytelnikach <strong>za</strong>interesowanych<br />

problematyką, ale niebędących<br />

specjalistami w tej dziedzinie. Specyfiką przewodnika<br />

jest bliski związek rozważanych problemów<br />

filozoficznych z badaniami i teoriami<br />

naukowymi. Przedstawia on odwieczne i fundamentalne<br />

pytania dotyczące umysłu i współczesne<br />

odpowiedzi na te pytania.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Prowadzono badania dotyczące przyczyn<br />

zjawiska niskiego uczestnictwa kobiet w Polsce<br />

(ok. 14%) w masowych, ogólnodostępnych i bezpłatnych<br />

badaniach cytologicznych. Wyka<strong>za</strong>no<br />

dominujące znaczenie takich czynników, jak:<br />

ubóstwo i koncentracja kobiet na podstawowych<br />

problemach życiowych rodziny, trudności z dotarciem<br />

do innej miejscowości na badanie, niska<br />

wartość zdrowia kobiety w hierarchii potrzeb<br />

rodziny, ograniczona wied<strong>za</strong> medyczna i świadomość<br />

zdrowotna, nieznajomość własnego<br />

ciała, tendencja do odwied<strong>za</strong>nia lekarzy tylko<br />

w przypadku dokuczliwych symptomów i tendencje<br />

do samolecznictwa. Badanie dostarczyło<br />

także praktycznych wskazówek dotyczących<br />

sposobu docierania do kobiet i <strong>za</strong>chęcania ich do<br />

poddawana się badaniom profilaktycznym. Pewnym<br />

<strong>za</strong>skoczeniem było odkrycie silnego lęku<br />

przed chorobami nowotworowymi z jednoczesną<br />

tendencją do unikania badań mających na celu<br />

<strong>za</strong>pobieganie chorobie. Lęk może więc paraliżować<br />

kontakt z lekarzem z obawy przed wykry-<br />

– 37 –

---

ciem choroby i jakąkolwiek konfrontacją z nią.<br />

Tymc<strong>za</strong>sem „straszenie” chorobą nowotworową<br />

jest w Polsce jedną z powszechniejszych metod<br />

stosowanych w celach profilaktycznych. Wyniki<br />

tych badań prezentowane były podc<strong>za</strong>s narady<br />

zorganizowanej w Ministerstwie Zdrowia oraz<br />

podc<strong>za</strong>s konferencji dla lekarzy, zorganizowanej<br />

przez Ministerstwo.<br />

• Wyniki badania „Doświadczenia na rynku pracy<br />

i pozostawania po<strong>za</strong> rynkiem pracy”, zostały<br />

przedstawione w c<strong>za</strong>sie warsztatów współorganizowanych<br />

przez Fundację „Miejsce Kobiet”.<br />

Kobiety subiektywnie postrzegają własną atrakcyjność<br />

na rynku pracy dużo niżej niż mężczyźni<br />

– niemal wszystkie osoby, które deklarowały całkowity<br />

brak kompetencji oraz umiejętności – <strong>za</strong>równo<br />

miękkich (m.in. punktualność, umiejętność<br />

komunikacji z ludźmi, zdolność do uczenia się) jak<br />

i twardych (wied<strong>za</strong> zwią<strong>za</strong>na z danym <strong>za</strong>wodem),<br />

były płci żeńskiej. W efekcie, w przypadku oczekiwanych<br />

<strong>za</strong>robków kobiety mają znacznie niższe<br />

wymagania. W c<strong>za</strong>sie warsztatów praktycy – doradcy<br />

w biurach <strong>za</strong>trudnienia, pracownicy NGOs<br />

i urzędów – poznali przyczyny popadania w bezrobocie<br />

i mechanizmów wychodzenia z niego.<br />

Tytuł profesora uzyskali: Barbara Engelking<br />

i Mikołaj Olszewski.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Franciszek Sztabiński Ocena jakości badań w badaniach<br />

surveyowych;<br />

Dorota Zygmuntowicz Praktyka polityczna. Od<br />

państwa do praw Platona.<br />

* 00-330 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Nowy Świat 72<br />

( (22) 826-71-81, fax (22) 826-99-48<br />

: e-mail: secretar@ifispan.waw.pl<br />

www.ifispan.waw.pl<br />

INSTYTUT HISTORII<br />

im. Tadeus<strong>za</strong> Manteuffla <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Wojciech Kriegseisen<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Andrzej Rachuba<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 174 pracowników, w tym 136 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

620 prac, z tego 26 prac w recenzowanych<br />

c<strong>za</strong>sopismach naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 52 projekty badawcze,<br />

6 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

7 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W trakcie reali<strong>za</strong>cji projektu: „Nauki pomocnicze<br />

historii (cz. III, kontynuacja): paleografia,<br />

epigrafika, edytorstwo” uzyskano cztery nowe<br />

syntezy (paleografia została podzielona na łacińska<br />

i ruską): Paleografia łacińska, Paleografia<br />

ruska, Epigrafika w Polsce do końca XVIII w.,<br />

Edytorstwo źródeł historycznych. Będą one pomocą<br />

dla studentów oraz naukowców w <strong>za</strong>kresie<br />

źródeł historycznych.<br />

• Wynikiem reali<strong>za</strong>cji projektu „Nauki pomocnicze<br />

historii (cz. IV kontynuacja) – Genealogia<br />

średniowiec<strong>za</strong> polskiego” było opracowanie<br />

Genealogia polskiego średniowiec<strong>za</strong> stanowiące<br />

podsumowanie stanu wiedzy o <strong>za</strong>daniach, metodach,<br />

podstawie źródłowej oraz dorobku polskiej<br />

genealogii jako nauki pomocniczej historii. Jest to<br />

rod<strong>za</strong>j podręcznika służącego mediewistom, którzy<br />

współcześnie najczęściej sięgają do metody<br />

genealogicznej w badaniach nad historią polityczną,<br />

społeczną i gospodarczą. Jako kompendium<br />

wiedzy o warsztacie genealoga oraz stanie badań<br />

(wraz z zestawieniem literatury) będzie pomocne<br />

badaczom profesjonalnym, studentom, jak również<br />

miłośnikom historii.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Uka<strong>za</strong>ła się rozprawa Upodobanie. Małżeństwo<br />

i związki nieformalne na wsi polskiej XVII-<br />

XVIII wieku: wyobrażenia społeczne i jednostkowe<br />

doświadczenia. Problematyka rozprawy<br />

wpisuje się w badania kluczowe we współczesnej<br />

historiografii <strong>za</strong>chodnioeuropejskiej i amerykańskiej,<br />

przede wszystkim francuskiej i anglosaskiej,<br />

analizującej życie rodzinne i seksualne<br />

w społeczeństwach nowożytnych, jak i rodzimej,<br />

zwłaszc<strong>za</strong> tej poświęconej życiu osobistemu chło-<br />

– 38 –

---

pów we wczesnonowożytnej Polsce. Prześledzono<br />

zbiór <strong>za</strong>chowanych wiejskich ksiąg sądowych<br />

i miejskich z około 140 wsi małopolskich, ruskich,<br />

mazowieckich i wielkopolskich oraz materiały<br />

natury gospodarczej, proweniencji duszpasterskiej<br />

i literatury pięknej. Praca ma charakter<br />

nowatorski, wprowad<strong>za</strong>jący do współczesnego<br />

dyskursu historiograficznego zwią<strong>za</strong>nego z tą<br />

problematyką.<br />

• Opublikowano książkę Poznańska kapituła<br />

katedralna schyłku wieków średnich. Studium<br />

prozopograficzne 1428-1500. Publikacja omawia<br />

dzieje późnośredniowiecznego Kościoła poznańskiego.<br />

Na podstawie zrekonstruowanych<br />

biogramów duchownych, tworzących gremium<br />

tej korporacji, została sporządzona anali<strong>za</strong> prozopograficzna<br />

grupy. Prześledzono pochodzenie<br />

społeczne, rodzinne i rodowe prałatów oraz kanoników,<br />

ich święcenia, wykształcenie, <strong>za</strong>angażowanie<br />

w działalność administracji kościelnej<br />

i świeckiej (służbę królowi polskiemu). Zbadano<br />

wpływ tych czynników na objęcie prestiżowych<br />

i dochodowych godności w poznańskiej kapitule<br />

katedralnej. Odtworzono mechanizm, według<br />

którego biskup poznański dokonywał nominacji<br />

na prebendy kapitulne i określono, jakie rzeczywiste<br />

kryteria decydowały o ich objęciu, także<br />

z mocy nominacji papieskich.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Uka<strong>za</strong>ł się tom studiów Ruch Prometejski<br />

i walka o przebudowę Europy Wschodniej (1918-<br />

1940), stanowiący pokłosie międzynarodowej<br />

konferencji „Ruch prometejski – fenomen europejski”,<br />

która odbyła się w Instytucie z udziałem<br />

badaczy z Instytutu Historii Europy w Moguncji;<br />

CNRS/Paryż; Indiana University Bloomington;<br />

Uniwersytetu w Iwano-Frankiwsku; „Ukraina<br />

Moderna”/Kijów; Instytutu Historii Rosji RAN.<br />

Ruch prometejski był jednym z ważniejszych,<br />

słabo znanych zjawisk międzywojennej Europy.<br />

Integrował wysiłki antysowieckiej emigracji politycznej<br />

narodów dążących do niepodległości<br />

państwowej i oderwania się od Rosji Sowieckiej.<br />

W polskiej myśli politycznej była to jedna z ważniejszych<br />

koncepcji antyimperialnych, nawiązująca<br />

do XIX-wiecznego dziedzictwa (C<strong>za</strong>rtoryski),<br />

odwołująca się do niezrealizowanej „idei federacyjnej”<br />

Józefa Piłsudskiego. Idea prometejska<br />

miała u źródeł sze<strong>rok</strong>ą wizję przebudowy Europy<br />

Wschodniej, „deimperiali<strong>za</strong>cji” Rosji. W ruchu<br />

prometejskim uczestniczyli przedstawiciele różnych<br />

narodów ZSRR: przede wszystkim Ukraińców,<br />

Gruzinów, Azerów, innych narodów kaukaskich,<br />

Tatarów krymskich. <strong>Polska</strong> – obok Francji<br />

i Turcji – stanowiła jedno z głównych centrów<br />

tego ruchu.<br />

• We współpracy z licznymi <strong>za</strong>granicznymi<br />

ośrodkami badawczymi przygotowano dwa<br />

tomy publikacji Galicja na józefińskiej wojskowej<br />

mapie topograficznej 1779-1783, t. 1 i t. 4. Jest to<br />

kompletna, wielkoskalowa mapa Królestwa Galicji<br />

i Lodomerii, przygotowywana od 1775 r.,<br />

sporządzona w latach 1779-1783, od nazwiska<br />

kierującego pracami zwana potocznie mapą Miega.<br />

Początkowo utajniona ze względu na swoje<br />

znaczenie militarne, nigdy nie została wydana<br />

i pozostaje do dziś w rękopisie. Jest przechowywana<br />

w Archiwum Wojennym (Kriegsarchiv)<br />

w Wiedniu. Publikacja jest rezultatem projektu<br />

i częścią większego <strong>za</strong>mierzenia, częściowo już<br />

realizowanego w ramach grantów Ministerstwa<br />

Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Narodowego<br />

Centrum Nauki, jakim jest kompletna edycja<br />

faksymilowa całości mapy józefińskiej Galicji<br />

(łącznie z towarzyszącymi jej opisami).<br />

• Tom The Crimean War 1853-1856. Colonial<br />

Skirmish or Rehearsal for World War Empires,<br />

Nations, and Individuals <strong>za</strong>wiera materiały z konferencji,<br />

która odbyła się w Instytucie. Zawiera<br />

artykuł znanych historyków m.in. z Uniwersytetu<br />

w Zurychu, Uniwersytetu w Bochum, Uniwersytetu<br />

w Stambule, „A.D. Xenopol” w Rumunii,<br />

King’s College z Londynu, Instytutu Historii<br />

RAN, Uniwersytetu Bilkent w Ankarze, Uniwersytetu<br />

Paris-Sorbonne, Uniwersytetów w Nancy<br />

i Monpellier, a także Uniwersytetu Sapien<strong>za</strong><br />

w Rzymie. Badania historyków nad epoką wojny<br />

krymskiej – kształtowaniem się nowoczesnych<br />

narodów i narodowości oraz nowych struktur<br />

państwowych, mają szczególne znaczenie<br />

w okresie jednoczenia się naszego kontynentu,<br />

łączenia Zachodu ze Wschodem europejskim<br />

i przystępowania nowych państw do Unii Europejskiej.<br />

Tytuł profesora uzyskał Wojciech Kriegseisen.<br />

– 39 –

---

Uzyskane habilitacje:<br />

Grzegorz Bąbiak Sobie, ojczyźnie czy potomności….<br />

Wybrane problemy mecenatu kulturalnego<br />

elit na ziemiach polskich w XIX wieku;<br />

Joanna Gierowska-Kałłaur Raporty straży kresowej<br />

1919-1920. Ziem Północno-Wschodnich<br />

opisanie, seria „O niepodległą i granice”, T.VII.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Rafał Łysoń Polskie ugrupowania ugodowe<br />

w Wielkim Księstwie Poznańskim w latach 1894-<br />

1918;<br />

Marcin Wolniewicz Rosja w polskiej propagandzie<br />

powstańczej 1863-1864.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjum Repozytorium<br />

Cyfrowe Instytutów Naukowych (RCIN).<br />

* 00-272 Wars<strong>za</strong>wa, Rynek Starego Miasta 29/31<br />

( (22) 831-02-61, fax (22) 831-36-42<br />

: e-mail: ihpan@ihpan.edu.pl<br />

www.ihpan.edu.pl<br />

INSTYTUT HISTORII NAUKI<br />

im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Leszek Zasztowt<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. rzecz.<br />

<strong>PAN</strong> Andrzej K. Wróblewski<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 40 pracowników, w tym 31 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

136 prac, z tego 31 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 6 projektów badawczych, 37<br />

<strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

7 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Opublikowano monografie: Z ziemi włoskiej<br />

dla Polski. Artur Wołyński i jego działalność<br />

w Italii w drugiej połowie XIX wieku – poświęconą<br />

mało znanej, a ważnej postaci emigracji polskiej<br />

XIX w.; Księżyc w nauce i kulturze Zachodu<br />

– syntezę dziejów teorii ruchu Księżyca, selenografii<br />

i selenologii oraz ich interakcji z sze<strong>rok</strong>o<br />

rozumianą kulturą różnych epok; Farmakopealne<br />

leki pochodzenia zwierzęcego w polskiej literaturze<br />

naukowej w latach 1800-1869 – książkę obejmującą<br />

dzieje badań składu chemicznego leków<br />

odzwierzęcych i poszukiwań substancji czynnej<br />

oraz badań właściwości leczniczych.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Konferencja i publikacja Zawód ratownika na<br />

ziemiach polskich w XIX i XX wieku, organizowana<br />

w cyklu: Zawody medyczne na ziemiach polskich<br />

w XIX i XX wieku. Uka<strong>za</strong>ło się 7 tomów<br />

poświęconych różnym <strong>za</strong>wodom medycznym.<br />

Wymiar naukowy konferencji oraz tomów<br />

pokonferencyjnych koresponduje z wymiarem<br />

ogólnospołecznym i populary<strong>za</strong>cją historii<br />

<strong>za</strong>wodów medycznych wśród społeczeństwa.<br />

Istotne jest tu zgromadzenie informacji<br />

o często <strong>za</strong>pomnianych już <strong>za</strong>wodach, niegdyś<br />

przydatnych i użytecznych w ochronie zdrowia.<br />

• Wyniki badań naukowych Instytutu były wykorzystywane<br />

w celach ochrony <strong>za</strong>bytków i dziedzictwa<br />

kulturowego oraz wdrażania nowych<br />

technologii, m.in. w: opracowaniach „Anali<strong>za</strong><br />

uwarunkowań geologicznych i strategie ochrony<br />

systemu podziemnego Podziemia Tarnogórsko-<br />

Bytomskie, dla którego utworzono obs<strong>za</strong>r Natura<br />

2000”, „Projekt robót geologicznych na rozpoznawanie<br />

złóż węgla kamiennego Kolechowice<br />

Nowe-1 do wniosku o udzielenie koncesji dla<br />

Wildhorse Energy Poland Sp. z o.o”; eksperty<strong>za</strong>ch:<br />

„Program prac konserwatorskich parowozu<br />

wąskotorowego Px48-1911” (na rzecz Starostwa<br />

Powiatowego w Rawie Mazowieckiej), „Remont<br />

<strong>za</strong>bytkowej maszyny parowej” (Muzeum Techniki<br />

NOT, Muzeum Historii Polski).<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Instytut wspiera badania naukowe prowadzone<br />

w <strong>za</strong>kresie tematyki regionalnej, m.in.: w ramach<br />

projektu Wisła Wars<strong>za</strong>wska – opracowanie<br />

Żegluga parowa na Wiśle; udział w projekcie<br />

„Człowiek – klimat – przyroda – promocja kultury<br />

ekologicznej zrównoważonego użytkowania<br />

– 40 –

---

środowiska” realizowanego przez Stowarzyszenie<br />

Miłośników Ziemi Tarnogórskiej w Tarnowskich<br />

Górach i Stowarzyszenia Społeczny Ruch<br />

Ekologiczno-Rekreacyjno-Sportowy w Bytomiu;<br />

prace w ramach Klubu Kronikarzy Zagłębia Dąbrowskiego<br />

im. Jana Przemszy-Zielińskiego dotyczących<br />

utrwalania i rozpowszechnia wiedzy<br />

o dziejach Zagłębia Dąbrowskiego.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Koordynacja współpracy zespołów polskiego<br />

i <strong>za</strong>granicznych (Belgia, Francja, Niemcy) w reali<strong>za</strong>cji<br />

międzynarodowego projektu krytycznej<br />

edycji korespondencji Hewelius<strong>za</strong>. Opracowano<br />

<strong>za</strong>łożenia edytorskie oraz zebrano materiały do<br />

wydania tomu Prolegomena.<br />

• We współpracy z Lietuvos Istorijos Institutas<br />

w Wilnie realizowano projekt „Średniowieczne<br />

rękopisy łacińskie w bibliotekach wileńskich”.<br />

Prace rozpoznawcze koncentrowały się na <strong>za</strong>sobie<br />

rękopiśmiennym Biblioteki Litewskiej Akademii<br />

Nauk im. Wróblewskich (Lietvos Mokslų<br />

Akademijos Biblioteka).<br />

Tytuł profesora uzyskał Robert Zaborowski.<br />

* 00-330 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Nowy Świat 72<br />

( (22) 826-87-54, fax (22) 826-61-37<br />

: e-mail: ihn@ihnpan.waw.pl<br />

www.ihnpan.waw.pl<br />

INSTYTUT JĘZYKA POLSKIEGO <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Piotr Żmigrodzki<br />

Przewodnicząca Rady Naukowej: dr hab. Ewa<br />

Deptuchowa, prof. Instytutu Języka Polskiego <strong>PAN</strong><br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 86 pracowników, w tym 45 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

102 prace, z tego 29 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 15 projektów badawczych,<br />

47 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

2 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Opracowano Słownik polszczyzny Jana Kochanowskiego,<br />

t. I-V, A-Ż, wraz z indeksem a tergo.<br />

Słownik <strong>za</strong>wiera 8807 artykułów hasłowych<br />

w układzie alfabetycznym. Struktura artykułu hasłowego<br />

obejmuje wyraz hasłowy, opis i cytaty. Po<br />

wyrazie hasłowym podawane są jego znaczenia lub<br />

funkcje. W dalszej części opisu są m.in. połączenia<br />

wyrazowe, przysłowia, porównania, szeregi, szyk.<br />

Słownik ten <strong>za</strong>wiera dokumentację tekstową każdego<br />

wyrazu użytego przez J. Kochanowskiego.<br />

• Opublikowano książkę Język mieszkańców<br />

Spis<strong>za</strong>. Płeć jako czynnik różnicujący. Przedstawia<br />

ona dynamikę rozwoju sytuacji językowej<br />

na obs<strong>za</strong>rze polskiego Spis<strong>za</strong> oraz analizuje wewnętrzne<br />

zróżnicowanie gwary w powią<strong>za</strong>niu<br />

z aspektami społecznymi, kulturowymi, psychologicznymi,<br />

demograficznymi, ze szczególnym<br />

uwzględnieniem czynnika płci. Opracowanie jest<br />

dokumentem gwary ludowej na Spiszu w pierwszej<br />

dekadzie XXI wieku, a także żywym głosem<br />

w trwającej nie tylko w Polsce dyskusji o roli<br />

mężczyzn i kobiet w społeczeństwie.<br />

• W wyniku reali<strong>za</strong>cji projektu „Edycja elektroniczna<br />

Słownika wileńskiego” powstała elektroniczna<br />

wersja dwutomowego Słownika języka<br />

polskiego wydanego w Wilnie w 1861 <strong>rok</strong>u.<br />

Wystawione w Internecie skany (digitali<strong>za</strong>cja<br />

graficzna) wzbogacono o indeksy a fronte i a tergo.<br />

Dodano możliwość wyszukiwania wyrazów<br />

hasłowych rozpoczynających się lub kończących<br />

się określonym ciągiem znaków oraz <strong>za</strong>wierające<br />

określony ciąg znaków. Udostępniono wersję tekstową<br />

poszczególnych artykułów hasłowych (digitali<strong>za</strong>cja<br />

tekstowa). Dodano szereg możliwości<br />

wyszukiwania zbiorów artykułów hasłowych ze<br />

względu na wspólny element budowy (digitali<strong>za</strong>cja<br />

„bazodanowa”). Możliwe jest między innymi<br />

wyszukiwanie: <strong>za</strong>pożyczeń z poszczególnych języków,<br />

terminologii naukowej, profesjolektów,<br />

jednostek nacechowanych stylistycznie.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Wielki słownik języka polskiego jest bezpłatnie<br />

dostępny w Internecie (http://wsjp.pl) i stanowi<br />

– 41 –

---

<strong>za</strong>stosowanie prac naukowych prowadzonych<br />

w Instytucie do opisu leksykograficznego polszczyzny,<br />

do dokumentacji polszczyzny lat 1945-<br />

2010. Do końca <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u udostępniono wyczerpujące<br />

opisy 15 tysięcy najczęstszych wyrazów.<br />

„Bazodanowa” forma słownika umożliwia jego<br />

<strong>za</strong>stosowanie do komputerowego przetwar<strong>za</strong>nia<br />

języka i tworzenia oraz doskonalenia oprogramowania<br />

wykorzystującego dane lingwistyczne.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Uka<strong>za</strong>ł się Общеславянский лингвистический<br />

атлас, t. 4: Сельское хозяйство, Bratysława<br />

<strong>2012</strong>. Tom atlasu <strong>za</strong>wiera mapy z <strong>za</strong>kresu<br />

gospodarstwa wiejskiego. Ukazuje zróżnicowanie<br />

słownictwa w tym <strong>za</strong>kresie na obs<strong>za</strong>rze całej<br />

słowiańszczyzny. Pozwala prześledzić związki<br />

między poszczególnymi językami współcześnie<br />

i w historii oraz wyznaczyć <strong>za</strong>sięgi leksykalne.<br />

Tytuł profesora uzyskała Anna Tyrpa.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Małgor<strong>za</strong>ta Magda-Czekaj Wybrane typy słowotwórcze<br />

nazwisk okresu średniopolskiego w ujęciu<br />

historyczno-społecznym;<br />

Michał Rzepiela Współautorstwo monografii pt.<br />

„Jan z Dąbrówki – Komentarz do Kroniki polskiej<br />

Mistr<strong>za</strong> Wincentego zwanego Kadłubkiem”.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Ewelina Grześkiewicz Modlitwa indywidualna<br />

w perspektywie genologii lingwistycznej;<br />

Dorota Kołodziej Anali<strong>za</strong> językowo-porównawc<strong>za</strong><br />

„Żywota Pana Jezu Krysta…” Balta<strong>za</strong>ra<br />

Opeca (wyd. Wietora z 1522 r.) i tzw. „Rozmyślania<br />

Przemyskiego” (leksyka, słowotwórstwo,<br />

fleksja);<br />

Emil Popławski Biblijne frazemy z nazwami osobowymi<br />

w gwarach polskich;<br />

Kinga Zawodzińska-Bukowiec Pseudonim polski<br />

(od c<strong>za</strong>sów najdawniejszych do dziś).<br />

Instytut jest członkiem konsorcjum Repozytorium<br />

Cyfrowe Instytutów Naukowych (RCIN).<br />

* 31-120 Kraków, Al. Mickiewic<strong>za</strong> 31<br />

( (12) 632-56-92, fax (12) 632-87-13<br />

: e-mail: ijp@ijp-pan.krakow.pl<br />

www.ijp-pan.krakow.pl<br />

INSTYTUT KULTUR<br />

ŚRÓDZIEMNOMORSKICH<br />

I ORIENTALNYCH <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Karol Myśliwiec<br />

Przewodnicząca Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Iwona Modrzewska-Pianetti<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 29 pracowników, w tym 24 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 41<br />

prac, z tego 8 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 10 projektów badawczych, w tym<br />

1 <strong>za</strong>graniczny, 98 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 22 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Rezultatem <strong>za</strong>dania „Polskie wykopaliska<br />

w Sakkarze, kampania wrzesień-październik<br />

<strong>2012</strong>” było odkrycie grobowca Ichi-Meri, organi<strong>za</strong>tora<br />

wypraw i generała z c<strong>za</strong>sów faraona<br />

Pepi I (Stare Państwo, ok. 2300 p.n.e.). Odsłonięto<br />

fasadę grobowca, która <strong>za</strong>chowała znaczną<br />

część swojej pierwotnej, nieukończonej dekoracji,<br />

w tym inskrypcje z tytułami dostojnika. Wielką<br />

sensacją naukową było stwierdzenie, że pod<br />

grobem generała w skalistej ścianie tzw. „Suchej<br />

Fosy” wykuty jest kolejny grobowiec, niewątpliwie<br />

starszy o co najmniej sto lat. Niektóre elementy<br />

grobowca „górnego” (np. szyby grobowe)<br />

krzyżują się z pomieszczeniami grobowca „dolnego”.<br />

• W ramach <strong>za</strong>dania „Studia nad architekturą<br />

obronną w dolinie środkowego Nilu” przygotowano<br />

artykuł Strongholds on the Middle Nile.<br />

Nubian fortifications of the Middle Ages. Podsumowuje<br />

on dotychc<strong>za</strong>sowy stan wiedzy na temat<br />

systemu obronnego w dolinie Nilu środkowego<br />

od V w. n.e. do upadku chrześcijańskich królestw<br />

nubijskich w XIV i XV w. Autor opiera się głównie<br />

na własnych badaniach wykopaliskowych<br />

i pracach powierzchniowych w twierd<strong>za</strong>ch nubijskich<br />

w: Banganarti, Abkur, Diffar, Deiga, Bachit,<br />

Hadżar el-Beida, Suegi Zach, el-Ar i Szemchija.<br />

– 42 –

---

Dowodzi, że gwarantem bezpieczeństwa i podstawą<br />

obrony królestw nubijskich przed koczownikami<br />

była flota, złożona z galer zdolnych płynąć<br />

pod prąd i pod wiatr, a przez to mogących dotrzeć<br />

do każdej <strong>za</strong>grożonej twierdzy w c<strong>za</strong>sie krótszym<br />

niż dwie doby. System wczesnego ostrzegania<br />

tworzył łańcuch twierdz i ufortyfikowanych wież<br />

między nimi. Okres masowej budowy twierdz<br />

przypada na wieki VI-VII, tuż przed i <strong>za</strong>raz po<br />

chrystiani<strong>za</strong>cji doliny środkowego Nilu.<br />

• Uka<strong>za</strong>ła się monografia Slavery and Manumission:<br />

British Policy in the Red Sea and the<br />

Persian Gulf in the First Half of the 20th Century.<br />

Opracowanie jest oparte na archiwaliach<br />

brytyjskich i porus<strong>za</strong> <strong>za</strong>gadnienie miejsca instytucji<br />

niewolnictwa w społeczeństwach wybrzeży<br />

Mor<strong>za</strong> Czerwonego i Zatoki Perskiej oraz skutki<br />

polityki uwalniania niewolników, którą prowadziły<br />

brytyjskie władze kolonialne. Dokumenty<br />

brytyjskie pokazują uwarunkowania prowadzenia<br />

tej polityki, w szczególności presję brytyjskich<br />

organi<strong>za</strong>cji abolicjonistycznych, opór władz<br />

w Abisynii, Hidżazie i Persji przeciwko ingerowaniu<br />

przez Brytyjczyków w wewnętrzne sprawy<br />

tych państw, świadomość brytyjskich urzędników<br />

kolonialnych, że niewolnictwo jest integralną<br />

częścią lokalnych struktur społecznych.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• W ramach reali<strong>za</strong>cji programu <strong>za</strong>gospodarowania<br />

nekropoli memfickiej (Egipt) „Enhancing<br />

the Value of Saqqara Archaeological Site”, projekt<br />

CIM-IF, przy Najwyższej Radzie Zabytków<br />

Egiptu, Kair, <strong>za</strong>stosowano wyniki badań i ekspertyz<br />

polskich naukowców do planowania w <strong>za</strong>kresie<br />

udostępniania stanowiska znajdującego się na<br />

liście dziedzictwa kulturalnego UNESCO.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

Większość prac badawczych prowadzonych przez<br />

Instytut jest realizowana we współpracy z partnerami<br />

<strong>za</strong>granicznymi. W szczególności:<br />

• Przygotowano publikacje: „Sakkara” V tom,<br />

cz. 2 Old Kingdom structures between the Step<br />

Pyramid and the Dry Moat, we współpracy<br />

z KNH Centre for Biomedical Egyptology, University<br />

of Manchester; La chapelle d’Hathor.<br />

Temple d’Hatchepsout à Deir el-Bahari. Tom<br />

I: Vestibule et Sanctuaire. 3: Planches. MIFAO<br />

129.3. (Kair <strong>2012</strong>) – plansze publikacji stanowiących<br />

interpretację rysunkową pozostałości płaskorzeźbionej<br />

dekoracji kaplicy Hathor z długimi<br />

inskrypcjami hieroglificznymi; The Northwest<br />

Church Complex w: „Hippos – Sussita Interim<br />

Report 2000-2010”, Zinman Institute, University<br />

of Haifa – jest to efekt <strong>za</strong>kończonej współpracy<br />

na podstawie umowy dwustronnej w latach 2000-<br />

2010, finalne opracowanie kościoła, odkrytego<br />

przez polską część Międzynarodowej Ekspedycji;<br />

The Pottery, 2011, The Asyut 2011, w: „The Asyut<br />

Project: Ninth Season of Fieldwork (2011)”, opracowanie<br />

ceramiki z wykopalisk Instytutu Niemieckiego<br />

w Asjut na podstawie projektu NCN<br />

„Harmonia” w ramach współpracy międzynarodowej<br />

niewspółfinansowanej.<br />

Instytut jest członkiem Międzyinstytutowego Laboratorium<br />

Badań Właściwości i Mikrostruktur<br />

Geomateriałów.<br />

* 00-330 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Nowy Świat 72<br />

( (22) 657-27-91, fax (22) 826-65-60<br />

: e-mail: <strong>za</strong>span@<strong>za</strong>span.waw.pl,<br />

csnec@zkppan.waw.pl<br />

www.iksio.pan.pl<br />

INSTYTUT NAUK EKONOMICZNYCH<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Leszek Jasiński<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Jerzy Osiatyński<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 39 pracowników, w tym 28 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

181 prac, z tego 6 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 2 projekty badawcze, 35 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we<br />

współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano 5 tematów.<br />

– 43 –

---

Wybrane wyniki:<br />

• Realizując projekt badawczy „Wpływ funduszy<br />

strukturalnych z UE na transfer wiedzy<br />

z sektora B+R do przedsiębiorstw”, dokonano<br />

oceny wpływu pomocy publicznej z UE na innowacyjność<br />

polskich przedsiębiorstw z perspektywy<br />

trzech głównych uczestników transferu nowej<br />

wiedzy do praktyki gospodarczej, tj. jednostek<br />

naukowo-badawczych, pośredników alokacji funduszy<br />

strukturalnych, tj. samorządów lokalnych<br />

oraz przedsiębiorstw. Badanie wyka<strong>za</strong>ło m.in., że<br />

samorządy lokalne pełniące funkcję pośredniczącą<br />

dopływu funduszy strukturalnych do jednostek<br />

gospodarczych wykonują to <strong>za</strong>danie w sposób<br />

niewłaściwy. Wadą tego mechanizmu jest nadmierne<br />

jego zbiu<strong>rok</strong>ratyzowanie dotyczące <strong>za</strong>równo<br />

kryteriów wyboru projektów wspieranych<br />

fundus<strong>za</strong>mi strukturalnymi, jak też zbyt sformalizowanego<br />

procesu kontroli ich reali<strong>za</strong>cji. Stosowane<br />

kryteria wykluc<strong>za</strong>ją wsparcie ryzykownych<br />

ex definitione projektów innowacyjnych.<br />

Odnotowano stosowanie po<strong>za</strong>merytorycznych,<br />

politycznych kryteriów alokacji funduszy. Badania<br />

potwierdziły <strong>za</strong>sadność hipotezy, że organy<br />

samorządowe w żadnej mierze nie pełnią funkcji<br />

b<strong>rok</strong>era wiedzy pośredniczącego w jej transferze<br />

z sektora nauki do przedsiębiorstw i nie wspierają<br />

poziomych powią<strong>za</strong>ń pomiędzy podmiotami<br />

gospodarczymi sprzyjających przenikaniu nowej<br />

wiedzy.<br />

• Przedmiotem badań w ramach projektu badawczego<br />

„Liberali<strong>za</strong>cja a bezpieczeństwo dostaw<br />

energii elektrycznej” jest anali<strong>za</strong> sporu, jaki w literaturze<br />

<strong>za</strong>chodniej toczy się wokół pytania, czy<br />

program reform rynkowych sektora elektroenergetycznego,<br />

zbudowany w oparciu o doświadczenia<br />

brytyjskie i wdrażany w wielu krajach, stanowi<br />

właściwą odpowiedź na wyłaniające się już od początku<br />

pierwszej dekady XXI wieku wyzwania,<br />

w tym zwłaszc<strong>za</strong> dotyczące <strong>za</strong>pewnienia bezpieczeństwa<br />

dostaw, które wymagają reali<strong>za</strong>cji potężnego<br />

programu inwestycyjnego. Główna te<strong>za</strong> pracy<br />

sprowad<strong>za</strong> się do stwierdzenia, że w przeciwieństwie<br />

do sektora telekomunikacyjnego, liberali<strong>za</strong>cji<br />

sektora elektroenergetycznego nie towarzyszył<br />

znaczący przełom w technologiach elektroenergetycznych.<br />

Trwanie dominacji starych technologii<br />

oznac<strong>za</strong> bowiem utrzymywanie się specyfiki tego<br />

sektora, która stanowi fundament dla istnienia<br />

w takim stopniu istotnych ułomności rynku, aby<br />

utrudnić niezbędną z punktu widzenia bezpieczeństwa<br />

dostaw moderni<strong>za</strong>cję i rozbudowę potencjału<br />

wytwórczo-sieciowego.<br />

• Opublikowano Raport o innowacyjności sektora<br />

medycznego w Polsce w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u, który<br />

jest przeglądem <strong>za</strong>gadnień zwią<strong>za</strong>nych z innowacyjnością<br />

w systemie ochrony zdrowia. W szczególności<br />

<strong>za</strong>prezentowano osiągnięcia firm medycznych,<br />

przygotowano także listę najbardziej<br />

innowacyjnych firm wraz ze szczegółowymi<br />

opisami. Oprócz analiz dynamiki sektora, Raport<br />

<strong>za</strong>wiera także opis barier i możliwości jakie<br />

rozwijają się przed uczestnikami sektora ochrony<br />

zdrowia.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Raport o innowacyjności sektora lotniczego<br />

w Polsce jest opracowaniem o dużym znaczeniu<br />

ogólnospołecznym i gospodarczym. Zapotrzebowanie<br />

na Raport zgłosiło kilka wydziałów promocji<br />

handlu i inwestycji przy polskich placówkach<br />

dyplomatycznych. Publikacja służyła promocji<br />

gospodarki Polski na targach w Berlinie, Jokohamie<br />

i Hadze. W listopadzie <strong>2012</strong> r. Ministerstwo<br />

Spraw Zagranicznych <strong>za</strong>prosiło przedstawicieli<br />

Instytutu do udziału w impre<strong>za</strong>ch promocyjnych<br />

Polski w USA zwią<strong>za</strong>nych z odbiorem samolotu<br />

Boeing 787 Dreamliner w Seattle.<br />

• Wyniki badań nad polskimi przedsiębiorstwami<br />

znajdują swoje praktyczne <strong>za</strong>stosowanie<br />

w Rankingu „Perły Polskiej Gospodarki”. Ranking<br />

ten opiera się na ośmiu wskaźnikach mikroekonomicznych.<br />

Na jego podstawie dokonuje się<br />

oceny stanu polskiej gospodarki, a także promuje<br />

się najlepsze przedsiębiorstwa w Polsce. Lista<br />

rankingowa publikowana jest w anglojęzycznym<br />

miesięczniku „Polish Market”. W <strong>2012</strong> odbyła się<br />

dziesiąta edycja tego badania.<br />

• Raport o innowacyjności gospodarki Polski<br />

w 2011 <strong>rok</strong>u <strong>za</strong>wiera wyniki siódmego badania<br />

przeprowadzonego w ramach monitoringu innowacyjności<br />

gospodarki Polski. Podobnie jak<br />

w poprzednich edycjach, <strong>za</strong>wiera listy najbardziej<br />

innowacyjnych przedsiębiorstw, listy innowacyjnych<br />

produktów powstałych w Polsce, a także<br />

listy patentów udzielonych w 2011 <strong>rok</strong>u polskim<br />

przedsiębiorstwom. Zawiera część metodologicz-<br />

– 44 –

---

ną oraz rekomendacje kierunków działań, jakie<br />

powinny zostać podjęte w celu zmniejszenia dystansu<br />

innowacyjnego do najbardziej rozwiniętych<br />

gospodarek.<br />

• Prace zwią<strong>za</strong>ne z Raportem Gospodarka<br />

Polski. Prognozy i Opinie mają charakter ciągły<br />

i trwają od 2002 <strong>rok</strong>u. Raport przedstawia<br />

sytuację gospodarczą Polski, <strong>za</strong>wiera analizy<br />

kondycji poszczególnych sektorów tworzących<br />

dochód narodowy, między innymi: gospodarstw<br />

domowych, przedsiębiorstw, sektora rządowego<br />

i instytucji finansowych, jak również analizy międzynarodowych<br />

uwarunkowań wzrostu gospodarczego<br />

Polski oraz ocenę polskiego członkostwa<br />

w Unii Europejskiej. Istotnym elementem występującym<br />

w raporcie są krótkookresowe prognozy<br />

dotyczące najważniejszych wskaźników<br />

makroekonomicznych. W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

wydano dwie publikacje z tej serii.<br />

Tytuł profesora uzyskała Elżbieta Mączyńska-<br />

Ziemacka.<br />

Instytut uczestniczy w pracach Kolegium Podyplomowych<br />

Studiów Społecznych <strong>PAN</strong>.<br />

* 00-330 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Nowy Świat 72<br />

( (22) 657-27-07, fax (22) 826-72-54<br />

: e-mail: inepan@inepan.waw.pl<br />

www.inepan.waw.pl<br />

INSTYTUT NAUK PRAWNYCH <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Władysław C<strong>za</strong>pliński<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Andrzej Bierć<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 99 pracowników, w tym 16 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 305<br />

prac, z tego 2 prace w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 9 projektów badawczych, 15 <strong>za</strong>dań<br />

badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano 2 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

Opublikowano:<br />

• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich<br />

(Osobistych) i Politycznych. Komentarz. Książka<br />

jest pierwszym, opublikowanym w języku<br />

polskim, komentarzem do Międzynarodowego<br />

Paktu Praw Obywatelskich (Osobistych) i Politycznych<br />

– traktatu o fundamentalnym znaczeniu<br />

dla ochrony praw człowieka na świecie.<br />

• Stosunek prawa ochrony konkurencji do prawa<br />

własności intelektualnej – pierwsze na rynku<br />

wydawniczym kompleksowe opracowanie <strong>za</strong>gadnień<br />

z pogranic<strong>za</strong> prawa ochrony konkurencji<br />

i prawa własności intelektualnej.<br />

• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.<br />

Komentarz. Tom I (art.1-89), Tom II, (art.90-222),<br />

Tom III (art. 223-358). Trzytomowy komentarz<br />

do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej<br />

(TfUE) jest pierwszą w Polsce tego typu publikacją<br />

poświęconą najważniejszemu – z punktu widzenia<br />

obywateli, przedsiębiorców, sądów i organów<br />

administracji – aktowi prawa Unii Europejskiej.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Zarys prawa prywatnego. Część ogólna. Podręcznik<br />

ukazuje na sze<strong>rok</strong>im tle prawa europejskiego<br />

prywatne prawo podmiotowe jako uniwersalną<br />

konstrukcję prawną, która wyraża i chroni<br />

prywatne interesy, łącząc w sobie elementy<br />

materialne z formalnymi. Podręcznik nie ogranic<strong>za</strong><br />

się do uka<strong>za</strong>nia stanu prawnego <strong>za</strong>wartego<br />

w obowiązujących aktach normatywnych, lecz<br />

stara się przybliżyć kierunek transformacji krajowego<br />

prawa prywatnego pod wpływem prawa<br />

europejskiego, które łącząc tradycję common law<br />

z tradycją ius civile, wspiera proces kształtowania<br />

się wspólnego europejskiego prawa prywatnego<br />

o mies<strong>za</strong>nym charakterze, którego symbolem są<br />

wspólne <strong>za</strong>sady.<br />

• Traktatowe podstawy unijnego prawa rolnego<br />

w świetle orzecznictwa. Zagadnienia wybrane.<br />

W monografii przedstawiono wybrane, fundamentalne<br />

<strong>za</strong>gadnienia unijnego prawa rolnego<br />

oparte na postanowieniach Traktatu o funkcjonowaniu<br />

Unii Europejskiej, które poddane zostały<br />

wszechstronnej wnikliwej analizie interpretacyjnej<br />

w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości<br />

Unii Europejskiej.<br />

– 45 –

---

• Zakres swobody umów w spółkach handlowych.<br />

Monografia stanowi pierwsze całościowe<br />

opracowanie problematyki autonomii woli stron<br />

i <strong>za</strong>sady swobody umów wyrażonej w art. 353KC<br />

w odniesieniu do umów i statusów spółek handlowych<br />

(osobowych i kapitałowych).<br />

• Konsekwencje naruszenia prawa Unii Europejskiej<br />

przez sądy krajowe. Celem badawczym<br />

było ustalenie, jakie konsekwencje (następstwa,<br />

skutki, mechanizmy, instrumenty) przewiduje<br />

prawo wspólnotowe w związku z wydaniem<br />

przez sąd krajowy definitywnego rozstrzygnięcia<br />

sprzecznego z prawem wspólnotowym.<br />

• Prawo do obrony w unijnych postępowaniach<br />

antymonopolowych w kierunku unifikacji standardów<br />

proceduralnych w Unii Europejskiej.<br />

W książce omówiono <strong>za</strong>gadnienia prawa do<br />

obrony w unijnych postępowaniach antymonopolowych<br />

po Traktacie z Lizbony, z uwzględnieniem<br />

orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości<br />

Unii Europejskiej oraz Europejskiego Trybunału<br />

Praw Człowieka.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Od 1995 <strong>rok</strong>u Instytut prowadzi Studium<br />

Prawno-Samorządowe dla pracowników administracji<br />

samorządowej i działaczy samorządu<br />

terytorialnego. Absolwentami Studium jest już<br />

ponad tysiąc działaczy samorządowych. Organizowane<br />

są Trzysemestralne Podyplomowe Studia<br />

Prawno-Samorządowe „Zarząd<strong>za</strong>nie w polskiej<br />

administracji publicznej a wspólna europejska<br />

przestrzeń administracyjna”. Zgodnie ze swoim<br />

powołaniem i misją Instytut od dawna <strong>za</strong>jmuje się<br />

kształceniem – w różnych formach – kadr samorządowych<br />

i administracji publicznej. Kształcenie<br />

podyplomowe, w ramach Studium Prawno-Samorządowego,<br />

jest formą ustawicznego rozwoju<br />

gwarantującego doskonalenie wiedzy i umiejętności<br />

niezbędnych działaczom i pracownikom<br />

samorządowym. Absolwentami tych studiów są<br />

osoby pełniące ważne funkcje w administracji centralnej<br />

i terenowej. Instytut traktuje to jako sprawdzian<br />

należytego poziomu kształcenia i wkład<br />

w rozwój krajowych kadr administracyjnych.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z Czeską Akademią Nauk zorganizowano<br />

konferencję, przygotowano wspólną<br />

publikację Quo vadis Central Europe Metamorfozy<br />

prava ve stredni Evrope III oraz realizowano<br />

projekt „Konstytucje i sądownictwo konstytucyjne”.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Monika Szwarc-Kuczer Kompetencje Unii Europejskiej<br />

w dziedzinie harmoni<strong>za</strong>cji prawa karnego<br />

materialnego.<br />

Uzyskany doktorat:<br />

Aleksandra Gliszczyńska-Grabias Przeciwdziałanie<br />

antysemityzmowi – instrumenty prawne.<br />

* 00-330 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Nowy Świat 72<br />

(/fax (22) 826-78-53<br />

: e-mail: inp@inp.pan.pl<br />

www.inp.pan.pl<br />

INSTYTUT PSYCHOLOGII <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Urszula Jakubowska<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Wojciech Pisula<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 36 pracowników, w tym 30 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 42<br />

prace, z tego 8 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 10 projektów badawczych, 17 <strong>za</strong>dań<br />

badawczych w ramach działalności statutowej; we<br />

współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano 9 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Wynikiem projektu badawczego „Możliwość<br />

kontrolowania ekspresji efektów warunkowania<br />

ewaluatywnego” było m.in. stwierdzenie, że efekty<br />

warunkowania mogą być częściowo kontrolowane,<br />

niemniej jednak, jeśli osoby badane starały<br />

się sprawować kontrolę nad ekspresją efektów<br />

warunkowania, nie było to do końca możliwe.<br />

Zatem warunkowanie ewaluatywne <strong>za</strong>chodzi<br />

najprawdopodobniej na dwóch poziomach: kon-<br />

– 46 –

---

trolowanym i automatycznym (w sensie braku<br />

kontroli).<br />

• Badano stres polityczny jako konstrukt wyjaśniający<br />

społeczno-polityczne postawy i <strong>za</strong>chowania<br />

Polaków w warunkach <strong>za</strong>kłócania ładu<br />

w państwie. Opracowane zostały dane zebrane<br />

na reprezentatywnej próbie Polaków. Stworzono<br />

zestawienie zmiennych, uwzględniające postawy<br />

i <strong>za</strong>chowania polityczne oraz postrzeganie krajowych<br />

wydarzeń politycznych. W modelach regresyjnych<br />

wyka<strong>za</strong>no, że oceny 24 wydarzeń wpłynęły<br />

na poziom satysfakcji z życia, stan poczucia<br />

anomii oraz częstotliwość pozytywnego nastroju.<br />

Wyniki badań są ważne dla teorii stresu i radzenia<br />

sobie, bowiem do tej pory nie dokonywano badań<br />

kumulatywnego wpływu codziennych, często powtar<strong>za</strong>jących<br />

się wydarzeń politycznych.<br />

• Zajmowano się wpływem doświadczeń społecznych<br />

nabywanych w okresie wczesnomłodzieńczym<br />

i wczesnej dorosłości na późniejsze<br />

funkcjonowanie osobników dorosłych u szczurów.<br />

Celem badań była ocena wpływu doświadczeń<br />

społecznych u młodych szczurów na ich<br />

późniejsze funkcjonowanie w różnych aspektach<br />

oraz zbadanie różnic międzyszczepowych w tym<br />

<strong>za</strong>kresie. W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u wyhodowano 40% planowanych<br />

do użycia w doświadczeniu zwierząt oraz<br />

przeprowadzono wstępne badania. Dotychc<strong>za</strong>sowe<br />

wyniki tych badań pozwoliły na opracowanie<br />

skutecznej metody hodowli młodych dzikich<br />

szczurów pozbawionych opieki matczynej.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Realizowano temat „Język a percepcja kobiet<br />

i mężczyzn”. W trzech badaniach prowadzonych<br />

m.in. we współpracy z Uniwersytetem w Kiel<br />

i z Uniwersytetem w Bernie sprawd<strong>za</strong>no, jak<br />

oceniane są kobiety używające tzw. gender-fair<br />

language (np. żeńskich form nazw <strong>za</strong>wodów)<br />

w porównaniu z mężczyznami i kobietami, używającymi<br />

języka zmaskulinizowanego. Mierzono<br />

ocenę kompetencji i „<strong>za</strong>trudnialności” opisywanych<br />

osób, a dodatkowo – poglądy polityczne<br />

uczestników badania. Zbadano 363 studentów<br />

i pracowników działów HR. Oka<strong>za</strong>ło się, że<br />

używanie przez kobiety żeńskiej formy nazwy<br />

<strong>za</strong>wodu obniża ich ocenę w kontekście <strong>za</strong>wodowym,<br />

w porównaniu z mężczyznami i kobietami,<br />

używającymi form męskich. Efekt ten silniejszy<br />

jest u osób o poglądach konserwatywnych.<br />

• Przygotowano wspólną publikację pt. Stress<br />

and Anxiety: Application to Economic Hardship,<br />

Occupational Demands and Developmental<br />

Challenges, która powstała we współpracy z naukowcami<br />

z Charles Darwin University, Australia<br />

i Bergische Universität Wuppertal, Niemcy. Praca<br />

dotyczy radzenia sobie ze stresem ekonomicznym<br />

(np. recesja, bezrobocie) i trudnościami finansowymi<br />

i odnosi się do <strong>za</strong>gadnień stresorów w pracy<br />

i wypalenia <strong>za</strong>wodowego. Przedstawiono analizy<br />

stresorów doświadc<strong>za</strong>nych przez dzieci, młodzież<br />

i osoby zmagające się z problemami zdrowotnymi.<br />

• Wydana książka Warsaw Lectures in Personality<br />

and Social Psychology, Personality, emotion,<br />

and cognition, Volume 2, jest podsumowaniem<br />

ostatnich badań prowadzonych we współpracy<br />

z uczonymi brytyjskimi i amerykańskimi.<br />

Tytuł profesora uzyskała Urszula Jakubowska.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Jakub Kryś Społeczne funkcje rozbawienia;<br />

Joanna Więckowska Właściwości osoby a wymiary<br />

kultury: konsekwencje dla adaptacji psychologicznej.<br />

Instytut należy do sieci naukowej „Społeczeństwo<br />

kultury informatycznej, jego pragmatyka i samoświadomość”.<br />

* 00-378 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Jarac<strong>za</strong> 1<br />

(/fax (22) 583-13-80<br />

: e-mail: sekretariat@psych.pan.pl<br />

www.psych.pan.pl<br />

INSTYTUT ROZWOJU WSI<br />

I ROLNICTWA <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Andrzej Rosner (do<br />

30.05. <strong>2012</strong> r.)<br />

dr Mirosław Drygas (od 1.06.<strong>2012</strong> r.)<br />

Przewodnicząca Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Mirosława Drozd-Piasecka<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 40 pracowników, w tym 27 naukowych<br />

– 47 –

---

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 95<br />

prac, z tego 3 prace w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 5 projektów badawczych, w tym 3<br />

<strong>za</strong>graniczne, 4 <strong>za</strong>dania badawcze w ramach działalności<br />

statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 10 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W ramach tematu badawczego „Gospodarstwa<br />

rolne przed i po wejściu do Unii Europejskiej<br />

(2002-2010)” wyka<strong>za</strong>no, że dynamika zmian<br />

w strukturze gospodarstw rolnych jest w dalszym<br />

ciągu zdecydowanie <strong>za</strong> wolna w stosunku<br />

do wyzwań wynikających z procesów integracji<br />

i globali<strong>za</strong>cji.<br />

• W temacie badawczym „Finansowanie ochrony<br />

środowiska obs<strong>za</strong>rów wiejskich cennych przyrodniczo”<br />

os<strong>za</strong>cowano, że w celu efektywnego<br />

<strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia ochroną przyrody obs<strong>za</strong>rów wiejskich<br />

objętych siecią Natura 2000 wymagane<br />

jest minimum 5,8 mld € rocznie, czyli trzy razy<br />

więcej niż wydatkuje się obecnie.<br />

• W ramach badania „Pracujący w gospodarstwach<br />

rolnych w świetle wyników Powszechnego<br />

Spisu Rolnego 2010” obliczono, że liczba<br />

pracujących w swoim gospodarstwie rolnym<br />

zmniejszyła się od 2005 r. o ok. 11,8%.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Wyniki badań nad zmianami rozkładu przestrzennego<br />

<strong>za</strong>ludnienia obs<strong>za</strong>rów wiejskich prowadzone<br />

w ramach grantu MNiSW <strong>za</strong>kończonego<br />

w <strong>2012</strong> r. zostały wykorzystane na potrzeby<br />

ekspertyzy dla Senatu RP. Ponadto zostały opublikowane<br />

w formie książki Zmiany rozkładu<br />

przestrzennego <strong>za</strong>ludnienia obs<strong>za</strong>rów wiejskich.<br />

Wiejskie obs<strong>za</strong>ry zmniejs<strong>za</strong>jące <strong>za</strong>ludnienie i koncentrujące<br />

ludność wiejską i przedstawione na<br />

licznych konferencjach.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Instytut prowadzi, regularnie od wielu, lat<br />

prace naukowe z obs<strong>za</strong>ru tematyki regionalnej<br />

w następujących obs<strong>za</strong>rach: (a) modelowanie<br />

regionalnych skutków Wspólnej Polityki Rolnej<br />

<strong>za</strong> pomocą opracowanych modeli równowagi<br />

ogólnej; (b) przestrzenne, społeczno-ekonomiczne<br />

zróżnicowanie obs<strong>za</strong>rów wiejskich<br />

w Polsce badane <strong>za</strong> pomocą analiz statystki<br />

<strong>za</strong>awansowanej.<br />

• W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Instytut wspólnie z Europejskim<br />

Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej realizował<br />

projekt mający na celu stworzenie systemu<br />

umożliwiającego monitorowanie zmian społeczno-gospodarczych<br />

dokonujących się na obs<strong>za</strong>rach<br />

wiejskich w Polsce, w szczególności w <strong>za</strong>kresie<br />

ich spójności postrzeganej w wymiarze przestrzennym.<br />

Będzie to narzędzie diagnostyczne,<br />

umożliwiające skuteczne prowadzenie polityki<br />

trwałego rozwoju obs<strong>za</strong>rów wiejskich, poprzez<br />

dostarc<strong>za</strong>nie rzetelnych informacji o skutkach<br />

wcześniejszych działań i sprawdzonych przesłanek<br />

dla bieżących decyzji. Wyniki powinny<br />

oka<strong>za</strong>ć się przydatne <strong>za</strong>równo dla instytucji centralnych<br />

kształtujących politykę gospodarczą<br />

wobec wsi, jak również dostarczyć istotnych danych<br />

władzom lokalnym. Badaniem objęto gminy<br />

wiejskie i obs<strong>za</strong>ry wiejskie gmin miejsko-wiejskich<br />

stanowiące zbiór 2173 jednostek. Wysoka<br />

aktywność samorządów w udzielaniu odpowiedzi<br />

(85% zwrotu ankiety) potwierd<strong>za</strong> potrzebę reali<strong>za</strong>cji<br />

niniejszej diagnozy i stałego monitoringu<br />

rozwoju obs<strong>za</strong>rów wiejskich w kraju.<br />

• Wyniki badań Instytutu na temat ekonomicznych<br />

skutków Programu Rozwoju Obs<strong>za</strong>rów<br />

Wiejskich 2007-2013 dla rozwoju polskich województw<br />

zostały wykorzystane przez Ministerstwo<br />

Rozwoju Wsi i Rolnictwa do promocji wiedzy<br />

na temat funduszy unijnych. Wykonano na <strong>za</strong>mówienie<br />

Urzędu Mars<strong>za</strong>łkowskiego w Lublinie<br />

ekspertyzę pt. „Kierunki przemian obs<strong>za</strong>rów<br />

wiejskich, możliwości odchodzenia z rolnictwa<br />

do <strong>za</strong>wodów po<strong>za</strong>rolniczych, w tym rozwój po<strong>za</strong>rolniczych<br />

sektorów na wsi”.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Marta Błąd Wielo<strong>za</strong>wodowość w rodzinach rolniczych.<br />

Przyczyny, uwarunkowania i tendencje<br />

rozwoju;<br />

Artur Bołtromiuk Cykl jednotematycznych publikacji<br />

dotyczących gospodarowania na obs<strong>za</strong>rach<br />

chronionych.<br />

– 48 –

---

Uzyskany doktorat:<br />

Ruta Śpiewak Nowy Model Rozwoju Wiejskiego<br />

w świadomości mieszkańców wybranego regionu.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: European<br />

Network of Agricultural and Rural Policy Research<br />

Institutes (ENARPRI); European Rural Development<br />

Network (ERDN); „Mokradła i Człowiek”;<br />

„Rozpad i nowy porządek”; „Miejsce<br />

i rola młodych ludzi w społeczeństwie i gospodarce”;<br />

„Konfrontacja i dialog kultur współczesnego<br />

świata”; „Rozwój europejskich obs<strong>za</strong>rów<br />

wiejskich”.<br />

* 00-330 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Nowy Świat 72<br />

( (22) 826-94-36, fax (22) 657-27-50<br />

: e-mail: irwir@irwirpan.waw.pl<br />

www.irwirpan.waw.pl<br />

INSTYTUT SLAWISTYKI <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: dr Anna Engelking<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Zbigniew Greń<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 82 pracowników, w tym 59 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

335 prac, z tego 30 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 16 projektów badawczych,<br />

w tym 2 <strong>za</strong>graniczne, 64 <strong>za</strong>dania badawcze w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 16 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Opublikowano monografię Polszczyzna Stefana<br />

Żeromskiego ukazującą osobowość i kreatywność<br />

wielkiego polskiego pisar<strong>za</strong> poprzez<br />

język jego różnogatunkowego piśmiennictwa.<br />

Polszczyznę pojmuje się dwojako: jako język<br />

twórczości pisar<strong>za</strong>, a także w XIX-wiecznym<br />

znaczeniu – jako polskość, ponieważ życie<br />

i twórczość Żeromskiego ściśle splatały się<br />

z dziejami Polski.<br />

• Wydano monografię Jak mówić do Pana<br />

Boga Wielojęzyczność katolików na Białorusi<br />

na przełomie XX i XXI wieku poświęconą relacjom<br />

<strong>za</strong>chodzącym pomiędzy religią, językiem<br />

a identyfikacją narodową katolików na Białorusi<br />

na przełomie XX i XXI wieku. Badania poka<strong>za</strong>ły,<br />

że identyfikacja narodowa katolików na Białorusi<br />

podlega przemianom i dziś jedynie najstarsze<br />

pokolenie katolików utożsamia się z polskością.<br />

Dla osób ze średniego i z młodszego pokolenia<br />

związek narodowości, języka i wyznania nie jest<br />

już oczywisty, ponieważ bycie katolikiem nie<br />

wykluc<strong>za</strong> białoruskiej tożsamości narodowej.<br />

Na współczesne przemiany językowe w Kościele<br />

katolickim trzeba patrzeć jako efekt działań<br />

białoruteni<strong>za</strong>cyjnych podjętych w latach dziewięćdziesiątych,<br />

które teraz na skutek przemian<br />

pokoleniowych przynoszą owoce. Szybkie przechodzenie<br />

na język białoruski młodzieży w Kościele<br />

jest też spowodowane <strong>za</strong>nikiem przekazu<br />

międzypokoleniowego religii i języka polskiego<br />

w rodzinie. Skutkiem powierzenia edukacji religijnej<br />

siostrom <strong>za</strong>konnym, katechetom i księżom<br />

jest fakt, że zwykle odbywa się ona z pominięciem<br />

języka polskiego. Na dynamicznie rozwijających<br />

się kursach języka polskiego młodzież<br />

doskonali znajomość tego języka, ale używa go<br />

jak języka obcego.<br />

• Opublikowano monografię Mniejszość polska<br />

na południowo-wschodniej Ukrainie przedstawiającą<br />

sytuację socjolingwistyczną Polaków w obwodach<br />

donieckim i <strong>za</strong>poroskim na południowowschodniej<br />

Ukrainie, w tym stan obecny języka<br />

polskiego, jego <strong>za</strong>kres i funkcje oraz wyznaczniki<br />

polskiej tożsamości. Książka przedstawia problematykę<br />

historyczną, społeczną, narodowościową<br />

i językową Polaków południowo-wschodniej<br />

Ukrainy oraz c<strong>za</strong>s i kierunek, z którego Polacy<br />

przybyli na badane tereny. Opisuje stan prawny<br />

mniejszości polskiej w obliczu ukraińskiej polityki<br />

narodowościowej, prezentuje obecnie działające<br />

organi<strong>za</strong>cje polskie oraz rolę języka polskiego<br />

(kościół, szkoła, kultura), ukazuje sytuację wielojęzycznej<br />

społeczności polskiej. Opisuje także<br />

funkcjonowanie języka polskiego w różnych sferach<br />

komunikacji, wyznaczniki polskiej tożsamości<br />

i <strong>za</strong>gadnienie pamięci historycznej wybranych<br />

jednostek.<br />

– 49 –

---

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Przygotowywane są elektroniczne słowniki<br />

wielojęzyczne oraz opracowania korpusowe<br />

języków słowiańskich (w tym także w konfrontacji<br />

z niesłowiańskimi). Prace odbywają się w ramach<br />

międzynarodowych projektów interdyscyplinarnych,<br />

w których współpracują lingwiści i informatycy.<br />

Rozwijana jest slawistyczna lingwistyka<br />

korpusowa. Opracowywane są dwu- i trójjęzyczne<br />

słowniki elektroniczne oparte na korpusach<br />

równoległych (Współczesny słownik bułgarskopolski,<br />

Słownik rosyjsko-polsko-bułgarski). Powstają<br />

unikatowe korpusy języka litewskiego: (1)<br />

Eksperymentalny korpus litewskiej gwary puńskiej<br />

w Polsce – jednojęzyczny korpus współczesnej<br />

mowy potocznej. (2) Eksperymentalny<br />

polsko-litewski korpus równoległy tłumaczeń<br />

przysięgłych – dwujęzyczny korpus równoległy<br />

<strong>za</strong>wierający powstałe w XXI wieku teksty polskie<br />

i litewskie (wraz z ich tłumaczeniami odpowiednio<br />

na język litewski i polski). Korpus stanowi<br />

bogate źródło współczesnej leksyki i odzwierciedla<br />

najnowsze trendy morfologiczno-składniowe<br />

dla obu języków. (3) Eksperymentalny polskolitewski<br />

korpus porównawczy. Jest to korpus <strong>za</strong>wierający<br />

nie<strong>za</strong>leżnie powstałe w porównywalnym<br />

okresie w Polsce po polsku i na Litwie po<br />

litewsku teksty o podobnej objętości, które łączy<br />

opisywane <strong>za</strong>gadnienie.<br />

• Bibliografia językoznawstwa slawistycznego –<br />

dokument elektroniczny dostępny online: http://<br />

www.isybislaw.ispan.waw.pl, www.isybislaw.<br />

ispan.waw.pl. Zespół Centrum Slawistycznej Informacji<br />

Naukowej opracował ok. 600 pełnych<br />

opisów bibliograficznych prac wydanych w Polsce<br />

i prac autorów polskich opublikowanych<br />

<strong>za</strong> granicą. Opisy włączono do utrzymywanej<br />

w Instytucie Slawistyki <strong>PAN</strong> międzynarodowej<br />

Bibliograficznej bazy danych językoznawstwa slawistycznego<br />

online pod nazwą iSybislaw, liczącej<br />

obecnie 16300 rekordów. Ponadto zredagowanych<br />

zostało i udostępnionych w Internecie ok.<br />

1000 opisów prac slawistycznych (autorów <strong>za</strong>granicznych)<br />

opublikowanych <strong>za</strong> granicą i w Polsce.<br />

Zespół rozwija nowoczesny system informacji<br />

slawistycznej, w którym zbiór informacyjny stanowią<br />

informacje relewantne dla językoznawstwa<br />

slawistycznego i językoznawstwa kontrastywnego<br />

słowiańsko-niesłowiańskiego. W <strong>rok</strong>u<br />

sprawozdawczym udoskonalany był język informacyjno-wyszukiwawczy,<br />

rozbudowywano<br />

język słów kluczowych, po<strong>za</strong> harmonogramem<br />

budowany był język deskryptorowy. Od kilku<br />

miesięcy w systemie iSybislaw <strong>za</strong>mieszc<strong>za</strong>ne są<br />

przy opisach bibliograficznych linki do pełnych<br />

tekstów dokumentów.<br />

• W Instytucie prowadzone są badania, których<br />

celem jest <strong>za</strong>chowanie narodowego dziedzictwa<br />

kulturowego i duchowego. Wynikiem są atlasy,<br />

słowniki, leksykony, encyklopedie. W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong><br />

wydano m.in. dzieła: Atlas gwar wschodniosłowiańskich<br />

Białostocczyzny, t. IV Słowotwórstwo;<br />

Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy, wersja polskołacińska,<br />

część V (R – Stracenie).<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Instytut Slawistyki <strong>PAN</strong> objął patronatem<br />

naukowym Akademickie Centrum Badań Euroregionalnych<br />

przy Państwowej Wyższej Szkole<br />

Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim. Główne<br />

<strong>za</strong>dania Akademickiego Centrum Badań Euroregionalnych<br />

to m.in.: integracja działań środowiska<br />

naukowego, samorządowego i gospodarczego<br />

w dziedzinie kulturowych, politycznych oraz gospodarczych<br />

kontaktów Polski z krajami europejskimi<br />

poprzez konsolidację interdyscyplinarnych<br />

badań humanistycznych i ekonomicznych nad<br />

kulturą, historią, językiem oraz współczesnymi<br />

kierunkami rozwoju społecznego, gospodarczego<br />

i politycznego krajów europejskich oraz<br />

prowadzenie, wspieranie i koordynowanie badań<br />

naukowych i prac rozwojowych, głównie o tematyce<br />

regionalnej.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Tom Konstrukcje i destrukcje tożsamości. Tożsamość<br />

wobec wielojęzyczności, t. 2, poświęcony<br />

jest problematyce konstruowania tożsamości<br />

przez grupy i osoby wielojęzyczne na obs<strong>za</strong>rze<br />

Słowiańszczyzny. Daje obraz kierunków badawczych<br />

nad <strong>za</strong>gadnieniami tożsamości we współczesnej<br />

slawistyce. Prezentuje wyniki aktualnych<br />

analiz tekstowych i badań terenowych prowadzonych<br />

w ramach współpracy międzynarodowej<br />

wielu placówek naukowych w Europie.<br />

– 50 –

---

• Tematyka tomu Specyfika leksyki i słowotwórstwa<br />

języków słowiańskich na przełomie XX<br />

i XXI wieku, dotyczy procesów innowacyjnych<br />

w językach słowiańskich w ciągu ostatnich 25 lat,<br />

tj. po przełomowym okresie lat osiemdziesiątych<br />

XX wieku. Omówiono istotne tendencje i procesy<br />

w rozwoju słownictwa i słowotwórstwa, jak internacjonali<strong>za</strong>cja,<br />

ekonomia środków językowych<br />

i liberali<strong>za</strong>cja języka, wywołane zmieniającymi<br />

się potrzebami komunikacyjnymi użytkowników<br />

języka. Ich przejawy uka<strong>za</strong>no w poszczególnych<br />

językach lub w ujęciu konfrontatywnym<br />

na sze<strong>rok</strong>im materiale dokumentacyjnym. Tom<br />

stanowi kontynuację wspólnych badań slawistów<br />

nad procesami innowacyjnymi w językach<br />

słowiańskich, od lat efektywnie prowadzonych<br />

w kilku placówkach slawistycznych w Europie.<br />

Wykonawcami projektu są: Instytut Slawistyki<br />

<strong>PAN</strong>, Instytut Języka Czeskiego AN RCz, Instytut<br />

Językoznawstwa Słowackiej AN, Instytut Języka<br />

Bułgarskiego BAN i Instytut Słowianoznawstwa<br />

Rosyjskiej AN.<br />

• Польсько-український словник еквіва лентів<br />

слова (Polsko-ukraiński słownik ekwiwalentów<br />

słowa) jest kontynuacją leksykograficznej<br />

pracy Ukraińsko-polski słownik ekwiwalentów<br />

słowa, w której opisano wybrany rod<strong>za</strong>j języko-<br />

wych jednostek. Praca leksykograficzna w formie<br />

obu słowników inauguruje badania z <strong>za</strong>kresu<br />

idiomatyki ukraińsko-polskiej oraz polsko-ukraińskiej.<br />

W Słowniku zgromadzone zostały tłumaczenia<br />

polskich przysłówków, przyimków, <strong>za</strong>imków,<br />

spójników, wraz z częścią mowy w języku<br />

ukraińskim. Proponowany jest także materiał ilustracyjny<br />

dotyczący funkcjonowania elementów<br />

w stylu potocznym oraz literackim, naukowym,<br />

oficjalnym oraz w publicystycznych tekstach.<br />

Ze Słownika mogą korzystać przede wszystkim<br />

studenci-slawiści, wykładowcy języków słowiańskich,<br />

pracownicy naukowi, tłumacze, dziennikarze,<br />

pracownicy branży tłumaczenia komputerowego<br />

oraz ci, którzy interesują się problemami<br />

języków polskiego i ukraińskiego.<br />

• Monografia Poganki i intelektualistki <strong>za</strong>wiera<br />

próbę rekonstrukcji światopoglądowych poszukiwań<br />

bułgarskich elit drugiej połowy XX wieku,<br />

które zostały udokumentowane w powieściach<br />

i dramatach Błagi Dimitrowej. Jako reprezentantka<br />

bułgarskich elit, poetka, pisarka i eseistka<br />

Dimitrowa od c<strong>za</strong>su drugiej wojny światowej do<br />

początku XXI wieku angażowała się w intelektualne<br />

i polityczne życie swego kraju. W latach<br />

siedemdziesiątych i osiemdziesiątych prowadziła<br />

działalność dysydencką, a po demokratycznym<br />

przewrocie 1989 <strong>rok</strong>u została wiceprezydentką<br />

kraju. Analizowane w monografii utwory stanowią<br />

<strong>za</strong>pis dylematów światopoglądowych pisarki,<br />

w który wpisany został dialog z rodzimą tradycją,<br />

historią, ale też z bieżącymi zjawiskami w życiu<br />

społeczno-politycznym czy artystycznym.<br />

Książka powstała we współpracy z naukowcami<br />

z Bułgarskiej Akademii Nauk.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Lilla Grzelak Bracia Słowianie. Wizje wspólnoty<br />

a rzeczywistość;<br />

Mariola Jakubowicz Drogi słów na przestrzeni<br />

wieków;<br />

Aleksander Smaliańczuk (Nostryfikacja przez<br />

Radę Naukową Instytutu Historii <strong>PAN</strong>,<br />

27.09.<strong>2012</strong>. stopnia doktora nauk historycznych<br />

nadanego na Białorusi. Nostryfikowany dyplom<br />

doktora nauk historycznych jest równoważny<br />

z polskim dyplomem doktora habilitowanego<br />

nauk humanistycznych w <strong>za</strong>kresie historii).<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Artur Karasiński Słowotwórstwo przymiotników<br />

albańskich;<br />

Paweł Kowalski Połabscy Słoweńcy i ich język;<br />

Sylwia Siedlecka Poganki i intelektualistki. Bohaterki<br />

Błagi Dimitrowej w poszukiwaniu źródeł<br />

tożsamości.<br />

W Instytucie działają centra naukowe: EUROJOS<br />

dla projektu badawczego Językowo-kulturowy obraz<br />

świata Słowian i ich sąsiadów na tle porównawczym<br />

rozwijanego w ramach międzynarodowego<br />

konwersatorium oraz Centrum Slawistycznej<br />

Informacji Naukowej (CSIN) w celu opracowania<br />

Bibliografii językoznawstwa slawistycznego.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjum CLARIN.<br />

* 00-337 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Bartoszewic<strong>za</strong> 1b m. 17<br />

( (22) 826-76-88, fax (22) 828-44-75<br />

: e-mail: sekretariat@ispan.waw.pl,<br />

iwona.tomaszewska@ispan.waw.pl,<br />

www.ispan.waw.pl<br />

– 51 –

---

INSTYTUT STUDIÓW POLITYCZNYCH<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Wojciech Materski (do<br />

30.04.<strong>2012</strong> r.)<br />

prof. dr hab. Eugeniusz C. Król (od 1.05.<strong>2012</strong> r.)<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Edmund Wnuk-Lipiński<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 95 pracowników, w tym 74 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

200 prac, z tego 9 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 14 projektów badawczych, w tym<br />

1 <strong>za</strong>graniczny, 17 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 8 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Opublikowana monografia Europa zimnej<br />

wojny stanowi historyczną i politologiczną analizę<br />

historii Europy między końcem II wojny światowej<br />

a rozpadem systemu komunistycznego po<br />

1989 <strong>rok</strong>u. Kluczową jej częścią był podział Niemiec<br />

na dwa państwa należące do dwóch przeciwstawnych<br />

bloków. Tworzyło to układ, w którym<br />

do końca lat osiemdziesiątych porus<strong>za</strong>ła się<br />

także polska polityka <strong>za</strong>graniczna tego okresu.<br />

Po<strong>za</strong> wydarzeniami politycznymi, opisano także<br />

przemiany w <strong>za</strong>kresie religii, kultury masowej,<br />

ekologii, obyc<strong>za</strong>jowości i demografii.<br />

• Publikacja Wojna po wojnie. Antysowieckie<br />

podziemie w Europie Środkowo-Wschodniej w latach<br />

1944-1953 była wynikiem reali<strong>za</strong>cji projektu,<br />

który obejmował problematykę: zwalc<strong>za</strong>nia<br />

podziemia antysowieckiego w latach 1944-1953;<br />

stosunków polsko-ukraińskich w latach 1939-<br />

1953 (ze szczególnym uwzględnieniem konfliktu<br />

pomiędzy organi<strong>za</strong>cjami podziemnymi i prób<br />

poszukiwania porozumienia); ideologii i praktyki<br />

<strong>za</strong>chodnioukraińskiego nacjonalizmu. Tematy te<br />

przez wiele lat nie były obiektem profesjonalnych<br />

badań naukowych podlegając ideologicznej<br />

wykładni. Prowadzone prace mają nier<strong>za</strong>dko<br />

pionierski charakter (np. anali<strong>za</strong> porównawc<strong>za</strong><br />

metod zwalc<strong>za</strong>nia podziemia w różnych częściach<br />

ZSRR). Badana problematyka jest również<br />

przedmiotem aktualnej debaty publicznej, a <strong>za</strong>razem<br />

częścią polityki historycznej prowadzonej<br />

w poszczególnych państwach. Przygotowywane<br />

analizy stwar<strong>za</strong>ją instytucjonalnym i indywidualnym<br />

podmiotom uczestniczącym w tej debacie<br />

s<strong>za</strong>nsę oparcia się na rzetelnej analizie naukowej.<br />

• Monografia Inżynieria społeczna. Między totalitarną<br />

utopią a cząstkowym pragmatyzmem powstała<br />

na podstawie wyników projektu będącego<br />

próbą nowatorskiego spojrzenia na problematykę<br />

polityki ludnościowej w XX wieku, przy wykorzystaniu<br />

inżynierii społecznej jako narzędzia<br />

badawczego. Umożliwia dostrzeżenie <strong>za</strong>równo<br />

linii kontynuacji, procesów typowych dla nowoczesnych<br />

państw narodowych, jak i przerwania<br />

tej kontynuacji – podobnie jak w totalnej polityce<br />

ludnościowej III Rzeszy.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Wyka<strong>za</strong>nie najważniejszych barier infrastrukturalnych<br />

i administracyjnych w <strong>za</strong>kresie<br />

uruchomienia eksploatacji niekonwencjonalnych<br />

złóż gazu ziemnego (łupkowego) oraz nawią<strong>za</strong>nia<br />

w tym <strong>za</strong>kresie współpracy polsko-czeskiej. Wyniki<br />

opublikowano w pracy Shale Gas in Poland<br />

and the Czech Republic: Regulation, Infrastructure<br />

and Perspectives of Cooperation.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Wanda Jarząbek <strong>Polska</strong> Rzeczpospolita Ludowa<br />

wobec polityki wschodniej Republiki Federalnej<br />

Niemiec w latach 1966-1976. Wymiar dwustronny<br />

i międzynarodowy;<br />

Agnieszka Orzelska Polityka <strong>za</strong>graniczna Polski<br />

wobec wybranych rozbieżności w stosunkach<br />

transatlantyckich (1989-2004).<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Katarzyna Abramczuk Informacja jako podstawa<br />

<strong>za</strong>ufania;<br />

Paweł Rokicki Glinciszki i Dubinki. Zbrodnie<br />

wojenne na Wileńszczyźnie w połowie 1944 r.<br />

i ich konsekwencje we współczesnych relacjach<br />

polsko-litewskich.<br />

* 00-625 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Polna 18/20<br />

( (22) 825-52-21, fax (22) 825-21-46<br />

: e-mail: politic@isppan.waw.pl<br />

www.isppan.waw.pl<br />

– 52 –

---

INSTYTUT SZTUKI <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Elżbieta Witkowska-<br />

Zaremba<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. rzecz.<br />

<strong>PAN</strong> Stanisław Mossakowski<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 104 pracowników, w tym 79 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

262 prace, z tego 51 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 22 projekty badawcze, w tym<br />

1 <strong>za</strong>graniczny, 6 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 9 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Uka<strong>za</strong>ła się faksymilowa edycja unikatowego,<br />

kompletnego egzemplar<strong>za</strong> pierwodruku partytury<br />

orkiestrowej „Halki” Moniuszki, powielonej<br />

w 1861 r. metodą tzw. Umdrucku w wars<strong>za</strong>wskim<br />

<strong>za</strong>kładzie litograficznym J.V. Fleck & Co.<br />

na zlecenie firmy wydawniczej G. Gebethnera<br />

i R. Wolffa. Jest to autoryzowany przez Moniuszkę<br />

przekaz „wars<strong>za</strong>wskiej” wersji dzieła.<br />

Egzemplarz pochodzi ze zbiorów Biblioteki Teatru<br />

Lwowskiego. Obecnie przechowywany jest<br />

w Bibliotece Materiałów Orkiestrowych Polskiego<br />

Wydawnictwa Muzycznego S.A.<br />

• Opublikowano dwa tomy publikacji Polskie<br />

życie artystyczne w l. 1944-1960. Diariusz wydarzeń<br />

z wyborem tekstów, dotyczące lat 1944-<br />

1948 i lat 1949-1950. Wydarzenia przedstawione<br />

zostały w układzie chronologicznym i obejmują<br />

wszystkie dziedziny sztuki: malarstwo, rzeźbę,<br />

grafikę, sztukę użytkową, architekturę, a także<br />

konkursy, wykłady, informacje o c<strong>za</strong>sopismach<br />

i instytucjach artystycznych, które powstawały<br />

w omawianym okresie. Zaletą publikacji jest<br />

wybór tekstów dotyczących poszczególnych wydarzeń,<br />

będący dodatkową informacją o danym<br />

wydarzeniu i przeglądem publicystyki tego c<strong>za</strong>su.<br />

Pełna bibliografia danego wydarzenia została<br />

umieszczona w przypisach. Publikację uzupełnia<br />

150 fotografii przedstawiających główne wydarzenia<br />

artystyczne tego c<strong>za</strong>su.<br />

• Książka Gotyckie złotnictwo w Polsce została<br />

przygotowywana jako kolejny tom z serii „Dzieje<br />

Sztuki Polskiej”. Zawarty w niej katalog <strong>za</strong>wiera<br />

opracowania ponad pięciuset dwudziestu dzieł,<br />

zgrupowanych w czterech częściach obejmujących<br />

kolejno: Małopolskę, Śląsk, Prusy i Wielkopolskę<br />

z Kujawami oraz Mazowszem.<br />

Tytuł profesora uzyskała Katarzyna Mikocka-<br />

Rachuba.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Paweł Gancarczyk Muzyka wobec rewolucji druku.<br />

Przemiany w kulturze muzycznej XVI wieku.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Rafał Nestorow Rezydencje Adama Mikołaja<br />

i Elżbiety Sieniawskich. Pałace, <strong>za</strong>mki, dwory,<br />

ogrody;<br />

Dorota Piramidowicz Mecenat artystyczny Kazimier<strong>za</strong><br />

Leona Sapiehy (1609-1656).<br />

* 00-950 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Długa 26/28<br />

( (22) 504-82-18, fax (22) 831-31-49<br />

: e-mail: ispan@ispan.pl<br />

www.ispan.pl<br />

– 53 –

---

Czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jerzy Duszyński<br />

Dziekan Wydziału II Nauk Biologicznych<br />

i Rolniczych <strong>PAN</strong><br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Wydział liczył 72 członków<br />

(37 rzeczywistych i 35 korespondentów) oraz<br />

46 członków <strong>za</strong>granicznych. Wydział pożegnał<br />

zmarłych członków <strong>za</strong>granicznych: prof. Jánosa<br />

Holló, prof. Marcela de Boodt i prof. Jana Bureša.<br />

W związku z objęciem funkcji rektora Uniwersytetu<br />

Warmińsko-Mazurskiego przez prof.<br />

Rys<strong>za</strong>rda J. Góreckiego, nowym wiceprezesem<br />

<strong>PAN</strong> nadzorującym prace Wydziału został prof.<br />

Adam J. Zięcik.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u odbyły się trzy zebrania plenarne<br />

Wydziału: wiosenne 18 maja (w Domu Pracy<br />

Twórczej w Wierzbie) oraz dwa jesienne: 25<br />

września i 21 listopada<br />

• W c<strong>za</strong>sie wiosennego zebrania plenarnego<br />

Wydziału dyskutowano o najważniejszych dla<br />

Akademii i Wydziału sprawach, przede wszystkim<br />

o <strong>za</strong>daniach <strong>PAN</strong>, jej misji i strategicznych<br />

celach rozwoju. Omawiano też wniosek w sprawie<br />

utworzenia sekcji Wydziału. Po dyskusji<br />

członkowie Wydziału postanowili nie podejmować<br />

uchwały w tej sprawie. Wydział <strong>za</strong>opiniował<br />

pozytywnie „Program działalności i rozwoju<br />

Polskiej Akademii Nauk”, przedstawiony przez<br />

prof. Rys<strong>za</strong>rda J. Góreckiego. Wydział wyraził<br />

również pozytywną opinię na temat projektu stanowiska<br />

<strong>PAN</strong> w sprawie organizmów genetycznie<br />

modyfikowanych (GMO). Dyskutowano na temat<br />

inicjatywy utworzenia Narodowego Muzeum<br />

Przyrodniczego. Prezentację pt. „Narodowe Muzeum<br />

Przyrodnicze – upadek i perspektywa odrodzenia”<br />

przedstawił prof. Jerzy Dzik, przewodniczący<br />

Zespołu do spraw opracowania koncepcji<br />

działalności Narodowego Muzeum Przyrodniczego.<br />

Uczestnicy zebrania poparli tę inicjatywę, jednak<br />

ustalili, że koncepcja wymaga dopracowania<br />

i rozmowy przede wszystkim z przedstawicielami<br />

krakowskiego środowiska muzealnego. Spotkanie<br />

takie odbyło się w Krakowie 26 września <strong>2012</strong><br />

<strong>rok</strong>u w siedzibie Muzeum Przyrodniczego Instytutu<br />

Systematyki i Ewolucji Zwierząt <strong>PAN</strong>.<br />

• Zebranie plenarne Wydziału w dniu 25 września<br />

poświęcone było sprawie przekształcenia<br />

Centrum Badań Ekologicznych w Dziekanowie<br />

Leśnym. Wydział, na podstawie stanowiska Rady<br />

Kuratorów Wydziału, <strong>za</strong>akceptował Protokół<br />

końcowy z prac Komisji ds. podziału jednostki<br />

działającej pod nazwą <strong>PAN</strong> Centrum Badań Ekologicznych<br />

w Dziekanowie Leśnym i włączenia<br />

wydzielonych z Centrum określonych komórek<br />

organi<strong>za</strong>cyjnych do Muzeum i Instytutu Zoologii<br />

<strong>PAN</strong> w Wars<strong>za</strong>wie, do Instytutu Biologii<br />

Doświadc<strong>za</strong>lnej im. Marcelego Nenckiego <strong>PAN</strong><br />

w Wars<strong>za</strong>wie oraz do Instytutu Agrofizyki im.<br />

Bohdana Dobr<strong>za</strong>ńskiego <strong>PAN</strong> w Lublinie.<br />

• Jesienne zebranie plenarne Wydziału w dniu<br />

21 listopada odbyło się w dwóch częściach.<br />

Pierws<strong>za</strong> dotyczyła wyboru członków krajowych<br />

i <strong>za</strong>granicznych w Wydziale. Ustalono <strong>za</strong>sady<br />

postępowania w sprawie wyborów w 2013 r.<br />

w Wydziale i <strong>za</strong>akceptowano dodatkową ankietę<br />

informacyjną dla kandydatów na członków korespondentów<br />

<strong>PAN</strong>. W drugiej części tego zebrania<br />

dyskutowano na temat okresowej oceny<br />

jednostek naukowych w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u oraz oceny<br />

komitetów naukowych. Wydział <strong>za</strong>opiniował pozytywnie<br />

wnioski Rady Kuratorów Wydziału dot.<br />

okresowej oceny siedmiu instytutów: Instytutu<br />

Fizjologii Roślin im. Franciszka Górskiego <strong>PAN</strong>,<br />

Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt <strong>PAN</strong>,<br />

Muzeum i Instytutu Zoologii <strong>PAN</strong>, Instytutu Rozrodu<br />

Zwierząt i Badań Żywności <strong>PAN</strong>, Instytutu<br />

Genetyki Roślin <strong>PAN</strong>, Instytutu Dendrologii <strong>PAN</strong><br />

oraz Instytutu Parazytologii im. Witolda Stefańskiego<br />

<strong>PAN</strong>. Uchwałą tego posiedzenia przyznane<br />

zostały nagrody i wyróżnienia Wydziału<br />

II Nauk Biologicznych i Rolniczych <strong>PAN</strong> w <strong>rok</strong>u<br />

<strong>2012</strong>.<br />

Nagrody i wyróżnienia naukowe<br />

Przyznano następujące nagrody i wyróżnienia<br />

Wydziału:<br />

Medale im. Michała Oc<strong>za</strong>powskiego w <strong>2012</strong><br />

<strong>rok</strong>u przyznano: prof. prof. Andrzejowi Aniołowi,<br />

Zdzisławowi Wójcickiemu i Adamowi J.<br />

Zięcikowi.<br />

Nagrody: <strong>za</strong> cykl prac badawczych pt. „Eksperymentalne<br />

wyjaśnienie mechanizmów <strong>za</strong>pewniających<br />

wiarygodność agresywnych sygnałów<br />

dźwiękowych w doborze wewnątrzpłciowym<br />

derkac<strong>za</strong> (Crex crex)” – zespołowi w składzie:<br />

prof. dr hab. Tomasz S. Osiejuk, dr Paweł Ręk,<br />

mgr Michał Budka na wniosek Rady Wydziału<br />

– 54 –

---

Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewic<strong>za</strong><br />

w Poznaniu; <strong>za</strong> cykl prac badawczych pt. „Molekularny<br />

mechanizm regulacji aktywności polimerazy<br />

III RNA przez białko Maf1” – prof. dr hab.<br />

Magdalenie Rakowskiej-Boguta na wniosek<br />

Rady Naukowej Instytutu Biochemii i Biofizyki<br />

<strong>PAN</strong> w Wars<strong>za</strong>wie; <strong>za</strong> cykl prac badawczych pt.<br />

„Przebieg procesów genetycznych w populacjach<br />

drzew leśnych” – dr. Igorowi Jerzemu Chybickiemu<br />

i prof. dr. hab. Jarosławowi Burczykowi<br />

na wniosek Rady Naukowej Instytutu Dendrologii<br />

<strong>PAN</strong> w Kórniku.<br />

Wyróżnienia: <strong>za</strong> monografię Myrmica ants<br />

(Hymenoptera; Formicidae) of the Old World<br />

– prof. dr. hab. Alexandrowi G. Radchenko<br />

na wniosek Rady Naukowej Muzeum i Instytutu<br />

Zoologii <strong>PAN</strong> w Wars<strong>za</strong>wie; <strong>za</strong> monografię<br />

Genetics, Genomics and Breeding of Vegetable<br />

Brassicas – zespołowi w składzie: prof. dr hab.<br />

Jan Sadowski, dr Agnieszka Ludwików, dr<br />

Lucyna Misztal, dr Piotr Ziółkowski, dr Danuta<br />

Babula, dr Małgor<strong>za</strong>ta Kaczmarek – na<br />

wniosek Rady Wydziału Biologii Uniwersytetu<br />

im. Adama Mickiewic<strong>za</strong> w Poznaniu.<br />

Uroczystość wręczenia dyplomów osobom<br />

nagrodzonym i wyróżnionym odbyła się Wydziale<br />

w dniu 10 grudnia <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u. W c<strong>za</strong>sie<br />

uroczystości zostały również wręczone nagrody<br />

Fundacji „Pro Scientia et Vita”.<br />

Nagrody i wyróżnienia członków Wydziału<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> członkowie Wydziału uhonorowani<br />

zostali wieloma prestiżowymi nagrodami<br />

i wyróżnieniami państwowymi, naukowymi i resortowymi.<br />

Otrzymali je: prof. Andrzej Grzywacz<br />

– Medal „Pro Memoria”, odznaczenie Urzędu ds.<br />

Kombatantów i Osób Represjonowanych <strong>za</strong> opiekę<br />

nad wieloma miejscami pamięci narodowej<br />

z ramienia Polskiego Towarzystwa Leśnego; prof.<br />

Rudolf Michałek – Medal 65-lecia Ligi Obrony<br />

Kraju, odznakę honorową „Za wybitne <strong>za</strong>sługi<br />

dla Ligi Obrony Kraju”, Złoty Medal „Za <strong>za</strong>sługi<br />

dla Ligi Obrony Kraju, medal okolicznościowy<br />

Porozumienia Związków i Stowarzyszeń Służb<br />

Mundurowych Województwa Małopolskiego<br />

oraz Nagrodę Rektora Uniwersytetu Rolniczego<br />

im. H. Kołłątaja w Krakowie <strong>za</strong> działalność<br />

naukową; prof. Andrzej B. Legocki – Krzyż Komandorski<br />

z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski<br />

i tytuł „Zasłużony dla Miasta i Gminy Kórnik”;<br />

prof. Andrzej K. Tarkowski – Krzyż Komandorski<br />

z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski; prof.<br />

Barbara Bilińska została honorowym członkiem<br />

Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików;<br />

prof. Leszek Kaczmarek – Medal Komisji<br />

Edukacji Narodowej; prof. Jan Kozłowski<br />

– Nagrodę Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego<br />

<strong>za</strong> pracę naukową; prof. Stanisław Rakusa-<br />

Suszczewski w dniu 2 maja <strong>2012</strong> odebrał z rąk<br />

Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego flagę<br />

polską, na oficjalnej uroczystości w Pałacu Prezydenckim<br />

podc<strong>za</strong>s wystawy pt. „Biało-czerwona<br />

na białym” zorganizowanej z okazji „Dnia Flagi<br />

Rzeczypospolitej Polskiej”; prof. Kazimierz<br />

Str<strong>za</strong>łka otrzymał Dyplom „Honorowego Ambasadora<br />

Kongresów Polskich” przyznany przez<br />

Polską Organi<strong>za</strong>cję Turystyczną i Stowarzyszenie<br />

„Konferencje i Kongresy w Polsce”; prof. Wojciech<br />

Święcicki – medal „Academia Rerum Rusticarum<br />

Posnaniensis” nadany przez Senat Uniwersytetu<br />

Przyrodniczego w Poznaniu <strong>za</strong> wieloletnią<br />

współpracę i przyczynienie się do rozwoju kadr<br />

naukowych Wydziału Rolnictwa i Bioinżynierii;<br />

prof. Grzegorz Węgrzyn – wyróżnienie Komitetu<br />

Mikrobiologii <strong>PAN</strong> w konkursie na najlepszą pracę<br />

eksperymentalną z <strong>za</strong>kresu mikrobiologii wykonaną<br />

w kraju i opublikowaną w 2011 <strong>rok</strong>u oraz<br />

Nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego<br />

<strong>za</strong> osiągnięcia organi<strong>za</strong>cyjne; prof. Antoni Rutkowski<br />

– Medal Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej<br />

<strong>za</strong> działalność na rzecz rozwoju drobnego przemysłu<br />

żywnościowego; prof. Zdzisław Smorąg<br />

– Nagrodę Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi <strong>za</strong><br />

osiągnięcia w <strong>za</strong>kresie wdrażania postępu w rolnictwie,<br />

rozwoju wsi i rynkach rolnych „Monitoring<br />

uszkodzeń DNA nasienia buhajów i knurów<br />

produkowanego na potrzeby inseminacji” oraz<br />

Nagrodę Rektora Śląskiego Uniwersytetu Medycznego;<br />

prof. Katarzyna Turnau została Honorowym<br />

Ambasadorem Kongresów oraz uzyskała<br />

projekt badawczy „Maestro”; prof. Maciej Żylicz<br />

został wyróżniony tytułem doktora honoris causa<br />

Uniwersytetu Jagiellońskiego; prof. Franciszek<br />

Tomc<strong>za</strong>k otrzymał Dyplom 150-lecia Kółek Rolniczych<br />

w Polsce; prof. Erwin Wąsowicz – Złoty<br />

Medal Jubileuszu Stowarzyszenia Absolwentów<br />

Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz<br />

– 55 –

---

Medal <strong>za</strong> <strong>za</strong>sługi dla Wydziału Melioracji i Inżynierii<br />

Środowiska Uniwersytetu Przyrodniczego<br />

w Poznaniu; prof. Stefan Malepszy – Złoty<br />

Medal Jubileuszu Stowarzyszenia Absolwentów<br />

Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu; prof.<br />

Jerzy Duszyński został członkiem Academia Europaea;<br />

prof. Adam Zięcik otrzymał Medal im.<br />

Michała Oc<strong>za</strong>powskiego.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Wydział zorganizował konferencję<br />

pt. „Upowszechnianie osiągnięć naukowych<br />

placówek Wydziału II Nauk Biologicznych i Rolniczych<br />

<strong>PAN</strong>”, która odbyła się w dniach 17-19<br />

maja <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u w <strong>PAN</strong> Domu Pracy Twórczej<br />

w Wierzbie. Głównym celem tej konferencji<br />

była integracja środowisk biologicznych i rolniczych<br />

oraz prezentacja osiągnięć naukowych<br />

jednostek Wydziału. Spotkanie obejmowało również<br />

problematykę upowszechniania i promocji<br />

działalności komitetów naukowych Wydziału.<br />

W c<strong>za</strong>sie konferencji odbyły się dwie sesje: sesja<br />

I pt. „Upowszechnianie potencjału instytutów<br />

Wydziału II Nauk Biologicznych i Rolniczych<br />

<strong>PAN</strong>”, połączona z prezentacją posterów, była<br />

okazją do poznania osiągnieć naukowych instytutów<br />

Wydziału. Postery przedstawiały najnowsze<br />

osiągniecia naukowe wybrane przez jednostki<br />

Wydziału. Podc<strong>za</strong>s sesji II pt. „Upowszechnianie<br />

osiągnięć naukowych” swoje wyniki przedstawili<br />

laureaci nagród Wydziału II Nauk Biologicznych<br />

i Rolniczych <strong>PAN</strong> w 2011 <strong>rok</strong>u. W ramach konferencji<br />

odbyło się także zebranie przewodniczących<br />

komitetów Wydziału z Komisją ds. restruktury<strong>za</strong>cji<br />

sieci komitetów Wydziału. W trakcie<br />

tej konferencji swoje prezentacje przedstawiły<br />

53 osoby – członkowie <strong>PAN</strong>, dyrektorzy instytutów,<br />

których działalność koordynuje Wydział,<br />

dyrektorzy pomocniczych jednostek naukowych<br />

nadzorowanych przez Wydział, przewodniczący<br />

komitetów Wydziału, przewodniczący Komisji<br />

ds. oceny jednostek naukowych i ds. oceny komitetów.<br />

Uczestnicy konferencji zwiedzili Stację<br />

Badawczą Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli<br />

Zachowawczej Zwierząt w Popielnie. Materiały<br />

pokonferencyjne – plakaty jednostek naukowych<br />

Wydziału II Nauk Biologicznych i Rolniczych<br />

<strong>PAN</strong> zostały umieszczone na stronie <strong>PAN</strong> w Aktualnościach<br />

Wydziału. Dodatkowo były one<br />

prezentowane w c<strong>za</strong>sie uroczystej sesji Zgromadzenia<br />

Ogólnego <strong>PAN</strong> z okazji 60-lecia Polskiej<br />

Akademii Nauk w dniu 24 maja <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u<br />

w Ogrodzie Botanicznym – Centrum Zachowania<br />

Różnorodności Biologicznej w Powsinie. Wystawa<br />

plakatów trwała do 24 czerwca <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u.<br />

Po konferencji opracowano w Wydziale biuletyn<br />

elektroniczny, który został wysłany do uczestników<br />

konferencji oraz udostępniony na stronie<br />

<strong>PAN</strong> w Aktualnościach Wydziału.<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym odbywały się<br />

spotkania Kolegium Wydziału II Nauk Biologicznych<br />

i Rolniczych <strong>PAN</strong>. Między innymi:<br />

posiedzenie w dniu 11 kwietnia poświęcone<br />

było w szczególności planom dot. <strong>PAN</strong> Stacji<br />

Badawczej Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli<br />

Zachowawczej Zwierząt w Popielnie, a w dniu 24<br />

lipca – sprawie włączenia Zakładu Ichtiobiologii<br />

i Gospodarki Rybackiej w Gołyszu oraz Zakładu<br />

Doświadc<strong>za</strong>lnego Gospodarki Stawowej w Gołyszu<br />

do Instytutu Zootechniki – Państwowego<br />

Instytutu Badawczego w Balicach. Ważną sprawą,<br />

nad którą dyskutowano w trakcie tego kolegium,<br />

były problemy zwią<strong>za</strong>ne z odnowieniem<br />

porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej<br />

Polskiej a Organi<strong>za</strong>cją Narodów Zjednoczonych<br />

do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO)<br />

w sprawie utworzenia i funkcjonowania Europejskiego<br />

Regionalnego Centrum Ekohydrologii<br />

w Łodzi pod auspicjami UNESCO.<br />

18 stycznia <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u w Instytucie Chemii<br />

Bioorganicznej <strong>PAN</strong> w Poznaniu odbyło się<br />

spotkanie dyrektorów jednostek naukowych Wydziału<br />

II Nauk Biologicznych i Rolniczych <strong>PAN</strong><br />

z wład<strong>za</strong>mi Wydziału. Omówiono <strong>za</strong>łożenia nowej<br />

oceny parametrycznej jednostek naukowych<br />

oraz plany oceny jednostek Wydziału przez Radę<br />

Kuratorów.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u odbywały się sesje sprawozdawcze<br />

jednostek Wydziału, m.in. z udziałem<br />

przedstawicieli władz Wydziału: prof. Jerzy Duszyńskiego,<br />

prof. Stefana Malepszego oraz prof.<br />

Andrzeja Jerzmanowskiego.<br />

Przedstawiciele kierownictwa Wydziału<br />

uczestniczyli także w uroczystościach jubileuszowych<br />

instytutów Wydziału. 31 maja w Instytucie<br />

Biologii Ssaków <strong>PAN</strong> w Białowieży odbyła się<br />

uroczystość jubileuszowa z udziałem władz Polskiej<br />

Akademii Nauk, lokalnych władz samorządowych<br />

oraz jednostek współpracujących z In-<br />

– 56 –

---

stytutem. Instytut Biologii Ssaków <strong>PAN</strong> powstał<br />

1 stycznia 2011 <strong>rok</strong>u z przekształcenia Zakładu<br />

Badania Ssaków <strong>PAN</strong>, <strong>za</strong>łożonego w 1952 <strong>rok</strong>u<br />

przez prof. Augusta Dehnela. Jest to jedna z najstarszych<br />

instytucji naukowych Polskiej Akademii<br />

Nauk i jedyny instytut <strong>PAN</strong> na Podlasiu. Jubileusz<br />

60-lecia obchodził w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u również<br />

Instytut Parazytologii im. Witolda Stefańskiego<br />

<strong>PAN</strong> oraz Komitet Parazytologii <strong>PAN</strong>. Z tej<br />

okazji w dniach od 11 do 12 grudnia <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u<br />

w Instytucie odbyła się uroczysta rada naukowa<br />

oraz konferencja, której współorgani<strong>za</strong>torem był<br />

Komitet Parazytologii <strong>PAN</strong>.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Wydział <strong>za</strong>kończył wydawanie<br />

„Zeszytów Problemowych Postępów Nauk Rolniczych”<br />

oraz „Postępów Nauk Rolniczych”. „Zeszyty<br />

Problemowe Postępów Nauk Rolniczych”<br />

zostały przeka<strong>za</strong>ne przez Polską Akademię Nauk<br />

do Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego<br />

w Wars<strong>za</strong>wie na podstawie umowy darowizny.<br />

Działalność komitetów naukowych<br />

Wydział skupiał 26 komitetów naukowych.<br />

Odbywały się pierwsze zebrania plenarne, na<br />

których ukonstytuowano się i wybrano przewodniczących<br />

na kadencję 2011-2014. Wszystkie<br />

komitety opracowały regulaminy działania na<br />

kadencję 2011-2014, które zostały <strong>za</strong>twierdzone<br />

przez Wiceprezesa <strong>PAN</strong>. <strong>Akademia</strong> wspomagała<br />

ze środków DUN (działalność upowszechniająca<br />

naukę) organi<strong>za</strong>cję lub współorgani<strong>za</strong>cję przez<br />

komitety 20 konferencji naukowych, 3 warsztatów<br />

naukowych, 1 wystawy oraz wydanie 5 c<strong>za</strong>sopism<br />

i 1 pozycji zwartej.<br />

Komitet Agrofizyki współorganizował:<br />

III Sympozjum Inżynierii Żywności, Zjazd<br />

Naukowy Agrofizyka dla Produkcji Rolniczej<br />

i Przemysłu Spożywczego, VII Konferencję<br />

„Ekoenergia <strong>2012</strong>”. Komitet wystąpił w sprawie<br />

klasyfikacji wydanej przez Springer Encyklopedii<br />

Agrofizyki, która spowodowała, że agrofizyka<br />

jako polska specjalność została wpisana sze<strong>rok</strong>o<br />

w nurt współczesnej nauki światowej. Propagowanie<br />

tego dzieła oraz nadanie odpowiedniej<br />

wartości w systemach parametrycznych jest jednym<br />

z głównych <strong>za</strong>dań Komitetu w najbliższych<br />

latach. Opracowano opinię w sprawie przyznawania<br />

wydawcom oceny <strong>za</strong> c<strong>za</strong>sopisma polskie<br />

z LF. Komitet wydał kolejne książki: Modelowanie<br />

geometryczne Roślinnych Obiektów Sferycznych<br />

oraz Coffe Markets and Trade.<br />

Komitet Antropologii podjął działania stymulujące<br />

rozwój dyscypliny w obs<strong>za</strong>rach opiniotwórczych,<br />

inicjujących i integrujących naukę.<br />

Zorganizował ogólnopolską debatę na temat<br />

jednoznacznej pozycji antropologii wśród nauk<br />

biologicznych, w związku z decyzjami Centralnej<br />

Komisji ds. Stopni i Tytułów, które dotyczyły<br />

przeprowad<strong>za</strong>nia przewodów habilitacyjnych<br />

w innej dyscyplinie niż biologia. Stanowisko Komitetu<br />

w tej sprawie otrzymały gremia decyzyjne,<br />

tj. CKSiT, MNiSW oraz RGSW. Komitet powołał<br />

zespoły do przeprowadzenia w ośrodkach<br />

akademickich w kraju seminariów naukowych<br />

dla doktorantów i młodych pracowników nauki<br />

na temat teoretycznych, metodycznych i metodologicznych<br />

aspektów badań w biologii człowieka.<br />

Zorganizował ogólnopolską konferencję<br />

w ramach XV Warsztatów Antropologicznych,<br />

integrując uczonych z trzech obs<strong>za</strong>rów i dziedzin<br />

wiedzy, tj. antropologii biologicznej, nauki o kulturze<br />

fizycznej oraz nauk medycznych.<br />

Komitet Biochemii i Biofizyki przyznaje<br />

jedno z najbardziej prestiżowych wyróżnień<br />

w dziedzinie biologii eksperymentalnej w Polsce,<br />

Medal im. L. Marchlewskiego. W tym <strong>rok</strong>u Medalem<br />

nagrodzeni zostali: prof. dr hab. Czesław<br />

S. Cierniewski, czł. rzecz. <strong>PAN</strong> (<strong>za</strong> <strong>rok</strong> 2011) oraz<br />

prof. dr hab. Rys<strong>za</strong>rd Adamiak (<strong>za</strong> <strong>rok</strong> <strong>2012</strong>).<br />

Komitet podjął inicjatywę oceny wybranych, wydawanych<br />

w Polsce c<strong>za</strong>sopism z dziedziny biochemii<br />

i biofizyki w związku z proponowanym<br />

podjęciem nad nimi patronatu. Komitet <strong>za</strong>jmuje<br />

oficjalne stanowiska w odniesieniu do ważnych<br />

społecznych inicjatyw naukowych. Komitet pełni<br />

funkcję Komitetu Narodowego ds. Współpracy<br />

z Międzynarodową Unią Biochemii i Biologii<br />

Molekularnej (IUBMB) oraz Komitetu Narodowego<br />

ds. Współpracy z Międzynarodową Unią<br />

Biofizyki Czystej i Stosowanej (IUPAB).<br />

Komitet Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej<br />

zorganizował dwie edycje Warsztatów Biologii<br />

Ewolucyjnej (WBE): LVI WBE były poświęcone<br />

symbiozie w ujęciu ewolucyjnym; LVII<br />

WBE odbywały się w c<strong>za</strong>sie wizyty profesora<br />

– 57 –

---

Johna Avise w Polsce i miały dwie anglojęzyczne<br />

sesje: „In the Light of Evolution” oraz „Phylogeography<br />

in the 21 Century”. Główny cel WBE<br />

to integracja pracowników nauki i doktorantów<br />

<strong>za</strong>jmujących się ewolucyjnymi aspektami ekologii.<br />

Komitet wystosował list do Wydawnictwa<br />

Naukowego PWN S.A., dotyczący dystrybucji<br />

przez witrynę wydawnictwa książek o treściach<br />

jawnie antynaukowych, w tym o tematyce kreacjonistycznej.<br />

Komitet Biologii Rozrodu przygotował stanowisko<br />

w sprawie leczenia niepłodności i jej skutków<br />

metodami rozrodu wspomaganego medycznie,<br />

które rozesłano m.in. do Sejmu RP i władz<br />

<strong>PAN</strong>. Ustanowiono i przyjęto regulamin Honorowego<br />

Dyplomu Uznania Komitetu Biologii Rozrodu<br />

<strong>PAN</strong>. Opublikowano opracowanie „Działalność<br />

Komitetu Biologii Rozrodu Zwierząt <strong>PAN</strong><br />

w XXX-leciu (1981-2011)” oraz omówiono przyszłe<br />

kierunki rozwoju biologii rozrodu w Polsce.<br />

Komitet Biotechnologii poświęcił szczególnie<br />

wiele uwagi <strong>za</strong>gadnieniom zwią<strong>za</strong>nym<br />

z kwestiami legislacji, odbioru społecznego<br />

i uwarunkowań ekonomicznych biotechnologii<br />

w Polsce oraz innych krajach Unii Europejskiej.<br />

Poprzez zorganizowanie sesji naukowej z udziałem<br />

parlamentarzystów i administracji centralnej<br />

pt. „GMO s<strong>za</strong>nsą polskiej biogospodarki”, wypracowano<br />

stanowisko do planowanych nowych<br />

aktów prawnych. Opinie zostały przedstawione<br />

władzom administracyjnym, członkom parlamentu<br />

oraz społeczeństwu. Temu celowi służyła również<br />

przygotowana publikacja książkowa, kompleksowo<br />

analizująca społeczne i prawne aspekty<br />

nowoczesnej biotechnologii Aspekty społeczne<br />

i prawne biotechnologii. Komitet pełni funkcję<br />

Komitetu Narodowego ds. Współpracy z Europejską<br />

Federacją Biotechnologii (EFB) oraz<br />

Komitetu Narodowego ds. Współpracy z Międzynarodowym<br />

Centrum Inżynierii Genetycznej<br />

i Biotechnologii (ICGEB).<br />

Komitet Botaniki skoncentrował się na<br />

czterech <strong>za</strong>daniach: (1) organi<strong>za</strong>cyjnych – opiniowanie<br />

prac do nagrody Wydziału II <strong>PAN</strong>,<br />

które zostały <strong>za</strong>prezentowane na seminarium<br />

w Uniwersytecie Gdańskim; (2) ocenie efektywności<br />

ubiegania się o dofinansowanie botanicznych<br />

projektów badawczych w Narodowym<br />

Centrum Nauki; (3) analizie zmian <strong>za</strong>chodzących<br />

w oświacie i szkolnictwie wyższym i ich wpływu<br />

na wykształcenie botaniczne; (4) populary<strong>za</strong>cji<br />

wiedzy o roślinach. Komitet włączył się w wielkie<br />

wydarzenie promocyjne o <strong>za</strong>sięgu globalnym<br />

„Fascination of Plants Day”, organizowane pod<br />

auspicjami European Plant Science Organisation<br />

(EPSO). W pięciu ośrodkach akademickich kraju<br />

(Poznań, Lublin, Katowice, Olsztyn, Białystok)<br />

członkowie Komitetu zorganizowali sesje naukowe<br />

i popularnonaukowe oraz warsztaty, wystawy<br />

i wycieczki terenowe. Wspólnym tematem tych<br />

spotkań był „Fascynujący świat roślin”, <strong>za</strong>ś celem<br />

– zwrócenie uwagi na znaczenie s<strong>za</strong>ty roślinnej<br />

dla funkcjonowania biosfery i samego człowieka.<br />

Uczestnikami byli z jednej strony uczniowie,<br />

studenci i nauczyciele akademiccy różnych specjalności,<br />

z drugiej <strong>za</strong>ś osoby starsze, otwarte na<br />

nową wiedzę.<br />

Komitet Cytobiologii wysłał 2 petycje,<br />

odwołując się do danych z UE: (1) w sprawie<br />

wyłączenia z ustawy „Prawo <strong>za</strong>mówień publicznych”<br />

<strong>za</strong>kupów artykułów niezbędnych do reali<strong>za</strong>cji<br />

badań naukowych (do MNiSW i UZP);<br />

(2) w sprawie reformy liceum trzykrotnie redukującej<br />

liczbę godzin z biologii, chemii i fizyki,<br />

co grozi <strong>za</strong>paścią edukacyjną (do MEN). Na<br />

konferencji z okazji 40-lecia Komitetu „Biologia<br />

komórki w minionym półwieczu” biolodzy i lekarze<br />

omówili najważniejsze odkrycia biologii<br />

XX wieku i ich wykorzystanie w medycynie,<br />

m.in. leczenie po zsekwencjonowaniu genomu<br />

pacjenta, a nawią<strong>za</strong>ne kontakty umożliwią współpracę<br />

z jedną z klinik pediatrii w kraju. Ponadto<br />

w różnych <strong>za</strong>jęciach popularnonaukowych w 4<br />

miastach uczestniczyło 300 osób, w tym studenci.<br />

W pracy Komitetu Ekologii najistotniejs<strong>za</strong><br />

była dyskusja prowadząca do wypracowania nowych<br />

form działania. Dotychc<strong>za</strong>s Komitet spotykał<br />

się zwykle na posiedzeniach plenarnych i wąsko<br />

specjalizowanych kameralnych seminariach.<br />

Rozpoczęto przygotowania do Ogólnopolskiej<br />

Konferencji Ekologicznej planowanej na <strong>rok</strong><br />

2013. Celem konferencji będzie zintegrowanie<br />

środowiska polskich ekologów, w tym młodych<br />

badaczy oraz <strong>za</strong>prezentowanie osiągnięć polskiej<br />

ekologii. Przygotowywano warsztaty ekologii fizjologicznej.<br />

Członkowie Komitetu Fizjologii, Genetyki<br />

i Hodowli Roślin na zebraniach plenarnych<br />

– 58 –

---

wysłuchali referatu „Wybrane aspekty ochrony<br />

własności intelektualnej w biotechnologii i hodowli<br />

roślin” prof. E. Gacka oraz referatów<br />

przedstawiających badania fizjologiczne prowadzone<br />

w Instytucie Fizjologii Roślin <strong>PAN</strong> – „Rola<br />

statusu redoks w regulacji procesu fotosyntezy”<br />

(prof. Z. Mis<strong>za</strong>lski) i „Progesteron – występowanie<br />

i aktywność fizjologiczna w roślinach” (dr<br />

hab. A. Janeczko). Komitet pozytywnie <strong>za</strong>opiniował<br />

wniosek o nagrodę naukową Wydziału II<br />

<strong>PAN</strong> <strong>za</strong> wybitną monografię naukową Genetics,<br />

Genomics and Breeding of Vegetable Brassicas,<br />

przygotowaną przez zespół prof. J. Sadowskiego.<br />

Członkowie Komitetu uczestniczyli w konferencjach<br />

współorganizowanych przez Komitet. Wypracowano<br />

stanowisko Komitetu nt. GMO, które<br />

skierowano do władz <strong>PAN</strong>.<br />

Komitet Gleboznawstwa i Chemii Rolnej<br />

podjął uchwałę popierającą wniosek UMCS<br />

w Lublinie w sprawie przeka<strong>za</strong>nia przez <strong>PAN</strong><br />

prawa do tytułu c<strong>za</strong>sopisma naukowego „Polish<br />

Journal of Soil Science” na rzecz UMCS. Poparto<br />

także wniosek przewodniczącego Komitetu<br />

o zgłoszenie w 2013 <strong>rok</strong>u do nagrody Wydziału<br />

II Nauk Biologicznych i Rolniczych <strong>PAN</strong> zespołu<br />

edytorów monografii Encyclopedia of Agrophysics,<br />

wydanej w 2011 <strong>rok</strong>u przez wydawnictwo<br />

Springera. Zorganizowano 3 ogólnopolskie seminaria<br />

naukowe z udziałem gości <strong>za</strong>granicznych,<br />

których współorgani<strong>za</strong>torem był Komitet.<br />

Przedyskutowano problematykę zwią<strong>za</strong>ną ze<br />

stanem i aktualnymi <strong>za</strong>daniami stacji chemiczno-rolniczych<br />

w Polsce oraz działalnością naukową<br />

i aplikacyjną Instytutu Ochrony Środowiska<br />

– PIB w Wars<strong>za</strong>wie wraz z jego oddziałami.<br />

Podjęto prace nad przygotowaniem ogólnopolskiego<br />

podręcznika akademickiego z dziedziny<br />

gleboznawstwa.<br />

Komitet Melioracji i Inżynierii Środowiska<br />

Rolniczego przedyskutował m.in. <strong>za</strong>sady<br />

współfinansowania przedsięwzięć z <strong>za</strong>kresu<br />

melioracji wodnych w ramach programów UE,<br />

ocenę nowej dyscypliny „ochrona i kształtowanie<br />

środowiska”. Ponadto omówił przebieg wprowad<strong>za</strong>nia<br />

nowego kierunku kształcenia – inżynieria<br />

i gospodarka wodna. Komitet podejmował formy<br />

działań zmier<strong>za</strong>jące do unowocześnienia <strong>za</strong>sad<br />

racjonalnego gospodarowania <strong>za</strong>sobami przyrody,<br />

zwłaszc<strong>za</strong> wody. Przy naukowym i merytorycznym<br />

udziale Komitetu odbyły się z udziałem<br />

gości <strong>za</strong>granicznych dwie konferencje naukowe,<br />

których tematyka dotyczyła sze<strong>rok</strong>o rozumianej<br />

problematyki inżynierii, ochrony i kształtowania<br />

środowiska obs<strong>za</strong>rów wiejskich oraz gospodarki<br />

wodnej. Prezentowane referaty zostały<br />

skierowane do druku w „Electronic Journal of<br />

Polish Agricultural Universities”, „Acta Scientiarum<br />

Polonorum” i „Journal of Water and Land<br />

Development”. W sposób ciągły podejmowane<br />

są różne formy działań (konferencje, publikacje,<br />

szkolenia, kontakty z jednostkami administracji<br />

rządowej i samorządowej). Uka<strong>za</strong>ły się:<br />

nr 16/<strong>2012</strong> i 17/<strong>2012</strong> „Journal of Water and Land<br />

Development”. Komitet pełni funkcję Komitetu<br />

Narodowego ds. Współpracy z Międzynarodowym<br />

Stowarzyszeniem Torfowym (IPS).<br />

Komitet Mikrobiologii współorganizował<br />

konferencję, która przyczyniła się do wymiany doświadczeń<br />

naukowych oraz populary<strong>za</strong>cji wiedzy<br />

mikrobiologicznej. Promocji mikrobiologii służyło<br />

przyznanie nagrody oraz wyróżnień w konkursie<br />

im. prof. Bassalika na najlepszą polską<br />

publikację mikrobiologiczną. Zdaniem Komitetu,<br />

do stymulacji rozwoju nauki w Polsce powinien<br />

przyczynić się apel o podjęcie niezwłocznych<br />

działań w kierunku wyłączenia środków przeznaczonych<br />

na badania naukowe spod rygorów ustawy<br />

Prawo <strong>za</strong>mówień publicznych. Konieczność<br />

stosowania przepisów tej ustawy jest bowiem<br />

obecnie jedną z najpoważniejszych barier hamujących<br />

prowadzenie prac naukowych w Polsce.<br />

Komitet Nauk Leśnych w ramach pełnienia<br />

funkcji Komitetu Narodowego ds. Współpracy<br />

z Międzynarodową Unią Leśnych Organi<strong>za</strong>cji<br />

Badawczych (IUFRO) był współorgani<strong>za</strong>torem<br />

konferencji „Norway spruce in the Conservation<br />

of Forest Ecosystems in Europe. The Results of<br />

the IUFRO Experiments Tests, series 1938/1939,<br />

1964/1968, 1972 and others”. Komitet prowadził<br />

rozmowy mające na celu merytoryczne i formalne<br />

połączenie Serii A – Leśnictwo i Serii B – Drzewnictwo<br />

c<strong>za</strong>sopisma „Folia Forestalia Polonica”.<br />

Poziom Serii A tego c<strong>za</strong>sopisma wzrósł w istotny<br />

sposób dzięki aktywności zespołu redakcyjnego<br />

oraz powołaniu nowej międzynarodowej Rady<br />

Programowej.<br />

Komitet Nauk o Żywności, poprzez organi<strong>za</strong>cję<br />

konferencji naukowych oraz działalność<br />

– 59 –

---

publikacyjną (m.in. w „Polish Journal of Food<br />

and Nutrition Sciences”), przyczynił się do stymulowania<br />

rozwoju dyscypliny naukowej – nauki<br />

o żywności i żywieniu, umożliwiając wymianę<br />

poglądów naukowych i prezentację najnowszych<br />

osiągnięć technologicznych. Ponadto, pełnienie<br />

przez Komitet Nauk o Żywności funkcji Komitetu<br />

Narodowego ds. Współpracy z Międzynarodową<br />

Unią Nauk o Żywności i jej Technologii<br />

(IUFoST) wpłynęło na kreowanie w skali globalnej<br />

działań popularyzujących naukę o żywności.<br />

Działalność Komitetu Nauk Ogrodniczych<br />

koncentrowała się na problemach rozwoju nauk<br />

ogrodniczych w kraju, a szczególnie – kierunków<br />

badań naukowych, oceny wydawnictw<br />

naukowych, oceny merytorycznej studiów oraz<br />

praktycznego wdrażania i upowszechniania<br />

wyników. Zadania realizowano poprzez udział<br />

w organizowaniu pięciu konferencji naukowych<br />

krajowych i <strong>za</strong>granicznych, spotkań z wybitnymi<br />

specjalistami i producentami oraz specjalistycznych<br />

wystaw. Na konferencjach naukowych<br />

<strong>za</strong>prezentowano najnowsze tendencje w rozwoju<br />

badań w <strong>za</strong>kresie ogrodnictwa, m.in. hortiterapię,<br />

nowe metody żywienia roślin, innowacyjne<br />

technologie w przechowalnictwie. Komitet pełni<br />

funkcję Komitetu Narodowego ds. Współpracy<br />

z Międzynarodowym Towarzystwem Nauk<br />

Ogrodniczych (ISHS).<br />

Komitet Nauk Weterynaryjnych podjął<br />

dyskusję na temat rozwoju młodej kadry naukowej,<br />

polskich c<strong>za</strong>sopism weterynaryjnych oraz<br />

programów badań istotnych dla bezpieczeństwa<br />

żywności i środowiska naturalnego. Stanowisko<br />

będące rezultatem dyskusji Komitet sukcesywnie<br />

publikował w Internecie i c<strong>za</strong>sopismach weterynaryjnych.<br />

Komitet przeka<strong>za</strong>ł swoje stanowisko<br />

w sprawie projektu ustawy o organizmach genetycznie<br />

zmodyfikowanych do Sejmu RP. Współorganizował<br />

5 konferencji tematycznie zwią<strong>za</strong>nych<br />

z naukami weterynaryjnymi oraz sprawował<br />

patronat nad XIV Kongresem Polskiego Towarzystwa<br />

Nauk Weterynaryjnych.<br />

Komitet Nauk Zootechnicznych, oprócz<br />

współorganizowania 4 konferencji naukowych,<br />

podjął działania mające na celu zwiększenie<br />

rangi polskich naukowych c<strong>za</strong>sopism zootechnicznych<br />

indeksowanych przez JCR. Powołany<br />

zespół dokonał analizy aktualnego stanu 4 c<strong>za</strong>sopism,<br />

a także sformułował wnioski i <strong>za</strong>lecenia<br />

na najbliższe lata, w tym potrzebę organizowania<br />

warsztatów dla młodych pracowników nauki z <strong>za</strong>kresu<br />

pisania prac naukowych. Nawią<strong>za</strong>no również<br />

współpracę z Sejmową Komisją Rolnictwa<br />

i Rozwoju Wsi. Członek komitetu uczestniczył<br />

w pracach zespołu powołanego do przygotowania<br />

programu zwią<strong>za</strong>nego z <strong>za</strong>chowaniem bioróżnorodności<br />

i utrzymaniem krajowej kolekcji zwierząt<br />

<strong>za</strong>grożonych wyginięciem na użytek Stacji<br />

Badawczej Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli<br />

Zachowawczej Zwierząt w Popielnie.<br />

Komitet Ochrony Przyrody <strong>za</strong>inicjował<br />

i ogłosił, uzyskując patronat Prezydenta RP, Rok<br />

Ochrony Przyrody Ojczystej (<strong>2012</strong>/2013). Opublikował<br />

tom 2 „Biuletynu Komitetu Ochrony<br />

Przyrody <strong>PAN</strong>”, poświęcony tematyce GMO.<br />

Przygotowywał tom 3 na temat aktualnych <strong>za</strong>grożeń<br />

parków narodowych Polski oraz publikację<br />

pod roboczym tytułem „Actions for wild<br />

plants”, jako pokłosie 6. konferencji „Planta<br />

Europa”. Przedstawiciel Komitetu uczestniczył<br />

w Szczycie Ziemi <strong>2012</strong> (Konferencji Narodów<br />

Zjednoczonych „Rio 20+”) poprzez prowadzenie<br />

prac przygotowawczych i zgłoszenie projektu<br />

dotyczącego globalnej wizji ochrony przyrody.<br />

Komitet przygotował dla odpowiednich władz<br />

4 stanowiska w kwestiach: włączenia do listy<br />

UNESCO nowych obiektów, prywaty<strong>za</strong>cji kolejki<br />

na Kasprowy Wierch, gospodarki w parkach narodowych,<br />

Planu Zadań Ochronnych dla obs<strong>za</strong>ru<br />

Natura 2000 PLH180006 Kołacznia. Komitet pełni<br />

funkcję Komitetu Narodowego ds. Współpracy<br />

Komitetu z Międzynarodową Unią Ochrony<br />

Przyrody (IUCN).<br />

Komitet Ochrony Roślin zorganizował<br />

3 wyjazdowe posiedzenia plenarne w Poznaniu,<br />

Oleśnicy i w Wars<strong>za</strong>wie. Dużo uwagi poświęcono<br />

integrowanej ochronie roślin, ochronie upraw<br />

małoobs<strong>za</strong>rowych, opiniowaniu dokumentów<br />

zwią<strong>za</strong>nych z ochroną, a także nauc<strong>za</strong>niu ochrony<br />

roślin na uczelniach rolniczych, w tym powołaniu<br />

nowych kierunków. Komitet współuczestniczył<br />

w zorganizowaniu 5 konferencji naukowych oraz<br />

zorganizował samodzielnie 2 sympozja poświęcone<br />

aktualnym problemom w reprezentowanej<br />

dyscyplinie. Śledzono postęp w produkcji środków<br />

ochrony roślin, ich dystrybucji i doradztwie<br />

rolniczym. Komitet wysłuchał opinii redaktora<br />

– 60 –

---

naczelnego c<strong>za</strong>sopisma „Journal of Plant Protection<br />

Research” dotyczącej podniesienia poziomu<br />

tego periodyku, wprowadzenia na tzw. listę filadelfijską<br />

i napotykanych trudności.<br />

Komitet Parazytologii do najważniejszych<br />

inicjatyw <strong>za</strong>lic<strong>za</strong>: (1) udział w opracowywaniu<br />

standardów w <strong>za</strong>kresie laboratoryjnych czynności<br />

w parazytologii medycznej, oceny ich jakości<br />

i wartości diagnostycznej, celem ich wdrożenia<br />

we wszystkich laboratoriach diagnostycznych<br />

w oparciu o akt normatywny; (2) opracowywanie<br />

modułu programu kształcenia w dziedzinie<br />

parazytologii zgodnie z Krajowymi Ramami<br />

Kwalifikacji dla ogólnoakademickiego profilu<br />

kształcenia; (3) <strong>za</strong>inicjowanie dyskusji nt. konieczności<br />

walidacji metod parazytologicznych,<br />

zgodnie z normą ISO/IEC/17025.<br />

Komitet Techniki Rolniczej dwa zebrania<br />

plenarne poświęcił sprawom organi<strong>za</strong>cyjnym<br />

(powołano 6 zespołów specjalistycznych), sprawom<br />

wydawnictw Komitetu, a także problemom<br />

finansowania działalności i opiniom wykonanym<br />

przez jego członków. Pod patronatem Komitetu<br />

odbyło się 13 szkół naukowych oraz konferencji<br />

krajowych i międzynarodowych. Opracowano<br />

40 opinii na temat <strong>za</strong>wansowania i perspektyw<br />

różnych obs<strong>za</strong>rów inżynierii i rolniczej. Wydano<br />

dwutomową monografię Inżynieria rolnic<strong>za</strong><br />

w dobie innowacyjnej gospodarki. Członkowie<br />

Komitetu byli bardzo aktywni na arenie międzynarodowej,<br />

zwłaszc<strong>za</strong> w działaniach światowej<br />

organi<strong>za</strong>cji CIGR, której prezydentem na następną<br />

kadencję został prof. T. Juliszewski. Polsce<br />

przyznano organi<strong>za</strong>cję światowego kongresu<br />

Sekcji „Energy in Agriculture 2013”. Najważniejsze<br />

imprezy naukowe w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u to: XIX<br />

Szkoła Naukowa „Postęp naukowo-techniczny<br />

i organi<strong>za</strong>cyjny w rolnictwie”; konferencja międzynarodowa<br />

„Inżynieria rolnic<strong>za</strong> w dobie innowacyjnej<br />

gospodarki”, połączona z jubileuszem<br />

XXXV-lecia Wydziału IPiE UR w Krakowie;<br />

XV konferencja BEMPS – „Budowa i eksploatacja<br />

maszyn przemysłu spożywczego”; XII<br />

Konferencja „Rolnictwo ekologiczne – techniki<br />

i technologie”; XV Konferencja „Współczesne<br />

aspekty inżynierii rolniczej”. Komitet<br />

pełni funkcję Komitetu Narodowego ds. Współpracy<br />

z Międzynarodową Komisją Techniki<br />

Rolniczej (CIGR).<br />

Komitet Technologii Drewna w c<strong>za</strong>sie zebrań<br />

plenarnych przeanalizował kluczowe problemy<br />

zwią<strong>za</strong>ne z wykorzystaniem w energetyce<br />

naturalnych <strong>za</strong>sobów drzewnych, w kontekście<br />

deficytu tego surowca oraz <strong>za</strong>gadnienia dotyczące<br />

warunków rozwoju współczesnych kierunków<br />

badawczych w drzewnictwie i ich znaczenia<br />

dla innowacyjnego postępu technologicznego<br />

w polskim przemyśle drzewnym. Przeprowadzono<br />

również pogłębioną dyskusję nad <strong>za</strong>sadami<br />

dystrybucji środków finansowych na rozwój<br />

studiów akademickich w <strong>za</strong>kresie nauk ścisłych<br />

i technicznych, ze szczególnym uwzględnieniem<br />

potrzeb przemysłu na wysoko wykwalifikowanych<br />

inżynierów z <strong>za</strong>kresu technologii drewna<br />

oraz papiernictwa. W tym aspekcie analizowano<br />

efekty kształcenia przyjęte zgodne z <strong>za</strong>sadami<br />

<strong>za</strong>wartymi w Krajowych Ramach Kształcenia<br />

oraz ich kosztochłonność i sposoby pozyskiwania<br />

środków finansowych, ujęte w nowej ustawie<br />

o szkolnictwie wyższym. W świetle możliwości<br />

rozwoju młodej kadry naukowej oceniano ostatnio<br />

opublikowane wykazy c<strong>za</strong>sopism i system<br />

ich punktacji. Komitet był współorgani<strong>za</strong>torem<br />

XXVI Międzynarodowej Konferencji Naukowej<br />

„Drewno – materiał XXI wieku”. Członkowie<br />

Komitetu przygotowali liczne opinie i ekspertyzy<br />

dotyczące problemów jakościowych i technologicznych<br />

w przemyśle drzewnym.<br />

Komitet Uprawy Roślin na dwóch zebraniach<br />

plenarnych wysłuchał 4 referatów: „Dwie<br />

ścieżki do stopni i tytułu naukowego stosowane<br />

przez Sekcję III Centralnej Komisji”, „Zasady<br />

oceny projektów badawczych przez Narodowe<br />

Centrum Nauki”, „Problemy uzyskania i reali<strong>za</strong>cji<br />

projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego<br />

Funduszu Rozwoju Regionalnego”,<br />

„Sytuacja polskich c<strong>za</strong>sopism publikujących prace<br />

z dyscypliny agronomia”. Przyjęto, że poprzez<br />

członków Komitetu następuje transfer informacji<br />

do ich macierzystych jednostek, co przełoży się<br />

na integrację i aktywność naukową środowiska.<br />

Komitet Zagospodarowania Ziem Górskich<br />

współorganizował konferencję naukową<br />

pt. „Czynniki rozwoju regionalnego w kontekście<br />

globali<strong>za</strong>cji” (Uniwersytet Rzeszowski). Przygotowywał<br />

się do zorganizowania w 2013 r. dwóch<br />

konferencji: „Znaczenie obs<strong>za</strong>rów górskich w reali<strong>za</strong>cji<br />

strategii ‘Europa 2020’” i „Aktualne <strong>za</strong>-<br />

– 61 –

---

grożenia lasów w parkach narodowych (<strong>Polska</strong><br />

– Słowacja) – skutki geoekologiczne”. Złożono 2<br />

oferty tematów badawczych: (a) „Wpływ rożnych<br />

form wypasu kulturowego owiec na jakość wody<br />

infiltrującej w głąb profilu glebowego i na zmiany<br />

w składzie gatunkowym runi pastwiskowej”;<br />

(b) „Włączenie karpackich lasów prywatnych<br />

w proces ekologi<strong>za</strong>cji gospodarki leśnej w nowym<br />

modelu <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia w aspekcie Konwencji<br />

Karpackiej, Natury 2000 i Dyrektywy Wodnej”.<br />

Komitet wykonał 3 opinie dotyczące zmodyfikowanych<br />

programów kształcenia w ramach Krajowych<br />

Ram Kwalifikacyjnych oraz 2 opracowania<br />

dla samorządu lokalnego: „Aktualne problemy<br />

modyfikacji przebiegu granicy rolno-leśnej na<br />

terenach górskich i górzystych”; „Ekonomiczne<br />

i społeczne uwarunkowania rozwoju terenów górskich<br />

i górzystych”.<br />

Komitet Zoologii opiniował 3 wnioski o nagrodę<br />

Wydziału II <strong>PAN</strong>. Otrzymał ją prof. dr<br />

hab. A.G. Radchenko. Komitet współorganizował<br />

dwa międzynarodowe sympozja. Materiały<br />

pokonferencyjne i monografia jednego z nich<br />

zostały wydane w formie książek. Przygotowywał<br />

się do organi<strong>za</strong>cji w 2013 r. dwóch międzynarodowych<br />

sympozjów. Na zebraniu plenarnym<br />

<strong>za</strong>proszeni goście z Uniwersytetu Śląskiego<br />

przedstawili stan, osiągnięcia i perspektywy badań<br />

zoologicznych. Komitet propagował projekt<br />

„Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych<br />

(RCIN)”.<br />

Czł. koresp. <strong>PAN</strong> Stefan Malepszy<br />

Przewodniczący Rady Kuratorów<br />

Wydziału II Nauk Biologicznych<br />

i Rolniczych <strong>PAN</strong><br />

Praca Rady Kuratorów koncentrowała się na:<br />

przeprowad<strong>za</strong>niu oceny działalności wybranych<br />

instytutów naukowych; restruktury<strong>za</strong>cji jednostek<br />

pomocniczych i spraw majątku nieruchomego<br />

niektórych z nich; przeprowad<strong>za</strong>niu konkursów<br />

na dyrektorów jednostek; opiniowaniu propozycji<br />

różnych aktów prawnych; sprawach bieżących,<br />

jak opiniowanie wniosków o finansowanie działalności<br />

statutowej i dotację aparaturową, regulaminy<br />

i statuty oraz wiele innych. Kwestie bezpośrednio<br />

zwią<strong>za</strong>ne z działalnością Rady dotyczyły<br />

wielu spraw bieżących (<strong>za</strong>łatwianych przez przewodniczącego<br />

Rady oraz jego <strong>za</strong>stępcę), do których<br />

należały między innymi: udział w sesjach<br />

sprawozdawczych instytutów i spotkaniach jubileuszowych,<br />

spotkania robocze w jednostkach<br />

w trudnych sprawach, udział w uroczystościach<br />

przy okazji wręc<strong>za</strong>nia specjalnych adresów i podziękowań.<br />

Rada Kuratorów odbyła trzy posiedzenia plenarne:<br />

• Na posiedzeniu w dniu 18 maja, m.in. przedstawiono<br />

informację o pracy Rady Kuratorów<br />

w 2011 <strong>rok</strong>u i plan pracy na <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>, przyjęto<br />

sprawozdanie z pracy Zespołu ds. opracowania<br />

<strong>za</strong>sad oceny komitetów naukowych. Członkowie<br />

Rady Kuratorów wyrazili zgodę, aby w posiedzeniach<br />

rady uczestniczyli wszyscy członkowie Wydziału.<br />

Głos stanowiący mają członkowie Rady.<br />

• Na posiedzeniu 25 września <strong>za</strong>opiniowano<br />

Protokół końcowy wypracowany przez Komisję<br />

ds. podziału Centrum Badań Ekologicznych<br />

w Dziekanowie Leśnym w celu włączenia wydzielonych<br />

z Centrum określonych komórek<br />

organi<strong>za</strong>cyjnych do Muzeum i Instytutu Zoologii<br />

<strong>PAN</strong> w Wars<strong>za</strong>wie, do Instytutu Biologii<br />

Doświadc<strong>za</strong>lnej im. M. Nenckiego <strong>PAN</strong> oraz do<br />

Instytutu Agrofizyki im. B. Dobr<strong>za</strong>ńskiego <strong>PAN</strong><br />

w Lublinie.<br />

• Na posiedzeniu 21 listopada <strong>za</strong>proponowano<br />

zmodyfikowany Arkusz oceny komitetów naukowych<br />

i powołano Komisję Oceny, przyjęto wyniki<br />

prac Komisji ds. okresowej oceny 7 jednostek<br />

naukowych: Instytutu Fizjologii Roślin im.<br />

F. Górskiego <strong>PAN</strong> w Krakowie, Instytutu Systematyki<br />

i Ewolucji Zwierząt <strong>PAN</strong> w Krakowie,<br />

Muzeum i Instytutu Zoologii <strong>PAN</strong> w Wars<strong>za</strong>wie,<br />

Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności<br />

<strong>PAN</strong> w Olsztynie, Instytutu Genetyki Roślin <strong>PAN</strong><br />

w Poznaniu, Instytutu Parazytologii im. W. Stefańskiego<br />

<strong>PAN</strong> w Wars<strong>za</strong>wie i Instytutu Dendrologii<br />

<strong>PAN</strong> w Kórniku. Rada podjęła uchwałę<br />

w sprawie unieważnienia konkursu ds. wyboru<br />

kandydata na dyrektora Instytutu Biologii Ssaków<br />

<strong>PAN</strong> w Białowieży i ponownego ogłoszenia konkursu,<br />

powołała Komisję ds. oceny komitetów<br />

naukowych w składzie: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jan Kotwica,<br />

czł. koresp. <strong>PAN</strong> Małgor<strong>za</strong>ta Kossut, czł.<br />

koresp. <strong>PAN</strong> Jerzy Dzik, czł. koresp. <strong>PAN</strong> Barbara<br />

Bilińska, czł. koresp. <strong>PAN</strong> Erwin Wąsowicz.<br />

– 62 –

---

Jednostki naukowe podjęły pracę w <strong>za</strong>kresie<br />

uaktualnienia statutów i regulaminów oceny pracowników.<br />

Rada <strong>za</strong>opiniowała 10 zmian statutów<br />

oraz zmiany w 2 jednostkach pomocniczych. Zaopiniowano<br />

10 regulaminów oceny pracowników<br />

i 1 zmianę oraz 2 regulaminy dot. oceny pracowników<br />

placówek naukowych nieposiadających<br />

osobowości prawnej. Opiniowano 19 wniosków<br />

instytutów naukowych o dofinansowanie działalności<br />

statutowej na 2013 <strong>rok</strong>, przekazując je<br />

do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz<br />

6 wniosków o dotację podmiotową pomocniczych<br />

jednostek naukowych dla Kancler<strong>za</strong> <strong>PAN</strong>. Zakończono<br />

5 konkursów na dyrektorów jednostek.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u pozytywną decyzję administracyjną<br />

o uwłaszczeniu otrzymały: Instytut Biochemii<br />

i Biofizyki <strong>PAN</strong> i Instytut Środowiska<br />

Rolniczego i Leśnego <strong>PAN</strong> (bez budynku na ul.<br />

Szechere<strong>za</strong>dy).<br />

Wydział sprawuje nadzór nad pięcioma jednostkami<br />

pomocniczymi, z których trzy znajdują<br />

się w fazie <strong>za</strong>awansowanej restruktury<strong>za</strong>cji<br />

(Zakład Antropologii, Centrum Badan Ekologicznych<br />

i Zakład Ichtiobiologii i Gospodarki<br />

Rybackiej).<br />

EUROPEJSKIE REGIONALNE<br />

CENTRUM EKOHYDROLOGII –<br />

MIĘDZYNARODOWY INSTYTUT<br />

POLSKIEJ AKADEMII NAUK<br />

Dyrektor: prof. dr hab. Maciej Zalewski<br />

Przewodniczący Zarządu: czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Zbigniew Kundzewicz<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 16 pracowników, w tym 8 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 26<br />

prac, z tego 8 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 9 projektów badawczych, w tym 6<br />

<strong>za</strong>granicznych, 5 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 6 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Realizowano projekt „Punktowe źródła <strong>za</strong>nieczyszczeń”.<br />

Wyniki badań wskazują, iż efektywność<br />

oczyszc<strong>za</strong>lni ścieków charakteryzuje się<br />

znaczną zmiennością parametrów jakości oczyszczonych<br />

ścieków odprowad<strong>za</strong>nych do rzek. Na<br />

podstawie przeprowadzonych badań wyka<strong>za</strong>no,<br />

że w znacznie poważniejszym stopniu niż<br />

to wynikałoby z dotychc<strong>za</strong>sowych opracowań,<br />

oczyszc<strong>za</strong>lnie zlokalizowane w zlewni Pilicy <strong>za</strong>nieczyszc<strong>za</strong>ją<br />

wody Pilicy związkami biogennymi<br />

oraz dioksynami wzdłuż całej długości rzeki.<br />

• Wyjaśniono związki przyczynowo-skutkowe<br />

pomiędzy występowaniem toksynogennych <strong>za</strong>kwitów<br />

sinic a czynnikami abiotycznymi i biotycznymi,<br />

ze szczególnym uwzględnieniem roli<br />

wirusów i bakterii. Na podstawie analizy degradacji<br />

mikrocystyny-LR wyka<strong>za</strong>no, że hodowalne<br />

bakterie ze zbiornika Sulejowskiego mogą w ciągu<br />

1 tygodnia usuwać tę toksynę z aktywnością<br />

0,66 µg/ml dziennie. Anali<strong>za</strong> homologii wyka<strong>za</strong>ła<br />

≥94% podobieństwa hodowalnych bakterii do<br />

bakterii Aeromonas veronii w-s-03. Obecne dane<br />

wskazują, że Aeromonas sp. nie tylko towarzyszy<br />

sinicowym <strong>za</strong>kwitom wody, ale również aktywnie<br />

współdziała z nimi. Wyniki przedstawiają nowe<br />

aspekty interakcji pomiędzy sinicami a bakteriami<br />

Aeromonas.<br />

• Europejska Agencja Środowiskowa od dawna<br />

wskazuje na brak jednolitych parametrów monitoringowych,<br />

które pozwoliłyby na ocenę zmian<br />

stanu środowiska na obs<strong>za</strong>rze Unii. Brak również<br />

wskaźników pozwalających na spójną ocenę<br />

różnego typu ekosystemów, których w<strong>za</strong>jemne<br />

interakcje decydują o dobrach i usługach ekosystemowych.<br />

Europejski projekt LIFE+ ENVEU-<br />

ROPE współrealizowany przez zespół Instytutu,<br />

wypracował system parametrów monitorowania<br />

środowiska oraz interakcji między systemami<br />

słodkowodnymi, morskimi i lądowymi, oparty na<br />

koncepcji integralności ekosystemów. Pozwalają<br />

one na ocenę przepływu materii, energii i wody<br />

przez ekosystemy oraz pomiędzy nimi, a tym samym<br />

na kwantyfikację procesów ekologicznych<br />

dla potrzeb porównania stanu ekosystemów. Jednocześnie<br />

wypracowano strukturę europejskiej<br />

bazy danych, która odpowiada potrzebom SEIS<br />

i wpisuje się w inicjatywy GEOSS i GEOBON<br />

– 63 –

---

oraz rozpoczęto gromadzenie danych środowiskowych,<br />

społecznych i ekonomicznych.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym i gospodarczym:<br />

• Kluczowy udział w sformułowaniu wniosków<br />

i końcowego dokumentu międzynarodowego<br />

szczytu 4th World Ecosummit (Columbus,<br />

Ohio, USA, <strong>2012</strong>), <strong>za</strong>prezentowanego w Deklaracji<br />

„Columbus Declaration: Harmoni<strong>za</strong>tion of<br />

Societal Needs with the EcoSphere in the Anthropocene<br />

Era”.<br />

• W ramach projektu LIFE+ EKOROB opracowano<br />

i wdrożono wysokoefektywne strefy<br />

ekotonowe, w których tradycyjne roślinne strefy<br />

buforowe wzmocniono poprzez dodanie dodatkowych<br />

elementów, jak ściana denitryfikacyjna<br />

czy bariera biogeochemiczna. Cztery wysokoefektywne<br />

strefy ekotonowe będące przykładem<br />

<strong>za</strong>stosowania biotechnologii ekohydrologicznych<br />

zostały skonstruowane w zlewni bezpośredniej<br />

Zbiornika Sulejowskiego, w miejscach charakteryzujących<br />

się różnym składem chemicznym<br />

i nasileniem <strong>za</strong>nieczyszczeń obs<strong>za</strong>rowych.<br />

• W ramach europejskiego projektu infrastrukturalnego<br />

EXPEER współrealizowanego przez<br />

Instytut, oraz we współpracy z siecią LTER-Europe<br />

oraz Projektem LifeWatch przystąpiono do<br />

katalogowania najbardziej <strong>za</strong>awansowanej infrastruktury<br />

obserwacyjnej i eksperymentalnej w <strong>za</strong>kresie<br />

badań nad wpływem klimatu na funkcjonowanie<br />

ekosystemów. Wraz z projektem LIFE+<br />

ENVEUROPE stworzono geoportal, opracowano<br />

system <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia informacją środowiskową<br />

i opracowano międzynarodowy thesaurus w celu<br />

ułatwienia centrom badawczym oraz decydentom<br />

dostępu do informacji niezbędnej w skutecznym<br />

<strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>niu <strong>za</strong>sobami środowiska.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Opracowano podstawy naukowe programu<br />

integracji potencjału uczelni i instytutów naukowych<br />

pod kątem rozwoju specjali<strong>za</strong>cji regionu<br />

– „Program Zielona Przyszłość”.<br />

• Zlewnia Pilicy i Zbiornik Sulejowski stanowią<br />

istotny obs<strong>za</strong>r województwa łódzkiego, co<br />

ma odzwierciedlenie w projekcie nowej Strategii<br />

Rozwoju Województwa Łódzkiego. Wydzielono<br />

w nim specjalny obs<strong>za</strong>r działań „Obs<strong>za</strong>ry<br />

turystyczne dolin rzecznych Pilicy i Warty” oraz<br />

wska<strong>za</strong>no najważniejsze wyzwania dla rozwoju<br />

Obs<strong>za</strong>ru Turystycznego Doliny Rzeki Pilicy.<br />

Podstawą zrównoważonego rozwoju obs<strong>za</strong>ru<br />

zlewni Pilicy jest <strong>za</strong>pewnienie przede wszystkim<br />

wysokiej jakości wód <strong>za</strong>równo w ciekach, jak<br />

i w Zbiorniku Sulejowskim przy jednoczesnym<br />

utrzymaniu stałego zrównoważonego rozwoju<br />

społeczno-gospodarczego. W ramach projektu<br />

LIFE+ EKOROB podjęto współprace z jednostkami<br />

samorządowymi szczebla gminnego i regionalnego<br />

w celu opracowania przykładowego,<br />

innowacyjnego programu działań dla trwałego<br />

ograniczenia <strong>za</strong>nieczyszczeń obs<strong>za</strong>rowych<br />

w zlewni Pilicy przyczyniającego się do osiągnięcia<br />

dobrego potencjału ekologicznego wód<br />

Zbiornika Sulejowskiego.<br />

• Przygotowano rozwią<strong>za</strong>nia systemowe oraz<br />

biotechnologie dla poprawy jakości wód śródlądowych<br />

w oparciu o teorię ekohydrologii. Koncepcja<br />

błękitno-zielonej sieci dotyczy zmiany<br />

gospodarki przestrzennej w mieście dla poprawy<br />

jakości życia i zdrowia mieszkańców. Badania<br />

wyka<strong>za</strong>ły, że w obs<strong>za</strong>rach o dużym udziale zieleni<br />

i wody w miastach, w stosunku do zwartej <strong>za</strong>budowy,<br />

występuje do 3 razy mniej chorób układu<br />

oddechowego i alergii. Z tego powodu biotechnologia<br />

oczyszc<strong>za</strong>nia wód burzowych została opracowana<br />

tak, aby one mogły być retencjonowane<br />

w obs<strong>za</strong>rach zielonych oraz połączone w system<br />

sieci niezbędnej dla poprawy warunków życia<br />

w mieście m.in. różnych form rekreacji, a także<br />

poprawy estetyki miasta. Opracowania Instytutu<br />

w <strong>za</strong>kresie wdrażania na terenie Łodzi koncepcji<br />

ekohydrologii terenów zurbanizowanych, znalazły<br />

swoje odzwierciedlenie w Zintegrowanej<br />

Strategii Rozwoju Łodzi 2020+, w której system<br />

przyrodniczy i koncepcja Błękitno-Zielonej Sieci<br />

stanowią jeden z trzech filarów rozwoju miasta.<br />

Instytut brał udział w formułowaniu polityki<br />

sektorowej Gospodarki Komunalnej i Ochrony<br />

Środowiska Miasta Łodzi 2020.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: International<br />

Long-Term Ecological Research Network; LTER<br />

Europe; Polish Long-Term Ecosystem Research<br />

Network (PoLTER).<br />

– 64 –

---

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

AlterNet 2/Monitoring bioróżnorodności, czynników<br />

decydujących o jej zmianach oraz konsekwencji<br />

socjo-ekologicznych / Alterra; Konsorcjum<br />

BioTechMed; Konsorcjum naukowe<br />

MIKRAZO.<br />

* 90-364 Łódź, ul. Tylna 3<br />

( (42) 681-70-07, fax (42) 681-30-69<br />

: e-mail: erce@erce.unesco.lodz.pl<br />

www.erce.uneco.lodz.pl<br />

INSTYTUT AGROFIZYKI<br />

im. Bohdana Dobr<strong>za</strong>ńskiego <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Józef Horabik<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Wiesław Oleszek<br />

Instytut (kategoria „2” (B) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 94 pracowników, w tym 41 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 163<br />

prace, z tego 50 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 43 projekty badawcze, w tym 9 <strong>za</strong>granicznych,<br />

38 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 11 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Wykonano analizę struktury pektyn w okresie<br />

pozbiorczego dojrzewania. Wyka<strong>za</strong>no, że<br />

nanostruktura pektyn rozpuszc<strong>za</strong>lnych w wodzie<br />

(WSP), w chelatorze wapnia (CSP) i w słabych<br />

alkaliach (DASP) ze ściany komórkowej marchwi<br />

różnią się istotnie. Najmniejsze rozmiary miały<br />

pektyny WSP, długość łańcuchów wzrastała dla<br />

CSP oraz DASP. Wydłużenie łańcuchów WSP<br />

zmniejs<strong>za</strong>ło się wraz z okresem przechowywania,<br />

ale rosła liczba widocznych cząsteczek, co<br />

świadczy o rozkładzie pektyn.<br />

• Określono efektywność nawożenia kukurydzy<br />

w warunkach zróżnicowanej gęstości gleby.<br />

Wyka<strong>za</strong>no wpływ stanu <strong>za</strong>gęszczenia gleby na<br />

wzrost i anatomię korzeni roślin zbożowych.<br />

Stwierdzono, że zmiany anatomiczne korzeni<br />

w glebie <strong>za</strong>gęszczonej zwią<strong>za</strong>ne były z kształtem<br />

ogólnym korzeni i porów glebowych.<br />

• Badano szybkość zmian wilgotności i temperatury<br />

w złożu materiału sypkiego. Opracowano<br />

model dynamiki zmian wilgotności oraz rozchodzenia<br />

się energii cieplnej w złożu nasion rzepaku.<br />

Wyznaczono doświadc<strong>za</strong>lnie pole rozkładu<br />

temperatur w złożu nasion rzepaku w metalowym<br />

silosie oraz wykonano symulacje metodą elementów<br />

dyskretnych (DEM) uzyskując wysoką zgodność<br />

wyników.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym i gospodarczym, działania<br />

zwięks<strong>za</strong>jące innowacyjność:<br />

• Wyka<strong>za</strong>no, że pomiary satelitarne SMOS<br />

dobrze odzwierciedlają obserwowane na ziemi<br />

trendy wilgotności gleby i mogą służyć do wykrywania<br />

obs<strong>za</strong>rów wilgotnych, zjawisk suszy<br />

i przymrozków. Porównano satelitarne oraz naziemne<br />

rozkłady przestrzenne i przebiegi c<strong>za</strong>sowe<br />

wilgotności gleb Polski. Poka<strong>za</strong>no, że w przypadku<br />

<strong>za</strong>kłóceń pomiarów satelitarnych, powodujących<br />

utratę części danych, metody geostatystyczne<br />

pozwalają na dobrą interpolację brakujących<br />

pomiarów.<br />

• Wytworzono prototyp urządzenia do rejestracji<br />

i analizy biospeckli owoców i warzyw. Anali<strong>za</strong><br />

aktywności biospeckli jest dokonywana na podstawie<br />

współczynnika korelacji, kontrastu i momentu<br />

bezwładności macierzy zdarzeń. Anali<strong>za</strong><br />

danych może się odbywać w trybie online lub<br />

offline. Metodyka i urządzenie może być przydatne,<br />

np. w ocenie przedzbiorczej dojr<strong>za</strong>łości<br />

owoców i warzyw oraz wykrywania chorób.<br />

• Opracowano metodę wyznac<strong>za</strong>nia modułu<br />

Younga komórek roślinnych przy pomocy mikroskopu<br />

sił atomowych. Pomiar polega na zbliżeniu<br />

sondy do komórki, przeskanowaniu powierzchni<br />

komórki, a następnie rejestracji krzywych ugięcia<br />

sondy w funkcji odległość od komórki. Moduł<br />

Younga wyznac<strong>za</strong> się przy pomocy modelu Hert<strong>za</strong>.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Instytut prowadzi aktywną działalność na<br />

rzecz terytorialnych struktur samorządowych,<br />

m.in.: wchodzi w skład spółki Lubelski Park<br />

– 65 –

---

Naukowo-Technologiczny, której celem jest wykorzystanie<br />

potencjału uczelni wyższych poprzez<br />

kontakt naukowców z przedsiębiorcami w celu<br />

wykorzystania badań naukowych w produkcji<br />

lub usługach. Aktywnie uczestniczy w jego Radzie<br />

Programowej. Działania w Parku Naukowo-<br />

Technologicznym ukierunkowane są szczególnie<br />

na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, co<br />

wpływa na zmniejszenie bezrobocia w regionie<br />

lubelskim. Instytut uczestniczył w reali<strong>za</strong>cji Regionalnych<br />

Strategii Innowacyjnych (RIS) w ramach<br />

programu Urzędu Mars<strong>za</strong>łkowskiego Województwa<br />

Lubelskiego, a także w pracach nad<br />

Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego,<br />

włączył się do powołania Lubelskiej Rady Ekoenergii<br />

oraz Lubelskiej Rady ds. BIOPALIW,<br />

współpracuje z Lubelską Izbą Rolniczą w ramach<br />

prac uwzględniających szybki transfer wiedzy<br />

z laboratoriów naukowych do praktyki.<br />

Uzyskano patent: „Urządzenie pomiarowe do wyznac<strong>za</strong>nia<br />

ilorazu naporu oraz parcia ośrodka sypkiego<br />

na ściany prostopadłościennego zbiornika”.<br />

Uzyskano prawa ochronne na wzory użytkowe:<br />

„Silos”; „Miernik wilgotności względnej i temperatury<br />

w przestrzeniach międzyziarnowych”;<br />

„Czujnik naporu normalnego materiałów ziarnistych”;<br />

„Urządzenie pomiarowe do wyznac<strong>za</strong>nia<br />

właściwości proszków”; „Miernik siły”;<br />

„Zbiornik sedymentacyjny do oleju rzepakowego”;<br />

„Urządzenie do hermetycznego transportu<br />

rzepaku”; „Stanowisko do badań tarcia<br />

wewnętrznego i zewnętrznego proszków”; „Urządzenie<br />

do pomiaru kruchości i tekstury owoców<br />

i warzyw”.<br />

Tytuł profesora uzyskał Ce<strong>za</strong>ry Sławiński.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Alicja Księżopolska Wpływ komponentów mineralnych<br />

i organicznych na właściwości gleby<br />

i rozkład materii organicznej.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Patrycja Boguta Wpływ właściwości fizyko-chemicznych<br />

kwasów huminowych pochodzących<br />

z murszów na ich interakcje z jonami miedzi<br />

i manganu;<br />

Agnieszka Kasprzycka Wpływ warunków przechowywania<br />

na jakość nasion, wytłoków i śruty<br />

rzepakowej;<br />

Rafał Kobyłka Modelowanie obciążenia obiektów<br />

<strong>za</strong>nurzonych w ziarnie pszenicy;<br />

Mateusz I. Łukowski Ocena wilgotności powierzchniowej<br />

warstwy gleby z pomiarów naziemnych<br />

i satelitarnych.<br />

Przy Instytucie działa Centrum Doskonałości Fizyki<br />

Stosowanej w Zrównoważonym Rolnictwie/<br />

Centre of Excellence for Applied Physics in Sustainable<br />

Agriculture AGROPHYSICS.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: AGROGAS<br />

„Redukcja gazów cieplarnianych i amoniaku<br />

w rolnictwie”; AgEngPol „Agroinżynieria dla<br />

zrównoważonego rolnictwa przemysłu rolno-spożywczego<br />

i obs<strong>za</strong>rów wiejskich”; AGROEKO-<br />

BIOLOGIA „Innowacyjne technologie i metody<br />

oceny oraz poprawy jakości produkcji roślinnej<br />

i wzbogacenia biologicznej różnorodności”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

ECOTECH-COMPLEX, realizujące projekt pt.<br />

„ECOTECH-COMPLEX Człowiek, Środowisko,<br />

Produkcja”; „Nanotechnologia Bio- i Geomateriałów<br />

– NanoBioGeo”; Konsorcjum Naukowo-<br />

Przemysłowe Genetyki i Genomiki Stosowanej<br />

POLAPGEN dla projektu POIG „Narzędzia biotechnologiczne<br />

służące do otrzymywania zbóż<br />

o zwiększonej odporności na suszę”. W ramach<br />

Programu Badań Stosowanych Narodowego Centrum<br />

Badań i Rozwoju: Konsorcjum Naukowe<br />

utworzone w celu reali<strong>za</strong>cji projektu „System<br />

wczesnego ostrzegania przed utratą stateczności<br />

ziemnych wałów przeciwpowodziowych wykorzystujący<br />

sensory TDR”; Konsorcjum Naukowo-Przemysłowe<br />

utworzone w celu reali<strong>za</strong>cji<br />

projektu „System monitoringu i oceny efektów<br />

terapii antycellulitowej”; Konsorcjum Naukowe<br />

utworzone w celu reali<strong>za</strong>cji projektu „Unowocześnienie<br />

reflektometrycznego miernika do<br />

selektywnego pomiaru wilgotności materiałów<br />

porowatych”; Konsorcjum Naukowe utworzone<br />

w celu reali<strong>za</strong>cji projektu „Sensory dielektryczne<br />

do badania wilgotności gleby oraz jakości materiałów<br />

i produktów rolniczych”; Konsorcjum<br />

Naukowo-Przemysłowe utworzone w celu reali<strong>za</strong>cji<br />

projektu „Wykorzystanie ultradźwięków<br />

do wspomagania procesów suszenia materiałów<br />

biologicznych szczególnie wrażliwych na ter-<br />

– 66 –

---

miczne warunki suszenia”. Konsorcjum utworzone<br />

w celu reali<strong>za</strong>cji projektu „Opracowanie <strong>za</strong>awansowanej<br />

technologicznie konstrukcji prasy<br />

silosującej o wysokim stopniu innowacyjności”<br />

w ramach Programu INNOTECH dla ŚCIEŻKI<br />

PROGRAMOWEJ IN-TECH Narodowego Centrum<br />

Badań i Rozwoju.<br />

* 20-290 Lublin, ul. Doświadc<strong>za</strong>lna 4<br />

( (81) 744-50-61, fax (81) 744-50-67<br />

: e-mail: sekretariat@ipan.lublin.pl<br />

www.ipan.lublin.pl<br />

INSTYTUT BIOCHEMII I BIOFIZYKI<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Piotr Zielenkiewicz<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Andrzej Jerzmanowski<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 249 pracowników, w tym 130 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

119 prac, z tego 93 prace w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 140 projektów badawczych,<br />

w tym 5 <strong>za</strong>granicznych, 59 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 50 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Mutacje w genie C16ORF57/Usb1 powodują<br />

r<strong>za</strong>dką chorobę genetyczną – poikilodermę z neutropenią.<br />

Wykorzystanie genetycznego przeszukania<br />

w połączeniu z badaniami funkcjonalnymi<br />

w komórkach drożdżowych i ludzkich oraz analizą<br />

bioinformatyczną pozwoliło grupom badawczym<br />

poznać funkcje genu Usb1. Usb1 koduje enzym<br />

odpowiedzialny <strong>za</strong> tworzenie cyklicznego fosforanu<br />

na 3’ końcu małego jądrowego RNA U6 (U6<br />

snRNA), które pełni kluczową katalityczną rolę<br />

w składaniu pre-mRNA. Uzyskane wyniki wyka<strong>za</strong>ły<br />

nieoczekiwane molekularne podstawy poikilodermy<br />

z neutropenią i pozwoliły na zrozumienie<br />

mechanizmu formowania 3’ końca U6 snRNA.<br />

• Zakończono mapowanie przy użyciu techniki<br />

ChIP-CHIP w całym genomie Arabidipsis thaliana<br />

pozycji wszystkich trzech wersji histonu<br />

H1. Anali<strong>za</strong> bioinformatyczna wyka<strong>za</strong>ła preferencyjną<br />

lokali<strong>za</strong>cję histonu H1 w obs<strong>za</strong>rach<br />

transkrybowanych. Jego lokali<strong>za</strong>cja na 5` końcu<br />

genów ujawniła <strong>za</strong>leżność od poziomu ekspresji<br />

genów. Specyficzny wzór lokali<strong>za</strong>cji na 3` końcu<br />

genów sugeruje niepoznaną dotychc<strong>za</strong>s rolę<br />

w terminacji transkrypcji. Nałożenie uzyskanych<br />

wyników z lokali<strong>za</strong>cji H1 w całym genomie na<br />

zmiany ekspresji <strong>za</strong>leżne od histonu H1 poka<strong>za</strong>ło<br />

rolę wariantów tego histonu w <strong>za</strong>leżnej od czynników<br />

zewnętrznych regulacji ekspresji genów.<br />

• Zakończono dwa projekty, których wspólną<br />

cechą jest <strong>za</strong>stosowanie pomiarów stopnia wymiany<br />

proton-deuter analizowanego z użyciem<br />

spektrometrii mas (MS-HDex) do uzyskania informacji<br />

o własnościach strukturalnych białek i ich<br />

kompleksów. Pierwszy z nich dotyczył receptora<br />

RAGE, którego aktywacja jest odpowiedzialna <strong>za</strong><br />

propagację pro<strong>za</strong>palnej aktywacji genów w wielu<br />

stanach patologicznych. Koniecznym etapem<br />

jego aktywacji jest oligomery<strong>za</strong>cja zewnątrzkomórkowej<br />

domeny receptora (exRAGE). Uzyskano<br />

kowalencyjnie ustabilizowany dimer exRAGE<br />

i poka<strong>za</strong>no, które elementy struktury tego białka<br />

ulegają stabili<strong>za</strong>cji podc<strong>za</strong>s tworzenia dimerów<br />

exRAGE. Na tej podstawie stworzono nowy model<br />

struktury oligomeru RAGE. Drugi z projektów<br />

dotyczył badania struktury heterodimerów<br />

cytokeratyn K8/K18, podstawowych składników<br />

filamentu pośredniego, np. w komórkach śródbłonka.<br />

Te silnie agregujące elementy cytoszkieletu<br />

nie poddają się klasycznej analizie strukturalnej.<br />

Istnieją jedynie struktury krystalograficzne<br />

ich fragmentów. Zastosowanie MS-HDex umożliwiło<br />

zmapowanie obs<strong>za</strong>rów labilności strukturalnej<br />

w natywnych formach heterodimerów K8/<br />

K18. Pozwoliło to zintegrować cząstkową wiedzę<br />

strukturalną, wska<strong>za</strong>ć obs<strong>za</strong>ry odpowiedzialne <strong>za</strong><br />

stabili<strong>za</strong>cję struktur heterodimerycznych i umiejscowić<br />

obs<strong>za</strong>ry ważnej funkcjonalnie elastyczności<br />

strukturalnej w środkowych regionach domen<br />

„coiled-coil”. Zakończenie tych dwu projektów<br />

poka<strong>za</strong>ło przydatność MS-HDex do badań strukturalnych<br />

białek w układach, w których klasyczne<br />

podejście nie daje się <strong>za</strong>stosować lub <strong>za</strong>wodzi.<br />

– 67 –

---

Zastosowanie wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym, działania zwięks<strong>za</strong>jące<br />

innowacyjność:<br />

• Wiele roślin użytkowych i ozdobnych co<br />

<strong>rok</strong>u ulega uszkodzeniu przez <strong>za</strong>każenia grzybowe<br />

Fusarium, Pythium, Botrytis cinerea czy<br />

Phytophthora infestans. Zakażenia te zwalc<strong>za</strong> się<br />

przy pomocy fungicydów chemicznych, co wprowad<strong>za</strong><br />

do środowiska związki chemiczne. Obok<br />

związków chemicznych służących do ochrony roślin<br />

można wspomagająco stosować <strong>za</strong>biegi biokontrolne.<br />

Stwierdzono, że dzięki jednoczesnemu<br />

<strong>za</strong>stosowaniu preparatów na bazie Trichoderma<br />

i tradycyjnych fungicydów można ograniczyć<br />

ilość tych drugich nawet o ponad 20%. W wyniku<br />

badań otrzymano zmodyfikowane szczepy<br />

Trichoderma posiadające wzmocnione właściwości<br />

biokontrolne. Szczepy te mogą być stosowane<br />

do wydajnej ochrony roślin użytkowych przed<br />

patogenami grzybowymi.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• W wyniku współpracy z partnerami <strong>za</strong>granicznymi<br />

opublikowano 26 prac, uzyskano 1 patent<br />

w USA i zgłoszono 1 wniosek patentowy.<br />

• W wyniku współpracy z Uniwersytetem<br />

Wiedeńskim zbadano zdarzenia horyzontalnego<br />

transferu w ewolucji aerolizyn, toksyn tworzących<br />

kanały w błonach. Wyka<strong>za</strong>no co najmniej<br />

sześć takich zdarzeń pomiędzy odległymi ewolucyjnie<br />

organizmami. W konsekwencji <strong>za</strong>proponowano<br />

model określający warunki, które musi<br />

spełniać gen, jeśli organizm docelowy ma na<br />

stałe włączyć go do repertuaru własnych genów<br />

i gen musi produkować białko, które może funkcjonować<br />

samodzielnie oraz funkcja tego białka<br />

musi być bezpośrednio korzystna dla ekologii<br />

organizmu.<br />

• Metagenomiczne podejście, z użyciem techniki<br />

pyrosekwencjonowania DNA, pozwoliło na<br />

ustalenie składu i stopnia bioróżnorodności mikroorganizmów<br />

biorących udział w wytwar<strong>za</strong>niu<br />

oscypka, tradycyjnego polskiego sera. Badania<br />

te, prowadzone były we współpracy z zespołem<br />

z IPLA-CSIC w Villaviciosa w Hiszpanii.<br />

Kontynuacja współpracy, zwią<strong>za</strong>na z tematyką<br />

plazmidową, <strong>za</strong>owocowała poznaniem sekwencji<br />

plazmidu pSP02, występującego w komórkach<br />

bifidobakterii. Plazmid ten posłużył jako cząsteczka<br />

wyjściowa do konstrukcji serii wektorów<br />

do klonowania genów w Bifidobacterium. Wyniki<br />

badań podstawowych nad LAB zostały zweryfikowane<br />

w badaniach na zwierzętach. Badania<br />

te wyka<strong>za</strong>ły, że niektóre szczepy probiotyczne<br />

podawane w towarzystwie probiotyków, tzw. synbiotyki,<br />

wpływają korzystnie na chów zwierząt<br />

i jakość ich mięsa wykorzystywanego w produkcji<br />

żywności.<br />

Uzyskane patenty: „Szczep drożdżowy przeznaczony<br />

do biologicznej walidacji inhibitorów<br />

szlaku kwasu mewalonowanego”; „Trimetyloaminowe<br />

pochodne poli-cis i poli-trans liniowych<br />

oligomerów izoprenowych, sposób ich wytwar<strong>za</strong>nia<br />

oraz ich <strong>za</strong>stosowanie”; Nowe, modyfikowane<br />

2’, 3’-dideoksy- P 1, P 2 -dinukleotydy o aktywności<br />

przeciwko wirusowi ludzkiego niedoboru<br />

immunologicznego (HIV-1) oraz <strong>za</strong>wierające<br />

je środki farmaceutyczne”; „Sposób hydrolizy<br />

wią<strong>za</strong>nia peptydowego”; „Nowe pochodne epirubicyny,<br />

ich nowe <strong>za</strong>stosowanie medyczne oraz<br />

farmaceutycznie akceptowalna postać leku”.<br />

Tytuł profesora uzyskały Grażyna Dobrowolska<br />

i Joanna Kruszewska.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Marcin M. Grynberg Identyfikacja dotychc<strong>za</strong>s<br />

niepoznanych systemów biologicznych działających<br />

w komórce laseczki wąglika Bacillus anthracis;<br />

Róża Kucharczyk Wykorzystanie drożdży Saccharomyces<br />

cerevisiae w badaniu efektów mutacji<br />

w genie ATP6, powodujących u człowieka wystąpienie<br />

syndromu NARP/LEIGH, oraz poszukiwanie<br />

potencjalnych leków.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Małgor<strong>za</strong>ta Alabrudzińska Zastosowanie technologii<br />

mikromacierzowej do identyfikacji genów<br />

drożdży Saccharomyces cerevisiae odpowiedzialnych<br />

<strong>za</strong> stabilność genomu;<br />

Anna Kulik Rola kinaz SnRK2 w odpowiedzi<br />

roślin na stres indukowany jonami kadmu oraz<br />

w regulacji homeostazy żela<strong>za</strong>;<br />

Ewa Kurowska Potencjalne nośniki toksycznego<br />

oddziaływania jonów niklu(II) u człowieka: histatyna<br />

5, trzeci palec cynkowy czynnika transkrypcji<br />

SP1 i anhydra<strong>za</strong> węglanowa II;<br />

– 68 –

---

Michał Nowakowski Struktura i dynamika ludzkiego<br />

białka S100A1;<br />

Tomasz Obtułowicz Naprawa etenoadduktów,<br />

uszkodzeń oksydacyjnych DNA oraz niestabilność<br />

genomowa w patogenezie nowotworów jelita<br />

grubego;<br />

Katarzyna Piątek Modulacja wią<strong>za</strong>nia cynku do<br />

palców cynkowych przez małe bioligandy: glutation<br />

(GSH), arsenian sodu (AsNaO 2<br />

) i kwas<br />

monometyloarsenowy III (MMAIII);<br />

Małgor<strong>za</strong>ta Rózga Oddziaływania pomiędzy peptydem<br />

Aß-40 albumin, a (HSA) i jonami Cu (II).<br />

Implikacje dla choroby Alzheimera;<br />

Karolina Tomczyk-Żak Anali<strong>za</strong> metagenomiczna<br />

konsorcjum bakterii oraz właściwości fizykochemiczne<br />

biofilmu naskalnego z kopalni złota<br />

Złoty Stok;<br />

Romualda Wąsik Synte<strong>za</strong>, właściwości fizykochemiczne<br />

i biologiczne oraz rola wią<strong>za</strong>ń halogenowych<br />

i oddziaływań hydrofobowych w hamowaniu<br />

ludzkiej kinazy CK2α przez wybrane<br />

halogenowe pochodne benzotriazolu;<br />

Patrycja Zembek Wykorzystanie drożdżowego<br />

genu kodującego syntazę dolichylo-fosfo-mannozy<br />

do optymali<strong>za</strong>cji właściwości biokontrolnych<br />

Trichoderma atroviride.<br />

Przy Instytucie działa Centrum Doskonałości –<br />

Genomika.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: „Zastosowanie<br />

systemów bioinformatycznych, biologicznych<br />

i biotechnologicznych do poszukiwania nowych<br />

związków obniżających stężenie cholesterolu”;<br />

Krajowa Sieć Informacji o Bioróżnorodności<br />

(Global Biodiversity Information Facility GBIF);<br />

„Sterowanie programem rozwoju układu pokarmowego<br />

i ekosystemu jelitowego noworodków<br />

dla poprawy zdrowia dorosłych zwierząt i człowieka”;<br />

„Metabolizm RNA u eukariota”; „Nowe<br />

<strong>za</strong>stosowania spektroskopii magnetycznego rezonansu<br />

jądrowego w chemii, biologii, farmacji<br />

i medycynie”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Konsorcjum CBFPE; „POL-OPENSCREEN”;<br />

Centrum Systemowej Biotechnologii Roślin,<br />

Fotosyntezy i Paliw Odnawialnych; Biocentrum<br />

Ochota.<br />

* 02-106 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Pawińskiego 5a<br />

( (22) 592-21-45, 592-21-42<br />

: e-mail: secretariate@ibb.waw.pl<br />

www.ibb.waw.pl<br />

INSTYTUT BIOLOGII<br />

DOŚWIADCZALNEJ<br />

im. Marcelego Nenckiego <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Adam Michał Szewczyk<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Leszek Kaczmarek<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 231 pracowników, w tym 112 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

186 prac, z tego 124 prace w recenzowanych<br />

c<strong>za</strong>sopismach naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 182 projekty badawcze,<br />

w tym 18 <strong>za</strong>granicznych, 132 <strong>za</strong>dania badawcze<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 112 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Realizowano projekty „Ścieżka sygnali<strong>za</strong>cyjna<br />

od uszkodzeń DNA do starzenia komórek<br />

nowotworowych”, „Starzenie/poliploidy<strong>za</strong>cja<br />

ludzkich komórek nowotworowych HCT116<br />

traktowanych doksorubicyną lub kurkuminą.<br />

Rola reaktywnych form tlenu, proces acetylacji,<br />

białka p21 i surwiwiny” oraz <strong>za</strong>dania badawcze<br />

„Badanie ścieżek sygnałowych w starzeniu komórek<br />

nowotworowych indukowanym kurkuminą”,<br />

„Rola białka p21 w poliploidy<strong>za</strong>cji/starzeniu”.<br />

Kurkumina jest naturalnym polifenolem<br />

izolowanym z kłączy ostryżu długiego o udokumentowanym<br />

działaniu przeciwnowotworowym.<br />

Najnowsze badania dowiodły po raz pierwszy,<br />

że krótkotrwałe podanie kurkuminy w stężeniach<br />

nietoksycznych dla różnych typów komórek nowotworowych<br />

prowadzi do trwałego <strong>za</strong>hamowania<br />

ich proliferacji tzw. starzenia komórkowego.<br />

Uzyskane wyniki wzbogacają istniejącą wiedzę<br />

o korzystnym wpływie kurkuminy na zdrowie<br />

człowieka.<br />

– 69 –

---

• W ramach projektu „Obwody neuronalne<br />

<strong>za</strong>wiadujące przywróceniem reakcji strachu po<br />

procedurze wygas<strong>za</strong>nia” wykorzystano nowy<br />

model szczura transgenicznego PSD-95/Venus,<br />

u którego w aktywowanych neuronach gromadzi<br />

się chimerowe białko oraz metodę domózgowych<br />

stereotaktycznych iniekcji znaczników transportu<br />

aksonalnego. Wyka<strong>za</strong>no istnienie dwóch odrębnych<br />

obwodów neuronalnych w jądrze bocznym<br />

ciała migdałowatego wzbud<strong>za</strong>nych, gdy zwierzę<br />

wykazuje odpowiednio – niski i wysoki – poziom<br />

strachu. Obwody te można rozróżnić dzięki ich<br />

połączeniom z brzuszną i grzbietową częścią kory<br />

przedczołowej oraz brzuszną częścią hipokampa.<br />

Zidentyfikowanie odrębnych obwodów neuronalnych<br />

stanowi pierwszy k<strong>rok</strong> do zbadania specyficznego<br />

wspierania mechanizmów wygas<strong>za</strong>nia<br />

strachu (na poziomie pojedynczych komórek).<br />

• W ramach <strong>za</strong>dania badawczego „Badanie molekularnego<br />

mechanizmu śmierci komórek glejaka<br />

indukowanej przez CsA i wyjaśnienie udziału<br />

apoptozy, autofagii i stresu ER w tym procesie”<br />

opisano nowy mechanizm molekularny, poprzez<br />

który znany lek cyklosporyna A (CsA) indukuje<br />

śmierć komórek glejaków. CsA hamowała szlaku<br />

sygnałowy z udziałem kinazy mTOR i indukowała<br />

stres siateczki śródplazmatycznej oraz odpowiedź<br />

komórkowa na nieprawidłowo sfałdowane<br />

białka. Towarzyszyło temu uruchomienie procesu<br />

autofagii i następnie śmierci komórkowej.<br />

Indukcja autofagii w umierających komórkach<br />

glejaków po podaniu CsA była odpowiedzią cytoprotekcyjną,<br />

a nie przyczyniała się do śmierci<br />

komórek.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych lub<br />

prac rozwojowych o znaczeniu społecznym,<br />

działania zwięks<strong>za</strong>jące innowacyjność:<br />

• Wyka<strong>za</strong>no korzyści treningu w c<strong>za</strong>sowym<br />

opracowywaniu informacji dla poprawy funkcjonowania<br />

umysłowego seniorów powyżej 65. <strong>rok</strong>u<br />

życia. Stosując trening usprawniający dynamikę<br />

c<strong>za</strong>sowego opracowywania informacji, trening<br />

kontrolny oraz brak treningu, tylko w pierwszym<br />

przypadku wyka<strong>za</strong>no istotną długotrwałą poprawę<br />

pamięci i uwagi. C<strong>za</strong>sowe opracowywanie<br />

informacji kształtuje działanie umysłu, a odpowiedni<br />

trening poprawia jego działanie i spowolnia<br />

procesy starzenia.<br />

• Jednym z najistotniejszych sukcesów Instytutu<br />

w ostatniej dekadzie jest przeprowadzenie cyklów<br />

badań przedklinicznych w ramach wieloletniej<br />

współpracy z firmą TauRX z Signapuru. W oparciu<br />

o te badania, potencjalny lek w terapii choroby<br />

Alzheimera znajduje się obecnie w trzeciej fazie<br />

globalnych badań klinicznych. Instytut podpisał<br />

też umowę licencyjną na rozwój i komercjali<strong>za</strong>cję<br />

potencjalnej terapii peptydowej nowotworów<br />

mózgu o wysokiej specyficzności i jest w fazie<br />

tworzenia dwóch spółek spin-off w oparciu<br />

o realizowane wspólnie programy dofinansowane<br />

przez inwestorów prywatnych oraz NCBiR.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Opracowano zestaw testów pozwalający na<br />

ocenę <strong>za</strong>chowań repetytywnych u myszy, opracowywany<br />

został również zestaw testów do oceny<br />

interakcji społecznych i ultrawokali<strong>za</strong>cji. Testy<br />

standaryzowano z wykorzystaniem mysich modeli<br />

autyzmu (myszy C57BL/6 oraz BALB/c<br />

traktowane walproinianem w życiu płodowym,<br />

myszy z delecją genu FMR1). Ponadto dokonano<br />

wstępnej oceny <strong>za</strong>chowania kilku szczepów<br />

myszy z delecją genów skutkującą <strong>za</strong>burzeniami<br />

funkcjonowania synapsy (PSD93, Cyfip1,<br />

DLGAP, Maguin).<br />

• Zbadano zmiany profilu ekspresji miRNA<br />

w c<strong>za</strong>sie w dwóch modelach padaczki. Wykryto<br />

szereg miRNA zmieniających poziom ekspresji,<br />

scharakteryzowano metodami bioinformatycznymi<br />

potencjalne funkcje tych miRNA.<br />

• W wyniku badań jedna z testowanych substancji,<br />

LMTXTM, została dopuszczona przez FDA<br />

do badań klinicznych, przeszła badania fazy I i II,<br />

a obecnie rozpoczęły się badania klinicznej fazy III.<br />

Tytuł profesora uzyskała Katarzyna Kwiatkowska.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Michał Dąbrowski Badania współregulacji transkrypcyjnej<br />

genów w komórkach neuronalnych in<br />

vitro i w mózgu;<br />

Ewa Kublik Przetwar<strong>za</strong>nie informacji o bodźcach<br />

dotykowych we wzgórkowo-korowych drogach<br />

czuciowych u szczura;<br />

Katarzyna Radwańska Badania nad molekularnym<br />

i komórkowym podłożem pamięci.<br />

– 70 –

---

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych<br />

(RCIN); Centrum Badań Przedklinicznych i Technologii<br />

Centrum Neurobiologii (CN); Biocentrum<br />

Ochota – infrastruktura informatyczna dla rozwoju<br />

strategicznych kierunków biologii i medycyny;<br />

„Kwantowe nanostruktury półprzewodnikowe do<br />

<strong>za</strong>stosowania w biologii i medycynie – rozwój<br />

i komercjali<strong>za</strong>cja nowej generacji urządzeń diagnostyki<br />

molekularnej opartych o nowe polskie<br />

przyrządy półprzewodnikowe (NANOBIOM)”;<br />

„Innowacyjne metody wykorzystania komórek<br />

macierzystych”; „Biologiczne Konsorcjum<br />

Naukowe Ochota Wars<strong>za</strong>wa „Bio-KNOW”;<br />

„Krajowe Laboratorium Multidyscyplinarne<br />

Nanomateriałów Funkcjonalnych”; „Śródbłonek<br />

naczyniowy w chorobach cywili<strong>za</strong>cyjnych: od badań<br />

poznawczych do oferty innowacyjnego leku<br />

o działaniu śródbłonkowym”; Międzynarodowe<br />

Projekty Doktoranckie „International Phd Studies<br />

in Neurobiology”; „The dark side of a bright<br />

molecule: Determinants of glycogen-induced<br />

cell dysfunction – HFSP”; Neuroelectronics and<br />

Nanotechnology: Towards a Multidisciplinary<br />

Approach for the Science and Engineering of<br />

Neuronal Networks – NAMASEN”; „Axonal<br />

regeneration, plasticity and stem cells – AXRE-<br />

GEN”; „Promotion of plasticity as a treatment<br />

for neurodegenerative conditions – PLASTICI-<br />

SE”; „European Study to Establish Biomarkers<br />

of Human Ageing – MARKAGE”; „Affording<br />

Recovery In St<strong>rok</strong>E – ARISE”; „Euro-BioImaging<br />

– Research infrastructure for imaging technologies<br />

in biological and biomedical sciences”.<br />

* 02-093 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Pasteura 3<br />

( (22) 589-20-00, 589-22-07<br />

: e-mail: dyrekcja@nencki.gov.pl<br />

www.nencki.gov.pl<br />

INSTYTUT BIOLOGII SSAKÓW <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: dr hab. Krzysztof Schmidt<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. rzecz.<br />

<strong>PAN</strong> January Weiner<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 59 pracowników, w tym 24 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

100 prac, z tego 28 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 27 projektów badawczych,<br />

w tym 8 <strong>za</strong>granicznych, 12 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 24 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Realizowano projekt badawczy „Wpływ historii<br />

ewolucyjnej i czynników antropogenicznych<br />

na strukturę genetyczną populacji rysia<br />

eurazjatyckiego na <strong>za</strong>chodnim skraju <strong>za</strong>sięgu<br />

w Europie”. Zbadano poziom zmienności i zróżnicowanie<br />

genetyczne w populacjach rysia eurazjatyckiego<br />

na obs<strong>za</strong>rze wschodniej i północnej<br />

Europy na podstawie analiz regionu kontrolnego<br />

mtDNA oraz 12 loci mikrosatelitarnego DNA.<br />

Wyka<strong>za</strong>no, że populacja rysia w badanym <strong>za</strong>sięgu<br />

jest wyraźnie zróżnicowana na subpopulacje: (1)<br />

norweską, (2) białowieską, (3) karpacką oraz (4)<br />

grupę obejmującą wszystkie pozostałe populacje.<br />

Świadczy to o występowaniu bardzo skutecznych<br />

barier utrudniających przepływ genów w <strong>za</strong>chodniej<br />

części areału. Najniższą zmienność odnotowano<br />

u rysi z Norwegii i populacji białowieskiej,<br />

a najwyższą u rysi na terenie Rosji, Estonii i Łotwy.<br />

Wyniki analizy izolacji przez dystans sugerują,<br />

że populacje rysia na skraju <strong>za</strong>sięgu (sink)<br />

<strong>za</strong>silane są ze źródłowej populacji (source) rozlokowanej<br />

na obs<strong>za</strong>rze Rosji (w pobliżu Uralu)<br />

przez zwierzęta migrujące połączeniami leśnymi<br />

poprzez Estonię na południe przez Łotwę i na<br />

północ przez Finlandię. Stwierdzono również,<br />

że stopień zróżnicowania genetycznego mtDNA<br />

między populacjami rysi koreluje z wysokością<br />

i długością <strong>za</strong>legania pokrywy śnieżnej. Czynniki<br />

klimatyczne odgrywały rolę w zróżnicowaniu loci<br />

mikrosatelitarnych, ale oprócz tego znaleziono<br />

istotną korelację tego zróżnicowania z procentowym<br />

udziałem jelenia w diecie rysia. Wyniki<br />

te pozwalają wysunąć hipotezę, że obserwowana<br />

struktura genetyczna populacji rysia może mieć<br />

podłoże adaptacyjne w odniesieniu do lokalnych<br />

warunków klimatycznych i dostępności potencjalnych<br />

gatunków ofiar.<br />

– 71 –

---

• W ramach projektu „Przepływ genów w populacji<br />

wilka w Polsce” zbadano kierunki i czynniki<br />

wpływające na przepływ genów w populacji<br />

wilka w Polsce. W badanym materiale wykryto<br />

15 migrantów pomiędzy 12 badanymi regionami.<br />

Os<strong>za</strong>cowano tempo migracji pomiędzy subpopulacjami<br />

wilków: północno-wschodnią i <strong>za</strong>chodnią,<br />

południowo-wschodnią oraz karpacką. Silnie<br />

dominujący oka<strong>za</strong>ł się przepływ genów w kierunku<br />

ze wschodu na <strong>za</strong>chód. Po <strong>za</strong>stosowaniu<br />

analizy regresji dla tempa migracji i dystansu euklidesowego<br />

oraz 3 parametrów środowiskowych<br />

(ścieżki najniższych kosztów, całkowitego kosztu<br />

migracji oraz oporu środowiska) stwierdzono, że<br />

całkowity koszt ścieżki migracji w największym<br />

stopniu wyjaśnia obserwowany wzorzec migracji<br />

w kierunku <strong>za</strong>chód-wschód. W przypadku migracji<br />

w kierunku wschód-<strong>za</strong>chód żaden z analizowanych<br />

czynników nie miał istotnego znaczenia<br />

i najprawdopodobniej jedynym czynnikiem odpowiedzialnym<br />

<strong>za</strong> tempo migracji wilków jest<br />

<strong>za</strong>gęszczenie populacji.<br />

• Realizowano projekt „Ekologiczne i genetyczne<br />

podstawy kontroli liczebności populacji<br />

norki amerykańskiej: reakcja populacji inwazyjnego<br />

gatunku drapieżnika na redukcję jej liczebności”.<br />

Zbadano strukturę genetyczną i reakcję<br />

kompensacyjną na zwiększoną śmiertelność<br />

populacji norki amerykańskiej Neovison vison<br />

oraz określono wpływ uciekinierów z ferm hodowlanych<br />

na strukturę genetyczną i dynamikę<br />

liczebności norek dziko żyjących w Polsce.<br />

W wyniku usuwania norek ich liczebność spadała<br />

w kolejnych latach w trzech badanych parkach<br />

narodowych, natomiast utrzymywała się na tym<br />

samym poziomie w Narwiańskim PN. Zwiększona<br />

śmiertelność norki, wywołana jej usuwaniem,<br />

miała addytywny wpływ na liczebność populacji,<br />

zmniejs<strong>za</strong>jąc jej <strong>za</strong>gęszczenie. Nie stwierdzono<br />

natomiast wzrostu tempa reprodukcji wraz ze<br />

wzrostem śmiertelności i spadkiem <strong>za</strong>gęszczenia.<br />

Tereny objęte programem usuwania norki były<br />

rekolonizowane w wyniku dyspersji osobników<br />

z terenów sąsiednich. Na badanym obs<strong>za</strong>rze<br />

stwierdzono 4 odrębne genetycznie grupy wśród<br />

dziko żyjących norek. Wśród norek odłowionych<br />

na wolności średnio 21% osobników było uciekinierami<br />

z ferm lub ich potomkami w pierwszym<br />

pokoleniu. W populacjach norek dziko żyjących<br />

wyka<strong>za</strong>no pozytywną istotną <strong>za</strong>leżność między<br />

dystansem genetycznym a geograficznym wyliczonym<br />

wzdłuż cieków wodnych. Dyspersja norki<br />

odbywa się głównie wzdłuż cieków wodnych,<br />

a duże miasta stanowią barierę ogranic<strong>za</strong>jącą<br />

przepływ osobników pomiędzy poszczególnymi<br />

obs<strong>za</strong>rami. Badania wyka<strong>za</strong>ły złożoną strukturę<br />

genetyczną norki, która jest modyfikowana przez<br />

stały dopływ uciekinierów z ferm oraz strukturę<br />

krajobrazu.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych lub<br />

prac rozwojowych o znaczeniu społecznym:<br />

• Opublikowano wyniki badań dotyczące<br />

kosztów, rozmieszczenia i sezonowej dynamiki<br />

szkód powodowanych przez żubry na terenach<br />

rolniczych w sąsiedztwie Puszczy Białowieskiej<br />

i Knyszyńskiej w latach 2000-2010. Wyniki badań<br />

wskazują, że szkody powodowane są głównie<br />

w sezonie zimowym w ozimych uprawach rzepaku<br />

i zbóż w bliskim sąsiedztwie kompleksów<br />

leśnych. Zaproponowano sposoby przeciwdziałania<br />

i ograniczenia szkód w uprawach rolniczych,<br />

które wykorzystano przy opracowywaniu strategii<br />

<strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia populacją żubrów w Puszczy<br />

Knyszyńskiej.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• W ramach Podlaskiego Regionalnego Forum<br />

Wymiany o Środowisku (PREFEKT), realizowanego<br />

od 2010 <strong>rok</strong>u pakietu działań w projekcie<br />

BIOCONSUS, w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u zorganizowano konferencje:<br />

„Historia przyrodnic<strong>za</strong> lasu – jak rozpoznać,<br />

badać i chronić dziedzictwo historyczne<br />

w lasach”, „Obs<strong>za</strong>ry chronione w gminie: przeszkody<br />

we wzroście gospodarczym czy s<strong>za</strong>nse na<br />

zrównoważony rozwój”; Dni Otwarte Instytutu<br />

skierowane do uczniów szkół średnich o profilu<br />

przyrodniczym i leśnym w regionie, Dzień PRE-<br />

FEKT pt. „Zarząd<strong>za</strong>nie populacjami łosi” w ramach<br />

7. Międzynarodowego Sympozjum Ekologii<br />

Łosia. Wśród współorgani<strong>za</strong>torów imprez<br />

znalazły się takie instytucje jak: Białowieski Park<br />

Narodowy, Biebr<strong>za</strong>ński Park Narodowy, Uniwersytet<br />

w Białymstoku, Park Krajobrazowy Puszczy<br />

Knyszyńskiej, Instytut Gospodarki Przestrzennej<br />

i Mieszkalnictwa w Wars<strong>za</strong>wie oraz Narodowy<br />

Instytut Dziedzictwa w Wars<strong>za</strong>wie.<br />

– 72 –

---

• Pracownicy Instytutu wzięli udział w pracach<br />

zespołu powołanego przez Starostwo Powiatowe<br />

w Hajnówce przy przygotowaniu wniosku projektu<br />

„Platforma współpracy na rzecz zrównoważonego<br />

rozwoju rejonu Puszczy Białowieskiej”<br />

w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura<br />

i Środowisko. Uczestniczyli też w pracach zespołu<br />

ekspertów przygotowujących: „Program<br />

rolnośrodowiskowo-klimatyczny po 2013 <strong>rok</strong>u”,<br />

Plan Zadań Ochronnych dla obs<strong>za</strong>ru Natura 2000<br />

„Puszc<strong>za</strong> Białowieska” oraz Plan Urząd<strong>za</strong>nia<br />

Lasu dla nadleśnictw Puszczy Białowieskiej oraz<br />

w konsultacjach społecznych dotyczących tych<br />

opracowań. Organizowano warsztaty „Ochrona<br />

przyrody narzędziem społecznego dialogu”, organizowanych<br />

przez Drawieński Park Narodowy<br />

w ramach projektu „Ekomuzeum Rzeki Drawy”<br />

finansowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony<br />

Środowiska i Gospodarki Wodnej. Uczestniczono<br />

w spotkaniu pracowników Drawieńskiego<br />

Parku Narodowego z pracownikami Białowieskiego<br />

PN, pracownikami Lasów Państwowych<br />

oraz przedstawicielami lokalnych władz terytorialnych<br />

podc<strong>za</strong>s warsztatów „Meandry komunikacji<br />

społecznej wokół Puszczy Białowieskiej”.<br />

Uczestniczono również w opracowaniu wstępnej<br />

koncepcji Centrum Naukowo-Przyrodniczego<br />

w Hajnówce.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z uczonymi z Kanady i Hiszpanii,<br />

przy użyciu analizy stabilnych izotopów<br />

(δ13C, δ15N), zbadano reakcję funkcjonalną<br />

dwóch gatunków gryzoni (myszy leśnej Apodemus<br />

flavicollis i nornicy rudej Myodes glareolus)<br />

na fluktuacje produkcji nasion drzew w Białowieskim<br />

Parku Narodowym. Dietę obu gatunków<br />

gryzoni w latach nasiennych dębu i grabu<br />

oraz w latach małej i średniej produkcji nasion<br />

(łącznie 11 lat), określono na podstawie próbek<br />

włosów pobranych z odchodów drapieżników.<br />

Dieta myszy leśnych, która składała się w ponad<br />

80% z nasion drzew liściastych, nie zmieniała się<br />

między kolejnymi latami. W pokarmie nornicy<br />

rudej w latach nasiennych dominowały nasiona<br />

drzew (~74% diety), natomiast w pozostałych<br />

latach stanowiły ją rośliny zielne (~66% diety).<br />

Nisze pokarmowe obu gatunków gryzoni pokrywały<br />

się wyłącznie w latach nasiennych. Wyniki<br />

badań dowiodły przydatności analizy stabilnych<br />

izotopów do śledzenia przepływu składników<br />

pokarmowych w środowisku, w których obserwowane<br />

są pulsacyjne fluktuacje produktywności<br />

oraz wska<strong>za</strong>ły na potencjalną rolę oddziaływań<br />

konkurencyjnych, modyfikowanych przez <strong>za</strong>soby<br />

pokarmowe, w kształtowaniu dynamiki liczebności<br />

populacji.<br />

• We współpracy z badac<strong>za</strong>mi z RPA i Norwegii<br />

opracowano koncepcję gatunków uciekinierów<br />

(ang. refugee species). Określenie to odnosi się<br />

do gatunków zwierząt, które zostały pozbawione<br />

dostępu do optymalnych siedlisk, a miejsca<br />

ich występowania są ograniczone do środowisk<br />

suboptymalnych lub marginalnych, co może prowadzić<br />

do obniżenia dostosowania i <strong>za</strong>gęszczeń,<br />

a w konsekwencji do wyginięcia. Identyfikacja<br />

tych gatunków, poznanie ich ekologii i wzorca<br />

użytkowania siedlisk w przeszłości oraz ich restytucja<br />

w optymalnych środowiskach jest niezbędna<br />

do ich ochrony. Koncepcja została przedstawiona<br />

na przykładzie żubra, który jest uważany<br />

<strong>za</strong> gatunek leśny, mimo iż ewolucyjna historia<br />

gatunku, cechy morfologiczne, dieta i preferencje<br />

środowiskowe wskazującą na adaptacje do<br />

środowisk otwartych lub mies<strong>za</strong>nych. Przetrwanie<br />

żubra w środowiskach leśnych w przeszłości<br />

mogło być wynikiem <strong>za</strong>stępowania środowisk<br />

otwartych przez lasy w okresie polodowcowym<br />

i wzrastającej w tym okresie presji człowieka,<br />

co doprowadziło do zepchnięcia żubra do środowisk<br />

leśnych i stopniowego znikania gatunku<br />

z obs<strong>za</strong>rów Europy. Przetrwanie w środowiskach<br />

leśnych Puszczy Białowieskiej żubr <strong>za</strong>wdzięc<strong>za</strong><br />

intensywnej ochronie przez królów polskich<br />

i carów rosyjskich oraz użytkowaniu Puszczy<br />

sprzyjającemu żubrom (koszenie łąk w dolinach<br />

rzecznych).<br />

• Przeprowadzono badania nad filogeografią łasicy<br />

łaski (Mustela nivalis), analizując sekwencje<br />

genu cytochromu b mitochondrialnego DNA u 49<br />

osobników z Polski uzupełnione o opublikowane<br />

dane z innych części Europy. Anali<strong>za</strong> bayesowska<br />

ujawniła znaczenie ostatniego zlodowacenia<br />

i okresu młodszego dryasu w różnicowaniu linii<br />

filogenetycznych i zmianach demograficznych<br />

populacji łasic. Badania wskazują, że okres ostatniego<br />

zlodowacenia łasice mogły przetrwać w re-<br />

– 73 –

---

fugium w Karpatach, a następnie z tego kierunku<br />

<strong>za</strong>siedliły znaczną część obs<strong>za</strong>ru Polski. Ponadto<br />

wyka<strong>za</strong>no, że w procesie <strong>za</strong>siedlania Polski przez<br />

różne linie filogenetyczne łasic duże znaczenie<br />

mogły mieć czynniki klimatyczne. Badania prowadzono<br />

we współpracy z naukowcami irlandzkimi<br />

i brytyjskimi.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Małgor<strong>za</strong>ta Tokarska Zmienność genetyczna<br />

współczesnego żubra nizinnego (Bison bonasus<br />

bonasus) w Puszczy Białowieskiej.<br />

Przy Instytucie działa Centrum Doskonałości<br />

w Ochronie Bioróżnorodności i Badaniach Ssaków<br />

w Europejskich Ekosystemach Lądowych.<br />

Instytut należy do Krajowej Sieci Informacji<br />

o Bioróżnorodności.<br />

Instytut jest członkiem Konsorcjum naukowego<br />

działającego w ramach projektu „Biodiversity of<br />

East-European and Siberian large mammals on<br />

the level of genetic variation of populations –<br />

BIOGEAST” (7. Program Ramowy UE).<br />

* 17-230 Białowieża, ul. Gen. Waszkiewic<strong>za</strong> 1c<br />

( (85) 682-77-50, fax (85) 682-77-52<br />

: e-mail: mripas@ibs.bialowie<strong>za</strong>.pl<br />

www.ibs.bialowie<strong>za</strong>.pl<br />

INSTYTUT BOTANIKI<br />

im. Władysława S<strong>za</strong>fera <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Konrad Wołowski<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Bogdan Zemanek<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 92 pracowników, w tym 38 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

299 prac, z tego 72 prace w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 74 projekty badawcze, w tym<br />

8 <strong>za</strong>granicznych, 53 <strong>za</strong>dania badawcze w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 24 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W ramach reali<strong>za</strong>cji <strong>za</strong>dania badawczego „Re-<br />

wizja taksonomiczna i rozmieszczenie w Centralnej<br />

Azji wybranych gatunków z rod<strong>za</strong>ju<br />

Calamagrostis i Deyeuxia” i projektu „A taxonomic<br />

treatment of Calamagrostis and Deyeuxia,<br />

two closely related genera in the Poaceae, for the<br />

Flora of Nepal in the context of comparative studies<br />

of related species from Bhutan, China, Nepal,<br />

India, and Russia” opisano i opublikowano nowy<br />

dla nauki gatunek trawy z rod<strong>za</strong>ju Calamagrostis,<br />

C. gamblei B. Paszko z terenu północno-<strong>za</strong>chodnich<br />

Indii, a także nowy dla nauki gatunek trawy<br />

z rod<strong>za</strong>ju Deyeuxia z Płaskowyżu Tybetańskiego,<br />

D. sorengii B. Paszko & W.L. Chen.<br />

• Dokonano typi<strong>za</strong>cji i określono status taksonomiczny<br />

3 taksonów opisanych przez Josepha<br />

D. Hooker’a (C. tripilifera, C. tripilifera var.<br />

cumminsii i D. triaristata) oraz jednego taksonu<br />

opisanego przez Augusta H.R. Grisebach’a, C. filiformis.<br />

Ustalono, że C. tripilifera jest najstarszą<br />

nazwą dla trawy powszechnie znanej w Chinach<br />

pod nazwą D. flavens, natomiast C. filiformis jest<br />

najstarszą nazwą dla trawy powszechnie znanej<br />

w Indiach pod nazwą Agrostis triaristata.<br />

• W ramach <strong>za</strong>dania badawczego „Wodne<br />

gatunki rod<strong>za</strong>ju Verrucaria w Polsce – taksonomia,<br />

ekologia, rozmieszczenie” i projektu<br />

„Porosty słodkowodne w Polsce: różnorodność,<br />

ekologia i znaczenie bioindykacyjne”, potwierdzono<br />

występowanie w Polsce 15 gatunków<br />

Verrucaria zwią<strong>za</strong>nych ze środowiskiem wodnym<br />

(V. aquatilis, V. cernaensis, V. denudata, V.<br />

dolosa, V. elaeina, V. elaeomelaena, V. funckii,<br />

V. latebrosa, V. madida, V. margacea, V. pachyderma,<br />

V. praetermissa, V. sublobulata, V. submauroides,<br />

V. submersella) oraz trzech gatunków<br />

uprzednio wyróżnianych w rod<strong>za</strong>ju Verrucaria<br />

a obecnie należących do rod<strong>za</strong>ju Hydropunctaria<br />

(H. maura, H. scabra, H. rheitrophila). Nie<br />

potwierdzono występowania gatunku V. erichsenii,<br />

V. fusconigrescens, V. halizoa, V. pulvinata<br />

i V. tapetica. Opracowano współczesny klucz<br />

do oznac<strong>za</strong>nia wodnych gatunków Verrucaria<br />

i Hydropunctaria.<br />

– 74 –

---

Zastosowanie wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym, działania zwięks<strong>za</strong>jące<br />

innowacyjność:<br />

• Po raz pierwszy wykorzystano mech Pleurozium<br />

schreberi do os<strong>za</strong>cowania <strong>za</strong>nieczyszczenia<br />

powietr<strong>za</strong> związkami azotowymi. Uzyskany<br />

wzorzec przestrzenny pokrywa się z przewidywaniami:<br />

<strong>za</strong>chodnia część kraju charakteryzuje<br />

się wyższą koncentracją azotu w mchach niż<br />

część wschodnia, co prawdopodobnie odzwierciedla<br />

ilość nawozów stosowanych w produkcji<br />

rolnej. Wyniki badań mają znaczenia praktyczne<br />

– z danych tych korzystają właściwe służby<br />

odpowiedzialne <strong>za</strong> kontrolę jakości środowiska<br />

w kraju (WIOŚ, GIOŚ) oraz europejski program<br />

monitoringu środowiska (raport EMEP).<br />

• Opublikowano klucze: do oznac<strong>za</strong>nia okrzemek,<br />

do oznac<strong>za</strong>nia okrzemek w fitobentosie dla<br />

potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych<br />

w Polsce oraz do oznac<strong>za</strong>nia porostów<br />

wodnych z rod<strong>za</strong>ju Verrucaria s.l, które są stosowane<br />

do określania stopnia <strong>za</strong>nieczyszczenia wód.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Eksperty<strong>za</strong> dotycząca perspektyw ochrony aktywnej<br />

populacji wybranych gatunków r<strong>za</strong>dkich<br />

i <strong>za</strong>grożonych na Wyżynie Małopolskiej z punktu<br />

widzenia analizy zmienności genetycznej – raport<br />

dla Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska<br />

w Krakowie; Eksperty<strong>za</strong> mykologiczna Domu<br />

Erazma Ciołka – raport dla Muzeum Narodowego<br />

w Krakowie; Problematyka ekstensywnego<br />

wypasu „kulturowego w ramach reali<strong>za</strong>cji idei<br />

rozwoju zrównoważonego” – konsultację dla Małopolskiego<br />

Urzędu Mars<strong>za</strong>łkowskiego; Anali<strong>za</strong><br />

palinologiczna 8 próbek z arkus<strong>za</strong> Nowy Targ –<br />

eksperty<strong>za</strong> dla Przedsiębiorstwa Geologicznego<br />

S.A., Kraków; Anali<strong>za</strong> palinologiczna 10 próbek<br />

z arkus<strong>za</strong> Krościenko – eksperty<strong>za</strong> dla Przedsiębiorstwa<br />

Geologicznego S.A., Kraków; Anali<strong>za</strong><br />

drewnianych elementów obuwia ze stanowiska<br />

archeologicznego w Szczecinie dla Muzeum Narodowego<br />

w Szczecinie.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

W ramach współpracy naukowej pracowników<br />

Instytutu Botaniki <strong>PAN</strong> z naukowcami z <strong>za</strong>granicznych<br />

ośrodków naukowych w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

opublikowano między innymi:<br />

• 13 nowych dla nauki taksonów: 1 rod<strong>za</strong>j<br />

grzyba, 1 gatunek rośliny naczyniowej oraz 11<br />

gatunków grzybów (w tym również porostów).<br />

Nowe gatunki opisano z materiału pochodzącego<br />

z różnych części świata: Europy (C<strong>za</strong>rnogóra),<br />

Ameryki Południowej (Boliwia, Brazylia), Ameryki<br />

Północnej (Kanada, USA), Azji (Indie).<br />

• Wyniki kompleksowej filogeograficznej analizy<br />

arktyczno-alpejskiego taksonu Ranunculus<br />

glacialis s.l. w kontekście całego <strong>za</strong>sięgu, opartej<br />

na chloroplastowych i jądrowych markerach<br />

DNA. Wyka<strong>za</strong>no m.in. prawdopodobną historię<br />

powstawania <strong>za</strong>sięgu arktycznego, rolę Karpat<br />

jako ostoi reliktowej zmienności genetycznej we<br />

florze wysokogórskiej, a także strukturę filogeograficzną<br />

w górach Europejskiego Systemu Alpejskiego,<br />

wskazującą na długotrwałą stabilność<br />

trwania populacji w poszczególnych regionach<br />

mimo cyklicznych zmian klimatycznych w trakcie<br />

plejstocenu. Wyniki te mają duże znaczenie<br />

dla dyskusji o potencjalnych skutkach prognozowanych<br />

obecnie zmian klimatycznych dla bioróżnorodności<br />

ekosystemów górskich Europy.<br />

• Opracowanie poświęcone porostom z taksonomicznie<br />

trudnej grupy Lecanora dispersa oparte<br />

na badaniach morfologicznych i genetycznych.<br />

Wyka<strong>za</strong>no konieczność szerszego ujęcia grupy L.<br />

dispersa, włąc<strong>za</strong>jąc gatunki dotychc<strong>za</strong>s <strong>za</strong>lic<strong>za</strong>ne<br />

do innej grupy Lecanora, jak również jeden<br />

gatunek <strong>za</strong>lic<strong>za</strong>ny dotychc<strong>za</strong>s do innego rod<strong>za</strong>ju.<br />

Uzyskane wyniki mają duże znaczenie dla poznania<br />

filogenezy rod<strong>za</strong>ju Lecanora i rod<strong>za</strong>jów<br />

pokrewnych.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Maria Barbacka-Bóka Biodiversity and the reconstruction<br />

of Elary Jurassic flora from the Mecsek<br />

Mountains (S. Hungary).<br />

Instytut należy do sieci naukowych: AIRCLIM-<br />

NET; International Research Network (Groupement<br />

de Recherche International, GDRI).<br />

Przy Instytucie działa Międzynarodowe Studium<br />

Doktoranckie Nauk Przyrodniczych Polskiej<br />

Akademii Nauk z siedzibą w Instytucie Botaniki<br />

<strong>PAN</strong>.<br />

– 75 –

---

* 31-512 Kraków, ul. Lubicz 46<br />

( (12) 421-51-44, fax (12) 421-97-90<br />

: e-mail: ibpan@botany.pl<br />

www.botany.pl<br />

INSTYTUT CHEMII BIOORGANICZNEJ<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Marek Figlerowicz<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. rzecz.<br />

<strong>PAN</strong> Andrzej B. Legocki<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 180 pracowników, w tym 71 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

160 prac, z tego 76 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 71 projektów badawczych,<br />

w tym 20 <strong>za</strong>granicznych, 34 <strong>za</strong>dania badawcze<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 30 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Ostra białaczka szpikowa (AML, ang. acute<br />

myeloid leukemia) jest złośliwą, klonalną, bardzo<br />

heterogenną genetycznie, chorobą tkanki krwiotwórczej.<br />

AML charakteryzuje się upośledzonym<br />

wytwar<strong>za</strong>niem prawidłowych elementów morfotycznych<br />

krwi, akumulacją nieprawidłowych<br />

komórek zwanych blastami oraz naciekaniem<br />

różnych narządów i tkanek. Przez wiele lat diagnostyka<br />

AML prowadzona była głównie w oparciu<br />

o klasyczne badania laboratoryjne krwi (ocena<br />

morfologiczna i cytochemiczna komórek białaczkowych).<br />

Nie pozwalają one precyzyjnie różnicować<br />

poszczególnych typów AML, dodatkowo<br />

charakteryzują się niską wartością predykcyjną.<br />

Stąd konieczne są dalsze badania zmier<strong>za</strong>jące<br />

do wyjaśnienia mechanizmów molekularnych<br />

leżących u podstaw transformacji białaczkowych<br />

oraz stworzenia nowych metod diagnostyki oraz<br />

terapii AML. W ramach badań realizowanych<br />

w CENAT ICHB <strong>PAN</strong> przeprowadzono szczegółową<br />

analizę proteomiczną białek izolowanych<br />

z krwi oraz szpiku chorych na ostrą białaczkę<br />

szpikową typu M1 i M2. W rezultacie stworzone<br />

zostały mapy charakteryzujące proteom blastów<br />

występujących w AML M1 i M2. Ponadto zidentyfikowano<br />

szereg potencjalnych biomarkerów<br />

białkowych mogących znaleźć <strong>za</strong>stosowanie<br />

w diagnostyce ostrych białaczek szpikowych.<br />

• Opracowano nową metodę automatycznego<br />

przewidywania struktur 3D RNA w oparciu o ich<br />

strukturę drugorzędową. Jej koncepcja opiera się<br />

na systemie maszynowego tłumaczenia (ang. machine<br />

translation) wykorzystującym bazę RNA<br />

FRABASE przekształconą w słownik elementów<br />

drugorzędowych i przestrzennych RNA. Metoda<br />

została udostępniona poprzez serwery RNAComposer<br />

w oparciu o jeden procesor. RNAComposer<br />

generuje struktury przestrzenne o zminimalizowanej<br />

energii w ciągu kilku sekund. Metoda ma<br />

charakter ogólny i nie wymaga dostępu do cząsteczek<br />

referencyjnych RNA o ustalonej eksperymentalnie<br />

strukturze przestrzennej, jak to ma<br />

miejsce w przypadku modelowania homologicznego<br />

RNA.<br />

• Wyka<strong>za</strong>no istnienie w rejonie 682-744nt.<br />

mRNA segmentu 7, <strong>za</strong>wierającego miejsce 3'<br />

splicingu, konserwatywnego motywu strukturalnego<br />

dla grypy typu A. Mapowania chemiczne<br />

i mikromacierzowe ujawniły równowagę konformacyjną<br />

tego RNA pomiędzy strukturą spinki<br />

i pseudowęzła. Prawdopodobnie jest to element<br />

regulacji splicingu. Zaproponowano także po raz<br />

pierwszy struktury drugorzędowe vRNA segmentów:<br />

8 (875nt.) i 7 (1027nt.) wirusa grypy. Poznanie<br />

struktury drugorzędowej vRNA jest istotne<br />

dla zrozumienia funkcji biologicznych RNA,<br />

procesu tworzenia wirionu oraz projektowania<br />

potencjalnych terapeutyków.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Marcin Chmielewski Termolabilne grupy ochronne<br />

w chemicznej syntezie związków o znaczeniu<br />

biologicznym.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Ewelina Adamska Poszukiwanie nowych inhibitorów<br />

epigenetycznych jako potencjalnych leków<br />

przeciwnowotworowych;<br />

Agnieszka Fiszer Badania procesu interferencji<br />

RNA sekwencji powtórzonych CAG i CUG w kontekście<br />

terapii choroby Huntingtona i niektórych<br />

ataksji rdzeniowo-móżdżkowych;<br />

– 76 –

---

Monika Piwecka Terapeutyczne wykorzystanie<br />

kwasów nukleinowych;<br />

Julia Staręga-Rosłan Czynniki określające specyficzność<br />

RNaz DICER i Drosha w procesie biogenezy<br />

mikroRNA.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Polskie Konsorcjum Genetyki i Genomiki Stosowanej<br />

POLAPGEN; Europejskiego Centrum<br />

Bioinformatyki i Genomiki (ECBiG).<br />

* 61-704 Poznań, ul. Noskowskiego 12/14<br />

( (61) 852-85-03, fax (61) 852-05-32<br />

: e-mail: ibch@poznan.pl<br />

www.ibch.poznan.pl<br />

INSTYTUT DENDROLOGII <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jacek Oleksyn<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Wiesław Prus-Głowacki<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 90 pracowników, w tym 25 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

68 prac, z tego 33 prace w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 62 projekty badawcze, w tym<br />

1 <strong>za</strong>graniczny, 13 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 10 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Obce gatunki drzew są pospolite po<strong>za</strong> ich<br />

naturalnymi <strong>za</strong>sięgami. Nie wiadomo, na ile<br />

zbiorowiska grzybów ektomikoryzowych (EMF)<br />

obcych drzew różnią się od rodzimych i co bardziej<br />

determinuje podobieństwo struktury EMF:<br />

pokrewieństwo filogenetyczne gatunków drzew<br />

czy ich pochodzenie (rodzime vs obce) Zbadano<br />

strukturę EMF rodzimych Pinus sylvestris i Quercus<br />

robur i obcych P. nigra i Q. rubra. Zaobserwowano,<br />

iż filogenia drzew w większym stopniu<br />

determinuje podobieństwo zbiorowisk EMF aniżeli<br />

ich pochodzenie. Rodzime i kosmopolityczne<br />

EMF mogą ułatwiać naturali<strong>za</strong>cję obcych gatunków<br />

drzew.<br />

• W badaniach testowano hipotezę <strong>za</strong>kładającą,<br />

że cis pospolity w warunkach głębokiego cienia<br />

ma większe s<strong>za</strong>nse na wygranie konkurencji<br />

z jodłą pospolitą. Oka<strong>za</strong>ło się jednak, że rozkład<br />

liczebności, historia przyrostu na grubość, możliwość<br />

wzrostu nalotu jodłowego pod podrostem<br />

cisowym, a przede wszystkim znacznie większe<br />

potencjalne możliwości wzrostu wskazują na jodłę<br />

jako gatunek predysponowany do wygrania<br />

konkurencji z cisem. Wyniki mogą potwierd<strong>za</strong>ć<br />

hipotezę, że T. baccata ma ograniczony <strong>za</strong>sięg<br />

z powodu słabych zdolności konkurencyjnych<br />

i może istnieć tylko w środowiskach, gdzie szybciej<br />

rosnące gatunki są nieobecne.<br />

• Celem badań było określenie czy występowanie<br />

lub ekspresja pod wpływem desykacji białek<br />

ochronnych typu dehydryny i sHSP w nasionach<br />

klonów: klonu zwyc<strong>za</strong>jnego (A. platanoides), jaworu<br />

(A. pseudoplatanus) i klonu srebrzystego<br />

(A. saccharinum) jest odbiciem ich wrażliwości<br />

na desykację. Nasiona A. platanoides należą do<br />

kategorii orthodox i są odporne na wysychanie.<br />

Nasiona A. pseudoplatanus należą do kategorii<br />

recalcitrant, są wrażliwe na wysychanie, ale<br />

próg tej wrażliwości jest niższy niż dla nasion<br />

A. saccharinum, które także należą do kategorii<br />

recalcitrant. Badania wykonano na nasionach<br />

zbieranych w dwóch sezonach wegetacyjnych<br />

różniących się temperaturą i ilością opadów<br />

w c<strong>za</strong>sie rozwoju <strong>za</strong>rodka. Badane partie nasion<br />

klonu zwyc<strong>za</strong>jnego charakteryzowały się wysoką<br />

żywotnością po podsuszeniu po zbiorze do<br />

8% <strong>za</strong>wartości wody. Nasiona jawora zbierane<br />

w <strong>rok</strong>u o wyższych opadach charakteryzowały<br />

się wyższą żywotnością przed i po podsuszeniu<br />

do 24% <strong>za</strong>wartości wody niż nasiona zebrane<br />

w <strong>rok</strong>u o niższych opadach. Partia nasion klonu<br />

srebrzystego zebrana w <strong>rok</strong>u o wyższej wilgotności<br />

podc<strong>za</strong>s dojrzewania nasion charakteryzowała<br />

się mniejszą odpornością na podsuszenie<br />

do 28% <strong>za</strong>wartości wody, w porównaniu z nasionami<br />

zebranymi w <strong>rok</strong>u o niższych opadach.<br />

Badane białka wykrywano we frakcji białek ciepłostałych<br />

stosując metodę Western-blot, a ich<br />

ilość oznac<strong>za</strong>no densytometrycznie. W obydwu<br />

partiach nasion klonu zwyc<strong>za</strong>jnego stwierdzono<br />

występowanie trzech białek o charakterze dehy-<br />

– 77 –

---

dryn: o masie 23, 35 i 46 kDa. Wszystkie te białka<br />

występowały w osiach <strong>za</strong>rodkowych i w liścieniach.<br />

Białka o masie 23 i 46 kDa występowały<br />

w nasionach dojr<strong>za</strong>łych, a ilość ich znacznie<br />

wzrastała po podsuszeniu. Białka o masie 35 kDa<br />

także występowały w nasionach dojr<strong>za</strong>łych,<br />

a ilość ich po podsuszeniu tylko nieznacznie<br />

wzrasta w osiach <strong>za</strong>rodkowych. W nasionach jawora<br />

o wyższej żywotności stwierdzono występowanie<br />

tyko dehydryny o masie 23 kDa i tylko<br />

w osiach <strong>za</strong>rodkowych. Natomiast w partii nasion<br />

o niższej żywotności stwierdzono występowanie<br />

wszystkich trzech dehydryn, których ilość wzrastała<br />

wraz z ubytkiem wody podc<strong>za</strong>s podsus<strong>za</strong>nia.<br />

Badania densytometryczne wyka<strong>za</strong>ły jednak, że<br />

<strong>za</strong>wartość tych dehydryn była znacznie mniejs<strong>za</strong><br />

niż w przypadku nasion klonu zwyc<strong>za</strong>jnego. Nasiona<br />

klonu srebrzystego o wyższej odporności na<br />

desykację charakteryzowały się większą ilością<br />

białek dehydrynowych w osiach <strong>za</strong>rodkowych.<br />

W nasionach wszystkich trzech gatunków klonów<br />

stwierdzono występowanie białka s HSP<br />

o masie 22 kDa, którego ilość znacznie wzrastała<br />

podc<strong>za</strong>s desykacji. Badania densytometryczne<br />

wyka<strong>za</strong>ły znacząco wyższy poziom tego białka<br />

w nasionach klonu zwyc<strong>za</strong>jnego, tak w osiach<br />

<strong>za</strong>rodkowych, jak i w liścieniach w porównaniu<br />

z jaworem. Na podstawie przeprowadzonych<br />

badań można uznać, że w przypadku badanych<br />

gatunków klonów, ilość i koncentracja dehydryn<br />

i białek sHSP w nasionach orthodox jest wyżs<strong>za</strong><br />

niż w recalcitrant. Najprawdopodobniej wynika<br />

to z odrębnych cech regulacji ekspresji genów,<br />

charakterystycznych dla każdej kategorii nasion.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

Podpisano: List intencyjny – porozumienie partnerskie<br />

w sprawie organi<strong>za</strong>cji Kórnickich Dni<br />

Nauki 2013 pomiędzy Gminą Kórnik oraz jednostkami<br />

naukowymi położonymi na obs<strong>za</strong>rze<br />

gminy. Celem porozumienia jest populary<strong>za</strong>cja<br />

tradycji naukowo-badawczych na terenie Gminy<br />

Kórnik oraz organi<strong>za</strong>cja imprezy „Kórnickie Dni<br />

Nauki”, gdzie beneficjentem będzie społeczeństwo<br />

Gminy Kórnik; Porozumienie z Zespołem<br />

Szkół w Kórniku, obejmujące objęcie patronatem<br />

naukowym klas przyrodniczych Liceum Ogólnokształcącego<br />

im. generałowej Jadwigi Zamoyskiej.<br />

Celem patronatu jest podniesienie poziomu<br />

wiedzy i umiejętności uczniów, niezbędnych do<br />

rozwijania pasji oraz <strong>za</strong>interesowań naukami biologicznymi.<br />

• Wykonano opracowanie eksperckie na zlecenie<br />

Gminy Dopiewo, dotyczące stanu zdrowotnego<br />

nasadzeń olszowych na terenie gminy.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Podc<strong>za</strong>s badań z partnerem litewskim wyka<strong>za</strong>no,<br />

że dodatek ścioły sosnowej, świerkowej<br />

lub dębowej do podłoża szkółkowego w sposób<br />

istotny zwięks<strong>za</strong> bogactwo gatunkowe zbiorowisk<br />

grzybów mikoryzowych towarzyszących<br />

sadzonkom sosny.<br />

• Wspólne badania ze stroną portugalską zrealizowane<br />

w ramach Akcji COST FP0803 miały<br />

na celu określenie struktury zbiorowiska grzybów<br />

ektomikoryzowych na korzeniach śródziemnomorskiego<br />

krzewu Cistus ladanifer. Zidentyfikowano<br />

11 taksonów grzybów ektomikoryzowych.<br />

Trwają badania nad wpływem zwiększonej depozycji<br />

azotu na strukturę badanych zbiorowisk<br />

grzybowych.<br />

• W ramach współpracy z Landcare Research,<br />

Lincoln. New Zealand oraz University of<br />

Minnesota, USA testowana jest koncepcja <strong>za</strong>leżności<br />

struktury i chemizmu liści od grzybów<br />

symbiotycznych. W badaniach przetestowano 19<br />

nie<strong>za</strong>leżnych kladów ewolucyjnych roślin ektomikowyzowych<br />

(ECM) i odniesiono je do bazy<br />

danych opisującej globalne zróżnicowanie chemizmu<br />

i struktury liści. Uzyskane wyniki wskazują<br />

na rolę ECM w kompensacji deficytu biogenów<br />

w substratach glebowych.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Witold Wachowiak Genomika adaptacji, zmienności<br />

demograficznej i historii specjacji sosny<br />

zwyc<strong>za</strong>jnej (Pinus sylvestris L.).<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Karolina Sobierajska Pozycja taksonomiczna<br />

i geograficzne zróżnicowanie Juniperus drupacea<br />

Labill. (Cupressaceae);<br />

Marcin Michalak Kriokonserwacja <strong>za</strong>sobów<br />

genowych wybranych gatunków dzikich drzew<br />

i krzewów owocowych.<br />

– 78 –

---

Instytut należy do sieci naukowych: Krajowa Sieć<br />

Informacji o Bioróżnorodności; Wielkopolskie<br />

Centrum Badań Przyrodniczych i Medycznych;<br />

Centrum Badań Bioróżnorodności <strong>PAN</strong>.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Centrum Systemowej Biotechnologii Roślin,<br />

Fotosyntezy i Paliw Odnawialnych; Dendronet;<br />

Wielkopolskie Konsorcjum Nauk Przyrodniczych<br />

Polskiej Akademii Nauk; Trees4Future.<br />

* 62-035 Kórnik, ul. Parkowa 5<br />

( (61) 817-00-33, fax (61) 817-01-66<br />

: e-mail: idkornik@man.poznan.pl<br />

www.idpan.poznan.pl<br />

INSTYTUT FIZJOLOGII I ŻYWIENIA<br />

ZWIERZĄT im. Jana Kielanowskiego <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Tomasz Misztal<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Marian Różycki<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 91 pracowników, w tym 34 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 155<br />

prac, z tego 37 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 30 projektów badawczych, 25 <strong>za</strong>dań<br />

badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano 4 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Prowadzono badania nad rolą kisspeptyny<br />

w procesach dojrzewania płciowego u samicy<br />

owcy w warunkach niedoboru pokarmu. Najważniejs<strong>za</strong><br />

funkcja kisspeptyny (kp), produktu<br />

genu Kiss-, dotyczy <strong>za</strong>początkowania procesów<br />

zwią<strong>za</strong>nych z osiągnięciem dojr<strong>za</strong>łości płciowej,<br />

poprzez pobudzenie systemu gonadotropowego<br />

GnRH/LH. Jednym z czynników zewnętrznych,<br />

hamujących te procesy, są zmiany w statusie metabolicznym<br />

organizmu spowodowane ograniczeniami<br />

w pobieraniu pokarmu. Celem podjętych<br />

badań było sprawdzenie hipotezy, że w okresie<br />

poprzed<strong>za</strong>jącym osiągnięcie dojr<strong>za</strong>łości płciowej,<br />

neuralny układ kp reaguje na zmiany metaboliczne<br />

w organizmie owcy. Wyka<strong>za</strong>no, że ekspresja<br />

peptydu występuje głównie w tylnej części jądra<br />

łukowatego podwzgór<strong>za</strong> gdzie zlokalizowano<br />

dużą ilość immunoreaktywnych dla kisspeptyny<br />

(ir-kp) perykarionów i obfite ir-kp włókna<br />

nerwowe w samym jądrze oraz w wyniosłości<br />

pośrodkowej. W podwzgórzu owiec głodzonych<br />

obserwowano znaczne obniżenie liczby ir-kp perykarionów<br />

oraz zmniejszenie populacji (P

---

generacji – są to głównie śruty poekstrakcyjne<br />

z soi odpornej na herbicydy oraz ziarno kukurydzy<br />

odpornej na herbicydy i/lub szkodniki.<br />

W Polsce stosowanie tych pasz budzi ciągle wiele<br />

kontrowersji i jest przedmiotem wielu dyskusji<br />

i sporów politycznych. Przeciwnicy pasz GMO<br />

wskazują najczęściej na ich potencjalne <strong>za</strong>grożenia<br />

dla zdrowia zwierząt i ludzi, nie dysponując<br />

wynikami badań naukowych potwierd<strong>za</strong>jących<br />

ich negatywny wpływ na zwierzęta. Wyniki<br />

przeprowadzonych dotychc<strong>za</strong>s badań wskazują,<br />

że stosowanie mies<strong>za</strong>nek <strong>za</strong>wierających pasze<br />

GMO pierwszej generacji (śrutę sojową i kukurydzę)<br />

w żywieniu kurcząt brojlerów nie ma<br />

wpływu na budowę śluzówki przewodu pokarmowego<br />

oraz na liczebność i skład mikroflory<br />

<strong>za</strong>siedlającej jego końcowe odcinki, zmniejs<strong>za</strong><br />

natomiast stopień pobudzenia układu immunologicznego<br />

kurcząt oraz poprawia wykorzystanie<br />

paszy, w porównaniu z mies<strong>za</strong>nkami <strong>za</strong>wierającymi<br />

odpowiednie pasze niemodyfikowane.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych lub<br />

prac rozwojowych o znaczeniu społecznym,<br />

działania zwięks<strong>za</strong>jące innowacyjność:<br />

• Badano wpływ wyeliminowania surowców<br />

genetycznie modyfikowanych z mies<strong>za</strong>nek na<br />

wyniki odchowu i mikroflorę przewodu pokarmowego<br />

kurcząt brojlerów. Celem badań była ocena<br />

możliwości <strong>za</strong>stąpienia śruty poekstrakcyjnej<br />

z soi genetycznie modyfikowanej (MON40-3-2)<br />

niemodyfikowanymi pas<strong>za</strong>mi białkowymi pochodzenia<br />

krajowego w mies<strong>za</strong>nce dla kurcząt brojlerów.<br />

Aby uzyskać podobną <strong>za</strong>wartość białka<br />

i aminokwasów w mies<strong>za</strong>nce ze składników krajowych<br />

konieczne było użycie oprócz śruty rzepakowej,<br />

nasion łubinu i grochu także koncentratu<br />

białka ziemniac<strong>za</strong>nego. Wyniki badań wskazują,<br />

że całkowite <strong>za</strong>stąpienie śruty sojowej GMO,<br />

w mies<strong>za</strong>nkach dla kurcząt brojlerów, pas<strong>za</strong>mi<br />

białkowymi pochodzenia krajowego jest możliwe<br />

bez pogorszenia wyników odchowu i stanu<br />

funkcjonalnego przewodu pokarmowego ptaków.<br />

Konieczność użycia koncentratu białka ziemniac<strong>za</strong>nego<br />

w takich mies<strong>za</strong>nkach znacznie zwięks<strong>za</strong><br />

jednak koszty żywienia i przesąd<strong>za</strong>, że mięso<br />

wyprodukowane bez pasz GMO powinno być<br />

traktowane jako produkt niszowy (nie może być<br />

traktowane jako produkt powszechnie dostępny).<br />

• Opracowano receptury i <strong>za</strong>lecenia dotyczące<br />

warunków steryli<strong>za</strong>cji pasz dla zwierząt laboratoryjnych<br />

o podwyższonym statusie mikrobiologicznym.<br />

Przesłanką do podjęcia prac było<br />

<strong>za</strong>potrzebowanie na pasze stosowane w hodowli<br />

i badaniach biomedycznych prowadzonych na<br />

szczurach i mys<strong>za</strong>ch wolnych od specyficznych<br />

patogenów (SPF) oraz brak podstaw do wyboru<br />

optymalnego programu steryli<strong>za</strong>cji. Firmy <strong>za</strong>graniczne<br />

produkujące pasze przeznaczone do autoklawowania<br />

nie podają ich składu recepturowego<br />

ani <strong>za</strong>leceń co do parametrów steryli<strong>za</strong>cji, a wysokie<br />

ceny generują duże koszty badań. Opracowano<br />

recepturę paszy hodowlanej i bytowej,<br />

<strong>za</strong>wierających jako źródło białka śrutę sojową<br />

oraz pasz o obniżonej <strong>za</strong>wartości fitoestrogenów,<br />

uzupełnionych białkiem kazeinowym. Oznaczono<br />

skład i wartość odżywczą pasz oraz ich przydatność<br />

w żywieniu zwierząt SPF. Dla pasz sojowych<br />

wystąpiono o znak towarowy. Określono<br />

optymalne warunki autoklawowania (c<strong>za</strong>s i temperatura),<br />

powodujące najmniejsze obniżenie<br />

wartości odżywczej. Wyniki są upowszechniane<br />

<strong>za</strong> pośrednictwem Polskiego Towarzystwa Nauk<br />

o Zwierzętach Laboratoryjnych PolLASA.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z czeskimi naukowcami opracowano<br />

oryginalną procedurę przygotowania<br />

próbek biologicznych oraz metodę chromatograficzną<br />

do oznac<strong>za</strong>nia kwasu fitowego w próbkach<br />

biologicznych. Najważniejszą <strong>za</strong>letą nowych<br />

opracowanych metod była ich <strong>za</strong>dowalająca precyzja<br />

oraz prostota; udało się bowiem wyeliminować<br />

konieczność upochodnienia oznac<strong>za</strong>nego<br />

kwasu fitowego w materiałach biologicznych.<br />

Opracowana oryginalna procedura przygotowania<br />

próbek oraz nowa i prosta metoda chromatograficzna<br />

może być rutynowo wykorzystywana<br />

do oznac<strong>za</strong>nia kwasu fitowego w materiałach biologicznych.<br />

Wyniki tych analiz mogą być cenne<br />

w badaniach nad poprawą wartości prozdrowotnych<br />

artykułów spożywczych, których źródłem<br />

są zwierzęta gospodarskie oraz w diagnostyce<br />

schorzeń nowotworowych.<br />

• W ramach współpracy z Wydziałem Biologii<br />

Uniwersytetu w Lund wykonano doświadczenia<br />

na nowo narodzonych prosiętach i noworodkach<br />

– 80 –

---

szczurzych. Na obu modelach doświadc<strong>za</strong>lnych<br />

badano wpływ czynników wpływających na rozwój<br />

organizmu we wczesnym okresie postnatalnym,<br />

głównie immunoglobulin, bioaktywnych<br />

peptydów siary i mleka (obestatyny i greliny),<br />

a także zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczej funkcji<br />

trzustki. Wyniki przeprowadzonych doświadczeń<br />

wyka<strong>za</strong>ły istotny wpływ immunoglobulin na<br />

wzrost i dojrzewanie przewodu pokarmowego <strong>za</strong>równo<br />

u nowo narodzonych prosiąt, jak i szczurów.<br />

W obydwu przypadkach podanie immunoglobulin<br />

powodowało istotny wzrost indeksów<br />

mitotycznych przy jednoczesnym zmniejszeniu<br />

wartości indeksu apoptotycznego. Z kolei podawanie<br />

egzogennej obestatyny istotnie wpłynęło<br />

na przyśpieszenie dojrzewania strukturalnego<br />

błony śluzowej jelita cienkiego u obu gatunków,<br />

przy czym u prosiąt spowodowało również<br />

wzrost aktywności enzymów rąbka szczoteczkowego.<br />

Wieloetapowe badania wyka<strong>za</strong>ły również<br />

istotną rolę trzustki w procesie trawienia mleka.<br />

Dodatkowo wyka<strong>za</strong>no, że wszelkie <strong>za</strong>burzenia<br />

funkcji trzustki we wczesnym okresie postnatalnym<br />

powodują poważne <strong>za</strong>burzenia rozwojowe<br />

strukturalne, jak i funkcjonalne jelita cienkiego.<br />

Prowadzone wspólnie badania, oprócz charakteru<br />

badań podstawowych, <strong>za</strong>wierają również elementy<br />

badań przedklinicznych, a wyniki w nich<br />

uzyskiwane mogą odegrać rolę w medycynie<br />

ludzkiej.<br />

• Celem badań prowadzonych we współpracy<br />

z Institute of Animal Health, Welfare and Nutrition,<br />

Faculty of Agricultural Sciences, University<br />

of Aarhus, Foulum, Dania było określenie<br />

wpływu dodatku maślanu sodu oraz preparatu<br />

kokcydiostatycznego, antybiotyku jonoforowego,<br />

salinomycyny, do mies<strong>za</strong>nki paszowej na skład<br />

i aktywność mikroflory przewodu pokarmowego<br />

kurcząt brojlerów, morfologię jelita cienkiego<br />

oraz wyniki odchowu. Stwierdzono, że dodanie<br />

salinomycyny obniżało liczebność i aktywność<br />

oraz zmieniało skład jakościowy mikroflory w jelicie<br />

biodrowym kurcząt. Towarzyszyło temu obniżenie<br />

spożycia paszy i przyrostu masy ciała,<br />

czemu przeciwdziałało uzupełnienie mies<strong>za</strong>nki<br />

otoczkowanym maślanem sodu.<br />

Tytuł profesora uzyskał Tomasz Misztal.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Jarosław Woliński Wpływ egzogennej obestatyny<br />

na przewód pokarmowy nowo narodzonych<br />

prosiąt.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Projekt „BIO-CENTRUM – zwierzę, żywność,<br />

człowiek”; Projekt „BIOŻYWNOŚĆ – innowacyjne<br />

funkcjonalne produkty pochodzenia zwierzęcego”.<br />

* 05-110 Jabłonna, ul. Instytucka 3<br />

( (22) 765-33-00, fax (22) 765-33-02<br />

: e-mail; office@ifzz.pan.pl<br />

www.ifzz.pl<br />

INSTYTUT FIZJOLOGII ROŚLIN<br />

im. Franciszka Górskiego <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Franciszek Dubert (do<br />

30 kwietnia <strong>2012</strong> r.)<br />

prof. dr hab. Jolanta Biesaga-Kościelniak (od<br />

1 maja <strong>2012</strong> r.)<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

inż. Stanisław Rożek<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 59 pracowników, w tym 32 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

37 prac, z tego 32 prace w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 34 projekty badawcze, w tym<br />

5 <strong>za</strong>granicznych, 13 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 11 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Badano rolę regulatorów wzrostu o charakterze<br />

kationowym w uzyskaniu zdolności do<br />

kwitnienia wierzchołków wegetatywnych szczepionych<br />

na roślinach generatywnych rzepaku<br />

ozimego. Celem badań było oznaczenie zmian<br />

ilościowych i jakościowych hormonów kationowych<br />

w różnych etapach rozwoju generatywnego<br />

dla roślin rzepaku ozimego szczepionych (fa<strong>za</strong><br />

– 81 –

---

wegetatywna) na roślinach kwitnących. Uzyskane<br />

wyniki wskazują, iż udział cytokinin i poliamin<br />

w indukcji kwitnienia roślin ozimych nie <strong>za</strong>leży<br />

od chłodzenia roślin, ale stanowi składową sekwencji<br />

reakcji prowadzących do przejścia roślin<br />

z fazy wegetatywnej do generatywnej.<br />

• Badano zmiany w rozmieszczeniu anionorodnika<br />

ponadtlenkowego oraz nadtlenku wodoru<br />

w hypokotylach Mesembryanthemum crystallinum<br />

podc<strong>za</strong>s indukcji ryzogenezy w warunkach<br />

in vitro. Celem badań było sprawdzenie hipotezy<br />

<strong>za</strong>kładającej, że podc<strong>za</strong>s indukcji procesu ryzogenezy<br />

oraz we wczesnych etapach rozwoju korzeni<br />

istnieją różnice w rozmieszczeniu i stężeniu reaktywnych<br />

form tlenu (RFT), wynikające z aktywności<br />

metabolicznej tkanek i kompartmentów<br />

komórek regenerujących, na przykładzie ryzogenezy<br />

w hypokotylach M. crystallinum. Na podstawie<br />

uzyskanych wyników można wnioskować, że<br />

rolę sygnałową w procesach indukcji procesów<br />

morfogenezy pełni anionorodnik ponadtlenkowy,<br />

a w c<strong>za</strong>sie rozwoju nowych organów nadtlenek<br />

wodoru odgrywa znaczącą rolę.<br />

• Badano <strong>za</strong>leżność pomiędzy poziomem wolnych<br />

związków fenolowych oraz zwią<strong>za</strong>nych ze<br />

ścianą komórkową a aktywnością aparatu fotosyntetycznego<br />

i stosunkami wodnymi u pszenżyta<br />

w warunkach suszy glebowej. Celem badań było<br />

potwierdzenie istotnego udziału związków fenolowych<br />

zwią<strong>za</strong>nych ze ścianą komórkową w mechanizmach<br />

adaptacji do suszy pszenżyta. Związki<br />

fenolowe, które tworzą poprzeczne mostki z węglowodanami<br />

ściany komórkowej, w porównaniu<br />

z wolnymi fenolami, można uznać <strong>za</strong> efektywny<br />

mechanizm adaptacji do warunków dehydratacji<br />

liści. Ta więks<strong>za</strong> efektywność zwią<strong>za</strong>na jest<br />

z możliwością ich wielokierunkowego działania<br />

jako fotoprotektorów w stosunku do aparatu fotosyntetycznego<br />

i hydrofobowych stabili<strong>za</strong>torów<br />

<strong>za</strong>pobiegających utracie wody przez apoplast.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Prowadzono współpracę z lokalnymi stacjami<br />

hodowli roślin: z Małopolską Hodowlą Roślin<br />

HBP w Polanowicach w ramach opracowywania<br />

metody uzyskiwania podwojonych haploidów<br />

pszenicy; Zakładem Roślin Zbożowych Instytutu<br />

Hodowli i Aklimaty<strong>za</strong>cji Roślin – PIB w <strong>za</strong>kresie<br />

fizjologicznych i genetycznych metod obniżania<br />

<strong>za</strong>wartości białek alergizujących w ziarnach pszenicy;<br />

Produkcją i Hodowlą Roślin Ogrodniczych<br />

w Krzeszowicach sp. z o.o., w ramach badań nad<br />

jakością pomidorów.<br />

• Współpracowano z: Przedsiębiorstwem IN-<br />

TERMAG Sp. z o.o. w celu określenia efektywności<br />

wybranych stymulatorów roślinnych (Tytanit,<br />

Sylvit i in.) w łagodzeniu skutków stresów<br />

środowiskowych, w szczególności stresu suszy<br />

i <strong>za</strong>solenia, u roślin strączkowych; Krakowską<br />

Hodowlą i Nasiennictwem Ogrodniczym POLAN<br />

Sp. z o.o. w celu oznaczenia stopnia wrażliwości<br />

wybranych gatunków i odmian roślin strączkowych<br />

na stres suszy oraz określenie jego wpływu<br />

na wartość żywieniową nasion (m.in. skład aminokwasowy).<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z partnerami słowackimi (Institute<br />

of Plant Genetics and Biotechnology, Slovak<br />

Academy of Sciences) otrzymano transgeniczne<br />

<strong>za</strong>rodki androgeniczne rzepaku <strong>za</strong>wierające syntetyczny<br />

promotor, który aktywuje ekspresję genów<br />

w obecności śladowych ilości auksyny w mikrosporach<br />

oraz androgenicznych strukturach<br />

<strong>za</strong>rodkowych rzepaku w warunkach kontrolnych<br />

stymulujących przebieg procesu embriogenezy.<br />

Os<strong>za</strong>cowano efektywność procesu indukcji androgenezy<br />

w <strong>za</strong>stosowanych warunkach kultury<br />

in vitro.<br />

• We współpracy z partnerami hiszpanskimi<br />

(Estación Experimental de Aula Dei Consejo Superior<br />

de Investigaciones Científicas) wykonano<br />

analizę wpływu n-butanolu na efektywność androgenezy<br />

w kulturach pylnikowych pszenżyta<br />

i pszenicy oraz opracowano modyfikacje metod<br />

utrwalania mikrospor i immunodetekcji cytoszkieletu<br />

mikrotubularnego. Zoptymalizowano metodę<br />

utrwalania i immunodetekcji cytoszkieletu<br />

mikrotubularnego w mikrosporach pszenicy.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Tomasz Hura Związki fenolowe jako biochemiczny<br />

wskaźnik odporności na stres suszy na przykładzie<br />

pszenżyta;<br />

Anna Janeczko Wpływ wybranych związków<br />

steroidowych na procesy fizjologiczne roślin ze<br />

– 82 –

---

szczególnym uwzględnieniem indukcji kwitnienia.<br />

Uzyskany doktorat:<br />

Agata Nowakowska Optymali<strong>za</strong>cja metody otrzymywania<br />

podwojonych haploidów owsa Avena<br />

sativa L.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: EKO-KAT<br />

„Innowacyjne materiały katalityczne w ochronie<br />

ekosystemu”; „Genomika i transgene<strong>za</strong> roślin<br />

użytkowych”; BIONAN – Molekularne mechanizmy<br />

oddziaływań w nanoukładach biologicznych<br />

oraz układach aktywnych biologicznie modyfikowanych<br />

nanocząstkami.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

POLAPGEN Ogólnopolskie Konsorcjum Naukowo-Przemysłowe<br />

Genetyki i Genomiki Stosowanej;<br />

GENMARK Konsorcjum Naukowo-Przemysłowe<br />

powołane do projektu realizowanego<br />

w ramach Programu Badań Stosowanych w ścieżce<br />

A; Konsorcjum powołane w celu wspólnego<br />

opracowywania i składania wniosków na reali<strong>za</strong>cję<br />

projektów badawczych w ramach ogłas<strong>za</strong>nych<br />

konkursów oraz reali<strong>za</strong>cji uzyskanych projektów;<br />

Umowa dotycząca reali<strong>za</strong>cji programu wieloletniego:<br />

„Uleps<strong>za</strong>nie krajowych źródeł białka roślinnego,<br />

ich produkcji, systemu obrotu i wykorzystania<br />

w pas<strong>za</strong>ch”.<br />

* 30-239 Kraków, ul. Nie<strong>za</strong>pominajek 21<br />

( (12) 425-18-33, fax (12) 425-18-44<br />

: e-mail: ifr@ifr-pan.krakow.pl<br />

www.ifr-pan.krakow.pl<br />

INSTYTUT GENETYKI I HODOWLI<br />

ZWIERZĄT <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Jarosław Horbańczuk<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Marian Różycki<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 96 pracowników, w tym 34 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

215 prac, z tego 59 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 35 projektów badawczych,<br />

w tym 4 <strong>za</strong>graniczne, 27 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 10 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Prowadzono badania nad klonowaniem ssaków<br />

i interakcjami jądrowo-cytoplazmatycznymi<br />

w rozwoju rekonstruowanych <strong>za</strong>rodków. Badania<br />

obejmowały m.in. indukcję diapauzy <strong>za</strong>rodkowej<br />

w blastocystach niediapauzujących gatunków<br />

ssaków. Diapau<strong>za</strong> <strong>za</strong>rodkowa jest przejściowym<br />

<strong>za</strong>trzymaniem rozwoju <strong>za</strong>rodkowego. Zjawisko<br />

to występuje u wielu gatunków roślin i zwierząt<br />

w sytuacjach, kiedy <strong>za</strong>grożony jest dalszy rozwój<br />

<strong>za</strong>rodkowy, między innymi z powodu trudnych<br />

warunków klimatycznych, niewystarc<strong>za</strong>jącej ilości<br />

pokarmu, czy też laktacji. U ssaków diapau<strong>za</strong><br />

<strong>za</strong>rodkowa <strong>za</strong>chodzi w stadium blastocysty i jej<br />

następstwem jest opóźniona implantacja blastocysty<br />

w macicy. Po raz pierwszy wyka<strong>za</strong>no, że<br />

diapau<strong>za</strong> <strong>za</strong>rodkowa jest zjawiskiem w pełni odwracalnym.<br />

Badania wyka<strong>za</strong>ły również, że <strong>za</strong>rodki<br />

gatunku niediapauzującego (owca) mogą wejść<br />

w diapauzę, co sugeruje, że jest ona zjawiskiem<br />

konserwatywnym filogenetycznie, a nie dodatkowo/wtórnie<br />

nabytym przez gatunki diapauzujące.<br />

Stawia to tym samym pod znakiem <strong>za</strong>pytania<br />

obowiązującą obecnie teorię o nie<strong>za</strong>leżnym pojawieniu<br />

się i ewolucji tego zjawiska u różnych gatunków<br />

ssaków i otwiera jednocześnie nowe perspektywy<br />

dla biologii rozwoju i ewolucji. Jeżeli<br />

diapau<strong>za</strong> <strong>za</strong>rodkowa może wystąpić u wszystkich<br />

gatunków ssaków, może mieć to istotne implikacje<br />

medyczne w odniesieniu do ciąży u człowieka<br />

i dlatego ważne jest to wyjaśnienie.<br />

• Realizowano projekt „Rola oksygenazy hemowej-1<br />

w regulacji metabolizmu żela<strong>za</strong> w warunkach<br />

fizjologicznych oraz w niedokrwistości<br />

hemolitycznej i niedokrwistości na tle niedoboru<br />

żela<strong>za</strong> – modelowe badania na mys<strong>za</strong>ch<br />

z nokautem genu Hmox1”. Celem badań była<br />

charakterystyka molekularnych mechanizmów<br />

odzyskiwania żela<strong>za</strong> ze starych erytrocytów<br />

i jego recyrkulacji do układu krążenia w warunkach<br />

braku aktywności oksygenazy hemowej-1<br />

(HO-1). Prowadzono badania in vivo na mys<strong>za</strong>ch<br />

z nokautem genu Hmox1 (Hmox1 -/- ), kodującym<br />

– 83 –

---

enzym oksygenazę hemową-1. Wyka<strong>za</strong>no, że<br />

wysoka ekspresja i aktywność ferroportyny, eksportera<br />

jonów żela<strong>za</strong>, a także wysoka ekspresja<br />

eksportera hemu FLVCR w nerkach nie <strong>za</strong>pobiegają<br />

toksycznym skutkom nadmiernej akumulacji<br />

żela<strong>za</strong> hemowego i niehemowego resorbowanych<br />

z moczu pierwotnego. W konsekwencji w nerkach<br />

dochodzi do indukcji stanu <strong>za</strong>palnego, stresu<br />

tlenowego i <strong>za</strong>burzenia funkcji nerek.<br />

• Realizowano projekt „Profil ekspresji genów<br />

układu odpornościowego w patofizjologii gruczołu<br />

sutkowego krów”. Celem pracy było określenie<br />

poziomu ekspresji wybranych genów β-defensyn<br />

i katelicydyn w tkankach wymienia krów oraz<br />

komórkach somatycznych mleka pobranych od<br />

krów zdrowych i <strong>za</strong>każonych gronkowcami koagulazoujemnymi<br />

i koagulazododatnimi w 1, 2<br />

oraz 3 i 4 laktacji oraz określenie profilu ekspresji<br />

innych genów zwią<strong>za</strong>nych z odpowiedzią immunologiczną<br />

metodą mikromacierzową w tkankach<br />

wymienia krów. Rod<strong>za</strong>j <strong>za</strong>każenia w różnym<br />

stopniu wpłynął na poziom ekspresji genów<br />

peptydów przeciwdrobnoustrojowych oraz profil<br />

ekspresji innych genów układu immunologicznego<br />

w tkankach wymienia i w komórkach<br />

somatycznych mleka krów. Wyniki wskazują na<br />

udział szlaków zwią<strong>za</strong>nych m.in. z migracją komórek<br />

odpornościowych, odpowiedzią <strong>za</strong>palną,<br />

reakcją na uszkodzenie tkanki w reakcji obronnej<br />

tkanek gruczołu sutkowego na <strong>za</strong>każenia<br />

gronkowcami.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych lub<br />

prac rozwojowych o znaczeniu społecznym,<br />

działania zwięks<strong>za</strong>jące innowacyjność:<br />

• W Instytucie badano wpływ stosowania roślin<br />

genetycznie modyfikowanych (na przykładzie<br />

przepiórki japońskiej) na wartość odżywczą mięsa<br />

i jaj, bezpieczeństwo żywności oraz użytkowość<br />

i status zdrowotny ptaków. Badano wystepowanie<br />

różnic w poziomie cech produkcyjnych przepiórki<br />

japońskiej oraz w składzie chemicznym mięsa<br />

i jaj ptaków żywionych trzema rod<strong>za</strong>jami pasz,<br />

według następującego schematu: grupa A karmiona<br />

soją zmodyfikowaną genetycznie, grupa<br />

B karmiona kukurydzą zmodyfikowaną genetycznie<br />

oraz grupa C żywiona pas<strong>za</strong>mi bez dodatku<br />

GMO. W żadnej z badanych próbek mięśni i jaja<br />

przepiórki japońskiej nie stwierdzono występowania<br />

konstruktu genowego pochodzącego z roślin<br />

genetycznie modyfikowanych. Nie stwierdzono<br />

również pogorszenia wyników produkcyjnych,<br />

reprodukcyjnych i stanu zdrowotnego u ptaków<br />

żywionych paszą GMO.<br />

• Produkcja wysokiej jakości żywności (funkcjonalnej)<br />

jest szczególnie istotna w dobie nasilenia<br />

się występowania chorób cywili<strong>za</strong>cyjnych<br />

(choroby nowotworowe, nadwaga, nadciśnienie,<br />

cukrzyca czy alergie). W związku z tym konieczna<br />

staje się potrzeba opracowania i wdrożenia<br />

do sektora rolno-spożywczego kompleksowych<br />

technologii wytwar<strong>za</strong>nia surowców i produktów<br />

zwierzęcych o wysokiej wartości odżywczej<br />

i prozdrowotnej (funkcjonalnej). Instytut w ramach<br />

utworzonego konsorcjum realizuje projekt<br />

„BIOŻYWNOŚĆ – innowacyjne funkcjonalne<br />

produkty pochodzenia zwierzęcego”, którego<br />

celem jest zwiększenie poziomu innowacyjności<br />

polskiego sektora rolno-spożywczego poprzez<br />

badania w obs<strong>za</strong>rze nauk zwią<strong>za</strong>nych z jakością<br />

żywności. Współczesny konsument oczekuje<br />

żywności nie tylko bezpiecznej, ale także odznac<strong>za</strong>jącej<br />

się wysokimi walorami prozdrowotnymi<br />

i pozyskiwanej od zwierząt zdrowych, mających<br />

<strong>za</strong>pewniony dobrostan i aby stosowane technologie<br />

nie narus<strong>za</strong>ły równowagi ekologicznej w środowisku<br />

naturalnym. Dlatego reali<strong>za</strong>cja projektu<br />

ma kluczowe znaczenie gospodarcze, ekonomiczne<br />

i społeczne.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• W „Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego<br />

do <strong>rok</strong>u 2020” określone zostały<br />

dziedziny nauki i kierunki badań uznanych <strong>za</strong><br />

wiodące na Mazowszu. „Rolnictwo i Żywność”<br />

to ważny obs<strong>za</strong>r dla tego regionu, gdyż województwo<br />

mazowieckie jest wiodącym producentem<br />

wielu produktów rolnych, np. w produkcji<br />

zwierzęcej <strong>za</strong>jmuje pierwsze miejsce wśród województw<br />

w produkcji mięsa i mleka oraz drugie<br />

miejsce w produkcji jaj. Badania naukowe<br />

realizowane w Instytucie zmier<strong>za</strong>jące m.in. do<br />

opracowania technologii wytwar<strong>za</strong>nia innowacyjnych<br />

produktów pochodzenia zwierzęcego<br />

o wysokiej wartości odżywczej i prozdrowotnej,<br />

bardzo dobrze wpisują się w wymieniony wyżej<br />

obs<strong>za</strong>r Strategii. Województwo mazowieckie<br />

– 84 –

---

dysponuje największym potencjałem naukowogospodarczym,<br />

co sprzyja rozwojowi ścisłej<br />

współpracy z jednostkami naukowymi i partnerami<br />

przemysłowymi działającymi nie tylko dla<br />

dobra regionu, ale także kraju.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Współpraca z Teramo University we Włoszech<br />

obejmowała m.in. analizę wpływu biopsji<br />

wczesnych <strong>za</strong>rodków na pre- i postimplantacyjny<br />

rozwój myszy. Myszy wywodzące się z <strong>za</strong>rodków<br />

po biopsji wykazywały, w porównaniu do<br />

zwierząt kontrolnych, zwiększoną masę ciała,<br />

a różnice w tempie przyrostu masy stawały się<br />

coraz bardziej wyraźne od 10 dnia rozwoju postnatalnego.<br />

Jednak u dorosłych zwierząt różnice<br />

w masie ciała stwierdzono tylko u samców. Nie<br />

stwierdzono natomiast wpływu biopsji na masę<br />

narządów wewnętrznych. Zwierzęta po biopsji<br />

wykazywały wzrost aktywności lokomocyjnej<br />

i eksploracyjnej oraz wzrost <strong>za</strong>chowań lękowych.<br />

Są to pierwsze, podjęte na tak sze<strong>rok</strong>ą skalę, badania<br />

nad wpływem biopsji wczesnych <strong>za</strong>rodków<br />

na postnatalny rozwój ssaków. Ponieważ procedura<br />

ta jest stosowana w diagnostyce prenatalnej<br />

u ludzi, obserwacje te mogą mieć istotne znaczenie<br />

w określeniu stopnia <strong>za</strong>grożenia, jakie wiąże<br />

się ze stosowaniem tej procedury.<br />

• Współpraca z University of Manchester, Wlk.<br />

Brytania obejmowała m.in.: przeprogramowanie<br />

komórek somatycznych w środowisku wczesnego<br />

<strong>za</strong>rodka – podjęto próbę wyprowadzenia <strong>za</strong>rodkowych<br />

komórek macierzystych z chimerowych<br />

<strong>za</strong>rodków; charakterystyki czynników transkrypcyjnych<br />

odpowiedzialnych <strong>za</strong> różnicowanie linii<br />

komórkowych we wczesnym <strong>za</strong>rodku królika –<br />

stwierdzono ekspresję m.in. białek Sox2, Oct4,<br />

Gata6, Cdx2 i innych.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Aleksandra Górecka-Bruzda Cechy psychiczne<br />

koni – ocena i znaczenie dla użytkownika;<br />

Mariusz Pierzchała Anali<strong>za</strong> genomu świni pod<br />

kątem identyfikacji genów wpływających na cechy<br />

użytkowości mięsnej.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Michał Kaszuba Struktura genetyczna populacji<br />

cietrzewia (Tetrao tetrix) w północno-wschodniej<br />

Polsce, określona na podstawie polimorfizmu sekwencji<br />

mikrosatelitarnych DNA;<br />

Ewa Kościuczuk Profil ekspresji genów układu<br />

odpornościowego w patofizjologii gruczołu sutkowego<br />

krów z uwzględnieniem genów beta-defensyn<br />

i katelicydyn;<br />

Adrianna Pawlik Polimorfizm genu laktoferyny<br />

i jego ekspresja w leukocytach mleka w powią<strong>za</strong>niu<br />

z podatnością krów na <strong>za</strong>palenie wymienia;<br />

Anna Rynkowska Wpływ podwyższonej temperatury<br />

na wczesny rozwój <strong>za</strong>rodków bydlęcych<br />

hodowanych w obecności komórek nabłonka jajowodu<br />

krowy;<br />

Katarzyna Sartowska Efektywność stosowania<br />

różnych form selenu w żywieniu indyków reprodukcyjnych.<br />

Przy Instytucie działa „Centre of Excellence in<br />

Genomics, Biotechnology and Quality of Animal<br />

Products in Sustainable Production Systems with<br />

consideration of Animal Welfare” – ANIMBIO-<br />

GEN in EU.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Bio-centrum – zwierzę, żywność i człowiek”;<br />

„BIOŻYWNOŚĆ – innowacyjne, funkcjonalne<br />

produkty pochodzenia zwierzęcego”.<br />

* 05-552 Magdalenka, Jastrzębiec, ul. Postępu 36A<br />

( (22) 756-17-11, fax (22) 756-14-17<br />

: e-mail: sekretariat@ighz.pl<br />

www.ighz.edu.pl<br />

INSTYTUT GENETYKI ROŚLIN <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Bogdan Wolko<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Franciszek Dubert<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 106 pracowników, w tym 44 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 65<br />

prac, z tego 29 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 50 projektów badawczych, w tym 6<br />

– 85 –

---

<strong>za</strong>granicznych, 6 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 24 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Wyka<strong>za</strong>no, że intensywność fotosyntezy<br />

w warunkach suszy u form introgresywnych Lolium<br />

multiflorum/Festuca arundinacea nie jest<br />

u<strong>za</strong>leżniona od stopnia otwarcia aparatów szparkowych<br />

i od aktywności fotosystemu II, lecz od<br />

wydajności cyklu Calvina. Stwierdzono również<br />

pozytywną <strong>za</strong>leżność między intensywnością<br />

fotosyntezy a poziomem akumulacji chloroplastowej<br />

aldolazy i białka 14-3-3, <strong>za</strong>angażowanych<br />

w regulację wydajności fazy regeneracyjnej cyklu<br />

Calvina.<br />

• Stwierdzono wielokrotnie silniejszą alergenność<br />

<strong>za</strong>rodników grzybów rod<strong>za</strong>ju Alternaria<br />

i Cladosporium, aniżeli podawane w literaturze<br />

medycznej progi <strong>za</strong>grożenia wymagane do wystąpienia<br />

klinicznych objawów chorobowych.<br />

Opracowano metodę ilościowej detekcji DNA<br />

grzybów rod<strong>za</strong>ju Alternaria (Real Time PCR,<br />

SybrGreen), która może <strong>za</strong>stąpić bardzo pracochłonny<br />

monitoring mikroskopowy. Metoda ta<br />

może zostać skomercjalizowana.<br />

• Zidentyfikowano białka różniące się poziomem<br />

akumulacji w liniach jęczmienia o zróżnicowanym<br />

typie wzrostu uwarunkowanym obecnością<br />

lub brakiem genu półkarłowatości sdw1.<br />

Jest to między innymi białko kodowane przez<br />

gen ES2A, którego ekspresja jest giberelino<strong>za</strong>leżna.<br />

U roślin z genem półkarłowatości (o rozłożystym<br />

pokroju) stwierdzono spadek ilości tego<br />

białka w fazie krzewienia, w porównaniu z jego<br />

<strong>za</strong>wartością w siewkach w fazie trzeciego liścia.<br />

Podobną <strong>za</strong>leżność stwierdzono dla białek szoku<br />

termicznego (HSP) oraz RuBisCo dużej podjednostki<br />

alfa i beta.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• W <strong>2012</strong> r. Instytut włączył się do projektu<br />

„Foresight” (Narzędzie wspierające transfer<br />

wiedzy między nauką i przedsiębiorstwami) oraz<br />

utworzona został Grupa Doradc<strong>za</strong> ds. Regionalnej<br />

Strategii Inteligentnej Specjali<strong>za</strong>cji przy Urzędzie<br />

Mars<strong>za</strong>łkowskim Województwa Wielkopolskiego,<br />

do której weszli również przedstawiciele IGR<br />

<strong>PAN</strong>. Zostali oni współautorami czterech inicjatyw<br />

(powstania Wielkopolskiego Centrum Roślin<br />

Energetycznych; Centrum Fenotypowania Roślin;<br />

współpracy wielkopolskich placówek naukowych<br />

z firmami z otoczenia rolnictwa w <strong>za</strong>kresie wdrażania<br />

nowoczesnych technologii <strong>za</strong>pewniających<br />

wysoką produktywność roślin w zmieniających<br />

się warunkach klimatycznych oraz utworzenia<br />

Środowiskowego Centrum Edukacji i Innowacji<br />

Instytutów <strong>PAN</strong> w Poznaniu), które mają być<br />

wprowadzone do Regionalnej Strategii Rozwoju<br />

Województwa.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z Institute for Genomic Biology,<br />

University of Illinois, Urbana-Champaign, IL,<br />

USA uzyskano po raz pierwszy na świecie dwie<br />

linie podwojonych haploidów (DH) u gatunku<br />

Miscanthus sinensis. Formy te stanowią jedyne<br />

homozygotyczne rośliny z tego gatunku, którego<br />

genom według ostatnich badań genetycznych ma<br />

charakter paleotetraploidlany, co znacznie utrudnia<br />

konstruowanie jego mapy genetycznej. Zastosowano<br />

populację mapującą (F1) wraz z dwoma<br />

liniami DH, co pozwoliło na odróżnienie segregacji<br />

allelicznej dla pojedynczego locus od<br />

utrwalonej różnicy pomiędzy paralogami, nawet<br />

w przypadku obszernej duplikacji genów.<br />

• Podjęto współpracę z zespołem Institute of<br />

Plant Science, Agricultural Research Organi<strong>za</strong>tion,<br />

The Volcani Center, Bet Dagan w Izraelu<br />

w celu poszukiwania molekularnych podstaw<br />

męskiej sterylności u czosnku (Allium sativum).<br />

Badania prowadzone przez zespół z Instytutu<br />

obejmowały analizy proteomiczne oraz molekularne<br />

– zróżnicowania genetycznego wybranych<br />

linii tego gatunku. Uzyskane mapy białkowe<br />

wyka<strong>za</strong>ły istotne zróżnicowanie zestawów białek<br />

obecnych w pylnikach form płodnych, męskosterylnych<br />

i kompletnie sterylnych.<br />

• We współpracy z instytucjami naukowymi<br />

Francji, Hiszpanii, Holandii, Portugalii, Republiki<br />

Czeskiej, Rosji i Wielkiej Brytanii, w ramach<br />

projektu „Grain legumes” finansowanego przez<br />

6 Program Ramowy UE scharakteryzowano ponad<br />

4500 genotypów grochu z wykorzystaniem<br />

markerów molekularnych. Przeprowadzono badania<br />

nad różnorodnością biologiczną <strong>za</strong>sobów<br />

– 86 –

---

genowych grochu siewnego (Pisum sativum L.)<br />

w najważniejszych centrach europejskich. Wykonano<br />

analizy na poziomie molekularnym nad<br />

zmiennością <strong>za</strong>sobów genowych Pisum. Między<br />

innymi wykryto grupy genotypów i centra, których<br />

zmienność wykrac<strong>za</strong> po<strong>za</strong> przeciętną dla<br />

badanego rod<strong>za</strong>ju.<br />

Uzyskano patenty: „Kaseta ekspresyjna, cząsteczka<br />

T-DNA, roślinny wektor ekspresyjny, transgeniczna<br />

komórka roślinna oraz ich <strong>za</strong>stosowanie<br />

do wytwar<strong>za</strong>nia szczepionki”; „Odmiana grochu<br />

siewnego Akord”.<br />

Tytuł profesora uzyskał Stanisław Jeżowski.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Aleksandra Bocian Anali<strong>za</strong> akumulacji wybranych<br />

białek i metabolitów pierwotnych u życicy<br />

trwałej (Lolium perenne L.) podc<strong>za</strong>s hartowania<br />

na mróz;<br />

Katarzyna Pankiewicz Zmienność wybranych<br />

gatunków z rod<strong>za</strong>ju Lathyrus na poziomie fenotypowym<br />

i molekularnym;<br />

Bartosz S<strong>za</strong>bała Charakterystyka ekspresji genu<br />

Dhn24 w adaptacji gatunków z rodziny Solanaceae<br />

do niskiej temperatury i suszy oraz anali<strong>za</strong><br />

potencjalnej roli kodowanego białka (DHN24)<br />

w aklimaty<strong>za</strong>cji do niskiej temperatury.<br />

Instytut należy do sieci naukowej GENOMIS.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

PLANTOVAC; Wielkopolskie Centrum Zaawansowanych<br />

Technologii; Konsorcjum Genetyki<br />

i Genomiki Stosowanej POLAPGEN; Konsorcjum<br />

Transplant; Konsorcjum SYSFLO; Konsorcjum<br />

GENSEK (Ogólnopolskie Konsorcjum Naukowo-Przemysłowe<br />

Genomiki i Biotechnologii<br />

Żyta); Konsorcjum „GrassMargins”.<br />

* 60-479 Poznań, ul. Strzeszyńska 34<br />

( (61) 655-02-00, fax (61) 655-03-01<br />

: e-mail: office@igr.poznan.pl<br />

www.igr.poznan.pl<br />

INSTYTUT OCHRONY PRZYRODY <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Henryk Okarma<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. rzecz.<br />

<strong>PAN</strong> Adam Łomnicki<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 66 pracowników, w tym 23 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

214 prac, z tego 40 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 51 projektów badawczych,<br />

14 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

17 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Wyka<strong>za</strong>no szkodliwy wpływ obcych gatunków<br />

inwazyjnych na różnorodność biologiczną<br />

Polski (wzrost liczby gatunków wyka<strong>za</strong>nych<br />

w Polsce, <strong>za</strong>grożenie dla fauny <strong>za</strong>pylaczy).<br />

• Określono wskaźniki ornitologiczne dla programów<br />

rolnośrodowiskowych.<br />

• Wyka<strong>za</strong>no ważność obs<strong>za</strong>rów słabo pofragmentowanych<br />

dla ochrony różnorodności biologicznej<br />

w skali Europy.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Instytut Ochrony Przyrody <strong>PAN</strong> jest głównym<br />

koordynatorem ogólnokrajowego programu<br />

Natura 2000 realizowanego przez Ministerstwo<br />

Środowiska, a jego <strong>za</strong>dania to: tworzenie merytorycznych<br />

podstaw wyznac<strong>za</strong>nia i funkcjonowania<br />

sieci Natura 2000 w Polsce, monitoringu<br />

przyrodniczego w Polsce; współpraca z organami<br />

administracji państwowej w <strong>za</strong>kresie ochrony<br />

przyrody, ze szczególnym uwzględnieniem sieci<br />

Natura 2000; gromadzenie i przetwar<strong>za</strong>nie informacji<br />

o gatunkach i siedliskach przyrodniczych<br />

Natura 2000; rozpowszechnianie informacji<br />

o programie Natura 2000, w tym utrzymywanie<br />

i aktuali<strong>za</strong>cja strony internetowej. W <strong>2012</strong> r. opracowano<br />

i opublikowano podręczniki metodyczne<br />

dotyczące: monitoringu gatunków zwierząt,<br />

monitoringu gatunków roślin oraz monitoringu<br />

– 87 –

---

siedlisk przyrodniczych Natura 2000, wprowadzono<br />

te przewodniki do praktyki monitoringu<br />

obs<strong>za</strong>rów i gatunków Natura 2000 w Polsce.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• W <strong>2012</strong> r. Instytut Ochrony Przyrody <strong>PAN</strong><br />

został członkiem <strong>za</strong>łożycielem Małopolskiego<br />

Klastra Wodnego i wchodzi w skład Rady Partnerów<br />

tego Klastra. Klaster powstał z inicjatywy<br />

Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanali<strong>za</strong>cji<br />

SA w Krakowie. Celem Klastra jest<br />

wspieranie inicjatyw służących przeciwdziałaniu<br />

występowania i minimalizowania negatywnych<br />

skutków zjawisk atmosferycznych poprzez<br />

stworzenie sieci współpracy pomiędzy przedstawicielami<br />

środowisk naukowych, gospodarczych<br />

i administracji publicznej.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Tadeusz Zając Mechanizmy osiedlania się samców<br />

<strong>rok</strong>itniczki Acrocephalus schoenobaenus.<br />

Uzyskany doktorat:<br />

Agnieszka Ols<strong>za</strong>ńska Comparisons of attitudes<br />

of key interest groups towards wolf Canis lupus<br />

and Eurasian lynx Lynx lynx conservation in Poland<br />

(Porównanie postaw głównych grup interesu<br />

wobec ochrony i <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia populacjami wilka<br />

(Canis lupus) i rysia euroazjatyckiego (Lynx lynx)<br />

w Polsce).<br />

* 31-120 Kraków, Al. Mickiewic<strong>za</strong> 33<br />

( (12) 632-22-21, fax (12) 632-24-32<br />

: e-mail: sekretariat@iop.krakow.pl<br />

www.iop.krakow.pl<br />

INSTYTUT PALEOBIOLOGII<br />

im. Romana Kozłowskiego <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jerzy Dzik<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Józef Kaźmierc<strong>za</strong>k<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 39 pracowników, w tym 20 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 73<br />

prace, z tego 60 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 18 projektów badawczych, w tym<br />

3 <strong>za</strong>graniczne, 32 <strong>za</strong>dania badawcze w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 35 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Realizowano temat „Paleobiologia morskiego<br />

bentosu”. Obecnie żyjące c<strong>za</strong>rne korale (Antipatharia)<br />

stanowią wyraźnie wyodrębnioną grupę<br />

korali sześciopromiennych obejmującą około 230<br />

gatunków z 42 rod<strong>za</strong>jów. Pomimo ich powszechnego<br />

występowania we współczesnych faunach,<br />

korale te były dotąd nieznane w stanie kopalnym.<br />

Opisano liczne fosforanowe skamieniałości wykazujące<br />

niezwykłe podobieństwa do elementów<br />

szkieletowych współczesnych Antipatharia. Jest<br />

to pierwsze znalezisko kopalnych przedstawicieli<br />

tej grupy, tym bardziej <strong>za</strong>skakujące, że reprezentuje<br />

ono wczesny ordowik, a więc liczy ok. 470 milionów<br />

lat. Badania filogenetyczne Anthozoa wywodzone<br />

z danych molekularnych wskazują, że<br />

pierwsze rozdzielenie linii w obrębie Hexacoralla<br />

miało miejsce ok. 425 mln. lat temu. Odkrycie<br />

c<strong>za</strong>rnych korali we wczesnym ordowiku wskazuje,<br />

że ten rozdział miał miejsce o wiele wcześniej.<br />

• W ramach prac nad tematem „Ewolucja przystosowań<br />

anatomicznych w szkieletach bezkręgowców”<br />

opisano pierwsze znalezisko w paleozoiku<br />

(dolny dewon Podola) trójwymiarowo<br />

<strong>za</strong>chowanych odnóży u małżoraczka z rzędu<br />

Podocopida (Metacopina). Materiał <strong>za</strong>wiera też<br />

okazy tego gatunku z wyjątkowo <strong>za</strong>chowanymi<br />

cechami pancerzyka, jak odciski mięśniowe czy<br />

kanały porowe. Znalezisko to ma duże znaczenie<br />

dla wyjaśnienia wczesnopaleozoicznej ewolucji<br />

Podocopida. Morfologia <strong>za</strong>chowanych odnóży<br />

i skorupek C. submagna sugeruje jego pokrewieństwo<br />

z współczesnymi Podocopida, szczególnie<br />

z dwiema nadrodzinami: Darwinuloidea<br />

i Sigillioidea.<br />

• Realizując temat „Ewolucja organizmów<br />

i przemiany faun na tle przekształceń środowiska<br />

początków ery mezozoicznej”, przedstawiono<br />

nowe stanowisko paleontologiczne na Śląsku, odkryte<br />

w 2008 <strong>rok</strong>u na północnym krańcu miasta<br />

Poręba. Zachowane są tam liczne szczątki kost-<br />

– 88 –

---

ne i roślinne sprzed 215 milionów lat z późnego<br />

triasu. Największe znaczenie mają skamieniałości<br />

najstarszych na świecie żółwi, które oprócz Poręby<br />

występują jeszcze tylko na odsłonięciach<br />

w Niemczech. Jednak są tam znajdowane sporadycznie<br />

i do tej pory znane są jedynie z pancerzy,<br />

podc<strong>za</strong>s gdy w Porębie występują także<br />

kości kończyn i kręgi. Oprócz żółwi z Poręby opisano<br />

także bardzo r<strong>za</strong>dkie w Europie dino<strong>za</strong>ury<br />

drapieżne z grupy celofyzów, rekiny, aeto<strong>za</strong>ury<br />

oraz zęby dużego archo<strong>za</strong>ura, prawdopodobnie<br />

z gatunku Smok wawelski.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• W ramach komercyjnego wykorzystania wykopalisk<br />

w Krasiejowie k. Opola, dyrektor Instytutu<br />

uczestniczył w Urzędzie Mars<strong>za</strong>łkowskim<br />

w uroczystym <strong>za</strong>mknięciu działalności stowarzyszenia<br />

gmin opolskich „Dinopark” i przeka<strong>za</strong>niu<br />

muzeum oraz <strong>za</strong>plec<strong>za</strong> Uniwersytetowi Opolskiemu.<br />

• Pracownicy Instytutu wzięli udział w przygotowaniu<br />

budowy dużego obiektu Muzeum Śląskich<br />

Dino<strong>za</strong>urów dla gminy Pawonków w powiecie<br />

lublinieckim. Popularyzowali również<br />

odkrycia paleontologiczne z opuszczonej kopalni<br />

fosforytów w Annopolu w Gminach Annopol<br />

i Siedliszcze. Organizowali wystawę okresową<br />

dla gminy Sławno w powiecie opoczyńskim dotyczącą<br />

rezultatów wykopalisk w kopalni Owadów-Brzezinki,<br />

częściowo finansowanych przez<br />

gminę.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z partnerami <strong>za</strong>granicznymi<br />

(Uniwersytet Michigan, USA) opublikowano<br />

wyniki badań, które poka<strong>za</strong>ły, że w mezozoiku<br />

udział liliowców sesylnych i wagilnych ulegał<br />

zmianie, co ściśle koreluje się ze zmianami<br />

zróżnicowania drapieżnych jeżowców. Okresy<br />

wysokiego zróżnicowania jeżowców sprzyjały<br />

rozwojowi liliowców posiadających zdolności<br />

lokomotoryczne i <strong>za</strong>nikowi form osiadłych.<br />

Odmiennie, w okresach niskiego zróżnicowania<br />

jeżowców rozwijały się liliowce typowo sesylne.<br />

Wyniki te sugerują, że rozwój drapieżnych<br />

jeżowców przyczynił się w znacznym stopniu do<br />

obserwowanego dziś sukcesu ewolucyjnego liliowców<br />

bezłodygowych i <strong>za</strong>niku form osiadłych,<br />

które dominowały niegdyś w oceanach.<br />

• We współpracy z naukowcami Woods Hole<br />

Oceanographic Institution oraz Muzeum Historii<br />

Naturalnej w Sztokholmie zebrano i zidentyfikowano<br />

kolekcję ślimaków ze skał plioceńskich<br />

z Kane Megamullion na Grzbiecie Śródatlantyckim.<br />

Opisano nowy rod<strong>za</strong>j ślimaka Kaneconcha<br />

<strong>za</strong>liczony do rodziny Provannidae, typowej dla<br />

współczesnych zespołów kominów hydrotermalnych.<br />

Przeprowadzono także przegląd wszystkich<br />

wystąpień przedstawicieli tej rodziny, <strong>za</strong>równo<br />

we współczesnych jak i kopalnych zespołach<br />

chemosyntetycznych.<br />

• Jednym z efektów wieloletniej współpracy<br />

z Rice University z Texasu była możliwość dostępu<br />

do bogatej kolekcji rdzeni osadów czwartorzędowych<br />

i starszych z Antarktyki. Dzięki<br />

połączeniu analiz sedymentologicznych, mikropaleontologicznych,<br />

izotopowych i geochemicznych,<br />

badania trzech rdzeni z Zatoki Maxwell’a<br />

na Wyspie Króla Jerzego pozwoliły włączyć<br />

się w debatę nad historią klimatyczną Szetlandów<br />

Południowych. Zidentyfikowano serię wcześniej<br />

nierozpoznanych wydarzeń na przestrzeni<br />

ostatnich 6 tysięcy lat, zinterpretowanych jako<br />

ograniczenia dopływu wód roztopowych do <strong>za</strong>toki,<br />

a także potencjalny <strong>za</strong>pis Średniowiecznego<br />

Ocieplenia i Małej Epoki Lodowej, których<br />

obecność w Antarktyce jest kwestionowana.<br />

Instytut należy do Naukowej Sieci Polarnej „Multidyscyplinarne<br />

badania geobiosystemu obs<strong>za</strong>rów<br />

polarnych”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjum naukowego<br />

„BioGeoCentrum Badawcze <strong>PAN</strong>”.<br />

* 00-818 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Twarda 51/55<br />

( (22) 697-88-50, fax (22) 620-62-25<br />

: e-mail: paleo@twarda.pan.pl<br />

www.paleo.pan.pl<br />

– 89 –

---

INSTYTUT PARAZYTOLOGII<br />

im. Witolda Stefańskiego <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Władysław Cabaj<br />

Przewodnicząca Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Halina Wędrychowicz<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 55 pracowników, w tym 28 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 56<br />

prac, z tego 35 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 22 projekty badawcze, w tym 2 <strong>za</strong>graniczne,<br />

18 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności<br />

statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 14 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Badając mikropasożyty kiełży (Gammaridae)<br />

w małych przymorskich rzekach wybrzeża Bałtyckiego,<br />

stwierdzono występowanie u kiełży pasożytów<br />

jednokomórkowych: gregaryn i mikrosporydiów.<br />

Żywicielami gregaryn były gatunki<br />

rodzime kiełży (Gammarus pulex, G. lacustris)<br />

oraz gatunki obce pochodzenia północnoamerykańskiego<br />

(G. tigrinus). Mikrosporidia wykryto<br />

u G. pulex i G. lacustris, reprezentantów fauny<br />

rodzimej. Otrzymane wyniki pozwalają na stwierdzenie,<br />

że istnieje realne <strong>za</strong>grożenie przenoszenia<br />

i rozprzestrzeniania się pasożytów jednokomórkowych<br />

(Uradiophora sp.) z rodzimych kiełży<br />

(Gammarus spp.) na gatunki inwazyjne pochodzenia<br />

północnoamerykańskiego (G. tigrinus).<br />

• W ramach projektu „Charakterystyka molekularna<br />

świdrowców z podrod<strong>za</strong>ju Megatrypanum<br />

występujących u wybranych gatunków przeżuwaczy<br />

w Polsce” wyka<strong>za</strong>no, że sekwencje izolatów<br />

świdrowców Trypanosoma sp. od jelenia<br />

sika i jelenia szlachetnego są identyczne i zgodne<br />

z sekwencją Trypanosoma sp. izolatu D30 od<br />

daniela z Anglii (AJ 009165.1). Sekwencja izolatu<br />

od żubra jest w 100% zgodna z sekwencją<br />

T. theileri izolatu K127 z bydła z Niemiec (AJ<br />

009164.1). Ponadto stwierdzono, że na badanym<br />

odcinku ITS-1 sekwencja uzyskana od żubra jest<br />

w 100% zgodna z sekwencją T. theileri od krowy<br />

(AB 56950.1), natomiast sekwencja uzyskana od<br />

jelenia szlachetnego jest w 100% zgodna z sekwencją<br />

T. theileri (AB 007814.1) z GenBank.<br />

Badania potwierdziły, że istnieją dwa różne genotypy<br />

świdrowców występujących we krwi Bovidae<br />

i Cervidae.<br />

• Dokonano identyfikacji gatunkowej nicieni<br />

z rod<strong>za</strong>ju Trichinella u zwierząt wolno żyjących<br />

w Polsce. Spośród 269 zbadanych lisów 23 były<br />

<strong>za</strong>rażone włośniami. U 21 lisów stwierdzono<br />

obecność Trichinella britovi, u jednego T. spiralis.<br />

U jednego z lisów z okolic Nowego Targu<br />

wykryto obecność T. pseudospiralis. Uzyskany<br />

wynik potwierdzono metodą multiplex PCR dla<br />

genomowego i mitochondrialnego DNA oraz sekwencjonowaniem.<br />

Sekwencje uzyskane z polskiego<br />

izolatu T. pseudospiralis zostały zdeponowane<br />

w GenBank pod numerami: JQ809660.1<br />

i JQ809661.1. Jest to pierwsze stwierdzenie występowania<br />

gatunku T. pseudospiralis w Polsce.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Realizowano projekt „Dirofilario<strong>za</strong> nowym<br />

<strong>za</strong>grożeniem dla psów i ludzi w Polsce – występowanie<br />

i rozprzestrzenienie nicieni z rod<strong>za</strong>ju<br />

Dirofilaria”. W wyniku zbadania próbek krwi 462<br />

psów z województwa mazowieckiego, mikrofilarie<br />

należące do gatunku D. repens wykryto<br />

u zwierząt pochodzących z Wars<strong>za</strong>wy oraz z 18<br />

powiatów województwa. Średnia ekstensywność<br />

inwazji tego gatunku obserwowana w województwie<br />

mazowieckim wynosiła 25,5%. Najwyższą<br />

ekstensywność inwazji wynoszącą 52,9% i najwyższą<br />

średnią intensywność <strong>za</strong>rażenia, osiągającą<br />

35 mikrofilarii w 60 mikrolitrach krwi,<br />

stwierdzono w powiecie radomskim. Biorąc pod<br />

uwagę fakt, że pasożyta <strong>za</strong>rejestrowano u psów<br />

<strong>za</strong>równo w centrum, jak i najbardziej obwodowo<br />

położonych powiatach, należy przypuszc<strong>za</strong>ć, że<br />

dirofilario<strong>za</strong> występuje na terenie całego województwa.<br />

Badania te rozszer<strong>za</strong>ją znacznie poznany<br />

dotąd <strong>za</strong>sięg tej parazytozy. Zarażone psy nie<br />

przebywały po<strong>za</strong> granicami Polski, co świadczy<br />

o tym, że jest to inwazja rodzima.<br />

• Realizowano projekt „Badania nad immunoreaktywnymi<br />

białkami Trichinella spiralis<br />

z <strong>za</strong>stosowaniem metod z <strong>za</strong>kresu proteomiki<br />

i genomiki oraz próba <strong>za</strong>stosowania tych białek<br />

– 90 –

---

w formie rekombinowanej do wykrywania włośni<br />

w surowicach <strong>za</strong>rażonych zwierząt i ludzi”.<br />

Otrzymane białka rekombinowane glikoproteina<br />

gp43 oraz proteina<strong>za</strong> serynowa T. spiralis zostały<br />

<strong>za</strong>stosowane w immunoenzymatycznym teście<br />

ELISA. Po przeprowadzeniu jednokierunkowej<br />

elektroforezy pionowej SDS-PAGE, białka przenoszono<br />

na membranę nitrocelulozową i badano<br />

metodą Western blot z surowicami zwierząt oraz<br />

ludzi <strong>za</strong>rażonych włośniami. Stwierdzono, że<br />

białko glikoproteina o ciężarze cząsteczkowym<br />

62 kDa rozpoznaje wszystkie surowice ludzi<br />

i zwierząt <strong>za</strong>rażonych T. spiralis. Proteina<strong>za</strong> serynowa<br />

o ciężarze cząsteczkowym 71 kDa rozpoznaje<br />

surowice od ludzi oraz zwierząt <strong>za</strong>rażonych<br />

T. spiralis, jak również surowice od zwierząt <strong>za</strong>rażonych<br />

T. britovi.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z Instytutem Zoologii NANU<br />

przeprowadzono zbiór kleszczy właściwych<br />

w strefie c<strong>za</strong>rnobylskiej oraz na terenach rekreacyjnych<br />

Kijowa. Do badań wytypowano środowiska<br />

preferowane przez kleszcze łąkowe (tereny<br />

trawiaste lub słabo <strong>za</strong>drzewione) oraz preferowane<br />

przez kleszcze pospolite (drogi śródleśne,<br />

tereny wtórnie <strong>za</strong>drzewione, parki miejskie w Kijowie).<br />

Wyka<strong>za</strong>no na wszystkich stanowiskach<br />

brak lub spadek liczebności kleszc<strong>za</strong> pospolitego<br />

I. ricinus przy dominacji kleszczy łąkowych Dermacentor<br />

reticulatus. Nie <strong>za</strong>obserwowano zmian<br />

w aktywności kleszczy łąkowych D. reticulatus.<br />

• Anali<strong>za</strong> wyników uzyskanych we współpracy<br />

z Instytutem Parazytologii SAN w Koszycach<br />

dostarczyła niezbitych dowodów na wewnątrzmaciczny<br />

rozwój embrionalny monozoicznego<br />

tasiemca Khawia sinensis Hsü, 1935 (Cestoda,<br />

Caryophyllidea, Lytocestidae). Taki typ rozwoju<br />

embrionalnego jest nietypowy dla Caryophyllidea.<br />

W związku z tym unikatowym wynikiem<br />

badań, otrzymane wyniki porównano z dostępnymi<br />

danymi z literatury dotyczącymi innych gatunków<br />

tasiemców, szczególnie z rzędu Caryophyllidea,<br />

oraz przedyskutowano dostępne informacje<br />

w ujęciu filogenetycznym oraz ewolucyjnym.<br />

• We współpracy z Instytutem Parazytologii<br />

SAN w Koszycach przeprowadzono badania<br />

różnorodności genetycznej w obrębie rod<strong>za</strong>ju<br />

Trichinella w oparciu o metodę ISSR-PCR wg.<br />

Fonseca-Salamanca i wsp. (2006). Przy użyciu<br />

startera 816 analizowano różnice pomiędzy<br />

12 izolatami T. britovi (11 izolatów ze Słowacji,<br />

1 z Czech) oraz 4 izolatami T. spiralis z Polski.<br />

Wykonano dokumentację fotograficzną oraz analizę<br />

uzyskanych prążków na podstawie liczby par<br />

<strong>za</strong>sad wykorzystując program KODAK 1D TM .<br />

Wśród izolatów T. britovi, obserwowano bardzo<br />

podobny profil, jednakże u niektórych izolatów<br />

wystąpiły dodatkowe prążki. Brak podobieństwa<br />

między izolatami potwierdzono metodami statystycznymi.<br />

Dla polskich izolatów T. spiralis wyka<strong>za</strong>no<br />

bardzo podobny profil prążków na żelu<br />

oraz statystycznie istotne podobieństwo.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Marta Ligę<strong>za</strong>-Żuber Mechanizmy komórkowej<br />

odpowiedzi immunologicznej mola woskowego,<br />

Galleria mellonella na infekcje entomopatogennym<br />

grzybem Conidiobolus coronatus;<br />

Anna Pyziel Badania nad kokcydiami z rod<strong>za</strong>ju<br />

Eimeria występującymi u dzikich przeżuwaczy.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: Sieć Żubrowa;<br />

Naukowa Sieć Polarna „Multidyscyplinarne<br />

badania geobiosystemu obs<strong>za</strong>rów polarnych”.<br />

* 00-818 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Twarda 51/55<br />

( (22) 620-62-26, fax (22) 620-62-27<br />

: e-mail: iparpas@twarda.pan.pl<br />

www.ipar.pan.pl<br />

INSTYTUT ROZRODU ZWIERZĄT<br />

I BADAŃ ŻYWNOŚCI <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Adam Zięcik (do<br />

31 marca <strong>2012</strong> r.)<br />

prof. dr hab. Mariusz K. Piskuła (od 1 kwietnia<br />

<strong>2012</strong> r.)<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Włodzimierz Bednarski<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 170 pracowników, w tym 82 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

– 91 –

---

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

156 prac, z tego 116 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 76 projektów badawczych,<br />

w tym 8 <strong>za</strong>granicznych, 16 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 29 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Badano wpływ podwyższonych poziomów<br />

estradiolu, progesteronu i testosteronu u świni<br />

na kodowanie chemiczne komórek nerwowych<br />

<strong>za</strong>opatrujących jajniki oraz na aktywność steroidogenną<br />

gonad. Wyka<strong>za</strong>no, że długoterminowe<br />

podawanie 17β-estradiolu u loszek prowadziło do<br />

istotnych zmian w dystrybucji i kodowaniu neuronów<br />

jajnikowych w zwojach rdzeniowych oraz<br />

w populacji wewnątrzjajnikowych włókien nerwowych.<br />

Wyniki te sugerują, że hyperestrogenizm<br />

może regulować przekaz informacji czuciowej<br />

z jajnika do rdzenia kręgowego oraz oddziaływać<br />

na czynność gonad. Wyka<strong>za</strong>no też wzrost ekspresji<br />

czynnika wzrostu nerwów i jego receptora<br />

TrkA w <strong>za</strong>palnej macicy świni, co sugeruje udział<br />

tych czynników w modulowaniu procesu <strong>za</strong>palnego<br />

i/lub wpływie na wzór unerwienia macicy.<br />

• Realizowano projekt badawczy „Ocena wpływu<br />

beta-glukanu 1,3D-1,6D w połączeniu z dietą<br />

ubogokaloryczną na <strong>za</strong>wartość trzewnej tkanki<br />

tłuszczowej oraz wrażliwość organizmu na insulinę<br />

u otyłych osób z prawidłową tolerancją<br />

glukozy”. W badaniach na zdrowych ochotnikach<br />

wyka<strong>za</strong>no, że podwyższenie stężenia wolnych<br />

kwasów tłuszczowych we krwi, uzyskane przez<br />

wlew Intralipidu lub posiłek wysokotłuszczowy,<br />

prowadzi do istotnego obniżenia stężenia neurotropowego<br />

czynnika pochodzenia mózgowego<br />

(BDNF) w osoczu. Wskazuje to na związek między<br />

insulinoopornością indukowaną przez lipidy<br />

a predyspozycją do chorób neurodegeneracyjnych,<br />

jak np. choroba Alzheimera.<br />

• Badano problem „Niedożywienie w początkowym<br />

okresie rozwojowym a wskaźniki reprodukcyjne<br />

po osiągnięciu dojr<strong>za</strong>łości płciowej”.<br />

Niedożywienie matki podc<strong>za</strong>s laktacji programuje<br />

rozwój i dojrzewanie hormonalne osi podwzgórze-przysadka-gonady<br />

w kolejnych generacjach<br />

(F 1<br />

, F 2<br />

) <strong>za</strong>równo u potomstwa płci męskiej, jak<br />

i żeńskiej. Konsekwencją jest opóźnienie dojr<strong>za</strong>łości<br />

płciowej, rozregulowanie cyklu płciowego<br />

oraz obniżenie wskaźników reprodukcyjnych.<br />

Molekularne podstawy tych zmian u potomstwa<br />

opierają się na globalnej zmianie ekspresji genów<br />

w podwzgórzu, mających kluczowe znaczenie<br />

podc<strong>za</strong>s rozwoju wrażliwości osi podwzgórzeprzysadka-gonady,<br />

tj. kisspeptyna, czy receptor<br />

leptyny.<br />

• Realizowano projekt badawczy „Opracowanie<br />

technologii produktów piekarskich z udziałem<br />

koncentrowanych składników mleka pozyskanych<br />

z serwatki jako funkcjonalnych i odżywczych<br />

komponentów sprzyjających zdrowiu”.<br />

Stwierdzono, że wyodrębnione i skoncentrowane<br />

separacją membranową odżywcze składniki<br />

serwatki kwasowej mogą być wartościowym dodatkiem<br />

pieczywa pszennego i mies<strong>za</strong>nego. Uzyskane<br />

koncentraty i produkty wypiekowe z ich<br />

udziałem, korzystnie oddziaływały na metabolizm<br />

u szczura, powodując zmiany parametrów<br />

biochemicznych osoc<strong>za</strong> krwi, mikrobiologicznych<br />

enzymów glikolitycznych krótkołańcuchowych<br />

kwasów tłuszczowych w jelicie grubym.<br />

W ekosystemie jelita odnotowano korzystne<br />

zwiększenie liczebności Bifidobacterium.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Badanie pacjentów z podejrzeniem alergii<br />

pokarmowej i ich rodzin pozwoliło na prześledzenie<br />

w badanej grupie częstości występowania<br />

określonego genotypu filagryny oraz jego<br />

związku z predyspozycjami do pojawiania się<br />

nadwrażliwości. Bezpośrednio przyczynia się to<br />

do przyjęcia właściwego standardu leczenia przez<br />

lekarzy-alergologów.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z naukowcami portugalskimi<br />

opracowano m.in. oryginalną metodę izolacji<br />

i hodowli komórek nabłonkowych i zrębu łącznotkankowego<br />

śluzówki macicy klaczy.<br />

• Współpraca z Gene Center, LMU Münich<br />

umożliwiła m.in. bioinformatyczną analizę danych<br />

uzyskanych podc<strong>za</strong>s globalnej analizy<br />

ekspresji miRNA; analizę ekspresji miRNA <strong>za</strong><br />

pomocą NGS, która pozwoliła na optymali<strong>za</strong>cję<br />

protokołu przygotowania bibliotek małego RNA<br />

– 92 –

---

(sRNA) i ich <strong>za</strong>stosowanie w procesie sekwencjonowania<br />

<strong>za</strong> pomocą Illumina Genome Analyzet<br />

IIx.; modyfikacje metody izolacji ultraczystego<br />

RNA, wykorzystywanego w analizie z użyciem<br />

mikromacierzy ekspresyjnych oraz opracowanie<br />

metody analizy globalnego profilu ekspresji genów<br />

<strong>za</strong> pomocą mikromacierzy ekspresyjnych.<br />

• We współpracy z naukowcami bułgarskimi<br />

wykonano badanie modelowe dotyczące przeciwutleniającej<br />

aktywności makromolekuły lignanu<br />

z nasion lnu oraz związków fenolowych uzyskanych<br />

po hydrolizie alkalicznej makromolekuły.<br />

Eksperyment przeprowadzono w układzie przyspieszonej<br />

oksydacji triacylgliceroli. Przy niższym<br />

stężeniu w triacylglicerolu makromolekuła<br />

i jej hydroli<strong>za</strong>t wykazywały podobną aktywność<br />

przeciwutleniającą. W wyższym stężeniu makromolekuła<br />

skuteczniej od hydroli<strong>za</strong>tu chroniła<br />

triacylglicerole przed utlenianiem.<br />

Uzyskano patenty: „Mies<strong>za</strong>nka bezglutenowa”;<br />

„Mies<strong>za</strong>nka wypiekowa bezglutenowa”.<br />

Tytuł profesora uzyskała Agnieszka Troszyńska.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Barbara Ko<strong>za</strong>k Regeneracja – fenomen bezbliznowego<br />

gojenia u myszy z nieaktywnym czynnikiem<br />

transkrypcyjnym FOXN1.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Przemysław Gilun Sezonowe i dobowe zmiany<br />

w ekspresji genów zegara biologicznego w podwzgórzu<br />

oraz w sekrecji hormonów regulujących<br />

procesy rozrodcze u krzyżówki świni domowej<br />

i dzika;<br />

Julia Jarosławska Odżywcze i prozdrowotne właściwości<br />

wytłoków z porzeczki c<strong>za</strong>rnej i truskawki<br />

jako źródło błonnika i polifenoli w modelowych<br />

badaniach in vivo;<br />

Grzegorz Lamparski Instrumentalna i sensoryczna<br />

charakterystyka tanin nasion roślin strączkowych;<br />

Anna Szóstek Ekspresja syntaz prostaglandynowych<br />

i wybranych interleukin oraz ich receptorów<br />

w błonie śluzowej macicy klaczy w <strong>za</strong>leżności<br />

od fazy cyklu jajnikowego i stadium włóknienia.<br />

W Instytucie działają banki:<br />

Bank Nasienia Zwierząt (BNZ). Opracowano<br />

specyficzne dla poszczególnych gatunków procedury<br />

kriokonserwacji, prowadzono także badania<br />

dotyczące zmian kriogenicznych morfologii i fizjologii<br />

plemników oraz podstaw biochemicznych<br />

tych procesów. W <strong>za</strong>kresie ochrony zwierząt<br />

użytkowych w BNZ przechowywane jest nasienie<br />

najważniejszych dla polskiego rybactwa gatunków<br />

– pstrąga tęczowego (Oncorhynchus mykiss)<br />

i karpia (Cyprinus carpio). W <strong>za</strong>kresie ochrony<br />

zwierząt dziko żyjących opracowano metodyki<br />

kriokonserwacji następujących gatunków ryb:<br />

głowacica (Hucho hucho), ryby jesiotrowate (Acipenser<br />

sp.), sieja (Coregonus lavaretus) – autochtoniczna<br />

populacja z jeziora Łebsko, strzebla<br />

błotna (Eupallasella percnurus). Ponadto opracowano<br />

biotechniki kriokonserwacji nasienia kuraków<br />

leśnych, cietrzewia (Tertao tetrix) i głuszca<br />

(T. urogallus), żubra (Bison bonasus) oraz jelenia<br />

szlachetnego (Cervus elaphus).<br />

Bank Mikroorganizmów, głównie bakterii fermentacji<br />

mlekowej i Bifidobacterium, pochodzących<br />

z różnych środowisk naturalnych. Zasoby<br />

kolekcji obejmują ponad 600 szczepów bakterii<br />

wyizolowanych w Instytucie na przestrzeni lat według<br />

wypracowanych procedur izolacji czystych<br />

kultur ze środowisk o wysokiej kompleksowości<br />

mikrobiologicznej. Zasoby są na bieżąco rozszer<strong>za</strong>ne<br />

i weryfikowane taksonomicznie. Obecnie<br />

służą do badań podstawowych i aplikacyjnych,<br />

głównie nad pozyskiwaniem i charakterystyką<br />

szczepów o wyróżniających się właściwościach<br />

prozdrowotnych. Kultury bakterii, znajdujące się<br />

w <strong>za</strong>sobach kolekcji, stanowią wkład w <strong>za</strong>bezpieczenie<br />

bioróżnorodności genetycznej bakterii<br />

o potencjale probiotycznym w regionie, w kraju<br />

i na świecie.<br />

Przy Instytucie działają centra doskonałości: CE-<br />

NEXFOOD – Centrum Doskonałości „Transfer<br />

wiedzy, badań i edukacji w obs<strong>za</strong>rze żywności<br />

i zdrowia dla Europy Środkowej i Wschodniej”;<br />

BIOANIREP – Centrum Doskonałości „Biotechnika<br />

i biotechnologia w kreowaniu nowych<br />

strategii kontroli rozrodu oraz ochrony zdrowia<br />

ludzi i zwierząt”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Konsorcjum „Warmińskie Centrum Naukowo-Badawcze”;<br />

Konsorcjum „BIOCENRUM<br />

ANIMPOL”; Regionalny System Usług w ra-<br />

– 93 –

---

mach sieci InnoWaMA; Konsorcjum w programie<br />

INNOTECH.<br />

* 10-747 Olsztyn, ul. Tuwima 10<br />

( (89) 523-46-86, fax (89) 524-01-24<br />

: e-mail: instytut@pan.olsztyn.pl<br />

www.pan.olsztyn.pl<br />

INSTYTUT SYSTEMATYKI I EWOLUCJI<br />

ZWIERZĄT <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: dr hab. Zbigniew M. Bocheński, prof.<br />

nadzw.<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: dr hab. Dariusz<br />

Iwan, prof. nadzw.<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 52 pracowników, w tym 19 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 94<br />

prace, z tego 55 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 14 projektów badawczych, 9 <strong>za</strong>dań<br />

badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano 15 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Badano wpływ oczekiwanej długości życia<br />

robotnic mrówek na podejmowanie <strong>za</strong>dań różniących<br />

się ryzykiem. Badania wskazują na wyraźnie<br />

częstsze podejmowanie <strong>za</strong>dań ryzykownych<br />

przez robotnice Myrmica scabrinodis o krótszej<br />

oczekiwanej długości życia. Wnioski płynące<br />

z pracy mogą pomóc w lepszym zrozumieniu nie<br />

tylko podziału pracy u owadów społecznych, ale<br />

również w zrozumieniu ewolucyjnych mechanizmów<br />

kryjących się <strong>za</strong> procesami starzenia.<br />

• Zmienność genetyczna orzęska Paramecium<br />

multimicronucleatum z wielu szczepów analizowana<br />

w oparciu o fragmenty genomu ITS1–<br />

5.8S–ITS2–5’LSU rDNA and COI mtDNA poka<strong>za</strong>ła<br />

istnienie izolowanych rozrodczo populacji<br />

(syngenów) w obrębie tego gatunku. Anali<strong>za</strong><br />

nie<strong>za</strong>leżnie dziedziczonych fragmentów genomu<br />

u licznych szczepów daje możliwość oceny zróżnicowania<br />

i wnioskowania na temat <strong>za</strong>leżności<br />

taksonomicznych także u innych mikroorganizmów<br />

eukariotycznych takich jak Paramecium.<br />

• Jednym z największych i najbardziej znanym<br />

stanowiskiem górnopaleolitycznych łowców<br />

mamutów jest stanowisko Kraków Spadzista.<br />

Dzięki nowym badaniom zooarcheologicznym,<br />

archeologicznym i radiowęglowym możliwa była<br />

weryfikacja dotychc<strong>za</strong>sowej interpretacji tego<br />

stanowiska. Około 25 tysięcy lat temu grupy<br />

myśliwych kilkakrotnie powracały na stanowisko,<br />

<strong>za</strong>siedlając je na okres kilku tygodni. Byli<br />

oni wyspecjalizowanymi łowcami, a ich główną<br />

ofiarą były mamuty. Kraków Spadzista to miejsce,<br />

na którym <strong>za</strong>bito a następnie poćwiartowano<br />

prawie sto mamutów.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Zmienność genetyczna r<strong>za</strong>dkich kserotermicznych<br />

stonek Cheilotoma musciformis i Crioceris<br />

quatuordecimpunctata w Europie środkowo-wschodniej<br />

wskazuje na odrębność populacji<br />

polskiej, słowackiej i ukraińskiej. Pokazuje to,<br />

że są one odrębnymi jednostkami ewolucyjnymi,<br />

a polska populacja C. musciformis prawdopodobnie<br />

jest odrębnym podgatunkiem. Oba gatunki<br />

stonek wykazują brak wewnątrzpopulacyjnej<br />

zmienności genetycznej, co jest <strong>za</strong>grożeniem<br />

dla trwania ich populacji i podstawą do ochrony<br />

<strong>za</strong>jmowanych przez nie środowisk. W oparciu<br />

o badania opracowano wniosek o włączenie gatunku<br />

stonki Cheilotoma musciformis do nowego<br />

rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie<br />

ochrony gatunkowej zwierząt, na bezpośrednie<br />

zlecenie Polskiego Towarzystwa Entomologicznego<br />

i pośrednie Ministerstwa Środowiska.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Badania prowadzono w ramach projektu ba-<br />

dawczego „Molecular Cytogenetics and Phylogeny<br />

of the Order Hemiptera (Insecta)” w ramach<br />

współpracy z Rosyjską Akademią Nauk na lata<br />

2011-2013. Obejmowały badania taksonomiczne<br />

i filogenetyczno-molekularne oparte o analizy<br />

mitochondrialnego DNA pluskwiaków z rod<strong>za</strong>ju<br />

Cacopsylla zebranych z roślin żywicielskich<br />

w Bieszc<strong>za</strong>dach. Rezultatem było opisanie no-<br />

– 94 –

---

wego gatunku – Cacopsylla fraudatrix Labina &<br />

Kuznetsova sp.n., na podstawie różnic w budowie<br />

gonad samców oraz na filogenetyczno molekularnej<br />

analizie mtDNA (fragment I genu oksydazy<br />

cytochromowej, COI).<br />

• We współpracy z Mołdawską Akademią<br />

Nauk badano gatunek Paraisotoma notabilis –<br />

jeden z najczęściej spotykanych skoczogonków<br />

w Europie. Jest traktowany jako gatunek wszędobylski<br />

(ubikwistyczny). Porównanie populacji<br />

europejskich i północnoamerykańskich metodami<br />

molekularnymi (COI i 28S) ujawniło cztery linie<br />

rozwojowe mimo morfologicznej jednorodności.<br />

Zgodność wyników analizy mitochondrialnego<br />

i jądrowego DNA, jak również wzór rozmieszczenia<br />

biogeograficznego obserwowanego w Europie<br />

potwierd<strong>za</strong>, że te linie rozwojowe mają status<br />

gatunku.<br />

Instytut należy do Krajowej Sieci Informacji<br />

o Bioróżnorodności.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Konsorcjum GDRE (Groupement de Recherche<br />

European); Konsorcjum Centrum Badań nad Fauną<br />

Plejstocenu Europy.<br />

* 31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17<br />

( (12) 422-19-01, fax (12) 422-42-94<br />

: e-mail: office@isez.pan.krakow.pl<br />

www.isez.pan.krakow.pl<br />

INSTYTUT ŚRODOWISKA<br />

ROLNICZEGO I LEŚNEGO <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: dr hab. inż. Piotr Kowalc<strong>za</strong>k, prof.<br />

IŚRiL <strong>PAN</strong><br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Andrzej Mizgajski<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 81 pracowników, w tym 37 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 135<br />

prac, z tego 16 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 21 projektów badawczych, w tym 5<br />

<strong>za</strong>granicznych, 7 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 10 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Opracowano syntezę czterdziestoletnich badań<br />

nad wpływem zmian klimatycznych i użytkowania<br />

terenu na biologiczną różnorodność<br />

obs<strong>za</strong>rów wiejskich. Wyka<strong>za</strong>no, że istotną rolę<br />

w <strong>za</strong>chowaniu biologicznej różnorodności krajobrazu<br />

rolniczego odgrywa przestrzenne zróżnicowanie<br />

struktury s<strong>za</strong>ty roślinnej i rozłóg gruntów.<br />

Im więks<strong>za</strong> różnorodność s<strong>za</strong>ty roślinnej i mniejsze<br />

pola, tym więks<strong>za</strong> biologiczna różnorodność<br />

krajobrazu.<br />

• Dokonano gruntownej analizy <strong>za</strong>obserwowanych<br />

zmian ryzyka powodziowego i interpretacji<br />

ich przyczyn. Stanowi to ważny wkład w obs<strong>za</strong>r<br />

badań zwią<strong>za</strong>nych z powodziami, poprawiający<br />

zrozumienie mechanizmów tego zjawiska w różnej<br />

skali, od lokalnej poprzez regionalną, narodową<br />

do kontynentalnej. W oparciu o istniejące<br />

obserwacje wyka<strong>za</strong>no zmiany ryzyka powodzi<br />

w Europie i w Polsce. Wykonano analizę czynników<br />

klimatycznych wpływających na ryzyko<br />

powodzi na tym obs<strong>za</strong>rze, zbadano taksonomię<br />

powodzi, ich rozkład c<strong>za</strong>sowo-przestrzenny oraz<br />

chronologię.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych lub<br />

prac rozwojowych o znaczeniu społecznym,<br />

działania na rzecz terytorialnych struktur samorządowych:<br />

• Opracowano, we współpracy z samorządem<br />

powiatu Gostyńskiego, program rewitali<strong>za</strong>cji<br />

małych zbiorników śródpolnych. Wykonano<br />

inwentary<strong>za</strong>cję i dokonano walory<strong>za</strong>cji małych<br />

zbiorników na terenie 7 gmin w powiecie. Łącznie<br />

opracowano ponad 350 zbiorników wodnych.<br />

Każdy ze zbiorników został opisany pod względem<br />

przydatności do odbudowy i rewitali<strong>za</strong>cji i zlokalizowany<br />

na mapie w skali 1:10000. Ma również<br />

przydzieloną klasę przydatności do odbudowy.<br />

• Instytut uczestniczył we współpracy pomiędzy<br />

wład<strong>za</strong>mi samorządowymi Wielkopolski<br />

a Dolną Saksonią w Niemczech i Bretanią we<br />

Francji w <strong>za</strong>kresie rozwią<strong>za</strong>ń regionalnych problemów<br />

zwią<strong>za</strong>nych z gospodarowaniem wodą.<br />

– 95 –

---

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z Agroecology Laboratory,<br />

Tomsk State Pedagogical University, Siberian<br />

Branch w badaniach nad wpływem melioracji<br />

na właściwości chemiczne dwóch warstw (akrotelmu<br />

i katotelmu) torfowisk niskich i wysokich,<br />

stwierdzono: istotne różnice w potencjale redox;<br />

zróżnicowane <strong>za</strong>wartości tlenu; istotnie różną<br />

szybkość procesu nitryfikacji oraz denitryfikacji,<br />

a także szybkość hydrolizy i transformacji<br />

materii organicznej. W torfach meliorowanych<br />

stwierdzono większą <strong>za</strong>wartość tlenu, większy<br />

potencjał redox i szybszy proces nitryfikacji.<br />

Pozostałe właściwości i procesy były większe<br />

w torfach niemeliorowanych.<br />

• We współpracy z Institute for Problem of<br />

Natural Resources Use and Ecology, National<br />

Academy of Sciences of Belarus wyka<strong>za</strong>no, że<br />

w torfach niskich w składzie kwasów huminowych<br />

frakcja o właściwościach hydrofilnych jest<br />

<strong>za</strong>warta w <strong>za</strong>kresie 45-65%, natomiast frakcja<br />

o właściwościach hydrofobowych – w <strong>za</strong>kresie od<br />

35 do 40%. Odmienne proporcje ugrupowań hydrofilnych<br />

i hydrofobowych stwierdzono w kwasach<br />

fulwowych, w których przeważała frakcja<br />

hydrofilna w <strong>za</strong>kresie 90-95%, a frakcja hydrofobowa<br />

stanowiła <strong>za</strong>ledwie od 4 do 6% ogólnej ilości<br />

rozdzielonych związków materii organicznej.<br />

Związki te decydują o właściwościach wodnych<br />

gleb, tj. o retencji wody, jej przemieszc<strong>za</strong>niu się<br />

w profilu glebowym, podsiąku kapilarnym, lepkości<br />

i adsorpcji.<br />

• We współpracy z Centre National de Recherches<br />

Scientifiques (PICS) przeanalizowano historyczne<br />

uwarunkowania doskonalenia racjonalnych<br />

form gospodarki rolnej w kierunku zwięks<strong>za</strong>nia<br />

plonów, z jednoczesnym wskazywaniem możliwości<br />

poszer<strong>za</strong>nia <strong>za</strong>kresów przeciwdziałania<br />

<strong>za</strong>grożeniom środowiska rolniczego i <strong>za</strong>sobów<br />

przyrody żywej na obs<strong>za</strong>rach wiejskich, wynikających<br />

z intensyfikacji agrotechniki według <strong>za</strong>sad<br />

Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Jerzy Bieńkowski Wielokryterialna anali<strong>za</strong> możliwości<br />

zrównoważonego rozwoju gospodarstw<br />

rolniczych z uwzględnieniem czynników środowiskowych<br />

i ekonomicznych;<br />

Grzegorz Orłowski Śmiertelność zwierząt na drogach<br />

południowo-<strong>za</strong>chodniej Polski: charakterystyka,<br />

czynniki i implikacje dla ochrony fauny.<br />

Uzyskany doktorat:<br />

Renata Jaskulska Efektywność <strong>za</strong>drzewień śródpolnych<br />

w zmniejs<strong>za</strong>niu stężeń biogenów w wodach<br />

gruntowych.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: AGROGAS<br />

– „Redukcja gazów cieplarnianych i amoniaku<br />

w rolnictwie”; AGROEKOBIOLOGIA – „Innowacyjne<br />

technologie i metody oceny oraz poprawy<br />

jakości produkcji roślinnej i wzbogacania<br />

biologicznej różnorodności”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Konsorcjum Agrobiotechnologii i Badań<br />

Bioróżnorodności Roślin Użytkowych; PO-<br />

LAPGEN-BD – Ogólnopolskie Konsorcjum<br />

Naukowo-Przemysłowe Genetyki i Genomiki<br />

Stosowanej; „Budowa elektrowni wraz z kopalnią<br />

węgla brunatnego na terenie gmin Gubin<br />

i Brody i zwią<strong>za</strong>nymi z nimi przedsięwzięciami<br />

infrastrukturalnymi i budowlanymi”; ICOS-PL<br />

„Ogólnokrajowy Zinetgrowany System Obserwacji<br />

Gazów Szklarniowych”; „Optymali<strong>za</strong>cja<br />

<strong>za</strong>gospodarowania odpadów powstających przy<br />

poszukiwaniu i eksploatacji złóż gazu łupkowego<br />

w Polsce – ŁUPEK”; „Technologie <strong>za</strong>gospodarowania<br />

odpadów powstających przy poszukiwaniu<br />

i eksploatacji złóż gazu łupkowego”.<br />

* 60-809 Poznań, ul. Bukowska 19<br />

( (61) 847-56-01, fax (61) 847-36-68<br />

: e-mail: isrl@man.poznan.pl<br />

www.isrl.poznan.pl<br />

MUZEUM I INSTYTUT ZOOLOGII <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Wiesław Bogdanowicz<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Czesław Błas<strong>za</strong>k<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 112 pracowników, w tym 32 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

– 96 –

---

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

115 prac, z tego 69 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 28 projektów badawczych,<br />

w tym 1 <strong>za</strong>graniczny, 28 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 18 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W opracowaniu monograficznym projektu<br />

„Mrówki Polski na tle myrmekofauny Europy”<br />

podsumowano wiedzę o mrówkach Polski w nawią<strong>za</strong>niu<br />

do myrmekofauny Europy. Podano wykaz<br />

europejskich taksonów mrówek, <strong>za</strong>mieszczono<br />

katalog mrówek Polski (103 gatunki krajowe)<br />

z informacjami o ich <strong>za</strong>sięgach w Palearktyce,<br />

występowaniu w Polsce i ich biologii, przedstawiono<br />

klucze do oznac<strong>za</strong>nia wszystkich gatunków<br />

krajowych, bogato ilustrowane zdjęciami<br />

skaningowymi. Opracowanie jest cennym kompendium<br />

wiedzy, które może być wykorzystywane<br />

także przez niespecjalistów.<br />

• Realizowano projekt badawczy „Pokrewieństwa,<br />

ekomorfologia i międzykontynentalna migracja<br />

plioceńskiego gigantycznego łasicowatego<br />

Ferinestrix vorax”. Wyka<strong>za</strong>no, że rodzina<br />

łasicowatych powstała 16,1 mln lat temu w Azji,<br />

co dokładnie koreluje ze Środkowomioceńskim<br />

Optimum Klimatycznym. Wczesna radiacja adaptatywna<br />

łasicowatych miała miejsce w miocenie,<br />

jej wczesne odgałęzienia <strong>za</strong>jęły ekologiczne<br />

nisze borsuków i kun, podc<strong>za</strong>s gdy późniejsze<br />

odgałęzienia przystosowały się do innych nisz,<br />

takich jak: nisze łasic, tchórzy, norek i wydr.<br />

Wbrew wcześniejszym poglądom wyka<strong>za</strong>no, że<br />

przystosowania morfologiczne borsuków, kun,<br />

łasic, tchórzy i norek pojawiły się nie<strong>za</strong>leżnie,<br />

wiele razy, w obrębie rodziny łasicowatych.<br />

• Badając w ramach projektu zmienność genetyczną<br />

kręgowców, stwierdzono znaczne podobieństwa<br />

w strukturze genetycznej dwóch<br />

kryptycznych gatunków nietoperzy, Pipistrellus<br />

pipistrellus i Pipistrellus pygmaeus. Jednocześnie<br />

wyka<strong>za</strong>no, że P. pymaeus jest gatunkiem bardziej<br />

migracyjnym, a struktura genetyczna gatunków<br />

nie jest jednorodna w obrębie ich <strong>za</strong>sięgu. Najważniejszym<br />

osiągnięciem było stwierdzenie, że<br />

wbrew powszechnemu przekonaniu gatunki te hybrydyzują,<br />

co potwierdzono trzema metodami –<br />

jednej opartej na analizie dystansów genetycznych<br />

i dwóch opartych na metodach Bayesowskich.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• W ramach projektu „Opracowanie innowacyjnych<br />

metod szybkiej identyfikacji nicieni powodujących<br />

straty w gospodarce” opracowano<br />

listę nicieni (133 gatunki) roślino- i grzybożernych<br />

z regionu Wielkopolski zwią<strong>za</strong>nych głównie<br />

z roślinami uprawnymi, ważnymi gospodarczo<br />

(zboża, rośliny okopowe, etc.). Lista ta jest istotna<br />

z praktycznego punktu widzenia, stanowiąc<br />

punkt odniesienia dla długofalowego monitorowania<br />

rozprzestrzeniania się gatunków szkodliwych.<br />

Opracowano także ciąg technologiczny:<br />

wydzielenie DNA → PCR (amplifikacja DNA)<br />

→ sekwencjonowanie → anali<strong>za</strong> komputerowa<br />

sekwencji DNA → identyfikacja gatunku, oraz<br />

opracowano testy do wykrywania 33 gatunków<br />

nicieni.<br />

• Podsumowano ponaddziesięcioletni program<br />

restytucji żubra w Karpatach, <strong>za</strong>inicjowany i od<br />

początku koordynowany przez Oddział Karpacki<br />

ICE <strong>PAN</strong> – obecnie Stację Badawczą Fauny Karpat<br />

MiIZ <strong>PAN</strong>. W opracowaniu <strong>za</strong>prezentowano<br />

<strong>za</strong>łożenia projektu, opisano działań podejmowane<br />

w poszczególnych krajach ekoregionu (<strong>Polska</strong>,<br />

Słowacja, Rumunia, Ukraina, Węgry) oraz syntezę<br />

uzyskanych wyników, przedstawiono status<br />

gatunku i stan jego populacji oraz rekomendacje<br />

dla dalszych działań ochronnych. Pozycja ta stanowi<br />

kompendium wiedzy o karpackiej populacji<br />

żubra.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Opracowana „Strategia ochrony żubra<br />

w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy<br />

Państwowe” wdrożona została przez Regionalną<br />

Dyrekcję Lasów Państwowych w Białymstoku.<br />

Opracowanie to stanowić będzie podstawę planów<br />

ochrony i <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia populacją żubra na terenie<br />

czterech nadleśnictw RDLP Białystok w Puszczy<br />

Knyszyńskiej: Krynki, Supraśl, Waliły, Żednia.<br />

• Prowadzono konsultacje z pracownikami Lasów<br />

Państwowych w kwestii ochrony <strong>za</strong>sobów<br />

kulturowych na obs<strong>za</strong>rze Nadleśnictw Ustrzyki<br />

Dolne, Lutowiska i Stuposiany.<br />

– 97 –

---

• Prowadzono wykłady i kursy dotyczące najważniejszych<br />

gatunków nicieni szkodliwych –<br />

pasożytów roślin rolniczych, warzywniczych<br />

i leśnych dla pracowników Wojewódzkich Inspektoratów<br />

Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz<br />

Ośrodków Doradztwa Rolniczego.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z partnerami <strong>za</strong>granicznymi<br />

przedstawiono nowy jednolity model użyłkowania<br />

skrzydeł owadów z grupy Paraneoptera<br />

w miejsce dwóch wcześniej opublikowanych<br />

modeli. Wyka<strong>za</strong>no, że permskie Zygopsocidae są<br />

najstarszymi znanymi przedstawicielami Psocodea,<br />

że wymarłe rzędy Hypoperlida i Miomoptera<br />

są polifiletyczne, oraz że karbońska rodzina Protoprosbolidae<br />

jest monofiletyczna i stanowi część<br />

Paraneoptera. Zrewidowano status filogenetyczny<br />

i taksonomiczny niektórych rod<strong>za</strong>jów i gatunków<br />

Paraneoptera oraz opisano nowy rod<strong>za</strong>j i gatunek<br />

z karbonu Francji.<br />

Uzyskany doktorat:<br />

Patrycja Jagołkowska Genetyczne zróżnicowanie<br />

polskiej populacji jarząbka Bonasa bonasia.<br />

Muzeum i Instytut Zoologii należy do sieci naukowych:<br />

Krajowy Bank Muzealnych Zasobów<br />

Zoologicznych; Krajowa Sieć Informacji o Bioróżnorodności.<br />

Muzeum i Instytut Zoologii jest członkiem<br />

konsorcjów naukowych: 4D4Life. Grant Agreement<br />

238988; I4Life. Grant Agreement 261555;<br />

CBOL: Consortium for the Barcode of Life; CE-<br />

TAF: Consortium of European Taxonomic Facilities;<br />

IBISCOS: International Consortium for<br />

Biodiversity Research.<br />

Muzeum i Instytut Zoologii jest uczestnikiem Repozytorium<br />

Cyfrowego Instytutów Naukowych.<br />

* 00-679 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Wilc<strong>za</strong> 64<br />

( (22) 629-31-21, fax (22) 629-63-02<br />

: e-mail: sekretariat@miiz.waw.pl<br />

www.miiz.waw.pl<br />

Pomocnicze jednostki naukowe Polskiej<br />

Akademii Nauk nadzorowane przez<br />

Wydział II Nauk Biologicznych i Rolniczych<br />

<strong>PAN</strong><br />

CENTRUM BADAŃ EKOLOGICZNYCH<br />

w Dziekanowie Leśnym<br />

Dyrektor: prof. dr hab. Janusz Uchmański (do<br />

31 maja <strong>2012</strong> r.)<br />

P.o. Dyrektora: dr hab. Jerzy Romanowski (od<br />

1 czerwca <strong>2012</strong> r.)<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Werner Ulrich<br />

Centrum (kategoria „2” (B) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 59 pracowników, w tym 31 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 37<br />

prac, z tego 23 prace w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 14 projektów badawczych, w tym 1<br />

<strong>za</strong>graniczny, 7 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności<br />

statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 14 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W ramach projektu badawczego „Czy i jak<br />

ptaki ważą porcje pokarmu: doświadczenia nad<br />

percepcją masy u dzikich ptaków Aphelocoma<br />

ultramarina w środowisku naturalnym” badano<br />

mechanizmy (proximate mechanisms) oceny<br />

przez ptaki <strong>za</strong>wartości orzechów i żołędzi – ich<br />

głównego pokarmu w okresie zimowym. W eksperymentach<br />

terenowych stwierdzono, że ptaki<br />

są w stanie wyczuć wagę orzecha nie<strong>za</strong>leżnie od<br />

informacji wizualnej (wielkości) oraz akustycznej<br />

(grzechotanie luźnej <strong>za</strong>wartości orzecha). Testowano<br />

hipotezę, że sójki, podobnie do ludzi,<br />

używają informacji o momencie bezwładności<br />

wyczuwalnym w c<strong>za</strong>sie porus<strong>za</strong>nia orzechem.<br />

Zebrane wyniki nie potwierdziły tej hipotezy.<br />

• Zaobserwowano, że populacje słabo poznanych<br />

glebowych glonów różnowiciowych (Eustigmatos<br />

sp.) <strong>za</strong>siedlające pokopalniane hałdy<br />

(o różnej <strong>za</strong>wartości cynku i ołowiu), wykazują<br />

– 98 –

---

zróżnicowaną odporność na nadmiar tych metali<br />

w glebie. Eksperymentalnie stwierdzono, że glony<br />

z hałdy starszej i bardziej obciążonej metalami<br />

są bardziej odporne na cynk i ołów niż populacja<br />

tego samego gatunku, występująca na hałdzie<br />

młodszej, mniej obciążonej. Badane szczepy<br />

Eustigmatos sp. różniły się <strong>za</strong>równo zdolnością<br />

do akumulacji metali, jak również symptomami<br />

stresu oksydacyjnego. Dyskutowana jest rola tych<br />

mikroorganizmów w remediacji zdegradowanych<br />

terenów przemysłowych.<br />

• Realizowano projekt badawczy „Inwazje<br />

zooplanktonu: jak lokalne i regionalne procesy<br />

wpływają na sukces inwazji w <strong>za</strong>leżności od<br />

produktywności ekosystemu i intensywności <strong>za</strong>burzeń”.<br />

Badania eksperymentalne nad powodzeniem<br />

inwazji obcych gatunków roślinożernego<br />

zooplanktou w jeziorach mazurskich wyka<strong>za</strong>ły,<br />

że proces ten podlega kontroli z góry (top-down)<br />

realizowanej na przykład przez ryby drapieżne<br />

i drapieżniki bezkręgowe, takie jak wodzień<br />

(Chaoborus). Sukces inwazji <strong>za</strong>leżeć może również<br />

od stanu trofii jeziora, co jest istotne w przypadku<br />

<strong>za</strong>grożenia eutrofią. Ten aspekt <strong>za</strong>gadnienia<br />

był badany w eksperymentach, w których manipulowano<br />

koncentracjami w wodzie takich pierwiastków,<br />

jak fosfor i azot, poprzez dodawanie<br />

ich do hodowli, lub poprzez wprowad<strong>za</strong>nie do<br />

hodowli filtratorów, takich jak np. racicznica.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• W rezultacie prac nad projektem badawczym<br />

„Przepływ energii przez piaszczyste ławice i plaże<br />

Wisły oraz ich potencjalna rola w rozkładzie<br />

materii” stwierdzono, że piaszczyste łachy wiślane<br />

stanowią aktywny filtr biologiczny powodujący<br />

oczyszc<strong>za</strong>nie się wody z materii organicznej.<br />

Praca polegająca na oczyszczeniu wody wiślanej<br />

z materii organicznej na jednym kilometrze<br />

Wisły w jej środkowym, roztokowym biegu jest<br />

wyceniona na 35 tys. PLN rocznie („ecosystem<br />

service”). Największą aktywność biologiczną wykazuje<br />

plaża całkowicie <strong>za</strong>lana wodą, następnie<br />

plaża na styku wody i lądu, plaża sucha i plaża<br />

mokra (znajdująca się stale pod wpływem falowania<br />

i oprysku). Tylko około połowy całkowitego<br />

zużycia tlenu przez plażę wiślaną jest wynikiem<br />

aktywności życiowej psammonu <strong>za</strong>mieszkującego<br />

przestrzenie interstycjalne między ziarnami<br />

piasku plaży. Pozostała część to abiotyczne zużycie<br />

tlenu będące wynikiem procesów chemicznych.<br />

Regulacja Wisły może doprowadzić do <strong>za</strong>niku<br />

plaż i łach wiślanych i przez to do znacznego<br />

pogorszenia się stanu sanitarnego wód rzeki.<br />

• Zgłoszenie do bazy GenBank sekwencji (18S<br />

rDNA i ITS1-5.8S rDNA-ITS2) nowego gatunku<br />

Eustigmatos calaminaris sp. nov. oraz gatunków<br />

E. vischeri, E. magnus, E. polyphem, Vischeria<br />

helvetica (z kolekcji kultur SAG).<br />

• Opracowanie metodyki monitoringu wydry<br />

i bobra, w ramach projektu „Monitoring gatunków<br />

i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym<br />

uwzględnieniem specjalnych obs<strong>za</strong>rów ochrony<br />

siedlisk Natura 2000 – fa<strong>za</strong> czwarta”.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Stwierdzono znaczne pogorszenie jakości<br />

wód Zalewu Zemborzyckiego, jako rezultat<br />

nieuregulowanej gospodarki wodno-ściekowej.<br />

Stwierdzono zmiany w składzie gatunkowym sinic<br />

występujących w Zalewie i dominacji Aphanizomenon<br />

i kilku gatunków Anabaena (w stosunku<br />

do lat ubiegłych) oraz znaczący wzrost liczebności<br />

Microcystis spp. i stężeń mikrocystyn.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Jerzy Romanowski Funkcjonowanie populacji<br />

wybranych gatunków zwierząt w świetle wariantów<br />

<strong>za</strong>gospodarowania przestrzennego doliny<br />

Wisły.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

BioGeo Centrum Badawcze <strong>PAN</strong>; Konsorcjum<br />

Użytkowników Stacji Hydrobiologicznej w Mikołajkach.<br />

* 05-092 Łomianki, ul. Konopnickiej 1,<br />

Dziekanów Leśny<br />

( (22) 751-30-46, fax (22) 751-31-57<br />

: e-mail: cbe@cbe-pan.pl<br />

www.cbe.pan.pl<br />

– 99 –

---

OGRÓD BOTANICZNY – CENTRUM<br />

ZACHOWANIA RÓŻNORODNOŚCI<br />

BIOLOGICZNEJ w Powsinie<br />

Dyrektor: prof. dr hab. Jerzy Puchalski<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. rzecz.<br />

<strong>PAN</strong> Marian Saniewski<br />

Ogród (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 78 pracowników, w tym 10 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 52<br />

prace, z tego 16 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 7 projektów badawczych, w tym 1<br />

<strong>za</strong>graniczny, 6 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności<br />

statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 4 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Dzięki wykorzystaniu analizy proteomicznej<br />

embriogenicznych <strong>za</strong>wiesin komórkowych<br />

goryczek wyka<strong>za</strong>no, iż w c<strong>za</strong>sie wymuszonego<br />

stresu wodnego białka ulegają przemianom zwią<strong>za</strong>nym<br />

z rozmieszczeniem w komórce i udziałem<br />

w procesach biologicznych o podłożu molekularnym.<br />

Zmiana udziału poszczególnych szlaków<br />

metabolicznych w adaptacji do stresu wyraża się<br />

zwiększoną lub zmniejszoną ich aktywnością biologiczną<br />

obrazowaną intensywnością około 1000<br />

plan białek na elektroferogramie 2D.<br />

• W wyniku badań anatomicznych przyrostu<br />

wtórnego u drzewiastych roślin jednoliściennych,<br />

na przykładzie draceny smoczej, opisano<br />

budowę przestrzenną wtórnych wiązek amfiwa<strong>za</strong>lnych.<br />

Wska<strong>za</strong>no, że układ cewek otac<strong>za</strong>jących<br />

centralnie położone w wiązce łyko ulega zmianie<br />

w <strong>za</strong>leżności od poziomu na którym został<br />

wykonany przekrój poprzeczny. Cewki mogą<br />

tworzyć szczelny lub nieciągły, tj. poprzedzielany<br />

komórkami parenchymatycznymi, pierścień<br />

wokół komórek łyka. Jak dotąd takiego układu<br />

komórek nie wią<strong>za</strong>no z budową jednej wiązki<br />

amfiwa<strong>za</strong>lnej, a traktowano go jako dwie odrębne<br />

formy tych wiązek. Taka budowa wiązek<br />

wskazuje również na istnienie w nieulistnionych<br />

fragmentach łodyg innej ścieżki transportu<br />

bocznego asymilatów, po<strong>za</strong> transportem drogą<br />

waskularną.<br />

• W badaniach ekologicznych drzew wykryto<br />

wyjątkowe właściwości brzozy brodawkowatej<br />

(Betula pendula Roth.) do akumulacji w liściach<br />

dużych ilości cynku, <strong>za</strong>równo na stanowiskach<br />

kontrolnych, jak i silnie <strong>za</strong>nieczyszczonych, co<br />

daje możliwość uznania tego gatunku <strong>za</strong> „hiperakumulator”<br />

cynku. Brzo<strong>za</strong> brodawkowata charakteryzowała<br />

się ponadto małą wrażliwością na<br />

<strong>za</strong>nieczyszczenie środowiska cynkiem. Podobne<br />

wyniki uzyskano również dla innych gatunków<br />

Betula. Te szczególne właściwości brzozy brodawkowatej<br />

i innych gatunków brzóz wskazują<br />

na przydatność tych drzew do obsad<strong>za</strong>nia miejsc<br />

szczególnie <strong>za</strong>nieczyszczonych cynkiem, co<br />

może być wykorzystane do fitoremediacji skażonych<br />

gleb.<br />

• Na podstawie opracowanej metodyki, w ramach<br />

projektu rozwojowego NCBiR, utworzono<br />

kriogeniczny bank genów historycznych odmian<br />

jabłoni. Metoda ta polega na <strong>za</strong>mrażaniu, po odpowiednim<br />

przygotowaniu, zrazów pędowych<br />

z pojedynczymi pąkami śpiącymi w parach<br />

ciekłego azotu (ok. -160 o C), co umożliwia ich<br />

przechowywanie w tych warunkach przez okres<br />

wieloletni. Po rozmrożeniu pąki te mogą być<br />

używane do okuli<strong>za</strong>cji. Aktualnie w banku tym<br />

znalazły się 104 odmiany najcenniejszych jabłoni<br />

uprawianych w Polsce w dawnych latach. Jest to<br />

pierwsze w kraju <strong>za</strong>stosowanie kriokonserwacji<br />

dla <strong>za</strong>chowania <strong>za</strong>sobów genowych drzew owocowych<br />

jako nowoczesnej i uzupełniającej metody<br />

dla istniejących kolekcji drzew owocowych<br />

w sadach pomologicznych.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Ogród Botaniczny w Powsinie, otwarty do<br />

zwied<strong>za</strong>nia publicznego od 22 lat, jest miejscem<br />

służącym populary<strong>za</strong>cji wiedzy przyrodniczej<br />

w formie urządzonych ekspozycji i kolekcji roślinnych,<br />

wystaw i szkoleń. Ekspozycje roślinne<br />

urządzone są na ok. 30 ha gruntu i 2000 m 2 szklarni.<br />

Łącznie zbiory roślin obejmują ok. 10.000 taksonów<br />

roślin. W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Ogród odwiedziło<br />

93.206 osób, w tym 9.850 osób w 315 grupach<br />

zorganizowanych. Dla zwied<strong>za</strong>jących zorganizowano<br />

23 wystawy przyrodnicze oraz sztuki o te-<br />

– 100 –

---

matyce przyrodniczej. W ramach XVII Międzynarodowego<br />

Festiwalu Pianistycznego „Floralia<br />

Muzyczne – Muzyka w Kwiatach” w scenerii<br />

Ogrodu Botanicznego w Powsinie odbyło się 13<br />

koncertów na wolnym powietrzu w wykonaniu<br />

znanych pianistów <strong>za</strong>granicznych i polskich.<br />

• W ramach działalności edukacyjnej Ogrodu<br />

prowadzonej przez Centrum Edukacji Przyrodniczo-Ekologicznej<br />

w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> przeprowadzono<br />

232 warsztaty edukacyjne z <strong>za</strong>kresu biologii<br />

i ekologii, w których wzięło udział łącznie 5.209<br />

osób. Byli to uczniowie szkół podstawowych,<br />

średnich gimnazjalnych i licealnych, studenci,<br />

nauczyciele oraz inne osoby towarzyszące uczestnikom<br />

<strong>za</strong>jęć. Zorganizowano również warsztat<br />

dla dzieci w wieku przedszkolnym.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z <strong>za</strong>granicą:<br />

• We współpracy z Królewskim Ogrodem Botanicznym<br />

Kew (Wielka Brytania) wdrożono do<br />

badań własnych wspólne metodyki zbioru i przechowywania<br />

nasion gatunków roślin dziko rosnących<br />

w Europie oraz wprowadzono dane do Europejskiej<br />

Bazy Banków Nasion Flory Naturalnej.<br />

* 02-973 Wars<strong>za</strong>wa 86, ul. Prawdziwka 2<br />

( (22) 754-26-10, 648-38-56 w. 283,<br />

fax (22) 757-66-45<br />

: e-mail: ob.sekr@obpan.pl<br />

www.ogrod-powsin.pl<br />

STACJA BADAWCZA ROLNICTWA<br />

EKOLOGICZNEGO I HODOWLI ZA-<br />

CHOWAWCZEJ ZWIERZĄT w Popielnie<br />

P.o. Dyrektora: mgr Andrzej Rudzki<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> kontynuowano reali<strong>za</strong>cję programu<br />

ochrony <strong>za</strong>sobów genetycznych zwierząt gospodarskich:<br />

konika polskiego, bydła rasy polskiej<br />

czerwonej oraz bydła rasy nizinno c<strong>za</strong>rno-białej.<br />

Udostępniano urządzenia do reali<strong>za</strong>cji prac badawczych:<br />

„Behawioralne i fizjologiczne reakcje<br />

młodych koni podc<strong>za</strong>s rutynowych procedur zootechnicznych<br />

jako wskaźnik dobrostanu” (IGiHZ<br />

<strong>PAN</strong> w Jastrzębcu); „Wzbogacenie mleka o wybrane<br />

składniki bioaktywne w gospodarstwach niskonakładowych<br />

i ekologicznych” (IGiHZ w Jastrzębcu);<br />

„Znaczenie zwierząt zimnowodnych<br />

w rozprzestrzenianiu się pasożytniczych pierwotniaków<br />

Cryptosporidium spp. i Gardia spp.<br />

w wodach powierzchniowych Pojezier<strong>za</strong> Mazurskiego<br />

w aspekcie potencjalnego <strong>za</strong>grożenia zdrowia<br />

ludzi” (PIWet-PIB Puławy); „Charakterystyka<br />

mikroflory i mikrofauny oraz helminofauny<br />

przewodu pokarmowego bobra europejskiego:<br />

badanie <strong>za</strong>leżności pomiędzy stanem populacji<br />

mikroorganizmów a aktywnością celulolityczną<br />

i profilem kwasów tłuszczowych w wybranych<br />

tkankach” (IFiŻZ <strong>PAN</strong> Jabłonna); „Badanie korelacji<br />

wybranych parametrów biochemicznych<br />

i funkcji życiowych krów mlecznych na potrzeby<br />

stworzenia modelu biocybernetycznego<br />

organizmu krowy” (UP Wrocław), „Zawartość<br />

wybranych pierwiastków w porożach jelenia szlachetnego<br />

(Cervus elaphus) jako wskaźnika zmian<br />

skażenia dziczyzny i środowiska w ciągu ostatnich<br />

60 lat” (materiał własny <strong>PAN</strong> SBREiHZZ<br />

w Popielnie, wykonawca IRZiBŻ <strong>PAN</strong> Olsztyn).<br />

Stacja współorganizowała szkolenia dla lekarzy<br />

weterynarii, tzw. „warsztaty tematyczne”. Świadczy<br />

usługi wobec ośrodków naukowych: <strong>za</strong>pewnia<br />

materiał badawczy (zwierzęta), laboratorium<br />

z wyposażeniem, sale wykładowe i miejsca noclegowe,<br />

udostępnia materiał badawczy dla doktorantów<br />

i magistrantów. Zajmuje się edukacją<br />

przyrodniczo-ekologiczną poprzez udostępnianie<br />

<strong>za</strong>sobów przyrodniczych sze<strong>rok</strong>iej społeczności,<br />

prowadząc muzeum przyrodnicze, w którym<br />

zgromadzono materiały i eksponaty prezentujące<br />

dorobek Stacji.<br />

Rokrocznie Stację odwied<strong>za</strong> bardzo wielu turystów<br />

krajowych i <strong>za</strong>granicznych. Organizowane<br />

są semestralne praktyki dla studentów ośrodków<br />

akademickich z Krakowa, Lublina, Olsztyna,<br />

Wars<strong>za</strong>wy, Poznania, Wrocławia. Organizowane<br />

są spotkania hodowców konika polskiego połączone<br />

z przeglądem hodowlanym oraz seminarium<br />

dotyczące problemów zwią<strong>za</strong>nych z hodowlą<br />

koników w Polsce.<br />

* 12-220 Ruciane-Nida, Popielno<br />

( (87) 423-15-19, fax (87) 423-16-17<br />

: e-mail: popielno@pan.pl, sbpan@wp.pl<br />

www.popielno.pl<br />

– 101 –

---

ZAKŁAD ANTROPOLOGII<br />

Dyrektor: dr hab. Sławomir Kozieł, prof. nadzw.<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: dr hab.<br />

Krzysztof Borysławski, prof. nadzw.<br />

Instytut (kategoria „2” (B) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 13 pracowników, w tym 10 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 16<br />

prac, z tego 12 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 4 projekty badawcze, w tym 1 <strong>za</strong>graniczny,<br />

11 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności<br />

statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 12 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Badano asymetrię jakości partnerów wobec<br />

stopnia satysfakcji ze związku w ocenie kobiet.<br />

Celem badań było określenie jak – w ocenie kobiet<br />

– różnica w jakości partnerów wpływa na<br />

stopień satysfakcji ze związku. Materiał i metody:<br />

200 kobiet (wiek 18-42) wypełniło kwestionariusz<br />

określający stopień satysfakcji ze związku<br />

i jakość partnerską (MV; 6 wyznaczników:<br />

atrakcyjność, osobowość, wykształcenie, inteligencja,<br />

pozycja <strong>za</strong>wodowa i pozycja społeczna);<br />

wyznaczono asymetrię jakości partnerskiej, czyli<br />

różnicę jakości partnerskiej (MVD = MV mężczyzny<br />

– MV kobiety). Stwierdzono, że najwięks<strong>za</strong><br />

satysfakcja ze związku wynika wówc<strong>za</strong>s, gdy<br />

mężczyzna ma wyższą jakość partnerską. Kobiety<br />

są mniej <strong>za</strong>dowolone ze związku, gdy mają wyższą<br />

jakość partnerską niż partner. Nie ma różnic<br />

w satysfakcji pomiędzy związkami bez różnicy<br />

w jakości partnerskiej a związkami, w których<br />

mężczyzna ma wyższą jakość partnerską. Wniosek:<br />

Kobieta może oczekiwać wyższego statusu<br />

partnera i jego większego <strong>za</strong>angażowania w związek<br />

(teoria inwestycji rodzicielskiej Triversa).<br />

• Obserwowano wzrastanie i rozwój chłopców<br />

i dziewcząt w <strong>za</strong>leżności od promienia małżeńskiego<br />

rodziców. Badania miały na celu os<strong>za</strong>cowanie,<br />

na licznym materiale (2675 chłopców<br />

i 2603 dziewcząt; wiek 6-18 lat) wpływu promienia<br />

małżeńskiego wyrażonego odległością<br />

geograficzną pomiędzy miejscami urodzenia rodziców<br />

na rozwój i wzrastanie dzieci i młodzieży.<br />

Kontrolując warunki społeczno-ekonomiczne<br />

rodziny oraz czynniki dziedziczne, wyka<strong>za</strong>no, że<br />

większy promień małżeński wią<strong>za</strong>ł się z większą<br />

wysokością ciała u chłopców oraz dziewcząt<br />

w trzech kolejnych etapach rozwoju. Efekt<br />

promienia małżeńskiego był silniej <strong>za</strong>znaczony<br />

u chłopców niż u dziewcząt. Wniosek: Korzystny<br />

efekt promienia małżeńskiego na wysokość ciała<br />

dzieci i młodzieży może wynikać z heterozji<br />

będącej skutkiem migracji małżeńskiej i „przepływu<br />

genów”.<br />

• Rozważano <strong>za</strong>leżność czynników społecznoekonomicznych<br />

od ryzyka wystąpienia zespołu<br />

metabolicznego wśród mężczyzn i kobiet. Na<br />

Dolnym Śląsku, u obu płci, zespół metaboliczny<br />

występował częściej wśród mieszkańców miasta<br />

niż mieszkańców wsi. Natomiast poziom wykształcenia<br />

istotnie wpływał na ryzyko występowania<br />

ZM jedynie u kobiet. Ryzyko to wzrastało<br />

wraz z obniżaniem się pozycji społecznej<br />

kobiet ocenionej na podstawie poziomu ich wykształcenia.<br />

Obniżenie poziomu wykształcenia<br />

o jeden stopień zwięks<strong>za</strong>ło ryzyko wystąpienia<br />

ZM o 15% w przypadku kryteriów IDF i o 26 %<br />

w przypadku kryteriów NCEP ATP III.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Realizowano projekt pt. „Epidemie obezity –<br />

společný problém: předávání znalostí, vzdělávání,<br />

prevence” / „Epidemia otyłości – wspólny problem:<br />

transfer wiedzy, edukacja, profilaktyka”<br />

finansowany w ramach Europejskiego Funduszu<br />

Rozwoju Regionalnego INTERREG Współpraca<br />

Transgraniczna Rzeczpospolita <strong>Polska</strong> – Republika<br />

Czeska we współpracy z Uniwersytetem<br />

Palackiego w Ołomuńcu. Projekt ma na celu:<br />

określenie odsetka osób otyłych wśród dzieci<br />

i młodzieży polskiej i czeskiej z obs<strong>za</strong>rów pogranic<strong>za</strong><br />

obu krajów, ze szczególnym uwzględnieniem<br />

zróżnicowania społecznego. Wspólne badania<br />

przyczynią się do opracowania uniwersalnego<br />

programu profilaktycznego promującego zdrowy<br />

styl życia pozwalający uniknąć <strong>za</strong>grożeń zwią<strong>za</strong>nych<br />

z otyłością. Działania te będą miały wpływ<br />

na zmniejszenie ryzyka zdrowotnego zwią<strong>za</strong>nego<br />

z nadmiernym otłuszczeniem oraz poprawę<br />

– 102 –

---

stanu zdrowia osób <strong>za</strong>mieszkujących wspierany<br />

region.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Anna Lipowicz Kondycja biologiczna mieszkańców<br />

miast i wsi w pierwszych latach transformacji<br />

ustrojowej w Polsce.<br />

* 50-951 Wrocław, ul. Kuźnic<strong>za</strong> 35<br />

( (71) 343-86-75, fax (71) 343-81-50<br />

: e-mail: <strong>za</strong>pan@antro.pan.wroc.pl,<br />

sekretariat@antro.pan.wroc.pl<br />

www.antro.pan.wroc.pl<br />

ZAKŁAD ICHTIOBIOLOGII<br />

I GOSPODARKI RYBACKIEJ<br />

Dyrektor: dr Ilgiz Irna<strong>za</strong>row<br />

Przewodnicząca Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Ewa Kamler<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 18 pracowników, w tym 8 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 17<br />

prac, z tego 5 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 5 projektów badawczych, w tym 3<br />

<strong>za</strong>graniczne, 2 <strong>za</strong>dania badawcze w ramach działalności<br />

statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 3 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Realizowano <strong>za</strong>danie „Biologiczne i środowiskowe<br />

podstawy technologii chowu ryb”,<br />

w szczególności – wpływ dostępności biogenów<br />

w okresie wczesnowiosennym na poprawę przeżywalności<br />

obsad. W efekcie postępującej poprawy<br />

jakości wody w Wiśle drastycznie obniżyły się<br />

ładunki biogenów dostarc<strong>za</strong>nych do stawów, co<br />

negatywnie wpływa na rozwój biomasy pokarmu<br />

naturalnego, a w konsekwencji może powodować<br />

niedożywienie i podwyższoną śmiertelność karpi.<br />

Celem badań było określenie wpływu dostępności<br />

substancji biogennych w okresie wczesnowiosennym<br />

na efekty produkcyjne narybku karpia. Wybrano<br />

stawy nienawożone oraz warianty z nawożeniem<br />

mineralnym i organicznym <strong>za</strong>stosowanym<br />

dwa tygodnie przed obsadą. Odnotowano różnice<br />

w wynikach rybackich, które pozwalają stwierdzić,<br />

że stosunkowo prosty <strong>za</strong>bieg jak podniesienie<br />

dostępności biogenów w okresie wczesnowiosennym,<br />

pozwala na zwiększenie przeżywalności<br />

obsad oraz całkowitego przyrostu biomasy ryb.<br />

• Realizowano projekt badawczy „Karpie<br />

i pstrągi polskie – ochrona <strong>za</strong>sobów genetycznych<br />

z <strong>za</strong>stosowaniem markerów DNA”. Zakład<br />

posiada 17 linii karpia, stanowiących „żywy bank<br />

genów”. Tarlaki karpi były badane pod kątem<br />

polimorfizmu 11 mikrosatelitarnych loci oraz<br />

markerów AFLP. Wszystkie loci mikrosatelitarne<br />

były polimorficzne. Średnia heterozygotyczność<br />

wahała się w granicach od 0.499 do 0.630,<br />

a średnia liczba alleli od 3.750 do 6.000 „Population<br />

assignment test” wyka<strong>za</strong>ł 91% precyzję<br />

w identyfikacji osobników karpia. Metodą AFLP<br />

wygenerowano 685 markerów, z czego 533 były<br />

polimorficzne. Profile AFLP każdej z ryb składały<br />

się średnio z 394.67 ± 29.6 prążków. Badania są<br />

kontynuowane, a ich rezultaty znajdą <strong>za</strong>stosowanie<br />

w programie ochrony <strong>za</strong>sobów genetycznych<br />

ryb hodowlanych w Polsce.<br />

• W ramach <strong>za</strong>dania „Genetyczna kontrola cech<br />

użytkowych oraz doskonalenie hodowlane ryb”<br />

wykonano ocenę możliwości <strong>za</strong>stosowania predykcji<br />

regresyjnej, w celu przewidywania efektów<br />

kontrolowanego rozrodu karpia. Podc<strong>za</strong>s badań<br />

porównano wyniki rozrodu 4 polskich i 4 węgierskich<br />

linii karpia. Materiał obejmował dane uzyskane<br />

z kontrolowanych tareł przeprowadzonych<br />

w ośmiu różnych latach, na 169 tarlakach. Wyniki<br />

analizy wariancji metody najmniejszych kwadratów<br />

oraz testu F wyka<strong>za</strong>ły, że linia hodowlana<br />

istotnie determinowała wszystkie badane cechy<br />

określające efekty rozrodu tj. masę ikry, procent<br />

<strong>za</strong>płodnienia, procent żywych <strong>za</strong>rodków po 24<br />

i 36 godz. inkubacji jaj, liczbę jaj oraz liczbę żywych<br />

<strong>za</strong>rodków.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Zakład uczestniczy w projekcie „Karp 2020”.<br />

Celem jest anali<strong>za</strong> problematyki rybactwa śródlądowego<br />

na terenie obs<strong>za</strong>rów LGR biorących<br />

udział w projekcie wraz z diagnozą i kierunkami<br />

– 103 –

---

ozwoju rybactwa śródlądowego. Projekt jest realizowany<br />

we współpracy z dwunastoma Lokalnymi<br />

Grupami Rybackimi. Materiały do opracowania<br />

raportu końcowego są zbierane w formie<br />

ankiet i podc<strong>za</strong>s bezpośrednich spotkań z rybakami<br />

na terenie LGR-ów.<br />

• Zakład jest zlokalizowany w terenie, gdzie<br />

znajduje się około 20% krajowej powierzchni stawów<br />

rybnych. Zakład włąc<strong>za</strong> się <strong>za</strong>równo organi<strong>za</strong>cyjnie,<br />

jak i merytorycznie w rozwiązywanie<br />

problemów lokalnych. Taką inicjatywą jest, m.<br />

in. członkostwo ZIiGR w Stowarzyszeniu Lokalna<br />

Grupa Rybacka „Żabi kraj”. Stowarzyszenie<br />

wykorzystując środki z Programu Operacyjnego<br />

„Ryby 2007-2013”, przy udziale samorządów<br />

siedmiu gmin powiatów cieszyńskiego oraz<br />

pszczyńskiego, kształtuje oraz rozwija funkcjonowanie<br />

obs<strong>za</strong>rów <strong>za</strong>leżnych od rybactwa na tym<br />

terenie.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjum naukowego<br />

NEMO – „Modulacja mechanizmów obronnych<br />

ryb ciepłolubnych poprzez stosowanie glukanów<br />

– sieć badawczo-szkoleniowa”.<br />

* 43-520 Chybie, ul. Kalinowa 2, Zaborze<br />

( (33) 853-37-78 w. 314, fax (33) 858-92-92<br />

: e-mail: zigr@golysz.pan.pl<br />

www.golysz.pan.pl<br />

– 104 –

---

Czł. koresp. <strong>PAN</strong> Marek Grad<br />

Dziekan Wydziału III Nauk Ścisłych<br />

i Nauk o Ziemi <strong>PAN</strong><br />

W końcu <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> Wydział III Nauk Ścisłych<br />

i Nauk o Ziemi <strong>PAN</strong> liczył 90 członków<br />

krajowych (55 członków rzeczywistych<br />

i 35 członków korespondentów), 9 członków<br />

Akademii Młodych Uczonych oraz 55 członków<br />

<strong>za</strong>granicznych. Funkcję dziekana Wydziału III<br />

<strong>PAN</strong> pełnił prof. Henryk Szymc<strong>za</strong>k, przewodniczącego<br />

Rady Kuratorów – prof. Janusz Lipkowski,<br />

a funkcję <strong>za</strong>stępcy przewodniczącego Rady<br />

Kuratorów – prof. Marek Grad. W dniu 1 lipca<br />

<strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u funkcję dziekana przejął prof. Marek<br />

Grad, a funkcję <strong>za</strong>stępcy przewodniczącego Rady<br />

Kuratorów – prof. Paweł Rowiński.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u działalność korporacyjna Wydziału<br />

III <strong>PAN</strong> realizowana była, podobnie jak<br />

w latach ubiegłych, w formie sesji plenarnych,<br />

posiedzeń komisji działających przy Wydziale<br />

oraz wydziałowych komitetów naukowych.<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> odbyły się dwie sesje plenarne<br />

Wydziału: 11 kwietnia i 5 listopada. Na sesjach<br />

tych omawiano najważniejsze sprawy zwią<strong>za</strong>ne<br />

z działalnością Wydziału oraz aktualne wydarzenia<br />

naukowe w Polsce i na świecie. Na każdej<br />

sesji dziekan Wydziału przekazywał informacje<br />

o ważniejszych sprawach porus<strong>za</strong>nych na posiedzeniach<br />

Prezydium <strong>PAN</strong> i spotkaniach dziekanów<br />

z kierownictwem <strong>PAN</strong>.<br />

Pierwszej sesji plenarnej Wydziału przewodniczył<br />

dziekan prof. H. Szymc<strong>za</strong>k. Minutą ciszy<br />

uczczono zmarłego członka rzeczywistego <strong>PAN</strong><br />

Jerzego Janika. Wiceprezes <strong>PAN</strong> Marek Chmielewski<br />

<strong>za</strong>inicjował wybory nowego dziekana Wydziału<br />

w związku z rezygnacją prof. H. Szymc<strong>za</strong>ka<br />

z pełnienia tej funkcji. Prof. Chmielewski<br />

przedstawił kandydaturę prof. M. Grada na to<br />

stanowisko, jak również na przedstawiciela Wydziału<br />

III <strong>PAN</strong> w Prezydium <strong>PAN</strong>. W głosowaniu<br />

tajnym kandydatura prof. M. Grada została pozytywnie<br />

<strong>za</strong>opiniowana przez zebranych.<br />

Zajmowano się uzupełnieniem składu Akademii<br />

Młodych Uczonych. Prof. H. Szymc<strong>za</strong>k<br />

przypomniał, że na poprzednim posiedzeniu zdecydowano,<br />

aby wybrać 6 kandydatów na możliwych<br />

9 miejsc, a pozostałych dokooptować na<br />

następnym posiedzeniu. Spośród 6 kandydatów<br />

w głosowaniu tajnym na kandydatów do AMU<br />

wybrano: dr. hab. Adama Nowaka, dr. hab. Marcina<br />

Stępnia oraz dr. Ireneus<strong>za</strong> Weymanna.<br />

Prof. H. Szymc<strong>za</strong>k przedstawił również najważniejsze<br />

sprawy, którymi <strong>za</strong>jmował się Wydział<br />

III <strong>PAN</strong> w okresie od ostatniej sesji plenarnej.<br />

Były to m.in. sprawy komitetów Wydziału III<br />

<strong>PAN</strong>: wybory członków, tworzenie regulaminów<br />

oraz planów działania; opiniowanie projektów<br />

ustaw przygotowywanych przez ministerstwa;<br />

współpraca międzynarodowa (m.in. opiniowanie<br />

projektów umów o współpracy dwustronnej,<br />

podział środków pomiędzy instytutami); pomoc<br />

w ocenie działalności stacji naukowych <strong>PAN</strong> oraz<br />

wybory dyrektorów; koordynacja udziału Wydziału<br />

III w obchodach jubileuszu 60-lecia <strong>PAN</strong>.<br />

W dyskusji wyrażono prośby i propozycje<br />

zwią<strong>za</strong>ne ze sprawami, którymi <strong>za</strong>jmował się<br />

Wydział, m.in.: udostępnianie protokołów z posiedzeń<br />

Prezydium <strong>PAN</strong>; przesyłanie do <strong>za</strong>opiniowania<br />

wyłącznie projektów ustaw zwią<strong>za</strong>nych<br />

z nauką; interwencja w sprawie nowego trybu<br />

wyborów do komitetów.<br />

Przewodniczący Komitetu Fizyki <strong>PAN</strong> prof.<br />

F. K<strong>rok</strong> przedstawił krytyczne stanowisko Komitetu<br />

w sprawie rozporządzenia Ministra Edukacji<br />

Narodowej dotyczącego podstawy programowej<br />

w szkołach ponadgimnazjalnych. Jednomyślnie<br />

poparto to stanowisko oraz <strong>za</strong>sugerowano<br />

wypracowanie wspólnego stanowiska całej<br />

Akademii.<br />

Drugiej sesji plenarnej przewodniczył prof.<br />

M. Grad, dziekan Wydziału III <strong>PAN</strong>. Wysłuchano<br />

wykładu prof. Romana Kozłowskiego z Instytutu<br />

Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. Jerzego<br />

Habera <strong>PAN</strong> pt. „Zarząd<strong>za</strong>nie dziedzictwem<br />

kultury – wyzwania dla nauk ścisłych”. Prof.<br />

R. Kozłowski przedstawił rolę nauk ścisłych<br />

w ochronie dziedzictwa kultury. Na przykładach<br />

<strong>za</strong>prezentował badania, które ukazują ogromną<br />

wiedzę możliwą do uzyskania w <strong>za</strong>kresie parametrów,<br />

rod<strong>za</strong>ju i funkcji zniszczeń materiałowych<br />

oraz jak bardzo te badania mogą być przydatne<br />

w <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>niu dziedzictwem kultury.<br />

Zaproponowano <strong>za</strong>proszenie na następne<br />

posiedzenie jednego z członków <strong>za</strong>granicznych<br />

Wydziału oraz postulowano zwiększenie możliwości<br />

wpływu na planowanie następnych posiedzeń.<br />

Prof. M. Grad przychylił się do rozpatrzenia<br />

– 105 –

---

spraw zgłoszonych przez sesję plenarną. Podjęto<br />

decyzję w sprawie nagród naukowych Wydziału<br />

III <strong>PAN</strong>.<br />

Prof. A. Jeżowski omówił sprawę powołania<br />

Centrum Badawczego Materiałów Zaawansowanych<br />

i Struktur Inteligentnych. W skład Centrum<br />

wejdą: Instytut Niskich Temperatur i Badań<br />

Strukturalnych im. Wł. Trzebiatowskiego <strong>PAN</strong>,<br />

Instytut Fizyki Molekularnej <strong>PAN</strong>, Międzynarodowe<br />

Laboratorium Silnych Pól Magnetycznych<br />

i Niskich Temperatur <strong>PAN</strong>, Instytut Fizyki Uniwersytetu<br />

Śląskiego i Instytut Elektrotechniki<br />

w Wars<strong>za</strong>wie. Instytuty te od wielu lat prowadzą<br />

wspólne badania, a powstanie Centrum pozwoliłoby<br />

na wspólne występowanie o granty oraz<br />

na powołanie interdyscyplinarnego studium doktoranckiego.<br />

Centrum usytuowane byłoby przy<br />

Wydziale III <strong>PAN</strong>. Sesja plenarna <strong>za</strong>opiniowała<br />

pozytywnie powstanie Centrum Badawczego<br />

Materiałów Zaawansowanych i Struktur Inteligentnych.<br />

Prof. M. Grad przypomniał, że każda zmiana<br />

w statutach instytutów wymaga <strong>za</strong>twierdzenia<br />

przez sesję plenarną. Zaproponował, aby w przyszłości<br />

sprawy takie wyłączyć spod obrad sesji.<br />

Sesja plenarna <strong>za</strong>akceptowała przedstawione<br />

zmiany w statucie Instytutu Fizyki Jądrowej im.<br />

H. Niewodnic<strong>za</strong>ńskiego <strong>PAN</strong>.<br />

Prof. M. Grad omówił kwestię podziału<br />

miejsc w wyborach członków <strong>PAN</strong> w Wydziale<br />

III, a także terminarz zgłas<strong>za</strong>nia oraz etapy zbierania<br />

i opiniowania kandydatur. Postanowiono,<br />

że (1) opiniowanie kandydatów na członków korespondentów<br />

odbędzie się w sekcjach, (2) opiniowanie<br />

przy wyborze członków rzeczywistych<br />

odbędzie się bez podziału miejsc na sekcje i (3)<br />

opiniowanie członków <strong>za</strong>granicznych odbędzie<br />

się również bez podziału miejsc na sekcje.<br />

Prof. A. Sobiczewski przedstawił informację<br />

dotyczącą odkrycia i <strong>za</strong>twierdzeniu dwóch nowych<br />

pierwiastków superciężkich nr 114 i 116<br />

o nazwach Flerovium i Livermorium.<br />

Prof. M. Grad omówił najważniejsze sprawy,<br />

którymi <strong>za</strong>jmował się Wydział w okresie od<br />

ostatniej sesji plenarnej: dokończenie wyborów<br />

uzupełniających do Akademii Młodych Uczonych;<br />

ocena wniosków dotyczących dwustronnych<br />

międzynarodowych umów o współpracy;<br />

opiniowanie projektów ustaw wysyłanych przez<br />

ministerstwa; opiniowanie wniosków w sprawie<br />

środków DUN na <strong>rok</strong> 2013 oraz sprawy bieżące.<br />

Prof. A. Białas zgłosił wniosek o poparcie listu<br />

w sprawie zmiany ustawy „Prawo <strong>za</strong>mówień<br />

publicznych”. Uczestnicy sesji poparli wniosek<br />

i zwrócili się do dziekana, aby przedstawił<br />

uchwałę sesji plenarnej Wydziału III <strong>PAN</strong> podc<strong>za</strong>s<br />

obrad Prezydium <strong>PAN</strong>.<br />

Nagrody i wyróżnienia naukowe<br />

Prof. A. K. Wróblewski, przewodniczący Komisji<br />

Nagrody Naukowej im. M. Skłodowskiej-<br />

Curie poinformował, że w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> Nagroda<br />

przyznana będzie w <strong>za</strong>kresie chemii. Po <strong>za</strong>poznaniu<br />

się z 12 zgłoszonymi wnioskami oraz opiniami<br />

recenzentów, Komisja przedstawiła sesji plenarnej<br />

Wydziału III <strong>PAN</strong> kandydaturę prof. Jacka<br />

Waluka do nagrody <strong>za</strong> cykl prac opublikowanych<br />

w latach 2008-<strong>2012</strong>, wyjaśniających mechanizm<br />

reakcji przeniesienia protonu lub atomu wodoru,<br />

roli tunelowania, sposobów wzbud<strong>za</strong>nia<br />

oscylacyjnego kooperatywności oraz przemian<br />

konformacyjnych towarzyszących przeniesieniu<br />

protonu. Sesja plenarna postanowiła przyznać<br />

Nagrodę Naukową im. M. Skłodowskiej-Curie<br />

<strong>za</strong> <strong>2012</strong> <strong>rok</strong> w <strong>za</strong>kresie chemii prof. dr. hab.<br />

Jackowi Walukowi.<br />

Prof. Jan Kutek w <strong>za</strong>stępstwie prof. St. Massela,<br />

przewodniczącego Komisji ds. nagrody naukowej<br />

im. Stanisława Staszica poinformował<br />

o zgłoszeniu 5 wniosków. Po <strong>za</strong>poznaniu się<br />

z wnioskami oraz opiniami recenzentów, Komisja<br />

przedstawiła sesji plenarnej Wydziału III <strong>PAN</strong><br />

kandydatów do nagrody, którymi zostali pracujący<br />

w zespole dr hab. Karol Kuliński i prof. Janusz<br />

Pempkowiak, wyróżnieni <strong>za</strong> cykl prac dotyczących<br />

ilościowej oceny obiegu i bilansu węgla<br />

w Morzu Bałtyckim. Sesja plenarna postanowiła<br />

przyznać Nagrodę Naukową im. Stanisława<br />

Staszica <strong>za</strong> <strong>2012</strong> <strong>rok</strong> dr. hab. Karolowi Kulińskiemu<br />

i prof. Januszowi Pempkowiakowi.<br />

Prof. M. Grad poinformował, że w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u<br />

wpłynęło łącznie 19 wniosków w sprawie przyznania<br />

nagród naukowych Wydziału III (5 w dziedzinie<br />

fizyki z astronomią, 6 w dziedzinie chemii,<br />

3 w dziedzinie matematyki i 5 w dziedzinie nauk<br />

o Ziemi). Komisja ds. nagród, po rozpatrzeniu<br />

wniosków, <strong>za</strong>rekomendowała kandydatów do<br />

– 106 –

---

nagród, którzy następnie zostali <strong>za</strong>akceptowani<br />

przez sesję plenarną. Nagrody <strong>za</strong> <strong>2012</strong> <strong>rok</strong> uzyskali:<br />

dr Piotr Kuświk z Instytutu Fizyki Molekularnej<br />

<strong>PAN</strong> – Nagrodę Naukową im. Stefana<br />

Pieńkowskiego <strong>za</strong> cykl 5 prac dotyczących<br />

struktury magnetycznej układów warstwowych<br />

NiFe/Au/Co/Au; dr hab. Tadeusz Kulczycki prof.<br />

nadzw. z Instytutu Matematyki i Informatyki<br />

(Wydział Podstawowych Problemów Techniki<br />

Politechniki Wrocławskiej) – Nagrodę Naukową<br />

im. Wacława Sierpińskiego <strong>za</strong> cykl 7 prac<br />

dotyczących teorii spektralnej; dr Piotr Pietrzyk<br />

z Wydziału Chemii Uniwersytetu Wars<strong>za</strong>wskiego<br />

– Nagrodę Naukową im. Włodzimier<strong>za</strong> Kołosa<br />

<strong>za</strong> cykl prac naukowych dotyczących molekularnych<br />

podstaw mechanizmu redukcji tlenków<br />

azotu i aktywacji reagentów; dr Mikołaj Zapalski<br />

z Wydziału Geologii Uniwersytetu Wars<strong>za</strong>wskiego<br />

– Nagrodę Naukową im. Ignacego Domeyki<br />

<strong>za</strong> cykl 8 prac dotyczących paleobiologii paleozoicznych<br />

organizmów rafowych.<br />

Prof. M. Grad przedstawił wniosek prof.<br />

A. Kostrzewskiego, przewodniczącego Komitetu<br />

Nauk Geograficznych <strong>PAN</strong> w sprawie utworzenia<br />

nagrody Wydziału III <strong>PAN</strong> dla geografów. Sprawę<br />

przesunięto do rozpatrzenia w dalszym terminie.<br />

Nagrody i wyróżnienia członków Wydziału<br />

Wielu członków Wydziału, po<strong>za</strong> pracą badawczą,<br />

prowadziło aktywną działalność organi<strong>za</strong>cyjno-naukową,<br />

uczestnicząc w pracach komitetów<br />

naukowych <strong>PAN</strong>, rad naukowych instytutów <strong>PAN</strong><br />

i instytutów badawczych, towarzystw naukowych,<br />

rad redakcyjnych specjalistycznych c<strong>za</strong>sopism<br />

krajowych i <strong>za</strong>granicznych oraz fundacji<br />

działających na rzecz nauki. Członkowie Wydziału<br />

<strong>za</strong>trudnieni w jednostkach <strong>PAN</strong> uczestniczyli<br />

w procesie dydaktycznym w szkołach wyższych,<br />

prowadząc wykłady dla studentów, promując<br />

doktorantów, prezentując własne osiągnięcia na<br />

konferencjach naukowych. Członkowie Wydziału<br />

III prowadzili także działalność populary<strong>za</strong>torską<br />

prezentując wykłady popularnonaukowe w różnych<br />

placówkach naukowych i na spotkaniach<br />

z młodzieżą.<br />

Działalność członków Wydziału III uhonorowana<br />

została w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> licznymi wyróżnieniami.<br />

Prof. Mieczysław Mąkos<strong>za</strong> otrzymał Nagrodę<br />

Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. A po<strong>za</strong> tym,<br />

między innymi: prof. Jerzy Kaczorowski otrzymał<br />

Medal Sierpińskiego przyznany przez Uniwersytet<br />

Wars<strong>za</strong>wski i Polskie Towarzystwo Matematyczne;<br />

prof. Stanisław Massel został odznaczony<br />

Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski;<br />

profesorowie Stefan Pokorski, Stanisław Penczek<br />

i Janusz Lipkowski zostali członkami Polskiej<br />

Akademii Umiejętności; prof. Krzysztof Redlich<br />

otrzymał Nagrodę Smoluchowskiego-Warburga;<br />

prof. Wojciech J. Stec został uhonorowany tytułem<br />

doktora honoris causa Politechniki Łódzkiej;<br />

prof. Andrzej Udalski został odznaczony Krzyżem<br />

Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski,<br />

został też członkiem <strong>za</strong>granicznym amerykańskiej<br />

US National Academy of Sciences.<br />

Wydział kontynuował koordynację inicjatywy<br />

Unii Europejskiej KORANET, powołanej<br />

w celu intensyfikacji i wzmocnienia współpracy<br />

naukowo-technicznej między Koreą i Europą.<br />

Projekt finansowany jest w ramach 7. Programu<br />

Ramowego.<br />

Działalność komitetów naukowych<br />

Ważnym obs<strong>za</strong>rem działalności Wydziału<br />

była aktywność dwunastu komitetów naukowych<br />

działających przy Wydziale III. Komitety prowadzą<br />

własne strony internetowe, na których podane<br />

są ogólne informacje dotyczące ich działalności.<br />

Odbyło się jedno posiedzenie Komitetu<br />

Astronomii, na którym najważniejszymi sprawami<br />

były: nominacja członków Komitetu, wybory<br />

przewodniczącego, <strong>za</strong>stępcy, sekretar<strong>za</strong> i członków<br />

prezydium; opiniowanie kandydatur na<br />

członków Międzynarodowej Unii Astronomicznej;<br />

referat Jana Pomiernego „Konferencja IAU<br />

‘Communicating Astronomy with the Public’”.<br />

Prezydium Komitetu podjęło uchwałę wspierającą<br />

działania Polskiego Towarzystwa Astronomicznego<br />

zmier<strong>za</strong>jące do wprowadzenia Polski<br />

w struktury European Southern Observatory –<br />

europejskiej organi<strong>za</strong>cji astronomicznej <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>jącej<br />

siecią teleskopów oraz realizującą projekt<br />

EELT – ogromnego teleskopu optycznego.<br />

Komitet współorganizował konferencje:<br />

„Non-stationary phenomena in the black hole<br />

– 107 –

---

accretion”; XIX Seminarium dla Nauczycieli Fizyki<br />

„Astronomia w szkołach ponadpodstawowych”.<br />

Wyniki konferencji zostały przedstawione<br />

w postaci sprawozdań szczegółowych i przeka<strong>za</strong>ne<br />

odpowiednim jednostkom organi<strong>za</strong>cyjnym<br />

<strong>PAN</strong>. Komitet patronował prezentacji projektu<br />

Solaris „The SOLARIS Project”. Współorganizował<br />

również Olimpiadę Astronomiczną.<br />

Komitet wystąpił o przeka<strong>za</strong>nie składki do<br />

międzynarodowego konsorcjum wydającego c<strong>za</strong>sopismo<br />

„Astronomy & Astrophysics”. Opłata<br />

składki umożliwiła polskim naukowcom publikowanie<br />

w tym prestiżowym międzynarodowym<br />

c<strong>za</strong>sopiśmie (impact factor: 4.587, liczba punktów<br />

na liście MNiSzW 35) bez dodatkowych<br />

opłat. Członek Komitetu prof. Bronisław Rudak<br />

jest przedstawicielem Polski w konsorcjum.<br />

Komitet Astronomii <strong>PAN</strong> pełni funkcję Komitetu<br />

Narodowego ds. współpracy z Międzynarodową<br />

Unią Astronomiczną (IAU). W <strong>rok</strong>u<br />

<strong>2012</strong> Komitet opiniował kandydatury nowych<br />

członków IAU, a na walnym zgromadzeniu IAU<br />

przyjął w poczet członków IAU 16 nowych uczonych<br />

z Polski.<br />

Na dwóch posiedzeniach plenarnych Komitetu<br />

Chemii, między innymi: złożono sprawozdanie<br />

z działalności Komitetu w ubiegłej kadencji<br />

i wręczono powołania na członków. Przedstawiono<br />

sprawozdania z obchodów: Międzynarodowego<br />

Roku Chemii IYC-2011 oraz setnej<br />

rocznicy przyznania Marii Skłodowskiej-Curie<br />

nagrody Nobla z dziedziny chemii MSC-100.<br />

Dyskutowano o projekcie Regulaminu Komitetu<br />

i przyjęto plan pracy Komitetu na kadencję <strong>2012</strong>-<br />

2014. Wysłuchano wystąpienia prezesa Polskiego<br />

Towarzystwa Chemicznego, który przybliżył<br />

problemy pracy Towarzystwa oraz poinformował<br />

o światowej Konferencji Chromatograficznej,<br />

którą zorganizuje Komitet Chemii Analitycznej<br />

w Wars<strong>za</strong>wie we wrześniu 2013 r. Ponadto wysłuchano:<br />

wykładu „Nobel z chemii <strong>2012</strong> <strong>za</strong> ‘skok’<br />

w biomedycynie” prof. Andrzeja Lipkowskiego,<br />

dyrektora Instytutu Medycyny Doświadc<strong>za</strong>lnej<br />

i Klinicznej im. M. Mossakowskiego <strong>PAN</strong>; wystąpienia<br />

prof. Hanny Gulińskiej (UAM) członka<br />

Komitetu Chemii i przewodniczącej Komisji Dydaktyki<br />

Polskiego Towarzystwa Chemicznego na<br />

temat sze<strong>rok</strong>o pojętej dydaktyki chemii w szkolnictwie<br />

średnim i wyższym.<br />

Komitet uznał, że do pierwszoplanowych podstawowych<br />

problemów edukacyjnych w obs<strong>za</strong>rze<br />

chemii należy <strong>za</strong>liczyć: podniesienie rangi chemii<br />

w ramach wykształcenia ogólnego młodzieży, dążenie<br />

do <strong>za</strong>przestania ogranic<strong>za</strong>nia liczby godzin<br />

nauc<strong>za</strong>nia chemii w szkolnictwie średnim, podnoszenie<br />

kwalifikacji <strong>za</strong>wodowych nauczycieli<br />

w obs<strong>za</strong>rze nauc<strong>za</strong>nia chemii i zwięks<strong>za</strong>nia ich<br />

umiejętności logicznego przekazywania podstaw<br />

chemii. Komitet <strong>za</strong>lecił swoim członkom ścisłą<br />

współpracę z Polskim Towarzystwem Chemicznym<br />

w obs<strong>za</strong>rze edukacji chemicznej.<br />

Omówiono sprawę ogłoszenia przez Sejm RP<br />

<strong>rok</strong>u 2013 Rokiem Jana Czochralskiego oraz <strong>za</strong>gadnienia<br />

zwią<strong>za</strong>ne z przypadającymi na 14 grudnia<br />

<strong>2012</strong> r. obchodami 100. rocznicy urodzin<br />

Adama Bielańskiego emerytowanego profesora<br />

Uniwersytetu Jagiellońskiego, członka rzeczywistego<br />

<strong>PAN</strong>, honorowego przewodniczącego<br />

Komitetu Chemii <strong>PAN</strong>.<br />

Przyjęto <strong>za</strong>sady opiniowania przez Komitet<br />

kandydatów na członków korespondentów <strong>PAN</strong><br />

z dziedziny chemii.<br />

Na posiedzeniach Prezydium Komitetu: wręczono<br />

powołania członkom prezydium; opracowano<br />

projekt nowego Regulaminu Komitetu;<br />

przyjęto plan pracy Komitetu na kadencję; dyskutowano<br />

nt. <strong>za</strong>sad opiniowania kandydatów na<br />

członków korespondentów <strong>PAN</strong> z dziedziny chemii;<br />

omawiano problemy dydaktyki w nauc<strong>za</strong>niu<br />

chemii. Wymieniono poglądy z przedstawicielem<br />

firmy BASF i nakreślono dalszy plan działań<br />

zmier<strong>za</strong>jący do nawią<strong>za</strong>nia współpracy między<br />

Komitetem a wład<strong>za</strong>mi wykonawczymi firmy<br />

BASF <strong>Polska</strong>.<br />

Komitet Chemii <strong>PAN</strong> współorganizował lub<br />

współfinansował konferencje: V Międzynarodową<br />

Konferencję „Catalysis for polluting emissions<br />

aftertreatment and production of renewable<br />

energy”; 25th International Symposium on the<br />

Organic Chemistry of Sulfur – ISOCS-25. Wyniki<br />

konferencji zostały przedstawione w postaci sprawozdań<br />

szczegółowych i przeka<strong>za</strong>ne odpowiednim<br />

jednostkom organi<strong>za</strong>cyjnym <strong>PAN</strong>. Komitet<br />

Chemii <strong>PAN</strong>: wsparł Olimpiadę Chemiczną;<br />

ufundował nagrodę dla zwycięzcy, a także przeka<strong>za</strong>ł<br />

wszystkim laureatom oraz ich nauczycielom<br />

monografię Misja nauk chemicznych wydaną<br />

z inicjatywy Komitetu pod redakcją B. Marcińca.<br />

– 108 –

---

W <strong>2012</strong> r. Komitet wydał dwie publikacje Wybitni<br />

chemicy i fizycy polscy XIX i XX wieku oraz<br />

<strong>Polska</strong> chemia w Unii Europejskiej – projekty<br />

współfinansowane przez UE.<br />

Prezydium Komitetu Chemii <strong>PAN</strong> pełni<br />

funkcję Narodowego Komitetu Międzynarodowej<br />

Unii Chemii Czystej i Stosowanej – IUPAC.<br />

Członkowie Komitetu pracują w agendach Unii:<br />

prof. Stanisław Penczek jest członkiem Biura<br />

Wykonawczego najwyższego organu Unii oraz<br />

Dywizji Polimerowej i w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

brał czynny udział w pracach w.wym. agend;<br />

prof. Jacek Kijeński jest członkiem Komitetu<br />

Chemii i Przemysłu w ramach Chemical Research<br />

Applied to World Needs (CHEMRAWN); prof.<br />

Małgor<strong>za</strong>ta Witko jest narodowym przedstawicielem<br />

w Dywizji Chemii Fizycznej i Biofizycznej.<br />

Komitet Fizyki zorganizował trzy posiedzenia<br />

plenarne, na których najważniejszymi sprawami<br />

były: wybory przewodniczącego, wiceprzewodniczących,<br />

sekretar<strong>za</strong> i członków prezydium<br />

Komitetu; powołanie komisji Komitetu; wybory<br />

uzupełniające do Komitetu; <strong>za</strong>opiniowanie nowego<br />

Regulaminu Komitetu. Odbyła się dyskusja<br />

na temat nauc<strong>za</strong>nia fizyki. Wprowadzeniem do<br />

dyskusji był referat prof. R. Naskręckiego. Krytycznie<br />

oceniono zmiany w cyklu kształcenia<br />

w <strong>za</strong>kresie fizyki w szkołach ponadgimnazjalnych,<br />

wynikające z nowej podstawy programowej<br />

i rozporządzenia MEN. Przyjęto stanowisko,<br />

które spotkało się z dużym <strong>za</strong>interesowaniem<br />

mediów. Dyskutowano sprawę Roku Czochralskiego:<br />

członkowie Komitetu wysłuchali referatu<br />

prof. W. Kamińskiego, prezesa Polskiego Towarzystwa<br />

Fizycznego i podjęli uchwałę popierającą<br />

wystąpienie PTF w sprawie ustanowienie<br />

<strong>rok</strong>u 2013 Rokiem Czochralskiego. Wysłuchano<br />

również: wykładu prof. Wojciecha Gawlika nt.<br />

nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w <strong>2012</strong> r.;<br />

informacji prof. Andrzeja Jajszczyka o działalności<br />

Narodowego Centrum Nauki; informacji<br />

prof. Adama Majewskiego nt. problematyki Open<br />

Access. Podc<strong>za</strong>s swoich posiedzeń prezydium<br />

Komitetu omawiało problemy bieżące, ustalano<br />

wstępnie tematykę następnego posiedzenia plenarnego<br />

Komitetu.<br />

Komitet Fizyki współfinansował lub współorganizował<br />

konferencje: XXX Sympozjum<br />

Maxa Borna Stringtheory.pl/<strong>2012</strong>; 6. Ogólnopolskie<br />

Sympozjum „Fizyka w ekonomii i naukach<br />

społecznych”; RECFA visit to Poland<br />

<strong>2012</strong> – Cykliczny przegląd badań fizyki wysokich<br />

energii w krajach członkowskich CERN przez<br />

komitet ECFA; 51. Krakowską Szkołę Fizyki<br />

Teoretycznej „Astroparticle Physics at the LHC<br />

Era”; 41. Jaszowiecką Międzynarodową Szkołę<br />

i Konferencję Fizyki Półprzewodników; XXVIII<br />

Warsztaty Naukowe „Lato z Helem”; Zakopane<br />

Conference on Nuclear Physics <strong>2012</strong> „Extremes<br />

of the Nuclear Landscape”; „Instrumentation<br />

of Muon and KOL Identification at Super<br />

Flavor Factories”; VII Warsztaty Fizyki Atomowej<br />

i Molekularnej; XI Ogólnopolską Sesję<br />

Kół Naukowych Fizyków; XLIV Ogólnopolskie<br />

Seminarium na temat magnetycznego rezonansu<br />

jądrowego i jego <strong>za</strong>stosowań. Wyniki konferencji<br />

zostały przedstawione w postaci sprawozdań<br />

szczegółowych i przeka<strong>za</strong>ne odpowiednim jednostkom<br />

organi<strong>za</strong>cyjnym <strong>PAN</strong>.<br />

Komitet Fizyki <strong>PAN</strong> pełni funkcję Komitetu<br />

Narodowego ds. Współpracy z Międzynarodową<br />

Unią Fizyki Czystej i Stosowanej – IUPAP.<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> IUPAP objęło patronatem 12. Międzynarodową<br />

Konferencję MESON<strong>2012</strong>. Członkowie<br />

Komitetu Fizyki <strong>PAN</strong> wchodzą w skład<br />

międzynarodowych organi<strong>za</strong>cjach naukowych:<br />

prof. Franciszek K<strong>rok</strong> – Fellow of the British<br />

Institute of Physics, członek władz International<br />

Society for Solid State Ionics (ISSSI); prof. Rajmund<br />

Bacewicz – Fellow and Chartered Physicist<br />

of the British Institute of Physics; prof. Andrzej<br />

Ślebarski – Fellow of the Institute of Physics;<br />

prof. Henryk Witala – członek Amerykańskiego<br />

Towarzystwa Fizycznego (APS); prof. Wojciech<br />

Królikowski – Association of Members of the<br />

Institute for Advanced Study, Princeton, N. J.<br />

Komitet Matematyki zorganizował trzy<br />

posiedzenia, podc<strong>za</strong>s których odbyły się m.in.:<br />

wybory przewodniczącego, wybory uzupełniające<br />

do Komitetu, wybór prezydium; ustalenie<br />

struktury organi<strong>za</strong>cyjnej Komitetu na kadencję<br />

2011-2014; wręczenie nominacji członkom;<br />

uchwalenie Regulaminu Komitetu; powołanie<br />

przewodniczącego Komitetu Narodowego ds.<br />

Współpracy z Międzynarodową Unią Matematyczną<br />

(IMU); wybory do Komisji/Zespołów<br />

Komitetu. Ustalono plan pracy Komitetu, przeprowadzono<br />

wybory uzupełniające do Komisji<br />

– 109 –

---

Statystyki Komitetu na kadencje 2011-2014. Prof.<br />

Adam Jakubowski <strong>za</strong>prezentował ideę Międzynarodowego<br />

Roku Statystyki 2013. Zaproponowano,<br />

aby Komitet wystąpił do MNiSW w trybie<br />

nadzwyc<strong>za</strong>jnym o grant w ramach DUN na<br />

organi<strong>za</strong>cję sesji i wsparcie działań lokalnych<br />

w ramach Roku Statystyki oraz zobowią<strong>za</strong>no<br />

prezydium Komitetu do wystosowania apelu do<br />

zwią<strong>za</strong>nych z matematyką jednostek naukowych<br />

o aktywne włączenie się w obchody Międzynarodowego<br />

Roku Statystyki 2013. Omówiono:<br />

problemy <strong>za</strong>stosowań matematyki w Polsce; program<br />

pracy Komitetu Matematyki w <strong>rok</strong>u 2013;<br />

działania mające na celu wsparcie <strong>za</strong>stosowań<br />

matematyki w Polsce.<br />

Komitet Matematyki <strong>PAN</strong> współorganizował<br />

lub współfinansował konferencje: Konferencję<br />

„Teoria Modeli i Teoria Dowodu dla Arytmetyki”;<br />

41. Ogólnopolską Konferencję Zastosowań<br />

Matematyki; XXXVIII Konferencję „Statystyka<br />

Matematyczna – Wisła <strong>2012</strong>”; „Functional Analysis:<br />

Applications to Complex Analysis and Partial<br />

Differential Equations – in honor of D.Vogt’s<br />

70th”; „Algebraic and Arithmetic Geometry”;<br />

„Dynamics, Topology and Computations”; „Foliations<br />

<strong>2012</strong>”, konferencję satelitarną ECM <strong>2012</strong>;<br />

Trzecie kolokwium W. Killinga i K. Weierstrassa;<br />

„Function Spaces X”. Wyniki konferencji zostały<br />

przedstawione w postaci sprawozdań szczegółowych<br />

i przeka<strong>za</strong>ne odpowiednim jednostkom<br />

organi<strong>za</strong>cyjnym <strong>PAN</strong>.<br />

Komitet Matematyki uczestniczy w przedsięwzięciach<br />

Międzynarodowej Unii Matematycznej.<br />

Bierze udział w przygotowaniach do<br />

Międzynarodowego Kongresu Matematycznego<br />

w Korei w 2014 r. oraz do Laureate Forum w Heidelbergu<br />

w 2013 r. Prezydium Komitetu zgłosiło<br />

kandydaturę prof. Henryka Woźniakowskiego do<br />

Komitetu Nominacyjnego władz IMU.<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym odbyło się jedno<br />

posiedzenie Komitetu Chemii Analitycznej,<br />

podc<strong>za</strong>s którego m.in. wręczono nagrody Komitetu;<br />

wysłuchano wykładu inauguracyjnego<br />

„Wykorzystanie efektu odwzorowania jonowego<br />

w analizie śladowej metali” przygotowanego<br />

przez dr hab. Beatę Godlewską-Żyłkiewicz.<br />

Odbyły się również trzy posiedzenia prezydium<br />

Komitetu, na których najważniejszymi sprawami<br />

były: dyskusja na temat zmian regulaminu<br />

Komitetu; rozstrzygnięcie corocznego konkursu<br />

„najlepsze doktoraty z chemii analitycznej”, którego<br />

Komitet jest organi<strong>za</strong>torem; sprawy struktury<br />

Komitetu. Wska<strong>za</strong>no laureatów: medalu im<br />

W. Kemuli (prof. Krystyna Pyrzyńska); medalu<br />

dla firmy <strong>za</strong> <strong>za</strong>sługi dla Komitetu Chemii Analityczne<br />

<strong>PAN</strong> (Sigma-Aldrich, dr A. Jankowski).<br />

Omówiono przygotowania do konferencji Euro-<br />

Analysis 2013 i plany wydawnictw książkowych<br />

pod auspicjami Komitetu. Zatwierdzono regulamin<br />

konkursu na najlepsze rozprawy doktorskie<br />

z <strong>za</strong>kresu chemii analitycznej.<br />

Odbyły się konferencje współorganizowane<br />

lub współfinansowane przez Komitet: Konferencja<br />

„Anali<strong>za</strong> specjacyjna – możliwości i kierunki<br />

rozwoju”; XXI Poznańskie Konwersatorium Analityczne;<br />

XVIII Konferencja Naukowo-Techniczna,<br />

„Gospodarka odpadami komunalnymi”; XXII<br />

Ogólnopolskie Sympozjum Bromatologiczne:<br />

„Żywności i żywienie w XXI wieku – wyzwania<br />

i nadzieje”; 29th International Symposium<br />

on Chromatography; VIII Sympozjum „Anali<strong>za</strong><br />

Przepływowa”; XI Konferencja „Elektroanali<strong>za</strong><br />

w teorii i praktyce”; V Konferencja „Chemometria<br />

– metody i <strong>za</strong>stosowania”; VII Konferencja<br />

„Analityczne <strong>za</strong>stosowania chromatografii cieczowej”;<br />

Konferencja „Środki działające podobnie<br />

do alkoholu. Interpretacja wyników badań krwi<br />

kierowców dla potrzeb sądowych”; Konferencja<br />

„Anali<strong>za</strong> Chemiczna w Ochronie Zabytków XII”.<br />

Wyniki konferencji zostały przedstawione w postaci<br />

sprawozdań szczegółowych i przeka<strong>za</strong>ne<br />

odpowiednim jednostkom organi<strong>za</strong>cyjnym <strong>PAN</strong>.<br />

Komitet sponsorował nagrody rzeczowe<br />

dla laureatów Olimpiady Chemicznej <strong>za</strong> najlepiej<br />

rozwią<strong>za</strong>ne <strong>za</strong>dania laboratoryjne. Komitet<br />

obejmuje patronatem merytorycznym kwartalnik<br />

„Analityka – nauka i praktyka”. W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong><br />

zostały opublikowane trzy monografie oraz materiały<br />

z niektórych konferencji. Członkowie Komitetu<br />

są współautorami/redaktorami większości<br />

monografii. Komitet działa w ramach konsorcjum<br />

naukowego wydającego międzynarodowe naukowe<br />

c<strong>za</strong>sopismo analityczne „Analytical and<br />

Bioanalytical Chemistry”. Komitet sprawuje patronat<br />

merytoryczny oraz uczestniczy w pracach<br />

komitetu naukowego i organi<strong>za</strong>cyjnego XVII European<br />

Conference on Analytical Chemistry, EU-<br />

ROANALYSIS. Członkowie Komitetu działają<br />

– 110 –

---

w międzynarodowych organi<strong>za</strong>cjach naukowych.<br />

Prof. Ewa Bulska jest: przedstawicielem Polski<br />

w Eurolab General Assembly; członkiem komitetu<br />

technicznego TCQA (Technical Committee<br />

for Quality Assurance in Testing and Calibration);<br />

członkiem grupy roboczej WG ET (Working Group<br />

on Education and Trainning), członkiem grupy<br />

roboczej WG PT (Working Group on Proficiency<br />

Testing), członkiem sekcji audytorów organi<strong>za</strong>cji<br />

WADA (World Anti-Doping Agency) organi<strong>za</strong>cji<br />

Eurachem. Prof. Bogusław Buszewski pełni<br />

funkcję przewodniczącego Central European<br />

Group for Separation Sciences (CEGSS); działa<br />

w European Society for Separation Sciences<br />

(EuSSS), Austrian Academy of Sciences. Prof.<br />

Maciej Jarosz pełni funkcje: National Representative<br />

in the Analytical Chemistry Division, International<br />

Union of Pure and Applied Chemistry;<br />

Regional Editor Central Europe „Analytical and<br />

Bioanalytical Chemistry”; Member of the Presidium<br />

of Euroanalysis Conference (organized<br />

by DAC EuCheMS). Prof. Jacek Namieśnik jest<br />

członkiem Komitetu Wykonawczego (Executive<br />

Board) International Society of Environmental<br />

Analytical Chemistry – ISEAC, członkiem International<br />

Union of Pure and Applied Chemistry.<br />

Prof. Krystyna Pyrzyńska w ramach European<br />

Association for Chemical and Molecular Sciences<br />

(EuCheMS) reprezentuje Polskę w Division of<br />

Chemistry and the Environment.<br />

Komitet Krystalografii odbył jedno posiedzenie<br />

(w trakcie 54. Konwersatorium Krystalograficznego),<br />

na którym między innymi: wręczono<br />

trzy nagrody przewodniczącej Komitetu<br />

Krystalografii <strong>za</strong> najlepsze prezentacje posterowe;<br />

przedstawiono sprawozdanie prezydium z działalności<br />

Komitetu w okresie od ostatniego posiedzenia<br />

plenarnego; powołano komisję wyborczą<br />

na kadencję <strong>2012</strong>-2014; poparto inicjatywę Polskiego<br />

Towarzystwa Wzrostu Kryształów ustanowienia<br />

przez Sejm RP <strong>rok</strong>u 2013 Rokiem Jana<br />

Czochralskiego; dokonano zmian w Regulaminie<br />

Komitetu; dyskutowano nad projektem organi<strong>za</strong>cji<br />

ogólnopolskiej olimpiady krystalograficznej;<br />

dyskutowano o kształceniu studentów w <strong>za</strong>kresie<br />

krystalografii w świetle <strong>za</strong>chodzących zmian<br />

w systemie kształcenia na wyższych uczelniach.<br />

Komitet współorganizował lub współfinansował<br />

konferencje: 54. Konwersatorium Krystalograficzne;<br />

XXII Conference on Applied<br />

Crystallography; 11th Internaational School and<br />

Symposium on Synchrotron Radiation in Natural<br />

Sciences. Wyniki konferencji zostały przedstawione<br />

w postaci sprawozdań szczegółowych<br />

i przeka<strong>za</strong>ne odpowiednim jednostkom organi<strong>za</strong>cyjnym<br />

<strong>PAN</strong>.<br />

Ponadto Komitet: wystosował do Sejmu RP<br />

list z poparciem dla wniosku Polskiego Towarzystwa<br />

Fizycznego oraz Polskiego Towarzystwa<br />

Wzrostu Kryształów dla ustanowienia <strong>rok</strong>u 2013<br />

Rokiem prof. Jana Czochralskiego; włączył się<br />

do inicjatywy ufundowania na budynku III Liceum<br />

Ogólnokształcącego im. św. Jana Kantego<br />

w Poznaniu tablicy upamiętniającej lata szkolne<br />

Maxa Laue, odkrywcy dyfrakcji promieniowania<br />

rentgenowskiego na kryształach. Komitet rozpoczął<br />

przygotowania do organi<strong>za</strong>cji Ogólnopolskiej<br />

Olimpiady Krystalograficznej skierowanej<br />

do studentów i do licealistów. Powołana została<br />

w tym celu Komisja ds. Ogólnopolskiej Olimpiady<br />

Krystalograficznej pod przewodnictwem dr<br />

hab. Edwarda Michalskiego. W ramach populary<strong>za</strong>cji<br />

krystalografii, na środowiskowym seminarium<br />

prof. Andrzej Szytuła wygłosił referat „Sto<br />

lat krystalografii – rys historyczny”.<br />

Komitet Krystalografii <strong>PAN</strong> pełni funkcje Narodowego<br />

Komitetu ds. Współpracy z Międzynarodową<br />

Unią Krystalografii (IUCr). Udział polskich<br />

naukowców w komisjach problemowych<br />

Unii jest następujący: Commission on Aperiodic<br />

Crystals – prof. Janusz Wolny (konsultant); Commission<br />

on Biological Macromolecules – prof.<br />

Mariusz Jaskólski (członek komisji); Commission<br />

on Crystal Growth and Characteri<strong>za</strong>tion of Materials<br />

– prof. Ewa Talik (konsultant); Commission<br />

on Crystallography in Art and Cultural Heritage<br />

– dr Alicja Rafalska-Łasocha (członek komisji);<br />

Commission on High Pressure – prof. Andrzej<br />

Katrusiak (członek komisji); dr Kamil Dziubek<br />

(konsultant); Commission on Magnetic Structures<br />

– prof. Wiesława Sikora (członek komisji);<br />

Commission on Mathematical and Theoretical<br />

Crystallography – dr Kazimierz Stróż (członek<br />

komisji); Commission on Structural Chemistry<br />

– prof. Urszula Rychlewska (członek komisji);<br />

Commission on XAFS – prof. Krystyna Ławnic<strong>za</strong>k-Jabłońska<br />

(członek komisji). W redakcjach<br />

c<strong>za</strong>sopism Unii działa troje krystalografów<br />

– 111 –

---

z polskich instytucji naukowych: prof. Urszula<br />

Rychlewska, prof. Maria Gdaniec i prof. Maciej<br />

Kubicki. Z inicjatywy IUCr, <strong>rok</strong> 2014 ogłoszony<br />

został Międzynarodowym Rokiem Krystalografii.<br />

Dzięki staraniom Komitetu Krystalografii <strong>PAN</strong><br />

rezolucja ta uzyskała poparcie Stałego Przedstawicielstwa<br />

Rzeczypospolitej Polskiej przy Narodach<br />

Zjednoczonych.<br />

Komitet Badań Mor<strong>za</strong> odbył trzy posiedzenia,<br />

na których między innymi: sporządzono i <strong>za</strong>twierdzono<br />

Narodowy Program Badań Morskich,<br />

stanowiący wytyczne i podstawę działalności nie<br />

tylko Komitetu Badań Mor<strong>za</strong> <strong>PAN</strong>, ale również<br />

całego środowiska naukowego <strong>za</strong>jmującego się<br />

badaniami mor<strong>za</strong>; wykonano, na polecenie władz<br />

Polskiej Akademii Nauk, ocenę dyscypliny oceanologia;<br />

dr Edward Urban przedstawił referat<br />

„Struktura i <strong>za</strong>kres działania SCOR”. Wysłuchano<br />

referatów: prof. Piotra Szefera „Osiągnięcia<br />

Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego w <strong>za</strong>kresie<br />

badań przyrodniczych środowiska morskiego”<br />

oraz prof. Bogdana Jaremina „Osiągnięcia<br />

Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego w <strong>za</strong>kresie<br />

badań sanitarno-medycznych w środowisku<br />

morskim”. Inne wystąpienia (dr Szostakowskiej,<br />

dr Michalskiej, dr Kuny) obejmowały tematy:<br />

„Praca w Zakładzie Ochrony Środowiska i Higieny<br />

Transportu w Instytucie Medycyny Morskiej<br />

i Tropikalnej”, „Badania bioaerozolu w środowisku<br />

zewnętrznym i wewnętrznym” oraz „Zaopatrzenie<br />

w wodę i stan sanitarny w dystrykcie<br />

CACUACO-Angola – w Centrum Zdrowia (badania<br />

ankietowe 200 pacjentów oraz badania 60<br />

źródeł wody)”.<br />

Do ważniejszych spraw omawianych na zebraniach<br />

prezydium Komitetu należały: sprawozdania<br />

z posiedzeń plenarnych Komitetu; omówienie<br />

potencjalnej roli komitetów naukowych <strong>PAN</strong><br />

w działalności opiniodawczej; uczestnictwo Komitetu<br />

Badań Mor<strong>za</strong> <strong>PAN</strong> w Bałtyckim Festiwalu<br />

Nauki; ocena reali<strong>za</strong>cji planu wydawniczego Komitetu<br />

w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> (c<strong>za</strong>sopismo „Oceanologia”);<br />

współpraca z organi<strong>za</strong>cjami samorządowymi oraz<br />

po<strong>za</strong>rządowymi, działającymi w <strong>za</strong>kresie ochrony<br />

środowiska i gospodarowania środowiskiem<br />

w regionie nadmorskim; prace zwią<strong>za</strong>ne z opracowaniem<br />

projektu Regulaminu Komitetu Badań<br />

Mor<strong>za</strong> <strong>PAN</strong>; dyskusja nad powołaniem w Komitecie<br />

wewnętrznych zespołów <strong>za</strong>daniowych.<br />

Odbyły się konferencje, które Komitet współorganizował<br />

lub współfinansował: Jubileuszowa<br />

X Konferencja Sekcji Chemii Mor<strong>za</strong> Komitetu<br />

Badań <strong>PAN</strong> pt. „Chemia, Geochemia I Ochrona<br />

Środowiska Morskiego”; X Konferencja „Geologia<br />

i geomorfologia Pobrzeża i południowego<br />

Bałtyku”; Seminarium Naukowe „Techniki badawcze<br />

stosowane w rozpoznaniu dna morskiego”;<br />

Seminarium Naukowe „New Intepretations<br />

of Late Cretaceous silicoflagellate evolution<br />

and biostratigraphy”; Seminarium Naukowe<br />

„Najnowsze osiągnięcia młodych geologów<br />

mor<strong>za</strong>”; Seminarium Naukowe „Andrzej Witkowski,<br />

Biogeografia bentosowych zespołów<br />

okrzemkowych obs<strong>za</strong>rów oceanicznych o kontrastujących<br />

warunkach środowiskowych na<br />

przykładzie raf koralowych <strong>za</strong>chodniego Oceanu<br />

Indyjskiego oraz systemu prądów Igielnego<br />

i Benguelskiego”. Wyniki konferencji zostały<br />

przedstawione w postaci sprawozdań szczegółowych<br />

i przeka<strong>za</strong>ne odpowiednim jednostkom<br />

organi<strong>za</strong>cyjnym <strong>PAN</strong>.<br />

Ponadto Sekcja Biologii Mor<strong>za</strong> Komitetu<br />

brała udział w pikniku naukowym w ramach X<br />

Bałtyckiego Festiwalu Nauki – stoisko Morski<br />

Rezerwat Gdyni. Stworzyła również strony internetowe<br />

o charakterze popularnonaukowym<br />

i edukacyjnym. Sekcja Chemii Mor<strong>za</strong> objęła<br />

patronat nad Sopockim Piknikiem Naukowym,<br />

stoisko „Czysty Bałtyk – lekcja chemii mor<strong>za</strong>”<br />

oraz Zielony Weekend, stoisko „Co się dzieje<br />

w kropli wody morskiej Populary<strong>za</strong>cja wiedzy<br />

o morzu i rozwój edukacji morskiej”. Sekcja<br />

Geologii Mor<strong>za</strong> była współorgani<strong>za</strong>torem dwóch<br />

imprez popularyzujących problematykę geologii<br />

mor<strong>za</strong> w ramach X Bałtyckiego Festiwalu Nauki:<br />

„Na tropie surowców energetycznych, czyli<br />

jak z fauny i flory powstał węgiel, ropa i gaz”<br />

oraz „Oceanografem po Zatoce”. Sekcja Geologii<br />

Mor<strong>za</strong> współorganizowała konferencje i seminaria<br />

poświęcone aktualnym i istotnym aspektom<br />

sze<strong>rok</strong>o pojętej geologii mor<strong>za</strong>. Podejmowano<br />

tematy obejmujące problemy geodynamiki<br />

różnych odcinków wybrzeża, sedymentologii,<br />

biostratygrafii, ewolucji basenów morskich, ich<br />

paleoekologii oraz ocenę stanu współczesnego<br />

środowiska i jego <strong>za</strong>grożeń.<br />

Komitet Badań Mor<strong>za</strong> jest wydawcą recenzowanego<br />

kwartalnika „Oceanologia”.<br />

– 112 –

---

Komitet pełni funkcję Komitetu Narodowego<br />

ds. Współpracy z Komitetem Naukowym Badań<br />

Oceanicznych – SCOR. SCOR jest międzynarodową<br />

organi<strong>za</strong>cją oceanologiczną realizującą<br />

głównie organiczną współpracę z Międzyrządową<br />

Komisją Oceanograficzną UNESCO w <strong>za</strong>kresie<br />

programowania, opiniowania oraz inicjowania<br />

dużych międzynarodowych programów naukowych,<br />

w ważnych dla krajów członkowskich<br />

problemach badawczych.<br />

Komitet Badań Czwartorzędu przeprowadził<br />

dwa posiedzenia, na których między innymi<br />

wysłuchano referatów dotyczących międzynarodowego<br />

projektu „Paleolityczna ekumena strefy<br />

pery- i metakarpackiej – studium zmian środowiska<br />

<strong>za</strong>chodniej Ukrainy i południowo-wschodniej<br />

Polski w plejstocenie i ich wpływu na pierwotne<br />

osadnictwo oraz szlaki migracji (na podstawie<br />

stanowisk lessowych i jaskiniowych)”: „O <strong>za</strong>łożeniach<br />

i celach projektu” (prof. M. Łanczont);<br />

„Przydatność metod geologicznych i paleopedologicznych<br />

w reali<strong>za</strong>cji celów projektu” (prof. T.<br />

Madeyska); „Nowe spojrzenie na rekonstrukcje<br />

środowiskowe w plejstocenie w oparciu o dane<br />

faunistyczne” (prof. A. Nadachowski); „Człowiek<br />

w plejstocenie w strefie karpackiej – problemy<br />

taksonomii, identyfikacji kultur i <strong>za</strong>sięgów osadnictwa”<br />

(prof. P. Valde-Nowak). Odbyła się sesja<br />

referatowa pt. „Panta rhei w czwartorzędzie”, którą<br />

poprowadziła dr hab. Dorota Nalepka. Referaty<br />

wygłosili: Mirosława Kupryjanowicz „Palinostratygrafia<br />

plejstocenu Polski – czy c<strong>za</strong>s na zmiany”;<br />

Leszek Lindner, Leszek Marks, Małgor<strong>za</strong>ta<br />

Nita – „Klimatostratygrafia interglacjałów w Polsce<br />

oraz granice plejstocenu środkowego i górnego<br />

z polskiej perspektywy”.<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym odbyły się również<br />

trzy posiedzenia prezydium Komitetu, na których<br />

omówiono: program planowanych posiedzeń plenarnych,<br />

a także sprawy zwią<strong>za</strong>ne z działalnością<br />

wydawniczą „Studia Quaternaria”; tematykę referatów;<br />

sprawy zwią<strong>za</strong>ne ze sprawozdawczością<br />

i działalnością Komitetu w <strong>2012</strong> r.<br />

Odbyły się konferencje współorganizowane<br />

lub współfinansowane przez Komitet Badań<br />

Czwartorzędu <strong>PAN</strong>: X Konferencja – Geologia<br />

i geomorfologia Pobrzeża i Południowego Bałtyku;<br />

„Czynniki Różnicowania Rzeźby Niżu Polski”;<br />

Proseminarium polsko-ukraińskie „Osady<br />

formacji lessowej północnej strefy przyc<strong>za</strong>rnomorskiej”;<br />

XIX Konferencja Stratygrafia Plejstocenu<br />

Polski pt. „Korelacja osadów plejstocenu na<br />

pograniczu polsko-niemieckim w dolinie dolnej<br />

Odry”; „European middle Palaeolithic during<br />

MIS -MIS – cultures – environment – chronology”;<br />

46. Sympozjum Speleologiczne; II Geoarcheological<br />

Conference in Warsaw „Memphite<br />

necropolis (Egypt) in the light of geoarcheological<br />

and environmental research”; Warsztaty laboratoryjne<br />

„Dyfrakcja laserowa vs. mikroskopowa<br />

anali<strong>za</strong> obrazu. W poszukiwaniu synergii analiz<br />

wielkości cząstek w badaniach osadów klastycznych”;<br />

III Warsztaty obsługi programu POLPAL<br />

„Jak w POLPAL realizować statystykę”. Wyniki<br />

konferencji zostały przedstawione w postaci sprawozdań<br />

szczegółowych i przeka<strong>za</strong>ne odpowiednim<br />

jednostkom organi<strong>za</strong>cyjnym <strong>PAN</strong>.<br />

Opublikowano tom wydawnictwa Komitetu<br />

„Studia Quaternaria”. Zmieniono skład kolegium<br />

redakcyjnego – nowym redaktorem naczelnym<br />

został prof. Leszek Marks. Podjęto starania<br />

w celu wprowadzenia wydawnictwa na platformę<br />

Versita, przeprowadzono zmiany w działalności<br />

redakcji zmier<strong>za</strong>jące do wydawania 2 zeszytów<br />

rocznie, począwszy od 2013 <strong>rok</strong>u.<br />

Skład Komitetu Narodowego INQUA tworzą<br />

członkowie prezydium Komitetu Badań Czwartorzędu<br />

<strong>PAN</strong>. Prof. Leszek Marks jest wiceprzewodniczącym<br />

Komisji Stratygrafii i Chronologii<br />

INQUA. W minionym <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

członkowie Komitetu czynnie uczestniczyli<br />

w międzynarodowych konferencjach i sympozjach.<br />

Przeprowadzono dwa posiedzenia Komitetu<br />

Geofizyki, na których między innymi: prof. Jerzy<br />

Niewodnic<strong>za</strong>ński (AGH) wygłosił odczyt na<br />

temat „Energetyka jądrowa – stan obecny i perspektywy”;<br />

odbył się panel dyskusyjny na temat<br />

gazu łupkowego. Referat „Geologiczna charakterystyka<br />

oraz <strong>za</strong>soby gazu ziemnego i ropy naftowej<br />

w łupkach dolnego paleozoiku w Polsce”<br />

wygłosił mgr Paweł Poprawa. Zorganizowano<br />

sesję naukową poświęconą 150. rocznicy urodzin<br />

prof. Maurycego Piusa Rudzkiego. Referaty<br />

wygłosili: prof. UJ dr hab. Katarzyna Dormus –<br />

„Maurycy Pius Rudzki – twórca polskiej geofizyki”,<br />

dr Mariusz Białecki – „Maurycy Pius Rudzki<br />

jako geofizyk” oraz prof. Jerzy Kowalczuk –<br />

– 113 –

---

„Prof. Lucjan Grabowski – działalność naukowa<br />

na Politechnice Lwowskiej i na Uniwersytecie<br />

Jagiellońskim”.<br />

Przedmiotem dwóch posiedzeń prezydium<br />

Komitetu były między innymi sprawy Regulaminu<br />

Komitetu, planu pracy na <strong>rok</strong> <strong>2012</strong>, a także<br />

kwestie zwią<strong>za</strong>ne z wydawaniem „Przeglądu<br />

Geofizycznego. Komitet opublikował 4 numery<br />

„Przeglądu Geofizycznego” oraz 6 numerów<br />

„Acta Geophysica”.<br />

Przedmiotem trzech posiedzeń Komitetu<br />

Nauk Geograficznych było między innymi:<br />

wręczenie nominacji nowym członkom Komitetu,<br />

wybory prezydium oraz powołanie komisji<br />

i zespołów; program działalności Komitetu w nowej<br />

kadencji; Regulamin Komitetu. Wysłuchano<br />

referatu prof. Andrzeja Lisowskiego „Koncepcja<br />

rozwoju geografii w Polsce w systemie nauki –<br />

uwarunkowania organi<strong>za</strong>cyjne i merytoryczne”.<br />

Przyjęto uchwałę skierowaną do Ministerstwa<br />

Edukacji Narodowej w sprawie redukowania<br />

liczby godzin nauc<strong>za</strong>nia geografii w szkołach<br />

i rozmywania treści geograficznych w innych<br />

przedmiotach (historii, WOP, biologii, fizyce,<br />

chemii i innych). Omówiono kwestię priorytetów<br />

działalności Komitetu, w tym jednoznacznego<br />

określenia miejsca geografii fizycznej i społecznoekonomicznej<br />

w strukturach Centralnej Komisji<br />

ds. Stopni i Tytułów, a także zintegrowania środowiska<br />

geografów polskich, zwłaszc<strong>za</strong> w ramach<br />

prac przygotowawczych do Międzynarodowej<br />

Konferencji MUG w Krakowie w <strong>rok</strong>u 2014 oraz<br />

Forum Geografów Polskich w Szczecinie. Omówiono<br />

także: sprawozdanie z bieżącej działalności<br />

Komitetu, organi<strong>za</strong>cję „Ogólnopolskiego Dnia<br />

Geografa”, uruchomienie własnego c<strong>za</strong>sopisma<br />

Komitetu Nauk Geograficznych <strong>PAN</strong>. Przedstawiciele<br />

prezydium Komitetu złożyli wizytę ministrowi<br />

O. Dziekońskiemu w Kancelarii Prezydenta<br />

RP oraz Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska<br />

ministrowi A. Jagusiewiczowi w sprawach<br />

badań geograficznych ze szczególnym uwzględnieniem<br />

ich <strong>za</strong>stosowania w praktyce. Zaproponowano<br />

wystąpienie z wnioskiem do NCBR<br />

w sprawie ustanowienia projektu „Przemiany<br />

środowiska geograficznego Polski w warunkach<br />

zmian klimatu i narastającej antropopresji”.<br />

Przewodniczący zespołów Komitetu przedstawili<br />

informacje o wynikach działalności tych<br />

zespołów. Były to między innymi: prace nad<br />

Słownikiem Biograficznym, przygotowanie<br />

ogólnopolskiego informatora <strong>za</strong>wierającego oferty<br />

w <strong>za</strong>kresie współpracy z gospodarką, udział<br />

ośrodków geograficznych w reali<strong>za</strong>cji projektów<br />

geoparków i ich wdrażania, anali<strong>za</strong> programów<br />

studiów geograficznych w <strong>za</strong>kresie geografii<br />

turyzmu i gospodarki przestrzennej pod kątem<br />

aspektów praktycznych w edukacji geograficznej,<br />

ustanowienie dyplomu im. Eugenius<strong>za</strong> Romera<br />

dla młodych geografów <strong>za</strong> najlepszą pracę doktorską.<br />

Wysłuchano wykładu prof. A. Mizgajskiego<br />

„Świadczenia ekosystemów jako problem badawczy<br />

dla geografów”. Posiedzenia prezydium<br />

Komitetu dotyczyły spraw bieżącej działalności.<br />

Komitet Nauk Geograficznych <strong>PAN</strong> współorganizował<br />

lub współfinansował konferencje:<br />

Warsztaty Geograficzne „Zróżnicowanie krajobrazowe<br />

i kulturowe, uwarunkowania fizycznogeograficzne<br />

i społeczno-ekonomiczne”; Bilateralną<br />

Konferencję Polsko-Ukraińską „Krajobraz<br />

i turystyka w warunkach zróżnicowanego rozwoju”;<br />

Warsztaty Geograficzne „Krajobraz Krety<br />

i Santorini – dzieło przyrody i cywili<strong>za</strong>cji”; konferencję<br />

kierowników jednostek geograficznych.<br />

Wyniki konferencji zostały przedstawione w postaci<br />

sprawozdań szczegółowych i przeka<strong>za</strong>ne<br />

odpowiednim jednostkom organi<strong>za</strong>cyjnym <strong>PAN</strong>.<br />

Prezydium Komitetu Nauk Geograficznych<br />

<strong>PAN</strong> pełni funkcje Komitetu Narodowego<br />

ds. współpracy z Międzynarodową Unią Geograficzną<br />

(MUG/IGU). Działalność w <strong>za</strong>kresie<br />

współpracy z Międzynarodową Unią Geograficzną<br />

w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> koncentrowała się na sprawach<br />

organi<strong>za</strong>cyjnych, przygotowaniu Międzynarodowej<br />

Konferencji MUG w Polsce, przygotowaniu<br />

do druku dwóch opracowań książkowych nt. historii<br />

myśli geograficznej w Polsce oraz prezentacji<br />

najnowszych osiągnięć geografii. W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong><br />

przedstawiciele Polski pracowali w komisjach<br />

MUG, pełniąc jednocześnie funkcje kierownicze,<br />

m.in. przewodniczących (prof. Zbigniew Ustrul<br />

– Komisja Klimatyczna) wiceprzewodniczących<br />

(prof. Jerzy Bański – Komisja Rozwoju Lokalnego).<br />

Polscy przedstawiciele działają również w:<br />

Komisji Geografii Medycznej (prof. I<strong>za</strong>bella Łęcka),<br />

Komisji Krasu (prof. Rys<strong>za</strong>rd Dobrowolski),<br />

Komisji Geografii Wysp (prof. Maciej Jędrusik),<br />

Komisji Obs<strong>za</strong>rów Górskich (dr Paweł P<strong>rok</strong>op),<br />

– 114 –

---

Komisji Ryzyka i Zagrożeń Środowiska (prof.<br />

Marek Degórski), Komisji Turystyki (dr hab. Marek<br />

Więckowski).<br />

Podc<strong>za</strong>s dwóch posiedzeń Komitetu Nauk<br />

Geologicznych omówiono między innymi: kwestię<br />

wiarygodności dotychc<strong>za</strong>sowych ocen <strong>za</strong>sobów<br />

gazu łupkowego i wysłuchano wykładu wprowad<strong>za</strong>jącego<br />

prof. Macieja Kotarby „Zasoby gazu<br />

łupkowego w Polsce: wiarygodność dotychc<strong>za</strong>sowych<br />

ocen”; ocenę warunków budowania elektrowni<br />

jądrowych w Polsce, głównie ze względu<br />

na uwarunkowania tektonicznych planowanych<br />

lokali<strong>za</strong>cji, dr Witold Szczuciński wygłosił referat<br />

„Fale tsunami – niedoceniane <strong>za</strong>grożenie Czy<br />

tsunami mogą być groźne dla rozwoju energetyki<br />

jądrowej w Polsce”; <strong>za</strong>sady parametry<strong>za</strong>cji<br />

jednostek naukowych opracowane przez Komitet<br />

Ewaluacji Jednostek Naukowych; organi<strong>za</strong>cję<br />

kształcenia trójstopniowego w <strong>za</strong>kresie nauk<br />

geologicznych; propozycję „Stanowiska Komitetu<br />

Nauk Geologicznych <strong>PAN</strong> w sprawie organi<strong>za</strong>cji<br />

kształcenia w <strong>za</strong>kresie nauk geologicznych”.<br />

Posiedzenia prezydium Komitetu odbywały<br />

się w celu ustalenia porządku obrad oraz wypracowania<br />

propozycji tematycznych na kolejne<br />

zebrania Komitetu.<br />

Komitet publikuje kwartalnik „Acta Geologica<br />

Polonica”, który znajduje się w bazie c<strong>za</strong>sopism<br />

indeksowanych w JCR. W aktualnym wykazie<br />

c<strong>za</strong>sopism Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa<br />

Wyższego znajduje się na liście „A” z punktacją<br />

20 pkt. „Acta Geologica Polonica” <strong>za</strong>lic<strong>za</strong> się<br />

do najbardziej prestiżowych c<strong>za</strong>sopism polskich<br />

z <strong>za</strong>kresu geologii.<br />

Komitet jest reprezentowany w wielu międzynarodowych<br />

organi<strong>za</strong>cjach, m.in. z upoważnienia<br />

Komitetu: prof. Andrzej Żelaźniewicz reprezentuje<br />

Polskę w Międzynarodowej Unii Nauk<br />

Geologicznych; prof. Szczepan Porębski jest<br />

przewodniczącym Komitetu Narodowego IGCP<br />

(International Geoscience Programme, które jest<br />

wspólnym przedsięwzięciem UNESCO i Międzynarodowej<br />

Unii Nauk Geologicznych – IUGS);<br />

prof. Alfred Uchman jest łącznikiem Komitetu<br />

z Geologiczną Asocjacją Karpato-Bałkańską.<br />

Komitet Nauk Mineralogicznych zorganizował<br />

trzy posiedzenia, na których najważniejszymi<br />

sprawami były: wybory przewodniczącego,<br />

<strong>za</strong>stępców, dodatkowych członków i sekretarzy;<br />

dyskusja nad kluczowymi problemami pracy Komitetu;<br />

udział Komitetu w konferencjach naukowych;<br />

opinia na temat uciążliwej dla środowiska<br />

naukowego ustawy o <strong>za</strong>mówieniach publicznych;<br />

stanowisko popierające inicjatywę Instytutu Nauk<br />

Geologicznych <strong>PAN</strong> w sprawie stworzenia klastra<br />

badawczo-innowacyjnego o nazwie „Centrum badań<br />

geochemicznych nad recyklingiem pierwiastków<br />

użytecznych (Centrum REE)” wraz z <strong>za</strong>pleczem<br />

aparaturowym i terminalem <strong>za</strong>pewniającym<br />

członkom klastra bezpośredni i zdalny dostęp do<br />

aparatury; sprawy wydawnicze. Omówiono także<br />

strategiczne działania Komitetu, w tym: działy<br />

energii, popularyzowanie problematyki złóż minerałów<br />

krytycznych, konstruowanie programów<br />

nauc<strong>za</strong>nia dla poszczególnych nauk mineralogicznych,<br />

problematyka badawc<strong>za</strong> w konkursach<br />

NCN, inicjowanie i współudział w warsztatach<br />

dla młodych naukowców; wydawanie c<strong>za</strong>sopisma<br />

„Mineralogia”. Uściślono wykaz naukowych problemów<br />

kluczowych dla nauk mineralogicznych:<br />

„Mineralogia i geochemia niekonwencjonalnych<br />

źródeł energii”; „Mineralogia i geochemia surowców<br />

użytecznych”; „Mineralogia i geochemia<br />

jako narzędzie rekonstrukcji paleoklimatu”;<br />

„Własności powierzchniowe minerałów”;<br />

„Procesy interakcji chemicznych i fizycznych<br />

na powierzchni minerałów”; „Mineralogicznogeochemiczne<br />

aspekty ochrony środowiska”;<br />

„Krystalochemia minerałów”<br />

Komitet podjął uchwałę popierającą projekt<br />

Prezydium Polskiej Akademii Nauk dotyczący<br />

zmiany ustawy o <strong>za</strong>mówieniach publicznych, która<br />

w obecnej postaci utrudnia rozwój nauki polskiej<br />

i zmniejs<strong>za</strong> jej konkurencyjność na świecie.<br />

Komitet ściśle współpracował z Zarządem Polskiego<br />

Towarzystwa Mineralogicznego, wspierając<br />

działania Towarzystwa dla podniesienia rangi<br />

c<strong>za</strong>sopisma „Mineralogia”. Podjęto działania dla<br />

stworzenia krajowego wykazu aparatury badawczej<br />

dostępnej polskim mineralogom, w celu jej<br />

powszechnego i optymalnego wykorzystania.<br />

Przeprowadzono dyskusję nt. stanu polskich<br />

nauk mineralogicznych oraz ich priorytetowych<br />

kierunków rozwoju. Komitet podjął działania<br />

wspierające badania nad minerałami – nośnikami<br />

tzw. pierwiastków krytycznych, w aspekcie<br />

stworzenia bazy danych o krajowych <strong>za</strong>sobach<br />

tych surowców.<br />

– 115 –

---

Czł. koresp. <strong>PAN</strong> Janusz Lipkowski<br />

Przewodniczący Rady Kuratorów<br />

Wydziału III Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi <strong>PAN</strong><br />

Rada zbierała się dwukrotnie na posiedzeniach<br />

plenarnych: 11 kwietnia i 5 listopada<br />

<strong>2012</strong> r., przy okazji zebrań plenarnych Wydziału<br />

III <strong>PAN</strong>. Pomiędzy tymi terminami wymiana<br />

informacji oraz niezbędne decyzje podejmowane<br />

były drogą elektroniczną.<br />

W pierwszym kwartale <strong>2012</strong> r. <strong>za</strong>kończono<br />

postępowanie w sprawie wyboru dyrektora<br />

w Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych<br />

<strong>PAN</strong> (dyrektorem został prof. Stanisław<br />

Słomkowski), w Centrum Fizyki Teoretycznej<br />

<strong>PAN</strong> (dyrektorem został prof. Lech Mankiewicz)<br />

oraz w Instytucie Nauk Geologicznych <strong>PAN</strong><br />

(dyrektorem został prof. Marek Lewandowski).<br />

W przebiegu kolejnych trzech konkursów na stanowiska<br />

dyrektora w wyłoniono nowych dyrektorów.<br />

W Międzynarodowym Laboratorium Silnych<br />

Pól Magnetycznych i Niskich Temperatur <strong>PAN</strong><br />

we Wrocławiu dyrektorem został prof. Mirosław<br />

Miller, w Instytucie Geofizyki <strong>PAN</strong> w Wars<strong>za</strong>wie<br />

prof. Paweł Rowiński, <strong>za</strong>ś w Instytucie Fizyki<br />

Jądrowej im. Henryka Niewodnic<strong>za</strong>ńskiego <strong>PAN</strong><br />

w Krakowie – prof. Marek Jeżabek.<br />

W związku z powołaniem prof. Marka Grada<br />

(dotychc<strong>za</strong>sowego <strong>za</strong>stępcy przewodniczącego<br />

Rady Kuratorów) na stanowisko dziekana<br />

Wydziału III, przeprowadzono wybory nowego<br />

wiceprzewodniczącego Rady Kuratorów. Na<br />

posiedzeniu w dniu 11 kwietnia prof. Janusz<br />

Lipkowski przedstawił kandydaturę prof. Pawła<br />

Rowińskiego na to stanowisko. Innych kandydatur<br />

nie zgłoszono. W wyniku przeprowadzonego<br />

głosowania na nowego wiceprzewodniczącego<br />

Rady wybrano prof. Pawła Rowińskiego.<br />

W trakcie posiedzeń prowadzona była obszerna<br />

dyskusja dotycząca obniżonych dotacji statutowych,<br />

analizowano możliwe, optymalne warianty<br />

interweniowania na rzecz wyjścia z tego kryzysu.<br />

Rada Kuratorów była ponadto <strong>za</strong>angażowana<br />

w opiniowanie wniosków placówek Wydziału III<br />

<strong>PAN</strong> o dofinansowanie działalności.<br />

Sporo uwagi <strong>za</strong>jęła Radzie dyskusja na temat<br />

kryteriów oceny komitetów naukowych, przedłożonych<br />

przez wiceprezes <strong>PAN</strong> prof. M. Marody.<br />

W dyskusji stwierdzono, że obiektywne porównanie<br />

według podanych kryteriów, zupełnie różnych<br />

komitetów z odmiennych dziedzin naukowych,<br />

może sprawić wiele trudności. Również pewnego<br />

rod<strong>za</strong>ju narzucenie kryteriów nie wydaje się dobrym<br />

posunięciem, ze względu na to, że komitety są<br />

wybierane w demokratycznych wyborach i odpowiednimi<br />

gremiami, które powinny się <strong>za</strong>jmować<br />

oceną i jej kryteriami są wyborcy (sesja plenarna<br />

Wydziału, Rada jest zobligowana do przeprowadzenia<br />

oceny). Rada Kuratorów Wydziału III <strong>PAN</strong><br />

postanowiła przyjąć do wiadomości <strong>za</strong>proponowane<br />

kryteria oceny komitetów, jednocześnie zobowiązując<br />

się do przygotowania własnych kryteriów,<br />

jeżeli będzie taka potrzeba w przyszłości.<br />

W końcu <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Rada przygotowała<br />

wstępny harmonogram oceny jednostek naukowych<br />

Wydziału, w których zbliżają się terminy<br />

<strong>za</strong>kończenia kadencji obecnych dyrektorów.<br />

W <strong>rok</strong>u 2013 i w kolejnych latach, oceny placówek<br />

poprzed<strong>za</strong>ć będą konkursy na stanowisko<br />

dyrektora, zgodnie z <strong>za</strong>sadą przyjętą w programie<br />

działania Rady. W dyskusji na temat oceny jednostek<br />

pojawił się temat dotyczący możliwości<br />

przeprowad<strong>za</strong>nia audytów zewnętrznych. Jak<br />

wywnioskowano z pisma otrzymanego z Kancelarii<br />

<strong>PAN</strong>, audyty takie należałoby traktować jako<br />

obowiązek, co rodzi wiele pytań. Przewodniczący<br />

Rady zobowią<strong>za</strong>ł się do wyjaśnienia szczegółów<br />

tej kwestii i przeka<strong>za</strong>nia wyników Radzie. Po<br />

bliższym <strong>za</strong>poznaniu się z regulacjami prawnymi<br />

stwierdzono, że audyty przeprowad<strong>za</strong> się<br />

w przypadkach, w których Prezes <strong>PAN</strong> stwierd<strong>za</strong><br />

taką potrzebę. W związku z tym przewodniczący<br />

Rady Kuratorów zwrócił się drogą służbową<br />

do Prezesa Akademii z pytaniem, czy widzi taką<br />

potrzebę w odniesieniu do placówek Wydziału III<br />

<strong>PAN</strong>. Otrzymano odpowiedź negatywną, a <strong>za</strong>tem<br />

sprawa audytów pozostaje jako ewentualność do<br />

<strong>za</strong>stosowania w szczególnych przypadkach.<br />

CENTRUM ASTRONOMICZNE<br />

im. Mikołaja Kopernika <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Marek J. Sarna<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Michał Różyczka<br />

Centrum (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 69 pracowników, w tym 34 naukowych<br />

– 116 –

---

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

142 prace, z tego 101 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

51 projektów badawczych, w tym<br />

2 <strong>za</strong>graniczne, 16 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 10 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Badano ograniczenia na istnienie pierwotnych<br />

c<strong>za</strong>rnych dziur. Wykorzystano do tego efekt femtosoczewkowania<br />

błysków gamma do znalezienia<br />

liczby pierwotnych c<strong>za</strong>rnych dziur we Wszechświecie.<br />

• Przeanalizowano własności i ewolucje źródła<br />

Cyg X-3 w celu określenia, czy obiekt ten może<br />

być prekursorem układu dwóch c<strong>za</strong>rnych dziur<br />

lub układu c<strong>za</strong>rna dziura – gwiazda neutronowa.<br />

Takie układy podwójne, składające się z dwóch<br />

obiektów zwartych mogą być źródłem fal grawitacyjnych,<br />

które są emitowane w momencie zlewania<br />

się składników układu. Istnienie fal grawitacyjnych<br />

wynika z ogólnej teorii względności A.<br />

Einsteina. Są one <strong>za</strong>burzeniami c<strong>za</strong>soprzestrzeni,<br />

czyli pola grawitacyjnego, powstającymi w sytuacjach<br />

dramatycznych zmian np. rozkładu mas<br />

obiektów astronomicznych. Zaobserwowano wiele<br />

pośrednich wskazówek przemawiających <strong>za</strong><br />

istnieniem fal grawitacyjnych (ewolucja układów<br />

podwójnych gwiazd, zmiany parametrów orbitalnych<br />

układów dwóch pulsarów), ale brak jest<br />

jednoznacznej detekcji samych fal. Dowiedziono,<br />

że Cyg X-3 <strong>za</strong>wiera c<strong>za</strong>rną dziurę o masie<br />

2-4,5 mas Słońca i towarzys<strong>za</strong> typu WR o masie<br />

7,5-14,2 mas Słońca. Poka<strong>za</strong>no, że ewolucja<br />

takiego układu prowadzi w krótkim c<strong>za</strong>sie (< 1<br />

mln lat) do powstania ciasnego układu dwóch<br />

c<strong>za</strong>rnych dziur w przypadku górnych <strong>za</strong>kresów<br />

mas obiektu typu WR (> 13 mas Słońca). Dla<br />

niskich i pośrednich mas obiektu WR (7-10 mas<br />

Słońca) Cyg X-3 zostanie najprawdopodobniej<br />

(prawdopodobieństwo ok. 70%) zniszczony, gdy<br />

gwiazda WR wybuchnie jako supernowa. Jednakże<br />

z mniejszym prawdopodobieństwem (15%)<br />

może utworzyć ciasny lub sze<strong>rok</strong>i układ c<strong>za</strong>rna<br />

dziura-gwiazda neutronowa. Oczekiwane tempo<br />

rejestracji zlewania się układów przez LIGO/<br />

VIRGO wynosi 10 na <strong>rok</strong> dla układów dwóch<br />

c<strong>za</strong>rnych dziur i 0,1 na <strong>rok</strong> dla c<strong>za</strong>rna dziuragwiazda<br />

neutronowa. Jeśli Cyg X-3 rzeczywiście<br />

jest układem małomasywnej c<strong>za</strong>rnej dziury i masywnej<br />

gwiazdy WR, to stanowi to dodatkowy argument<br />

na rzecz istnienia układów c<strong>za</strong>rnej dziury<br />

z drugą c<strong>za</strong>rną dziurą lub gwiazdą neutronową.<br />

• Międzynarodowy zespół naukowców badał<br />

strukturę dżetów (strug) w bla<strong>za</strong>rach w aktywnych<br />

galaktykach. Zjawisko wyrzutu strug materii<br />

z dużymi prędkościami z okolic c<strong>za</strong>rnych dziur<br />

<strong>za</strong>chodzi powszechnie w obiektach czerpiących<br />

swoją energię z procesu akrecji. Wydaje się, że<br />

gdziekolwiek <strong>za</strong>chodzi proces akrecji (opadania<br />

materii) na obiekty zwarte (c<strong>za</strong>rne dziury,<br />

gwiazdy neutronowe), tam też może pojawić<br />

się wyrzut materii. Wiele klas energetycznych<br />

obiektów we Wszechświecie czerpie energie<br />

z procesu akrecji, to dlatego badania powią<strong>za</strong>ń<br />

między procesem akrecji a wyrzutem materii są<br />

jednym z aktywnych obs<strong>za</strong>rów współczesnych<br />

badań astrofizycznych. Jedną z obiecujących<br />

metod badania tych procesów są równoczesne<br />

obserwacje w różnych <strong>za</strong>kresach widma elektromagnetycznego<br />

zjawisk zmienności źródeł.<br />

Badacze przeprowadzili analizę obserwacji rozbłysku<br />

bla<strong>za</strong>ra 3C 279 w <strong>za</strong>kresie gamma oraz<br />

optycznym. Rozbłysk w <strong>za</strong>kresie optycznym był<br />

obserwowany z dziesięciodniowym opóźnieniem<br />

w stosunku do rozbłysku w <strong>za</strong>kresie gamma. Naturalna<br />

hipote<strong>za</strong>, postulująca, że obs<strong>za</strong>r promieniowania<br />

gamma znajduje się bliżej niż obs<strong>za</strong>r<br />

emisji optycznej, została sformułowana w postaci<br />

ogólnego modelu matematycznego i sprametryzowaną<br />

gęstością pola magnetycznego oraz pola<br />

promieniowania, od których <strong>za</strong>leży efektywność<br />

emisji promieniowania gamma i optycznego. Badacze<br />

przeprowadzili analizę modelu i wyka<strong>za</strong>li,<br />

że znajomość krzywych blasku, a stąd opóźnień<br />

c<strong>za</strong>sowych, umożliwia ograniczenie parametrów<br />

fizycznych modelu strugi, a więc pozwala na dokładniejsze<br />

poznanie procesów fizycznych operujących<br />

w pobliżu c<strong>za</strong>rnych dziur.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• W ramach międzynarodowego konsorcjum<br />

H.E.S.S., którego członkiem jest CAMK, pro-<br />

– 117 –

---

wadzono obserwacje wysokoenergetycznego<br />

promieniowania w <strong>za</strong>kresie TeV. Efektem<br />

współpracy jest ponad 20 publikacji w c<strong>za</strong>sopismach<br />

recenzowanych, dotyczących różnych<br />

klas obiektów astrofizycznych. Prace dotyczyły<br />

znanych wcześniej obiektów, które teraz scharakteryzowano<br />

w <strong>za</strong>kresie najwyższych energii, oraz<br />

nowo odkrytych obiektów. Jeden z ciekawszych<br />

wyników otrzymano dla aktywnej galaktyki PKS<br />

2155-304. Ich celem było zbadanie ewolucji źródła<br />

promieniowania podc<strong>za</strong>s rozbłysku obiektu<br />

oraz stworzenie fizycznej charakterystyki źródła<br />

emisji. W badaniach wykorzystano naziemne i satelitarne<br />

obserwatoria pokrywające cały <strong>za</strong>kres<br />

energetyczny (od promieniowania radiowego do<br />

gamma). Na tej podstawie skonstruowano sze<strong>rok</strong>opasmowe<br />

widmo obiektu i uzyskano korelacje<br />

między krzywymi blasku w różnych <strong>za</strong>kresach.<br />

W wyniku badań stwierdzono obecność korelacji<br />

pomiędzy krzywymi zmiany blasku w <strong>za</strong>kresie<br />

rentgenowskim i gamma podc<strong>za</strong>s rozbłysków,<br />

a także brak korelacji z obserwowaną emisją na<br />

niższych częstościach. Widmo w stanie niskim<br />

PKS 2155-304 daje się dobrze interpretować<br />

w ramach tzw. jednostrefowego modelu SSC<br />

(synchrotron self-Compton), podc<strong>za</strong>s gdy w stanie<br />

rozbłysku model wymaga wprowadzenia kilku<br />

stref emisji promieniowania. Po raz pierwszy<br />

stwierdzono również długookresową korelację<br />

pomiędzy rozbłyskiem w <strong>za</strong>kresie wysokich energii,<br />

a długofalowym wzrostem poziomu promieniowania<br />

na niższych długościach fali.<br />

• W wyniku międzynarodowej współpracy naukowców<br />

CAMK z grupą naukowców z Instytutu<br />

Astronomii Czeskiej Akademii Nauk oraz Harish<br />

Chandra Research Institute w Indiach na temat<br />

zjawiska akrecji na c<strong>za</strong>rne dziury w przypadku<br />

niewielkich strumieni masy oraz małego momentu<br />

pędu opadającej materii <strong>za</strong>proponowano<br />

wyjaśnienie źródła materii opadającej na masywną<br />

c<strong>za</strong>rną dziurę w centrum Mlecznej Drogi,<br />

zbadano możliwość ekstrakcji energii z c<strong>za</strong>rnej<br />

dziury oraz okoliczności powstawania fal uderzeniowych<br />

w takich przepływach. Proponowane<br />

modele mają bezpośrednie znaczenie przy interpretacji<br />

obserwowanej emisji w <strong>za</strong>kresie promieniowania<br />

rentgenowskiego.<br />

• W ramach projektu AstroPF we współpracy<br />

polsko-francuskiej otrzymano istotny teoretyczny<br />

wynik przybliżający do zrozumienia własności<br />

c<strong>za</strong>rnej dziury w centrum naszej Galaktyki.<br />

W pracy „Modelling the Black Hole Silhouette<br />

in Sgr A* with Ion Tori” analizowano możliwość<br />

określenia podstawowych własności c<strong>za</strong>rnej<br />

dziury (masa, moment pędu - spin) poprzez obserwację<br />

tzw. „sylwetki” c<strong>za</strong>rnej dziury widocznej<br />

w promieniowaniu pochodzącym z materii<br />

akreowanej materii na ten obiekt. Naukowcy<br />

używają <strong>za</strong>awansowanej teoretycznie i obliczeniowo<br />

procedury śledzenia biegu promieniowania<br />

(ray tracing) opartej o kod numeryczny GYOTO<br />

opracowany w Instytucie LUTh Obserwatorium<br />

Paryskiego w Meudon. Stosując model zjonizowanego<br />

torusa (w oparciu o model ,,polskiego<br />

pączka”) badano różne możliwości wynikające<br />

z różnych wartości parametrów opisujących<br />

strukturę akrecyjną wokół Sgr A*. Określono<br />

w ten sposób, jakie są możliwe kształty i widma<br />

struktury akrecyjnej.<br />

Tytuł profesora uzyskała Ewa L. Łokas.<br />

Centrum jest członkiem Centrum Badań Ziemi<br />

i Planet „Geoplanet”.<br />

Centrum należy do sieci naukowych:<br />

<strong>Polska</strong> Sieć Astrofizyki Cząsteczek; Sieć naukowa<br />

w dziedzinie badań teoretycznych cząstki –<br />

astrofizyka – kosmologia; <strong>Polska</strong> Sieć Projektu<br />

„Cherenkov Telescope Array”; Centrum Zaawansowanych<br />

Badań w Zakresie Astrobiologii i Dziedzin<br />

Pokrewnych CASA.<br />

Centrum jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Polskie Konsorcjum Eksperymentu H.E.S.S.;<br />

Konsorcjum Astro-Grid; Polskie Konsorcjum<br />

LOFAR; Polskie Konsorcjum „BRITE: Polski<br />

Satelita Naukowy”; Polskie Konsorcjum Projektu<br />

„Cherenkov Telescope Array”; Konsorcjum<br />

Narodowe Centrum Radioastronomii i Inżynierii<br />

Kosmicznej.<br />

* 00-716 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Bartycka 18<br />

( (22) 329-61-40, fax 48 (22) 841-00-46<br />

: e-mail: camk@camk.edu.pl<br />

www.camk.edu.pl<br />

– 118 –

---

CENTRUM BADAŃ KOSMICZNYCH <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Marek W. Banaszkiewicz<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Zbigniew K. Kłos<br />

Centrum (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 164 pracowników, w tym 40 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

147 prac, z tego 52 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

76 projektów badawczych, w tym 24<br />

<strong>za</strong>graniczne, 12 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 80 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• We współpracy amerykańskiego i polskiego<br />

zespołu misji IBEX (Interstellar Boundary Explorer<br />

NASA) opracowane zostały mapy strumieni<br />

energetycznych atomów neutralnych, poprawione<br />

na ekstynkcję w wewnętrznej heliosferze. Stanowią<br />

one fundament poznawania heliosfery. Na<br />

podstawie wykonanego przez IBEX-a nowego<br />

pomiaru prędkości napływu gazu międzygwiazdowego<br />

na heliosferę, wysunięto tezę, że <strong>za</strong>sięg<br />

oddziaływania heliosfery na Obłok Lokalny jest<br />

znacznie większy niż sądzono, a struktura <strong>za</strong>burzonego<br />

obs<strong>za</strong>ru czołowego heliosfery dużo<br />

bardziej złożona (przepływ materii submagnetosoniczny,<br />

a więc bez czołowej fali uderzeniowej).<br />

• Międzynarodowa grupa z udziałem polskich<br />

naukowców badała izotopowy skład komet, naturę<br />

aktywności kometarnej oraz procesy termodynamiczne<br />

w komie kometarnej. Nowy pomiar<br />

stosunku deuterudowodoru w wodzie komety<br />

C/2009 P1 (Garradd) sugeruje, że <strong>za</strong>wartość<br />

deuteru w kometach z Obłoku Oorta nie jest tak<br />

wysoka jak dotychc<strong>za</strong>s przyjmowano, przynajmniej<br />

dla części populacji tych komet. Poprzednie<br />

obserwacje zespołu wykonane kosmicznym<br />

teleskopem Herschel ujawniły, iż skład izotopowy<br />

wody w komecie 103P/Hartley 2 należącej<br />

do rodziny komet Jowiszowych jest taki sam, jak<br />

skład ziemskich oceanów. Nowe pomiary D/H<br />

w kometach wskazują na znaczną izotopową różnorodność<br />

komet. Stosunek D/H w wodzie kometarnej<br />

jest ważnym wyznacznikiem warunków,<br />

w jakich formowały się lodowe planetezymale<br />

w Układzie Słonecznym. Jednocześnie są źródłem<br />

cennych wskazówek na temat dostarc<strong>za</strong>nia<br />

wody na Ziemię.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Stworzono podstawy zwiększenia precyzji<br />

systemu EGNOS do wspomagania pozycji nawigacyjnej,<br />

dopasowanego do obs<strong>za</strong>rów brzegowych<br />

– dla obs<strong>za</strong>ru Polski, a zwłaszc<strong>za</strong> wschodniej<br />

części kraju, gdzie poprawka EGNOS ma<br />

obniżoną dokładność. System bazuje na oryginalnych<br />

poprawkach EGNOS i transmisji internetowej<br />

poprawek do użytkowników w formacie<br />

SISNET. Rzeczywista poprawa wyznac<strong>za</strong>nej pozycji<br />

wynosi ok. 38% dla składowych poziomych<br />

i 26-38% dla składowej wysokościowej. Prace<br />

przeprowadzono we współpracy z Małopolskim<br />

Urzędem Mars<strong>za</strong>łkowskim oraz Głównym Urzędem<br />

Geodezji i Kartografii. Potencjalnymi użytkownikami<br />

proponowanego serwisu mogą być<br />

państwowe służby ratownictwa oraz użytkownicy<br />

GIS.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Współpraca z Okręgowym Przedsiębiorstwem<br />

Geodezyjno-Kartograficznym w Lublinie przy<br />

wyznaczeniu precyzyjnej osnowy reali<strong>za</strong>cyjnej<br />

pasa startowego lotniska w Lublinie oraz osnowy<br />

szczegółowej gmin Czosnów i Leoncin w powiecie<br />

Nowodworskim.<br />

• Zaprezentowanie podc<strong>za</strong>s serii konferencji<br />

„Przedsiębiorco, korzystaj z technologii satelitarnych”<br />

organizowanych przez Europejską Unię<br />

Małych i Średnich Przedsiębiorstw oraz Klasy<br />

Średniej – UNICORN, możliwości wykorzystania<br />

i finansowania osiągnięć satelitarnych w jednostkach<br />

naukowych oraz w sektorze prywatnym<br />

i publicznym. CBK <strong>PAN</strong> prowadziło warsztaty<br />

dotyczące wykorzystania technik obserwacji Ziemi<br />

dla celów ochrony środowiska w parkach narodowych.<br />

Celem przedsięwzięć było poka<strong>za</strong>nie<br />

perspektyw rozwoju dla innowacyjnych MSP i samorządów<br />

terytorialnych w kontekście przystąpienia<br />

Polski do Europejskiej Agencji Kosmicznej.<br />

– 119 –

---

• Wspieranie działań samorządów poprzez udostępnienie<br />

metod monitorowania oraz kontrolowania<br />

zmian w użytkowaniu i pokryciu terenu.<br />

Stosowane metody klasyfikacji obiektowej z <strong>za</strong>stosowaniem<br />

transformacji MAD pozwalają na<br />

detekcję zmian oraz automatyczne wykrywanie<br />

<strong>za</strong>budowy (w tym nieformalnej) metodami morfologii<br />

matematycznej.<br />

Centrum jest członkiem Centrum Badań Ziemi<br />

i Planet „Geoplanet”.<br />

Przy Centrum działa Centrum Doskonałości<br />

GEOREF, Centrum Georeferencyjne dla Potrzeb<br />

Geodezji, Telekomunikacji i Ekologii.<br />

Centrum należy do sieci naukowych: AirClim-<br />

Net; <strong>Polska</strong> Sieć Badawc<strong>za</strong> Globalnego Geodezyjnego<br />

Systemu Obserwacyjnego GGOS-PL;<br />

COST ES0803; COST MP1104; ISMN<br />

TUWIEN; <strong>Polska</strong> Sieć Astrofizyki Cząstek;<br />

<strong>Polska</strong> Sieć Projektu „Cherenkov Telescope Array”;<br />

SWEX; Systemy Geoinformacyjne; ES-<br />

SEM COST Action ES1001; LEA ASTRO PF;<br />

International Laser Ranging Service; Geofizyka<br />

Satelitarna.<br />

Centrum jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

„geoland2” – Consortium for the FP7 Collaborative<br />

Project; AeroFast; BRIDGES; BRITE PL;<br />

BRITE; Discorsi Galilei; EEGS; eHEROES;<br />

ELSA; ESPAS; EUROLAS; GEO-Net-CaB;<br />

GLOVE; G-mosaic; Herschel Solar System Observations;<br />

ISMN; JEM-EUOS; Konsorcjum dla<br />

przygotowania i reali<strong>za</strong>cji projektu rozwojowego<br />

„Opracowanie inteligentnej, wysokoczułej,<br />

niskoszumowej kamery CCD z wewnętrzną<br />

analizą sygnału do obserwacji naukowych oraz<br />

monitoringu”; Konsorcjum do reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

„Opracowanie modelu automatycznej wiertnicy<br />

rdzeniowej do pracy w ekstremalnych warunkach,<br />

w szczególności w środowisku kosmicznym;<br />

Konsorcjum w celu reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

„Opracowanie metody wykorzystania satelitarnych<br />

obserwacji Ziemi w optymalnym z punktu<br />

widzenia wymogów środowiska, rozmieszczeniu<br />

źródeł energii odnawialnej na przykładzie upraw<br />

roślin biopaliwowych; Konsorcjum w celu reali<strong>za</strong>cji<br />

projektu „Solar system plasma turbulencje:<br />

obserwations, intermittency and multifractals –<br />

STORM”; Konsorcjum w celu złożenia wniosku<br />

i reali<strong>za</strong>cji projektu pt. „Spektralno-obrazujący<br />

system do zdalnych pomiarów z wykorzystaniem<br />

statku powietrznego” do I konkursu PBS; Lunar<br />

Net; MUPUS; Narodowe Centrum Radioastronomii<br />

i Inżynierii Kosmicznej; OPTIME; POLFAR;<br />

Polskie Konsorcjum projektu „Cherenkov Telescope<br />

Array”; POPDAT; PROTEUS; Radio & Plasma<br />

Waves Investigation Consortium, SAT-3U;<br />

STIX for Solar Orbiter; SVRT (SMOS Validation<br />

and Retrieval Team); SWEX; Wirtualny Instytut<br />

Rolnictwa Zrównoważonego.<br />

* 00-716 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Bartycka 18A<br />

( (22) 496-62-00, fax (22) 840-31-31<br />

: e-mail: sekretariat@cbk.waw.pl<br />

www.cbk.waw.pl<br />

CENTRUM BADAŃ MOLEKULARNYCH<br />

I MAKROMOLEKULARNYCH <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Stanisław Słomkowski<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Henryk Kozłowski<br />

Centrum (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 116 pracowników, w tym 80 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

116 prac, z tego 80 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

53 projekty badawcze, w tym 4 <strong>za</strong>graniczne,<br />

28 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

31 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Wyselekcjonowano jeden z czterech skoniugowanych<br />

oligoelektrolitów, pochodnych<br />

distyrylobenzenu, który efektywnie interkaluje<br />

do błon komórkowych, a nie lokalizuje się w jądrach<br />

komórek i w mitochondriach, co umożliwia<br />

jego wykorzystanie jako fluorescencyjnego<br />

markera do znakowania błonowych organelli<br />

komórkowych.<br />

– 120 –

---

• Badając odkrytą w Centrum nową reakcję<br />

wewnątrzcząsteczkowej cykli<strong>za</strong>cji diarylometanoli<br />

prowadzącą do skondensowanych acenów<br />

i heteroacenów, opracowano najłagodniejsze warunki<br />

prowadzenia tego typu reakcji podstawienia<br />

elektrofilowego, co zostało wyróżnione przez<br />

redaktorów c<strong>za</strong>sopisma SYNFACTS.<br />

• Opracowano i po raz pierwszy <strong>za</strong>stosowano<br />

nową strategię opartą o <strong>za</strong>łożenia tzw. „Krystalografii<br />

NMR” w badaniach strukturalnych polimerów.<br />

Metoda ta pozwoliła na kompleksowe<br />

opisanie budowy jednej z form polimorficznych<br />

L-polilaktydu w sytuacji, gdy dostępne były jedynie<br />

przybliżone dane na temat struktury krystalicznej<br />

analizowanego obiektu.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• W ramach tematu „Badania oddziaływań<br />

kopolimerów amfifilowych <strong>za</strong> pomocą sond fluorescencyjnych”<br />

wspólnie z Instytutem Chemii<br />

Fizycznej Rumuńskiej Akademii Nauk przeprowadzono<br />

badania oddziaływań sond fluorescencyjnych<br />

w obrębie kopolimerów amfifilowych<br />

rozpuszc<strong>za</strong>lnych w wodzie, zbudowanych z segmentów<br />

polistyrenu i poliglicydolu. Do badań<br />

<strong>za</strong>stosowano kopolimery z kowalencyjnie zwią<strong>za</strong>ną<br />

fluoresceiną. Zbadano intensywność emisji<br />

fluorofora, wydajność kwantową oraz c<strong>za</strong>sy życia<br />

fluorofora zwią<strong>za</strong>nego z kopolimerem w roztworze<br />

wodnym oraz w roztworze wodnym <strong>za</strong>wierającym<br />

surfaktanty anionowe, kationowe oraz<br />

elektrycznie obojętne. Stwierdzono, że oddziaływania<br />

fluorofora zwią<strong>za</strong>nego z kopolimerem<br />

z micelami surfaktanta są <strong>za</strong>leżne od rod<strong>za</strong>ju<br />

surfaktanta. Rezultatem jest praca „Spectroscopical<br />

Properties of DTAF-labeled Hydrophilichydrophobic<br />

Copolymer in Water and Surfactant<br />

Micelles”.<br />

• Międzynarodowa współpraca z naukowcem<br />

z Czeskiej Akademii Nauk dotyczyła aplikacji<br />

procedur opartych o metodologię zwaną „Krystalografia<br />

NMR” do poprawy (udokładniania)<br />

struktur otrzymanych metodami rentgenograficznymi,<br />

a także walidacji metod obliczeniowych.<br />

Badanymi związkami/układami były peptydy<br />

Tyr-Ala-Phe-Gly oraz Tyr-Ala-Phe, a w ostatnim<br />

c<strong>za</strong>sie również witamina B1. W ramach współpracy<br />

powstały dwie publikacje: Benchmarks for<br />

13C NMR Chemical Shielding Tensors in Peptides<br />

in the Solid State oraz The Comparison of<br />

Approaches to the Solid-state NMR-based Structural<br />

Refinement of Vitamin B1 Hydrochloride<br />

and of its Monohydrate for 13C NMR Chemical<br />

Shielding Tensors in Peptides in the Solid State.<br />

Uzyskano patenty: „Liniowe oligomery, polimery<br />

i kopolimery siloksanowe <strong>za</strong>wierające czwartorzędowe<br />

grupy hyd<strong>rok</strong>syalkiloamoniowe oraz<br />

sposób ich wytwar<strong>za</strong>nia”; „Sposób wytwar<strong>za</strong>nia<br />

siloksanów o regularnej strukturze”, „Tiohypofosforanowe<br />

i ditiohypofosforanowe analogi<br />

5”-O-hypofosforanów nukleozydów i ich estry<br />

alkilowe oraz sposób ich wytwar<strong>za</strong>nia”.<br />

Tytuł profesora uzyskał Adam Tracz.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Kinga K. Jurczuk Polymer Nanocomposites with<br />

Fibrillar Inclusions Generated During Compounding;<br />

Anna Maciaszek Zastosowanie metody oksatiafosfolanowej<br />

do otrzymywania oligonukleotydów<br />

<strong>za</strong>wierających stereozdefiniowane internukleotydowe<br />

wią<strong>za</strong>nie selenofosforanowe;<br />

Kinga Majchr<strong>za</strong>k Katalityczna aktywność chemicznie<br />

modyfikowanych deoksyrybozymów 10-<br />

23 w warunkach in vitro i w wybranych liniach<br />

komórkowych;<br />

Łukasz Pietr<strong>za</strong>k Wytwar<strong>za</strong>nie i właściwości kompozytów<br />

polilaktydu z nanorurkami węglowymi;<br />

Katarzyna Trzeciak-Karlikowska Badanie struktury<br />

i dynamiki peptydów opioidowych i ich<br />

analogów z wykorzystaniem spektroskopii NMR<br />

w ciele stałym i rentgenografii;<br />

Małgor<strong>za</strong>ta Walc<strong>za</strong>k Properties of the Confined<br />

Amorphous Phase of Polymers.<br />

Przy Centrum działa Centrum Zaawansowanych<br />

Technologii BioTechMed.<br />

Centrum jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Biodegradowalne materiały włókniste BIOGRA-<br />

TEX (POIG); Funkcjonalne nano- i mikromateriały<br />

włókiennicze NANOMITEX (POIG); Materiały<br />

opakowaniowe nowej generacji z tworzywa<br />

polimerowego ulegającego recyklingowi organicznemu<br />

MARGEN (POIG); Technologia otrzymywania<br />

biodegradowalnych poliestrów z wy-<br />

– 121 –

---

korzystaniem surowców odnawialnych BIOPOL<br />

(POIG); Zastosowanie biomasy do wytwar<strong>za</strong>nia<br />

polimerowych materiałów przyjaznych środowisku<br />

BIOMASA (POIG).<br />

* 90-363 Łódź, ul. Sienkiewic<strong>za</strong> 112<br />

( (42) 684-71-13, fax (42) 680-32-60<br />

: e-mail: cbmm@cbmm.lodz.pl<br />

www.cbmm.lodz.pl<br />

CENTRUM FIZYKI TEORETYCZNEJ<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: dr hab. Lech Mankiewicz<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Robert Alicki<br />

Centrum (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 17 pracowników, w tym 15 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 40<br />

prac, z tego 26 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano: 32 projekty<br />

badawcze, w tym 7 <strong>za</strong>granicznych, 9 <strong>za</strong>dań<br />

badawczych w ramach działalności statutowej; we<br />

współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano 20 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Wynikiem badań z <strong>za</strong>kresu tematyki analizy<br />

teorii kwantowych jest znalezienie <strong>za</strong>sady nieoznaczoności<br />

dla fotonów. Zasada ta jest podobna<br />

do <strong>za</strong>sady nieoznaczoności Heisenberga, gdyż<br />

dotyczy pomiarów położenia i pędu. Różni się<br />

ona w istoty sposób od <strong>za</strong>sady nieoznaczoności<br />

dla cząstek o niezerowej masie spoczynkowej,<br />

ponieważ dynamika fotonów jest zupełnie inna<br />

niż dynamika nierelatywistyczna, na której bazuje<br />

standardowa <strong>za</strong>sada nieoznaczoności.<br />

• Realizując <strong>za</strong>danie z <strong>za</strong>kresu astrofizyki wysokich<br />

energii, wyjaśniono, dlaczego należało zmodyfikować<br />

oryginalny opis lepkości dysku akrecyjnego,<br />

wprowadzony przez Shakurę i Sunyaeva<br />

w 1973 <strong>rok</strong>u. Wiąże się to ze stochastycznym<br />

charakterem turbulencji rozwijających się w wyniku<br />

działania niestabilności magneto-rotacyjnej.<br />

Numeryczne obliczenia wykonane w oparciu o tę<br />

koncepcję poka<strong>za</strong>ły, że te fluktuacje częściowo<br />

stabilizują dysk, dając efekt zgodny z obserwacjami.<br />

Jest to istotne szczególnie w kontekście<br />

wyjaśnienia <strong>za</strong>chowania kosmicznych źródeł takich<br />

jak mik<strong>rok</strong>wa<strong>za</strong>ry: znany od lat 1990-tych<br />

GRS1915+105, a także niedawno odkryty IGR<br />

J17091-3624 (obydwa w niektórych stanach wykazujące<br />

oscylacje typu cyklu granicznego zwią<strong>za</strong>ne<br />

z niestabilnością, a w innych stanach jedynie<br />

stochastyczną zmienność).<br />

• W <strong>za</strong>kresie badań nad mechaniką kwantową<br />

układów nieliniowych i złożonych, <strong>za</strong>jmowano<br />

się konstrukcją ogólnego algorytmu znajdowania<br />

wszystkich klas stanów kwantowych układów<br />

złożonych równoważnych z punktu widzenia ich<br />

<strong>za</strong>stosowań w informatyce kwantowej. Z matematycznego<br />

punktu widzenia odpowiada to równoważności<br />

ze względu na przekształcenia lokalne,<br />

z których każde dotyczy pojedynczego podukładu,<br />

wsparte klasyczną komunikacją (LOCC).<br />

Działania zwięks<strong>za</strong>jące innowacyjność:<br />

Wprowadzono do Polski platformę edukacyjną<br />

Khann Academy, która może przyczynić się do<br />

zrewolucjonizowania edukacji publicznej.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• W ramach współpracy z Uniwersytetem<br />

w Stuttgarcie odkryto spontaniczną generację<br />

ciemnych solitonów w słabo oddziałującym gazie<br />

bozonów, <strong>za</strong>mkniętym w kwazijednowymiarowej<br />

pułapce. Okazuje się, że te solitony są obecne<br />

w gazie o niezerowej temperaturze w stanie równowagi<br />

termodynamicznej. W pracy wykorzystano<br />

metodę generacji zespołu kanonicznego kopii<br />

gazu złożonego z N atomów, znajdującego się<br />

w określonej temperaturze, <strong>za</strong> pomocą pól klasycznych<br />

otrzymywanych metodą Monte Carlo.<br />

• Naukowcy z CFT <strong>PAN</strong> oraz Queen Mary College<br />

zbadali indukowane zespoły niehermitowskich<br />

macierzy losowych Ginibre’a, które mogą<br />

być stosowane do opisu widm superoperatorów<br />

operatorów odpowiadających dyskretnej, nieunitarnej<br />

dynamice kwantowej.<br />

• We współpracy z ośrodkiem w Nagoi prowadzono<br />

analizę obserwacji w bliskiej i średniej<br />

podczerwieni Wielkiego Obłoku Magellana<br />

przeprowadzonych przez japońskiego satelitę<br />

– 122 –

---

AKARI. Wyniki zostały opublikowane w materiałach<br />

Koreańskiego Towarzystwa Astronomicznego<br />

oraz <strong>za</strong>akceptowane przez c<strong>za</strong>sopismo<br />

„Earth Planets Space”.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Krzysztof Pawłowski Dekoherencja w kondensacie<br />

Bosego-Einsteina;<br />

Łukasz Rudnicki Kreacja par elektron-pozyton,<br />

przewodnictwo elektryczne w grafenie oraz granica<br />

klasyczna operatora Diraca w języku funkcji<br />

Diraca-Heisenberga-Wignera.<br />

Centrum jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej;<br />

QOLAPS.<br />

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

Pi of the Sky.<br />

* 02-668 Wars<strong>za</strong>wa, Al. Lotników 32/46<br />

( (22) 847-09-20, fax (22) 843-13-69<br />

: e-mail: cft@cft.edu.pl<br />

www.cft.edu.pl<br />

CENTRUM MATERIAŁÓW<br />

POLIMEROWYCH I WĘGLOWYCH <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Andrzej Dworak<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Zbigniew Florjańczyk<br />

Centrum (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 88 pracowników, w tym 38 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 78<br />

prac, z tego 48 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano: 26<br />

projektów badawczych, w tym 4 <strong>za</strong>graniczne; 25<br />

<strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

15 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W ramach projektu „Termosterowalne polimery<br />

biozgodne jako <strong>za</strong>mienniki skóry do leczenia<br />

oparzeń i ran” otrzymano innowacyjne podłoża<br />

o termoprzełąc<strong>za</strong>lnych właściwościach, które<br />

wykorzystano do hodowli własnych komórek<br />

skóry pacjenta. Istotą opracowywanego podłoża<br />

było powleczenie go polimerem termoczułym<br />

wykazującym zmianę właściwości w reakcji na<br />

temperaturę. W określonych warunkach hodowli,<br />

komórki namnażały się na takim podłożu, tworząc<br />

arkusz komórek. Po obniżeniu temperatury<br />

hodowli, komórki w łatwy sposób oddzielały się<br />

od podłoża, tworząc integralny arkusz komórek.<br />

• Badania w ramach projektu „Polimerowe<br />

chirurgiczne systemy resorbowalne z pamięcią<br />

kształtu” wyka<strong>za</strong>ły, że odpowiednie sterowanie<br />

mikrostrukturą łańcuchów polimerowych pozwoliło<br />

na optymali<strong>za</strong>cję własności fizycznych<br />

i mechanicznych syntezowanych terpolimerów<br />

z pamięcią kształtu, a także otrzymanie pierwszych<br />

prototypów samo<strong>za</strong>ciskających w temperaturze<br />

ciała ludzkiego, resorbowalnych klamer do<br />

chirurgii szczękowo-twarzowej oraz pierwszych<br />

prototypów polimerowych, resorbowalnych stentów<br />

tchawiczych z pamięcią kształtu ulegających<br />

samorozprężeniu.<br />

• W wyniku reali<strong>za</strong>cji projektu „Materiały<br />

opakowaniowe nowej generacji z tworzywa polimerowego<br />

ulegającego recyklingowi organicznemu”<br />

określono <strong>za</strong>leżność wpływu struktury<br />

i składu opracowanych kompozycji polimerowych<br />

na szybkość ich rozkładu w wybranych<br />

środowiskach naturalnych oraz wpływ symulowanych<br />

czynników atmosferycznych na właściwości<br />

użytkowe folii i gotowych wyrobów.<br />

Opracowano dokumentację techniczną dotyczącą<br />

podstawowych <strong>za</strong>łożeń technologicznego<br />

procesu wytwar<strong>za</strong>nia folii sztywnych i spienionych<br />

z wcześniej opracowanych kompozycji<br />

polimerowych.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu gospodarczym:<br />

W ramach projektu „Innovative Anti-graffiti Product<br />

for Application in the Cultural Heritage of<br />

Europe – Effaceur” ustalono recepturę produkcji<br />

nowego lakieru antigraffiti na bazie dyspersji<br />

polimerowych: polianionowej i polikationowej<br />

opracowanych w Instytucie Badań Stosowanych<br />

nad Polimerami (IAP) Fraunhofera w Poczdamie.<br />

Otrzymaną w skali półtechnicznej partię lakieru<br />

– 123 –

---

ozesłano do partnerów projektu – małych i średnich<br />

przedsiębiorstw – w celu przeprowadzenia<br />

testów metod aplikacji oraz oceny jego przydatności<br />

w warunkach rzeczywistych. Opracowano<br />

Kartę Techniczną produktu, Kartę Charakterystyki<br />

Substancji Niebezpiecznej, a także <strong>za</strong>lecenia<br />

aplikacyjne.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

Udział w pracach projektu Zamku Cieszyn „Śląski<br />

Klaster Di<strong>za</strong>jnu – nowa regionalna koncentracja<br />

branż kreatywnych” łączącego innowacyjne firmy,<br />

naukowców i projektantów. Takie połączenie<br />

ma na celu wykorzystanie di<strong>za</strong>jnu jako narzędzia<br />

pomagającego wyróżnić się na rynku, poprawić<br />

<strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nie czy obniżyć koszty. Śląski Klaster<br />

Di<strong>za</strong>jnu wspiera powstawanie nowych innowacyjnych<br />

produktów i firm oraz rozwój współpracy<br />

partnerskiej na rzecz innowacji.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

W CFT <strong>PAN</strong> rozpoczęło działalność Polsko-<br />

Bułgarskie Laboratorium Badania Polimerów<br />

COPOLYMAT oraz kontynuowało działalność<br />

Polsko-Słowackie Laboratorium SYNADPOL<br />

i Polsko-Rumuńskie Laboratorium ADVAPOL.<br />

Laboratoria prowadzą wspólne badania w <strong>za</strong>kresie<br />

syntezy polimerów i biopolimerów oraz<br />

otrzymywanych z nich materiałów. Ich ważnym<br />

<strong>za</strong>daniem jest udział w kształceniu młodej kadry<br />

naukowej, w szczególności wspólne prowadzenie<br />

prac doktorskich.<br />

Uzyskano patent: „Biodegradowalne poliuretany<br />

i sposób ich wytwar<strong>za</strong>nia”.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Barbara Hajduk Badanie morfologii i właściwości<br />

fizycznych cienkich warstw poliazometin;<br />

Marcin Libera Dendrytyczne kopolimery gwieździste<br />

eteru tert-butylowo-glicydolowego i glicydolu<br />

– synte<strong>za</strong> i właściwości;<br />

Małgor<strong>za</strong>ta Pastusiak Bioresorbowalne poliwęglany<br />

i poli(estro-węglany): synte<strong>za</strong>, właściwości<br />

i próby aplikacji;<br />

Barbara Zawidlak-Węgrzyńska Badania nad<br />

syntezą, strukturą i właściwościami koniugatów<br />

wybranych niesteroidowych leków przeciw<strong>za</strong>palnych<br />

z oligomerami kwasu 3-hyd<strong>rok</strong>symasłowego.<br />

Przy Centrum działa Centrum Doskonałości PO-<br />

LIMERY 2000+.<br />

Centrum należy do sieci naukowych: Sieć Centrów<br />

Doskonałości BioMedTech Silesia (koordynator<br />

CMPW <strong>PAN</strong>); Sieć Naukowa Technologie<br />

i Systemy Fotowoltaiczne Nowych Generacji;<br />

Central and East European Polymer Network,<br />

CEEPN (koordynator CMPW <strong>PAN</strong>); Precision<br />

Polymer Materials P2M; SYNADPOL Polsko-<br />

Słowackie Laboratorium Polimerów i Biopolimerów;<br />

ADVAPOL Polsko-Rumuńskie Laboratorium.<br />

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

SYNADPOL Polsko-Słowackie Laboratorium<br />

Polimerów i Biopolimerów; ADVAPOL Polsko-Rumuńskie<br />

Laboratorium; Śląskie Centrum<br />

Naukowe Chemii Stosowanej, Technologii i Inżynierii<br />

Chemicznej SILCHEM; COPOLYMAT<br />

Bułgarsko-Polskie Laboratorium.<br />

* 41-819 Zabrze, ul. Marii Curie-Skłodowskiej 34<br />

( (32) 271-60-77, fax (32) 271-29-69<br />

: e-mail: sekretariat@cmpw-pan.edu.pl<br />

www.cmpw-pan.edu.pl<br />

INSTYTUT CHEMII FIZYCZNEJ <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Robert Hołyst<br />

Przewodnicząca Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Małgor<strong>za</strong>ta Witko<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 272 pracowników, w tym 120 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

204 prace, z tego 173 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

100 projektów badawczych, w tym 11<br />

<strong>za</strong>granicznych, 30 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 19 tematów.<br />

– 124 –

---

Wybrane wyniki:<br />

• Zakończono prace nad <strong>za</strong>utomatyzowanym<br />

układem mikroprzepływowym umożliwiającym<br />

prowadzenie długotrwałych hodowli mikroorganizmów<br />

w miniaturowych kropelkowych chemostatach.<br />

Jest to łatwe do wytworzenia urządzenie<br />

przesiewowe umożliwiające prowadzenie długotrwałych<br />

hodowli, monitorowania dynamiki<br />

populacji oraz zmianę środowiska chemicznego<br />

każdego z mikrochemostatów w c<strong>za</strong>sie i w sposób<br />

nie<strong>za</strong>leżny od pozostałych. Może ono być<br />

przydatne w badaniach nad lekoopornością oraz<br />

genetyczną modyfikacją mikroorganizmów.<br />

• Otrzymano amfifilowe nanocząstki złota<br />

o strukturze typu „Janus” dzięki <strong>za</strong>stosowaniu<br />

dodatnio naładowanego ligandu hydrofilowego<br />

oraz ligandu hydrofobowego. Zaprojektowano<br />

układ dwufazowy, w którym te nanocząstki migrują<br />

spontanicznie z fazy organicznej na granicę<br />

faz woda-olej. Dzięki stabili<strong>za</strong>cji będącej rezultatem<br />

odpychania elektrostatycznego posiadają one<br />

zdolność do samoorgani<strong>za</strong>cji w bardzo gęsto upakowane<br />

heksagonalnie monowarstwy o dużych<br />

powierzchniach (rzędu mm 2 ) wolne od defektów.<br />

Opracowano też nową metodę funkcjonali<strong>za</strong>cji<br />

NP złota ligandami tiolowymi bez użycia tioli.<br />

W metodzie tej <strong>za</strong>miast tioli stosuje się ksantany,<br />

które w reakcji z koloidem złota adsorbują się do<br />

powierzchni NP <strong>za</strong> pomocą wią<strong>za</strong>nia kowalencyjnego.<br />

W przeciwieństwie do tioli, ksantany<br />

są odporne na działanie powietr<strong>za</strong>, a ich synte<strong>za</strong><br />

wymaga co najmniej jednego k<strong>rok</strong>u mniej,<br />

niż przygotowanie odpowiednich tioli. Badania<br />

adsorpcji tioli poka<strong>za</strong>ły również, że w c<strong>za</strong>sie<br />

tworzenia wią<strong>za</strong>nia Au-S wodór odłąc<strong>za</strong> się od<br />

cząsteczki tiolu w postaci protonu.<br />

• Porównano mechanizmy reakcji wewnątrzcząsteczkowego<br />

podwójnego przeniesienia atomu<br />

wodoru w dwóch pochodnych porficenu. Ruch<br />

wewnętrznych atomów wodoru opisany jest<br />

w pierwszej z tych cząsteczek przez potencjał<br />

z symetrycznym podwójnym minimum, natomiast<br />

ze względu na obniżenie symetrii w drugiej<br />

pochodnej, potencjał staje się nieco asymetryczny.<br />

Badania absorpcji przejściowej z rozdzielczością<br />

femtosekundową, przy użyciu światła<br />

spolaryzowanego, doprowadziły do wykrycia nie<strong>za</strong>obserwowanego<br />

dotąd efektu: lokali<strong>za</strong>cji (braku<br />

zmiany) kierunku momentu przejścia w obu<br />

formach tautomerycznych pochodnej aminowej.<br />

Efekt ten wytłumaczono na podstawie wyników<br />

obliczeń kwantowo chemicznych: <strong>za</strong> lokali<strong>za</strong>cję<br />

momentu przejścia odpowiedzialne jest rozszczepienie<br />

energii dwóch najwyższych obsadzonych<br />

orbitali molekularnych. Zjawisko lokali<strong>za</strong>cji momentu<br />

przejścia może mieć duże znaczenie dla<br />

mechanizmu tautomery<strong>za</strong>cji, bowiem implikuje<br />

ono rozprzężenie ruchów elektronów i protonów<br />

w procesie przenoszenia tych ostatnich.<br />

Działania zwięks<strong>za</strong>jące innowacyjność:<br />

• Najważniejszym przykładem działania zwięks<strong>za</strong>jącego<br />

innowacyjność jest powstanie drugiej<br />

spółki typu spin-off Curiosity Diagnostics, której<br />

celem jest wdrażanie odkryć naukowych w <strong>za</strong>kresie<br />

innowacyjnych technik cyfrowych oznaczeń<br />

diagnostycznych. Curiosity Diagnostics jest spinoff’em<br />

firmy Scope Fluidics, pierwszej spółki<br />

typu spin-off Instytutu Chemii Fizycznej <strong>PAN</strong>,<br />

która specjalizuje się w <strong>za</strong>stosowaniu rozwią<strong>za</strong>ń<br />

mikroprzepływowych w diagnostyce medycznej.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Opracowano nową metodę syntezy grafenu<br />

na drodze jednoetapowego procesu redukcji<br />

tlenku grafenu w obecności związków aromatycznych<br />

tj. dopamina, tetratiafulwalen lub ich<br />

pochodnych. Wyka<strong>za</strong>no, że do tak przygotowanych<br />

kompozytów grafenowych można wprowad<strong>za</strong>ć<br />

grupy funkcyjne reakcjami typu „click”.<br />

Uzyskane w ten sposób materiały grafenowe są<br />

trwałe, a niektóre wprowad<strong>za</strong>ne związki można<br />

usuwać w kontrolowany sposób. Opisane wyżej<br />

materiały mogą być <strong>za</strong>stosowane do budowy chemo-<br />

i bioczujników oraz jako chemiczne i elektrochemiczne<br />

przełączniki np. do rozpoznawania<br />

cukrów (Współpraca z Interdisciplinary Research<br />

Institute, Lille, Francja). Poka<strong>za</strong>no, stosując <strong>za</strong>awansowane<br />

metody dynamiki molekularnej,<br />

jak elektron może migrować wzdłuż łańcucha<br />

kofaktorów <strong>za</strong>wierających jony żela<strong>za</strong> cytochromuperyferyjnego<br />

wyizolowanego z bakterii<br />

Shewanella Oneidensis, potwierd<strong>za</strong>jąc rolę wyizolowanego<br />

białka w beztlenowym oddychaniu<br />

bakterii z rodziny Shewanella. Badania te mają<br />

strategiczne znaczenie z punktu widzenia utyli<strong>za</strong>cji<br />

odpadów radioaktywnych, ponieważ bakterie<br />

– 125 –

---

z rodziny Shewanella są przykładem Dissimilatory<br />

Metal Reducing Bacteria (DMRB), które poprzez<br />

redukcję jonów metali promieniotwórczych<br />

do ich from nierozpuszc<strong>za</strong>lnych powstrzymują<br />

ich migrację w wodach gruntowych. W podobny<br />

sposób przeprowadzono symulację ruchu elektronów,<br />

jako małych polaronów w nanocząstkach<br />

oksohyd<strong>rok</strong>sy żela<strong>za</strong> i potwierdzono jej wyniki<br />

eksperymentalnie (współpraca z University College<br />

London oraz Pacific Northwest National<br />

Laboratory, Richland, Washington).<br />

• Badano procesy wygas<strong>za</strong>nia fluorescencji<br />

3-cyanoperylenu w roztworach <strong>za</strong>wierających<br />

N,N-dimetyloanilinę. Wykonano je w trzech różnych<br />

ciec<strong>za</strong>ch jonowych oraz mies<strong>za</strong>nych rozpuszc<strong>za</strong>lnikach<br />

o podobnych lepkościach. Zostały<br />

one <strong>za</strong>inspirowane wcześniejszymi doniesieniami<br />

o znacznie większych (o kilka rzędów wielkości)<br />

szybkościach międzycząsteczkowego przeniesienia<br />

elektronu w ciec<strong>za</strong>ch jonowych w porównaniu<br />

z konwencjonalnymi rozpuszc<strong>za</strong>lnikami.<br />

Udowodniono, że w obu przypadkach obserwuje<br />

się jednolity wpływ lepkości na kinetykę przeniesienia<br />

elektronu. Podana wcześniejs<strong>za</strong> błędna<br />

interpretacja wynikała z <strong>za</strong>niedbania (istotnych<br />

w mediach o dużej lepkości) efektów zwią<strong>za</strong>nych<br />

z tzw. wygas<strong>za</strong>niem statycznym (współpraca<br />

z Uniwersytetem w Genewie).<br />

Uzyskano patenty: „Sposób aktywacji powierzchni<br />

tytanu pod kontrolą potencjału elektrodowego”;<br />

„Sposób wykrywania powstawania<br />

kompleksów pomiędzy makromolekułą A a cząsteczką<br />

B”; „Preparat przeznaczony do ogranic<strong>za</strong>nia<br />

liczebności owadów, zwłaszc<strong>za</strong> z rod<strong>za</strong>ju<br />

Lymantria i sposób ogranic<strong>za</strong>nia liczebności owadów,<br />

zwłaszc<strong>za</strong> z rod<strong>za</strong>ju Lymantria”; „Sposób<br />

strącania i porządkowania roztworów jonowych<br />

środków powierzchniowo czynnych zwłaszc<strong>za</strong><br />

w mies<strong>za</strong>ninach wody i rozpuszc<strong>za</strong>lników polarnych”;<br />

„Mikro<strong>za</strong>wór i układ do mikroprzepływowego<br />

tworzenia kropel cieczy i pęcherzyków<br />

gazu na żądanie o <strong>za</strong>danej objętości i w <strong>za</strong>danym<br />

momencie”.<br />

Tytuł profesora uzyskała Kinga B. Suwińska.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Yuriy Stepanenko Wykorzystanie efektu parametrycznego<br />

wzmacniania światła do generacji<br />

i wzmacniania ultrakrótkich impulsów laserowych.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Krzysztof T. Churski Mikroprzepływowe minilaboratoria<br />

kombinatoryczne;<br />

Tomasz P. Kalwarczyk From Self-diffusion to<br />

Scale Dependent Viscosity – Fluorescence Correlation<br />

Spectroscopy Studies;<br />

Marek M. Knor Korelacja zjawisk powierzchniowych<br />

i objętościowych w procesie tworzenia<br />

wodorków niektórych metali ziem r<strong>za</strong>dkich;<br />

Suraj Mal Synthesis and Photoluminescence of<br />

Lanthanide Ternary Complexes with Heterocyclic<br />

Ligands;<br />

Patrycja Nitoń Langmuir Monolayers of Ferroelectric<br />

and Bolaamphiphilic Liquid Crystals at<br />

the Air – Water Interface;<br />

Jan J. Paczesny Ordered thin Films of Amphiphilic<br />

Compounds and Nanoparticles;<br />

Katarzyna A. Szot Electrodes Modified with Carbon<br />

Nanoparticles and enzymes;<br />

Jan K. Szymański Information Processing in Neuron-imitating<br />

Chemical Systems;<br />

Natalia W. Ziębacz Dynamics of Nano and micro<br />

Objects in Complex Liquids.<br />

Przy Instytucie działają Centrum Doskonałości<br />

„TALES”: Thermodynamic Laboratory for Environmental<br />

Purposes oraz Centrum Materiałów<br />

Fotoaktywnych CPM.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: ACCENT<br />

– Atmospheric Composition Change The European<br />

Network of Excellence European Network<br />

of Excellence ACCENT; Sieć naukowa powołana<br />

dla reali<strong>za</strong>cji projektu „Anali<strong>za</strong> procesów <strong>za</strong>chodzących<br />

przy normalnej eksploatacji obiegów<br />

wodnych w elektrowniach jądrowych z propozycjami<br />

działań na rzecz podniesienia bezpieczeństwa<br />

jądrowego”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

„Nanostruktury półprzewodnikowe w biologii<br />

i medycynie – Rozwój i komercjali<strong>za</strong>cja nowej<br />

generacji urządzeń diagnostyki molekularnej<br />

opartych o nowe polskie przyrządy półprzewodnikowe”;<br />

Konsorcjum dla reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

„International PhD Studies at the Institute of<br />

Physical Chemisty PAS. Fundamental research<br />

– 126 –

---

with applications in bio- and nanotechnology and<br />

information processing”; Konsorcjum dla reali<strong>za</strong>cji<br />

projektu „NEUNEU Artificial Wet Neuronal<br />

Networks from Compartmentalised Excitable<br />

Chemical Mmedia”; Konsorcjum naukowe<br />

„Femosekundowy laser terawatowy bazujący na<br />

wzmacnianiu parametrycznym”; Konsorcjum<br />

naukowe „Femosekundowa mikroobróbka materiałów”;<br />

Konsorcjum naukowe dla reali<strong>za</strong>cji<br />

projektu „Exploring the physics of small devices”<br />

program ESF-EPSD; Konsorcjum naukowe dla<br />

reali<strong>za</strong>cji projektu COST „Nanoalloys as advanced<br />

materials: from structure to properties and<br />

applications”; Konsorcjum dla reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

ERA-NET MATERA+ „Disposable biosensor<br />

for organophosphate detection in drinking water”;<br />

Konsorcjum naukowe dla reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

PO IG – „Krajowe Laboratorium Multidyscyplinarne<br />

Nanomateriałów Funkcjonalnych”; „Nanotechnologia<br />

Bio- i Geomateriałów – NanoBio-<br />

Geo; Konsorcjum naukowe dla reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

PO IG „Cukry jako surowce odnawialne w syntezie<br />

produktów o wysokiej wartości dodanej”;<br />

Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych;<br />

Konsorcjum naukowe dla reali<strong>za</strong>cji projektu:<br />

„Badania nowych materiałów elekt<strong>rok</strong>atalitycznych<br />

pod kątem możliwości ich wykorzystania<br />

w niskotemperaturowych ogniwach paliwowych<br />

na kwas mrówkowy”.<br />

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

Inicjatywa Mazowiecka Dolina Zielonej Chemii.<br />

* 01-224 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Kaspr<strong>za</strong>ka 44/52<br />

( (22) 343-31-09, fax (22) 343-33-33<br />

: e-mail: sekn@ichf.edu.pl<br />

www.ichf.edu.pl<br />

INSTYTUT CHEMII ORGANICZNEJ <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Sławomir Jarosz<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. rzecz.<br />

<strong>PAN</strong> Mieczysław Mąkos<strong>za</strong><br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 125 pracowników, w tym 63 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

107 prac, z tego 86 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

64 projekty badawcze, 43 <strong>za</strong>dania badawcze<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 14 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Zaplanowanie i wprowadzenie do praktyki<br />

badawczej nowej klasy receptorów anionów<br />

tzw. „niedomkniętych kryptandów” (ang. unclosed<br />

cryptands). Zaprojektowano elektrycznie<br />

obojętne lariatowe związki makrocykliczne,<br />

pomyślane jako efektywne receptory anionów.<br />

Opracowano prostą i wydajną metodę ich syntezy<br />

oraz znaleziono optymalną wielkość i geometrię<br />

pierścienia, a także najlepsze położenia donorów<br />

wią<strong>za</strong>ń wodorowych. Wyka<strong>za</strong>no na sześciu<br />

przykładach, że są one doskonałymi receptorami<br />

anionów chlorkowego i karboksylanowego, nawet<br />

w bardzo wymagających rozpuszc<strong>za</strong>lnikach,<br />

np. w mies<strong>za</strong>ninach dimetylosulfotlenek/metanol<br />

i dimetylosulfotlenek/woda.<br />

• Opracowanie pełnej syntezy substancji farmaceutycznej<br />

Ezetymib. Opatentowana procedura<br />

syntezy opiera się na oryginalnych transformacjach<br />

opracowanych w IChO <strong>PAN</strong> i jest dogodną<br />

alternatywą dla istniejących już metod.<br />

• Opracowanie nowego rod<strong>za</strong>ju katali<strong>za</strong>torów<br />

do enancjoselektywnej metatezy posiadających<br />

chiralny ligand NHC.<br />

• Dokonano syntezy szeregu enancjomerycznie<br />

czystych soli NHC, oraz kompleksów rutenu.<br />

Przeprowadzono serię modelowych reakcji<br />

asymetrycznej metatezy, potwierd<strong>za</strong>jących aktywność<br />

katali<strong>za</strong>torów. W reakcjach uzyskano<br />

wysokie nadmiary enancjomeryczne.<br />

Osiągnięcia jednostek we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Współpracowano z zespołem prof. Aleksandra<br />

Rebane z Montana State University. Zespół<br />

z Bozeman zbadał kilkadziesiąt porfirynoidów<br />

i bada kolejnych 20 związków. Informacje uzyskane<br />

z Bozeman są niezwykle cenne w dalszym<br />

projektowaniu związków o charakterze b<strong>rok</strong>erów<br />

optycznych. Stały się one przedmiotem jednej<br />

<strong>za</strong>akceptowanej i dwóch wysłanych do druku<br />

publikacji.<br />

– 127 –

---

• W polsko-węgierskim projekcie badawczym<br />

„Kompleksy wybranych produktów naturalnych<br />

z dwu rdzeniowymi karboksylanami metali przejściowych:<br />

synte<strong>za</strong>, teoretyczne i eksperymentalne<br />

badania przy pomocy ECD, VCD, FTIR<br />

i NMR” prowadzono eksperymentalne i teoretyczne<br />

badania elektronowego i oscylacyjnego<br />

dichroizmu kołowego (ECD i VCD) kompleksów<br />

dirodowych z nowymi typami ligandów, takimi<br />

jak różne alfa- i beta-aminokwasy oraz dipeptydy.<br />

Uzyskane wyniki zostały <strong>za</strong>pre zentowane<br />

w formie posteru na 32. . Europejskim Sympozjum<br />

Peptydowym w Atenach.<br />

• W ramach współpracy z naukowcami z The<br />

University of Texas Health Science Center at Houston<br />

i The University of Texas Medical School<br />

at Houston zsyntetyzowane związki zostały<br />

poddane badaniom biolo gicznym. Wyka<strong>za</strong>no, że<br />

hydrofilowy heptaamid aktywuje enzym znacznie<br />

lepiej niż wyjścio wy Factor B, <strong>za</strong>równo<br />

w badaniach in vitro, jak i in vivo. Wyka<strong>za</strong>no,<br />

że cząsteczki hybrydowe złożone z estru kwasu<br />

kobrynowego z protoporfiryną IX aktywują<br />

sGC, oraz efektywniej oddziałują z enzymem niż<br />

mies<strong>za</strong>nina wyjściowych bloków budulcowych.<br />

Zaobserwowano efekt sumaryczny wywołany<br />

przez pochodne kwasu kobrynowego i protoporfiryny<br />

IX, a także dodatkowy efekt wynikający<br />

z połączenia obu fragmentów w jedną cząsteczkę.<br />

Badania te pozwalają przypuszc<strong>za</strong>ć, że możliwe<br />

jest otrzymanie aktywatorów rozpuszc<strong>za</strong>lnej<br />

cyklazy guanylowej oddziaływujących z dwiema<br />

domenami jednocześnie. Otrzymane wyniki<br />

wyka<strong>za</strong>ły, że najbardziej aktywne połączenie hybrydowe<br />

z łącznikiem di glikolowym zwią<strong>za</strong>ne<br />

po stronie witaminowej wią<strong>za</strong>niem amidowym,<br />

natomiast po stronie porfirynowej estrowym jest<br />

najlepszym aktywatorem. W przypadku hybryd,<br />

w których obie jednostki zwią<strong>za</strong>ne były grupami<br />

amidowymi, zdolność do aktywowania sGC była<br />

zbliżona, co oznac<strong>za</strong> znikomy wpływ długości<br />

łącznika. Rezultatem współpracy były 4 publikacje<br />

i 4 wystąpienia konferencyjne.<br />

Uzyskano patenty: „Nowe peptydowe związki<br />

dendrymeryczne o strukturze amfifilowej i ich<br />

<strong>za</strong>stosowanie medyczne”; „Trimetylo aminowe<br />

pochodne poli-cis i poli-trans liniowych oligomerów<br />

izoprenowych, sposób ich wytwar<strong>za</strong>nia<br />

oraz ich <strong>za</strong>stosowanie”; „Sposób wykrywania i/<br />

lub oznac<strong>za</strong>nia aktywności enzymatycznej esterazy<br />

lowastatyny z użyciem substratu fluoro/<br />

chromogennego, zestaw do wykrywania i/lub<br />

oznac<strong>za</strong>nia aktywności esterazy lowastatyny oraz<br />

<strong>za</strong>stosowanie substratu fluoro/chromogennego do<br />

po<strong>za</strong>ustrojowego wykrywania i/lub oznac<strong>za</strong>nia<br />

aktywności enzymatycznej”; „Enzym estera<strong>za</strong><br />

lowastatyny osadzony na nośniku nierozpuszc<strong>za</strong>lnym<br />

w wodzie, sposób osad<strong>za</strong>nia enzymu,<br />

<strong>za</strong>stosowanie enzymu esterazy lowastatyny osadzonego<br />

na nośniku nierozpuszc<strong>za</strong>lnym w wodzie,<br />

przepływowy reaktor biokatalityczny ze<br />

złożem oraz sposób wytwar<strong>za</strong>nia i/lub oczyszc<strong>za</strong>nia<br />

symwastatyny”; „Dendrimeric Compounds<br />

Comprising Amino Acids, Hyperbranched Core<br />

Compound, Process For Preparation Of Dendrimeric<br />

Compounds Comprising Amino Acids And<br />

Hyperbranched Core Compound, And Use Thereof”;<br />

„Lovastatin esterase enzyme immobilized<br />

on solid support, process for enzyme immobili<strong>za</strong>tion,<br />

use of immobilized enzyme, biocatalytic<br />

flow reactor and process for preparation and/or<br />

purification of simvastatin”.<br />

Tytuł profesora uzyskał Jacek Młynarski.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

„Cukry jako surowce odnawialne w syntezie produktów<br />

o wysokiej wartości dodanej”; „Biotransformacje<br />

użyteczne w przemyśle farmaceutycznym<br />

i kosmetycznym”; „Metagenomy jako źródło<br />

nowoczesnych narzędzi biotechnologicznych służących<br />

do bioremediacji i biotransformacji”; „Zastosowanie<br />

pochodnych poliizoprenoidów jako<br />

nośników leków i regulatorów metabolizmu”.<br />

Instytut należy do klastrów naukowych: Klaster<br />

„Mazowiecka Dolina Zielonej Chemii”<br />

(MDZCh).<br />

* 01-224 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Kaspr<strong>za</strong>ka 44/52<br />

( (22) 343-20-00, fax (22) 632-66-81<br />

: e-mail: icho-s@icho.edu.pl<br />

www.icho.edu.pl<br />

– 128 –

---

INSTYTUT FIZYKI <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Leszek M. Sirko<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Jan Mostowski<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 351 pracowników, w tym 135 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

291 prac, z tego 246 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

96 projektów badawczych, w tym 14<br />

<strong>za</strong>granicznych, 23 <strong>za</strong>dania badawcze w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 102 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W ramach tematu statutowego „Półprzewodnikowe<br />

struktury magnetyczne – otrzymywanie<br />

oraz badania właściwości magnetycznych,<br />

optycznych i transportowych” realizowano nowatorski<br />

projekt badawczy, obejmujący wytworzenie<br />

półprzewodnikowych monokryształów<br />

Pb 1-x<br />

Sn x<br />

Se, pomiary struktury elektronowej metodą<br />

kątowo-rozdzielczej fotoemisyjnej spektroskopii<br />

elektronowej oraz teoretyczne obliczenia<br />

struktury pasmowej tych materiałów. Poka<strong>za</strong>no<br />

istnienie metalicznych stanów topologicznego<br />

izolatora krystalicznego na powierzchni (001)<br />

monokryształów Pb 0.77<br />

S 0.23<br />

Se i indukowane temperaturą<br />

topologiczne przejście fazowe do stanu<br />

izolatora topologicznego.<br />

• W wyniku reali<strong>za</strong>cji <strong>za</strong>dania „Spektroskopia,<br />

fotodynamika i właściwości cząsteczek funkcjonalnych”<br />

przeprowadzono badania widm rotacyjnych<br />

małych klasterów cząsteczek wody, od<br />

(H 2<br />

O) 6<br />

do H 2<br />

O) 9<br />

. Interpretacja widm pozwoliła<br />

na eksperymentalną identyfikację współistnienia<br />

w warunkach naddźwiękowej ekspansji molekularnej<br />

trzech różnych konformacji heksameru<br />

wody: ‘klatki’, ‘piramidy’, i ‘książki’, a także na<br />

wyznaczenie ich dokładnych struktur.<br />

• W ramach projektu „Epitaksjalne technologie<br />

wzrostu warstw i struktur nanowymiarowych”<br />

<strong>za</strong>proponowano i wyka<strong>za</strong>no pracę nowego typu<br />

tranzystora spinowego, którego działanie jest<br />

znacznie bardziej „odporne” na niedoskonałości<br />

materiałowe niż dotychc<strong>za</strong>sowe rozwią<strong>za</strong>nia.<br />

W nowym tranzystorze, dla <strong>za</strong>chowania informacji<br />

spinowej wykorzystano propagację adiabatyczną,<br />

a dla kontroli poziomu transmisji (propagacji)<br />

spinów <strong>za</strong>stosowano strojone adiabatyczne<br />

przejścia Landaua-Zenera pomiędzy spinowymi<br />

stanami własnymi.<br />

• Najważniejszym osiągnięciem, mogącym<br />

mieć istotny wpływ na rozwój badań fizyki powierzchni<br />

i późniejszych <strong>za</strong>stosowań, są wyniki<br />

prac nad nową klasą materiałów – izolatorów<br />

topologicznych. Izolatory topologiczne to klasa<br />

materiałów kwantowych, które będąc izolatorami<br />

w objętości kryształu, na swojej powierzchni<br />

mają metaliczne stany elektronowe. W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

pojawiła się koncepcja teoretyczna<br />

przewidująca istnienie nowej klasy takich materiałów<br />

– krystalicznych izolatorów topologicznych.<br />

W IF <strong>PAN</strong> zrealizowano projekt badawczy<br />

potwierd<strong>za</strong>jący eksperymentalnie tę koncepcję<br />

teoretyczną, który obejmuje wytworzenie półprzewodnikowych<br />

monokryształów Pb 1-x<br />

Sn x<br />

Se,<br />

pomiary struktury elektronowej metodą kątoworozdzielczej<br />

fotoemisyjnej spektroskopii elektronowej<br />

oraz teoretyczne obliczenia struktury<br />

pasmowej tych materiałów.<br />

Zastosowanie wyników badań o znaczeniu<br />

społecznym:<br />

• Prowadzone są prace nad nową generacją<br />

sensorów do <strong>za</strong>stosowań w biologii i medycynie.<br />

W ramach tych prac opracowano dwa typy sensorów<br />

(nagrodzone złotymi medalami na targach<br />

innowacyjnych INTARG <strong>2012</strong> i INNOTECH<br />

<strong>2012</strong>) oraz tzw. markery fluorescencyjne (wyróżnione<br />

na INNOTECH <strong>2012</strong>). Sensory opracowano<br />

na bazie ZnO tranzystor z tzw. bramką<br />

chemiczną, wykazujący zmiany charakterystyk<br />

prądowo-napięciowych pod wpływem oświetlenia<br />

lub wprowadzenie do komory pomiarowej<br />

danej mies<strong>za</strong>nki gazowej lub substancji chemicznej.<br />

Opracowano także prosty i tani sensor<br />

w oparciu o strukturę nanosłupków ZnO, gdzie<br />

<strong>za</strong>burzenie zewnętrzne (oświetlenie, otoczenia<br />

gazowe, itp.) powoduje zmianę oporności sensora<br />

oraz dwa typy nanoznaczników (biomarkerów)<br />

na bazie bioobojętnych nanocząstek<br />

ZnO i ZrO 2<br />

.<br />

– 129 –

---

• Badania kopalin ilmenitów będących źródłem<br />

Ti do produkcji bieli tytanowej w <strong>za</strong>kładach chemicznych<br />

w Policach, przyczyniły się do udoskonalenia<br />

i zoptymalizowania produkcji. Wynikiem<br />

tych badań było zidentyfikowanie związków chemicznych<br />

metali większościowych i mniejszościowych<br />

występujących w tych kopalinach. We<br />

współpracy z <strong>za</strong>kładami chemicznymi MEXEO<br />

prowadzone są prace dotyczące sposobu wią<strong>za</strong>nia<br />

metali w podwójnych katali<strong>za</strong>torach, a we<br />

współpracy z <strong>za</strong>kładami chemicznymi w Alwerni<br />

prace nad określeniem związków chemicznych<br />

wybranych pierwiastków tworzonych w trakcie<br />

produkcji nawozów. Rod<strong>za</strong>j występującego<br />

związku decyduje o aktywności biologicznej nawozu<br />

i chemicznej katali<strong>za</strong>tora.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Najważniejszym osiągnięciem współpracy<br />

międzynarodowej w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym są<br />

wyniki badań struktury elektronowej metodą kątowo-rozdzielczej<br />

fotoemisyjnej spektroskopii<br />

elektronowej oraz teoretyczne obliczenia struktury<br />

pasmowej tych materiałów. Poka<strong>za</strong>no istnienie<br />

metalicznych stanów topologicznego izolatora<br />

krystalicznego na powierzchni (001) monokryształów<br />

Pb 0.77<br />

S 0.23<br />

Se i indukowane temperaturą topologiczne<br />

przejście fazowe do stanu izolatora<br />

topologicznego. Izolatory topologiczne to bardzo<br />

interesująca klasa materiałów kwantowych, które<br />

będąc izolatorami w objętości kryształu, na swojej<br />

powierzchni mają metaliczne stany elektronowe.<br />

• Wykonano serię warstw epitaksjalnych<br />

(Ga,Mn)N metodą MOVPE (w Linzu) oraz przeprowadzono<br />

ich kompleksowe badania wysokoczułą<br />

magnetometrią SQUIDową w milikelwinach.<br />

Została określona wielkość temperatury<br />

Curie w <strong>za</strong>leżności od <strong>za</strong>wartości jonów Mn.<br />

Uzyskane wyniki doświadc<strong>za</strong>lne zostały zinterpretowane<br />

w ramach teorii ciasnego wią<strong>za</strong>nia,<br />

co pozwoliło przypisać oddziaływania pomiędzy<br />

spinami do oddziaływań nadwymiany ferromagnetycznej<br />

oraz wska<strong>za</strong>ć na ograniczoną dokładność<br />

najlepszych metod obliczeniowych ab-initio<br />

w przewidywaniu właściwości magnetycznych<br />

rozcieńczonych izolatorów magnetycznych.<br />

Poka<strong>za</strong>no, że domieszkowanie GaMnN jonami<br />

Mg pozwala kontrolować <strong>za</strong>równo stan ładunkowy<br />

jak i stan spinowy jonów Mn n+ w <strong>za</strong>kresie<br />

3 ≤ n ≤ 5 oraz 2 ≥ n ≥ 1. Ta wyjątkowa możliwość<br />

manipulacji stanem jonu Mn jest efektem formowania<br />

kompleksów Mn-Mg.<br />

• Międzynarodowy zespół w pracy „Thermal<br />

properties of layered cobaltites RBaCo 2<br />

O 5.5<br />

(R =<br />

Y, Gd, and Tb)” wykonał badania ciepła właściwego<br />

serii warstwowych kobaltytów RBaCo 2<br />

O 5.5<br />

(R = Y, Gd, and Tb), uważanych <strong>za</strong> bardzo obiecujące<br />

materiały do <strong>za</strong>stosowania jako katody<br />

w wodorowych ogniwach paliwowych, przetwar<strong>za</strong>jących<br />

bezpośrednio energię chemiczną na<br />

elektryczną w sposób przyjazny dla środowiska.<br />

Zbadany został szereg przejść fazowych występujących<br />

w tych materiałach (antyferromagnetyk-ferrimagnetyk,<br />

ferrimagnetyk-paramagnetyk,<br />

izolator-metal). Wydzielono różne wkłady do<br />

ciepła właściwego i <strong>za</strong>proponowano opis teoretyczny<br />

wkładów: sieciowego, magnonowego<br />

i Schottky’ego.<br />

Uzyskano patenty: „Sposób wytwar<strong>za</strong>nia materiału<br />

termoelektrycznego”; „Sposób wytwar<strong>za</strong>nia<br />

monokryształów związku półprzewodnikowego<br />

Pb(1-x)Mn(x)Te”; „Sposób obniżenia temperatury<br />

w chłodziarce magnetycznej”; „Luminofor<br />

nieorganiczny oraz sposób jego otrzymywania”.<br />

Tytuł profesora uzyskali: Roman Puźniak<br />

i Magdalena Załuska-Kotur.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Agata Kamińska Wysokociśnieniowe badania<br />

procesów rekombinacji promienistej w wybranych<br />

strukturach półprzewodników azotkowych<br />

i materiałach z domieszką jonów ziem r<strong>za</strong>dkich;<br />

Michał J. Matuszewski Struktury spinowe w kondensatach<br />

Bosego-Einsteina w polu magnetycznym.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Małgor<strong>za</strong>ta Bukała Anali<strong>za</strong> teoretyczna właściwości<br />

kryształów mies<strong>za</strong>nych PbTe/CdTe oraz<br />

nanostruktur utworzonych na bazie tych materiałów;<br />

Marta Anna Galicka Badanie struktury krystalicznej,<br />

elektronowej i własności magnetycznych nanodrutów<br />

ze związków półprzewodnikowych III-V;<br />

Michał Marcin Głowacki Właściwości optyczne<br />

i strukturalne krzemianów ziem r<strong>za</strong>dkich i ich<br />

roztworów stałych;<br />

– 130 –

---

Tomasz Krajewski Właściwości elektryczne cienkich<br />

warstw tlenku cynku otrzymywanych w procesie<br />

osad<strong>za</strong>nia warstw atomowych (ALD);<br />

Przemysław Romanowski Wpływ warunków<br />

wygrzewania na strukturę defektową krzemu implantowanego<br />

jonami manganu;<br />

Mateusz Sikora Stabilność mechaniczna białek<br />

i agregaty sfunkcjonalizowanych nanocząstek<br />

w modelach gruboziarnistych;<br />

Krzysztof K. Werner-Malento Właściwości transportowe<br />

i magnetyczne elektronów silnie skorelowanych<br />

w heterostrukturach nadprzewodnik<br />

– ferromagnetyk;<br />

Przemysław Zagrajek Spektroskopia szumu śrutowego<br />

w nanostrukturach półprzewodnikowych.<br />

Przy Instytucie działają Centrum Zaawansowanych<br />

Technologii Materiałów dla Opto- i Mikroelektroniki<br />

oraz Centrum Doskonałości KWAN-<br />

TEKO „Kwantowe i materiałowe podstawy<br />

technologii przyszłości i ekologii”.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: „Nanostruktury<br />

magnetyczne do <strong>za</strong>stosowania w elektronice<br />

spinowej – ARTMAG”; Materiały z silnie skorelowanymi<br />

elektronami: otrzymywanie, badania<br />

podstawowe i aplikacje – MSSE; Nowe Materiały<br />

– wytwar<strong>za</strong>nie i badanie struktury; LFPPI – Laboratorium<br />

Fizycznych Podstaw Przetwar<strong>za</strong>nia<br />

Informacji; SANDIE-Self-Assembled Semiconductor<br />

Nanostructures for New Devices in Photonics<br />

and Electronics – Network of Excellence;<br />

RAINBOW – High Quality Material and Intrinsic<br />

Properties of InN and Indium Rich Nitride Alloys<br />

/ Materiały wysokiej jakości i wewnętrzne<br />

właściwości InN i bogate w Ind stopy azotków;<br />

SEMISPINNET – Initial Training Network in Nanoscale<br />

Semiconductor Spintronics/ Spinotronika<br />

półprzewodników w nanoskali.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

FUNDMS – Functionalistion of Diluted Magnetic<br />

Semiconductors / Funkcjonali<strong>za</strong>cja półprzewodników<br />

półmagnetycznych; SEMISPINNET – Initial<br />

Training Network in Nanoscale Semiconductor<br />

Spintronics/ Spinotronika półprzewodników<br />

w nanoskali; FUNMOL – Multi-scale Formation<br />

of Functional Nanocrystal-Molecule Assamblies<br />

and Architectures / Wytwar<strong>za</strong>nie funkcjonalnych,<br />

wieloskalowych układów i architektur nanokrystalicznych;<br />

NAME-QUAM Nanodesigning<br />

of Atomic and MolEcular QUAntum Matter /<br />

Kształtowanie ultra zimnej kwantowej materii<br />

atomowej i molekularnej w nanometrowej skali;<br />

Przestrajalne ciekłokrystaliczne przetworniki na<br />

<strong>za</strong>kres THz i GHz; ESRF – European Synchrotron<br />

Radiation Facility; DESY; NANOBIOM<br />

Kwantowe nanostruktury półprzewodnikowe do<br />

<strong>za</strong>stosowań w biologii i medycynie – Rozwój<br />

i komercjali<strong>za</strong>cja nowej generacji urządzeń diagnostyki<br />

malokularnej opartej o nowe przyrządy<br />

półprzewodnikowe (POIG): InTechFun Innowacyjne<br />

technologie wielofukcyjnych materiałów<br />

i struktur dla nanoelektroniki, fotoniki, spintroniki<br />

i technik sensorowych (POIG); Innowacyjne<br />

materiały do <strong>za</strong>stosowań w energooszczędnych<br />

i proekologicznych urządzeniach elektrycznych<br />

(POIG); Krajowe Centrum Badań i Aplikacji<br />

Innowacyjnych Materiałów Metalicznych i Ceramicznych<br />

(POIG); Opracowanie technologii<br />

nowej generacji czujnika wodoru i jego związków<br />

do <strong>za</strong>stosowań w warunkach ponad normatywnych<br />

(POIG); Narodowe Laboratorium Technologii<br />

Kwantowych (POIG); Krajowe Centrum<br />

Nanostruktur Magnetycznych do Zastosowań<br />

w Elektronice Spinowej – SPINLAB (POIG);<br />

MIME Nowoczesne materiały i innowacyjne metody<br />

dla przetwar<strong>za</strong>nia i monitorowania energii<br />

(POIG); Krajowe Laboratorium Multidyscyplinarne<br />

Nanomateriałów Funkcjonalnych – Nano-<br />

Fun (POIG).<br />

Instytut uzyskał certyfikat systemu <strong>za</strong>r<strong>za</strong>d<strong>za</strong>nia<br />

jakością według normy ISO 9001:2008 nadanego<br />

przez jednostkę certyfikującą Germanischer<br />

Lloyd w „Laboratorium Wzrostu Nanostruktur<br />

Metalicznych Metodą MBE” oraz akredytację<br />

w PCA dla Pracowni Mikroskopii Elektronowej.<br />

* 02-668 Wars<strong>za</strong>wa, Al. Lotników 32/46<br />

( (22) 843-70-01, fax (22) 843-09-27<br />

: e-mail: director@ifpan.edu.pl<br />

www.ifpan.edu.pl<br />

– 131 –

---

INSTYTUT FIZYKI JĄDROWEJ<br />

im. Henryka Niewodnic<strong>za</strong>ńskiego <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Marek Jeżabek<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Antoni Szczurek<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 444 pracowników, w tym 227 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 594<br />

prace, z tego 465 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano: 162<br />

projekty badawcze, w tym 38 <strong>za</strong>granicznych, 40<br />

<strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

128 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Współpraca w ramach eksperymentu ATLAS<br />

prowadzonego w akceleratorze LHC w CERN<br />

(przy aktywnym udziale fizyków z IFJ <strong>PAN</strong>) odkryto<br />

nową cząstkę będącą prawdopodobnie długo<br />

poszukiwanym bozonem Higgsa. Odkrycia dokonano,<br />

wykorzystując połączone dane doświadc<strong>za</strong>lne<br />

uzyskane w latach 2011 i <strong>2012</strong> dla oddziaływań<br />

proton-proton, przy energii zderzenia 7 i 8 TeV<br />

w układzie środka masy. Anali<strong>za</strong> przeprowadzona<br />

dla rożnych kanałów rozpadu dobitnie świadczy<br />

o istnieniu skalarnej cząstki o masie około<br />

126 GeV, o sposobie produkcji i rozpadu zgodnym<br />

z przewidywanym bozonem Higgsa z Modelu<br />

Standardowego. Cząstka ta jest najwyraźniej widoczna<br />

w procesach H→ZZ(*)→4l, H→γγ oraz<br />

H→WW(*)→lν. W przypadku rozpadu H→γγ<br />

sygnał jest na tyle silny, że można mówić o odkryciu<br />

nowej cząstki w tym pojedynczym kanale.<br />

Prawdopodobieństwo, że mamy do czynienia tylko<br />

z fluktuacją tła wynosi 1.7×10−9 (5.9 odchyleń<br />

standardowych). Odkrycie bozonu Higgsa jest<br />

niezmiernie ważne dla zrozumienia fundamentalnych<br />

oddziaływań, dotyczy to w szczególności<br />

zrozumienia mechanizmu uzyskania masy przez<br />

cząstki elementarne i jest niezmiernie istotne dla<br />

zrozumienia budowy Wszechświata.<br />

• Współpraca w ramach eksperymentu ALICE<br />

w akceleratorze LHC w CERN dotyczy badań<br />

zmier<strong>za</strong>jących do uzyskania informacji o gęstej<br />

i gorącej materii jądrowej. Najważniejsze osiągniecie<br />

w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym zwią<strong>za</strong>ne było<br />

ze zbadaniem oddziaływania p-Pb przy √s NN<br />

=5.02<br />

TeV. Uzyskano wyniki dotyczące krotności produkowanych<br />

cząstek naładowanych i porównano<br />

je z wcześniejszymi wynikami oddziaływań pp<br />

i AA przy energiach RHIC i LHC. Otrzymano<br />

także rozkłady pędów poprzecznych oraz przeprowadzono<br />

analizę kątowych korelacji dwucząstkowych.<br />

• Opracowano nowatorskie podejście do dynamiki<br />

nierównowagowego układu we wczesnym<br />

stadium zderzeń jądrowych – najtrudniejszego<br />

w modelowaniu stadium zderzenia. Nowy formalizm<br />

pozwala na przeprowadzenie rachunków<br />

na etapie, gdzie hydrodynamika się jeszcze nie<br />

stosuje.<br />

• W dziedzinie teoretycznej fizyki cząstek<br />

opracowano nową metodę włąc<strong>za</strong>nia poprawek<br />

NLO do twardego procesu w połączeniu z dwoma<br />

kaskadami partonowymi klasy LO, dla procesu<br />

produkcji ciężkiego bozonu W/Z i dla głęboko<br />

nieelastycznego zderzenia elektron-proton (DIS).<br />

Proponowane rozwią<strong>za</strong>nie jest alternatywą dla<br />

rozwią<strong>za</strong>ń w projektach MC@NLO i POWHEG<br />

i ma w porównaniu z nimi duże <strong>za</strong>lety: prostotę<br />

sformułowania, dodatniość wagi Monte Carlo,<br />

zbędność tak zwanych „vetoed shower” i „truncated<br />

shower”, które bardzo komplikują ich implementację.<br />

• Rezultaty badań zwią<strong>za</strong>ne z rozwojem diagnostyk<br />

medycznych opartych o specyficzne metody<br />

fizyki doświadc<strong>za</strong>lnej mają duże znaczenie<br />

społeczne. Są to badania zmian czynności serca<br />

na tle istotnie rozwijającej się miażdżycy oparte<br />

o obrazowanie magnetyczno-rezonansowe (MR)<br />

oraz opracowaną w IFJ <strong>PAN</strong> chromatograficzną<br />

metodę analizy składu oddechu pacjentów z przewlekłą<br />

chorobą nerek w celu stworzenie testu<br />

dla wczesnej diagnostyki schorzeń nerek i oceny<br />

skuteczności dializy. Metodę MR w oparciu<br />

o Tomograf 9.4 T wykorzystano do obrazowania<br />

dynamicznego procesu uwadniania postaci leku<br />

przy badaniu dojelitowych powłok leku na bazie<br />

szelaku.<br />

• Badania z <strong>za</strong>kresu inżynierii cienkich warstw,<br />

powłok i nanomateriałów pozwoliły na uformowanie<br />

powłok węglowych domieszkowanych<br />

– 132 –

---

metalami (Ti, Ir, Pt) z użyciem metod IBSD<br />

oraz IBAD. Opracowane powłoki są biozgodne<br />

i <strong>za</strong>bezpiec<strong>za</strong>ją powierzchnie polietylenowych<br />

elementów endoprotez stawów przed kolonizowaniem<br />

ich przez gronkowca złocistego.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

Wykonano opracowanie oceny skali <strong>za</strong>grożeń<br />

promieniowaniem jonizującym od radonu na terenie<br />

miasta Krakowa dla Wydziału Kształtowania<br />

Środowiska Urzędu Miasta Krakowa.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Grupy badawcze Instytutu współpracują<br />

z najbardziej znaczącymi instytucjami naukowymi<br />

na całym świecie: w Szwajcarii, we Francji,<br />

Niemczech, Włoszech, Rosji, Japonii a także<br />

amerykańskimi laboratoriami narodowymi. Naukowcy<br />

z IFJ <strong>PAN</strong> uczestniczyli przy budowie<br />

Wielkiego Zder<strong>za</strong>c<strong>za</strong> Hadronów (LHC) w Europejskim<br />

Ośrodku Badań Jądrowych w CERN<br />

pod Genewą oraz biorą udział w trzech głównych<br />

eksperymentach (ALICE, ATLAS, LHCb)<br />

na akceleratorze LHC. Wyniki uzyskane w tych<br />

eksperymentach przyniosły ponad 1/3 publikacji<br />

JCR w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym, a wybrane z nich<br />

należą do najważniejszych osiągnięć naukowych.<br />

• Zakończono trwające pięć lat prace instalacyjno-montażowe<br />

systemu <strong>za</strong>silania nadprzewodzących<br />

cewek stellaratora W7-X w Greifswald.<br />

W ramach tych prac wykonano m.in. 120 wysoko<br />

specjalistycznych połączeń nadprzewodzących<br />

przewodów <strong>za</strong>silających. Stellarator ma być<br />

uruchomiony do końca 2014 r. i będzie wykorzystywany<br />

do badań nad alternatywnym źródłem<br />

energii – fuzją termojądrową.<br />

• Uczestnictwo w pracach inżynieryjno-technicznych<br />

przy budowie lasera XFEL w Hamburgu<br />

przez konsorcjum XFEL-<strong>Polska</strong>. Zakończono<br />

ponad dwuletnią fazę przygotowawczą<br />

wkładu rzeczowego IFJ <strong>PAN</strong> polegającego na<br />

przeprowadzeniu testów kwalifikacyjnych nadprzewodzących<br />

magnesów, wnęk rezonansowych<br />

i modułów przyspies<strong>za</strong>jących. Gotowość do przeprowadzenia<br />

testów seryjnych została potwierdzona<br />

przez XFEL.<br />

Uzyskano patenty: „Przyrząd do wytwar<strong>za</strong>nia<br />

pola magnetycznego o regulowanej indukcji<br />

Device for formation of variable magnetic field”;<br />

„Urządzenie do próżniowego naparowywania<br />

warstw elementów elektronicznych Device<br />

for vacuum evaporation of thin film electronic<br />

elements”.<br />

Tytuł profesora uzyskali: Maria Bałanda, Jerzy<br />

Dryzek, Zbigniew Łodziana, Jerzy W. Mietelski,<br />

Grażyna Nowak, Beata Ziaja-Motyka.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Piotr Bednarczyk Spektroskopia gamma wysokiej<br />

rozdzielczości na wiązkach stabilnych i radioaktywnych<br />

jonów z użyciem hybrydowych układów<br />

detekcji i jej <strong>za</strong>stosowanie w badaniach kolektywnej<br />

struktury nuklidów z pobliża jąder magicznych<br />

przy wysokim spinie i izospinie;<br />

Paweł Bilski Detektory termoluminescencyjne<br />

w pomiarach promieniowania kosmicznego i akceleratorowych<br />

wiązek jonów;<br />

Paweł Brückman de Renstrom Alignment of Precision<br />

Tracking Systems and its Importance for<br />

Physics Studies in High-energy Experiments;<br />

Maciej Bud<strong>za</strong>nowski Rozwój i <strong>za</strong>stosowanie detektorów<br />

termoluminescencyjnych w dozymetrii<br />

indywidualnej i środowiskowej w Polsce;<br />

Ewa Gładysz-Dziaduś Szukanie nowych stanów<br />

materii poprzez fluktuacje i niekonwencjonalne<br />

sygnatury;<br />

Jerzy Grębosz Nowe podejście do analizy online<br />

w eksperymentach spektroskopii jądra atomowego<br />

na wiązce przyspieszonych jonów;<br />

Andreas van Hameren Computational Aspects of<br />

Multi-particle Processes at Collider Experiments;<br />

Krzysztof Korcyl Optymali<strong>za</strong>cja systemów wstępnej<br />

selekcji przypadków w pomiarach procesów<br />

o małych przekrojach czynnych na przykładzie<br />

eksperymentu ATLAS;<br />

Adam Kozela Search for Time-Reversal Violating<br />

Effects in Free Neutron Decay;<br />

Jan Łażewski Rola fononów w układach znajdujących<br />

się na granicy stabilności;<br />

Barbara Marczewska Diamenty syntetyczne jako<br />

detektory promieniowania jonizującego;<br />

Robert Pełka Rozwijanie i implementacja modeli<br />

fenomenologicznych służących badaniu magnetyków<br />

molekularnych;<br />

– 133 –

---

Małgor<strong>za</strong>ta Sternik Dynamika sieci krystalicznej<br />

a stabilność kryształów i struktur wielowarstwowych.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Krzysztof Kleszcz Nikiel-63 i technet-99 – metodyka<br />

oznac<strong>za</strong>nia i obecność w środowisku; Marta<br />

Korcyl Track structure modelling for ion radiotherapy;<br />

Justyna Miszczyk Zastosowanie techniki FISH do<br />

oznac<strong>za</strong>nia radiowrażliwości pacjentów.<br />

Instytut jest członkiem Interdyscyplinarnego<br />

Centrum Nauk Fizycznych, Chemicznych i Medycznych<br />

<strong>PAN</strong> (ICNFCM).<br />

Przy Instytucie działa Krakowskie Centrum Badawcze<br />

Inżynierii Jonowej IONMED.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: European<br />

Radiation Dosimetry Group EURADOS; AIRC-<br />

LIM-NET Międzynarodowa Naukowa Sieć Tematyczna<br />

Zanieczyszczenia Powietr<strong>za</strong>/Zmiany<br />

Klimatu; Po<strong>za</strong>rządowa Międzynarodowa Sieć<br />

Naukowa Centrum Radonowe; ASPERA-2<br />

(AStroParticle ERA-net); FLAVIANET; Central<br />

European Network on Hadrontherapy Technology<br />

(HadroNet); The European Network for LIGht<br />

ion Hadron Therapy (ENLIGHT); Konsorcjum<br />

Naukowej Sieci Tematycznej POLTIER – Polski<br />

system obliczeniowy dla eksperymentów LHC;<br />

Metody jądrowe dla geofizyki; Neutrony – Emisja<br />

– Detekcja; POSMAT – Anihilacja Pozytonów<br />

w badaniach materiałów; <strong>Polska</strong> Sieć Ochrony<br />

Radiologicznej i Bezpieczeństwa Jądrowego;<br />

BIONAN – Molekularne mechanizmy oddziaływań<br />

w nanoukładach biologicznych oraz w układach<br />

aktywnych biologicznie modyfikowanych<br />

nanocząstkami; Farmakologiczna i genetyczna<br />

protekcja oraz cytoprotekcja w schorzeniach<br />

ośrodkowego układu nerwowego; FiTAL – <strong>Polska</strong><br />

Sieć Fizyki i Technologii Akceleratorów<br />

Liniowych Wysokich Energii; Fizyka i chemia<br />

dla potrzeb medycyny; LUMDET Naukowa Sieć<br />

Tematyczna „Luminescencyjna Detekcja Promieniowania<br />

Jonizującego”; MANAR – Nowe<br />

nanomateriały warstwowe o kontrolowanej architekturze<br />

i funkcjonalności; NanoMedPL; <strong>Polska</strong><br />

Sieć Astrofizyki Cząstek; <strong>Polska</strong> Sieć Neutrinowa;<br />

Sieć Polskiej Fizyki Jądrowej; <strong>Polska</strong> Sieć<br />

Projektu „Cherenkov Telescope Array”; Sieć<br />

Fizyki Relatywistycznych Jonów; Sieć naukowa<br />

utworzona dla reali<strong>za</strong>cji strategicznego projektu<br />

badawczego „Technologie wspomagające rozwój<br />

bezpiecznej energetyki jądrowej”; MatFun.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Accelerator Consortium (TIARA); ACC; XFEL<br />

Accelerator Construction Consortium; AGATA;<br />

BELSWENI-ILL; Union of Light Ion Centres<br />

in Europe (ULICE); European Nuclear Science<br />

and Applications Research (ENSAR); Advanced<br />

European Infrastructures for Detectors at<br />

Accelerators (AIDA); European Coordination<br />

for Accelerator Research and Development (Eu-<br />

CARD); LAGUNA LBNO; RNC & RGRS (F4E-<br />

FPA-327); Centrum Atomistyki „CeAt”; Centrum<br />

Zaawansowanych Technologii Surowców i Paliw<br />

Węglowodorowych oraz Energii Odnawialnych<br />

SUPERGO; COPIN; ILLPL; Interdyscyplinarne<br />

Centrum Zaawansowanych Technologii Medycznych<br />

IZATEM; IOITOB – Interdyscyplinarny<br />

Ośrodek Innowacyjnych Technik Obrazowania<br />

Biomedycznego; Konsorcjum Instytutów Polskiej<br />

Akademii Nauk <strong>PAN</strong>-AKCENT; Konsorcjum<br />

EAGLE – Wielodetektorowy spektrometr<br />

promieniowania gamma na wiązce cyklotronu<br />

Środowiskowego Laboratorium Ciężkich Jonów<br />

UW; Krajowe Konsorcjum „FEMTOFIZYKA”;<br />

Krajowe Konsorcjum „XFEL-POLSKA”; Konsorcjum<br />

w celu przygotowania wniosku inwestycji<br />

„Budowa i eksploatacja Europejskiego Lasera<br />

na Swobodnych Elektronach XFEL”; Krajowe<br />

Konsorcjum „Polski Synchrotron”; Krakowskie<br />

Centrum Badawcze Inżynierii Jonowej ION-<br />

MED; Konsorcjum NANOTECH; Narodowe<br />

Konsorcjum Radioterapii Hadronowej; Narodowe<br />

Laboratorium Cyklotronowe (NLC); Polskie<br />

Konsorcjum Eksperymentu HESS; Polskie Konsorcjum<br />

Innowacyjnych Zastosowań Izotopów<br />

Promieniotwórczych; Polskie Konsorcjum Projektu<br />

„Cherenkov Telescope Array” CTA; „Technologie<br />

Materiałowe dla Energetyki Termojądrowej”;<br />

Środowiskowe Laboratorium Geochemii<br />

Izotopów; Konsorcjum Naukowo-Przemysłowe<br />

„Badania i rozwój technologii dla kontrolowanej<br />

fuzji termojądrowej”; Konsorcjum na rzecz reali<strong>za</strong>cji<br />

badań naukowych w ramach międzynarodowej<br />

współpracy „SuperB”; Konsorcjum Neutrina<br />

– 134 –

---

– ICARUS T600; Konsorcjum „Neutrina – T2K”;<br />

Konsorcjum PL-STAR; Konsorcjum „ISOTTA.<br />

Przy Instytucie działają laboratoria posiadające<br />

akredytację:<br />

Laboratorium Wzorcowania Przyrządów Dozymetrycznych<br />

(LWPD). Akredytacja Polskiego<br />

Centrum Akredytacji. Laboratorium ma wdrożony<br />

i utrzymywany system jakości spełniający<br />

wymagania normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005<br />

pt.: „Ogólne wymagania dotyczące kompetencji<br />

laboratoriów badawczych i wzorcujących”;<br />

Laboratorium Dozymetrii Indywidualnej i Środowiskowej<br />

(LADIS) – Sekcja Kontroli Dawek.<br />

Utrzymanie akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji;<br />

Sekcja Testów Specjalistycznych RTG. Utrzymanie<br />

akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji.<br />

System <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia wdrożony w Laboratorium<br />

spełnia wymagania normy PN-EN ISO/IEC<br />

17025:2005 pt.: „Ogólne wymagania dotyczące<br />

kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących”;<br />

Laboratorium Ekspertyz Radiometrycznych<br />

(LER). Analizy i ocenę stężeń radonu jak również<br />

analizy i ocenę radioaktywności surowców i materiałów<br />

budowlanych i próbek środowiskowych<br />

wykonuje się zgodnie z wprowadzonym i udokumentowanym<br />

systemem jakości spełniającym<br />

wymagania normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005<br />

pt.: „Ogólne wymagania dotyczące kompetencji<br />

laboratoriów badawczych i wzorcujących”;<br />

Laboratorium Analiz Promieniotwórczości<br />

(LAP). System jakości spełniający wymagania<br />

normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 pt.: „Ogólne<br />

wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów<br />

badawczych i wzorcujących”.<br />

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

Porozumienie o współpracy naukowej z Instytutem<br />

Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy w Wars<strong>za</strong>wie<br />

w celu wspólnego prowadzenia badań<br />

w <strong>za</strong>kresie projektowania, wykonywania i użytkowania<br />

źródeł neutronowych nowej generacji<br />

oraz rozwijania metod detekcji neutronów w sze<strong>rok</strong>im<br />

spektrum aplikacji metod neutronowych;<br />

Porozumienie w sprawie wspólnego działania na<br />

rzecz rozbudowy i funkcjonowania Narodowego<br />

Centrum Radioterapii Hadronowej – Centrum<br />

Cyklotronowe Bronowice – <strong>za</strong>warte pomiędzy<br />

Uniwersyteckim Szpitalem Dziecięcym w Krakowie-P<strong>rok</strong>ocimiu<br />

a IFJ <strong>PAN</strong>; Porozumienie<br />

w sprawie współpracy naukowej w obs<strong>za</strong>rze<br />

nowoczesnych metod diagnostyki i radioterapii<br />

protonowej – <strong>za</strong>warte pomiędzy Krakowskim<br />

Szpitalem Specjalistycznym im. Jana Pawła II<br />

w Krakowie a IFJ <strong>PAN</strong>; Porozumienie o współpracy<br />

ze SPZOZ Szpitalem Uniwersyteckim<br />

w Krakowie w ramach reali<strong>za</strong>cji procedury medycznej<br />

– Radioterapia Protonowa Nowotworów<br />

Oka; Umowa pomiędzy centrum Doskonałości<br />

IONMED a Przedsiębiorstwem Produkcyjno-<br />

Usługowym „MEDGAL”, Białystok – w celu<br />

prowadzenia badań w dziedzinie implantów<br />

kostnych i instrumentariów, bioinżynierii implantów;<br />

Bieżący nadzór nad funkcjonowaniem stacji<br />

wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych<br />

PMS będącej własnością PAA; Umowa<br />

z Centralnym Laboratorium Ochrony Radiologicznej,<br />

Wars<strong>za</strong>wa – prowadzenie z pomocą stacji<br />

ASS-500 ciągłych badań promieniotwórczych<br />

<strong>za</strong>nieczyszczeń przyziemnej warstwy powietr<strong>za</strong><br />

atmosferycznego; Umowa z Instytutem Chemii<br />

i Techniki Jądrowej w Wars<strong>za</strong>wie na wykonanie<br />

usługi badawczej „Wytwar<strong>za</strong>nie <strong>za</strong> pomocą cyklotronu<br />

AIC-144 izotopów radioaktywnych służących<br />

do wykorzystania w badaniach dla potrzeb<br />

gospodarki wypalonym paliwem jądrowym”; Porozumienie<br />

w sprawie powołania Środowiskowego<br />

Laboratorium Gazów Szlachetnych – (ING<br />

<strong>PAN</strong>, IFJ <strong>PAN</strong>, WBiNZ UJ, WGGOŚ AGH, WG<br />

UW); Umowa o reali<strong>za</strong>cji wkładu rzeczowego<br />

do projektu European X-ray Free-Electron Laser<br />

Facility pomiędzy IFJ <strong>PAN</strong> a IPJ Otwock/<br />

Świerk; Porozumienie dotyczące współpracy<br />

naukowej w <strong>za</strong>kresie badań eksperymentalnych<br />

z wykorzystaniem infrastruktury centrum Cyklotronowe<br />

Bronowice w Instytucie Fizyki Jądrowej<br />

<strong>PAN</strong> w Krakowie; Środowiskowe Laboratorium<br />

Ciężkich Jonów UW; Porozumienie o współpracy<br />

z Instytutem Biotechnologii Przemysłu Rolno-<br />

Spożywczego, Oddział Chłodnictwa i Jakości<br />

Żywności w Łodzi, Pracownia Techniki i Instalacji<br />

Chłodniczych; Porozumienie o współpracy<br />

naukowej z Wydziałem Chemii UJ w celu prowadzenia<br />

wspólnych badań nowych materiałów, ze<br />

– 135 –

---

szczególnym uwzględnieniem ich własności magnetycznych,<br />

elektrycznych i optycznych; Porozumienie<br />

o współpracy naukowej z WFiIS AGH<br />

w celu prowadzenia wspólnych badań nowych<br />

materiałów, ze szczególnym uwzględnieniem<br />

ich właściwości magnetycznych, elektrycznych<br />

i optycznych; Umowa o współpracy badawczorozwojowej<br />

z firmą VOXEL S.A, Kraków na<br />

prowadzenie prac mających na celu opracowanie<br />

nowych rozwią<strong>za</strong>ń technologicznych prowadzących<br />

do stworzenia w przyszłości nowych<br />

farmaceutyków opartych na wybranych izotopach<br />

metalicznych, możliwych do <strong>za</strong>stosowania<br />

w diagnostyce PET ( 66 Ga, synte<strong>za</strong> farmaceutyków<br />

opartych na 64 Cu i 66 Ga i 64 Cu, 11 C, 18 F); Umowa<br />

ze Szpitalem Uniwersyteckim w Krakowie<br />

na wykonanie badań „Pomiary aktywności jodu<br />

131I w próbkach ze Szpitala Uniwersyteckiego<br />

w Krakowie”.<br />

Instytut tworzy Krakowskie Konsorcjum Naukowe<br />

im. Mariana Smoluchowskiego „Materia –<br />

Energia-Przyszłość”.<br />

* 31-342 Kraków, ul. Radzikowskiego 152<br />

( (12) 662-82-00, fax (12) 662-84-58<br />

: e-mail: dyrektor@ifj.edu.pl<br />

www.ifj.edu.pl<br />

INSTYTUT FIZYKI MOLEKULARNEJ<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Andrzej Jezierski<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Roman Micnas<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 119 pracowników, w tym 69 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

260 prac, z tego 113 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

43 projekty badawcze, w tym 2 <strong>za</strong>graniczne,<br />

14 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

30 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W pracy „Zastosowanie warstw Au/Co<br />

z gradientem anizotropii w sensorach pola magnetycznego”<br />

przedstawiono układy warstwowe<br />

Au/Co*/Au/Co/Au, charakteryzujące się anizotropią<br />

prostopadłą i gradientem pola koercji (H C<br />

)<br />

w warstwie Co*. W strukturach takich proces<br />

przemagnesowania <strong>za</strong>chodzi poprzez propagację<br />

pojedynczej ściany domenowej (SD) w kierunku<br />

gradientu pola H C<br />

. Opór elektryczny, mierzony<br />

wzdłuż gradientu H C<br />

, jest określony przez położenie<br />

SD rozdzielającej obs<strong>za</strong>r z równoległym<br />

i antyrównoległym uporządkowaniem namagnesowania.<br />

Dzięki temu wartość oporu w stanie<br />

remanencji pozwala określić szczytową wartość<br />

składowej pola magnetycznego.<br />

• Przeanalizowano wpływ interfejsów pomiędzy<br />

elektrodami a strukturą grafenową na transport<br />

elektronowy. Modelowo opisuje się interfejs<br />

jako obs<strong>za</strong>r styku między elektrodą i brzegiem<br />

nanostruktury lub też jako obs<strong>za</strong>r nałożenia na<br />

siebie tych obiektów. Pierwszy przypadek odpowiada<br />

minimalnej powierzchni przekrycia,<br />

podc<strong>za</strong>s gdy w drugim przypadku może ono być<br />

znaczne. Zastosowana metoda teoretyczna traktuje<br />

obydwa typy interfejsów w konsystentny<br />

sposób i umożliwia ilościowe ich porównanie.<br />

Poka<strong>za</strong>no między innymi, że charakterystyki<br />

transportowe <strong>za</strong>leżą w sposób istotny od stosunku<br />

sze<strong>rok</strong>ości do długości badanych nanopasków<br />

grafenowych i od kierunku przepływu prądu.<br />

• Zbadano właściwości mechaniczne dwuwymiarowego<br />

układu polidyspersyjnych twardych<br />

dysków. Wyznaczono współczynnik Poissona<br />

i poka<strong>za</strong>no, że dla dowolnej niezerowej polidyspersji<br />

dąży on do 1 w granicy gęstego upakowania<br />

(nieskończonego ciśnienia). Wartość ta jest<br />

maksymalną wartością współczynnika Poissona<br />

w dwuwymiarowych układach izotropowych.<br />

Z wcześniejszych badań wiadomo, że dla układu<br />

identycznych twardych dysków współczynnik<br />

Poissona dąży do 0.13 w granicy gęstego upadkowania.<br />

Implikuje to nieciągłość współczynnika<br />

Poissona w granicy nieskończonych ciśnień (co<br />

odpowiada gęstemu upakowaniu dysków), gdy<br />

polidyspersja dąży do zera.<br />

– 136 –

---

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Wspólny projekt badawczy w ramach współpracy<br />

naukowej między Polską Akademią Nauk<br />

i Narodową Akademią Nauk Ukrainy „Heterostruktury<br />

dla <strong>za</strong>stosowań w spintronice bazujące<br />

na stopach Heuslera o własnościach półmetalicznych”<br />

<strong>za</strong>owocował wykonaniem badań rezonansu<br />

ferromagnetycznego struktur wielowarstwowych<br />

stopów Heuslera z przekładkami dielektrycznymi<br />

i półprzewodnikowymi. Określono ich własności<br />

magnetyczne przy pomocy magnetometru wibracyjnego.<br />

Przedyskutowane zostały również planowane<br />

pomiary dyfrakcji neutronowej.<br />

• W ramach współpracy naukowej między <strong>PAN</strong><br />

i CNRS dotyczący projektu „Badania spektroskopowe<br />

przejść fazowych w nowych przewodnikach<br />

organicznych” badano przejście fazowe<br />

od fazy neutralnej do jonowej w krysztale (EDT-<br />

TTF-I 2<br />

) 2<br />

TCNQF. W krysztale (EDT-TTF-I 2<br />

) 2<br />

TC-<br />

NQF wyróżniono warstwy składające się z dimerów<br />

molekuł EDT-TTF-I 2<br />

, które są oddzielone od<br />

siebie pojedynczymi molekułami TCNQF. Z badań<br />

krystalograficznych wynika, że sąsiadujące<br />

warstwy silne ze sobą oddziałują poprzez wią<strong>za</strong>nia<br />

halogenowe C-I•••N, w których biorą udział<br />

dwie molekuły EDT-TTF-I 2<br />

oraz jedna TCNQF.<br />

Pomiary długości wią<strong>za</strong>ń sugerują, że w temperaturze<br />

pokojowej TCNQF występuje w postaci<br />

neutralnej, a przy obniżaniu temperatury przechodzi<br />

do stanu jonowego, czyli kryształ doznaje<br />

przejścia od fazy neutralnej do jonowej. W celu<br />

potwierdzenia przejścia od stanu neutralnego<br />

do jonowego przeprowadzono badania widm<br />

IR i Ramana kryształów (EDT-TTF-I 2<br />

) 2<br />

TCNQF<br />

w funkcji temperatury. Chociaż w widmach IR<br />

wiele modów wskazuje na istnienie przejścia, jednym<br />

z ważniejszych argumentów na występowanie<br />

przemiany jest temperaturowa <strong>za</strong>leżność pasm<br />

odpowiadających drganiom rozciągającym C≡N.<br />

Widać wyraźny wzrost intensywności poniżej<br />

T = 200 K, co można przypisać wzrostowi liczby<br />

jonów TCNQF - w krysztale, czyli przejściu od<br />

fazy neutralnej do jonowej.<br />

• W projekcie badawczym „Właściwości magnetyczne<br />

stopów na bazie YCo2 w różnych<br />

stanach krystalicznych” w ramach Programu<br />

Wykonawczego do umowy między Ministerstwem<br />

Nauki i Szkolnictwa Wyższego a DAAD,<br />

określono i <strong>za</strong>nalizowano właściwości magnetycznych<br />

modelowego związku YCo 2<br />

w stanie<br />

nanokrystalicznym oraz jego modyfikacji stechiometrycznych,<br />

w których atomy Y będą <strong>za</strong>stępowane<br />

atomami Nb, Zr, Ti lub Pd. Związki<br />

i stopy Y-Co cechują znaczne zmiany w uporządkowaniu<br />

magnetycznym w <strong>za</strong>leżności od udziału<br />

procentowego Y oraz struktury krystalograficznej.<br />

Związki krystaliczne o <strong>za</strong>wartości Y powyżej<br />

33% atomowych (YCo 2<br />

) są paramagnetyczne, te<br />

o mniejszej <strong>za</strong>wartości itru (m.in. YCo 3<br />

, Y 2<br />

Co 7<br />

,<br />

YCo 5<br />

oraz Y 2<br />

Co 17<br />

) wykazują właściwości ferromagnetyczne,<br />

z wartością momentu magnetycznego<br />

zmniejs<strong>za</strong>jącą się wraz ze wzrostem koncentracji<br />

niemagnetycznego Y. Przeprowadzono<br />

analizę wyników pomiarów strukturalnych i magnetycznych<br />

dla stopu YCo 2<br />

, a także dla stopów<br />

trójskładnikowych z podstawieniami Nb oraz Ti,<br />

tj. Y 0.9<br />

Ti 0.1<br />

Co 2<br />

oraz Y 0.9<br />

Nb 0.1<br />

Co 2<br />

. Uzyskane wyniki<br />

porównano z rezultatami obliczeń z pierwszych<br />

<strong>za</strong>sad.<br />

Uzyskano patent: „Cylindryczny rezonator mikrofalowy<br />

z rozkładem pola TE o11<br />

”.<br />

Uzyskany doktorat:<br />

Paweł Ławnic<strong>za</strong>k Przewodnictwo elektryczne<br />

wybranych elektrolitów stałych z molekułami<br />

heterocyklicznymi.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

SPINLAB; IFM <strong>PAN</strong>-PGNiG SA Oddział<br />

w Odolanowie-PWr; Centrum Badań Zjawisk<br />

Kooperatywnych.<br />

* 60-179 Poznań, ul. Smoluchowskiego 17<br />

( (61) 869-51-00, fax (61) 868-45-24<br />

: e-mail: office@ifmpan.poznan.pl<br />

www.ifmpan.poznan.pl<br />

INSTYTUT GEOFIZYKI <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Paweł M. Rowiński<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Stanisław Lasocki<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 169 pracowników, w tym 49 nauko-<br />

– 137 –

---

wych (<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 83<br />

prace, z tego 55 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano: 56<br />

projektów badawczych, w tym 8 <strong>za</strong>granicznych,<br />

17 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

34 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W badaniu „Struktura i ewolucja litosfery<br />

Północnego Atlantyku w strefie kontaktu płyty<br />

euroazjatyckiej i północnoamerykańskiej w Arktyce<br />

oraz wybranych obs<strong>za</strong>rów Antarktyki Zachodniej<br />

w kontekście 4 Międzynarodowego<br />

Roku Polarnego” określono strukturę skorupy<br />

ziemskiej do granicy Moho włącznie, przy użyciu<br />

sejsmicznych stacji lądowych i oceanicznych<br />

stacji dennych. Ponadto zbadano fale propagujące<br />

się w wodzie oraz możliwość wykorzystania<br />

ich do określenia rozkładu prędkości dźwięku<br />

w wodzie i własności sprężystych przydennych<br />

osadów. Wyniki mają znaczenie aplikacyjne i innowacyjne<br />

także dla innych kierunków badań,<br />

między innymi mogą stanowić podstawę dla<br />

określenia rozkładu temperatur w oceanie w badaniach<br />

zmian klimatycznych.<br />

• W projekcie statutowym „Długookresowa<br />

zmienność <strong>za</strong>wartości ozonu, natężenia promieniowania<br />

UV i aerozolu atmosferycznego”<br />

określono tempo regeneracji warstwy ozonowej<br />

w skali globalnej i lokalnej, stosując modele<br />

trendu i zmienne wyjaśniające krótkookresowe<br />

oscylacje w danych ozonowych. Wyniki badań<br />

poka<strong>za</strong>ły, że dziura ozonowa nie jest <strong>za</strong>grożeniem<br />

dla środowiska na półkuli północnej,<br />

chociaż może pojawić się sporadycznie w ekstremalnych<br />

warunkach meteorologicznych<br />

i szybko <strong>za</strong>niknąć. Problem zmniejszenia <strong>za</strong>wartości<br />

ozonu w stratosferze przekładający się<br />

na wzrost promieniowania UV przy gruncie jest<br />

jednak nadal aktualny, bowiem lokalnie w średnich<br />

sze<strong>rok</strong>ościach geograficznych, w tym i nad<br />

Polską, pojawiają się obs<strong>za</strong>ry, gdzie od 2005 r.<br />

występuje spadkowa tendencja w ozonie atmosferycznym<br />

i należy ostrożnie korzystać<br />

ze Słońca.<br />

• Zajmowano się problemem paneuropejskiego<br />

porównania i oceny metod estymacji częstotliwości<br />

powodzi stosowanych w różnych warunkach<br />

geograficznych i klimatologicznych w Europie.<br />

W analizie częstotliwości występowania powodzi<br />

wykorzystano informację historyczną i paleohydrologiczną<br />

oraz model oceny <strong>za</strong>grożenia powodziowego<br />

przy uwzględnieniu rozmiękc<strong>za</strong>nia<br />

wałów. Opracowano model do oceny ryzyka przerwania<br />

wałów przeciwpowodziowych narażonych<br />

na długotrwały kontakt z wysoką wodą <strong>za</strong>równo<br />

dla stanu ustalonego, jak i nieustalonego. Stwierdzono,<br />

że okres powtar<strong>za</strong>lności paleopowodzi<br />

winien równać się podwójnemu okresowi przypisywanemu<br />

największej historycznej powodzi.<br />

• Opracowano strategię adaptacji Polski do<br />

zmian klimatu w <strong>za</strong>kresie sektora „Zasoby i gospodarka<br />

wodna”. W ramach oceny oczekiwanych<br />

wpływów zmian klimatu na sektor (scenariusze<br />

zmian klimatu dla okresu 2021-2050<br />

i 2071-2100) dokonano między innymi oceny<br />

wpływu zmian klimatu na <strong>za</strong>soby wodne, niepewności<br />

zmian <strong>za</strong>sobów i potrzeb wodnych oraz<br />

przyszłych korzyści i <strong>za</strong>grożeń wynikających ze<br />

zmian klimatu.<br />

• Opracowano koncepcję leczenia łuszczycy –<br />

z wykorzystaniem naturalnego promieniowania<br />

słonecznego. Łuszczyca jest poważnym problemem<br />

<strong>za</strong>równo dla pacjentów jak i służby zdrowia.<br />

Zaproponowano scenariusz indywidualnego leczenia<br />

pacjentów na wolnym powietrzu w trakcie<br />

2 godz. ekspozycji na promieniowanie słoneczne<br />

w okresie wiosenno-letnim. Helioterapia wspomagająca<br />

standardowe leczenie łuszczycy (m.in.<br />

naświetlanie lampami UV w kabinach dermatologicznych)<br />

może przedłużyć c<strong>za</strong>s remisji choroby<br />

i tym samym ograniczyć koszty terapii.<br />

Zastosowanie wyników badań o znaczeniu<br />

społecznym:<br />

• W projekcie „Plan Ochrony Narwiańskiego<br />

Parku Narodowego i obs<strong>za</strong>rów Natura 2000: Bagienna<br />

Dolina Narwi i Narwiańskie Bagna” dokonano<br />

oceny przepływów charakterystycznych<br />

w przekrojach wodowskazowych górnej Narwi,<br />

wyznaczono strefy <strong>za</strong>lewów wezbraniowych na<br />

terenie NPN, określono empiryczne prawdopodobieństwo<br />

przewyższenia obserwowanych maksymalnych<br />

i minimalnych przepływów rocznych,<br />

– 138 –

---

oceniono oddziaływanie zbiornika wodnego Siemianówka<br />

na natężenia przepływów w granicach<br />

NPN oraz opracowano prawdopodobne kierunki<br />

zmian hydrologicznych w perspektywie 20<br />

lat. Kierunki zmian hydrologicznych określono<br />

w oparciu o scenariusze zmian klimatu i <strong>za</strong>sobów<br />

wodnych dla województwa podlaskiego.<br />

• Realizując projekt badawczy „Odkurzona<br />

Wars<strong>za</strong>wa” zbadano stopień <strong>za</strong>nieczyszczenia<br />

metalami ciężkimi mieszkań w Wars<strong>za</strong>wie na<br />

podstawie próbek kurzu ze wszystkich dzielnic<br />

stolicy. Wyniki badań zmier<strong>za</strong>ją do uświadomienia<br />

mieszkańcom stanu <strong>za</strong>nieczyszczeń niewidocznych<br />

gołym okiem występujących w domach<br />

i mieszkaniach dużych aglomeracji i ich okolic.<br />

Działania zwięks<strong>za</strong>jące innowacyjność:<br />

• Zmodernizowano i rozbudowano infrastrukturę<br />

badawczą w <strong>za</strong>kresie nauk o ziemi, ważną<br />

dla społecznego i gospodarczego rozwoju kraju<br />

oraz dla rozwoju badań naukowych o znaczeniu<br />

międzynarodowym. Rozbudowano sieć magnetometrów<br />

o docelowej długości 800 km w Polsce<br />

i na Litwie, wchodzącej w skład quasi-południkowej<br />

sieci magnetometrów od Płn. Skandynawii<br />

do Płd. Afryki. Podpisano list intencyjny o budowie<br />

konsorcjum zrzes<strong>za</strong>jącego polskie ośrodki<br />

naukowe w dziedzinie nauk o ziemi oraz partnerów<br />

przemysłowych. IGF jest koordynatorem<br />

prac zwią<strong>za</strong>nych z integracją europejskiej infrastruktury<br />

badawczej dotyczącej sejsmiczności<br />

antropogenicznej. Utworzono sieć monitorującą<br />

aktywność sejsmiczną na obs<strong>za</strong>rze KGHM SA<br />

oraz wspólnie z GIG i KWK „Bobrek-Centrum”<br />

<strong>za</strong>projektowano unikatowe w skali międzynarodowej<br />

otwarte Laboratorium do Monitorowania<br />

Sejsmiczności Indukowanej (LMMIS) w KWK<br />

Bobrek. Utworzono online bazę danych elektryczności<br />

atmosfery oraz bazę parametrów meteorologicznych<br />

dla warunków występowania<br />

<strong>za</strong>chmurzenia typu stratus i nimbostratus, stanowiących<br />

podstawę analizy źródeł pól i prądów<br />

oraz warunków ich propagacji w Globalnym Obwodzie<br />

Elektrycznym Ziemi.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Wyniki monitoringu sejsmicznego obs<strong>za</strong>ru<br />

Polski służą do oceny <strong>za</strong>grożenia sejsmicznego,<br />

mającej <strong>za</strong>stosowanie m.in. przy planowaniu budowli<br />

specjalnych oraz przy wypłacie odszkodowań<br />

podmiotom poszkodowanym na skutek<br />

wstrząsów. Prowadzono współpracę z Państwową<br />

Służbą Geologiczną i Polskim Górnictwem Naftowym<br />

i Gazownictwem S.A. w <strong>za</strong>kresie oceny<br />

<strong>za</strong>grożenia sejsmicznego Polski z uwzględnieniem<br />

bardzo słabej sejsmiczności. Współpracowano<br />

z Muzeum Auschwitz-Birkenau w <strong>za</strong>kresie<br />

oceny <strong>za</strong>grożenia i ochrony antysejsmicznej<br />

obiektów muzealnych Muzeum Auschwitz-Birkenau.<br />

Prowadzono<br />

prace w Międzynarodowej Grupie Ekspertów ds.<br />

rozbudowy obiektu unieszkodliwiania odpadów<br />

wydobywczych (OUOW) „Żelazny Most” na terenie<br />

KGHM SA w <strong>za</strong>kresie oceny <strong>za</strong>grożenia<br />

sejsmicznego.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Instytut współpracuje z międzynarodowymi<br />

centrami obserwacji geofizycznych, między innymi<br />

z Centrum Sporząd<strong>za</strong>nia Map Ozonu przy Uniwersytecie<br />

w Salonikach pod egidą WMO i Centrum<br />

Danych Ozonowych (World Ozone Data<br />

Center) w Toronto, gdzie przesyłane są codziennie<br />

dane ozonowe z Belska, które wykorzystywane są<br />

do codziennego kreślenia map <strong>za</strong>wartości ozonu<br />

w skali globalnej; obserwatoriami ukraińskimi<br />

w <strong>za</strong>kresie metodyki prowadzenia obserwacji<br />

geomagnetycznych. Współpraca przyczyniła się<br />

w sposób znaczący do włąc<strong>za</strong>nia kolejnych obserwatoriów<br />

ukraińskich do sieci INTERMAGNET.<br />

Włączono do tej sieci obserwatorium koło Odessy.<br />

Testowy system transmisji danych w Odessie<br />

został wdrożony w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym.<br />

Uzyskano patent: „Sposób i sieć rejestracji sygnałów<br />

geofizycznych, zwłaszc<strong>za</strong> przebiegów<br />

wolnoziemnych pochodzących z punktów na<br />

wybranym, rozległym terenie”.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Krzysztof Kochanek Modelowania statystyczne<br />

częstości występowania powodzi (CWP) w danym<br />

przekroju wodowskazowym rzeki;<br />

Beata Orlecka-Sikora Rola transferu naprężeń<br />

statycznych w różnoskalowym procesie sejsmogenicznym.<br />

– 139 –

---

Uzyskane doktoraty:<br />

Mateusz Moskalik Zróżnicowanie morfologiczne<br />

dna i akustyczna identyfikacja osadów dennych<br />

młodego środowiska peryglacjalno-morskiego<br />

w rejonie Brepollen (Hornsund, Spitzbergen);<br />

Michał Pętlicki Modelowanie bilansu masy<br />

i energii lodowca Arie na Spitsbergenie;<br />

Łukasz Rudziński Zastosowanie rozszerzonej<br />

techniki Podwójnych Różnic do lokali<strong>za</strong>cji zjawisk<br />

sejsmicznych.<br />

Instytut należy do Centrum Badań Ziemi i Planet<br />

– GeoPlanet.<br />

Przy Instytucie działa Centre on Geophysical<br />

Methods and Observations for Sustainable Development<br />

GEODEV; Centrum Doskonałości –<br />

POLCRUST.<br />

Instytut należy do sieci naukowej: „Multidyscyplinarne<br />

badania geobiosystemu obs<strong>za</strong>rów polarnych”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Polskie Multidyscyplinarne Laboratorium Badań<br />

Polarnych (PolarPOL); Konsorcjum Naukowo-<br />

Przemysłowe; Geodynamiczny monitoring Górnośląskiego<br />

Zagłębia Węglowego i obs<strong>za</strong>rów<br />

przyległych;<br />

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

Stowarzyszenie dla Głębokich Badań Geologicznych<br />

(SGBG) Association for Deep Geological<br />

Investigations (ADGIP); EPOS – European Plate<br />

Observing System; Svalbard Integrated Arctic<br />

Earth Observing System (SIOS); European Mediterranean<br />

Seismological Centre; Organi<strong>za</strong>tion<br />

of Research Facilities for European Seismology<br />

– Virtual European Broadband Seismic Network;<br />

International Seismological Centre; Incorporated<br />

Research Institutions for Seismology – Federation<br />

of Digital Seismic Networks; INTERMAGNET<br />

– International Real-time Magnetic Observatory<br />

Network; World Data Centre (WDC) for Geomagnetism;<br />

IMAGE – International Monitor for<br />

Auroral Geomagnetic Effects; MM100 – program<br />

badania pulsacji magnetycznych w oparciu o sieć<br />

magnetometrów naziemnych; Program badawczy<br />

zjawiska rezonansu Schumanna, program dotyczący<br />

sieci magnetycznych punktów wiekowych<br />

na terytorium Polski; System Monitoringu Jakości<br />

Powietr<strong>za</strong> w Województwie Mazowieckim;<br />

VEBSN – Virtual European Broadband Seismic<br />

Network; AWESOME (ATMOSPHERIC WE-<br />

ATHER ELECTROMAGNETIC SYSTEM FOR<br />

OBSERVATION MODELING & EDUCATION);<br />

World Ozone and Ultraviolet Radiation Data Center;<br />

AERONET (AErosol RObotic NETwork);<br />

Greenland Ice Sheet Monitoring Network; EAR-<br />

LINET (European Aerosol Research Lidar Network);<br />

A Network of Excellence in European<br />

Earth Science Research.<br />

* 01-452 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Księcia Janus<strong>za</strong> 64<br />

( (22) 691-59-50, fax (22) 691-59-15<br />

: e-mail: office@igf.edu.pl<br />

www.igf.edu.pl<br />

INSTYTUT KATALIZY I FIZYKOCHEMII<br />

POWIERZCHNI<br />

im. Jerzego Habera <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Małgor<strong>za</strong>ta Witko<br />

Przewodnicząca Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Maria Nowakowska<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 106 pracowników, w tym 49 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

98 prac, z tego 87 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

58 projektów badawczych, w tym 8 <strong>za</strong>granicznych,<br />

27 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 23 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Opracowano metodykę sprzężenia klasycznej<br />

dynamiki newtonowskiej z procesami rotacji<br />

Neela <strong>za</strong>chodzącymi w układach <strong>za</strong>wierających<br />

nanocząstki superparamagnetyczne. Dzięki temu<br />

uzyskano możliwość badań dynamiki przemian<br />

strukturalnych w układach <strong>za</strong>wierających nanocząstki<br />

magnetyczne. Ponadto, <strong>za</strong> pomocą techniki<br />

Umbrella Sampling wyjaśniono molekularny<br />

mechanizm przejść konformacyjnych w trans-<br />

– 140 –

---

membranowym receptorze CD44. Zbadano również<br />

wpływ reszty Tyr161 na przebieg indukowanego<br />

obecnością liganda procesu denaturacji<br />

β-kartki nr 9.<br />

• Uzyskano sze<strong>rok</strong>ą charakterystykę mechanizmu<br />

reakcji dehydrogenazy etylobenzenowej<br />

metodami eksperymentalnymi (pomiary kinetyczne,<br />

chromatograficzna anali<strong>za</strong> produktów<br />

reakcji) oraz teoretycznymi (obliczenia DFT na<br />

modelach klasterowych oraz metodą QM:MM dla<br />

całej podjednostki enzymu). Wyniki pozwoliły na<br />

wyjaśnienie mechanizmu i enancjoselektywności<br />

reakcji oraz <strong>za</strong>proponowanie alternatywnych<br />

ścieżek katalitycznych dla substratów konwertowanych<br />

do produktów innych niż drugorzędowe<br />

alkohole alkiloaromatyczne o konfiguracji S.<br />

• Przeanalizowano oddziaływanie złota z tlenkowym<br />

nośnikiem dla modelowego katali<strong>za</strong>tora<br />

w postaci nanoklasterów Au osadzonych na<br />

Fe 3<br />

O 4<br />

(001). Zastosowano spektroskopię mössbauerowską<br />

elektronów konwersji (CEMS)<br />

do bezpośredniej obserwacji powierzchniowej<br />

struktury elektronowej nośnika i spektroskopię<br />

fotoelektronów (XPS) do określenia stanu złota.<br />

Zaobserwowano silną modyfikację struktury<br />

elektronowej tlenku wywołaną obecnością Au<br />

w obs<strong>za</strong>rze znacznie przekrac<strong>za</strong>jącym powierzchnię<br />

kontaktu, co wpływa na stopień polary<strong>za</strong>cji<br />

klasterów złota i jest możliwą przyczyną obserwowanego<br />

efektu rozmiarowego w aktywności<br />

katalitycznej tego pierwiastka.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Zakończono wieloletnie badania nad odpowiedzią<br />

drewna polichromowanego na zmiany<br />

wilgotności względnej i temperatury. Badania<br />

obejmowały adsorpcję i dyfuzję pary wodnej,<br />

właściwości mechaniczne materiałów i fizyczne<br />

metody śledzenia uszkodzeń. Przeprowadzono<br />

analizę c<strong>za</strong>sową odpowiedzi drewnianego<br />

podobrazia, uściślono kryterium <strong>za</strong>grożenia<br />

uszkodzeniami przez analizę odpowiedzi całego<br />

wielowarstwowego układu, uwzględniono<br />

efekty zmęczeniowe. Wyniki wprowadzono do<br />

praktycznej konserwacji poprzez opracowanie<br />

norm polskich i europejskich w <strong>za</strong>kresie konserwacji<br />

obiektów <strong>za</strong>bytkowych oraz publikację<br />

syntetycznego opracowania „Dopuszc<strong>za</strong>lne wahania<br />

mik<strong>rok</strong>limatyczne dla drewna polichromowanego”.<br />

Uzyskano patenty: „A Method of Activating of<br />

a Composition”; „A Process for the Oxidation of<br />

Cyclohexane to Cyclohexanol and Cyclohexanone”;<br />

„Sposób epoksydacji propylenu”.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Barbara Jachimska Konformacja polielektrolitów<br />

i białek w roztworach elektrolitów a topologia<br />

tworzonych warstw na powierzchniach modelowych.<br />

Uzyskany doktorat:<br />

Janusz Janas Wpływ natury i lokalnego otoczenia<br />

jonów metali przejściowych w dealuminowanym<br />

zeolicie Beta na jego aktywność w selektywnej<br />

katalitycznej redukcji NO w obecności różnych<br />

rod<strong>za</strong>jów reduktorów.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: EKO-KAT<br />

– Innowacyjne materiały katalityczne w ochronie<br />

ekosystemu; SURUZ – Surfaktanty i układy<br />

zdyspergowane w teorii i praktyce; MANAR<br />

– Nowe materiały warstwowe o kontrolowanej<br />

architekturze i funkcjonalności; PV-TECH – Rozwój<br />

nowych technologii i technik badawczych<br />

w dziedzinie krzemowych fotoogniw; BIO-<br />

NAN – Molekularne mechanizmy oddziaływań<br />

w nanoukładach biologicznych oraz w układach<br />

aktywnych biologicznie modyfikowanych nanocząstkami;<br />

ARTMAG – Nanostruktury magnetyczne<br />

do <strong>za</strong>stosowania w elektronice spinowej.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów i klastrów<br />

naukowych: ERIC European Research Institute<br />

of Catalysis Centrum Badania Powierzchni i Nanostruktur;<br />

Międzyinstytutowe Laboratorium Katalizy<br />

i Biotechnologii Enzymatycznej; Laboratorium<br />

Elektrochemii i Fizykochemii Powierzchni;<br />

Interdyscyplinarne Centrum Nauk Fizycznych,<br />

Chemicznych i Medycznych Narodowe Laboratorium<br />

Badań Powierzchni; Konsorcjum „Nanotech”;<br />

Konsorcjum <strong>PAN</strong>-AKCENT; Krajowe<br />

Konsorcjum „Polski Synchrotron”; SPINLAB<br />

Krajowe Centrum Nanostruktur Magnetycznych<br />

do Zastosowań w Elektronice Spinowej;<br />

Konsorcjum „Człowiek-Środowisko-Antyterroryzm-Ochrona<br />

przed Skażeniami”; Małopolski<br />

– 141 –

---

Klaster Technologii Informacyjnych; Klaster<br />

Life Science Kraków. Małopolsko-Podkarpacki<br />

Klaster Czystej Energii; <strong>Polska</strong> Platforma Technologiczna<br />

Zrównoważonej Chemii.<br />

Od 2010 r. Instytut posiada Certyfikat Akredytacji<br />

Laboratorium Badawczego Nr AB 1221 (Polskie<br />

Centrum Akredytacji). Akredytacje w 3 dziedzinach<br />

dla 6 metod badawczych dla laboratorium Ce<strong>za</strong>Ś.<br />

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

Sieć naukowa dla reali<strong>za</strong>cji projektu NCBiR<br />

„Technologie wspomagające rozwój bezpiecznej<br />

energetyki jądrowej”.<br />

* 30-239 Kraków, ul. Nie<strong>za</strong>pominajek 8<br />

( (12) 639-51-01, fax (12) 425-19-23<br />

: e-mail: ncikifp@cyf-kr.edu.pl<br />

www.ik-pan.krakow.pl<br />

INSTYTUT MATEMATYCZNY <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Feliks Przytycki<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. rzecz<br />

<strong>PAN</strong> Andrzej Schinzel<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 136 pracowników, w tym 71 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

168 prac, z tego 115 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

36 projektów badawczych, 147 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we<br />

współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano 38 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Konstrukcja 1-parametrowej rodziny – baz<br />

w pierścieniu leżandrowskich klas charakterystycznych<br />

– takiej, że każdy leżandrowski wielomian<br />

Thoma ma dodatnie rozwinięcie w każdej<br />

z baz tej rodziny.<br />

• Zbadano własności σ-ideałów generowanych<br />

przez zbiory domknięte. Pokazuje się, że<br />

jeśli σ-ideał jest Π 1 na 1 Σ1 i jest generowany<br />

1<br />

przez zbiory domknięte, to jest generowany<br />

przez zbiory domknięte we wszystkich rozszerzeniach<br />

forcingowych. To implikuje, że iteracja<br />

z przelic<strong>za</strong>lnym nośnikiem takich forcingów jest<br />

właściwa. Jako <strong>za</strong>stosowanie jest udowodniona<br />

nieskończenie-wymiarowa wersja twierdzenia<br />

Soleckiego o wpisywaniu pozytywnych zbiorów<br />

Π 0 w pozytywne zbiory analityczne. Ta obserwacja<br />

dotyczy <strong>za</strong>chowywania się pewnych obiek-<br />

2<br />

tów przy rozszerzeniach forsingowych, co łączy<br />

<strong>za</strong>gadnienie teoriomnogościowe z technicznymi<br />

własnościami metody forsingu.<br />

• Przedmiotem badań było równanie Heatha-<br />

Jarrowa-Mortona-Musieli opisujące rynek obligacji<br />

z jednym czynnikiem losowym będącym<br />

procesem Levy’ego. Otrzymano warunki dostateczne<br />

istnienia lokalnych i globalnych rozwią<strong>za</strong>ń<br />

w przestrzeniach H1 i L2 z wagą. Gdy operator<br />

dyfuzji jest liniowy uzyskane warunki dostateczne<br />

są bliskie warunkom koniecznym.<br />

• W ramach projektu RCIN współfinansowanego<br />

ze środków Europejskiego Funduszu Regionalnego<br />

rozpoczęto udostępnianie cennych<br />

kolekcji i <strong>za</strong>sobów Centralnej Biblioteki Matematycznej<br />

na stronach serwisu internetowego<br />

Konsorcjum 16 instytutów, o nazwie „Repozytorium<br />

Cyfrowe Instytutów Naukowych”, będącego<br />

bezpłatną bazą pełnych tekstów publikacji naukowych,<br />

dokumentacji badań, <strong>za</strong>bytków piśmiennictwa<br />

pierwotnie rozpowszechnionych w formie<br />

papierowej, a obecnie zdigitalizowanych.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Dyfuzyjne zjawiska w mechanice statystycznej<br />

oraz w innych dziedzinach nauk przyrodniczych<br />

modelowane są często przy pomocy<br />

procesów Markowa. Ich badanie wymaga użycia<br />

wyrafinowanych narzędzi matematycznych.<br />

W nieskończenie wymiarowych modelach własności<br />

symetrii c<strong>za</strong>su mogą zostać wykorzystane<br />

w celu użycia metod martyngałowych, wg idei<br />

<strong>za</strong>prezentowanych przez Kipnisa i Varadhana.<br />

Powstała monografia Fluctuations in Markov<br />

Processes Time Symmetry and Martingale Approximation,<br />

która omawia podejście martyngałowe<br />

do <strong>za</strong>gadnienia centralnego twierdzenia granicznego<br />

(CTG). Prezentuje techniki pozwalające,<br />

przy użyciu własności symetrii w c<strong>za</strong>sie, na dowód<br />

CTG dla nieskończenie wymiarowych mo-<br />

– 142 –

---

deli pojawiających się w mechanice statystycznej<br />

(np systemy cząsteczkowe z oddziaływaniami,<br />

homogeni<strong>za</strong>cja w losowych ośrodkach i dyfuzje<br />

w przepływach turbulentnych).<br />

• Badano kilka podstawowych operatorów<br />

w analizie harmonicznej rozwinięć Jacobiego,<br />

w tym transformaty Ries<strong>za</strong>, potęgi urojone operatora<br />

Jacobiego, operator maksymalny półgrupy<br />

Jacobiego-Poissona i funkcje kwadratowe typu<br />

Littlewooda-Paley'a-Steina. Stwierdzono, że<br />

wszystkie te operatory są operatorami Calderóna-<br />

Zygmunda, lub mogą być interpretowane jako<br />

operatory Calderóna-Zygmunda o wartościach<br />

wektorowych, w sensie odpowiedniej przestrzeni<br />

typu jednorodnego.<br />

Tytuł profesora uzyskał Szymon Pes<strong>za</strong>t.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Mateusz Kwaśnicki Teoria spektralna jednowymiarowych<br />

procesów Lévy’ego na półprostej<br />

i odcinku.<br />

Uzyskany doktorat:<br />

Piotr Frąckiewicz Zastosowanie matematycznych<br />

metod informacji kwantowej w teorii gier.<br />

Przy Instytucie działa Centrum Doskonałości<br />

z Matematyki Finansowej (CDMF); Centrum<br />

Doskonałości „Instytut Matematyczny <strong>PAN</strong> –<br />

Centrum Banacha” (CD-IM<strong>PAN</strong>-BC).<br />

Instytut należy do sieci naukowych: Sieć naukowa<br />

Quantum groups, operators and non-commutative<br />

probability.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjum naukowego:<br />

KDDM (Kolegium Dziekanów i Dyrektorów jednostek<br />

posiadających uprawnienia do nadawania<br />

stopnia doktora habilitowanego w <strong>za</strong>kresie nauk<br />

matematycznych).<br />

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

Wars<strong>za</strong>wskie Centrum Nauk Matematycznych<br />

(WCNM). WCNM otrzymało status KNOW –<br />

Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego.<br />

* 00-956 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Śniadeckich 8<br />

( (22) 522-81-00, fax (22) 629-39-97<br />

: e-mail: im@impan.pl<br />

www.impan.pl<br />

INSTYTUT NAUK GEOLOGICZNYCH<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Marek Lewandowski<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Andrzej Żelaźniewicz<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 102 pracowników, w tym 42 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

137 prac, z tego 43 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

34 projekty badawcze, w tym 2 <strong>za</strong>graniczne,<br />

37 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

46 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Realizowano program badań geologicznogeofizycznych<br />

PolandS<strong>PAN</strong>. Badania sejsmiczne<br />

przeprowadzone najnowocześniejszymi technologiami<br />

w strefie skłonu platformy wschodnioeuropejskiej<br />

dostarczyły unikatowych w skali<br />

globalnej danych geofizycznych z profili o łącznej<br />

długości 2100 km. W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

<strong>za</strong>kończyła się akwizycja danych I etapu (2011-<br />

2014). Wyniki pozwalają na lepsze zrozumienie<br />

wgłębnej budowy geologicznej Polski wzdłuż<br />

wybranych profili, w szczególności w kontekście<br />

poszukiwań struktur i formacji skalnych, perspektywicznych<br />

dla złóż surowców energetycznych.<br />

Był to wyjątkowy w skali globalnej, lądowy<br />

eksperyment w dziedzinie wysokorozdzielczej<br />

sejsmiki refleksyjnej, przeprowadzony w skali<br />

ponadregionalnej.<br />

• Realizując projekt badawczy „Zastosowanie<br />

analiz izotopowych do badań procesów przemian<br />

termicznych krzemianów warstwowych” badano<br />

proces dehyd<strong>rok</strong>sylacji tj. proces usunięcia grup<br />

OH z minerału, co wiąże się z reorgani<strong>za</strong>cją jego<br />

struktury krystalicznej. Obecne badania wyka<strong>za</strong>ły<br />

homogeniczność procesu o kinetyce zerowego<br />

rzędu. Stwierdzono, że sze<strong>rok</strong>i <strong>za</strong>kres temperatury<br />

dehyd<strong>rok</strong>sylacji nie wynika z obecności faz<br />

przejściowych. Wyniki te mają dalekosiężne konsekwencje<br />

dla mineralogii, geochemii oraz poten-<br />

– 143 –

---

cjalnych aplikacji praktycznych (np. wyjaśnienie<br />

mechanizmu ucieczki argonu ze struktury illitu,<br />

kluczowe dla interpretacji datowań radiometrycznych<br />

K-Ar, datowanie ceramicznych artefaktów<br />

archeologicznych poprzez oznaczenie stopnia<br />

rehyd<strong>rok</strong>sylacji, zmiana propagacji trzęsień<br />

ziemi itp.).<br />

• Rozpoznanie genezy chondrytów grupy H jest<br />

istotne dla badań materii po<strong>za</strong>ziemskiej. Precyzyjnie<br />

zbadano ich skład w mikroobs<strong>za</strong>rze, oraz<br />

ich mikrotekstury. Wyniki pozwoliły na wnioskowanie<br />

o wysokim stopniu termicznego zrównoważenia<br />

akrecyjnego potwierdzonego składem<br />

mineralnym. Anali<strong>za</strong> fragmentów o teksturach<br />

magmowych, postać skrystalizowanego stopu<br />

impaktowego ze strukturami lokalnej nierównowagi,<br />

oraz struktury deformacji ścięciowej dają<br />

możliwość interpretacji ich genezy jako złożenia<br />

przynajmniej dwóch wydarzeń impaktowych<br />

w historii ciała macierzystego.<br />

Zastosowanie wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Opracowano mapę strukturalną podłoża prowincji<br />

łupków gazonośnych centralnej Polski<br />

z wykorzystaniem danych grawimetrycznych<br />

i magnetycznych. Dane te po ich procesowaniu<br />

i wykonaniu map rastrowych posłużyły do wnikliwej<br />

analizy strukturalnej podłoża. Efektem<br />

analizy jest rozpoznanie sieci uskoków tnących<br />

podłoże, jak też przykrywających je osadów.<br />

Dokonano także os<strong>za</strong>cowania głębokości magnetycznego<br />

podłoża dla całego obs<strong>za</strong>ru. Otrzymane<br />

wyniki podlegać będą skalibrowaniu przy pomocy<br />

danych otworowych oraz modeli dwuwymiarowych.<br />

• Badano suchary dystroficzne jeziora Wigierskiego<br />

Parku Narodowego. Stanowią one unikatowy<br />

walor parku. Jeziora te generalnie ulegają<br />

<strong>za</strong>nikowi. Wpływ na ich degradację miał także<br />

czynnik antropogeniczny. Poznanie ich historii<br />

rozwoju, na bazie odczytu <strong>za</strong>pisu <strong>za</strong>chowanego<br />

w ich osadach (badania paleolimnologiczne), jest<br />

<strong>za</strong>daniem priorytetowym. Wykonane badania pozwoliły<br />

na rekonstrukcję zdarzeń, jakie <strong>za</strong>chodziły<br />

w przeszłości, także na prognozowanie ich<br />

przyszłości, co daje s<strong>za</strong>nsę na objęcie racjonalną<br />

ochroną tych bezcennych obiektów dziedzictwa<br />

przyrodniczego.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Dla gminy Frysztak opracowano mapę Osuwisk<br />

i Terenów Zagrożonych Ruchami Masowymi<br />

w skali 1:10 000.<br />

• W projekcie „Rekonstrukcja rozwoju torfowisk<br />

mszystych wybranych paleozbiorników<br />

w północnej Polsce – stanowisko Mukr<strong>za</strong>” w Borach<br />

Tucholskich z pomocą wielonarzędziowego<br />

warsztatu badawczego odtworzony został proces<br />

powstawania torfowiska mszystego z uwzględnieniem<br />

uwarunkowań lokalnych na tle regionalnych<br />

zmian klimatycznych.<br />

• Zainicjowano wspólnie z pracownikami Uniwersytetu<br />

Śląskiego projekt „Procesy geologiczne<br />

<strong>za</strong>chodzące na płonących hałdach Śląska – produkty<br />

pirometamorfizmu, ekshalacje, minerały<br />

siarc<strong>za</strong>nowe”. Prace te mają szczególne znaczenie<br />

w kontekście włączenia instytutu w obs<strong>za</strong>r<br />

działania programu UE Horyzont 2020.<br />

• Zainicjowano prace nad elementami kamiennymi<br />

kompleksu parkowo-pałacowego. Wykonano<br />

prace badawcze nad identyfikacją proweniencji<br />

skał z zespołu rzeźb lapidarium.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Projekt dotyczący procesów ekwilibracji i reekwilibracji<br />

w granitach archaicznych, realizowany<br />

we współpracy z Lab. Magmas et Volcans,<br />

OPGC, CNRS, Universite Blaise Pascal, Clermont-Ferrand<br />

skoncentrowany był na badaniu<br />

tekstur krystali<strong>za</strong>cji i re-krystali<strong>za</strong>cji faz w późnoarchaicznych<br />

ciałach magmowych o genezie<br />

mies<strong>za</strong>nej. Najciekawsze wyniki uzyskano metodą<br />

katodoluminescencji. Stwierdzono bogatą<br />

ścieżkę formacji/transformacji faz, z wieloma<br />

etapami zmian w fizyko-chemicznych warunkach<br />

generowania i hybrydy<strong>za</strong>cji magmy. Dane te rzucają<br />

nowe światło na badania interakcji płaszczskorupa<br />

u schyłku archaiku.<br />

• W ramach współpracy z Instytutem Ekologii<br />

i Ewolucji im A.N. Severtsova Rosyjskiej<br />

Akademii Nauk kontynuowano badania <strong>za</strong>chodzących<br />

w okresie ostatnich pięćdziesięciu lat<br />

zmian w jeziorach w Polsce i Rosji. Na bazie<br />

szczątków flory i fauny <strong>za</strong>chowanych w osadach<br />

jeziora Głubokoe określono zmiany, jakie <strong>za</strong>szły<br />

<strong>za</strong>równo pod wpływem klimatu, jak i działalno-<br />

– 144 –

---

ści człowieka. Zastosowano pionierską metodę<br />

jednoczesnej analizy szczątków wszystkich<br />

stwierdzonych gatunków w jednej próbce, a jej<br />

wyniki opublikowano. Zestawiono również dotychc<strong>za</strong>s<br />

otrzymane wyniki badań biotycznych<br />

i abiotycznych oraz datowań metodą C-14 AMS<br />

i Pb-210.<br />

• Współpracowano z Institute of Nuclear Research<br />

(ATOMKI) Węgierskiej Akademii Nauk<br />

w projekcie dotyczącym geochronologii kenozoicznej<br />

sukcesji wulkaniczno-osadowej Wyspy<br />

Króla Jerzego (Antarktyka Zachodnia), będącej<br />

unikatowym <strong>za</strong>pisem glacjacji tego obs<strong>za</strong>ru. Datowania<br />

wykonano wykorzystując metodę potasowo-argonową.<br />

Wsparte zostały one szczegółową<br />

analizą petrograficzną i geochemiczną, Po raz<br />

pierwszy zidentyfikowane zostały preglacjalne<br />

i glacjalne stadia paleoklimatu i skorelowane ze<br />

schematami uzyskanymi dla innych obs<strong>za</strong>rów.<br />

Projekt wpisuje się w szersze tło problematyki<br />

badawczej międzynarodowych projektów nad<br />

zmianami paleoklimatycznymi oraz ich wpływu<br />

na współczesny klimat Ziemi.<br />

Centrum jest członkiem Centrum Badań Ziemi<br />

i Planet „GeoPlanet”.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: Środowiskowe<br />

Laboratorium Gazów Szlachetnych.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych<br />

„BioGeoCentrum Badawcze <strong>PAN</strong>”; „Laboratorium<br />

Badań Rdzeni Osadów”, „Centrum Badań<br />

nad Fauną Plejstocenu Europy (CBFPE)”.<br />

* 00-818 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Twarda 51/55<br />

( (22) 697-87-00, fax (22) 620-62-23<br />

: e-mail: ingpan@twarda.pan.pl<br />

www.ing.pan.pl<br />

INSTYTUT NISKICH TEMPERATUR<br />

I BADAŃ STRUKTURALNYCH<br />

im. Włodzimier<strong>za</strong> Trzebiatowskiego <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Andrzej Jeżowski<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Lechosław Latos-Grażyński<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 150 pracowników, w tym 64 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

218 prac, z tego 201 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

49 projektów badawczych, w tym 12<br />

<strong>za</strong>granicznych, 18 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 41 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W wyniku kilkuletnich badań poświęconych<br />

laserowym kryształom wanadianów domieszkowanych<br />

jonami ziem r<strong>za</strong>dkich określone zostały<br />

warunki osiągnięcia inwersji obsadzeń i generacji<br />

światła w nowych laserach erbowych. Wyka<strong>za</strong>no,<br />

że kryształy wanadianów domieszkowanych<br />

jonami erbu są zdolne do generacji światła ze<br />

sprawnością osiągającą 85% w warunkach pracy<br />

ciągłej. Udokumentowane wartości sprawności<br />

i mocy wyjściowych badanych laserów są najwyższe<br />

wśród donoszonych dotąd w literaturze<br />

osiągów laserów erbowych.<br />

• W rezultacie kompleksowych pomiarów własności<br />

magnetycznych, transportowych i termicznych<br />

wykonanych na monokrysztale UGe 2<br />

, oraz<br />

<strong>za</strong>awansowanych obliczeń pola krystalicznego,<br />

stwierdzono iż elektrony 5f uranu w tym związku<br />

posiadają charakter dualny, tj. część z nich jest<br />

zlokalizowana i porządkuje się ferromagnetycznie,<br />

natomiast inne współtworzą pasmo przewodnictwa<br />

i prowadzą do fluktuacji sprzężonych fal<br />

gęstości ładunku i gęstości spinowej, istotnych<br />

dla stanu nadprzewodzącego.<br />

• Odkryto nadprzewodnictwo indukowane<br />

polem magnetycznym w antyferromagnetycznym<br />

nadprzewodniku ciężkofermionowym Eu-<br />

(Fe 0.81<br />

Co 0.19<br />

) 2<br />

As 2<br />

. Badania własności fizycznych<br />

monokryształów wyka<strong>za</strong>ły kaskadę przejść fazowych:<br />

dystorsję strukturalną, uporządkowanie fali<br />

gęstości spinowej, uporządkowanie antyferromagnetyczne,<br />

oraz ciężkofermionowy stan nadprzewodzący.<br />

W polu magnetycznym stwierdzono<br />

obecność innej fazy nadprzewodzącej o charakterze<br />

trypletowym. Jej pojawienie się przypisano<br />

osłabieniu orbitalnego efektu rozrywania<br />

– 145 –

---

par elektronowych, spowodowanym tłumieniem<br />

przez pole magnetyczne ferromagnetycznej składowej<br />

momentów europu.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Technologia wytwar<strong>za</strong>nia niepalnych, ognioodpornych<br />

materiałów termoizolacyjnych, wykorzystujących<br />

materiały odpadowe – wełna<br />

mineralna, pyły z cementowni, <strong>za</strong>kładów ceramicznych,<br />

fosfogipsów – recycling materiałów.<br />

• Technologia konstrukcyjnych materiałów termoizolacyjnych<br />

<strong>za</strong>wierających absorbery promieniowania<br />

elektromagnetycznego.<br />

• Technologia wytwar<strong>za</strong>nia nanohyd<strong>rok</strong>syapatytów<br />

do <strong>za</strong>stosowań medycznych.<br />

Uzyskane patenty: „Sposób otrzymywania<br />

N-alkilowych pochodnych 2-hyd<strong>rok</strong>sypirydyny”;<br />

„Sposób wytwar<strong>za</strong>nia nanometrycznych proszków<br />

układu tlenków indu i cyny”.<br />

Tytuł profesora uzyskali: Marek Wołcyrz i Vinh<br />

Hung Tran.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Tomasz Zaleski Stany uporządkowane i własności<br />

spektralne układów silnie oddziałujących bozonów<br />

i fermionów.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Karol Lemański Właściwości spektroskopowe<br />

nanokryształów perowskitów LaAlO 3 oraz<br />

CaTiO 3 domieszkowanych jonami ziem r<strong>za</strong>dkich;<br />

Karen Oganisian Unconventional Superconductivity<br />

in MgB 2 : Influence of Doping, Intraband<br />

and Interband Scattering on Properties of a Superconductor<br />

with a Double Energy Gap;<br />

Wiktoria Walerczyk Solwotermalna synte<strong>za</strong> nanokrystalicznych<br />

spineli glinowo-cynkowych modyfikowanych<br />

jonami metali przejściowych jako<br />

katali<strong>za</strong>torów i nośników katali<strong>za</strong>torów;<br />

Instytut wchodzi w skład Centrum Badań Materiałów<br />

Zaawansowanych i Struktur Inteligentnych.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: MAG-EL-<br />

MAT; Nanomateriały jako katali<strong>za</strong>tory nowych,<br />

przyjaznych dla środowiska procesów”; EKO-<br />

KAT – Innowacyjne materiały katalityczne<br />

w ochronie ekosystemu; WITNANO – Wirtualny<br />

Instytut Technologii Nanoproszków i Nanomateriałów;<br />

NM-OIEM – Nowe materiały i sensory<br />

dla optoelektroniki, informatyki, energetyki<br />

i medycyny; MSSE – Materiały z silnie skorelowanymi<br />

elektronami: otrzymywanie, badania<br />

podstawowe i aplikacje; METEOMET.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

„Środowiskowe Centrum Technik Wielkiej Częstotliwości<br />

i Kompatybilności Elektromagnetycznej”;<br />

„Czujniki i sensory do pomiarów czynników<br />

stanowiących <strong>za</strong>grożenia w środowisku – modelowanie<br />

i monitoring <strong>za</strong>grożeń”; „Reali<strong>za</strong>cja<br />

Badań Naukowych w Instytucie Max von Laue –<br />

Paul Langevin w Grenoble”; „Środowiskowa Biblioteka<br />

Nauk Ścisłych i Technicznych na potrzeby<br />

Innowacyjnej Gospodarki”; „Nowe systemy<br />

uzbrojenia i obrony w <strong>za</strong>kresie energii skierowanej”;<br />

„Dolnośląskie Centrum Badawcze Materiałów<br />

Funkcjonalnych i Biokompatybilnych”;<br />

„Nowe wydajne luminofory do oświetleń i koncentratorów<br />

słonecznych”; „Generation of Hydrogen<br />

by Kerosene Reforming via efficient and<br />

low emission new Alternative, innovative, refined<br />

technologies for aircraft application” GreenAir;<br />

„Centrum Badań Zjawisk Kooperatywnych”;<br />

„CLEANSPACE – Small debris removal by laser<br />

illumination and complementary technologies”.<br />

Instytut posiada certyfikaty:<br />

PN-EN ISO/IEC 17025:2005 „Ogólne wymagania<br />

dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych<br />

i wzorcujących”;<br />

PN-EN ISO 9000:2006 „System <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia jakością<br />

– Podstawy i terminologia”;<br />

PN-EN ISO/IEC 17000:2006 „Ocena zgodności.<br />

Terminologia i <strong>za</strong>sady ogólne”;<br />

PN-EN ISO 10012:2004 „System <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia pomiarami.<br />

Wymagania dotyczące procesów pomiarowych<br />

i wyposażenia pomiarowego”.<br />

Polskie Centrum Akredytacji – certyfikat AP 125,<br />

akredytacja ILAC; kompetencje właściciela państwowego<br />

wzorca jednostki miary przyznane przez<br />

Prezesa Głównego Urzędu Miar 28.03.2001 r.<br />

– Świadectwo Państwowego Wzorca Jednostki<br />

Miary nr 14 uznane przez Międzynarodowe<br />

Biuro Miar i Europejskie Stowarzyszenie Krajowych<br />

Instytutów Metrologicznych EURAMET.<br />

– 146 –

---

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

Wrocławskie Centrum Chemii i Biotechnologii.<br />

* 50-422 Wrocław, ul. Okólna 2<br />

( (71) 343-50-21, fax (71) 344-10-29<br />

: e-mail: intibs@int.pan.wroc.pl<br />

www.intibs.pl<br />

INSTYTUT OCEANOLOGII <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. inż. Janusz Pempkowiak<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. rzecz.<br />

<strong>PAN</strong> Stanisław Massel<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 168 pracowników, w tym 65 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 78<br />

prac, z tego 67 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano: 93<br />

projekty badawcze, w tym 15 <strong>za</strong>granicznych, 66<br />

<strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

34 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Określono szybkość odkładania (burial rates)<br />

węgla w bałtyckich osadach dennych. Mor<strong>za</strong> szelfowe,<br />

a wśród nich Morze Bałtyckie, stanowią<br />

istotny, ilościowo mało poznany, element w globalnym<br />

obiegu węgla. Stwierdzono, iż w osadach<br />

dennych Mor<strong>za</strong> Bałtyckiego, po uwzględnieniu<br />

strumienia powrotnego węgla z osadów do toni<br />

wodnej, „<strong>za</strong>grzebywanych” jest 0,87±0,32 Tg C<br />

rocznie, co stanowi 54% węgla deponowanego<br />

rocznie. Uzyskane wyniki pozwoliły na os<strong>za</strong>cowanie<br />

ilościowe roli osadów dennych w budżecie<br />

węgla w Bałtyku, m.in. posłużyły do obliczenia<br />

strumienia netto CO 2<br />

przez powierzchnię rozdziału<br />

woda morska – atmosfera. Otrzymana wartość<br />

charakteryzuje Bałtyk jako źródło CO 2<br />

przedostającego<br />

się do atmosfery.<br />

• Wyka<strong>za</strong>no, że pasywne metody akustyczne<br />

umożliwiają nie tylko dokonanie detekcji <strong>za</strong>łamującej<br />

się fali, lecz również jej prawidłowe<br />

sparametryzowanie: kierunek propagacji, częstotliwość<br />

fali wiatrowej, a także określenie stopnia<br />

pokrycia mor<strong>za</strong> pianą. Otrzymane wyniki wskazują<br />

na realne możliwości wykorzystania metod<br />

akustycznych w rozwią<strong>za</strong>niu <strong>za</strong>gadnień zwią<strong>za</strong>nych<br />

z rozkładem energii w widmie kierunkowym<br />

falowania. Uzyskane wyniki są unikatowe<br />

regionalnie, ale mogą również wnieść istotny<br />

wkład do wiedzy dotyczącej procesu dyssypacji<br />

energii falowej w wyniku <strong>za</strong>łamania w warunkach<br />

oceanicznych.<br />

• W projekcie „Źródła i transformacja chromoforowych<br />

rozpuszczonych związków organicznych<br />

wzdłuż Atlantyckiego Transektu Południkowego.<br />

Ocena z wykorzystaniem pomiarów widm<br />

matrycy wzbudzenia i emisji fluorescencji (AMT-<br />

CDOM)” określono właściwości optyczne i chemiczne<br />

wody w strefie epipelagicznej oraz w górnej<br />

warstwie strefy mezopelagicznej w wybranych<br />

prowincjach biogeograficznych na Północnym<br />

i Południowym Atlantyku. Określono m.in. skład<br />

jakościowy mies<strong>za</strong>niny rozpuszczonych związków<br />

organicznych. Wyka<strong>za</strong>no również, że we<br />

wszystkich badanych prowincjach biogeograficznych<br />

Oceanu Atlantyckiego występuje znacząca<br />

różnica składu mies<strong>za</strong>niny związków organicznych<br />

tworzących DOM znajdujących się w powierzchniowej<br />

i przypowierzchniowej warstwie<br />

wymies<strong>za</strong>nej i tych poniżej piknokliny. Opracowano<br />

modele, które umożliwiają wyznaczenie<br />

spektralnych pól światła w Oceanie w wybranych<br />

<strong>za</strong>kresach spektralnych i głębokości jak również<br />

wyznaczenie pionowych rozkładów widma.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Instytut prowadzi współpracę z partnerami<br />

szwedzkimi w <strong>za</strong>kresie wykorzystania biomasy<br />

do produkcji energii. Współpraca między polskimi<br />

i szwedzkimi naukowcami <strong>za</strong>owocowała<br />

uzyskaniem grantu pt. WAB „Wetlands, Algae<br />

and Biogas – A southern Baltic Sea Eutrophication<br />

Counteract Project” – „Mokradła (nieużytki),<br />

glony i biogaz – przeciwdziałanie eutrofi<strong>za</strong>cji<br />

południowego Bałtyku”. W przedsięwzięciu<br />

uczestniczą również przedstawiciele Urzędu<br />

Miasta Sopotu, Komunalnego Związku Gmin<br />

„Dolina Redy i Chylonki”, Pomorskiego Ośrodka<br />

Doradztwa Rolniczego w Gdańsku, Urzędu<br />

Mars<strong>za</strong>łkowskiego i Pomorskiego Centrum<br />

– 147 –

---

Badań i Technologii Środowiska (POMCERT).<br />

Miasto Sopot wspólnie z polskimi i szwedzkimi<br />

naukowcami, i instytucjami z kraju i <strong>za</strong>granicy,<br />

uczestniczy w projekcie badawczym, w wyniku<br />

którego ma powstać w mieście lub jego pobliżu<br />

biogazownia. Morskie glony, <strong>za</strong>legające w nadmiarze<br />

na sopockiej plaży, w okresie letnim,<br />

mają posłużyć do produkcji biogazu. Jeżeli to<br />

przedsięwzięcie przyniesie oczekiwane efekty, to<br />

dokuc<strong>za</strong>jące plażowiczom zwały morskich glonów<br />

gnijących na plaży <strong>za</strong>czną znikać z brzegów<br />

Bałtyku. W ramach tego projektu Pracownia Chemicznych<br />

Zanieczyszczeń Mor<strong>za</strong> IO <strong>PAN</strong> ulokowała<br />

stację monitoringową (in situ) przy molo<br />

w Sopocie oraz prowadziła monitoring różnych<br />

parametrów zwią<strong>za</strong>nych z eutrofi<strong>za</strong>cją. Korelacja<br />

danych uzyskanych ze stacji oraz z monitoringu<br />

strefy brzegowej w Sopocie dostarc<strong>za</strong> informacji<br />

na temat czynników sprzyjających występowaniu<br />

<strong>za</strong>kwitów sinicowych oraz nadmiernych ilości<br />

makroglonów przy plaży.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Z uwagi na coraz większe znaczenie badań<br />

z <strong>za</strong>kresu fish welfare (dobrostan ryb) podejmowane<br />

są próby znalezienia nowych fizjologicznych<br />

wskaźników jakości życia ryb. Dotyczy to<br />

<strong>za</strong>równo ryb hodowlanych, jak i dziko żyjących.<br />

W publikacji międzynarodowego zespołu naukowców<br />

Behavioural Indicators of Welfare in<br />

Farmed Fish, po raz pierwszy <strong>za</strong>proponowano<br />

wykorzystanie informacji na temat stężeń neurohormonów<br />

AVT i IT w mózgu ryb do opisu<br />

stresu socjalnego, jakiemu poddawane są ryby<br />

w hodowlach. Związek między stężeniem AVT<br />

i IT w poszczególnych częściach mózgu a kształtowaniem<br />

się struktury dominacji w grupie samców<br />

tilapii mo<strong>za</strong>mbijskiej (Oreochromis mossambicus)<br />

został opisany w publikacji Brain Levels<br />

of Arginine-Vasoticin and Isoticin in Dominant<br />

and Subordinate Males of a Cichlid Fish, która<br />

powstała jako efekt wspólnych badań prowadzonych<br />

z zespołem z Portugalii.<br />

• We współpracy z British Oceanographic Data<br />

Centre przygotowano ujednoliconą bazę danych<br />

dla 130 gatunków oceanicznych małżoraczków<br />

atlantyckich (Ostracoda) wraz z komplementarną<br />

bazą danych hydrologicznych oraz opracowaniem<br />

<strong>za</strong>kresu funkcjonalności narzędzi<br />

wstępnego przetwar<strong>za</strong>nia i <strong>za</strong>silania bazy. Przygotowana<br />

ba<strong>za</strong> danych umożliwi prowadzenie<br />

analiz biogeograficznych oraz stworzy podstawy<br />

do statystycznego modelowania rozmieszczenia<br />

Ostracoda w Oceanie Atlantyckim.<br />

• Zakończono reali<strong>za</strong>cję projektu „Radiacja<br />

w Dynamicznym Oceanie” (RaDyO) Biura Badań<br />

Naukowych Marynarki Wojennej USA we<br />

współpracy z naukowcami ze Scripps Institution<br />

of Oceanography University of California w San<br />

Diego, USA. W ramach tego projektu w Instytucie<br />

skonstruowano przyrząd „Underwater Porcupine<br />

Radiometer System” („Podwodny Jeż do<br />

Pomiarów Radiometrycznych”). Instrument ten<br />

<strong>za</strong>wiera 23 czujniki do pomiarów podstawowych<br />

charakterystyk pola światła, takich jak oświetlenie<br />

odgórne w różnych pasmach spektralnych<br />

oraz radiacja z różnych kierunków odgórnych.<br />

Czujniki mogą rejestrować podwodne światło<br />

z bardzo dużą szybkością w dużym <strong>za</strong>kresie<br />

dynamicznym zmian wielkości. Skonstruowany<br />

przyrząd posiada wymagania techniczne niezbędne<br />

do badań fluktuacji światła pod sfalowaną powierzchnią<br />

mor<strong>za</strong> w odróżnieniu od typowych<br />

radiometrów stosowanych w pomiarach oceanograficznych.<br />

Naukowcy z IO <strong>PAN</strong> prowadzili pomiary<br />

krótkookresowych fluktuacji pola światła<br />

w oceanie, powodowane falowaniem powierzchni<br />

mor<strong>za</strong>. W ramach współpracy przy reali<strong>za</strong>cji<br />

projektu powstała publikacja „Introduction to<br />

special section on Recent Advances In the Study<br />

of Optical Variability in the Near-Surface and<br />

Upper Ocean”.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Agata Dragan Akustyczna pasywna metoda s<strong>za</strong>cowania<br />

energii dyssypacji fal powierzchniowych<br />

w morzu;<br />

Michał Joachimc<strong>za</strong>k Ewolucja sieci genowych<br />

i embriogenezy w trójwymiarowym środowisku<br />

symulacyjnym;<br />

Anna Przyborska Cyrkulacja wód gruntowych<br />

wywołana falowaniem powierzchniowym w strefie<br />

brzegowej mor<strong>za</strong>.<br />

Centrum jest członkiem Centrum Badań Ziemi<br />

i Planet (GeoPlanet).<br />

– 148 –

---

Instytut należy do sieci naukowych: <strong>Polska</strong> Sieć<br />

Mikrobiologii Mor<strong>za</strong> (MIMO); Międzyinstytutowy<br />

Zespół Satelitarnych Obserwacji Środowiska<br />

Morskiego; Multidyscyplinarne badania<br />

geobiosystemu obs<strong>za</strong>rów polarnych (Naukowa<br />

Sieć Polarna); Polskie Centrum Nauki i Technologii<br />

Morskiej (PolMar); POLAND – AOD;<br />

MORCEKO - Morskie Centrum Eko-energetyki<br />

i Eko-systemu; Satelitarna kontrola środowiska<br />

Mor<strong>za</strong> Bałtyckiego – SatBałtyk.<br />

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

Maritime Aerosol Network (sieć koordynowana<br />

przez NASA); <strong>Polska</strong> Sieć Sztucznego<br />

Życia (Polish Network of Artificial Life, PNAL);<br />

„Implementation of high-through put genomic approaches<br />

to investigate the functioning of marine<br />

ecosystems and the biology of marine organisms”<br />

(Marine Genomics Europe – MGE), UE Network<br />

of Excellence; Consortium for Genomic Research<br />

on All Salmonids Project (cGRASP); Marine<br />

Biodiversity and Ecosystem Functioning EU Network<br />

of Excellence (MARBEF); EUR-OCEANS<br />

Consortium; EurOcean – The European Centre<br />

for Information on Marine Science and Technology;<br />

International Neuroinformatics Coordinating<br />

Facility; EUCog II – 2nd European Network for<br />

the Advancement of Artificial Cognitive Systems,<br />

Interaction and Robotics; ACTRIS – Aerosols,<br />

Clouds, and Trace gases Research InfraStructure<br />

Network; POLAR-AOD – Aerosols Optical<br />

Depth in Polar regions; ARCTOS Network –<br />

Arctic Marine ecosystem research network; EuroGOOS<br />

– European Global Ocean Observing<br />

System.<br />

* 81-712 Sopot, ul. Powstańców Wars<strong>za</strong>wy 55<br />

( (58) 731-17-20, fax (58) 551-21-30<br />

: e-mail: office@iopan.gda.pl<br />

www.iopan.gda.pl<br />

INSTYTUT WYSOKICH CIŚNIEŃ <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. I<strong>za</strong>bella Grzegory<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. rzecz.<br />

<strong>PAN</strong> Jerzy Kołodziejc<strong>za</strong>k<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 146 pracowników, w tym 65 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

86 prac, z tego 65 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

34 projekty badawcze, w tym 3 <strong>za</strong>graniczne,<br />

15 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

18 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Hyd<strong>rok</strong>syapatyt (HAP) jest naturalnym składnikiem<br />

kości, i produkowany jest dla leczenia<br />

uszkodzeń lub ubytków kości. Dostępny na<br />

rynku HAP nie jest wystarc<strong>za</strong>jąco resorbowalny.<br />

Wykorzystując unikatową technologię MSS<br />

(Mikrofalowo-Solvotermalnych Syntez), opracowaną<br />

w IWC <strong>PAN</strong>, otrzymano nanorozmiarowy<br />

proszek hyd<strong>rok</strong>syapatytu (GoHAP). GoHAP<br />

jest substancją dla którego można regulować c<strong>za</strong>s<br />

resorpcji, naśladujący naturalny HAP. Synte<strong>za</strong><br />

MSS nanoHAP otwiera drogę do opracowania<br />

resorbowalnych implantów kostnych. Zgłoszono<br />

<strong>za</strong>strzeżenie patentowe na sposób syntezy HAP,<br />

sposób spiekania, oraz na jego nazwę handlową<br />

GoHAP TM .<br />

• Przeprowadzono obliczenia struktury pasmowej<br />

nowego typu azotkowych struktur kwantowych<br />

<strong>za</strong>wierających supersieci InN/GaN i GaN/<br />

AlN. Tworzą je studnie kwantowe i bariery zbudowane<br />

z kilku warstw atomowych. Wbudowane<br />

w takich strukturach wysokie pola elektryczne<br />

prowadzą do charakterystycznych dla tego systemu<br />

unikatowych własności fizycznych, takich<br />

jak na przykład skośna (w przestrzeni rzeczywistej)<br />

przerwa energetyczna <strong>za</strong>mykająca się wraz<br />

ze wzrostem liczby warstw atomowych (więcej<br />

niż 4 warstwy dla supersieci InN/GaN). Rozpoczęto<br />

eksperymentalną weryfikację przewidywań<br />

teoretycznych. Przeprowadzono pomiary energii<br />

fotoluminescencji i jej <strong>za</strong>leżności ciśnieniowej<br />

w funkcji liczby warstw atomowych. Pomiary te<br />

wskazują, że światło emitowane przez supersieci<br />

InN/GaN wykazuje nieobserwowany dotychc<strong>za</strong>s<br />

charakter ekscytonów barierowych GaN zlokalizowanych<br />

w obs<strong>za</strong>rze studni InN.<br />

• Zajmowano się funkcjonali<strong>za</strong>cją powierzchniowych<br />

nanostruktur GaN (whiskers-nanoko-<br />

– 149 –

---

lumny), które <strong>za</strong> pomocą związków krzemoorganicznych<br />

pozwoliły na uzyskanie tzw. efektu<br />

superhydrofobowego nadającego powierzchniom<br />

właściwości samoczyszczące. Wynik ten jest<br />

bardzo ważny dla rozwoju technologii opartych<br />

na GaN biosensorów. Superhydrofobi<strong>za</strong>cja<br />

powierzchni ograniczy ich <strong>za</strong>nieczyszczenia<br />

biomakromolekułami i komórkami obecnymi<br />

w próbkach biologicznych, a przez to poprawi żywotność<br />

sensorów i powtar<strong>za</strong>lność ich wska<strong>za</strong>ń.<br />

• Zademonstrowano wydajne azotkowe diody<br />

superluminescencyjne (SLD) emitujące światło<br />

w <strong>za</strong>kresie 392 oraz 415 nm o rekordowej w skali<br />

światowej mocy optycznej 200 mW. SLD jest<br />

przyrządem łączącym <strong>za</strong>lety diody laserowej<br />

i elektroluminescencyjnej. Obs<strong>za</strong>r aktywny SLD<br />

tworzą studnie kwantowe InGaN/GaN. Kluczowa<br />

dla uzyskanego wyniku jest zoptymalizowana<br />

konstrukcja światłowodu. Emitowane światło<br />

<strong>za</strong>chowuje koherencję przestrzenną oraz sze<strong>rok</strong>ie<br />

widmo, natomiast eliminuje się szkodliwą dla<br />

niektórych <strong>za</strong>stosowań koherencję c<strong>za</strong>sową. SLD<br />

znajdą <strong>za</strong>stosowania w optycznej tomografii koherencyjnej<br />

(okulistyka i dermatologia) oraz mikroprojektorach<br />

i żyroskopach światłowodowych.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Opracowano metodę przeróbki plastycznej<br />

na zimno tytanu i kształtowania z niego prętów<br />

i drutów. Dzięki rozdrobnieniu ziaren do poziomu<br />

nanometrycznego uzyskano tytan posiadający<br />

o 50% wyższe własności wytrzymałościowe<br />

i o przeszło 30% wyższe własności zmęczeniowe<br />

w stosunku do tytanu stosowanego obecnie na<br />

implanty. Tytan opracowany przez IWC <strong>PAN</strong><br />

może być wykorzystywany w medycynie, np. na<br />

implanty dokostne lub stomatologiczne. Dodatkowo<br />

cenną cechą stosowania wysokociśnieniowej<br />

metody do przetwar<strong>za</strong>nia czystego Ti, jest wyeliminowanie<br />

w nim szkodliwych składników jak<br />

wanad, chrom, molibden i aluminium co podnosi<br />

biozgodność tego materiału w <strong>za</strong>stosowaniach<br />

medycznych.<br />

• Poka<strong>za</strong>no, że stosując odpowiednie impulsy<br />

ciśnieniowe (HPP) możliwa jest redukcja w mleku<br />

kobiecym ilości szkodliwych mikroorganizmów<br />

nawet o 8 rzędów wielkości, prowadząc<br />

do praktycznej steryli<strong>za</strong>cji. Jednocześnie wyka<strong>za</strong>no<br />

potencjalny brak wpływu takiego oddziaływania<br />

na własności immunologiczne i wybrane<br />

witaminy. Jest to istotny problem ogranic<strong>za</strong>jący<br />

stosowanie metody pastery<strong>za</strong>cji temperaturowej.<br />

Uzyskane w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym wyniki<br />

otwierają nieistniejące do tej pory możliwości<br />

<strong>za</strong>równo poprawy jakości pokarmu kobiecego,<br />

jak i <strong>za</strong>sadniczego wydłużenia okresu jego magazynowania.<br />

• Wyka<strong>za</strong>no że w niektórych <strong>za</strong>stosowaniach<br />

<strong>za</strong>miast przestrajalnego źródła laserowego korzystniejsze<br />

jest użycie kilku, lub kilkunastu dyskretnych<br />

długości fali. Skonstruowano i opatentowano<br />

urządzenie, pozwalające na wprowadzenie<br />

światła z 8 diod laserowych do jednego włókna<br />

światłowodowego. Wykonano prototypy dla laserów<br />

czerwonych (650 nm), niebieskich (445 nm)<br />

i fioletowych (405 nm). Opracowany sprzęgacz<br />

umożliwi szersze <strong>za</strong>stosowanie laserów niebieskich<br />

i fioletowych w dermatologii, do koagulacji<br />

naczyń krwionośnych dla leczenia naczyniaków<br />

oraz do terapii fotodynamicznej nowotworów.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z Instytutem Technicznym<br />

Słowackiej Akademii Nauk opracowano technologię<br />

wyciskania tytanu Tigr3, pozwalającą na<br />

silne rozdrobnienie jego struktury. Przeprowadzono<br />

badania cieplnej obróbki postdeformacyjnej<br />

wpływającej na wzrost wytrzymałości oraz<br />

plastyczności przerabianego plastycznie tytanu<br />

Tigr3. Opracowano technologię kumulacyjnego<br />

wyciskania hydrostatycznego stopu aluminium<br />

2024, bardzo trudno odkształcalnego w stanie<br />

przesyconym. Po dodatkowej postdeformacyjnej<br />

obróbce cieplnej uzyskano własności mechaniczne<br />

znacznie przewyżs<strong>za</strong>jące własności materiału<br />

komercyjnego oferowanego na rynku.<br />

• W ramach grantu „Badania grafenu otrzymywanego<br />

w procesie sublimacji SiC”, we współpracy<br />

z Uniwersytetem w Montpellier, opracowana<br />

została metoda fototrawienia SiC pod lokalnie<br />

nałożonymi warstwami grafenu.<br />

• Prace dotyczące wykorzystania do konstrukcji<br />

wydajnych azotkowych emiterów światła azotkowych<br />

struktur kwantowych nowego typu <strong>za</strong>wierających<br />

supersieci InN/GaN, doprowadziły do<br />

uzyskania kilku cennych wyników. Między in-<br />

– 150 –

---

nymi określono ich strukturę pasmową, przeprowad<strong>za</strong>jąc<br />

pełne obliczenia (z pierwszych <strong>za</strong>sad).<br />

Rozważane struktury tworzą studnie kwantowe<br />

i bariery zbudowane z kilku warstw atomowych.<br />

Wbudowane w takich strukturach wysokie pola<br />

elektryczne prowadzą do <strong>za</strong>skakujących własności<br />

fizycznych takich jak na przykład skośna<br />

(w przestrzeni rzeczywistej) przerwa energetyczna<br />

<strong>za</strong>mykająca się wraz ze wzrostem ilości<br />

warstw atomowych (więcej niż 4 warstwy dla<br />

supersieci InN/GaN). Prace te były prowadzone<br />

w ramach współpracy z Wydziałem Fizyki Uniwersytetu<br />

w Aarhus w Danii.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Instytut Wysokich Ciśnień <strong>PAN</strong> realizuje<br />

przedsięwzięcie pn. Park Innowacyjny Celestynów<br />

Unipress (PARK). Projekty realizowane<br />

w ramach przedsięwzięcia „Park Innowacyjny<br />

Celestynów Unipress – Budowa infrastruktury<br />

technicznej” oraz „Rozbudowa laboratoriów<br />

i stworzenie prototypów linii doświadc<strong>za</strong>lnych<br />

dla innowacyjnych technologii przygotowanych<br />

do wdrożenia przez grupy badawcze Instytutu<br />

Wysokich Ciśnień Polskiej Akademii Nauk” zostały<br />

uznane <strong>za</strong> kluczowe inwestycje dla województwa<br />

mazowieckiego i zostały wpisane do<br />

Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów<br />

Kluczowych dla Regionalnego Programu<br />

Operacyjnego Województwa Mazowieckiego.<br />

Uzyskano patent: „Sposób wytwar<strong>za</strong>nia proszku<br />

tlenku cynku”.<br />

Tytuł profesora uzyskał Witold Łojkowski.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Szymon Gr<strong>za</strong>nka Transport i rekombinacja nośników<br />

w złączowych heterostrukturach GaN/<br />

InGaN/AlGaN;<br />

Marcin Siekacz Mechanizmy wzrostu oraz własności<br />

struktur kwantowych GaN/AlGaN/InGaN<br />

wytwar<strong>za</strong>nych metodą epitaksji z wiązek molekularnych<br />

z plazmą azotową;<br />

Tomasz Strachowski Wpływ warunków syntezy<br />

na morfologię i właściwości nano tlenku cynku.<br />

Radiation: Materials, Generation, Detection and<br />

Applications”; Krajowa sieć naukowa „Nowe materiały<br />

i sensory dla optoelektroniki informatyki,<br />

energetyki i medycyny, optoelektronika, spintronika,<br />

materiały biologiczne”; sieć naukowa<br />

„Technologie i Systemy Fotowoltaiczne Nowych<br />

Generacji”; Sieć badawc<strong>za</strong> COST, Akcja MP0702<br />

„Towards Functional Sub-Wavelength Photonic<br />

Structures”; Międzynarodowa Sieć Naukowa<br />

„Nanomat”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Konsorcjum NANOMET; Konsorcjum LIME-<br />

DU; Konsorcjum „Uni-Lambda”, program IN-<br />

NOTECH NCBiR; Centrum Zaawansowanych<br />

Technologii Materiałów dla Opto- i Mikroelektroniki;<br />

Konsorcjum naukowo-przemysłowe<br />

„Polish Nitrides Semiconductors Development”<br />

ATU; Konsorcjum realizujące projekt ERA NET-<br />

MATERA o akronimie SONOSCA; Konsorcjum<br />

realizujące projekt o akronimie NANOFORCE,<br />

Konsorcjum NanoFate, Konsorcjum CEZA-<br />

MAT „Centrum Zaawansowanych Materiałów<br />

i Technologii”; Konsorcjum CePT „Centrum<br />

Badań Przedklinicznych i Technologii”; Konsorcjum<br />

START Konsorcjum realizujące projekt<br />

Pol-HEMT; Konsorcjum realizujące projekt<br />

POLARPOL; Konsorcjum realizujące projekt<br />

FLAGN; Konsorcjum realizujący projekt „Zielone<br />

i niebieskie nanostruktury laserowe wytwar<strong>za</strong>ne<br />

metodą epitaksji z wiązek molekularnych na<br />

podłożach krystalicznego azotku galu” w ramach<br />

programu INNOTECH.<br />

Instytutów jest członkiem klastrów: Otwocki<br />

Klaster Nowych Technologii; Wars<strong>za</strong>wski Klaster<br />

Materiałowy; Klaster „Lacto-feed – rozwój<br />

technologii leczenia żywieniowego”.<br />

* 01-142 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Sokołowska 29/37<br />

( (22) 632-50-10, fax (22) 632-42-18<br />

: e-mail: dyrekcja@unipress.waw.pl<br />

www.unipress.waw.pl<br />

Instytut należy do sieci naukowych: Sieć badawc<strong>za</strong><br />

COST, Akcja MP1204 „TERA-MIR<br />

– 151 –

---

MIĘDZYNARODOWE LABORATORIUM<br />

SILNYCH PÓL MAGNETYCZNYCH<br />

I NISKICH TEMPERATUR <strong>PAN</strong><br />

(Międzynarodowy Instytut<br />

Polskiej Akademii Nauk)<br />

Dyrektor: prof. dr hab. Jan Klamut (do<br />

30.06.<strong>2012</strong>)<br />

prof. dr hab. Mirosław Miller (od 01.07.<strong>2012</strong>)<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. akademik<br />

RAN Alexandr Andreev<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 41 pracowników, w tym 7 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 54<br />

prace, z tego 35 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano 10 <strong>za</strong>dań<br />

badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano 3 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Zbadano ciepło właściwe, dyfuzyjność i przewodnictwo<br />

cieplne manganitu (Sm,Sr)MnO 3<br />

w pobliżu punktu Curie (T c<br />

» 120 K) w polach<br />

do 15 T, obserwując nieoczekiwane zjawisko histerezy<br />

dla przejścia fazowego drugiego rod<strong>za</strong>ju.<br />

Zaproponowano model, który wyjaśnia występowanie<br />

histerezy jako konsekwencję istnienia<br />

punktu Curie kontrolowanego przez kooperatywny<br />

efekt Jahna-Tellera.<br />

• Po raz pierwszy przeprowadzono badania liniowej<br />

i objętościowej magnetostrykcji w związkach<br />

GdB 4<br />

i TmB 4<br />

w fazie AFM. Na podstawie oscylacji<br />

de Haas’a-van Alphen’a określono dla GdB 4<br />

właściwości powierzchni Fermiego i poka<strong>za</strong>no jej<br />

silnie anizotropowy charakter. Poka<strong>za</strong>no, że wraz<br />

ze wzrostem pola H występuje kurczenie się sieci<br />

krystalicznej, z wyjątkiem <strong>za</strong>kresu H » 11-13 T,<br />

gdzie obserwuje się wzrost objętości kryształu,<br />

któremu towarzyszy gwałtowny wzrost magnety<strong>za</strong>cji.<br />

Poka<strong>za</strong>no, że magnetostrykcja w TmB 4<br />

jest<br />

silnie anizotropowa i ma charakter jednojonowy,<br />

natomiast w GdB 4<br />

nie ma takich właściwości.<br />

• Zbadano strukturalne, magnetyczne i magnetokaloryczne<br />

właściwości roztworów stałych<br />

Ho 1-x<br />

Er x<br />

Co 2<br />

dla 0.1 £ x £ 0.5. Wyniki badań magnetycznych<br />

przedyskutowano w ramach teorii<br />

Landaua, uzyskując dobrą zgodność pomiędzy<br />

eksperymentem a modelem. W oparciu o równania<br />

Maxwella wyliczono zmianę entropii zwią<strong>za</strong>ną<br />

z występującym w T ~ 70 K przejściem fazowym<br />

z fazy PM do ferrimagnetycznej. Wyliczona<br />

wartość DS » 5 J/molK powoduje, że badany<br />

materiał może mieć <strong>za</strong>stosowanie w chłodzeniu<br />

magnetycznym.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Badano wpływ pola magnetycznego na właściwości<br />

elektryczne cienkowarstwowych heterostruktur<br />

typu GaAs/AlGaAs cechujących się<br />

występowaniem studni kwantowych.<br />

• Przebadano temperaturowe i polowe <strong>za</strong>leżności<br />

namagnesowania czteroskładnikowych<br />

faz Lavesa (Tb,Gd,Dy)Co 2<br />

, wykazując istnienie<br />

silnego efektu MCE. Z uwagi na tę właściwość<br />

w.wym. substancje mogą mieć <strong>za</strong>stosowanie<br />

w tzw. chłodziarkach magnetycznych.<br />

• Przeprowadzono badania parametrów nadprzewodzących,<br />

głównie wartości prądów krytycznych,<br />

w komercyjnych taśmach nadprzewodników<br />

wysokotemperaturowych poddanych<br />

działaniu plazmowych fal udarowych. Stwierdzono,<br />

że działanie fal poleps<strong>za</strong> parametry taśm.<br />

Laboratorium wchodzi w skład Centrum Badań<br />

Materiałów Zaawansowanych i Struktur Inteligentnych.<br />

* 53-421 Wrocław, ul. Gajowicka 95<br />

(/fax: (71) 390-71-14, fax (71) 361-27-21<br />

: e-mail: intlab@ml.pan.wroc.pl<br />

www.ml.pan.wroc.pl<br />

Pomocnic<strong>za</strong> jednostka naukowa <strong>PAN</strong><br />

nadzorowana przez<br />

Wydział III Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi<br />

MUZEUM ZIEMI<br />

Dyrektor: dr Rys<strong>za</strong>rd Szczęsny<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Krzysztof Jaworowski<br />

– 152 –

---

Muzeum <strong>za</strong>trudnia 45 pracowników, w tym 2<br />

naukowych (<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 39<br />

prac, z tego 1 w recenzowanym c<strong>za</strong>sopiśmie o <strong>za</strong>sięgu<br />

międzynarodowym; realizowano 6 <strong>za</strong>dań<br />

badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano 2 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Anali<strong>za</strong> zmienności litofacjalnej i zespołów<br />

biotycznych obecnych w osadach wapiennych,<br />

budujących niemal 300 kilometrowe pasmo<br />

Wzgórz Miodoborów w <strong>za</strong>chodniej Ukrainie<br />

i Mołdawii pozwoliła stwierdzić obecność dwóch<br />

generacji osadów rafowych – bogatych w skamieniałości<br />

górnbadeńskich i wyraźnie uboższych<br />

sarmackich. Uznano, że to zróżnicowanie jest<br />

efektem drastycznej zmiany warunków sedymentacji<br />

na tym obs<strong>za</strong>rze. Pełnomorski zbiornik<br />

późnobadeński w wyniku dźwigania podłoża<br />

przeistoczył się w sarmacie w izolowany basen,<br />

w którym składane były osady wieńczące sukcesję<br />

utworów miocenu w tej części <strong>za</strong>padliska<br />

przedkarpackiego.<br />

• Opisano pierwsze znalezisko gatunku przegrzebka<br />

Parvamussium fenestratum (Forbes,<br />

1844) z miocenu Paratetydy. Jego obecność została<br />

stwierdzona w utworach górnego badenu<br />

<strong>za</strong>chodniej Ukrainy (wiercenie Surża), Polski<br />

(Monastyrz i Długi Goraj, Roztocze) i Węgier<br />

(Makkoshotyka, góry Tokaj). Dotychc<strong>za</strong>s z osadów<br />

Paratetydy notowane były cztery gatunki Parvamussium.<br />

Ich obecność pozwala rozpoziomować<br />

osady oligocenu i miocenu facji basenowej<br />

Paratetydy. Opublikowano dane o występowaniu<br />

w utworach neogenu Paratetydy i prowincji medyterańskiej<br />

wszystkich gatunków Parvamussium<br />

tj. P. bronni (Mayer, 1861), P. duodecimlamellatum<br />

(Bronn, 1831), P. felsineum (Foresti, 1893),<br />

P. fenestratum (Forbes, 1844) i P. miopliocenicum<br />

(Ruggieri, 1949). Na podstawie danych z literatury<br />

przedstawiono, jak od wczesnej kredy zmieniły<br />

się biologiczne i geograficzne wymagania przedstawicieli<br />

rod<strong>za</strong>ju Parvamussium Sacco, 1897.<br />

• W wyniku przeprowadzonych badań diagnostycznych<br />

pasm IR (podczerwień) bursztynu <strong>za</strong><br />

pomocą przystawki ATR, które objęły bursztyn<br />

po modyfikacji oraz bursztyn wietrzejący w warunkach<br />

naturalnych, uzyskano różne widma. Porównanie<br />

zmian widm dla obu rod<strong>za</strong>jów materiału<br />

dało satysfakcjonujące wyniki, które pomogą<br />

w identyfikacji coraz powszechniej modyfikowanego<br />

bursztynu.<br />

• Uka<strong>za</strong>ła się monografia Bursztyn w Polsce<br />

i na świecie – polsko-angielskie kompendium<br />

wiedzy o bursztynie uwzględniające najnowszą<br />

literaturę przedmiotu. Omawia genezę, nazewnictwo<br />

i obróbkę sukcynitu oraz innych żywic<br />

kopalnych w perspektywie światowej, historię ich<br />

obecności w naszej kulturze i zwią<strong>za</strong>ne z nimi<br />

tradycje. Prezentuje również badania <strong>za</strong>chowanych<br />

w nich szczątków roślin i zwierząt. Odnosi<br />

się również do istotnego problemu imitacji.<br />

Działalności jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Na potrzeby Biura Ochrony Środowiska,<br />

Urzędu Miasta Stołecznego Wars<strong>za</strong>wy sporządzono<br />

opinie, wraz z dokumentacją fotograficzną,<br />

10 głazów narzutowych, które zostały uznane <strong>za</strong><br />

pomniki przyrody nieożywionej: (ul. Przyokopowa<br />

– 3 głazy, Lotnisko Chopina – 3 głazy, Wilanów<br />

– 1 głaz, Al. Krakowska – 1 głaz, ul. Grójecka<br />

– 1 głaz, ul. Poleczki – 1 głaz).<br />

Dodatkowo dla 20 pomnikowych głazów narzutowych<br />

opracowano treść tablic edukacyjnych, które<br />

mają zostać umieszczone w ich bezpośrednim<br />

sąsiedztwie (część tekstowa, graficzne materiały<br />

ilustracyjne oraz opisy wraz z charakterystyką<br />

petrograficzną).<br />

Inna działalność:<br />

• Oprócz wystaw stałych, w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u w siedzibie<br />

Muzeum prezentowano 15 wystaw i pokazów<br />

wystawienniczych. Po<strong>za</strong> siedzibą Muzeum<br />

<strong>za</strong>prezentowano 8 wystaw m.in. wystawę „Zac<strong>za</strong>rowany<br />

Świat Bursztynu – naturalny bursztyn<br />

Bałtycki”, która eksponowana była na Międzynarodowych<br />

Targach Bursztynu „Ambermart” oraz<br />

„Bursztyn nie tylko nad Bałtykiem” przedstawiona<br />

na Międzynarodowych Targach „Złoto-Srebro-C<strong>za</strong>s”.<br />

Muzeum brało udział w przedsięwzięciach<br />

promujących i popularyzujących wyniki<br />

badań naukowych m.in. na Festiwalu Nauki,<br />

Pikniku Naukowym Polskiego Radia i Centrum<br />

Nauki Kopernik, Pikniku Geologicznym na Wy-<br />

– 153 –

---

dziale Geologii Uniwersytetu Wars<strong>za</strong>wskiego.<br />

Muzeum Ziemi było również organi<strong>za</strong>torem<br />

konferencji „Amberif <strong>2012</strong>” oraz seminarium<br />

szkoleniowego „Origin of Amber”.<br />

• W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym udostępniano 4058<br />

okazów z własnych zbiorów do badań naukowych<br />

prowadzonych samodzielnie lub we współpracy<br />

z Muzeum przez pracowników instytucji zewnętrznych<br />

(krajowych i <strong>za</strong>granicznych), w tym<br />

3811 paleozoologicznych, 22 paleobotaniczne,<br />

225 bursztynu. Do celów wystawienniczych,<br />

jako elementy wystaw przygotowanych przez<br />

zewnętrzne placówki muzealne udostępniono<br />

809 okazów i dokumenty archiwalne (prezentowane<br />

w Wars<strong>za</strong>wie, Kutnie, Gdańsku, Strzegowie<br />

i Częstochowie). Do celów edukacyjnych<br />

udostępniono 12 okazów mineralogicznych jako<br />

ilustracje do <strong>za</strong>jęć szkolnych.<br />

• Pracownicy Muzeum na rzecz instytucji zewnętrznych<br />

(krajowych i <strong>za</strong>granicznych) wykonali<br />

ekspertyzy dotyczące: oznac<strong>za</strong>nia okazów<br />

– dla 11 instytucji i kilkunastu prywatnych kolekcjonerów;<br />

konserwacji okazów – dla 1 instytucji;<br />

konsultacji – dla 16 podmiotów oraz dokonano<br />

53 ocen i recenzji opracowań naukowych.<br />

Muzeum Ziemi jest członkiem konsorcjum naukowego<br />

„Narodowego Muzeum Przyrodniczego”.<br />

* 00-488 Wars<strong>za</strong>wa, Al. Na Skarpie 20/26 i 27<br />

( (22) 629-74-79, fax (22) 629-74-97<br />

: e-mail: sekretariat@mz.pan.pl,<br />

rszczesny@mz.pan.pl<br />

www.mz.pan.pl<br />

– 154 –

---

Centra Polskiej Akademii Nauk<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u w Akademii działały centra powołane<br />

zgodnie z art. 57 ustawy z dnia 30 kwietnia<br />

2010 r. o Polskiej Akademii Nauk: Centrum<br />

Badań Ziemi i Planet (GeoPlanet); Interdyscyplinarne<br />

Centrum Nauk Fizycznych, Chemicznych<br />

i Medycznych (ICNFCM); Centrum Badań Materiałów<br />

Zaawansowanych i Struktur Inteligentnych.<br />

Centra te współpracowały z Wydziałem III<br />

Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi <strong>PAN</strong>.<br />

Początkowo Centrum Badań Ziemi i Planet<br />

(GeoPlanet) zrzes<strong>za</strong>ło cztery instytuty Polskiej<br />

Akademii Nauk: Centrum Badań Kosmicznych<br />

<strong>PAN</strong>, Instytut Geofizyki <strong>PAN</strong>, Instytut Nauk<br />

Geologicznych <strong>PAN</strong>, Instytut Oceanologii <strong>PAN</strong>.<br />

Na mocy porozumienia w sprawie przystąpienia<br />

do Centrum nowego członka, w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u do<br />

GeoPlanet przystąpiło Centrum Astronomiczne<br />

im. Mikołaja Kopernika <strong>PAN</strong>.<br />

Instytuty skupione w Centrum realizowały<br />

projekty badawcze znajdujące się na liście Polskiej<br />

Mapy Drogowej Infrastruktury Badawczej<br />

MNiSW, stanowiące polski wkład w międzynarodowy<br />

projekt z mapy drogowej ESFRI (nauki<br />

o Ziemi): EPOS – System Obserwacji Płyty Europejskiej;<br />

EURO-ARGO – Globalny System<br />

Obserwacji Oceanów; PolarPOL – Polskie Multidyscyplinarne<br />

Laboratorium Badań Polarnych.<br />

Instytuty GeoPlanet były również <strong>za</strong>angażowane<br />

w reali<strong>za</strong>cję innych wspólnych projektów, jak np.<br />

Eduscience, PolandS<strong>PAN</strong>, BRITE: Pierwszy Polski<br />

Satelita Naukowy, QUARC.<br />

Jednostki Centrum GeoPlanet podejmują<br />

wspólne działania w <strong>za</strong>kresie dostępnej infrastruktury<br />

badawczej poszczególnych instytutów.<br />

Na Polskiej Stacji Polarnej w Hornsundzie<br />

(Spitsbergen) prowadzono badania w ramach<br />

międzynarodowego projektu „Arctic Climate and<br />

Environment of the Nordic Seas and the Svalbard<br />

– Greenland Area (AWAKE)” w <strong>za</strong>kresie<br />

wpływu słodkich wód lodowcowych na zmianę<br />

ekosystemów morskich (Instytut Oceanologii<br />

<strong>PAN</strong>, Instytut Geofizyki <strong>PAN</strong>). W ramach międzynarodowego<br />

Programu Monitoringu Jonosfery<br />

prowadzono tam w trybie ciągłym obserwacje/<br />

pomiary scyntylacji jonosfery (Centrum Badań<br />

Kosmicznych <strong>PAN</strong>, Instytut Geofizyki <strong>PAN</strong>).<br />

Na Zamku Książ w Wałbrzychu mieści się Obserwatorium<br />

Sejsmologiczne Instytutu Geofizyki<br />

<strong>PAN</strong>, które wchodzi w skład Polskiej Sieci<br />

Sejsmologicznej. W Obserwatorium prowadzona<br />

jest rejestracja i interpretacja wstrząsów sejsmicznych.<br />

W podziemiach Zamku mieści się też<br />

Laboratorium Geodynamiczne (Centrum Badań<br />

Kosmicznych <strong>PAN</strong>) <strong>za</strong>rejestrowane w Międzynarodowym<br />

Centrum Pływów Ziemskich w Brukseli.<br />

Laboratorium prowadzi ciągłe obserwacje linii<br />

pionu. Na statku badawczym „Oceania” (Instytut<br />

Oceanologii <strong>PAN</strong>) prowadzone są badania w ramach<br />

międzynarodowego Programu European<br />

Marine Biodiversity Sites (BIODAFF) z wykorzystaniem<br />

infrastruktury badawczej dostępnej na<br />

Stacji Polarnej na Spitsbergenie w celu ciągłych<br />

badań morskiej bioróżnorodności obs<strong>za</strong>rów arktycznych.<br />

Przewodniczący Centrum podpisał porozumienie<br />

w sprawie współpracy z German Research<br />

Centre for Geosciences, jednym z największych<br />

europejskich centrów <strong>za</strong>jmujących się badaniami<br />

Ziemi. Centrum Badań Ziemi i Planet GeoPlanet<br />

zostało przyjęte do konsorcjum ośmiu wiodących<br />

europejskich ośrodków badawczych w dziedzinie<br />

nauk o Ziemi. Celem działania tego elitarnego<br />

konsorcjum jest przygotowywanie badań naukowych<br />

oraz planów budowy infrastruktury badawczej<br />

służącej badaniom Ziemi od skali nano- po<br />

wymiar planetarny, dla lepszego zrozumienia mechanizmów<br />

rządzących geosystemem. Obok Centrum<br />

Badań Ziemi i Planet (GeoPlanet) w skład<br />

konsorcjum wchodzą: German Research Centre<br />

for Geosciences (GFZ, Potsdam, Germany), Natural<br />

Environment Research Council, British Geological<br />

Survey (NERC-BGS, UK), Istituto Nazionale<br />

di Geofisica e Vulcanologia (INGV, Italy),<br />

Die Eidgenössische Technische Hohschule (ETH,<br />

Zürich, Switzerland), L’institut de physique du<br />

Globe (IPGP, Paris, France), Institute of Earth<br />

Sciences „Jaume Almera” (ICTJA-CSIC, Barcelona,<br />

Spain), Utrecht University (The Netherlands).<br />

Centrum GeoPlanet podjęło inicjatywę wspólnego<br />

wydawania międzynarodowej serii wydawniczej<br />

„GeoPlanet: Earth and Planetary Sciences”<br />

obejmującej wszystkie dziedziny wiedzy reprezentowane<br />

przez instytuty Centrum. W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

w tej serii uka<strong>za</strong>ły się monografie:<br />

Carbon Cycling in the Baltic Sea oraz Modelling<br />

Water Flow in Unsaturated Porous Media.<br />

– 155 –

---

Centrum GeoPlanet uczestniczyło w licznych<br />

impre<strong>za</strong>ch popularyzujących badania naukowe,<br />

m.in. w Pikniku Naukowym Polskiego Radia<br />

i Centrum Nauki Kopernik, w Raciborskich<br />

Dniach Nauki i Techniki. Konwersatorium Centrum<br />

GeoPlanet kontynuowało wykłady popularnonaukowe<br />

adresowane do pracowników i doktorantów<br />

instytutów GeoPlanet oraz studentów<br />

i wszystkich <strong>za</strong>interesowanych badaniami Ziemi<br />

i kosmosu. Konwersatoria, w <strong>za</strong>leżności od tematyki,<br />

odbywają się w różnych instytutach Geo-<br />

Planet i są transmitowane do innych instytutów.<br />

Interdyscyplinarne Centrum Nauk Fizycznych,<br />

Chemicznych i Medycznych (ICNFCM)<br />

utworzyły: Instytut Farmakologii <strong>PAN</strong>, Instytut<br />

Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodnic<strong>za</strong>ńskiego<br />

<strong>PAN</strong> oraz Instytut Katalizy i Fizykochemii<br />

Powierzchni im. Jerzego Habera <strong>PAN</strong>. Skład<br />

Centrum został poszerzony o Centrum Onkologii<br />

Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.<br />

Utworzono wspólne seminarium, na którym<br />

prezentowane są referaty naukowe, mające na<br />

celu zidentyfikowanie potencjalnych obs<strong>za</strong>rów<br />

wspólnych badań dla pracowników naukowych<br />

jednostek tworzących Centrum. W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

tematyka seminariów obejmowała<br />

m.in. <strong>za</strong>gadnienia radioterapii protonowej,<br />

diagnostyki onkologicznej, badań neutronowych<br />

w naukach o życiu. Centrum współpracuje z krakowskim<br />

Konsorcjum im. Mariana Smoluchowskiego,<br />

które uzyskało status Krajowego Naukowego<br />

Ośrodka Wiodącego. Działania te zmier<strong>za</strong>ją<br />

do integracji krakowskiego ośrodka naukowego.<br />

Interdyscyplinarny charakter Centrum umożliwia<br />

starania o uzyskanie grantu Narodowego Centrum<br />

Nauki w konkursie Symfonia. W tej sprawie<br />

podjęto decyzję o utworzeniu wspólnego zespołu.<br />

Uchwałą nr 57/<strong>2012</strong> z dnia 6 listopada <strong>2012</strong> r.<br />

Prezydium <strong>PAN</strong> utworzyło Centrum Badań Materiałów<br />

Zaawansowanych i Struktur Inteligentnych.<br />

Przedmiotem działania Centrum jest<br />

koordynacja badań eksperymentalnych i teoretycznych<br />

oraz przedsięwzięć o charakterze<br />

wdrożeniowym, a także kształcenie kadry w <strong>za</strong>kresie<br />

fizykochemii, technologii oraz inżynierii<br />

złożonych struktur, głównie na bazie materiałów<br />

magnetycznych i nadprzewodzących, perspektywicznych<br />

dla nowatorskich <strong>za</strong>stosowań w nowoczesnych<br />

gałęziach techniki. W ramach Centrum<br />

będą współpracowały: Instytut Niskich Temperatur<br />

i Badań Strukturalnych im. Włodzimier<strong>za</strong><br />

Trzebiatowskiego <strong>PAN</strong>, Instytut Fizyki Molekularnej<br />

<strong>PAN</strong>, Międzynarodowe Laboratorium Silnych<br />

Pól Magnetycznych i Niskich Temperatur<br />

(Międzynarodowy instytut <strong>PAN</strong>), Instytut Fizyki<br />

Uniwersytetu Śląskiego i Instytut Elektrotechniki<br />

w Wars<strong>za</strong>wie.<br />

– 156 –

---

Czł. koresp. <strong>PAN</strong> Marian Kaźmierkowski<br />

Dziekan Wydziału IV Nauk Technicznych <strong>PAN</strong><br />

Na koniec <strong>2012</strong> r. Wydział IV Nauk Technicznych<br />

<strong>PAN</strong> liczył 73 członków krajowych <strong>PAN</strong><br />

(39 rzeczywistych i 34 korespondentów) oraz 37<br />

członków <strong>za</strong>granicznych.<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym Wydział dwukrotnie<br />

spotykał się na zebraniach plenarnych.<br />

• Pierwsze posiedzenie odbyło się 12 kwietnia.<br />

Zebrani wysłuchali wykładu czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Józefa Dubińskiego, dyrektora Głównego<br />

Instytutu Górnictwa na temat wyzwań nauk<br />

górniczych w świetle przyszłych potrzeb gospodarki<br />

polskiej. Dyskusja po referacie dotyczyła<br />

między innymi <strong>za</strong>sobów gazu łupkowego oraz<br />

możliwości i kosztów wydobycia tego surowca.<br />

W trakcie zebrania członkowie Akademii Młodych<br />

Uczonych: dr hab. Tomasz Markowski, dr<br />

hab. Magdalena Rucka, dr Katarzyna Rutkowska,<br />

dr hab. Roman Szewczyk <strong>za</strong>prezentowali członkom<br />

Wydziału swoje <strong>za</strong>interesowania badawcze<br />

i dotychc<strong>za</strong>sowe osiągnięcia. Prof. Rys<strong>za</strong>rd Pohorecki<br />

przedstawił podsumowanie prac Komisji<br />

ds. sekcji. Członkowie Wydziału nie zdecydowali<br />

się podzielić Wydziału na sekcje. Przyjęto<br />

nowy regulamin nagród naukowych Wydziału.<br />

Kierownictwo Wydziału <strong>za</strong>proponowało członkom<br />

Wydziału wzięcie udziału w dyskusji <strong>za</strong>inicjowanej<br />

przez wiceprezesa <strong>PAN</strong> prof. Rys<strong>za</strong>rda<br />

Góreckiego na temat misji i strategicznych celów<br />

Akademii.<br />

• Drugie zebranie plenarne Wydziału odbyło<br />

się 18 października. Członkowie Akademii Młodych<br />

Uczonych kontynuowali swoje prezentacje.<br />

Wystąpili: dr hab. Marcin Bizukojć, dr hab. Sławomir<br />

Gruszczyński, dr hab. Dominik Dorosz<br />

oraz dr Adrian Kosowski. Dalszy ciąg miała również<br />

dyskusja odnośnie do <strong>za</strong>sobów geologicznych<br />

kraju, ich dotychc<strong>za</strong>sowego wykorzystania<br />

i perspektyw. Informację na temat działalności<br />

jednostki naukowej Wydziału oddelegowanej do<br />

badań nad tymi <strong>za</strong>gadnieniami – Instytutu Gospodarki<br />

Surowcami Mineralnymi i Energią <strong>PAN</strong><br />

w Krakowie – przedstawił dyrektor Instytutu<br />

prof. Eugeniusz Mokrzycki. Przewodniczący Komisji<br />

Nagród Naukowych Wydziału prof. Władysław<br />

Włosiński podsumował przebieg konkursu<br />

i przedstawił kandydatów do nagród wyłonionych<br />

w głosowaniach czterech podkomisji. Nagrody<br />

naukowe przyznano sześciu naukowcom.<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym <strong>za</strong>kończono trzy<br />

konkursy na dyrektorów instytutów. Od 1 kwietnia<br />

funkcję dyrektora Instytutu Podstaw Inżynierii<br />

Środowiska <strong>PAN</strong> pełni dr Franciszek Pistelok.<br />

W Instytucie Budownictwa Wodnego <strong>PAN</strong> od<br />

1 września dyrektorem jest prof. Andrzej Sawicki.<br />

Instytutem Gospodarki Surowcami Mineralnymi<br />

i Energią <strong>PAN</strong> od 1 stycznia 2013 <strong>rok</strong>u kieruje<br />

prof. Eugeniusz Mokrzycki.<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> Wydział kontynuował regularne<br />

wydawanie kwartalnika „Bulletin of the Polish<br />

Academy of Sciences. Technical Sciences”.<br />

W kolejnych numerach wydrukowano prace<br />

mieszczące się w następujących blokach tematycznych:<br />

„Topology optimi<strong>za</strong>tion and sensitivity<br />

analysis” (vol. 60, nr 2), „Data mining in bioengineering.<br />

Selected problems of robot control”<br />

(vol. 60, nr 3), „Laser technology and applications.<br />

Papers based on selected presentations of<br />

XI National Conference of Electronics” (vol. 60,<br />

nr 4). W numerze pierwszym „Varia” (vol. 60,<br />

nr 1) uka<strong>za</strong>ły się wartościowe prace z różnych<br />

dyscyplin nauk technicznych. Kwartalnik do<br />

czerwca <strong>2012</strong> <strong>za</strong>jmował 41. pozycję na świecie<br />

w <strong>za</strong>kresie „Engineering” i jest jedynym polskim<br />

c<strong>za</strong>sopismem z <strong>za</strong>kresu nauk technicznych, które<br />

do czerwca <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u posiadało indeks Q1.<br />

Impact Factor kwartalnika <strong>za</strong> 2011 <strong>rok</strong> wynosi<br />

0,966. W ostatniej punktacji Ministerstwa Nauki<br />

i Szkolnictwa Wyższego uzyskał 30 punktów.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u dziekan Wydziału współdziałał<br />

z Biurem Współpracy z Zagranicą <strong>PAN</strong> w <strong>za</strong>kresie<br />

oceny merytorycznej projektów przeznaczonych<br />

do reali<strong>za</strong>cji w ramach współpracy koordynowanej<br />

przez <strong>PAN</strong>, w których stronę polską<br />

reprezentują instytuty naukowe Wydziału IV. Ponadto<br />

dziekan Wydziału i przewodniczący Rady<br />

Kuratorów uczestniczyli w opiniowaniu projektów<br />

rozporządzeń ministrów: nauki i szkolnictwa<br />

wyższego, gospodarki, środowiska, infrastruktury.<br />

Nagrody i wyróżnienia naukowe<br />

Laureatami nagród naukowych Wydziału zostali:<br />

dr Łukasz Dębowski z Instytutu Podstaw Informatyki<br />

<strong>PAN</strong> <strong>za</strong> cykl samodzielnych artykułów<br />

– 157 –

---

z <strong>za</strong>kresu lingwistyki komputerowej; dr hab. inż.<br />

Jarosław Guziński z Politechniki Gdańskiej <strong>za</strong><br />

monografię Układy napędowe z silnikami indukcyjnymi<br />

i filtrami wyjściowymi falowników. Zagadnienia<br />

wybrane; dr inż. Kinga Skalska z Politechniki<br />

Łódzkiej <strong>za</strong> pracę doktorską „Badanie<br />

procesu utleniania tlenków azotu <strong>za</strong> pomocą ozonu”.<br />

Nagrodę im. Wacława Ols<strong>za</strong>ka otrzymała dr<br />

hab. inż. Katarzyna Kowalczyk-Gajewska z Instytutu<br />

Podstawowych Problemów Techniki <strong>PAN</strong><br />

<strong>za</strong> monografię habilitacyjną Micromechanical<br />

Modeling of Metals and Alloys of High Specific<br />

Strengths. Nagrodą im. Bohdana Stefanowskiego<br />

<strong>za</strong> cykl dziesięciu artykułów przedstawiający<br />

autorski algorytm rozwiązywania odwrotnego<br />

<strong>za</strong>gadnienia Stefana uhonorowano dr. hab. inż.<br />

Damiana Słotę z Politechniki Śląskiej. Nagroda<br />

im. Witolda Budryka została przyznana dr. hab.<br />

Adamowi Smolińskiemu z Głównego Instytutu<br />

Górnictwa <strong>za</strong> rozprawę habilitacyjną Niekonwencjonalne<br />

metody wykorzystywania węgla kamiennego<br />

do otrzymywania gazu bogatego w wodór.<br />

Uroczystość wręczenia tych wyróżnień odbyła<br />

się 6 grudnia w siedzibie Wydziału.<br />

Członkowie Wydziału zostali uhonorowani<br />

tytułami doktora honoris causa uczelni: Akademii<br />

Medycznej im Piastów Śląskich we Wrocławiu<br />

– prof. Romuald Będziński, Politechniki Białostockiej<br />

– prof. Zenon Mróz, Akademii Górniczo-<br />

Hutniczej – prof. Józef Dubiński, Politechniki<br />

Kos<strong>za</strong>lińskiej – prof. Michał Białko, Politechniki<br />

Rzeszowskiej – prof. Tadeusz Kaczorek, Uniwersytetu<br />

Zielonogórskiego – prof. Marian Kaźmierkowski.<br />

Prof. Władysław Findeisen otrzymał<br />

najwyższe odznaczenie państwowe – Order Orła<br />

Białego. Został także odznaczony Orderem Świętego<br />

Grzegor<strong>za</strong> Wielkiego (Krzyż Komandorski<br />

z Gwiazdą). Prof. Władysława Włosińskiego uhonorowano<br />

Medalem Politechniki Wars<strong>za</strong>wskiej.<br />

Prof. Jacek Błażewicz został laureatem Nagrody<br />

Kopernika (Copernicus Prize). Prof. Józef Korbicz<br />

otrzymał Złotą Odznakę Polskiego Towarzystwa<br />

Elektroniki Teoretycznej i Stosowanej.<br />

Stowarzyszenie Inżynierów Mechaników w Czechach<br />

wyróżniło prof. Romualda Będzińskiego<br />

Medalem Leonarda da Vinci 2011. Prof. Jan M.<br />

Wójcicki został członkiem The International Academy<br />

for Medical and Biological Engineering.<br />

Działalność komitetów naukowych<br />

i problemowych<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u przy Wydziale IV Nauk Technicznych<br />

<strong>PAN</strong> funkcjonowało 21 komitetów naukowych<br />

oraz 3 komitety problemowe.<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym odbył się II etap<br />

wyborów do komitetów naukowych. W komitetach,<br />

w których wybory nie <strong>za</strong>kończyły się<br />

w 2011 <strong>rok</strong>u, dokonano uzupełniających wyborów<br />

dodatkowych członków-specjalistów, ustalono<br />

też strukturę niektórych komitetów.<br />

Praca komitetów koncentrowała się na działalności<br />

naukowej oraz populary<strong>za</strong>cji nauki<br />

w sferze <strong>za</strong>interesowań komitetów poprzez: organizowanie<br />

i współorganizowanie konferencji,<br />

sympozjów i seminariów naukowych, a także na<br />

prowadzeniu działalności wydawniczej. Istotną<br />

sferą aktywności komitetów było utrzymywanie<br />

kontaktów z <strong>za</strong>granicznymi ośrodkami naukowymi,<br />

organi<strong>za</strong>cjami i stowarzyszeniami, między innymi<br />

poprzez wspólne publikacje z naukowcami<br />

z <strong>za</strong>granicy, recenzowanie projektów badawczych<br />

Unii Europejskiej czy recenzowanie referatów na<br />

konferencje <strong>za</strong>graniczne. Komitety występowały<br />

o nagrody naukowe Wydziału IV oraz opiniowały<br />

nagrody Prezesa Rady Ministrów. Działalność<br />

poszczególnych komitetów opierała się głównie<br />

na pracy sekcji i zespołów.<br />

Komitety naukowe<br />

Komitet Akustyki był organi<strong>za</strong>torem lub<br />

współorgani<strong>za</strong>torem konferencji i sympozjów,<br />

w tym o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym, poświęconych<br />

ocenie stanu <strong>za</strong>grożeń wibroakustycznych<br />

środowiska i środkom prowadzącym do ich minimali<strong>za</strong>cji.<br />

Opracowano dla Ministerstwa Ochrony<br />

Środowiska stanowisko dotyczące nowych<br />

kryteriów oceny <strong>za</strong>grożeń akustycznych środowiska.<br />

Dla organi<strong>za</strong>cji ekologicznych oraz dla<br />

Rady Miejskiej w Jędrzejowie opracowano opinię<br />

w sprawie szkodliwości hałasu farm wiatrowych<br />

i braku stosownych unormowań prawnych w tym<br />

<strong>za</strong>kresie. Komitet współpracuje z Państwową<br />

Radą Ochrony Środowiska, z Ministerstwem Środowiska<br />

oraz z Towarzystwami: Akustycznym,<br />

Fonetycznym, Ultrasonograficznym i Sekcją<br />

Polską Audio Engineering Society, utrzymuje też<br />

– 158 –

---

ścisłą współpracę z Ligą Walki z Hałasem. Pełni<br />

funkcję Komitetu Narodowego ds. Współpracy<br />

z Międzynarodowym Instytutem Kontroli Hałasu<br />

(I-INCE) oraz Międzynarodową Komisją Akustyki<br />

(ICA), starając się o jej przekształcenie w Unię<br />

Akustyczną. Komitet wydaje kwartalnik „Archives<br />

of Acoustics”, znajdujący się na tzw. liście<br />

filadelfijskiej i wysoko punktowany w MNiSW.<br />

Komitet Akustyki podjął – na podstawie umowy<br />

– współpracę z Komitetem Elektroniki i Telekomunikacji<br />

Wydziału IV Nauk Technicznych<br />

<strong>PAN</strong>. Z uwagi na zbieżność prowadzonej tematyki<br />

naukowej <strong>za</strong>początkowano też współpracę<br />

z Komitetem Badań Mor<strong>za</strong> (Wydział III <strong>PAN</strong>)<br />

oraz Komitetem Inżynierii Środowiska (Wydział<br />

IV <strong>PAN</strong>).<br />

Komitet Architektury i Urbanistyki poprzez<br />

systematyczną współpracę z Polską Radą Architektury,<br />

Stowarzyszeniem Architektów Polskich<br />

oraz Izbą Architektów Rzeczpospolitej Polskiej,<br />

stworzył strukturę organi<strong>za</strong>cyjną, mającą wpływ<br />

na opiniowanie dokumentów prawnych, zwią<strong>za</strong>nych<br />

z dynamicznie przebiegającymi procesami<br />

edukacji architektonicznej w Polsce. Współpraca<br />

ta dotyczy stanu polskiej architektury oraz poziomu<br />

edukacji w szkolnictwie wyższym I i II<br />

stopnia. Komitet podjął inicjatywę kluczową dla<br />

rozwoju dyscypliny naukowej architektura i urbanistyka,<br />

zwią<strong>za</strong>ną z podjęciem działań wprowad<strong>za</strong>jących<br />

tę dyscyplinę do paneli dziedzinowych<br />

Narodowego Centrum Nauki. Zorganizowano<br />

konferencje, w tym o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym,<br />

a także debaty i dyskusje, których tematyka<br />

dotyczyła m.in. transformacji obs<strong>za</strong>rów zurbanizowanych,<br />

zrównoważonych modeli rozwoju<br />

miast, rewitali<strong>za</strong>cji obs<strong>za</strong>rów poprzemysłowych.<br />

Opracowana została eksperty<strong>za</strong> „Diagno<strong>za</strong> dla<br />

Komisji Kodyfikacyjnej ds. Prawa Budowlanego:<br />

Diagno<strong>za</strong> przestrzennych skutków regulacji<br />

planowania przestrzennego – ujęcie syntetyczne”.<br />

Komitet wydaje „Kwartalnik Architektury<br />

i Urbanistyki”.<br />

Komitet Automatyki i Robotyki był organi<strong>za</strong>torem<br />

lub współorgani<strong>za</strong>torem konferencji<br />

i seminariów naukowych. Wygłoszone referaty<br />

dotyczyły matematycznej teorii sterowania,<br />

komputerowych systemów sterowania, modelowania,<br />

identyfikacji i nowoczesnych metod<br />

projektowania, sztucznej inteligencji, <strong>za</strong>gadnień<br />

projektowania, sterowania i <strong>za</strong>stosowań robotów,<br />

systemów wspomagających podejmowanie decyzji,<br />

systemów diagnostycznych i ich <strong>za</strong>stosowań<br />

w przemyśle, a także wykorzystania metodyki<br />

procesów ciągłych i dyskretnych w bioinformatyce<br />

i przetwar<strong>za</strong>niu obrazów. Porus<strong>za</strong>na tematyka<br />

rozwija się niezwykle intensywnie w ostatnich latach<br />

w związku z powszechnym wprowad<strong>za</strong>niem<br />

złożonych technologii wytwórczych wymagających<br />

stosowania nowoczesnych metod sterowania.<br />

Metody te <strong>za</strong>pewniają nie tylko uzyskanie<br />

wysokiej jakości wyrobów, ale także prowadzą do<br />

oszczędnych i ekologicznie bezpiecznych metod<br />

produkcji. Przedstawiciele Komitetu uczestniczyli<br />

w konferencji MMAR (International Conference<br />

on Methods and Models in Automation and<br />

Robotics), która jest spotkaniem badaczy z krajowych<br />

oraz <strong>za</strong>granicznych ośrodków naukowych<br />

<strong>za</strong>jmujących się sze<strong>rok</strong>o rozumianą automatyką,<br />

robotyką i sztuczną inteligencją. MMAR jest największą<br />

cykliczną międzynarodową konferencją<br />

naukową z tej dziedziny organizowaną w Polsce.<br />

Jej naukową rangę podkreśla fakt, iż naukowy<br />

patronat nad nią objęła kilka lat temu najwięks<strong>za</strong><br />

na świecie organi<strong>za</strong>cja skupiająca elektryków, automatyków,<br />

robotyków i informatyków – IEEE.<br />

Komitet Automatyki i Robotyki w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

kontynuował współpracę z Polskim<br />

Stowarzyszeniem Pomiarów Automatyki<br />

i Robotyki POLSPAR i Polskim Towarzystwem<br />

Sieci Neuronowych oraz Polskim Towarzystwem<br />

Diagnostyki Technicznej. Współpracował z międzynarodowymi<br />

federacjami IFIP i IFAC. Pełni<br />

funkcję Komitetu Narodowego ds. Współpracy<br />

z Międzynarodowym Instytutem Stosowanej<br />

Analizy Systemów (IIASA). Komitet wydaje<br />

kwartalnik „Archives of Control Sciences” oraz<br />

serię wydawniczą „Monografie Komitetu Automatyki<br />

i Robotyki <strong>PAN</strong>”.<br />

Komitet Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej<br />

utworzył aktualizowaną na bieżąco<br />

bazę informacyjną o potencjale technologicznym<br />

i wytwórczym producentów wyrobów medycznych<br />

w kraju. Realizowano <strong>za</strong>dania eksperckie<br />

polegające na wykonywaniu opracowań porównawczych<br />

dotyczących poziomu innowacyjności<br />

przedsięwzięć inwestycyjnych podejmowanych<br />

przez producentów wyrobów medycznych i jednostki<br />

służby zdrowia. Krajowi eksperci wyłonie-<br />

– 159 –

---

ni przez Komisję ds. Wdrożeń wykonali 6 takich<br />

ekspertyz. Ekspertyzy obejmowały urządzenia terapeutyczne<br />

z wykorzystaniem techniki laserowej<br />

(3 ekspertyzy), urządzenia do <strong>za</strong>biegów endoskopowych<br />

(1 eksperty<strong>za</strong>), urządzenia dla medycyny<br />

estetycznej (1 eksperty<strong>za</strong>). Kontynuowano prace<br />

nad wydaniem 10-tomowej monografii Biocybernetyka<br />

i Inżynieria Biomedyczna. Ukończono dwa<br />

tomy: „Sieci neuronowe w inżynierii biomedycznej”<br />

i „Bioinformatyka”.<br />

Komitet Budowy Maszyn w listopadzie wystosował<br />

pismo do Minister Nauki i Szkolnictwa<br />

Wyższego w sprawie dyskryminowania badań<br />

podstawowych prowadzonych w obs<strong>za</strong>rze nauk<br />

technicznych w świetle przepisów ustawowych,<br />

systemu ocen stosowanego do projektów w tej<br />

dyscyplinie, jak też w sprawie podniesienia rangi<br />

krajowych c<strong>za</strong>sopism naukowych oraz wyższego<br />

wartościowania c<strong>za</strong>sopism naukowo-technicznych.<br />

Przedstawiono ważne wnioski, których<br />

przyjęcie byłoby korzystne przede wszystkim<br />

dla podwyższenia znaczenia nauki i rozwoju<br />

kraju, a także w międzynarodowej ocenie poziomu<br />

prac naukowych. Komitet opracował ocenę<br />

kierunków badawczych w <strong>za</strong>kresie budowy i eksploatacji<br />

maszyn, która została <strong>za</strong>prezentowana<br />

przedstawicielom Narodowego Centrum Nauki,<br />

Komisji Ewaluacji Jednostek Naukowych oraz<br />

Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Był<br />

współtwórcą raportu (z Komitetem Metrologii<br />

i Aparatury Naukowej <strong>PAN</strong>) pt. „Stan i perspektywy<br />

rozwojowe metrologii jako interdyscypliny<br />

naukowej (w skali globalnej)”. Członkowie Komitetu<br />

byli autorami 11 ekspertyz dla przemysłu,<br />

m.in. dla Bełchatowsko-Kleczkowskiego Parku<br />

Przemysłowo Technologicznego Sp. z o.o. z Bełchatowa,<br />

firmy Hipnitic Systems. Komitet pełni<br />

funkcję Komitetu Narodowego ds. Współpracy<br />

z Międzynarodową Federacją Teorii Maszyn<br />

i Mechanizmów (IFToMM). Komitet wydaje c<strong>za</strong>sopisma:<br />

„Advances in Manufacturing Science<br />

and Technology – Postępy Technologii Maszyn”,<br />

„The Archive of Mechanical Engineering – Archiwum<br />

Budowy Maszyn” oraz „Zagadnienia<br />

Eksploatacji Maszyn” (ze środków spo<strong>za</strong> <strong>PAN</strong>).<br />

Komitet Elektroniki i Telekomunikacji był<br />

organi<strong>za</strong>torem, współorgani<strong>za</strong>torem, a także patronował<br />

wielu konferencjom, w tym o <strong>za</strong>sięgu<br />

międzynarodowym, podc<strong>za</strong>s których omawiano<br />

stan wiedzy, dokonania i kierunki rozwojowe<br />

w wybranych kluczowych obs<strong>za</strong>rach naukowych<br />

oraz prezentowano dokonania krajowego<br />

środowiska naukowego. M.in. odbyło się XXVIII<br />

Krajowe Sympozjum Telekomunikacji i Teleinformatyki<br />

poświęcone tematyce nowych generacji<br />

sieci, a także gospodarki widmem elektromagnetycznym,<br />

wsparcia mobilności w sieciach IP<br />

i internecie przyszłości oraz metod kodowania<br />

informacji multimedialnych. Sekcja Telekomunikacji<br />

Komitetu przy wsparciu finansowym<br />

Fundacji Wspierania Rozwoju Radiokomunikacji<br />

i Technik Multimedialnych zorganizowała<br />

konkurs na najlepszy referat przedstawiony przez<br />

młodego autora. Pod patronatem Sekcji Mikrofal<br />

i Radiolokacji odbył się Microwave and Radar<br />

Week, cykliczny zespół konferencji MIKON oraz<br />

IRS, które należą do najpoważniejszych konferencji<br />

europejskich w tej dziedzinie. Sekcja Mikroelektroniki<br />

brała udział w organi<strong>za</strong>cji konferencji<br />

MIXDES <strong>2012</strong> poświęconej <strong>za</strong>gadnieniom<br />

projektowania układów scalonych wielkiej skali<br />

integracji, mikromaszyn i mikrosystemów oraz<br />

układów „Smart Power” i ich aplikacjom przemysłowym.<br />

W Sekcji Optoelektroniki powstał raport<br />

„Photonics Research and Development Perspectives<br />

in Poland” (T. Woliński i A. Domański).<br />

W ramach Priorytetowego Obs<strong>za</strong>ru Badawczego<br />

technik obronnych „Sensory i obserwacja” została<br />

zgłoszona do NCBiR propozycja tematu<br />

„Rozproszone techniki radarowe MIMO (Multiple<br />

Input Multiple Output)”, który może stać<br />

się czynnikiem integracji polskiego potencjału<br />

naukowego w ważnej dziedzinie z obs<strong>za</strong>ru obronności.<br />

Komitet wspierał działania zmier<strong>za</strong>jące<br />

do przygotowania wniosków o projekty badawcze<br />

rozwojowe zgłoszone w ramach programu<br />

GRAF-TECH, koordynował, monitorował ich<br />

reali<strong>za</strong>cję oraz wspierał działania zmier<strong>za</strong>jące do<br />

przygotowania programu strategicznego „Rozwój<br />

przestrzeni badawczej i rynkowej dla technologii<br />

półprzewodników z sze<strong>rok</strong>ą przerwą energetyczną”.<br />

Komitet współpracuje z czołowymi <strong>za</strong>granicznymi<br />

ośrodkami naukowymi w Niemczech,<br />

USA, Francji, Szwajcarii, Szwecji. W <strong>2012</strong> r.<br />

nawią<strong>za</strong>no współpracę z ośrodkami azjatyckimi<br />

(m.in. Hong-Kong, Singapur). Członkowie Komitetu<br />

brali udział w konstruowaniu programu<br />

dla nowego kierunku fotonika na Wydziale Fi-<br />

– 160 –

---

zyki Politechniki Wars<strong>za</strong>wskiej. Komitet wydaje<br />

kwartalnik „International Journal of Electronics<br />

and Telecommunications”.<br />

Komitet Elektrotechniki na swoich posiedzeniach<br />

plenarnych i w c<strong>za</strong>sie posiedzeń sekcji<br />

koncentrował się na: <strong>za</strong>gadnieniach bezpieczeństwa<br />

energetycznego państwa w kontekście nowych<br />

technologii energetycznych, np. nowych<br />

źródeł energii; inteligentnych sieciach energetycznych;<br />

rozwoju krajowego systemu elektroenergetycznego;<br />

budowie sektora energetyki<br />

jądrowej; innowacyjnych materiałach i technologiach<br />

elektrotechnicznych, w tym również na<br />

jakości <strong>za</strong>silania urządzeń elektroenergetycznych,<br />

przetwar<strong>za</strong>nia i przesyłania energii elektrycznej,<br />

inteligentnych sieciach elektroenergetycznych<br />

oraz efektywnym wykorzystaniu odnawialnych<br />

źródeł energii elektrycznej i czystego środowiska<br />

naturalnego. Tematyka sympozjów i konferencji<br />

była ściśle powią<strong>za</strong>na z tematyką działalności<br />

sekcji naukowych. Komitet był m.in. współorgani<strong>za</strong>torem<br />

VII Konferencji Naukowo-Technicznej<br />

„Postępy w elektrotechnologii”, obejmującej<br />

tematy izolacji elektrycznych, rozproszonych<br />

źródeł energii, materiałów i technologii specjalnych.<br />

W trosce o poziom nauc<strong>za</strong>nia na kierunku<br />

elektrotechnika Komitet utworzył zespół ds.<br />

oceny podręczników, używanych na wydziałach<br />

elektrycznych szkół wyższych. Komitet ustalił<br />

„Zasady i tryb przyznawania patronatu Komitetu<br />

Elektrotechniki <strong>PAN</strong> kongresom, konferencjom,<br />

sympozjom i seminariom poświęconym tematyce<br />

zwią<strong>za</strong>nej z dyscypliną elektrotechnika” oraz<br />

„Zasady i tryb przyznawania publikacjom patronatu<br />

Komitetu Elektrotechniki <strong>PAN</strong>”. Komitet<br />

kontynuował współpracę ze Stowarzyszeniem<br />

Elektryków Polskich, Polskim Towarzystwem<br />

Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej, Polskim<br />

Towarzystwem Zastosowań Elektromagnetyzmu,<br />

Towarzystwem Przesyłu i Rozdziału<br />

Energii Elektrycznej, Urzędem Regulacji Energetyki,<br />

PSE-Operator S.A., Międzynarodową Unią<br />

Zastosowań Elektrotechniki, Polskim Komitetem<br />

Normali<strong>za</strong>cyjnym, Polską Sekcją IEEE. Sekcja<br />

Systemów Elektroenergetycznych współpracuje<br />

z wieloma instytucjami i przedsiębiorstwami<br />

zwią<strong>za</strong>nymi z energetyką, jak: Polski Koncern<br />

Energetyczny S.A., spółki dystrybucyjne, elektrownie<br />

oraz instytucje i firmy, które wykonują<br />

prace na rzecz energetyki – IASE, Energoprojekt<br />

Consulting. Komitet wydaje kwartalnik „Archives<br />

of Electrical Engineering”. Pod patronatem<br />

Komitetu uka<strong>za</strong>ły się 3 monografie.<br />

Komitet Geodezji był współorgani<strong>za</strong>torem<br />

5 konferencji: „Projektowanie mobilnych aplikacji<br />

geoinformacyjnych”, „V Ogólnopolska<br />

Konferencja Doktorantów Dyscypliny Geodezja<br />

i Kartografia”, XXIV Geodezyjna Konferencja<br />

Naukowo-Techniczna „EUROmatyka <strong>2012</strong>”,<br />

„Współczesne problemy podstawowych sieci<br />

geodezyjnych a problemy definiowania krajowych<br />

układów odniesienia”, XVIII Ogólnopolskie<br />

Sympozjum Naukowe „Nowe wyzwania<br />

dla fotogrametrii, teledetekcji i kartografii w obliczu<br />

współczesnych systemów geoinformacji”.<br />

Kontynuował współpracę z międzynarodowymi<br />

organi<strong>za</strong>cjami naukowymi m.in. z Międzynarodową<br />

Asocjacją Geodezji, Międzynarodowym<br />

Towarzystwem Fotogrametrii i Teledetekcji,<br />

Międzynarodową Asocjacją Kartograficzną, Federacją<br />

Geodetów, Towarzystwem Mierniczych<br />

Górniczych i.in. Ponadto współpracował z polskimi<br />

organi<strong>za</strong>cjami i stowarzyszeniami: Polską<br />

Akademią Umiejętności, Głównym Geodetą Kraju,<br />

Stowarzyszeniem Geodetów Polskich, Polskim<br />

Towarzystwem Fotogrametrycznym, Stowarzyszeniem<br />

Kartografów Polskich i Polskim<br />

Towarzystwem Informacji Przestrzennej. Pełni<br />

funkcję Komitetu Narodowego ds. Współpracy<br />

z Międzynarodową Unią Geodezji i Geofizyki<br />

(IUGG). Komitet wydaje c<strong>za</strong>sopismo „Geodesy<br />

and Cartography”.<br />

Komitet Górnictwa zorganizował konferencję-debatę<br />

„Węgiel to skarb czy przekleństwo dla<br />

gospodarki Polski”, podc<strong>za</strong>s której dyskutowano<br />

nad ważnymi dla przyszłości Polski <strong>za</strong>grożeniami<br />

zwią<strong>za</strong>nymi z polityką klimatyczną UE oraz jej<br />

przełożeniem na życie gospodarcze kraju. Komitet<br />

był organi<strong>za</strong>torem/ współorgani<strong>za</strong>torem<br />

konferencji, w których udział brali krajowi i <strong>za</strong>graniczni<br />

reprezentanci ośrodków naukowych<br />

zwią<strong>za</strong>nych z górnictwem, pracownicy kopalń<br />

oraz <strong>za</strong>plec<strong>za</strong> technicznego tej gałęzi przemysłu.<br />

Podc<strong>za</strong>s konferencji „Szkoła Górnictwa Odkrywkowego”<br />

omawiano tematykę nowoczesnych<br />

rozwią<strong>za</strong>ń informatycznych do projektowania<br />

i prowadzenia ruchu odkrywkowego <strong>za</strong>kładu<br />

górniczego oraz optymalnego doboru maszyn<br />

– 161 –

---

w kopalni odkrywkowej. Międzynarodowa Konferencja<br />

Naukowo-Techniczna „Unconventional<br />

Natural Gas in Poland” była forum wymiany<br />

poglądów przez specjalistów z kraju i z <strong>za</strong>granicy<br />

na temat nowych metod i technologii dla<br />

przemysłu naftowego i gazowniczego. Podc<strong>za</strong>s<br />

Zimowej Szkoły Mechaniki Górotworu i Geoinżynierii<br />

prezentowano najnowsze osiągnięcia specjalistów<br />

w <strong>za</strong>kresie mechaniki skał, geotechniki<br />

i geoinżynierii. Jej częścią było pierwsze polsko-<br />

-niemieckie Forum „Rekultywacja i rewitali<strong>za</strong>cja<br />

obs<strong>za</strong>rów pogórniczych”. Na konferencji „Górnicze<br />

Zagrożenia Naturalne <strong>2012</strong>” prezentowano<br />

najnowsze rozwią<strong>za</strong>nia naukowe zwią<strong>za</strong>ne z występowaniem<br />

geomechanicznych <strong>za</strong>grożeń naturalnych<br />

w kopalniach węgla kamiennego i rud<br />

miedzi oraz doświadczenia praktyczne. Członkowie<br />

Sekcji Wiertnictwa i Górnictwa Otworowego<br />

opracowali kilkanaście ekspertyz dla przemysłu.<br />

Członkowie Komitetu współpracują z wieloma<br />

<strong>za</strong>granicznymi organi<strong>za</strong>cjami naukowymi i uczelniami.<br />

Prof. Józef Dubiński jest prezydentem International<br />

Organising Committee of the World<br />

Mining Congress. Komitet wydaje kwartalnik<br />

„Archives of Mining Sciences” znajdujący się<br />

na tzw. liście filadelfijskiej.<br />

Komitet Informatyki pełni funkcję Komitetu<br />

Narodowego ds. Współpracy z Międzynarodową<br />

Federacją Przetwar<strong>za</strong>nia Informacji (IFIP).<br />

Przedstawiciele Komitetu biorą udział w międzynarodowych<br />

konferencjach i sympozjach<br />

organizowanych przez IFIP. Komitet Informatyki<br />

współuczestniczył w organi<strong>za</strong>cji konferencji<br />

i sympozjów naukowych – 19th International<br />

Conference on Computer Networks, CN <strong>2012</strong><br />

oraz 17th Polish Teletraffic Symposium. Sekcja<br />

Inżynierii Oprogramowania była współorgani<strong>za</strong>torem<br />

XIV Krajowej Konferencji Inżynierii<br />

Oprogramowania. Do <strong>za</strong>kresu działań sekcji<br />

włączono c<strong>za</strong>sopismo „e-Informatica”. Komitet<br />

wydaje kwartalnik „Theoretical and Applied Informatics”.<br />

Członkowie Komitetu Inżynierii Chemicznej<br />

i Procesowej współpracują z międzynarodowymi<br />

organi<strong>za</strong>cjami naukowymi z dziedziny<br />

inżynierii chemicznej, reprezentują Polskę<br />

w Europejskiej Federacji Inżynierii Chemicznej<br />

(EFCE), w Sekcji Inżynierii Biochemicznej Europejskiej<br />

Federacji Biotechnologii (EFB) i wielu<br />

innych organi<strong>za</strong>cjach międzynarodowych.<br />

Współpracują też z jednostkami administracji<br />

rządowej i samorządu terytorialnego. Komitet<br />

był współorgani<strong>za</strong>torem 4 konferencji, których<br />

tematyka obejmowała m.in. prezentacje wyników<br />

badań podstawowych, rozwią<strong>za</strong>nia aparaturowe,<br />

a także <strong>za</strong>stosowania przemysłowe. Komitet wydaje<br />

kwartalnik „Inżynieria Chemiczna i Procesowa<br />

– Chemical and Process Engineering (znajdujący<br />

się od wielu lat na tzw. liście filadelfijskiej).<br />

W ramach prac zespołów Komitetu Inżynierii<br />

Lądowej i Wodnej dokonywana jest<br />

systematyczna ocena rozwoju reprezentowanych<br />

dyscyplin oraz rozwoju kadr naukowych.<br />

Prowadzone są również prace nad oceną i udoskonaleniem<br />

systemu kształcenia. Komitet pełni<br />

funkcję dwóch Komitetów Narodowych: ds.<br />

Współpracy z Międzynarodową Federacją Konstrukcji<br />

Betonowych (FIB) oraz ds. Współpracy<br />

z Międzynarodową Unią Laboratoriów i Ekspertów<br />

Materiałów, Systemów i Konstrukcji Badawczych<br />

(RILEM). Z inicjatywy Komitetu w <strong>2012</strong> r.<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk przystąpiła do European<br />

Council of Applied Science and Engineering.<br />

Komitet patronuje działalności organi<strong>za</strong>cji międzynarodowych<br />

m.in.: IAWE – International<br />

Association of Wind Engineering. Współpracuje<br />

z Amerykańskim Stowarzyszeniem Inżynierów<br />

Budowlanych (ASCE), Amerykańskim Instytutem<br />

Betonu (ACI) oraz International Assiociation<br />

for Bridge and Structural Engineering (IABSE).<br />

W kraju współpracuje z Fundacją Rozwoju Nauki<br />

w <strong>za</strong>kresie inżynierii lądowej, Stowarzyszeniem<br />

Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej<br />

Polskiej, Związkiem Mostowców Rzeczpospolitej<br />

Polskiej, Polskim Komitetem Geotechniki,<br />

Polską Izbą Inżynierów Budownictwa oraz<br />

Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad.<br />

Komitet wydaje kwartalnik „Archives of Civil<br />

Engineering – Archiwum Inżynierii Lądowej”<br />

oraz serię „Studia z <strong>za</strong>kresu inżynierii”.<br />

Z inicjatywy Komitetu Inżynierii Produkcji<br />

Centralna Komisja ds. Stopni i Tytułów wyodrębniła<br />

dyscyplinę naukową inżynieria produkcji.<br />

Komitet inicjuje i pilotuje prace zwią<strong>za</strong>ne<br />

z przygotowywaniem wniosków o uprawnienia<br />

w tej dyscyplinie – w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

uprawnienia do nadawania stopnia naukowego<br />

doktora otrzymały rady pięciu wydziałów. Człon-<br />

– 162 –

---

kowie komitetu opracowali 8 podręczników akademickich<br />

dla kierunku <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nie i inżynieria<br />

produkcji. Uruchomiono nowy cykl konferencyjny<br />

„Innowacje w <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>niu i inżynierii<br />

produkcji”. Komitet współpracuje z Polskim Towarzystwem<br />

Zarząd<strong>za</strong>nia Produkcją, w którego<br />

wład<strong>za</strong>ch jest jego czterech członków. Komitet<br />

nawią<strong>za</strong>ł współpracę z jednostkami naukowymi<br />

z Niemiec, Chorwacji i Łotwy. W ramach działań<br />

upowszechniających i promujących naukę opublikowano<br />

broszurę „Istota inżynierii produkcji”.<br />

Komitet wydaje kwartalnik „Management and<br />

Engineering Review MPER”.<br />

Komitet Inżynierii Środowiska przeprowadził<br />

ważną dla dyscypliny ocenę cytowalności naukowców<br />

utożsamiających się z dyscypliną, c<strong>za</strong>sopism,<br />

w których ukazują się publikacje (IF) itp.<br />

Badania przeprowadzono we wszystkich ośrodkach<br />

(uczelnie, instytuty) w grupach: dr nauk, dr<br />

hab., profesor. Komitet był współorgani<strong>za</strong>torem<br />

Kongresu Inżynierii Środowiska będącego ważnym<br />

forum dyskusji przedstawicieli środowiska.<br />

Wydana została dwutomowa monografia <strong>Polska</strong><br />

Inżynieria Środowiska. Komitet opiniował projekty<br />

ustaw z <strong>za</strong>kresu ochrony środowiska. Komitet<br />

współpracuje z wieloma międzynarodowymi<br />

organi<strong>za</strong>cjami naukowymi m.in. Life Earth and<br />

Environmental Science (LESC), Międzynarodową<br />

Asocjacją Badań i Zastosowań Hudraulicznych<br />

(IAHR), Międzynarodową Komisją Erozji<br />

Kontynentalnej (ICCE-IAHS). Komitet wydaje<br />

kwartalnik „Archives of Environmental Protection”<br />

znajdujący się na tzw. liście filadelfijskiej.<br />

Komitet Mechaniki był współorgani<strong>za</strong>torem<br />

4 konferencji, w tym międzynarodowych, których<br />

ważnym efektem jest integracja środowiska<br />

mechaników, dająca s<strong>za</strong>nsę współpracy w projektach<br />

badawczych krajowych i międzynarodowych.<br />

Komitet pełni funkcję dwóch komitetów<br />

narodowych: ds. Współpracy z Międzynarodowym<br />

Centrum Nauk Mechanicznych (CISM) i ds.<br />

Współpracy z Międzynarodową Unią Mechaniki<br />

Teoretycznej i Stosowanej (IUTAM), a także<br />

współpracuje z organi<strong>za</strong>cjami międzynarodowymi,<br />

m.in. The Danubia – Adria Scientific Committee<br />

i European Association for Experimental<br />

Mechanics.<br />

Komitet Metalurgii współorganizował 8 kon -<br />

fe rencji, które m.in. dały możliwość uaktywnienia<br />

młodych członków Komitetu. W tych<br />

konferencjach uczestniczyli członkowie Komitetu<br />

Nauki o Materiałach i Komitetu Mechaniki,<br />

jak również przedstawiciele polskiego przemysłu.<br />

Działalność Komitetu była ukierunkowana<br />

na przygotowanie tematyki badawczej mającej<br />

s<strong>za</strong>nse finansowania w ramach funduszy europejskich.<br />

W szczególności analizowano <strong>za</strong>gadnienia<br />

zwią<strong>za</strong>ne z Programem Ramowym UE „Horyzont<br />

2010”. Komitet pełni funkcję komitetu narodowego<br />

ds. Współpracy z Międzynarodową Komisją<br />

Wykresów Fazowych (APDIC). Komitet wydaje<br />

kwartalnik (znajdujący się na tzw. liście filadelfijskiej)<br />

„Archives of Metallurgy and Materials”.<br />

W Komitecie Metrologii i Aparatury Naukowej<br />

powstały projekty dwóch ważnych raportów:<br />

„Stan i perspektywy rozwojowe metrologii<br />

jako interdyscypliny naukowej w skali globalnej”<br />

oraz „Strategia instytucjonalnego rozwoju metrologii<br />

w Polsce”. Końcowe raporty zostaną opublikowane<br />

w „Zeszycie Komitetu Metrologii i Aparatury<br />

Naukowej <strong>PAN</strong>”. Członkowie Komitetu<br />

brali udział w pracach zespołów ministerialnych<br />

dotyczących zmian legislacyjnych i organi<strong>za</strong>cyjnych<br />

w obs<strong>za</strong>rze metrologii. Opracowano m.in.<br />

dwie opinie dla Państwowej Komisji Akredytacji<br />

dotyczące uprawnień do kształcenia na określonym<br />

kierunku, jedną opinię dla Polskiej Izby Gospodarczej<br />

Zaawansowanych Technologii, jedną<br />

opinię dla PARP oraz pięć – dla Ministerstwa<br />

Gospodarki. Komitet współpracuje z Głównym<br />

Urzędem Miar, Polskim Towarzystwem Techniki<br />

Sensorowej, International Measurement Confederation<br />

IMEKO i Institute of Electrical and<br />

Electronic Engineering (IEEE). Komitet wydaje<br />

kwartalnik „Metrology and Measurement Systems<br />

– Metrologia i Systemy Pomiarowe”, (znajdujący<br />

się na tzw. liście filadelfijskiej) oraz serię<br />

wydawniczą „Problemy Metrologii Elektronicznej<br />

i Fotonicznej”.<br />

Komitet Nauki o Materiałach współorganizował<br />

lub objął patronatem 4 konferencje międzynarodowe<br />

ukierunkowane na: prezentację<br />

osiągnięć naukowych w aspekcie ich konfrontacji<br />

z nauką światową; rozwój najnowszych metod<br />

<strong>za</strong>awansowanej diagnostyki materiałowej; organizowanie<br />

warsztatów naukowych z referatami<br />

wybitnych specjalistów z kraju i <strong>za</strong>granicy.<br />

W konferencjach uczestniczyli przedstawicie-<br />

– 163 –

---

le przemysłu, doktoranci i młodzi pracownicy<br />

nauki. Organizowano platformy dyskusyjne<br />

„nauka-przemysł”. Komitet <strong>za</strong>angażowany był<br />

w przygotowanie programów telewizyjnych promujących<br />

nowoczesne kierunki badań i posiadane<br />

<strong>za</strong>plecze aparaturowe, a także rozwój młodej<br />

kadry naukowej w ramach programu Kapitał<br />

Ludzki. M.in. powstał film „Młodzi alchemicy”.<br />

Członkowie Komitetu od kilku kadencji wybierani<br />

są do władz Federation of European Materials<br />

Society (FEMS). Pod patronatem Komitetu (wraz<br />

z Komitetem Metalurgii <strong>PAN</strong>) wydawany jest<br />

kwartalnik (znajdujący się na tzw. liście filadelfijskiej)<br />

„Archives of Metallurgy and Materials”.<br />

Komitet Termodynamiki i Spalania był<br />

współorgani<strong>za</strong>torem jednej oraz objął patronatem<br />

cztery międzynarodowe konferencje, w trakcie<br />

których omawiano aktualne kierunki rozwoju<br />

odnawialnych i konwencjonalnych źródeł energii,<br />

nowe technologie i urządzenia energetyczne,<br />

modelowanie matematyczne w energetyce<br />

i ciepłownictwie, spalanie i przetwar<strong>za</strong>nie paliw<br />

oraz rozwój <strong>za</strong>stosowań termodynamiki i wymiany<br />

ciepła. Komitet uczestniczył w formułowaniu<br />

<strong>za</strong>dań badawczych ważnych dla nauki i gospodarki<br />

narodowej, m.in. 3 programy strategiczne:<br />

„Opracowanie technologii dla wysokosprawnych<br />

zeroemisyjnych bloków węglowych zintegrowanych<br />

z wychwytem CO 2<br />

ze spalin”, „Opracowanie<br />

technologii spalania tlenowego dla kotłów pyłowych<br />

i fluidalnych zintegrowanych wychwytem<br />

CO 2<br />

”, „Opracowanie zintegrowanych technologii<br />

wytwar<strong>za</strong>nia paliw z biomasy, odpadów rolniczych<br />

i innych”. Komitet współpracuje z wieloma<br />

międzynarodowymi organi<strong>za</strong>cjami m.in.: Internaational<br />

Society on Thermodynamics, ASME,<br />

Sigma-Xi Scientific Society w USA, The Combustion<br />

Institute w USA. Członek Komitetu prof.<br />

P. Wolański jest członkiem władz Komitetu Pokojowego<br />

Wykorzystania Przestrzeni Kosmicznej<br />

CUPUOS w ONZ. Prof. W. Nowak jest przedstawicielem<br />

Polski, nominowanym przez Ministra<br />

Gospodarki, w International Energy Agency<br />

(IEA) Fluidized Bed Conversion. Prof. R. Białecki<br />

jest członkiem Steering Committee europejskiej<br />

sieci uniwersytetów Santander Group,<br />

obejmującej ponad 30 uniwersytetów z 14 krajów<br />

Europy. Komitet wydaje dwa kwartalniki „Archives<br />

of Thermodynamics” i (finansowany po<strong>za</strong><br />

<strong>PAN</strong>) „Archivum Combustionis”. Współredaguje<br />

też międzynarodowy periodyk „ENERGY – The<br />

International Journal” oraz „International Journal<br />

of Thermodynamics”.<br />

Komitet Transportu przygotował dla Prezesa<br />

Rady Ministrów i <strong>za</strong>interesowanych resortów<br />

opinie w sprawie działalności naukowej na rzecz<br />

działalności naukowo-badawczej w <strong>za</strong>kresie<br />

transportu. Komisje i zespoły przygotowały materiały<br />

dla komisji rządowych i Sejmu zwią<strong>za</strong>ne<br />

z funkcjonowaniem i rozwojem transportu w Polsce.<br />

Kierownictwo Zespołu Technicznych Środków<br />

Transportu kontynuowało działania w celu<br />

połączenia wysiłku kilku zespołów badawczych<br />

i wystąpienia z propozycjami wspólnych projektów<br />

badawczych w dziedzinie bezpieczeństwo<br />

pojazdów, przewidywanych do finansowanych ze<br />

środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego,<br />

Narodowego Centrum Badań i Rozwoju<br />

oraz Unii Europejskiej. Opracowano analizę potencjału<br />

naukowo-badawczego i prac badawczych<br />

w dziedzinie technicznych środków transportu<br />

w Polsce. Przygotowano specjalne konsultacje<br />

w ramach Konferencji TRANSMEC-<strong>2012</strong>, na<br />

której członkowie Komitetu oraz <strong>za</strong>proszeni eksperci<br />

z kraju i <strong>za</strong>granicy przygotowali opracowania<br />

i opinie dotyczące inicjatyw transportowych<br />

i strategii rozwoju polskiego transportu do 2020 r.<br />

Kontynuowano współpracę z Chińską Akademią<br />

Nauk. Pełniono funkcje doradcze i eksperckie<br />

w <strong>za</strong>kresie programów resortowych. Kontynuowano<br />

współpracę z Zarządem Głównym NOT<br />

przy organi<strong>za</strong>cji konferencji, debat technicznych<br />

oraz dokształcania <strong>za</strong>wodowego. Współpracowano<br />

z PKP PLK oraz PKP Cargo w przygotowaniu<br />

programu kształcenia i dokształcania na poziomie<br />

średnim i wyższym dla potrzeb kolejnictwa.<br />

Komitet wziął udział w debacie i opiniowaniu<br />

Wieloletniego Programu Badawczego Kolejnictwa.<br />

Komitet wydaje kwartalnik „Archives of<br />

Transport – Archiwum Transportu”.<br />

Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami<br />

Mineralnymi swoją działalność skupił<br />

na problematyce racjonalnej gospodarki surowcami<br />

kraju: m.in. był współorgani<strong>za</strong>torem konferencji:<br />

„Zagadnienia surowców energetycznych<br />

i energii w gospodarce krajowej” oraz „Aktualia<br />

i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi”.<br />

Wnioski i przemyślenia będące wynikiem<br />

– 164 –

---

konferencyjnych prezentacji oraz dyskusji będą<br />

miały wpływ na bieżące działania m.in. Departamentu<br />

Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa<br />

Środowiska, Departamentu Górnictwa,<br />

Departamentu Ropy i Gazu Ministerstwa Gospodarki,<br />

Departamentu Ochrony Środowiska i Gospodarki<br />

Złożem Wyższego Urzędu Górniczego,<br />

jak również przedsiębiorstw górniczych. Komitet<br />

opracował opinie i stanowiska, m.in.: opinię<br />

w sprawie gazu łupkowego; stanowisko w sprawie<br />

wprowadzenia nowego opodatkowania podmiotów<br />

wydobywających kopaliny; stanowisko<br />

w sprawie wzmocnienia ocen merytorycznych<br />

działań w <strong>za</strong>kresie geologii i gospodarki surowcami<br />

mineralnymi, przywrócenia dialogu konsultacji<br />

społecznej w tym <strong>za</strong>kresie; stanowisko w sprawie<br />

dostępu do informacji geologicznej. Członkowie<br />

Komitetu brali udział w posiedzeniach: Komisji<br />

Gospodarki Narodowej Senatu RP i Parlamentarnego<br />

zespołu surowców i energii Sejmu RP,<br />

w trakcie których przewodniczący Komitetu<br />

przedstawiał referaty – prezentacje dot. racjonalnej<br />

gospodarki złożami kopalin oraz prawa geologicznego<br />

i górniczego. Komitet wydaje kwartalnik<br />

„Gospodarka Surowcami Mineralnymi”.<br />

Komitety problemowe<br />

Komitet Ergonomii, działając na rzecz<br />

i w <strong>za</strong>kresie reprezentowanych przez jego członków<br />

dyscyplin naukowych, m.in.: sformułował<br />

projekt ekspertyzy nt. wyodrębnienia i powołania<br />

kierunku studiów o nazwie ergonomia i bezpieczeństwo<br />

pracy, doskonalił programy kształcenia<br />

z <strong>za</strong>kresu ergonomii, upowszechniał dorobek<br />

konferencji eksperckich na temat jakości opieki<br />

i bezpieczeństwa pacjenta. Opracował opinię na<br />

temat sposobu identyfikacji pacjentów. Uka<strong>za</strong>ły<br />

się cztery monografie przygotowane przy udziale<br />

członków Komitetu: Ergonomia w gospodarce<br />

opartej na wiedzy; Ergonomia niepełnosprawnym,<br />

aktywacja życia – profilaktyka, rehabilitacja<br />

przez pracę i naukę; Ergonomia niepełnosprawnym,<br />

aktywacja życia – pomoce rehabilitacyjne,<br />

działania wspomagające; Ergonomic Aspects<br />

of Disabled People Activation. Komitet wydaje<br />

kwartalnik „Ergonomia – An International Journal<br />

of Ergonomics and Human Factors”.<br />

Komitet Gospodarki Wodnej bierze udział<br />

w tworzeniu i reali<strong>za</strong>cji projektu POIG „Informatyczny<br />

System Osłony Kraju przed nadzwyc<strong>za</strong>jnymi<br />

Zagrożeniami (ISOK)”, przedsięwzięcia<br />

podstawowego z punktu widzenia bezpieczeństwa<br />

powodziowego kraju oraz innych <strong>za</strong>grożeń<br />

meteorologicznych i technologicznych. Przygotowano<br />

opracowanie pt. „Stan nauc<strong>za</strong>nia w kierunku<br />

Inżynieria i budownictwo wodne w politechnikach<br />

i uczelniach rolniczych”. Komitet<br />

podjął również inicjatywę organi<strong>za</strong>cji I Kongresu<br />

Gospodarki Wodnej.<br />

Komitet kontynuował współpracę z krajowymi<br />

instytucjami zwią<strong>za</strong>nymi z gospodarką wodną.<br />

Opublikowano monografię Problemy gospodarki<br />

wodnej zlewni zurbanizowanej na przykładzie<br />

rzeki Białej.<br />

Komitet Problemów Energetyki sprawował<br />

patronat oraz wspierał prace badawcze w ramach<br />

projektu strategicznego „Zaawansowane technologie<br />

pozyskiwania energii”. Członkowie Komitetu<br />

są kierownikami czterech <strong>za</strong>dań wchodzących<br />

w <strong>za</strong>kres tego projektu.<br />

Rozpoczęto prace przygotowawcze, których<br />

celem jest opracowanie „Ocena naukowa <strong>za</strong>kresu<br />

prac prowadzonych w Polsce i zwią<strong>za</strong>nych<br />

z energetyką, na tle aktualnej tematyki prac<br />

w tym <strong>za</strong>kresie na świecie oraz perspektyw rozwoju<br />

energetyki polskiej i światowej”. Zakończenie<br />

prac przewidziane jest na <strong>rok</strong> 2013. Komitet<br />

opracował wstępne stanowisko nt. odnawialnych<br />

źródeł energii, co miało związek z pracami nad<br />

ustawą dotyczącą tych źródeł. Kontynuowana jest<br />

ścisła współpraca z Towarzystwem Gospodarczym<br />

Polskie Elektrownie oraz Izbą Gospodarczą<br />

Energetyki i Ochrony Środowiska. Komitet<br />

współpracuje z Międzynarodowym Instytutem<br />

Stosowanej Analizy Systemów (IIASA) w Austrii<br />

oraz Polskim Komitetem Światowej Rady<br />

Energetycznej (WEC) oraz (jako organi<strong>za</strong>cja stowarzyszona)<br />

z Europejską Konferencją Maszyn<br />

Przepływowych. Komitet wydaje kwartalnik „Archives<br />

of Energetics – Archiwum Energetyki”.<br />

– 165 –

---

Czł. rzecz. <strong>PAN</strong> Janusz Kacprzyk<br />

Przewodniczący Rady Kuratorów<br />

Wydziału IV Nauk Technicznych <strong>PAN</strong><br />

Działania Rady Kuratorów Wydziału IV Nauk<br />

Technicznych w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u koncentrowały się<br />

głównie na: uściśleniu <strong>za</strong>sad oceny komitetów<br />

naukowych, konkursach na dyrektorów instytutów,<br />

współpracy z dziekanem Wydziału IV w <strong>za</strong>kresie<br />

przeprowad<strong>za</strong>nia wyborów na członków<br />

krajowych i <strong>za</strong>granicznych <strong>PAN</strong> oraz regulaminie<br />

wyborów, a także na tworzeniu komisji oceny<br />

instytutów i komitetów, sprawach bieżących.<br />

Opracowano projekt <strong>za</strong>sad oceny komitetów<br />

naukowych, przede wszystkim z punktu widzenia<br />

specyfiki Wydziału, jednak mogący również służyć<br />

innym wydziałom <strong>PAN</strong>. Projekt <strong>za</strong>stał przyjęty<br />

przez prof. Mirosławę Marody, wiceprezes<br />

<strong>PAN</strong> jako punkt wyjścia do ustalenia ostatecznych<br />

<strong>za</strong>sad oceny komitetów dla wszystkich wydziałów.<br />

Zakończono konkursy na dyrektora: Instytutu<br />

Podstaw Inżynierii Środowiska <strong>PAN</strong>, Instytutu<br />

Budownictwa Wodnego <strong>PAN</strong>, Instytutu Gospodarki<br />

Surowcami Mineralnymi i Energią <strong>PAN</strong>.<br />

Uczestniczono w uroczystościach 60-lecia Instytutu<br />

Metalurgii i Inżynierii Materiałowej im. prof.<br />

Aleksandra Krupkowskiego <strong>PAN</strong> w Krakowie.<br />

Rozpatrzono proponowaną zmianę nazwy<br />

Instytutu Inżynierii Chemicznej <strong>PAN</strong> na Instytut<br />

Inżynierii Procesowej i Konstrukcji Aparatury<br />

im. Tadeus<strong>za</strong> Hoblera <strong>PAN</strong>, co – w świetle obowiązujących<br />

przepisów – oznac<strong>za</strong> reorgani<strong>za</strong>cję<br />

instytutu ze wszystkimi zwią<strong>za</strong>nymi z tym problemami<br />

formalnoprawnymi. Powołano stosowną<br />

komisję, która rozpoczęła pracę.<br />

Rozpatrywano sprawę Centrum Laserowych<br />

Technologii Metali im. H. Frąckiewic<strong>za</strong>, będącego<br />

placówką wspólną <strong>PAN</strong> i Politechniki<br />

Świętokrzyskiej. Po spotkaniu z rektorem Politechniki<br />

Świętokrzyskiej przedłożono nowy<br />

statut Centrum do <strong>za</strong>opiniowania przez Biuro<br />

Organi<strong>za</strong>cyjno-Prawne i Spraw Osobowych<br />

<strong>PAN</strong>. Konieczność zmiany statutu wynika ze<br />

zmian w strukturze <strong>PAN</strong> i Wydziału IV. Ocena<br />

działalności Centrum przez Radę Kuratorów jest<br />

pozytywna. Koszty nie obciążają <strong>PAN</strong>.<br />

Rada Kuratorów <strong>za</strong>jmowała się także wieloma<br />

sprawami zwią<strong>za</strong>nymi z działalnością bieżącą<br />

Wydziału IV i jego placówek, między innymi:<br />

udziałem w jubileuszu 60-lecia <strong>PAN</strong>, opiniowaniem<br />

wniosków o dofinansowanie działalności<br />

statutowej, opiniowaniem wniosków dot. spraw<br />

majątkowych, uwłaszczenia itp. W drugim półroczu,<br />

po ogłoszeniu przez Prezesa <strong>PAN</strong> wyborów<br />

na członków <strong>PAN</strong>, współpracowano z dziekanem<br />

Wydziału IV w <strong>za</strong>kresie wypracowania systemu<br />

opiniowania kandydatur na członków krajowych<br />

<strong>PAN</strong>.<br />

INSTYTUT BADAŃ SYSTEMOWYCH<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. inż. Zbigniew Nahorski<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

inż. Jacek Koronacki<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 68 pracowników, w tym 42 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

195 prac, z tego 49 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 24 projekty badawcze w tym<br />

4 <strong>za</strong>graniczne, 8 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 15 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Wprowadzono pojęcie modeli granularnych<br />

i deskryptorów granularnych, które mogą stanowić<br />

formalną, jednolitą podstawę teorii obliczeń<br />

granularnych. Do konstrukcji tych modeli stosuje<br />

się technikę optymalnej alokacji granularności<br />

informacji (ang. optimal allocation (distribution)<br />

of information granularity).<br />

• W ramach <strong>za</strong>dania dotyczącego rozwoju koncepcji<br />

podsumowań lingwistycznych <strong>za</strong>proponowano<br />

m.in. uwzględnienie bipolarności w reprezentacji<br />

preferencji użytkownika i wprowadzono<br />

pojęcie bipolarnych podsumowań lingwistycznych.<br />

• Zbadano własności trzech klas operatorów<br />

agregacji i scharakteryzowano formalnie <strong>za</strong>leżności<br />

pomiędzy nimi. Jednym z obs<strong>za</strong>rów praktycznego<br />

<strong>za</strong>stosowania otrzymanych wyników<br />

– 166 –

---

jest ocena dorobku naukowców na podstawie<br />

opracowanych przez nich publikacji.<br />

• W ramach projektu TAPAS prowadzono prace<br />

nad wspomaganiem decydentów w projektowaniu<br />

takich rozwią<strong>za</strong>ń na płaszczyźnie miejskiej,<br />

które uwzględniają <strong>za</strong>chodzące zmiany klimatyczne<br />

oraz promują korzyści zdrowotne wynikające<br />

z tych zmian. Powstaje zestaw narzędzi dla<br />

decydentów, dzięki któremu będzie możliwe prezentowanie<br />

potencjalnych <strong>za</strong>let (w szczególności<br />

zdrowotnych) zmian. Ilościowa ocena wpływu<br />

zmian prowadzona jest dla następujących miast:<br />

Barcelony, Bazylei, Kopenhagi, Paryża, Pragi<br />

i Wars<strong>za</strong>wy.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Wdrożono system GIS mapy numerycznej<br />

sieci wodociągowej w przedsiębiorstwie „Wodociągi<br />

i Kanali<strong>za</strong>cja” w Głubczycach. Opracowano<br />

ekspertyzę dotyczącą systemu monitoringu<br />

SCADA, również dla sieci wodociągowej (system<br />

monitoringu jest realizowany w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym,<br />

a jego <strong>za</strong>kończenie planowane jest<br />

na 2013 <strong>rok</strong>). W rezultacie wdrożenia systemu<br />

GIS, w przedsiębiorstwie nastąpiło usprawnienie<br />

działań operacyjnych zwią<strong>za</strong>nych z eksploatacją<br />

sieci wodociągowej, warunków i odbiorów technicznych<br />

oraz usuwania awarii. Usprawnienie<br />

polegało na skróceniu c<strong>za</strong>su działań operacyjnych,<br />

co ma wymierne korzyści ekonomiczne<br />

oraz – w przypadku szybszego usuwania awarii<br />

– wpływa pozytywnie na jakość funkcjonowania<br />

sieci wodociągowej, a także wynikający z tego<br />

wzrost poczucia bezpieczeństwa użytkowników<br />

sieci, czyli mieszkańców miasta Głubczyce. Planowane<br />

wdrożenie systemu monitoringu i modelu<br />

hydraulicznego umożliwi energooszczędną<br />

eksploatację sieci wodociągowej, spowoduje redukcję<br />

strat wody oraz zwiększy nie<strong>za</strong>wodność<br />

działania sieci.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Współpraca z Instytutem Geografii i Przestrzennego<br />

Zagospodarowania <strong>PAN</strong> przy projekcie<br />

„Trendy Rozwojowe Mazows<strong>za</strong>”, realizowanego<br />

przez Mazowieckie Biuro Planowania<br />

Regionalnego. Prowadzono prace z <strong>za</strong>kresu Modelowania<br />

Zmian Społecznych, Gospodarczych<br />

i Przestrzennych w Województwie Mazowieckim,<br />

polegające na sporządzeniu obszernego<br />

zestawu modeli procesów społecznych, gospodarczych<br />

i środowiskowych w ujęciu przestrzennym.<br />

Modele (około 60) będą służyły do sporządzenia<br />

prognoz i projekcji przedmiotowych<br />

procesów do 2025 <strong>rok</strong>u. Sporządzono bazę danych<br />

zintegrowaną z modelami oraz aplikację<br />

komputerową, obejmującą wszystkie modele<br />

i bazę danych.<br />

• W ramach projektów „Standardy <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia<br />

długiem na szczeblu lokalnym i regionalnym<br />

oraz ich wpływ na finansowanie infrastruktury”,<br />

„Zarząd<strong>za</strong>nie finansami i długiem samorządu terytorialnego<br />

w perspektywie wieloletniej” prowadzono<br />

prace mające na celu m.in. przeanalizowanie<br />

finansów podsektora samorządowego<br />

(ps.s.), w krajach UE, Norwegii, Japonii i USA,<br />

także zbiorczo dla krajów starej Unii (UE15) oraz<br />

nowych członków (NMS), w okresie 1999-2011.<br />

Analizę przeprowadzono w oparciu o jednolity<br />

system danych: New Cronos Eurostat Database<br />

– dla krajów UE i Norwegii oraz SourceOECD<br />

database – dla USA i Japonii. Badano funkcjonowanie<br />

rynku długu jednostek samorządu terytorialnego<br />

(jst) w Polsce na podstawie zebranych<br />

od nich ankiet. Dla miast na prawach powiatu<br />

empirycznie przeanalizowano <strong>za</strong>leżność między<br />

wysokością kredytowej stopy procentowej a jakością<br />

<strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia finansami (nadwyżką operacyjną<br />

budżetu, ratingiem).<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Współpraca z Uniwersytetem w Győr na<br />

Węgrzech w <strong>za</strong>kresie modelowania systemów<br />

rozmytych; z Instytutem Technologicznym w Tijuanie<br />

w Meksyku w <strong>za</strong>kresie rozmytych modeli<br />

podejmowania decyzji i sterowania; z Ghent<br />

University – redakcja dwóch numerów specjalnych<br />

c<strong>za</strong>sopism naukowych („Fuzzy Sets and<br />

Systems”, „Information Porcessing & Management”),<br />

prace nad dwiema publikacjami, wspólne<br />

prowadzenie opieki nad doktorantami.<br />

Tytuł profesora uzyskały: Irena Lasiecka i Irena<br />

Pawłow-Niezgódka.<br />

– 167 –

---

Uzyskane doktoraty:<br />

Szymon Łukasik Algorytm redukcji wymiaru<br />

i liczności próby dla celów procedur eksploracyjnej<br />

analizy danych;<br />

Anna Olwert Karta Kendalla jako nieparametryczne<br />

narzędzie do wykrywania <strong>za</strong>leżności pomiędzy<br />

kolejnymi pomiarami procesów.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: Network for<br />

Integrated Assessment Modelling – NIAM; Techniki<br />

informacyjne w <strong>za</strong>awansowanych systemach<br />

sterowania i wspomagania decyzji „TISTER”;<br />

Machine Intelligence Research Labs; Techniki<br />

informacyjne „TINFO”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Laboratorium Technik Semantycznych w Informatyce.<br />

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

Centrum Naukowe (Wyżs<strong>za</strong> Szkoła Informatyki<br />

Stosowanej i Zarząd<strong>za</strong>nia w Wars<strong>za</strong>wie, Instytut<br />

Badań Systemowych Polskiej Akademii Nauk);<br />

Centrum Naukowe (Politechnika Krakowska, Instytut<br />

Badań Systemowych <strong>PAN</strong>).<br />

* 01-447 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Newelska 6<br />

( (22) 381-02-75, fax (22) 381-01-05<br />

: e-mail: ibs@ibspan.waw.pl<br />

www.ibspan.waw.pl<br />

INSTYTUT BIOCYBERNETYKI<br />

I INŻYNIERII BIOMEDYCZNEJ<br />

im. Macieja Nałęc<strong>za</strong> <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jan M. Wójcicki<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

inż. Krzysztof Kędzior<br />

Instytut (kategoria „2” (B) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 114 pracowników, w tym 53 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

143 prace, z tego 59 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 36 projektów badawczych<br />

w tym 13 <strong>za</strong>granicznych, 17 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Opracowano system do oceny propagacji<br />

światła w tkankach kory mózgowej z wykorzystaniem<br />

c<strong>za</strong>sowo rozdzielczej kamery CCD ze<br />

wzmacniaczem obrazu. Celem pomiarów była<br />

obserwacja objętości, jaką penetrują fotony w badanych<br />

tkankach mózgu, w szczególności głębokości<br />

penetracji fotonów, w badaniach z wykorzystaniem<br />

spektroskopii w bliskiej podczerwieni.<br />

Dzięki <strong>za</strong>proponowanej metodzie, po raz pierwszy<br />

wyznaczono w sposób eksperymentalny<br />

rozkłady prawdopodobieństwa dotarcia fotonów<br />

porus<strong>za</strong>jących się od emitera do detektora, do<br />

danego woksela badanej tkanki kory mózgowej.<br />

• Przystosowano hybrydowy model układu krążenia<br />

do badań sztucznych <strong>za</strong>stawek serca i ich<br />

numerycznych modeli w warunkach zbliżonych<br />

do naturalnych. Wykonano badania symulacyjne<br />

na trzech istotnie różnych, stosowanych w praktyce<br />

klinicznej, sztucznych <strong>za</strong>stawkach serca, pełniących<br />

rolę <strong>za</strong>stawek aortalnych i opracowanej<br />

<strong>za</strong>stawce numerycznej. Stwierdzono poprawność<br />

działania aplikacji. Wyznaczono charakterystyki<br />

<strong>za</strong>leżności spadków ciśnienia i natężeń przepływów<br />

na <strong>za</strong>stawkach, dynamiczne przebiegi c<strong>za</strong>sowe<br />

ciśnień w lewej komorze i aorcie. Dla jednej<br />

z <strong>za</strong>stawek obserwowano niecałkowite <strong>za</strong>mykanie<br />

na początku fazy rozkurczu lewej komory<br />

przy niższym ciśnieniu aortalnym.<br />

• Opracowano i zweryfikowano technologię<br />

drukowania bezpośredniego czujników elektrochemicznych<br />

<strong>za</strong> pomocą robota dozującego Ultra<br />

TT (EDF) umożliwiającą nanoszenie różnego<br />

typu materiałów elektrochemicznie i biologicznie<br />

aktywnych. Wyprodukowano duże serie czujników<br />

amperometrycznych w postaci 3-elektrodowych<br />

struktur wykonanych z pasty grafitowej,<br />

złotej i platynowej oraz ich półproduktów. Struktury<br />

te <strong>za</strong>stosowano w różnych projektach do badań<br />

nad czujnikami opartymi na powinowactwie<br />

biochemicznym z wykorzystaniem DNA i immunoreagentów.<br />

• Diagno<strong>za</strong> chorób obturacyjnych płuc – czwartej<br />

przyczyny zgonów na świecie – oparta jest na<br />

badaniu relacji między objętością pierwszosekundową<br />

wydmuchanego powietr<strong>za</strong> (FEV1) i pojem-<br />

– 168 –

---

nością życiową (FVC). Stwierd<strong>za</strong> się obturację,<br />

jeśli iloraz FEV1/FVC jest niższy niż dolna granica<br />

normy. Wielkim problemem jest <strong>za</strong>leżność tej<br />

normy od wieku. W wyniku przeprowadzonych<br />

prac wyka<strong>za</strong>no, że <strong>za</strong>leżność ta jest artefaktem<br />

matematycznym, tj. że iloraz nie jest poprawnym<br />

<strong>za</strong>pisem relacji między FEV1 i FVC.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Prace badawcze koncentrowały się na systemie<br />

Saccadometr, przeznaczonym do oceny<br />

stanu czynnościowego ośrodkowego układu<br />

nerwowego, służącego przesiewowej diagnostyce<br />

wczesnej, przedobjawowej postaci schorzeń<br />

neurodegeneracyjnych, <strong>za</strong> pomocą oceny latencji<br />

odruchu refiksacji sakadycznej oka. System jest<br />

wykorzystywany w ponad czterdziestu ośrodkach<br />

badawczych na świecie. W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

prace koncentrowały się na automaty<strong>za</strong>cji<br />

procesu regulacji i kalibracji fotoreflektometrycznego<br />

przetwornika ruchu oka, umożliwiającego<br />

przeprowadzenie pomiaru przy intensywnym<br />

oświetleniu słonecznym oraz w warunkach zmieniającego<br />

się sprzężenia optycznego przetwornika<br />

z mierzonym obiektem.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z Université de Nice Sophia<br />

Antipolis przygotowano 6 projektów, z Division<br />

of Baxter Novum and Renal Medicine, Dep.<br />

for Clinical Science, Intervention and Technology,<br />

Karolinska University, Hospital Huddinge<br />

w Szwecji 5 projektów, z Chung Yuan Chrystian<br />

University (CYCU), Department and Institute of<br />

Electronic Engineering 5 projektów.<br />

Uzyskano patenty: „Sposób monitorowania i rejestracji<br />

stanu pacjenta w warunkach zdalnego<br />

nadzoru, zwłaszc<strong>za</strong> podc<strong>za</strong>s przebiegu intensywnej<br />

insulinoterapii”; „Sze<strong>rok</strong>oporowaty podkład<br />

do hodowli komórkowych, zwłaszc<strong>za</strong> do hodowli<br />

komórkowych 3D, sposób jego wytwar<strong>za</strong>nia<br />

i jego <strong>za</strong>stosowanie”; „Sposób diagnozowania<br />

i korekcji <strong>za</strong>burzeń oddechowych towarzyszących<br />

jąkaniu; „Membrana poliolefinowa do izolacji<br />

mikroorganizmów Gram (+) i sposób jej<br />

wytwar<strong>za</strong>nia”.<br />

Tytuł profesora uzyskał: Jacek Waniewski.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Joanna Kinasiewicz Dobór dawcy oraz anali<strong>za</strong><br />

parametrów izolacji świńskich wysp trzustkowych<br />

przeznaczonych do transplantacji;<br />

Bogusław Piętka Komputerowa detekcja morfologicznych<br />

symptomów patologii nowotworowej<br />

w mikroskopowych obra<strong>za</strong>ch preparatów z osadu<br />

moczu dla potrzeb wspomagania cytodiagnostyki<br />

urologicznej.<br />

Przy Instytucie działa Międzynarodowe Centrum<br />

Biocybernetyki <strong>PAN</strong>; Centrum Doskonałości<br />

„Sztuczne i Hybrydowe Narządy Wspomagające<br />

Przemiany Metaboliczne” – ARTOG; Polskie<br />

Centrum Zaawansowanych Technologii Dla<br />

Ochrony i Promocji Zdrowia – POLTEM.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: Sieć naukowa<br />

mikro- i nanostruktur półprzewodnikowych<br />

dla interdyscyplinarnych <strong>za</strong>stosowań w elektronice,<br />

telekomunikacji, ochronie środowiska, biologii<br />

molekularnej, diagnostyce i terapii medycznej<br />

– MINAS „Micro- and Nano- Structure Applied<br />

Science Network”; BIOMEN – Ogólnopolska<br />

Sieć Inżynierii Biomedycznej.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Konsorcjum CePT; Konsorcjum naukowe ROT-<br />

MED; Konsorcjum Biocentrum Ochota Polskiej<br />

Akademii Nauk.<br />

* 02-109 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Trojdena 4<br />

( (22) 659-91-43, fax (22) 658-28-72<br />

: e-mail: ibib@ibib.waw.pl<br />

www.ibib.waw.pl<br />

INSTYTUT BUDOWNICTWA WODNEGO<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. inż. Andrzej Sawicki<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

inż. Bolesław Mazurkiewicz<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 54 pracowników, w tym 30 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

– 169 –

---

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 29<br />

prac, z tego 5 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano:<br />

24 projekty badawcze w tym 5 <strong>za</strong>granicznych,<br />

25 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności<br />

statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 3 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W książce Zarys mechaniki gruntów sypkich<br />

opisano problemy dotyczące modelowania<br />

gruntów przed osiągnięciem stanu granicznego,<br />

mechanikę upłynniania, reakcję, problemy<br />

stabilności, elementy dynamiki dna morskiego.<br />

Omówiono: dylatywność, kontraktywność, stan<br />

ustalony, dylatancję, dokładność predykcji, definicję<br />

obciążenia i odciążenia. Opisano aparaty<br />

do badania gruntów i procedury kalibracyjne dla<br />

ich modeli teoretycznych.<br />

• W trakcie badań nad dynamiką dna morskiego,<br />

poddanego oddziaływaniu falowania, odkryto<br />

efekt pozornego peł<strong>za</strong>nia nawodnionego gruntu<br />

przy cyklicznych zmianach ciśnienia porowego.<br />

Falowanie powoduje cykliczne zmiany ciśnień<br />

porowych, co ma wpływ na nośność dna morskiego<br />

oraz procesy zwią<strong>za</strong>ne ze zmianami kształtu<br />

dna. Przeprowadzono doświadczenia w trójosiowym<br />

aparacie do cyklicznego ścinania gruntów,<br />

które polegały na monitorowaniu <strong>za</strong>chowania się<br />

nawodnionego gruntu, poddanego cyklicznym<br />

zmianom ciśnienia porowego, przy stałych naprężeniach<br />

globalnych. Zaobserwowano, że próbka<br />

odkształca się w miarę wzrostu liczby cykli zmian<br />

ciśnienia porowego, co przypomina peł<strong>za</strong>nie ciała<br />

stałego. Nazwano to efektem pozornego peł<strong>za</strong>nia,<br />

gdyż peł<strong>za</strong>nie jest zwią<strong>za</strong>ne z lepkością materiału,<br />

<strong>za</strong>ś nawodniony grunt sypki nie wykazuje<br />

takiej cechy w istotnym stopniu. Zaproponowano<br />

prosty model <strong>za</strong>obserwowanego zjawiska.<br />

• Zbadano mechanizmy osuwisk w dolinie Brdy<br />

w Koronowie, ocenę ich ryzyka i opracowano<br />

koncepcję ustabilizowania <strong>za</strong>grożonych zboczy.<br />

W dolinie Brdy w Koronowie występują liczne<br />

osuwiska mas ziemnych, <strong>za</strong>grażające bezpieczeństwu<br />

sąsiadujących budowli. Zidentyfikowano<br />

aktywne osuwiska, a następnie <strong>za</strong>instalowano<br />

terenową bazę pomiarową, składającą się z inklinometrów,<br />

piezometrów, reperów powierzchniowych<br />

oraz stacji meteorologicznej, która pozwoliła<br />

na systematyczne monitorowanie ruchu<br />

tych osuwisk, opadów i wahań zwierciadła wody<br />

gruntowej przez blisko 3 lata. Doświadc<strong>za</strong>lnie<br />

wyznaczono właściwości fizyczne i mechaniczne<br />

gruntów z <strong>za</strong>grożonych zboczy, przeprowadzono<br />

analizę ich budowy geologicznej oraz systematycznie<br />

prowadzono numeryczne symulacje stateczności.<br />

Wykryto, że główną przyczyną ruchów<br />

osuwiskowych są zmiany poziomu zwierciadła<br />

wód gruntowych, które skorelowano z opadami.<br />

Jako środek techniczny, obniżający ryzyko<br />

osuwisk <strong>za</strong>proponowano system drenażowy.<br />

Przeprowadzono analizę ryzyka osuwiskowego,<br />

m.in. opracowano scenariusze uszkodzenia infrastruktury<br />

wraz z analizą kosztów, co może być<br />

elementem systemu wspomagania decyzji.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Na zlecenie KGHM POLSKA MIEDŹ S.A.,<br />

w oparciu o numeryczny trójwymiarowy model<br />

hydrodynamiczny opracowany w Instytucie,<br />

wykonano symulację numeryczną rozwoju pola<br />

hydrodynamicznego w rejonie składowiska i rozprzestrzeniania<br />

się <strong>za</strong>solonych wód migrujących<br />

w wodach podziemnych. Prace badawcze zwią<strong>za</strong>ne<br />

były z bezpieczną eksploatacją i rozbudową<br />

składowiska odpadów poflotacyjnych rudy miedzi<br />

„Żelazny Most”. Składowisko to jest istotnym<br />

elementem na mapie gospodarczej nie tylko Dolnego<br />

Śląska ale także w skali ogólnokrajowej.<br />

• W związku z budową podziemnych magazynów<br />

gazu w gminie Kosakowo k. Gdyni, Instytut<br />

przeprowadził ocenę warunków mies<strong>za</strong>nia<br />

się solanki z wodami Zatoki Puckiej. Pomiary<br />

terenowe – monitoringowe rozprzestrzeniania się<br />

solanki w polu bliskim instalacji zrzutowej prowadzone<br />

były od momentu rozpoczęcia zrzutu.<br />

Obejmowały rozprzestrzenianie się pojedynczej<br />

strugi solanki w polu bliskim instalacji zrzutowej<br />

oraz uzupełniające pomiary warunków prądowych<br />

w rejonie instalacji. Pomiary potwierdziły<br />

rezultaty modelowania matematycznego przed<br />

uzyskaniem zgody na budowę instalacji. Wyniki<br />

pomiarów terenowych wyka<strong>za</strong>ły, że instalacja<br />

zrzutowa pracuje zgodnie z posiadaną decyzją<br />

środowiskową.<br />

– 170 –

---

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Na terenie miasta i gminy Koronowo przez 3<br />

ostatnie lata prowadzono prace badawcze zwią<strong>za</strong>ne<br />

z analizą procesów osuwiskowych występujących<br />

na tym terenie. Prace wykonywano<br />

w ramach grantu badawczo-rozwojowego NCBiR<br />

„Opracowanie koncepcji ustabilizowania osuwisk<br />

w dolinie Brdy w Koronowie z uwzględnieniem<br />

mechanizmów deformacji zboczy i oceną ryzyka<br />

osuwiskowego”. W c<strong>za</strong>sie trwania projektu zinwentaryzowano<br />

najbardziej aktywne osuwiska,<br />

stanowiące największe <strong>za</strong>grożenie dla obiektów<br />

budowlanych. Zainstalowano na nich bazę pomiarową<br />

pozwalającą na prowadzenie obserwacji<br />

terenowych, zwią<strong>za</strong>nych z przemieszc<strong>za</strong>niem się<br />

masywu analizowanych zboczy i skarp, w powią<strong>za</strong>niu<br />

ze zmianami zwierciadła wód gruntowych<br />

oraz opadami atmosferycznymi. W ramach projektu<br />

przeprowadzono analizę ryzyka osuwiskowego<br />

w rejonie badań. Pozwoliła ona na opracowanie<br />

map rozkładu wyselekcjonowanych<br />

czynników biernych, warunkujących podatność<br />

osuwiskową terenu oraz samej podatności osuwiskowej<br />

na analizowanym terenie. Dodatkowo,<br />

w ramach analizy ryzyka, opracowano scenariusze<br />

uszkodzenia w przypadku wystąpienia ruchu<br />

osuwiskowego wraz z os<strong>za</strong>cowaniem kosztów<br />

z tym zwią<strong>za</strong>nych. Obliczono ryzyko dla przyjętych<br />

scenariuszy uszkodzenia, co pozwoliło na<br />

uzyskanie miarodajnych parametrów, określających<br />

potrzebę wykonania prac stabilizujących<br />

na danym zboczu osuwiskowym z punktu widzenia<br />

opłacalności tego przedsięwzięcia (stosunek<br />

kosztów do korzyści uzyskanych wskutek<br />

reali<strong>za</strong>cji <strong>za</strong>bezpieczenia zboc<strong>za</strong>). Jest to element<br />

systemu wspomagania decyzji dla administracji<br />

lokalnej, dotyczący opłacalności prac <strong>za</strong>bezpiec<strong>za</strong>jących<br />

konkretne zbocze przed dalszym osuwaniem.<br />

Zaproponowano alternatywne sposoby<br />

<strong>za</strong>bezpieczeń i stabili<strong>za</strong>cji badanych osuwisk<br />

w oparciu o rozpoznanie geologiczne oraz analizę<br />

mechanizmów wywołujących ruchy mas ziemnych.<br />

Końcowym wynikiem projektu było zweryfikowanie<br />

procedury postępowania w przypadku<br />

obs<strong>za</strong>rów <strong>za</strong>grożonych ruchami osuwiskowymi,<br />

która może być pomocna dla władz administracyjnych<br />

i samorządowych przy podejmowaniu<br />

decyzji i ewentualnym podjęciu działań, dotyczących<br />

stabili<strong>za</strong>cji osuwisk oraz przy wyborze<br />

sposobu <strong>za</strong>bezpieczeń. Wyniki projektu zostały<br />

przedstawione władzom samorządowym Koronowa<br />

oraz mieszkańcom w c<strong>za</strong>sie specjalnego<br />

seminarium zorganizowanego w Urzędzie Miasta<br />

i Gminy Koronowo.<br />

* 80-328 Gdańsk, ul. Kościerska 7<br />

( (58) 522-29-00, 522-29-31, fax (58) 552-42-11<br />

: e-mail: sekr@ibwpan.gda.pl<br />

www.ibwpan.gda.pl<br />

INSTYTUT GEOGRAFII<br />

I PRZESTRZENNEGO<br />

ZAGOSPODAROWANIA<br />

im. Stanisława Leszczyckiego <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Marek Degórski<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Grzegorz Węcławowicz<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 102 pracowników, w tym 47 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

292 prace, z tego 16 prac w recenzowanych<br />

c<strong>za</strong>sopismach naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 73 projekty badawcze<br />

w tym 19 <strong>za</strong>granicznych, 13 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 8 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Opublikowano cztery współautorskie artykuły<br />

w „International Journal of Biometeorology”.<br />

Stanowią one efekt prac nad nowym wskaźnikiem<br />

obciążeń cieplnych człowieka UTCI. Wskaźnik<br />

ten definiowany jest jako temperatura, przy której<br />

w warunkach referencyjnych podstawowe parametry<br />

fizjologiczne organizmu przyjmują takie<br />

wartości, jak w warunkach rzeczywistych. UTCI<br />

dostarc<strong>za</strong> informacji na temat rzeczywistych,<br />

obiektywnie <strong>za</strong>chodzących procesów regulacji<br />

temperatury ciała. Wskaźnik jest rekomendowany<br />

przez Światową Organi<strong>za</strong>cję Meteorologiczną<br />

(WMO).<br />

– 171 –

---

• W publikacji „Dostępność lądowa przestrzeni<br />

Polski w wymiarze europejskim” podjęto próbę<br />

wielowariantowej oceny dostępności lądowej<br />

przestrzeni Polski w wymiarze europejskim w postaci<br />

modelu potencjału demograficznego i ekonomicznego,<br />

z wyróżnieniem gałęzi transportu<br />

(drogowy i kolejowy), typu transportu (pasażerski<br />

i towarowy) oraz motywacji podróży. Publikacja<br />

jest podsumowaniem kolejnego etapu prac<br />

nad dostępnością przestrzenną, prowadzonych<br />

w Instytucie w ramach <strong>za</strong>dania działalności statutowej<br />

pt.: „Teoretyczno-metodyczne podstawy<br />

dla gospodarki przestrzennej i polityki spójności<br />

(dostępność, mobilność, interakcja, GIS)” oraz<br />

projektu badawczego NCN „Międzynarodowa<br />

transportowa dostępność lądowa powiatów<br />

w Polsce”.<br />

• Opublikowano współautorski rozdział dotyczący<br />

współczesnej ewolucji rzeźby Polskich<br />

Karpat w „Recent landform evolution. The Carpatho-Balkan-Dinaric<br />

region”, w ramach serii<br />

„Springer Geography”. Przedstawiono w nim<br />

przemiany rzeźby w ostatnich 200 latach, pod<br />

wpływem zmian klimatu i działalności człowieka,<br />

wskazując na ich regionalne zróżnicowanie.<br />

Publikacja <strong>za</strong>wiera wyniki badań prowadzonych<br />

m.in. w ramach <strong>za</strong>dania działalności statutowej<br />

pt. „Struktura i funkcjonowanie środowiska geograficznego<br />

Karpat w warunkach zmian klimatu<br />

i antropopresji”.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Ukończono projekt badawczy INFRAREG-<br />

TUR, realizowany we współpracy ze Słowacką<br />

Akademią Nauk. Głównym celem projektu było<br />

określenie możliwości zwiększenia potencjału<br />

turystycznego w wyniku poprawy dostępności<br />

przestrzennej w różnych skalach oraz transfer<br />

wiedzy i dobrych praktyk z sektora naukowego<br />

do sektora administracyjnego. Efektem projektu<br />

są dwie monografie (wyniki analizy naukowej<br />

oraz opis „dobrych praktyk”), z których każda<br />

została wydana w języku polskim, słowackim<br />

i angielskim.<br />

• W ramach <strong>za</strong>dania „Energetyka wiatrowa<br />

w kontekście ochrony krajobrazu przyrodniczego<br />

i kulturowego w województwie kujawsko-pomorskim”,<br />

wykonanego na potrzeby Urzędu Mars<strong>za</strong>łkowskiego,<br />

opracowano analizy uwarunkowań<br />

fizjograficzno-przyrodniczych, studium ładu<br />

przestrzennego, struktur ekologicznych, społecznego<br />

postrzegania rozwoju energetyki wiatrowej,<br />

zdolności sieci przesyłowych oraz wpływu<br />

elektrowni wiatrowych na zdrowie człowieka.<br />

Synte<strong>za</strong> wyników <strong>za</strong>wiera rekomendacje dla<br />

strategii rozwoju i polityki przestrzennej województwa,<br />

a także programu ochrony środowiska<br />

województwa.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Prowadzenie badań naukowych z obs<strong>za</strong>ru<br />

tematyki regionalnej oraz studiów koncepcyjnych<br />

zwią<strong>za</strong>nych z regionem stanowi <strong>za</strong>sadniczy<br />

element działalności Instytutu. Tematyce tej<br />

poświęcona jest większość realizowanych <strong>za</strong>dań<br />

i projektów np. „Energetyka wiatrowa w kontekście<br />

ochrony krajobrazu przyrodniczego i kulturowego<br />

w województwie kujawsko-pomorskim”<br />

(zlecenie Urzędu Mars<strong>za</strong>łkowskiego województwa<br />

kujawsko-pomorskiego), „Ocena wpływu<br />

reali<strong>za</strong>cji Regionalnego Programu Operacyjnego<br />

Województwa Mazowieckiego 2007-2013 na<br />

rozwój Województwa Mazowieckiego” (zlecenie<br />

Urzędu Mars<strong>za</strong>łkowskiego województwa mazowieckiego),<br />

„Modelowanie zmian społecznych,<br />

gospodarczych i przestrzennych w województwie<br />

mazowieckim” (zlecenie Mazowieckiego Biura<br />

Planowania Regionalnego), „Właściwości lecznicze<br />

klimatu Trzebnicy” (zlecenie Urzędu Gminy<br />

w Trzebnicy), „Właściwości lecznicze klimatu<br />

Mielnika” (zlecenie Urzędu Gminy w Mielniku).<br />

Na zlecenie władz centralnych wykonywane były<br />

m.in. projekty: „Anali<strong>za</strong> stanu i uwarunkowań<br />

prac planistycznych w gminach na koniec 2010<br />

<strong>rok</strong>u” (Ministerstwo Transportu, Budownictwa<br />

i Gospodarki Morskiej), „Anali<strong>za</strong> stanu i uwarunkowań<br />

prac planistycznych w gminach na<br />

koniec 2011 <strong>rok</strong>u” (Ministerstwo Transportu,<br />

Budownictwa i Gospodarki Morskiej), „Propozycje<br />

wskaźników do oceny i monitorowania<br />

<strong>za</strong>gospodarowania przestrzennego w gminach,<br />

ze szczególnym uwzględnieniem <strong>za</strong>gadnienia<br />

ładu przestrzennego” (Ministerstwo Infrastruktury),<br />

„Ocena wpływu projektów drogowych realizowanych<br />

w ramach Regionalnych Programów<br />

Operacyjnych na zwiększenie dostępności trans-<br />

– 172 –

---

portowej województw” (Ministerstwo Rozwoju<br />

Regionalnego).<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Zakończono reali<strong>za</strong>cję międzynarodowego<br />

projektu „Peri-urban Land Use Relationships -<br />

Strategies and Sustainability Assessments Tools<br />

for Urban-Rural Linkages” (PLUREL) – wykonywanego<br />

w ramach 6 Programu Ramowego UE<br />

przez 31 uniwersytetów i instytucji badawczych<br />

z 14 krajów Unii Europejskiej i Chin. Przedmiotem<br />

studiów było kształtowanie i funkcjonowanie<br />

obs<strong>za</strong>rów o charakterze peri-urban – obs<strong>za</strong>rów<br />

styku między terenami zurbanizowanymi a terenami<br />

rolniczymi. Celem badań była m.in. anali<strong>za</strong><br />

przyczyn i skutków przemian stref peri-urban,<br />

określenie trendów ich rozwoju, ocena strategii<br />

i polityki rozwojowej, formułowanie scenariuszy<br />

rozwoju i budowanie modeli przedstawiających<br />

skutki realizowanych opcji rozwojowych. Rezultaty<br />

prac mają <strong>za</strong> <strong>za</strong>danie wspomóc planistów<br />

i <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>jących rozwojem w budowaniu strategii<br />

<strong>za</strong>pewniających zrównoważony rozwój obs<strong>za</strong>rów.<br />

• W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym <strong>za</strong>kończono projekt<br />

„Infrastrukturalne i organi<strong>za</strong>cyjne możliwości<br />

poprawy dostępności przestrzennej jako<br />

czynnik rozwoju polsko-słowackich regionów<br />

turystycznych” (INFRAREGTUR), wykonywany<br />

wspólnie z Instytutem Geografii Słowackiej<br />

Akademii Nauk. Jednym z podstawowych <strong>za</strong>gadnień<br />

badanych w trakcie reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

był rozwój infrastruktury transportowej i dostępność<br />

przestrzenna. Anali<strong>za</strong> dostępności wykonana<br />

w różnych skalach przestrzennych pozwoliła na<br />

identyfikację wąskich gardeł systemów transportowych<br />

oraz na sformułowanie konkretnych<br />

wska<strong>za</strong>ń inwestycyjnych i organi<strong>za</strong>cyjnych. Organi<strong>za</strong>cje<br />

i jednostki administracyjne, planistyczno-decyzyjne<br />

i turystyczne otrzymały unikatowe<br />

narzędzie pozwalające na ocenę rzeczywistej<br />

dostępności przestrzennej i jej znaczenia dla<br />

rozwoju turystyki oraz planowania sieci infrastrukturalnych.<br />

Przedstawiono rekomendacje dla<br />

polityki: transportowej, turystycznej, regionalnej<br />

i przestrzennej.<br />

• W ramach projektu „The Use of Environmental<br />

Radionuclides in Combination with Magnetic<br />

Susceptibility and Conventional Techniques<br />

to Investigate Soil Erosion, Sediment Transfer<br />

and Sedimentation in a Different Scale Drainage<br />

Basins in the Polish Flysch Carpathians”, finansowanego<br />

przez Międzynarodową Agencję Energii<br />

Atomowej badano zintegrowane <strong>za</strong>stosowania<br />

radioizotopów środowiskowych 210Pbex,<br />

226Ra, 7Be, 137Cs i podatność magnetyczną do<br />

badań natężenia erozji gleb, transferu sedymentu<br />

i sedymentacji w różnej wielkości karpackich<br />

zlewniach fliszowych. Badanie zmian aktywności<br />

radioizotopów środowiskowych i podatności<br />

magnetycznej w transportowanym podc<strong>za</strong>s wezbrań<br />

sedymencie pozwolą na określenie wpływu<br />

współczesnych, krótkoterminowych zmian użytkowania<br />

ziemi.<br />

Tytuł profesora uzyskali: Marek Kupiszewski<br />

i Roman Soja.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Andrzej Czerny Teoria nazw geograficznych.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Ariel Ciechański Rozwój i regres sieci kolei przemysłowych<br />

w Polsce (1881-2010) w świetle materiałów<br />

archiwalnych;<br />

Magdalena Górczyńska Zmiany zróżnicowań społecznych<br />

i przestrzennych w wybranych dzielnicach<br />

Wars<strong>za</strong>wy i aglomeracji paryskiej: dynamika<br />

i aktorzy;<br />

Ewa Kołaczkowska Rozmieszczenie inwazyjnych<br />

gatunków roślin w dolinach małych rzek wschodniego<br />

Mazows<strong>za</strong>;<br />

Edyta Regulska Wskaźniki zoologiczne i krajobrazowe<br />

oraz ich przydatność do oceny rozwoju<br />

zrównoważonego krajobrazu wiejskiego (na przykładzie<br />

wybranych obs<strong>za</strong>rów);<br />

Michał Słowiński Późnoglacjalna i wczesnoholoceńska<br />

ewolucja paleojeziora Trzechowskiego<br />

(Bory Tucholskie) – w świetle analiz paleoekologicznych;<br />

Sebastian Tyszkowski Rola ruchów osuwiskowych<br />

w rozwoju strefy krawędziowej wybranych<br />

odcinków doliny Dolnej Wisły.<br />

Instytut jest członkiem Środkowoeuropejskiego<br />

Forum Badań Ludnościowych i Migracyjnych.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: GEOBIOS;<br />

„Systemy Geoinformacyjne”; „System identyfi-<br />

– 173 –

---

kacji, detekcji i prognozowania katastrofalnych<br />

zjawisk hydrometeorologicznych w Europie<br />

środkowej i wschodniej oraz sposoby ogranic<strong>za</strong>nia<br />

ich skutków”; European Rural Development<br />

Network; Europejska sieć badawc<strong>za</strong> Spa-Ce-<br />

Net (Network of Spatial Research and Planning<br />

in Central and Eastern Europe).<br />

* 00-818 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Twarda 51/55<br />

( (22) 697-88-41, fax (22) 620-62-21<br />

: e-mail: igipzpan@twarda.pan.pl<br />

www.igipz.pan.pl<br />

INSTYTUT GOSPODARKI SUROWCAMI<br />

MINERALNYMI I ENERGIĄ <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. inż. Eugeniusz Mokrzycki<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. rzecz.<br />

<strong>PAN</strong> Roman Ney<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 92 pracowników, w tym 40 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

124 prace, z tego 13 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 18 projektów badawczych<br />

w tym 13 <strong>za</strong>granicznych, 45 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 9 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Realizowano projekt „Badania sejsmiczne<br />

i sejsmometryczne dla potrzeb oceny oddziaływania<br />

dynamicznego prac wiertniczych na otac<strong>za</strong>jący<br />

przypowierzchniowy ośrodek gruntowy<br />

na obs<strong>za</strong>rze górniczym Kopalni Gazu Ziemnego<br />

Zalesie oraz na obs<strong>za</strong>rze górniczym PGE KWB<br />

Bełchatów”. Badania miały na celu wyznaczenie<br />

parametrów sejsmicznych dla potrzeb oceny<br />

oddziaływania dynamicznego w c<strong>za</strong>sie wiercenia<br />

otworu poszukiwawczego na otac<strong>za</strong>jące<br />

środowisko. W I etapie wykonano rozpoznanie<br />

budowy ośrodka oraz jego właściwości <strong>za</strong> pomocą<br />

metody sejsmicznej. W etapie II – pomierzono<br />

i obliczono współczynniki tłumienia amplitudy<br />

fal P i S, <strong>za</strong>kres i wartości dominujące<br />

częstotliwości przyspieszenia drgań w wybranych<br />

punktach pomiarowych znajdujących się<br />

w zróżnicowanej odległości od źródła drgań<br />

wraz z pomiarem tła sejsmicznego. Parametry<br />

posłużyły następnie do obliczeń numerycznych<br />

oddziaływania dynamicznego wiercenia otworu<br />

na środowisko.<br />

• W ramach reali<strong>za</strong>cji projektu „Zrównoważone<br />

<strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nie środowiskiem wodnym INTERREG<br />

IVC SIGMA for Water” opracowano Master Plan<br />

stanowiący zintegrowany plan działań dla dwóch<br />

zbiorników wodnych w Trzebini – Górki i Balatonu.<br />

Przedstawiono <strong>za</strong>kres działań naprawczych<br />

(rekultywacyjnych) i adaptacyjnych (<strong>za</strong>gospodarowanie<br />

rekreacyjno-sportowe) uwzględniając<br />

stan obecny, uwarunkowania środowiskowe,<br />

techniczne i finansowe.<br />

• Opracowano propozycję przedsięwzięć umożliwiających<br />

budowę instalacji <strong>za</strong>gospodarowania<br />

odpadów komunalnych na obs<strong>za</strong>rze bazy Zakładu<br />

Oczyszc<strong>za</strong>nia Miasta PGKiM w Makowisku<br />

(Gmina Jarosław), jako Zakładu Zagospodarowania<br />

Odpadów (ZZO). Anali<strong>za</strong> rozwią<strong>za</strong>ń<br />

w <strong>za</strong>kresie budowy instalacji do przetwar<strong>za</strong>nia<br />

odpadów komunalnych przeprowadzona została<br />

z uwzględnieniem wytycznych <strong>za</strong>wartych w dokumentach<br />

wyższego szczebla oraz uregulowań<br />

prawnych. Przedsięwzięcie stanowić może podstawę<br />

budowy regionalnej instalacji mechaniczno-biologicznego<br />

przetwar<strong>za</strong>nia (MBP) odpadów<br />

komunalnych w części mechanicznej dla regionu<br />

wschodniego województwa podkarpackiego.<br />

Planowana instalacja swoim <strong>za</strong>sięgiem obejmuje<br />

gminy liczące około 200 000 mieszkańców<br />

i może stanowić element uzupełniający dla systemu<br />

gospodarowania odpadami w województwie.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• W ramach reali<strong>za</strong>cji projektu „Strategie<br />

i scenariusze technologiczne <strong>za</strong>gospodarowania<br />

i wykorzystania złóż surowców skalnych”, dla<br />

potrzeb Strzeblowskich Kopalń Surowców Mineralnych<br />

sp. z o.o. w Sobótce wykonano pracę<br />

badawczą pt. „Anali<strong>za</strong> składu mineralnego skał<br />

leukogranitowych i granitowych w złożach Pagórki<br />

Wschodnie, Pagórki Zachodnie, Stary Łom<br />

i Strzeblów I w obs<strong>za</strong>rach przewidzianych do<br />

– 174 –

---

eksploatacji w ciągu najbliższych lat, pod kątem<br />

<strong>za</strong>pewnienia odpowiedniej jakości materiału skaleniowo-kwarcowego<br />

dla <strong>za</strong>kładu przeróbczego”.<br />

Na podstawie badań składu chemicznego oraz<br />

mineralnego leukogranitów, badania ich cech<br />

termicznych, określenia parametrów barwy metodą<br />

spektrofotometryczną oraz form zwią<strong>za</strong>nia<br />

żela<strong>za</strong> i innych pierwiastków barwiących metodą<br />

SEM/EDS: zidentyfikowano formy zwią<strong>za</strong>nia Fe<br />

i Ti oraz głównych ich nośników (chloryt, biotyt,<br />

jasne miki, granaty, rutyl, minerały ciężkie),<br />

zidentyfikowano przyczyny zróżnicowania parametrów<br />

barwy kopaliny po wypaleniu (wykrycie<br />

związków barwiących: Mn, REE, U, Th, w strukturze<br />

chlorytu, mik, granatów, monacytu, cyrkonu)<br />

oraz wska<strong>za</strong>no rod<strong>za</strong>je kopaliny wykazujące<br />

najkorzystniejsze cechy termiczne w analizowanych<br />

obs<strong>za</strong>rach złóż.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Na zlecenie Urzędu Mars<strong>za</strong>łkowskiego<br />

w Krakowie przeprowadzono analizy w ramach<br />

projektu Ecrein+ „Europejska sieć regionów<br />

na rzecz innowacji ekologicznych dotyczącego<br />

wdrażania polityki ekoinnowacyjnej w regionie”.<br />

W trakcie badań opracowano ankiety dotyczące<br />

barier i <strong>za</strong>chęt dla rozwoju ekoinnowacji, wykonano<br />

ankiety<strong>za</strong>cję i opracowano wyniki. Stworzono<br />

bazę firm ekoinnowacyjnych dla regionu<br />

oraz wska<strong>za</strong>no rekomendacje do polityki i strategii<br />

w <strong>za</strong>kresie rozwoju sektora towarów i usług<br />

środowiskowych.<br />

• Na zlecenie kilku gmin opracowano programy<br />

usuwania materiałów <strong>za</strong>wierających azbest wraz<br />

ze szczegółową inwentary<strong>za</strong>cją. Przedmiotowe<br />

opracowania obejmują: inwentary<strong>za</strong>cję wyrobów<br />

<strong>za</strong>wierających azbest wraz z oceną ich jakości;<br />

zestawienie ilościowe i jakościowe materiałów<br />

<strong>za</strong>wierających azbest w układzie trzech stopni<br />

pilności; określenie możliwości i sposobu usuwania<br />

wyrobów <strong>za</strong>wierających azbest z terenu<br />

poszczególnych gmin; sposoby oraz możliwości<br />

pozyskiwania środków finansowych przez osoby<br />

fizyczne oraz gminę w celu usuwania wyrobów<br />

<strong>za</strong>wierających azbest; harmonogram reali<strong>za</strong>cji<br />

gminnego programu usuwania azbestu i wyrobów<br />

<strong>za</strong>wierających azbest, a także wskazówki edukacyjne<br />

z <strong>za</strong>kresu szkodliwości wyrobów <strong>za</strong>wierających<br />

azbest. Przeprowadzono inwentary<strong>za</strong>cję:<br />

w terenie wśród gospodarstw indywidualnych<br />

(mieszkańców); wyrobów znajdujących się na<br />

obiektach będących we władaniu gminy, obiektach<br />

firm i przedsiębiorstw (w tym PKP i MON)<br />

oraz na pozostałych obiektach. Prowadzono<br />

spotkania edukacyjno-informacyjne z przedstawicielami<br />

mieszkańców poszczególnych gmin.<br />

Programy usuwania wyrobów <strong>za</strong>wierających<br />

azbest zostały opracowane dla czterech gmin<br />

o charakterze wiejskim (Dubiecko, Skarbimierz,<br />

Bierzwnik, Liszki) oraz miast – Gliwic oraz Przemyśla<br />

– inwentary<strong>za</strong>cja).<br />

• Organi<strong>za</strong>cja cyklu szkoleń dotyczących nowego<br />

systemu gospodarki odpadami, które skierowane<br />

były głównie do pracowników jednostek<br />

samorządu terytorialnego. Program szkoleń<br />

skoncentrowany był na zdobyciu praktycznych<br />

umiejętności w <strong>za</strong>kresie tworzenia i <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia<br />

kompleksową gospodarką odpadami na terenie<br />

gminy, województwa oraz kraju.<br />

• Uczestnictwo w tworzeniu Regionalnego Planu<br />

Energetycznego dla Małopolski. Celem RPE<br />

jest ocena systemu energetycznego Małopolski,<br />

rozpoznanie i określenie barier ogranic<strong>za</strong>jących<br />

wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w regionie<br />

oraz stworzenie narzędzi, które pozwolą<br />

na osiąganie jak najlepszych efektów i określenie<br />

kierunków najbliższych działań.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Instytut uczestniczy w projektach CO2StoP,<br />

EuCores – European Coal Resources: a Geographical<br />

Database and Map of EU Coal Basins Including<br />

Potential Sources of Coal Bed Methane<br />

Based on a Harmonised Typology oraz współpracował<br />

z Wardell Armstrong International<br />

w Wielkiej Brytanii w <strong>za</strong>kresie praktycznego<br />

wykorzystania metod s<strong>za</strong>cowania <strong>za</strong>sobów złóż<br />

kopalin i oceny aktywów geologiczno-górniczych<br />

przedsiębiorstw górniczych.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Krzysztof Galos Wpływ składu mineralnego wybranych<br />

iłów na właściwości tworzyw gresowych;<br />

Joanna Kulczycka Ekoefektywność projektów inwestycyjnych<br />

z wykorzystaniem koncepcji cyklu<br />

życia produktu;<br />

– 175 –

---

Piotr Saługa Elastyczność decyzyjna w procesach<br />

wyceny projektów geologiczno-górniczych.<br />

Uzyskany doktorat:<br />

Robert Skrzypc<strong>za</strong>k Uniwersalna metodyka walory<strong>za</strong>cji<br />

terenu w strategicznym <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>niu<br />

makroregionami na przykładzie obs<strong>za</strong>rów krakowskiego<br />

i skierniewickiego.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: „Systemy<br />

geoinformacyjne” ENEMI – „Energia bez emisji<br />

– <strong>za</strong>awansowane metody usuwania transportu<br />

i składowania dwutlenku węgla” ENVITECHNET.<br />

Instytut należy do klastrów i konsorcjów naukowych:<br />

Innowacyjny Śląski Klaster Czystych<br />

Technologii Węglowych; Małopolsko-Podkarpacki<br />

Klaster Czystej Energii; Europejska Platforma<br />

Surowców Mineralnych; <strong>Polska</strong> Platforma<br />

Technologiczna Surowców Mineralnych; Członek<br />

Wspierający Górniczej Izby Przemysłowo-<br />

Handlowej; Członek Wspierający Polskiego<br />

Komitetu Światowej Rady Energetycznej; Konsorcjum<br />

Eco-Safety-Geo Centrum Badawcze<br />

<strong>PAN</strong>; Platforma współpracy z Grupą Kapitałową<br />

KGHM <strong>Polska</strong> Miedź S.A.; Narodowy Program<br />

rozpoznawania formacji i struktur odpowiednich<br />

do bezpiecznego geologicznego składowania CO 2<br />

wraz z ich monitoringiem.<br />

* 31-261 Kraków, ul. Wybickiego 7<br />

( (12) 632-33-00, fax (12) 632-35-24<br />

: e-mail: centrum@min-pan.krakow.pl<br />

www.min-pan.krakow.pl<br />

INSTYTUT INFORMATYKI<br />

TEORETYCZNEJ I STOSOWANEJ <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. inż. Tadeusz C<strong>za</strong>chórski<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Rys<strong>za</strong>rd Tadeusiewicz<br />

Instytut (kategoria „2” (B) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 33 pracowników, w tym 21 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 37<br />

prac, z tego 11 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 20 projektów badawczych w tym 2<br />

<strong>za</strong>graniczne, 4 <strong>za</strong>dania badawcze w ramach działalności<br />

statutowej.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Opracowano projekt informatycznego systemu<br />

Technologia budowy platform w środowiskach<br />

rozproszonych do interaktywnych wizuali<strong>za</strong>cji<br />

stereoskopowych – 3D.<br />

• Wykonano algorytmy i protokoły metod progresywnego<br />

kodowania i transmisji siatek reprezentujących<br />

modele obiektów 3D.<br />

• Opracowanie monograficzne mobilnej stereowizji<br />

i powierzchni drugiego rzędu.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Instytut jest współuczestnikiem regionalnego<br />

projektu Utworzenie Klastra Przemysłów Kreatywnych<br />

i Kulturalnych „Made in Śląsk”. Jest<br />

to inicjatywa <strong>za</strong>angażowania przedsiębiorstw,<br />

środowiska naukowo-akademickiego oraz instytucji<br />

kulturalnych i środowisk twórczych w grupę<br />

współpracujących ośrodków, w ramach idei<br />

„Creative industries”.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Opracowano metodę redukcji wymiaru łańcuchów<br />

Markowa stosowanych w modelach systemów<br />

informatycznych poprzez wykorzystywanie<br />

ograniczeń stochastycznych, czyli tworzenie<br />

modeli Markowa o znacznie mniejszej liczbie<br />

stanów, o których wiadomo, że obliczone <strong>za</strong> ich<br />

pomocą parametry pracy danego systemu informatycznego<br />

będą na pewno <strong>za</strong>wyżone lub <strong>za</strong>niżone<br />

w stosunku do odpowiednich wyników<br />

oryginalnego modelu o wielkiej liczbie stanów.<br />

• Rozwój algorytmów obliczeniowych zwią<strong>za</strong>nych<br />

z modelami sieci komputerowych i numerycznym<br />

rozwiązywaniem łańcuchów Markowa<br />

o wielkiej liczbie stanów przy wykorzystaniu<br />

architektur CUDA kart graficznych (GPU – Graphical<br />

Processing Unit) <strong>za</strong>wierających setki procesorów.<br />

• Opracowanie modeli stanów nieustalonych<br />

w sieciach po awarii, gdy poszczególne węzły<br />

sieci łączą się z <strong>za</strong>rządcą sieci, by ściągnąć nie-<br />

– 176 –

---

zbędne dane dla dalszej prawidłowej pracy, tzw.<br />

boot-up storm oraz ogólnych metod modelowania<br />

stanów nieustalonych.<br />

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

Śląskie Centrum Zaawansowanych Technologii.<br />

* 44-100 Gliwice, ul. Bałtycka 5<br />

( (32) 231-73-19, fax (32) 231-70-26<br />

: e-mail: office@iitis.pl<br />

www.iitis.pl<br />

INSTYTUT INŻYNIERII CHEMICZNEJ<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. inż. Krzysztof Warmuziński<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

inż. Leon Troniewski<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 57 pracowników, w tym 23 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 70<br />

prac, z tego 42 prace w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 17 projektów badawczych w tym 1<br />

<strong>za</strong>graniczny, 7 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności<br />

statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 3 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Wykonano badania niekatalitycznego, termicznego<br />

spalania mies<strong>za</strong>niny metan-powietrze<br />

o stężeniu metanu odpowiadającym jego <strong>za</strong>wartości<br />

w górniczych ga<strong>za</strong>ch wentylacyjnych kopalń<br />

węgla kamiennego. Wynikiem prac jest uzyskanie<br />

globalnego opisu kinetycznego procesu, umożliwiającego<br />

projektowanie i optymali<strong>za</strong>cję urządzeń<br />

rewersyjnych, w których <strong>za</strong>chodzi termiczne<br />

spalanie.<br />

• Uruchomiono demonstracyjną instalację,<br />

w której prowadzony jest proces oczyszc<strong>za</strong>nia<br />

dużych strumieni powietr<strong>za</strong> (50-200 m 3 /h), <strong>za</strong>nieczyszczonych<br />

lotnymi związkami organicznymi<br />

(octan winylu) w ilości 0,5-1,5 g/m 3 , <strong>za</strong> pomocą<br />

bakterii osadzonych na inertnym wypełnieniu.<br />

Uzyskano wysoką sprawność procesu, prowadzonego<br />

nieprzerwanie przez ~150 dni.<br />

• Wykonano i przetestowano katali<strong>za</strong>tory otrzymane<br />

metodą cytrynianową. Najwyższy stopień<br />

przereagowania metanolu oraz najwyższą selektywność<br />

procesu, a co <strong>za</strong> tym idzie najwyższą<br />

wydajność wodoru, otrzymano dla katali<strong>za</strong>tora<br />

CuZnZr-CeCr, dla którego już w temp. 463K<br />

osiągnięto 99% przereagowania metanolu i wydajność<br />

wodoru 622 l/(kg kat<br />

⋅h). Opracowany katali<strong>za</strong>tor<br />

znajdzie <strong>za</strong>stosowanie w procesie wytwar<strong>za</strong>nia<br />

wodoru na drodze reformingu parą wodną.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Instytut jest członkiem Platformy Innowacji<br />

Technologicznej Regionu Opolszczyzny<br />

(PITRO), której specjalnością są technologie<br />

innowacyjne. Celem Platformy jest integracja<br />

środowisk naukowo-badawczych i producentów,<br />

zwłaszc<strong>za</strong> z branży chemicznej, przeróbki węgla<br />

i ropy, farb i lakierów i energetyki.<br />

• Instytut prowadzi badania naukowe dotyczące<br />

spalania metanu <strong>za</strong>wartego w powietrzu wentylacyjnym<br />

kopalń węgla kamiennego. W ramach<br />

Konsorcjum utworzonego z Kompanią Węglową<br />

S.A. planuje się wybudowanie pilotowo-badawczej<br />

instalacji spalającej metan <strong>za</strong>warty w powietrzu<br />

wentylacyjnym szybu wydechowego<br />

w wybranej kopalni Kompanii Węglowej S.A.<br />

na Śląsku.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: Śląskie Centrum<br />

Zaawansowanych Technologii.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów i klastrów naukowych:<br />

Konsorcjum naukowo-przemysłowe;<br />

Wspólnota <strong>Wiedzy</strong> i Innowacji (KIC – Knowledge<br />

and Innovation Community) Zrównoważona Energia<br />

– Węzeł w Krakowie; International Scientific<br />

Thematic Network for Environmental Technologies<br />

ENVITECH-NET; <strong>Polska</strong> Platforma Technologiczna<br />

Środowiska; <strong>Polska</strong> Izba Gospodarc<strong>za</strong><br />

Zaawansowanych Technologii; EUROGIA+ – Klaster<br />

Programu Eureka; Park Naukowo-Technologiczny<br />

TECHNOPARK GLIWICE, sp. z o.o.,<br />

Platforma Innowacji Technologicznej Regionu<br />

Opolszczyzny.<br />

– 177 –

---

* 44-100 Gliwice, ul. Bałtycka 5<br />

( (32) 231-08-11, (32) 234-69-15, fax (32) 231-03-18<br />

: e-mail: secret@iich.gliwce.pl<br />

www.iich.gliwice.pl<br />

INSTYTUT MASZYN<br />

PRZEPŁYWOWYCH<br />

im. Roberta Szewalskiego <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jarosław Mikielewicz<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Tadeusz Chmielniak<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 177 pracowników, w tym 75 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

309 prac, z tego 52 prace w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 83 projekty badawcze w tym<br />

24 <strong>za</strong>graniczne, 9 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 23 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Opracowano nowe rozwią<strong>za</strong>nie konstrukcyjne<br />

prototypowej mikrosiłowni kogeneracyjnej małej<br />

mocy, służącej do jednoczesnego wytwar<strong>za</strong>nia<br />

ciepła i energii elektrycznej w małej skali, na<br />

potrzeby odbiorców indywidualnych. Mikrosiłownia<br />

umożliwia wytwar<strong>za</strong>nie użytecznych<br />

form energii przy wykorzystaniu biomasy lub<br />

biogazu, pochodzących z lokalnych, <strong>za</strong>sobów<br />

odnawialnych. Układ termodynamiczny mikrosiłowni<br />

kogeneracyjnej opiera się na obiegu<br />

Rankine’a (ORC) z wykorzystaniem czynnika<br />

niskowrzącego. Przy mocy cieplnej ok. 25 kW,<br />

opracowane urządzenie pozwoli na wytwar<strong>za</strong>nie<br />

ok. 2,5 kW mocy elektrycznej, którą będzie<br />

można wykorzystać do <strong>za</strong>silania oświetlenia lub<br />

innych urządzeń elektrycznych. Mikrosiłownię<br />

będzie można <strong>za</strong>stosować np. w domach jednorodzinnych,<br />

małych gospodarstwach rolnych,<br />

domach wc<strong>za</strong>sowych, gdzie w przyszłości może<br />

<strong>za</strong>stąpić tradycyjne piece grzewcze. Podstawową<br />

<strong>za</strong>letą opracowywanej mikrosiłowni jest istotna<br />

poprawa wykorzystania energii paliwa przy skojarzonym<br />

wytwar<strong>za</strong>niu ciepła i energii elektrycznej.<br />

Urządzenia tego typu zwięks<strong>za</strong>ją również<br />

udział odnawialnych źródeł energii w bilansie<br />

paliwowo-energetycznym oraz podnoszą bezpieczeństwo<br />

ekologiczne i energetyczne poprzez<br />

decentrali<strong>za</strong>cję wytwar<strong>za</strong>nia energii, zróżnicowanie<br />

źródeł energii oraz wykorzystanie lokalnych<br />

<strong>za</strong>sobów energetycznych.<br />

• Wydana monografia Guided Waves in Structures<br />

for SHM – The Time-domain Spectral Element<br />

Method dotyczy wyników symulacji numerycznych<br />

oraz analizy i badań eksperymentalnych<br />

zwią<strong>za</strong>nych ze zjawiskiem propagacji fal sprężystych<br />

w elementach konstrukcji wykonanych<br />

z materiałów izotropowych jak i laminatów warstwowych.<br />

Przedstawia i porus<strong>za</strong> sze<strong>rok</strong>ie spektrum<br />

teoretycznych i praktycznych problemów<br />

zwią<strong>za</strong>nych z wykorzystywaniem fal sprężystych<br />

w systemach monitorowania stanu technicznego<br />

w ramach jednego jednolitego ujęcia. Dotyczy<br />

to nie tylko procesu modelowania samego zjawiska<br />

metodą spektralnych elementów skończonych<br />

w dziedzinie c<strong>za</strong>su, lecz także metodologii<br />

prowadzenia badań eksperymentalnych i wykorzystania<br />

do tego celu skaningowej wibrometrii<br />

laserowej.<br />

• W ramach projektu „Dissemination and fostering<br />

of plasma based technological innovation for<br />

environment protection in BSR”, którego celem<br />

była demonstracja możliwości plazmy w <strong>za</strong>stosowaniu<br />

do oczyszc<strong>za</strong>nia wód Bałtyku z plam<br />

ropy, zbudowano i przetestowano z pozytywnym<br />

skutkiem pływające urządzenie do plazmowego<br />

niszczenia plam ropy w basenach portowych.<br />

Urządzenie jest samodzielnie <strong>za</strong>silane poprzez<br />

panel słoneczny i wykorzystuje plazmę wyładowania<br />

mikrofalowego oraz barierowego.<br />

• Opracowano nowoczesne technologie pozyskiwania<br />

energii elektrycznej lub ciepła z odnawialnych<br />

źródeł energii, a także opracowano<br />

<strong>za</strong>sady funkcjonowania Autonomicznych Regionów<br />

Energetycznych (ARE). Zakres opracowania<br />

obejmował analizę techniczną i ekonomiczną pracy<br />

wzorcowej minisiłowni kogeneracyjnej umożliwiającej<br />

wykorzystanie lokalnych źródeł biomasy,<br />

biogazu oraz gazu ziemnego. Miniturbina<br />

oraz turbina parowa <strong>za</strong>silane energią pochodzącą<br />

ze spalania biomasy, połączone są z układem sil-<br />

– 178 –

---

ników spalinowych <strong>za</strong>silanych gazem ziemnym<br />

lub biogazem. Całość złożona z czterech modułów<br />

tworzy minisiłownię o mocy elektrycznej do<br />

kilku MW i mocy cieplnej do kilkunastu MW,<br />

zlokalizowaną w ARE i umożliwia wytwar<strong>za</strong>nie<br />

energii elektrycznej i ciepła w <strong>za</strong>leżności od<br />

lokalnych potrzeb oraz istniejących warunków<br />

surowcowych i pogody. Wzorcowa lokalna minisiłownia,<br />

jest wdrażana w miejscowości Żychlin.<br />

Zastosowania wyników badań o znaczeniu<br />

społecznym:<br />

• Wyka<strong>za</strong>no skuteczność nowego typu generatora<br />

wirów, które będą <strong>za</strong>stosowane w projektach<br />

dotyczących sterowania przepływem i przeciwdziałania<br />

powstawania oderwania.<br />

• Wykonano badania eksperymentalne szybkiej<br />

pirolizy paliwa alternatywnego (RDF) pochodzącego<br />

z odpadów. Przeprowadzone prace pokazują<br />

możliwość nie tylko utyli<strong>za</strong>cji odpadów, ale<br />

również wytwar<strong>za</strong>nia kalorycznych paliw stałych,<br />

ciekłych i gazowych w <strong>za</strong>leżności od sposobu<br />

prowadzenia procesu. Zastosowanie w praktyce<br />

wyników badań daje możliwość redukcji odpadów<br />

i wytwar<strong>za</strong>nia z nich paliw.<br />

• Opracowano własną metodę modelowania<br />

numerycznego przepływu przez zespół sit otworowych.<br />

Zaproponowaną metodę zweryfikowano<br />

w oparciu o własne systematyczne badania<br />

eksperymentalne przeprowadzone na dedykowanym<br />

kanale badawczym. Uzyskano potwierdzenie<br />

słuszności <strong>za</strong>proponowanego modelu<br />

obliczeniowego. W oparciu o <strong>za</strong>proponowany<br />

model, koncern RAFAKO dokonał walidacji na<br />

rzeczywistych dwóch obiektach (elektrofiltry na<br />

blokach węglowych) uzyskując wynik pozytywny.<br />

Opracowany model został wdrożony do prac<br />

projektowych w koncernie RAFAKO.<br />

• W Instytucie powstała koncepcja Domowej<br />

Mikrosiłowni Kogeneracyjnej z obiegiem ORC,<br />

która ma służyć do produkcji energii elektrycznej<br />

i ciepła do użytku domowego. W przyszłości<br />

Mikrosiłownia Kogeneracyjna <strong>za</strong>stąpi konwencjonalne<br />

kotły do ogrzewania obiektów takich<br />

jak: domki jednorodzinne, domy wielorodzinne,<br />

osiedla itp.<br />

• Prace nad kondensacją pary wodnej w skraplac<strong>za</strong>ch<br />

w obecności gazów inertnych doprowadziły<br />

do opracowania metody Analizy Przyrostów<br />

Entropii <strong>za</strong>wią<strong>za</strong>nych z procesem wymiany energii<br />

w powierzchniowych wymiennikach ciepła.<br />

Źródłem przyrostu entropii w tych urządzeniach<br />

jest nieodwracalne zjawisko przepływu ciepła<br />

przez przeponę wymiennika oraz ciepło tarcia<br />

zwią<strong>za</strong>nego z turbulentnym przepływem płynów<br />

w kanałach urządzenia. Po uzupełnieniu danych<br />

o zmierzoną temperaturę na powierzchniach<br />

ścianki proces nieodwracalności zjawiska można<br />

analizować w warstwach termicznych przepływających<br />

płynów oraz wewnątrz samej przegrody.<br />

Tak zdefiniowana miara nieodwracalności<br />

przepływu ciepła okazuje się nowym narzędziem<br />

w optymali<strong>za</strong>cji konstrukcji wymienników i dalej<br />

optymali<strong>za</strong>cji całych obiegów cieplnych.<br />

• Opracowano ulepszony analityczny model<br />

wymiany ciepła w wymienniku z kanalikami<br />

o przekroju prostokątnym. Wykonano cztery<br />

warianty analityczne modeli wymiany ciepła<br />

w wymienniku z uwzględnieniem oporu cieplnego<br />

ścianek wykonanych z tworzyw sztucznych.<br />

Przygotowano metodę badań eksperymentalnych<br />

w wymienniku z kanalikami o przekroju prostokątnym<br />

opartą o znaną metodę Wilsona. Przewiduje<br />

się <strong>za</strong>stosowanie dwóch nowych własnych<br />

wariantów metody Wilsona do opracowania wyników<br />

pomiarów parownika płytowego w obiegu<br />

ORC mikrosiłowni oraz pomiarów prototypowego<br />

kanalikowego wymiennika ciepła.<br />

• Opracowano koncepcję i technologię dla tzw.<br />

Autonomicznych Regionów Energetycznych<br />

(ARE). Zaproponowany został zestaw modułów<br />

kogeneracyjnych w tym moduł ORC umożliwiający<br />

optymalny dobór jednostek mocy dla gminy,<br />

bazując przy tym na lokalnych <strong>za</strong>sobach OZE.<br />

Działania zwięks<strong>za</strong>jące innowacyjność:<br />

• Upowszechnienie tematyki erozji kawitacyjnej<br />

na portalu, tworzonym w ramach projektu:<br />

„PLGrid Plus – Dziedzinowo zorientowane usługi<br />

i <strong>za</strong>soby infrastruktury PL-Grid dla wspomagania<br />

Polskiej Nauki w Europejskiej Przestrzeni<br />

Badawczej”. Implementacja symulatora ma<br />

umożliwiać dokonywanie takich operacji obliczeniowych,<br />

jak: wyznac<strong>za</strong>nie przebiegu procesu<br />

dla <strong>za</strong>danego materiału w <strong>za</strong>danych warunkach<br />

obciążeń, symulację procesu i modyfikację krzywych<br />

niszczenia, wyznac<strong>za</strong>nie trybów niszczenia,<br />

funkcji rozkładu procesów składowych i obcią-<br />

– 179 –

---

żeń dla <strong>za</strong>danych krzywych eksperymentalnych,<br />

wyznac<strong>za</strong>nie wskaźnika podatności materiału na<br />

niszczenie kawitacyjne, wyznac<strong>za</strong>nie wskaźnika<br />

odporności kawitacyjnej układów areologicznych.<br />

Umożliwiać ma również graficzne i obliczeniowe<br />

przetwar<strong>za</strong>nie danych. Jednocześnie,<br />

przewiduje się <strong>za</strong>pewnienie dostępu do <strong>za</strong>sobów<br />

zgromadzonych w ba<strong>za</strong>ch danych (obiekty i procedury,<br />

interaktywne strony i programy, <strong>za</strong>soby<br />

literaturowe) i ich inteligentne kojarzenie.<br />

• Okno dostępu użytkownika portalu dla reali<strong>za</strong>cji<br />

usługi: Anali<strong>za</strong> Ilościowa Procesów Ubytkowych.<br />

Zasadniczym komponentem obliczeniowym<br />

symulatora jest program PCE oparty na<br />

<strong>za</strong>awansowanym modelu fenomenologicznym<br />

procesu. Znajomość uwarunkowań środowiskowych<br />

(obciążenia) i materiałowych umożliwia<br />

dokładne prognozowanie przebiegu procesu.<br />

Efektywne użycie programu wymaga dostępu<br />

do odpowiednich <strong>za</strong>leżności funkcyjnych wyprowadzonych<br />

poprzez analizę odpowiedniego<br />

quantum wyników doświadc<strong>za</strong>lnych badań erozyjnych.<br />

Wykorzystanie symulatora umożliwi potencjalnym<br />

użytkownikom uzyskiwanie i analizę<br />

różnych rozwią<strong>za</strong>ń projektowych: poprzez dobór<br />

materiałów i warunków obciążeń. Proponowana<br />

aplikacja może mieć charakter uniwersalny i odnosić<br />

się do różnych procesów (osobne moduły<br />

z danymi i skalowaniem) i wychodzić naprzeciw<br />

potrzebom różnych grup użytkowników.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Prowadzenie, wspieranie badań naukowych<br />

i prac rozwojowych z obs<strong>za</strong>ru tematyki regionalnej<br />

– badania w dziedzinie energetyki, (szczególnie<br />

odnawialnej) jako obs<strong>za</strong>rze będącym specjali<strong>za</strong>cją<br />

naukową i technologiczną Pomor<strong>za</strong>;<br />

uruchomienie stanowiska badawczego do badania<br />

układów termofotowoltaicznych PVT (zlecenie<br />

Pomorskiego Wojewódzkiego Funduszu Ochrony<br />

Środowiska); współudział (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski,<br />

Politechnika Gdańska oraz<br />

Politechnika Kos<strong>za</strong>lińska) w opracowywaniu programu<br />

mak<strong>rok</strong>ierunku ekoenergetyka na studia II<br />

stopnia; koordynacja Bałtyckiego Klastra Ekoenergetycznego<br />

w ramach projektu „Wsparcie<br />

tworzenia i rozwoju powią<strong>za</strong>ń kooperacyjnych<br />

w Klastrze Kluczowym Województwa Pomorskiego<br />

– Bałtyckim Klastrze Ekoenergetycznym”<br />

– zorganizowanie kolejnej edycji Drużynowego<br />

Konkursu Technicznego EKOTECH <strong>2012</strong> dla<br />

młodzieży szkół średnich województwa pomorskiego.<br />

• Inicjowanie i prowadzenie prac oraz studiów<br />

koncepcyjnych zwią<strong>za</strong>nych z regionem – współpraca<br />

ze Specjalną Pomorską Strefą Ekonomiczną<br />

w Gdańsku i z Wojewódzkim Funduszem Ochrony<br />

Środowiska przy budowie środowiskowego<br />

laboratorium biopaliw i mikroenergetyki, które<br />

ma być dostępne dla środowiska biznesu, nauki,<br />

inżynierii i dla szkół;<br />

Eksperty<strong>za</strong> dotycząca funkcjonowania Zakładu<br />

Eko Dolina Sp. z o.o. w Łężycach, wpływu na<br />

stan środowiska oraz jakość życia mieszkańców<br />

istniejącej <strong>za</strong>budowy wokół Zakładu, a także doraźnych<br />

i systemowych ograniczeń negatywnego<br />

oddziaływania (<strong>za</strong>mówienie Miasta Gdyni reprezentującego<br />

Komunalny Związek Gmin Dolina<br />

Redy i Chyloni); udostępnienie dla członków<br />

Bałtyckiego Klastra Ekoenergetycznego, w tym<br />

gmin, czterech wzorcowych studiów wykonalności<br />

wg wymagań RPO Województwa Pomorskiego<br />

dla odnawialnych źródeł energii.<br />

Uzyskano patent: „Sposób i urządzenie do lokali<strong>za</strong>cji<br />

uszkodzeń w elementach konstrukcji”.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Marek Kocik Laserowa diagnostyka wyładowania<br />

koronowego w reaktorach plazmy nierównowagowej<br />

w powietrzu i wodzie.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Patryk R. Chaja Projektowanie układu łopatkowego<br />

turbin osiowych w oparciu o metody wirowe;<br />

Anna M. Niewulis Eksperymentalne badania<br />

struktur przepływu w modelach wąskich elektrofiltrów.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

„Opracowanie metody doboru typu konstrukcji<br />

wsporczej morskiej turbiny wiatrowej w polskich<br />

obs<strong>za</strong>rach morskich”; „Zastosowanie metody<br />

bezdotykowej do monitorowania drgań łopatek<br />

wirnikowych typu ND37 w niskoprężnej części<br />

turbiny parowej 18K370”; „Kompleksowe rozwią<strong>za</strong>nia<br />

technologii chłodniczej składowania<br />

warzyw”; „Nieinwazyjne metody oceny degra-<br />

– 180 –

---

dacji fizykochemicznej i mechanicznej elementów<br />

konstrukcji kompozytowych”; „Wykorzystanie<br />

materiałów termoelektrycznych do poprawy<br />

stabilności termicznej systemów łożyskowania<br />

wirników szybkoobrotowych”; „Innowacyjny<br />

desorber do pomiaru gazów rozpuszczonych<br />

w płuczkach wiertniczych”; „Modelowe kompleksy<br />

agroenergetyczne jako przykład kogeneracji<br />

rozproszonej opartej na lokalnych i odnawialnych<br />

źródłach energii”; „Nowoczesne<br />

technologie materiałowe stosowane w przemyśle<br />

lotniczym”; Morskie Centrum Ekoenergii i Ekosystemu<br />

MORCEKO; „Opracowanie zintegrowanych<br />

technologii wytwar<strong>za</strong>nia paliw i energii<br />

z biomasy”; „Zaawansowane technologie pozyskiwania<br />

energii. Opracowanie technologii dla<br />

wysokosprawnych „zeroemisyjnych” bloków<br />

węglowych zintegrowanych z wychwytem CO 2<br />

ze spalin”; „Monitorowanie stanu technicznego<br />

konstrukcji i ocena jej żywotności”; „Urządzenie<br />

laserowe do femtosekundowej mikroobróbki materiałów”;<br />

„Nowoczesne technologie dla sektora<br />

rolno-spożywczego przy ograniczeniu emisji gazów<br />

cieplarnianych”; „Generation of Hydrogen<br />

by Kerosene Reforming via Efficient and Low<br />

Emission New Alternative, Innovative, Refined<br />

Technologies for Aircraft Application (GreenAir)”;<br />

„Dissemination and fostering of plasma<br />

based technological innovation for environment<br />

protection in BSR (PlasTEP)”; „Useful Plasma<br />

for Aerodynamic Control (PLASMAERO)” „Full<br />

Aero-thermal Combustor-Turbine interaction<br />

Research (FACTOR)”, „Engine Representative<br />

Internal Cooling Knowledge and Applications<br />

(ERICKA)”; „Innovative After-Treatment System<br />

for Marine Diesel Engine Emission Control<br />

(DEECON)”; „Transition Location Effect<br />

on Shock Wale Boundary Layer Interaction<br />

(TFAST)”; „Engine Breakthrough Components<br />

and Subsystems (E-BREAK)”; „New Materials<br />

and Reliability in Offshore Wind Turbines Technology,<br />

(MARE-WINT)”; „Innovative Methods<br />

of Separatek Flow Control in Aertonautics (IME-<br />

SCON)”; „Static and Dynamicpiezo-driven Streamwise<br />

Wortex Generators for Active Flow Control<br />

(STA-DY-WI-CO)”; „Generation of Swelling<br />

Pressure in a Coke, Transmission on Opven<br />

Walls and Consequences on Wall Degradation<br />

(SPRITCO)”.<br />

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

Umowa w celu wspólnej reali<strong>za</strong>cji projektu europejskiego<br />

„Public Energy Alternatives – Sustainable<br />

Energy Startegies as a Chance for Region al<br />

Development (PEA)”; Umowa w celu wspólnej<br />

reali<strong>za</strong>cji projektu europejskiego BIOENERGY;<br />

Umowa w celu wspólnej reali<strong>za</strong>cji projektu europejskiego<br />

„The Baltic Sea Region Bioenergy<br />

Promotion Project 2 (BIOENERGY 2)”; Umowa<br />

o utworzeniu konsorcjum „Bałtycki Klaster Ekoenergetyczny”.<br />

Instytut jest członkiem „European Research Community<br />

on Flow, Turbulence and Combustion, European<br />

Energy Research Alliance (EERA) KIC<br />

– Europejska Wspólnota <strong>Wiedzy</strong> i Innowacji”;<br />

Międzynarodowej Sieci Naukowo-Technicznej<br />

„BalticNet – PlasmaTec”; „European Small Hydropower<br />

Association ESHA (Europejskie Stowarzyszenie<br />

Małej Energetyki Wodnej)”; koordynatorem<br />

Bałtyckiego Klastra Ekoenergetycznego;<br />

członkiem Towarzystwa Elektrowni Wodnych,<br />

Polskiego Komitetu Normali<strong>za</strong>cyjnego – Komitet<br />

Techniczny nr 47 „Pompy i turbiny Wodne”<br />

oraz nr 311 „Konserwacji Dóbr Kultury”; Fundacji<br />

Bałtycka Ekoenergetyka; Stowarzyszenia<br />

Autorów i Wydawców ,,<strong>Polska</strong> Książka”.<br />

* 80-231 Gdańsk, ul. Fiszera 14<br />

( (58) 341-12-71, fax (58) 341-61-44<br />

: e-mail: imp@imp.gda.pl<br />

www.imp.gda.pl<br />

INSTYTUT MECHANIKI GÓROTWORU<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. inż. Wacław Dziurzyński<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

inż. Janusz Roszkowski<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 61 pracowników, w tym 20 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 47<br />

prac, z tego 10 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 9 projektów badawczych i 11 <strong>za</strong>dań<br />

– 181 –

---

adawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano 1 temat.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Wyznaczono parametry opisujące anemometr<br />

stałotemperaturowy. Wykorzystując znane <strong>za</strong>leżności<br />

rezystancji gr<strong>za</strong>nego włókna od jego temperatury<br />

i <strong>za</strong>stępując różnicę temperatur przez różnicę<br />

rezystancji nagr<strong>za</strong>nego włókna i rezystancji<br />

tegoż włókna „zimnego” oraz wprowad<strong>za</strong>jąc pojęcie<br />

współczynnika nagr<strong>za</strong>nia włókna jako stosunek<br />

rezystancji włókna nagr<strong>za</strong>nego do rezystancji<br />

tego włókna na „zimno” otrzymuje się równanie<br />

trójparametrowe wiążące prąd <strong>za</strong>silania i współczynnik<br />

nagr<strong>za</strong>nia włókna z rod<strong>za</strong>jem medium<br />

i jego prędkością, przy czym prędkość występuje<br />

w formie potęgowej I 2 (v)=(a+bv n )(1-1/N), gdzie,<br />

I(v) jest prądem <strong>za</strong>silania włókna, N – współczynnikiem<br />

nagr<strong>za</strong>nia włókna, v – prędkością przepływu<br />

medium, a, b i n – parametrami wyznac<strong>za</strong>nymi<br />

w procesie wzorcowania czujnika. Parametr<br />

a jest równy kwadratowi prądu <strong>za</strong>silania czujnika<br />

dla danego N przy v=0. Tu jednak pojawia się<br />

problem jednoznacznego wyznaczenia wielkości<br />

b i n, gdyż iloczyn bv n =C ma nieskończenie wiele<br />

rozwią<strong>za</strong>ń. Z podanego wyżej równania tworzy<br />

się równanie wiążące prąd <strong>za</strong>silania i współczynnik<br />

nagr<strong>za</strong>nia w formie [N/(N-1)I 2 /I k2<br />

-1]=(v/v k<br />

) n ,<br />

gdzie I k<br />

jest prądem, przy którym N=2 przy<br />

v=0, a v k<br />

jest prędkością, przy której lewa strona<br />

wspomnianego powyżej równania jest równa<br />

1. Logarytmując obustronnie ostatnie równanie,<br />

dostajemy <strong>za</strong>leżność wiążącą wspomniane parametry<br />

w formie n(v)=ln[N/(N-1)I 2 /I k2<br />

-1]/ln(v/v k<br />

).<br />

Parametry I k<br />

i v k<br />

oraz <strong>za</strong>leżność n(v) jako funkcję<br />

prędkości wyznac<strong>za</strong> się z danych pomiarowych<br />

prosto i jednoznacznie. Z badań 3,4,5,6 przeprowadzonych<br />

w Instytucie dla przepływu powietr<strong>za</strong><br />

wynika, że wartości wykładnika n zmieniają się<br />

od 2 dla zerowej prędkości przepływu do około<br />

0,52 dla v>1 m/s. W przedziale prędkości 0-1 m/s<br />

wykładnik n maleje, by w końcu zbliżyć się do<br />

wartości około 0,5, znanej z literatury.<br />

• Przeprowadzono pomiary rozkładu strumienia<br />

objętości mies<strong>za</strong>niny gazowej wzdłuż długości<br />

odwiertu przy pomocy czujnika własnej<br />

konstrukcji. Dobór optymalnych parametrów<br />

charakteryzujących otwory drenażowe wymagał<br />

przeprowadzenia badań dopływu metanu do<br />

otworu w funkcji jego długości. Z tego powodu<br />

niezbędne było wykonanie unikatowych w skali<br />

światowej pomiarów w szczególnie trudnych<br />

warunkach środowiskowych.<br />

• Wykonano unikatową aparaturę pomiarową<br />

umożliwiającą prowadzenie badań sorpcji wymiennej<br />

CO2/CH4 na brykietach węglowych<br />

w warunkach izobarycznych i izotermicznych.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• W górnictwie podziemnym wdrożono opracowany<br />

i przygotowany w Instytucie system<br />

wspomagania służb przeciwwyrzutowych TWW-<br />

System. System stanowi informatyczny rejestr<br />

danych pomiarowych dotyczących <strong>za</strong>grożenia<br />

wyrzutami metanu i skał w kopalniach węgla<br />

kamiennego. Na podstawie analiz statystycznych<br />

oraz <strong>za</strong>implementowanego oprogramowania<br />

wykorzystującego doświadczenia ekspertów oraz<br />

narzędzia logiki rozmytej, umożliwia on ocenę<br />

stanu <strong>za</strong>grożenia wyrzutowego w wyrobiskach.<br />

TWWSystem generuje raporty okresowe dotyczące<br />

przekroczeń wartości wskaźników stanu<br />

<strong>za</strong>grożenia, a także raporty dotyczące analizy<br />

statystycznej parametrów wyrzutowych <strong>za</strong>rejestrowanych<br />

w wybranym wyrobisku. TWW-<br />

System jest nowym podejściem do <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia<br />

ryzykiem w pokładach <strong>za</strong>grożonych wyrzutami<br />

metanu i skał.<br />

• Opracowano i wykonano prototyp sorpcjomatu<br />

k<strong>rok</strong>owego – nowatorskiej aparatury do<br />

pomiarów sorpcyjnych w warunkach stałego<br />

ciśnienia gazu. Sorpcjomat wykorzystuje silnik<br />

k<strong>rok</strong>owy do precyzyjnej stabili<strong>za</strong>cji ciśnienia<br />

gazu. Bilans gazu biorącego udział w procesach<br />

sorpcyjnych odbywa się na podstawie zlic<strong>za</strong>nia<br />

ilości impulsów wydawanych na silnik k<strong>rok</strong>owy,<br />

który steruje ruchem tłoka stabilizującego ciśnienie<br />

gazu. Dynamika pracy urządzenia pozwala na<br />

wyznac<strong>za</strong>nie pojemności sorpcyjnej jak i kinetyki<br />

procesów sorpcyjnych w węglu. Znajomość przebiegu<br />

sorpcji/desorpcji ma wpływ na bezpieczeństwo<br />

metanowe i wyrzutowe w kopalniach węgla<br />

kamiennego.<br />

• Wykonano i wdrożono do prac badawczych<br />

sondy pomiarowe do bezpośrednich pomiarów<br />

ciśnienia złożowego metanu w warunkach in situ<br />

– „IMG-CZ”. Reali<strong>za</strong>cja ich budowy wynikała<br />

– 182 –

---

z wniosków Komisji powołanej przez Prezesa<br />

WUG dla zbadania przyczyn i okoliczności wyrzutu<br />

metanu i skał oraz wypadku zbiorowego <strong>za</strong>istniałego<br />

w 2005 r. w KWK „Zofiówka”. Sonda<br />

IMG-CZ, wykorzystywana jest w badaniach stanu<br />

<strong>za</strong>grożenia wyrzutami metanu i skał w takich<br />

kopalniach jak „Borynia-Zofiówka”, „Budryk”,<br />

„Brzeszcze”, „Pniówek”.<br />

• Opracowano metodę oceny <strong>za</strong>grożenia atmosfery<br />

wyrobiska eksploatacyjnego po zjawisku<br />

gazo-geodynamicznym dla wyrobisk kopalń<br />

miedzi. Przeprowadzono serię symulacji wyrzutu<br />

skalno-gazowego ze strefy przyprzodkowej ślepego<br />

wyrobiska dla warunków kopalni miedzi.<br />

Na podstawie wielowariantowych symulacji numerycznych<br />

dokonano oceny wpływu wyrzutu<br />

na stan wentylacji w jego najbliższym otoczeniu.<br />

Dla reali<strong>za</strong>cji użyto metody objętości skończonej<br />

<strong>za</strong>implementowanej w oprogramowaniu<br />

ANSYS Fluent. Dla większego obs<strong>za</strong>ru wyrobisk<br />

<strong>za</strong>stosowano system programów komputerowych<br />

„Ventgraph”, którego użyto do analizy <strong>za</strong>grożenia<br />

ga<strong>za</strong>mi wyrzutowymi całego oddziału wydobywczego.<br />

W konsekwencji opracowano <strong>za</strong>sady optymalnego<br />

sposobu przewietr<strong>za</strong>nia robót eksploatacyjnych<br />

w rejonach występowania <strong>za</strong>grożenia<br />

wyrzutowego.<br />

Uzyskano patenty: „Sposób wyznac<strong>za</strong>nia punktu<br />

rosy oraz detektor punktu rosy”; „Sposób i układ<br />

do kalibracji masowych przepływomierzy manometrycznych<br />

gazu zwłaszc<strong>za</strong> w przedziale niskich<br />

wydatków”.<br />

Tytuł profesora uzyskał Anton S<strong>rok</strong>a.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Konsorcjum Naukowo-Przemysłowe do wykonania<br />

<strong>za</strong>dania badawczego nr 2; Konsorcjum<br />

Naukowo-Przemysłowe do wykonania <strong>za</strong>dania<br />

badawczego nr 3; Konsorcjum Naukowo-Przemysłowe<br />

do wykonania <strong>za</strong>dania badawczego nr 4;<br />

Konsorcjum Naukowe do wykonania <strong>za</strong>dania<br />

badawczego nr 8.<br />

* 30-059 Kraków, ul. Reymonta 27<br />

( (12) 637-62-00, fax (12) 637-28-84<br />

: e-mail: biuro12@img-pan.krakow.pl<br />

www.img-pan.krakow.pl<br />

INSTYTUT METALURGII I INŻYNIERII<br />

MATERIAŁOWEJ<br />

im. Aleksandra Krupkowskiego <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. inż. Paweł Zięba<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Bogusław Major<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 82 pracowników, w tym 37 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

194 prac, z tego 58 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 48 projektów badawczych<br />

w tym 12 <strong>za</strong>granicznych, 14 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 15 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W ramach projektu rozwojowego „Sterowanie<br />

segregacją w średnio masywnych i masywnych<br />

odlewach ze stopów żela<strong>za</strong> z dużą <strong>za</strong>wartością<br />

węgla” rozwinięto teorię krystali<strong>za</strong>cji i zwią<strong>za</strong>nej<br />

z nią segregacji. W prototypowym walcu hutniczym<br />

produkowanym w Hucie Buczek w Sosnowcu<br />

obniżono istotnie <strong>za</strong>wartość molibdenu<br />

i niklu. Stwierdzono, że mimo obniżenia ogólnej<br />

<strong>za</strong>wartości tych pierwiastków, przy odpowiednim<br />

prowadzeniu krystali<strong>za</strong>cji, ich ilość w warstwie<br />

przypowierzchniowej beczki walca jest podwyższona<br />

w stosunku do wnętr<strong>za</strong> walca. Podwyższona<br />

jest na tyle, że tylko nieznacznie spadła twardość<br />

powierzchni walca. Wykonano odlewy półprzemysłowe<br />

i określono segregację składników<br />

stopowych potwierd<strong>za</strong>jąc korzystną lokali<strong>za</strong>cję<br />

molibdenu i niklu w warstwie powierzchniowej.<br />

Huta Buczek w Sosnowcu wyprodukowała walec<br />

kalibrowy o obniżonej <strong>za</strong>wartości molibdenu<br />

i niklu i przeka<strong>za</strong>ła go do eksploatacji w Hucie<br />

ARCELOR MITTAL w Dąbrowie Górniczej.<br />

Długotrwała eksploatacja tego innowacyjnego<br />

walca w Hucie ARCELOR MITTAL potwierdziła<br />

jego dobre parametry techniczne i przydatność do<br />

pracy. Dzięki wyeliminowaniu pewnej istotnej<br />

ilości molibdenu i niklu znacznie obniżono koszty<br />

produkcji walców tego typu.<br />

– 183 –

---

• Opracowano metodę otrzymywania mikrostruktury<br />

globularnej w stopach wyjściowych<br />

aluminium 7075 poprzez modyfikację Sc i Zr<br />

oraz w wysokowęglowych stalach stopowych<br />

100Cr6 iX210CrW12 na drodze odkształcenia<br />

plastycznego (SIMA). Dokonano charakterystyki<br />

<strong>za</strong>kresu stałociekłego wg kryteriów Ka<strong>za</strong>kova<br />

oraz określono właściwości reologiczne stopu<br />

7075 z dodatkiem Sc i Zr w <strong>za</strong>kresie solidus-likwidus.<br />

Zaprojektowano i wykonano stanowisko<br />

doświadc<strong>za</strong>lne do kształtowania tiksotropowego<br />

stopów metali. Opracowano parametry technologiczne<br />

dla tiksoformowania stopu aluminium<br />

z serii 7075 z dodatkiem Sc i Zr oraz dwóch<br />

gatunków stali 100Cr6 i X210CrW12. Ponadto<br />

przeprowadzono kompleksową charakterystykę<br />

mikrostruktury, właściwości fizycznych oraz mechanicznych<br />

tiksoodlewów bezpośrednio po procesie<br />

z <strong>za</strong>stosowaniem <strong>za</strong>awansowanych metod<br />

badawczych (SEM, TEM, DSC, rentgenowska<br />

anali<strong>za</strong> fazowa). W celu podwyższenia właściwości<br />

mechanicznych ukształtowanych tiksotropowo<br />

elementów przeprowadzono serię <strong>za</strong>biegów<br />

cieplnych wyznac<strong>za</strong>jąc optymalne parametry obróbki<br />

cieplnej.<br />

• Uka<strong>za</strong>ła się monografia dotycząca bazy danych<br />

właściwości fizykochemicznych wybranych<br />

lutów. Łącznie z programem komputerowym, jest<br />

znacznym rozszerzeniem wydanej w 2007 <strong>rok</strong>u<br />

bazy SURDAT. Prezentowane są w niej teoretyczne<br />

podstawy zwilżania materiałów lutowniczych,<br />

metody pomiaru parametrów zwilżania<br />

i niektórych właściwości fizycznych, modelowania<br />

napięcia powierzchniowego i lepkości<br />

z właściwości termodynamicznych ciekłych roztworów<br />

oraz właściwości fizycznych składników.<br />

W porównaniu do poprzedniego wydania, które<br />

<strong>za</strong>wierało dane gęstości, napięcia powierzchniowego<br />

i objętości molowej niektórych metali oraz<br />

stopów 2-, 3- i 4 składniowych, ba<strong>za</strong> SURDAT 2<br />

<strong>za</strong>wiera dodatkowo dane eksperymentalne i/lub<br />

modelowe takich właściwości stopów jak: lepkość,<br />

oporność elektryczna, właściwości mechaniczne,<br />

dane badań meniskograficznych i analizy<br />

termicznej oraz wykresy fazowe. W bazie prezentowane<br />

są dane dla 56 układów od dwu- do<br />

pięcioskładnikowych.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym, działania zwięks<strong>za</strong>jące<br />

innowacyjność:<br />

• Instytut był organi<strong>za</strong>torem i reali<strong>za</strong>torem w latach<br />

2009-<strong>2012</strong> dwóch edycji projektów „Upowszechnianie<br />

osiągnięć polskiej oraz światowej<br />

fotowoltaiki w procesie kształcenia na poziomie<br />

wyższym”. W ramach szkoleń i warsztatów fotowoltaicznych<br />

wsparcie uzyskało 120 studentów<br />

polskich wyższych uczelni technicznych; w trakcie<br />

warsztatów, każdy z uczestników wykonał,<br />

pod nadzorem pracowników naukowych Instytutu,<br />

własne ogniwo fotowoltaiczne. Przeprowadzono<br />

cykl szkoleń specjalistycznych dla kadry<br />

inżynierskiej firmy JABIL – czołowego europejskiego<br />

producenta modułów fotowoltaicznych.<br />

• Od <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u wykładowcy z Instytutu prowadzą<br />

szkolenia w ramach „Akademii pos<strong>za</strong>nowania<br />

energii” (zlecenie Centrum Przedsiębiorczości<br />

S.A.).<br />

• Uzyskane wyniki badań ekologicznych bezołowiowych<br />

lutowi na osnowie eutektyki Sn-Zn<br />

wskazują na możliwość ich <strong>za</strong>stosowania do<br />

lutowania w przemyśle elektrycznym, elektronicznym<br />

i innych. W ramach reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

rozwojowego wdrożono do produkcji innowacyjny<br />

typ walca o obniżonej <strong>za</strong>wartości molibdenu<br />

i niklu i poddano go testowi w warunkach przemysłowych.<br />

Opracowano nowy typ wlewnicy<br />

z opuszczoną stopą dla eliminacji stożka sedymentacyjnego.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z Joanneum Research Forschungs-GmbH,<br />

Materials – Functional Surfaces<br />

w Leoben w Austrii przeprowadzono wieloskalową<br />

analizę mechanizmu zużycia wielowarstwowych<br />

powłok na bazie tytanu i węgla. Analizę<br />

mikrostruktury przeprowadzono z wykorzystaniem<br />

SEM i TEM w <strong>za</strong>kresie wpływu zużycia<br />

na efekty zniszczenia wielowarstwowych powłok<br />

typu TiN/Ti/a-C:H. Powłoki wytworzone zostały<br />

z wykorzystaniem metody osad<strong>za</strong>nia laserem impulsowym<br />

w Austrii. Uzyskane wyniki pozwoliły<br />

na fenomenologiczny opis mechanizmu zużycia<br />

powłok wielowarstwowych. Przeprowadzono<br />

również kompleksowe badania materiałowe i biologiczne<br />

na wytworzonych hybrydową metodą<br />

– 184 –

---

laserową funkcjonalnych materiałach do kontaktu<br />

z krwią. Wykonano analizę <strong>za</strong>chowania się komórek<br />

endotelialnych w kanałach migracyjnych.<br />

Wyniki badań stanowią istotny postęp w uzyskiwaniu<br />

biomimetycznych powłok na implantach<br />

naczyniowych.<br />

• W wyniku współpracy z Uniwersytetem Alberta<br />

w Edmonton w Kanadzie powstało pierwsze<br />

w Europie stanowisko do jednoczesnego pomiaru<br />

gęstości, napięcia powierzchniowego i lepkości<br />

ciekłych metali. Dzięki wprowadzeniu modyfikacji<br />

oraz wstawieniu stanowiska do komory<br />

manipulacyjnej w której wartość O 2<br />

i H 2<br />

O jest<br />

poniżej 1 ppm oraz ze specjalnym wysokotemperaturowym<br />

oczyszc<strong>za</strong>lnikiem tytanowym do<br />

azotu, umożliwiono badania materiałów wysoko<br />

reaktywnych. Wszystkie <strong>za</strong>biegi sprawiły, że<br />

można otrzymywać eksperymentalnie wartości<br />

gęstości, napięcia powierzchniowego i lepkości<br />

w ciągu jednego pomiaru. W ramach współpracy<br />

polsko-kanadyjskiej zostały przeprowadzone eksperymenty<br />

dla stopów Al-Mg, które ze względu<br />

na swoją niską masę oraz dobre własności mogą<br />

znaleźć <strong>za</strong>stosowanie aplikacyjne w przemyśle<br />

motory<strong>za</strong>cyjnym, lotniczym czy kosmicznym.<br />

Przeprowadzone badania i otrzymane wyniki dla<br />

stopów Al52.8Mg i Al69.2, są pierwszymi danymi<br />

fizykochemicznymi otrzymanymi na świecie.<br />

• We współpracy z zespołem badawczym Uniwersytetu<br />

w Granadzie kontynuowano badania<br />

mikrostruktury naturalnych biomateriałów (Conus<br />

Marmoreus oraz Pinctada). W ich wyniku<br />

określono mikrostrukturę (tekstura krystalograficzna<br />

i naprężenia własne) w biomateriałach<br />

o strukturze, tzw. crossed lamel lar.<br />

Uzyskano patenty: „Sposób teksturowania powierzchni<br />

krzemu krystalicznego”; „Urządzenie<br />

do wytwar<strong>za</strong>nia materiałów litych o wysokim<br />

stopniu rozdrobnienia ziarna, zwłaszc<strong>za</strong> nanomateriałów”.<br />

Tytuł profesora uzyskał Jerzy Morgiel.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Tomasz Czeppe Szkła metaliczne na osnowie<br />

niklu, własności fazy amorficznej i amorficznomik<strong>rok</strong>rystalicznej;<br />

Marek Lipiński Wpływ własności fizycznych<br />

warstw i obs<strong>za</strong>rów przypowierzchniowych na<br />

parametry użytkowe krzemowego ogniwa słonecznego;<br />

Wojciech Maziarz Kształtowanie mikrostruktury<br />

magnetycznych stopów Co-Ni-Z i Ni-Mn-Z<br />

(Z= Al.,Sn,In) i jej wpływ na przemianę martenzytyczną<br />

i własności.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Paulina Indyka Optymali<strong>za</strong>cja mikrostruktury<br />

i właściwości powłok Ni-W osad<strong>za</strong>nych elektrochemicznie;<br />

Przemysław Skrzyniarz Charakterystyka mikrostruktury<br />

spoin Ag/X/Ag (X=Sn, In) uzyskanych<br />

w wyniku niskotemperaturowego lutowania dyfuzyjnego.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: „Stowarzyszony<br />

Komitet Wykresów Fazowych i Termodynamiki<br />

APDTC”; „Technologie i Systemy<br />

Fotowoltaiczne Nowych Generacji” oraz „Nanostructural<br />

Materials for Implants and Cardiovascular<br />

Biomedical (CardioBioMat)”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Konsorcjum do wspólnej reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

„Kompozyty i nanokompozyty ceramiczno-metalowe<br />

dla przemysłu lotniczego i samochodowego<br />

(KomCerMet)”; Konsorcjum dla wspólnej<br />

reali<strong>za</strong>cji projektu „Poprawa nie<strong>za</strong>wodności bezołowiowych<br />

połączeń lutowanych w pakietach<br />

elektronicznych”; Narodowo-Przemysłowe Konsorcjum<br />

Wytwar<strong>za</strong>nia oraz Badania Materiałów<br />

i Konstrukcji do Budowy Elektrowni Jądrowych<br />

„BEJ”; Konsorcjum do wspólnej reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

„Opracowanie i badania opartej na bateriach<br />

słonecznych stacji ładowania akumulatorów do<br />

pojazdów elektrycznych”; Konsorcjum do wspólnej<br />

reali<strong>za</strong>cji projektu „Zaawansowane materiały<br />

i technologie ich wytwar<strong>za</strong>nia (ZAMAT)”; Konsorcjum<br />

do wspólnej reali<strong>za</strong>cji projektu „Modelowanie<br />

właściwości powłok wielowarstwowych<br />

w aspekcie wybranych parametrów ich budowy<br />

wraz z weryfikacją technologiczna (SINPO)”;<br />

Konsorcjum do wspólnej reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

„Ceramiczne kompozyty z udziałem grafenu jako<br />

narzędzia skrawające i części maszyn o unikatowych<br />

właściwościach”; Konsorcjum do wspólnej<br />

reali<strong>za</strong>cji projektu „Opracowanie technologii odlewania<br />

tiksotropowego skomplikowanych elementów<br />

ze stopów żela<strong>za</strong>”.<br />

– 185 –

---

Udział jednostki w pracach innych form zrzeszeń:<br />

Małopolskie Centrum Innowacyjnych Technologii<br />

i Materiałów; Klaster „Innowacyjne Odlewnictwo”;<br />

Centrum Naukowo – Przemysłowe<br />

„TEAM ECO”.<br />

* 30-059 Kraków, ul. Reymonta 25<br />

( (12) 295-28-00, fax (12) 295-28-04<br />

: e-mail: office@imim-pan.krakow.pl<br />

www.imim.pl<br />

INSTYTUT PODSTAW INFORMATYKI<br />

<strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. inż. Jacek Koronacki<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Andrzej Tarlecki<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 84 pracowników, w tym 42 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

172 prace, z tego 29 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 16 projektów badawczych<br />

w tym 2 <strong>za</strong>graniczne, 22 <strong>za</strong>dania badawcze<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 22 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W wyniku reali<strong>za</strong>cji projektu IT SOA w ramach<br />

POiG powstał serwis społecznościowo-biznesowy<br />

Neiberia (http://www.neiberia.com). Neiberia<br />

jest propozycją nowej architektury serwisu<br />

biznesowo-społecznościowego, opartej na nowej<br />

koncepcji społeczności, rozumianej jako wirtualne<br />

miejsce spotkań użytkowników. Serwis ten<br />

<strong>za</strong>wiera funkcjonalności biznesowe typowe dla<br />

rynku elektronicznego. Mogą z niego korzystać<br />

<strong>za</strong>równo zwykli użytkownicy (klienci), jak też<br />

małe i średnie przedsiębiorstwa, a społeczności<br />

tworzone w ramach Neiberii odpowiadają klasycznym<br />

rynkom typu C2B&B2C.<br />

• Uka<strong>za</strong>ła się praca „Local Properties of Simplicial<br />

Complexes”, która dotyczy lokalnych algorytmów<br />

definiowanych w kompleksach symplicjalnych<br />

oraz własności sympleksu stałego<br />

niektórych klas takich kompleksów. Algorytmy<br />

takie dotyczą ważnego dla informatyki problemu<br />

wyboru lidera. W pracy uporządkowano badane<br />

klasy kompleksów. Podano kilka algorytmów<br />

lokalnych operacji redukowania lub ekspansji<br />

dla niektórych z tych klas i przedstawiono dwa<br />

algorytmy wyboru lidera, a także kombinatoryczną<br />

wersję słynnego twierdzenia Brouwera oraz<br />

uogólnienie znanego twierdzenia Nowakowskiego<br />

i Rivala z teorii grafów.<br />

• Ważnym problemem informatycznym jest<br />

konieczność wyciągania wniosków ze sprzecznych<br />

danych. Służą do tego tzw. logiki parakonsystentne,<br />

z których najsłynniejsze to Logics<br />

of Formal Inconsistency (DaCosta), w tym<br />

tzw. systemy C z operatorem ◦ do wyróżniania<br />

formuł niesprzecznych. Przeszkodą w efektywnym<br />

stosowaniu systemów C był dotąd brak<br />

analitycznych systemów dowodzenia dla tych<br />

logik. W pracy „Modular Construction of Cut-<br />

Free Sequent Calculi for Paraconsistent Logics”<br />

rozwią<strong>za</strong>no ten problem, podając jednolitą i modularną<br />

metodę systematycznego generowania<br />

rachunków sekwentowych bez reguły cięcia dla<br />

praktycznie wszystkich systemów C badanych<br />

w literaturze.<br />

Tytuł profesora uzyskali: Barbara Dunin-Kęplicz,<br />

Stanisław Matwin, Zbigniew Raś.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Elżbieta Hajnicz Automatyczne tworzenie semantycznych<br />

słowników walencyjnych;<br />

Agnieszka Mykowiecka Ekstrakcja informacji<br />

złożonych ze specjalistycznych tekstów w języku<br />

polskim.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Anna Andrzejczuk Klasyfikacja onomazjologiczna<br />

rzeczowników a ich charakterystyka gramatyczna;<br />

Szymon Chojnacki Anali<strong>za</strong> technicznych własności<br />

systemów rekomendujących <strong>za</strong> pomocą<br />

grafów losowych;<br />

Łukasz Kobyliński Data Mining Methods in Classification<br />

of Images.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: Sieć naukowa<br />

Technologii Informacyjnych SOA (IT-SOA);<br />

Nowe technologie informacyjne dla elektronicz-<br />

– 186 –

---

nej gospodarki i społeczeństwa informacyjnego<br />

oparte na paradygmacie SOA.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

CLARIN oraz NEKST.<br />

* 01-248 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Jana Kazimier<strong>za</strong> 5<br />

( (22) 380-05-00, fax (22) 380-05-10<br />

: e-mail: ipi@ipipan.waw.pl<br />

www.ipipan.waw.pl, www.ipipan.eu<br />

INSTYTUT PODSTAW INŻYNIERII<br />

ŚRODOWISKA <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: dr inż. Franciszek Pistelok<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Franciszek Buhl<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 81 pracowników, w tym 25 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 88<br />

prac, z tego 19 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 20 projektów badawczych, 7 <strong>za</strong>dań<br />

badawczych w ramach działalności statutowej; we<br />

współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano 9 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Realizując projekt „Zastosowanie magnetometrii<br />

glebowej do oceny <strong>za</strong>grożeń terenów parkowo-miejskich<br />

Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego<br />

(GOP) wtórną emisją”, znacznie lepiej<br />

poznano dystrybucję <strong>za</strong>nieczyszczeń pyłowych<br />

oraz przestrzenny rozkład lokalnych anomalii<br />

magnetycznych. Dokonano prawidłowej interpretacji<br />

wyników pomiarów magnetycznych prowadzonych<br />

w glebach terenów parkowych i leśnych.<br />

Wyznaczono współczynniki przekształcenia<br />

wierzchnich poziomów glebowych w parkach<br />

na podstawie analizy rdzeni glebowych, które są<br />

pomocnym wskaźnikiem w interpretacji pochodzenia<br />

źródeł <strong>za</strong>nieczyszczeń.<br />

• Celem badań w projekcie „Mobilność metali<br />

ciężkich w środowisku wodno-glebowym terenów<br />

otac<strong>za</strong>jących zwały górnicze w warunkach<br />

silnej antropopresji” była identyfikacja <strong>za</strong>nieczyszczeń<br />

i określenie mobilności oraz biodostępności<br />

metali ciężkich na terenach wokół zwałów<br />

górniczych, na których składowano odpady<br />

po eksploatacji i przeróbce węgla kamiennego.<br />

Badania wyka<strong>za</strong>ły, że osady denne rzeki Bytomki<br />

są silnie <strong>za</strong>nieczyszczone Mn, Zn oraz Pb, co<br />

w połączeniu z ich znaczną mobilnością stwar<strong>za</strong><br />

znaczne <strong>za</strong>grożenie dla zlewni rzeki Kłodnicy,<br />

której Bytomka jest dopływem. Zanieczyszczenie<br />

środowiska gruntowego terenów otac<strong>za</strong>jących<br />

zwały przez metale/metaloidy, wyługowujące się<br />

z odpadów na zwale, jest największe na spływie<br />

wód gruntowych.<br />

• Celem projektu „Dystrybucja wybranych<br />

form węgla organicznego (OC) i pierwiastkowego<br />

(EC) w powietrzu województwa śląskiego<br />

w obs<strong>za</strong>rach charakteryzujących się zróżnicowaną<br />

strukturą emisji pyłu”, była ocena dystrybucji<br />

wybranych form węgla w dwóch frakcjach pyłu<br />

drobnego i identyfikacja czynników wpływających<br />

na stężenia węgla organicznego OC i węgla<br />

elementarnego EC w powietrzu w obs<strong>za</strong>rze<br />

województwa śląskiego. Reali<strong>za</strong>cja projektu<br />

obejmowała szereg <strong>za</strong>dań cząstkowych, m.in.<br />

wyznaczenie stężeń PM1 i PM2,5, pomiar współczynnika<br />

odbicia i pochłaniania światła, wyznaczenie<br />

stężeń w powietrzu oraz udziału w masie<br />

węgla organicznego sumy oraz poszczególnych<br />

związków z grupy szesnastu WWA w każdej lokali<strong>za</strong>cji<br />

i w obu frakcjach pyłu.<br />

• W grudniu 2003 <strong>rok</strong>u rozpoczęto rekultywację<br />

zbiornika Pławniowice (A – 225 ha, V – 29 mln<br />

m 3 , maksymalna głębokość 15 m) metodą usuwania<br />

hypolimnionu (rura Olszewskiego). Osiągnięto<br />

znaczną poprawę jakości ekosystemu. Bilans<br />

związków fosforu wyka<strong>za</strong>ł proces oligotrofi<strong>za</strong>cji.<br />

W c<strong>za</strong>sie pierwszych dziewięciu lat rekultywacji<br />

odprowadzono ze zbiornika o 30 ton fosforu więcej,<br />

niż do zbiornika dopłynęło. W konsekwencji,<br />

w zbiorniku nastąpiło przejście ze stanu wysokiej<br />

eutrofii do stanu mezototrofii. Znalazło to wyraz<br />

we wzroście przezroczystości wody w okresie<br />

stagnacji letniej, średnio z 1,3m w <strong>rok</strong>u 1998 do<br />

4,9m w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong>. Średnia wartość pH epilimnionu<br />

w okresie stagnacji letniej zmniejszyła się<br />

z 9,8 w <strong>rok</strong>u 1998 do 8,2 w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong>. W tym<br />

c<strong>za</strong>sie <strong>za</strong>sięg warstwy wody <strong>za</strong>wierającej tlen<br />

zwiększył się z 4m do 11m. Skróceniu uległ okres<br />

– 187 –

---

warunków beztlenowych w hypolimnionie z 225<br />

dni w <strong>rok</strong>u 1998 do 76 dni w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong>. Zbiornik<br />

Pławniowice jest jednym z nielicznych przykładów<br />

udanej rekultywacji zbiornika wodnego<br />

w Polsce.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Wyniki badań składu chemicznego aerozoli<br />

oraz specjacji rtęci, potwierd<strong>za</strong>ją kluczową rolę<br />

niskiej emisji w kształtowaniu się niekorzystnych<br />

dla zdrowia tendencji w <strong>za</strong>kresie <strong>za</strong>nieczyszczenia<br />

powietr<strong>za</strong> w obs<strong>za</strong>rach o wysokiej antropopresji.<br />

Przekazywane są one władzom woj.<br />

śląskiego i wykorzystywane przy opracowaniu<br />

programów Ochrony Powietr<strong>za</strong>.<br />

Wyniki badań wykorzystano także dla potrzeb<br />

edukacji ekologicznej na konferencjach naukowych<br />

poświęconych tematyce ochrony powietr<strong>za</strong>.<br />

Powstał raport o stanie środowiska w województwie<br />

śląskim.<br />

Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />

struktur samorządowych:<br />

• Realizowany projekt AIR SILESIA, ukierunkowany<br />

jest na wsparcie lokalnych samorządów<br />

w <strong>za</strong>kresie rozwiązywania problemów jakości powietr<strong>za</strong>,<br />

przez stworzenie platformy informacyjno-edukacyjnej<br />

dostępnej przez Internet. Badania<br />

prowadzone w projekcie rozszer<strong>za</strong>ją prowadzony<br />

w ramach PMŚ monitoring, na obs<strong>za</strong>ry wiejskie<br />

i tereny gdzie dotychc<strong>za</strong>s nie dokumentowano<br />

poziomów stężeń i narażenia zdrowotnego populacji<br />

w tym <strong>za</strong>kresie. Badania wspierają rozwiązywanie<br />

aktualnych problemów w <strong>za</strong>kresie<br />

polityki regionalnej, w szczególności w <strong>za</strong>kresie<br />

ograniczenia <strong>za</strong>grożeń <strong>za</strong>wią<strong>za</strong>nych z ponad<br />

normatywnym poziomem stężeń PM10 i PM2,5.<br />

Problematyka ta ma kluczowe znaczenie w rozwoju<br />

regionalnym i posiada znaczące implikacje<br />

międzynarodowe, wynikające z bezpośredniego<br />

sąsiedztwa z granicą czeską. Prowadzone prace<br />

rozszer<strong>za</strong>ją wiedzę na temat rozkładów imisji PM<br />

w regionie pogranic<strong>za</strong> polsko-czeskiego.<br />

• Instytut prowadził badania naukowe oraz<br />

prace o charakterze rozwojowym na obs<strong>za</strong>rze<br />

zbiornika Goc<strong>za</strong>łkowickiego. Prace badawcze<br />

dotyczyły zmian jakości wody z punktu widzenia<br />

<strong>za</strong>opatrzenia w wodę Górnośląskiego Okręgu<br />

Przemysłowego. Równocześnie prowadzone<br />

były prace obejmujące obs<strong>za</strong>ry otac<strong>za</strong>jące zbiornik,<br />

a mające na celu ustalenie wpływu zlewni<br />

cząstkowych na jakość wód zbiornika. Obs<strong>za</strong>ry<br />

te obejmują tereny miejscowości: Strumień, Zarzecze,<br />

Frelichów, Zabłocie, Podgrobel, Chybie.<br />

Instytut <strong>za</strong>inicjował i realizował badania naukowe<br />

nad zmiennością w c<strong>za</strong>sie ilości oraz jakości wód<br />

depresyjnych spływających ze zlewni cząstkowych.<br />

W konsekwencji jednostki samorządu terytorialnego<br />

uzyskały informacje na temat wielkości<br />

i specyfiki <strong>za</strong>grożenia, jakie stwar<strong>za</strong>ją dla<br />

zbiornika Goc<strong>za</strong>łkowickiego spływy ze zlewni<br />

cząstkowych. Wyniki badań <strong>za</strong>prezentowano władzom<br />

samorządowym miast: Strumień, Pszczyna,<br />

Goc<strong>za</strong>łkowice, wskazując możliwości wydatnego<br />

zwiększenia atrakcyjności obs<strong>za</strong>rów gmin otac<strong>za</strong>jących<br />

zbiornik Goc<strong>za</strong>łkowicki pod względem<br />

turystycznym i gospodarczym. Podpisano umowy<br />

o udostępnieniu i praktycznym wykorzystaniu<br />

wyników badań, w tym wyników uzyskanych<br />

przez Instytut.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z Uniwersytetem Arystotelesa<br />

w Salonikach, oraz trzynastoma innymi partnerami<br />

naukowymi i przemysłowymi z Niemiec, Finlandii,<br />

Norwegii, Hiszpanii, Anglii, Holandii, Grecji,<br />

Izraela i Polski, złożono propozycję reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

w „Sustainability of Integrated Land Use in<br />

Europe”.<br />

• W ramach współpracy z Division of Atmospheric<br />

Sciences and Geophysics, University of<br />

Helsinki zrealizowana została praca „Magnetic<br />

and Geochemical Investigation of Traffic Induced<br />

Dust on Roadsides in Finland” oraz powstały<br />

wspólne publikacje zwią<strong>za</strong>ne z tematyką <strong>za</strong>nieczyszczeń<br />

komunikacyjnych.<br />

• W ramach międzynarodowej współpracy<br />

z Geological Survey of Norway (NGU), Trondheim,<br />

Dresden University of Technology przygotowano<br />

wspólny projekt w ramach Funduszy<br />

Norweskich.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Michał Bućko Zastosowanie metod magnetycznych,<br />

geochemicznych i mikromorfologicznych<br />

w badaniach środowiskowych <strong>za</strong>nieczyszczeń<br />

– 188 –

---

miejskich wytwar<strong>za</strong>nych przez ruch uliczny;<br />

Magdalena Pająk Zastosowanie iłów neogeńskich<br />

towarzyszących pokładom złóż węgli brunatnych<br />

do usuwania barwników z wód i ścieków.<br />

Instytut należy do Eko-Safety-Geo Centrum Badawcze<br />

Polskiej Akademii Nauk.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: „Przyjazna<br />

Rzeka”; „Środowisko a Zdrowie”; AIRCLIM-<br />

NET; ENVITECH-NET.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych<br />

i klastrów: <strong>Polska</strong> Platforma Technologiczna Środowiska;<br />

Platforma Innowacji Technologicznej<br />

Regiony Opolszczyzny; Śląskie Środowiskowe<br />

Studium Doktoranckie z dyscypliny „Inżynieria<br />

Środowiska”; Centrum Zaawansowanych Technologii<br />

„Energia – Środowisko – Zdrowie” przy<br />

Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach;<br />

Śląskie Centrum Zaawansowanych Technologii<br />

przy Politechnice Śląskiej w Gliwcach; Technopark<br />

Gliwice, „Śląski Klaster Gospodarki Odpadami”.<br />

* 41-819 Zabrze, ul. Marii Skłodowskiej-Curie 34<br />

( (32) 271-64-81, fax (32) 271-74-70<br />

: e-mail: kanc@ipis.<strong>za</strong>brze.pl<br />

www.ipis.<strong>za</strong>brze.pl<br />

INSTYTUT PODSTAWOWYCH<br />

PROBLEMÓW TECHNIKI <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Andrzej Nowicki<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. koresp.<br />

<strong>PAN</strong> Henryk Petryk<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 229 pracowników, w tym 89 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

315 prac, z tego 102 prace w recenzowanych<br />

c<strong>za</strong>sopismach naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 71 projektów badawczych<br />

w tym 8 <strong>za</strong>granicznych, 32 <strong>za</strong>dania badawcze<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 43 tematy.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• W ramach <strong>za</strong>dania „Matematyczne modele<br />

układów biologicznych i ich doświadc<strong>za</strong>lna weryfikacja”<br />

rozwinięto pakiet numeryczny pozwalający<br />

na symulacje kinetyki reakcji biochemicznych<br />

na błonie komórkowej z rozdzielczością<br />

pojedynczych molekuł. Program umożliwia <strong>za</strong>dawania<br />

dowolnie dużych list reakcji chemicznych<br />

w oparciu o małą liczbę reguł. Oprogramowanie<br />

zostało wykorzystane do analizy spontanicznej<br />

aktywacji i propagacji fal biegnących. Wyka<strong>za</strong>no,<br />

że stan układu reagujących molekuł jest <strong>za</strong>leżny<br />

od współczynnika dyfuzji, rozmiaru i kształtu<br />

bioreaktora.<br />

• Prowadzono badanie efektów rozchodzenia<br />

się fal w ośrodkach biologicznych i w strukturach<br />

materiałowych. Podstawowym celem wielu<br />

terapeutycznych <strong>za</strong>stosowań ogniskowanych ultradźwięków<br />

jest nagrzewanie zlokalizowanych<br />

nowotworów do pożądanej temperatury. Przy<br />

planowaniu terapii kluczowym problemem jest<br />

progno<strong>za</strong> przyrostu temperatury, który <strong>za</strong>leży od<br />

akustycznych parametrów generowanej wiązki<br />

i od termicznych własności tkanek. Opracowano<br />

nową metodę wyznac<strong>za</strong>nia współczynnika przewodnictwa<br />

cieplnego tkanek z pomiaru przyrostu<br />

temperatury indukowanego wiązką ultradźwiękową<br />

w jej ognisku.<br />

• Opracowano narzędzie numeryczne do oblic<strong>za</strong>nia<br />

naprężeń resztkowych powstających<br />

w kompozytach ceramiczno-metalowych podc<strong>za</strong>s<br />

procesów wytwar<strong>za</strong>nia – spiekania pod ciśnieniem<br />

i infiltracji ciśnieniowej płynnego metalu<br />

w porowate ceramiczne preformy. Główną cechą<br />

<strong>za</strong>stosowanej metody obliczeniowej jest wykorzystanie<br />

rzeczywistych obrazów mikrostruktury<br />

uzyskanych <strong>za</strong> pomocą mikrotomografii komputerowej<br />

oraz programów do automatycznego generowania<br />

elementów skończonych na podstawie<br />

obrazów mikrotomograficznych.<br />

• W ramach <strong>za</strong>dania „Diagnostyka i kształtowanie<br />

właściwości kompozytów cementowych”<br />

opracowano podstawy stosowania niekonwencjonalnych,<br />

aktywnych materiałów odpadowych<br />

w technologii materiałów budowlanych, a w konsekwencji<br />

obniżenie śladu węglowego technologii.<br />

Zaprojektowano nowe materiały kompozytowe<br />

o matrycy modyfikowanej sekcjonowanym<br />

przetwar<strong>za</strong>nym popiołem lotnym wapiennym.<br />

– 189 –

---

Przeprowadzono charaktery<strong>za</strong>cję materiałów<br />

poddanych agresywnym oddziaływaniom środowiskowym,<br />

ilościową analizę składu fazowego<br />

i mikrostruktury metodami mikroskopii skaningowej<br />

i optycznej, automatycznej analizy obrazów<br />

oraz prób mikroindentacji z analizą emisji<br />

akustycznej. Przeanalizowano zdolność do samo<strong>za</strong>rastania<br />

spękań w elementach kompozytowych.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Opracowano metodę opartą o technikę elektroprzędzenia,<br />

wytwar<strong>za</strong>nia opatrunków neuroprotekcyjnych<br />

do <strong>za</strong>stosowania podc<strong>za</strong>s operacji<br />

mózgu lub rdzenia kręgowego. Badania przedkliniczne<br />

wyka<strong>za</strong>ły, że opatrunki te <strong>za</strong>stosowane na<br />

szczurzym modelu urazu mózgu hamowały pourazową<br />

degenerację tkanki mózgu. Inny typ badanych<br />

nanomateriałów uwalnia leki o działaniu<br />

neuroprotekcyjnych. Membrany z nano włókien,<br />

mogące uwalniać leki mają potencjalne <strong>za</strong>stosowanie<br />

jako śródoperacyjny opatrunek neuroprotekcyjny.<br />

• Opracowano model teoretyczny i wyznaczono<br />

numerycznie współczynniki dyfuzji, sedymentacji<br />

i lepkości <strong>za</strong>wiesiny cząstek złożonych z twardego<br />

rdzenia i porowatej otoczki. Wykonano symulacje<br />

<strong>za</strong>wiesin w sze<strong>rok</strong>im <strong>za</strong>kresie ułamków<br />

objętościowych i wartości przepuszc<strong>za</strong>lności<br />

wnętr<strong>za</strong> cząstek oraz wielkości twardego rdzenia<br />

wykorzystując pakiet obliczeniowy HYDRO-<br />

MULTIPOLE. Model ten ma <strong>za</strong>stosowanie m.in.<br />

do układów nano- i mikrożeli w roztworze wodnym,<br />

używanych do transportu leków i oczyszc<strong>za</strong>nia<br />

wody.<br />

• Opracowano koncepcję symulatora agentowo-naprężeniowego<br />

wzrostu tkanki naskórka.<br />

Model agentowy, sformułowany poprzez X-maszyny,<br />

<strong>za</strong>wiera reguły podziału komórek, różnicowania,<br />

migracji dostarc<strong>za</strong>jąc informacji o liczbie<br />

i aktualnym położeniu komórek macierzystych,<br />

komórek przejściowo proliferujących, komórek<br />

rezerwuarów tkankowych i korneocytów. Tworzony<br />

jest model numeryczny służący os<strong>za</strong>cowaniu<br />

naprężeń w tkance. W perspektywie model<br />

umożliwi eksperymenty drogą symulacji komputerowych<br />

in virtuo <strong>za</strong>miast in vitro.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z <strong>za</strong>granicą powstały publikacje<br />

m.in.: „The Interplay of Double Phosphorylation<br />

and Scaffolding in MAPK Pathways”,<br />

„A Computational Model for Early Events in B<br />

Cell Antigen Receptor Signaling: Analysis of the<br />

Roles of Lyn and Fyn”, „Diffusion, Sedimentation,<br />

and Rheology of Concentrated Suspensions<br />

of Core-Shell Particles”, „The Swapping-Trajectory<br />

Effect: Lattice Evolution and Buckling Transition<br />

in Wall-Bounded Hydrodynamic Crystals”,<br />

„Comparative study of different discrete element<br />

models and evaluation of equivalent micromechanical<br />

parameters”; Interface Delamination of Bi-<br />

-material Structure Under Time Harmonic Load.<br />

Cohesive Behaviour of the Interface.<br />

Działania zwięks<strong>za</strong>jace innowacyjność:<br />

• Nowa metoda numerycznego wyznac<strong>za</strong>nia<br />

stałych sprężystości kompozytów ceramicznometalowych<br />

z wykorzystaniem obrazów rzeczywistej<br />

mikrostruktury materiału uzyskanych<br />

z mikrotomografii komputerowej i jej weryfikacja<br />

eksperymentalną metodą trójpunktowego<br />

zginania, metodą RFDA (resonance frequency<br />

damping analysis) oraz metodami ultradźwiękowymi<br />

(ultrasonic pulse-echo technique i scanning<br />

acoustic microscopy).<br />

• Nowa metoda numerycznego wyznac<strong>za</strong>nia<br />

termicznych naprężeń resztkowych w kompozytach<br />

ceramika-metal (objętościowych i gradientowych)<br />

powstających podc<strong>za</strong>s procesu<br />

wytwar<strong>za</strong>nia kompozytów metodą spiekania<br />

pod ciśnieniem – wykorzystanie obrazów mikrostruktury<br />

z mikrotomografii komputerowej<br />

i programów do automatycznego generowania<br />

elementów skończonych.<br />

Uzyskano patent: „Sposób i układ do kształtowania<br />

laserowego płyt lub blach zgodnie z <strong>za</strong>danym<br />

kształtem powierzchni rozwijalnej o tworzących<br />

równoległych”.<br />

Tytuł profesora uzyskał: Tomasz Lipniacki.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Katarzyna Kowalczyk-Gajewska Micromechanical<br />

Modelling of Metals and Alloys of High<br />

Specific Strength;<br />

– 190 –

---

Grzegorz Maciejewski Numeryczna anali<strong>za</strong> deformacji<br />

struktur krystalicznych i ich defektów<br />

na poziomie nanoskali;<br />

Rafał Stocki Anali<strong>za</strong> nie<strong>za</strong>wodności i optymali<strong>za</strong>cja<br />

odpornościowa złożonych konstrukcji i procesów<br />

technologicznych.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Andrzej Chmielowiec Wydajne metody generowania<br />

bezpiecznych parametrów algorytmów<br />

kluc<strong>za</strong> publicznego;<br />

Ce<strong>za</strong>ry Graczykowski Inflatable Structures for<br />

Adaptive Impact Absorption;<br />

Anna Myłyk Dynamika układów wielocząstkowych<br />

opadających grawitacyjnie w lepkim<br />

płynie;<br />

Agata Roszkiewicz Generacja plazmonów polarytonów<br />

powierzchniowych na strukturach periodycznych;<br />

Olga Wysocka-Fotek S<strong>za</strong>cowanie wielkości i położenia<br />

defektów podpowierzchniowych <strong>za</strong> pomocą<br />

impulsowej termografii.<br />

* 02-106 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Pawińskiego 5b<br />

( (22) 826-12-81, fax (22) 826-98-15<br />

: e-mail: director@ippt.qov.pl<br />

www.ippt.gov.pl<br />

CENTRUM LASEROWYCH<br />

TECHNOLOGII METALI<br />

im. Henryka Frąckiewic<strong>za</strong> Politechniki<br />

Świętokrzyskiej i Polskiej Akademii Nauk<br />

Centrum Laserowych Technologii Metali im.<br />

Henryka Frąckiewic<strong>za</strong> Politechniki Świętokrzyskiej<br />

i Polskiej Akademii Nauk zostało utworzone<br />

w lipcu 1996 <strong>rok</strong>u.<br />

Dyrektor: prof. dr hab. Bogdan Antoszewski<br />

Centrum <strong>za</strong>trudnia 26 pracowników, w tym 22<br />

naukowych.<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 74<br />

prace w c<strong>za</strong>sopismach i materiałach konferencyjnych;<br />

uka<strong>za</strong>ły się drukiem 3 monografie, przygotowano<br />

11 rozdziałów w monografii; 20 prac jest<br />

w druku lub przygotowanych do opublikowania;<br />

realizowano 5 projektów badawczych i 10 <strong>za</strong>dań<br />

statutowych; uzyskano 6 patentów i 5 zgłoszeń<br />

patentowych.<br />

Działalność dydaktyczna Centrum objęła m.in.<br />

<strong>za</strong>jęcia z 140 przedmiotów akademickich prowadzonych<br />

przez pracowników oraz recenzje 105<br />

prac dyplomowych. Pracownicy CLTM prowadzili<br />

także łącznie 108 prac dyplomowych (mgr i inż.).<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Realizując projekt badawczy „Wykorzystanie<br />

laserowego przetapiania w obecności wibracji do<br />

zwiększenia powierzchni wymiany ciepła” analizowano<br />

wpływ wibracji przetapianych laserowo<br />

elementów metalowych na zwiększenie chropowatości<br />

obrobionych powierzchni. Przetopieniu<br />

laserowo-wibracyjnemu poddano materiały typu:<br />

stal nierdzewna, stop aluminium, stal węglowa.<br />

Materiały przetapiano w obecności wibracji liniowej<br />

(częstotliwość wibracji 40-100 Hz, amplituda<br />

0.4-1mm) oraz w obecności wibracji kołowej<br />

(częstotliwość wibracji 104 Hz, amplituda 3 mm).<br />

Pozytywne efekty wpływu wibracji na zwiększenie<br />

chropowatości odnotowano w przypadku<br />

przetapiania laserowego z udziałem wibracji kołowej.<br />

Chropowatość mierzona wielkością parametru<br />

średniej chropowatości R a<br />

wzrosła z wartości<br />

ok. 0,21 µm charakteryzującą powierzchnię<br />

technicznie gładką do wartości rzędu 40-50 µm.<br />

Badania są prowadzone pod kątem wykorzystania<br />

powyższej technologii do intensyfikacji wymiany<br />

ciepła powierzchni grzewczych.<br />

• W ramach projektu i badań symulacyjnych<br />

i doświadc<strong>za</strong>lnych manipulatora o kinematyce<br />

równoległej typu delta z pneumatycznymi napędami<br />

mięśniowymi <strong>za</strong>jmowano się <strong>za</strong>stosowaniem<br />

pneumatycznych napędów mięśniowych<br />

w budowie równoległych struktur kinematycznych.<br />

Manipulator skonstruowany jest w oparciu<br />

o strukturę typu delta. Składa się z ruchomej<br />

platformy połączonej z nieruchomą podstawą<br />

przez trzy jednocześnie działające łańcuchy kinematyczne.<br />

Każdy łańcuch <strong>za</strong>wiera napędowe<br />

połączenie obrotowe uruchamiane przez parę<br />

mięśni pneumatycznych działających antagonistycznie.<br />

Do budowy manipulatora zostały użyte<br />

pneumatyczne proporcjonalne <strong>za</strong>wory ciśnienia.<br />

Zawory posiadają sterowanie piezoelektryczne,<br />

co <strong>za</strong>pewnia krótki c<strong>za</strong>s odpowiedzi. Do sterowania<br />

<strong>za</strong>stosowano układ sterowania z wykorzy-<br />

– 191 –

---

staniem kart AC/CA wraz z systemem c<strong>za</strong>su rzeczywistego<br />

xPC Target pakietu Matlab/Simulink.<br />

Wysokość konstrukcji wraz z podstawą to 1130<br />

mm, a sze<strong>rok</strong>ość 800 mm. Właściwości napędu<br />

umożliwiają uzyskanie manipulatora o wysokiej<br />

przeciążalności i znacznej liczbie cykli pracy<br />

i łagodnym starcie i <strong>za</strong>trzymaniu. Względnie<br />

niskie koszty wykonania manipulatora opartego<br />

o pneumatyczne napędy mięśniowe pozwalają na<br />

jego wykorzystanie w automaty<strong>za</strong>cji produkcji,<br />

w procesach pakowania, palety<strong>za</strong>cji, elastycznym<br />

montażu oraz jako manipulatory rehabilitacyjne.<br />

Inne formy działalności: Pracownicy CLTM<br />

recenzowali 2 podręczniki i 4 artykuły naukowe.<br />

Centrum popularyzuje technologie laserowe,<br />

m.in. poprzez: udział w specjalistycznych targach,<br />

szkoleniach oraz w innowacyjnych wystawach.<br />

Centrum współpracuje z przemysłem w <strong>za</strong>kresie<br />

technologii laserowych, organizuje konferencje<br />

naukowe, wykłady, pokazy, seminaria i szkolenia.<br />

Osiągnięcia badawcze i innowacyjne Centrum<br />

były wielokrotnie nagrad<strong>za</strong>ne podc<strong>za</strong>s wystaw<br />

i konkursów.<br />

* 25-314 Kielce, al. Tysiąclecia Państwa<br />

Polskiego 7<br />

(/fax (41) 342-45-04<br />

: e-mail: mkubiec@tu.kielce.pl<br />

www.cltm.tu.kielce.pl<br />

– 192 –

---

Czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jacek Zaremba<br />

Dziekan Wydziału V Nauk Medycznych <strong>PAN</strong><br />

W grudniu <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u Wydział V Nauk Medycznych<br />

<strong>PAN</strong> skupiał 34 członków krajowych:<br />

16 rzeczywistych i 18 korespondentów oraz 23<br />

członków <strong>za</strong>granicznych. W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> zmarli:<br />

Kornel Gibiński, członek rzecz. <strong>PAN</strong>, Adam Nowosławski,<br />

członek rzecz. <strong>PAN</strong>, Andrzej Szczeklik,<br />

członek rzecz. <strong>PAN</strong> i Donnal E. Thomas,<br />

członek <strong>za</strong>gr. <strong>PAN</strong>.<br />

Wydział opiniował projekty niektórych aktów<br />

prawnych. Wspólnie z Radą Upowszechniania<br />

Nauki i Komitetem Neurobiologii zorganizował<br />

konferencję naukową (17 października) <strong>za</strong>tytułowaną<br />

„Badania na zwierzętach – dlaczego”<br />

W Wydziale funkcjonowała stała łączność<br />

elektroniczna i wymiana informacji pomiędzy<br />

członkami a dziekanem. Informacje o bieżących<br />

wydarzeniach z działalności Wydziału były publikowane<br />

w witrynie internetowej Akademii, gdzie<br />

<strong>za</strong>mieszc<strong>za</strong>no również teksty autorskie dotyczące<br />

aktualnych spraw z dziedziny medycyny.<br />

Odbyły się 2 posiedzenia plenarne Wydziału.<br />

• W dniu 29 marca prof. Henryk Skarżyński<br />

przedstawił referat „Wyrównywanie s<strong>za</strong>ns dzieci<br />

z <strong>za</strong>burzeniami komunikacyjnymi, priorytet polskiej<br />

prezydencji w Radzie Unii Europejskiej,<br />

2011: przed, w trakcie i po prezydencji”. Przyjęto<br />

sprawozdanie z działalności Wydziału <strong>za</strong> <strong>rok</strong><br />

2011, przeprowadzono wybory uzupełniające do<br />

Komitetu Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji<br />

Społecznej oraz do Komitetu Genetyki<br />

Człowieka i Patologii Molekularnej. Z inicjatywy<br />

Komitetu Nauk Fizjologicznych i Farmakologicznych<br />

ustanowiono nagrodę naukową Wydziału<br />

Nauk Medycznych <strong>PAN</strong> „Złoty Neuron”, <strong>za</strong> najlepszą<br />

pracę w dziedzinie neurobiologii wykonaną<br />

w kraju. Powołano komisję konkursową, której<br />

przewodniczącym został prof. Jan Albrecht oraz<br />

uchwalono regulamin przyznawania nagrody.<br />

• Na posiedzeniu w dniu 25 października prof.<br />

Tomasz Guzik, członek Akademii Młodych<br />

Uczonych, przedstawił referat naukowy „Rola<br />

układu odpornościowego w nadciśnieniu tętniczym”.<br />

Przyjęto stanowisko w sprawie finansowania<br />

grantów na badania naukowe.<br />

Ponadto Wydział przyznał doroczne nagrody<br />

i wyróżnienia naukowe.<br />

Członkowie Wydziału opublikowali łącznie<br />

149 prac naukowych, w większości w międzynarodowych<br />

c<strong>za</strong>sopismach naukowych o wysokiej<br />

cytowalności, byli autorami monografii, komunikatów<br />

i doniesień zjazdowych; aktywnie uczestniczyli<br />

w działalności naukowej i dydaktycznej,<br />

prowadząc badania, wykłady, opiniując wnioski<br />

na stopnie i tytuły naukowe oraz nagrody naukowe.<br />

Byli organi<strong>za</strong>torami lub współorgani<strong>za</strong>torami<br />

konferencji naukowych.<br />

Nagrody i wyróżnienia naukowe<br />

Wydział przyznał nagrody naukowe <strong>za</strong> <strong>rok</strong><br />

<strong>2012</strong>. Indywidualną Nagrodę Naukową im.<br />

Jędrzeja Śniadeckiego przyznano: prof. dr hab.<br />

Anetcie Undas z Zakładu Kardiochirurgii, Anestezjologii<br />

i Kardiologii Doświadc<strong>za</strong>lnej Uniwersytetu<br />

Jagiellońskiego Collegium Medicum<br />

w Krakowie <strong>za</strong> cykl prac dot. badań nad mechanizmami<br />

powstawania powikłań <strong>za</strong>krzepowo-<strong>za</strong>torowych<br />

w układzie krwionośnym, zwią<strong>za</strong>nych<br />

ze strukturą i właściwościami sieci fibrynowej.<br />

Zespołową Nagrodę Naukową Wydziału Nauk<br />

Medycznych <strong>PAN</strong> otrzymali: dr hab. Agata<br />

Adamczyk, dr Anna Wilkaniec, prof. dr hab. Joanna<br />

Strosznajder, dr Grzegorz C<strong>za</strong>pski oraz prof.<br />

dr hab. Barbara Gajkowska z Instytutu Medycyny<br />

Doświadc<strong>za</strong>lnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego<br />

<strong>PAN</strong> w Wars<strong>za</strong>wie <strong>za</strong> cykl prac pt. Udział<br />

alfa-synukleiny oraz peptydów NAC w molekularnych<br />

mechanizmach obumierania komórek.<br />

Znaczenie w chorobach neurodegeneracyjnych.<br />

Laur Medyczny im. dr. Wacława Mayzla <strong>za</strong> <strong>rok</strong><br />

<strong>2012</strong> przyznano: Krzesimirowi Ciurze, (Gdański<br />

Uniwersytet Medyczny) <strong>za</strong> udział w badaniach<br />

nad selektywnością chromatografii w rozdziale<br />

hormonów sterydowych oraz szereg opracowań<br />

poglądowych; Tomaszowi Jadczykowi (Śląski<br />

Uniwersytet Medyczny w Katowicach) <strong>za</strong> opublikowanie<br />

w „British Journal of Pharmacology”<br />

artykułu przeglądowego o <strong>za</strong>stosowaniu komórek<br />

macierzystych w chorobach układu krążenia oraz<br />

współautorstwo w dziewięciu innych pracach naukowych;<br />

Michałowi Turskiemu (SGH w Wars<strong>za</strong>wie),<br />

Monice Turskiej (Uniwersytet Medyczny<br />

w Lublinie) <strong>za</strong> opublikowanie trzech prac na temat<br />

dystrybucji kwasu kynureninowego w produktach<br />

spożywczych pochodzenia roślinnego<br />

– 193 –

---

z podaniem wska<strong>za</strong>ń do <strong>za</strong>stosowania w leczeniu<br />

dietetycznym; Ariadnie Zybek (Uniwersytet Medyczny<br />

im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu) <strong>za</strong><br />

udział w badaniach nad znaczeniem sonoelastografii<br />

w badaniach tarczycy w różnych formach<br />

<strong>za</strong>palenia tego narządu.<br />

Członkowie Wydziału uzyskali następujące<br />

nagrody państwowe, naukowe i resortowe oraz<br />

wyróżnienia: Mieczysław Chorąży – Nagroda<br />

im. Sobolewskich Zarządu Głównego Polskiego<br />

Towarzystwa Onkologicznego <strong>za</strong> wybitne osiągnięcia<br />

w <strong>za</strong>kresie zwalc<strong>za</strong>nia chorób nowotworowych,<br />

Honorowy Obywatel Miasta Biała<br />

Podlaska; Anna Członkowska – nagroda zespołowa<br />

II o Rektora WUM <strong>za</strong> cykl prac dot. opieki<br />

nad chorymi z udarem mózgu, 3 wyróżnienia<br />

zespołowe Rady Naukowej Instytutu Psychiatrii<br />

i Neurologii <strong>za</strong> najlepsze prace w dziedzinie neurologii,<br />

nauk podstawowych i psychologii; Irena<br />

Hausmanowa-Petrusewicz – członkostwo honorowe<br />

Amerykańskiej Akademii Neurologicznej;<br />

Roman Kalis<strong>za</strong>n – doktorat honoris causa Uniwersytetu<br />

Medycznego im. K. Marcinkowskiego<br />

w Poznaniu, nagroda zespołowa I stopnia Rektora<br />

GUMed; Franciszek Kokot – „Founder of European<br />

Nephrology” Europejskiego Towarzystwa<br />

Nefrologicznego; Marek Krawczyk – „Laur<br />

Rektorski” <strong>za</strong> <strong>za</strong>sługi dla upowszechniania tradycji<br />

akademickich Fundacji Rektorów Polskich,<br />

„Perła Honorowa” w kategorii „Nauka” redakcji<br />

Polish Market, „Osobowość Roku w Medycynie”,<br />

„Złoty Lider” w kategorii Skuteczne Zarząd<strong>za</strong>nie<br />

w Ochronie Zdrowia Komitetu Ogólnopolskiego<br />

Systemu Ochrony Zdrowia; Janusz Limon – dwie<br />

nagrody I o i jedna II o Rektora GUMed, „Zasłużony<br />

Diagnosta Laboratoryjny” – odznaka Krajowej<br />

Izby Diagnostyki Laboratoryjnej; Sławomir Majewski<br />

– Złoty Krzyż Zasługi, nagroda Rektora<br />

WUM; Krzysztof Narkiewicz – nagroda specjalna<br />

Rektora GUMed <strong>za</strong> wkład w rozwój uczelni<br />

poprzez podniesienie potencjału badawczego<br />

Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego; Witold<br />

Rużyłło – Laureat Portretów Polskiej Medycyny<br />

– Lekarz Rynku Zdrowia <strong>2012</strong>; nagroda Kapituły<br />

„K<strong>rok</strong>i Milowe w leczeniu <strong>za</strong>wału serca”; Tomasz<br />

Trojanowski – Order „Gloria Medicinae”<br />

Polskiego Towarzystwa Lekarskiego; Jerzy Vetulani<br />

– nagroda specjalna MNiSW i PAP „Populary<strong>za</strong>tor<br />

Nauki <strong>2012</strong>” <strong>za</strong> całokształt działalności.<br />

Działalność komitetów naukowych<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> Wydział V Nauk Medycznych<br />

<strong>PAN</strong> skupiał 12 komitetów naukowych. Praca<br />

komitetów, podobnie jak w latach ubiegłych,<br />

koncentrowała się na działalności naukowej oraz<br />

upowszechnianiu nauki poprzez współorganizowanie<br />

konferencji i sympozjów naukowych,<br />

opiniowaniu wniosków o nagrody Prezesa Rady<br />

Ministrów. Wszystkie komitety prowadzą swoje<br />

strony internetowe prezentujące ich działalność.<br />

Komitet Fizyki Medycznej, Radiobiologii<br />

i Diagnostyki Obrazowej zorganizował posiedzenia<br />

plenarne, na których wygłoszono referaty:<br />

„Zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia zwią<strong>za</strong>ne<br />

ze stosowaniem techniki rezonansu magnetycznego<br />

i ich odzwierciedlenie w prawie pracy<br />

i <strong>za</strong>leceniach międzynarodowych”, „Ogranicznik<br />

dawki w ochronie radiologicznej osób narażonych<br />

<strong>za</strong>wodowo. Przepisy i praktyka”, „Dawki<br />

indywidualne i środowiskowe od promieniowania<br />

jonizującego otrzymywane w różnych działach<br />

medycyny, nauce i przemyśle w Polsce”.<br />

Komitet był współorgani<strong>za</strong>torem konferencji<br />

naukowych: „Techniki obrazowania struktur<br />

i czynności narządów człowieka”, „Radiologia<br />

praktyczna – przegląd przypadków klinicznych.<br />

Repetytorium”, „Positron Emission Tomography<br />

in Research and Diagnostics”. Zorganizował również<br />

spotkanie naukowo-informacyjne Senackiej<br />

Komisji Zdrowia nt.: „Telemedycyna – nowe wyzwania”,<br />

na którym wygłoszono referaty poświęcone<br />

technologicznym, klinicznym oraz prawnym<br />

aspektom telemedycyny. Opracowano <strong>za</strong>łożenia<br />

wprowadzenia ogólnopolskiej sieci konsultacji<br />

telemedycznych w temacie „Teleradiologia”.<br />

Członkowie Komitetu współpracowali z International<br />

Organi<strong>za</strong>tion for Medical Physics (IOMP),<br />

European Federation of Organi<strong>za</strong>tions for Medical<br />

Physics (EFOMP) oraz brali udział w pracach<br />

Komisji Fizyki ESTRO (European Society for<br />

Therapeutic Radiology and Oncology).<br />

Komitet Genetyki Człowieka i Patologii<br />

Molekularnej zorganizował posiedzenie plenarne,<br />

na którym wygłoszono wykłady: „Atlas<br />

genów raka”, „Geny modyfikujące ryzyko <strong>za</strong>chorowania<br />

na raka piersi i jajnika”, „Aktualny<br />

stan prawny ws. organizmów zmodyfikowanych<br />

genetycznie”, „Propozycja regulacji prawnej<br />

– 194 –

---

wykonywania testów genetycznych w Polsce”.<br />

Komitet był współorgani<strong>za</strong>torem konferencji naukowych:<br />

Gliwickie Spotkania Naukowe <strong>2012</strong><br />

pt.: „Wykorzystanie biologii molekularnej i biotechnologii<br />

w diagnostyce i terapii nowotworów”<br />

oraz I Polskiego Kongresu Farmakogenetyki, VI<br />

Kongresu Polskiego Towarzystwa Farmakologii<br />

Klinicznej i Terapii pt.: „Geny i Leki”. Członkowie<br />

Komitetu brali udział w audycjach radiowych<br />

upowszechniających wiedzę z <strong>za</strong>kresu biotechnologii<br />

i inżynierii genetycznej, wygłas<strong>za</strong>li referaty<br />

na XV Festiwalu Nauki i Sztuki, prowadzili szkolenia<br />

i wykłady w ramach Światowych Dni Innowacji<br />

pt.: „Biotechnologia w ochronie zdrowia,<br />

rolnictwie i przemyśle”. Komitet współpracuje<br />

z Międzynarodową Radą ds. <strong>Wiedzy</strong> o Zwierzętach<br />

Laboratoryjnych (ICLAS).<br />

Komitet Immunologii i Etiologii Zakażeń<br />

Człowieka zorganizował posiedzenia prezydium<br />

oraz posiedzenia plenarne, podc<strong>za</strong>s których wygłoszono<br />

wykłady: „Szczepienia ochronne u osób<br />

dorosłych z chorobami limfoproliferacyjnymi<br />

oraz innymi wtórnymi niedoborami odporności”,<br />

„Częstość występowania utajonego <strong>za</strong>każenia<br />

prątkiem gruźlicy w populacji województwa<br />

mazowieckiego na podstawie testu uwalniania<br />

interferonu gamma po stymulacji swoistymi<br />

antygenami” oraz „Testy IGRA w diagnostyce<br />

latentnego <strong>za</strong>każenia prątkiem gruźlicy”. Komitet<br />

był współorgani<strong>za</strong>torem konferencji: II<br />

Kongresu Polskiego Towarzystwa Immunologii<br />

Doświadc<strong>za</strong>lnej i Klinicznej pt.: „Zakażenia, choroby<br />

autoimmuni<strong>za</strong>cyjne i auto<strong>za</strong>palne u dzieci”<br />

oraz „Klinika Immunologii – 35 lat doświadczeń<br />

w diagnozowaniu i leczeniu pierwotnych<br />

niedoborów odporności”. Był również współorgani<strong>za</strong>torem<br />

prezentacji i stoisk tematycznych<br />

z dziedziny immunologii dla młodzieży szkół<br />

podstawowych i średnich w ramach X Bałtyckiego<br />

Festiwalu Nauki. Komitet współpracuje<br />

z Polskim Towarzystwem Immunologii Doświadc<strong>za</strong>lnej<br />

i Klinicznej.<br />

Komitet Nauk Fizjologicznych i Farmakologicznych<br />

zorganizował zebrania plenarne<br />

(w tym jedno z Komitetem Terapii i Nauk<br />

o Leku), na których wygłoszono referaty: „Rola<br />

tlenku węgla w regulacji funkcji układu krążenia<br />

i hemostazy”, „Dokomórkowy transport kwasów<br />

tłuszczowych i jego regulacja przez białkowe<br />

transportery”. Członkowie Komitetu byli współorgani<strong>za</strong>torami<br />

konferencji naukowych: XXIX<br />

Szkoły Zimowej pt.: „Glej”, „Kardiologia Eksperymentalna”<br />

oraz Międzynarodowego Sympozjum<br />

Neurochemicznego pt.: „Glutaminian<br />

w ośrodkowym układzie nerwowym”. Komitet,<br />

wspólnie z Komitetem Terapii i Nauk o Leku<br />

<strong>za</strong>jął stanowisko w sprawie sygnowania parafarmaceutyków<br />

nazwami naukowymi.<br />

Komitet Nauk Klinicznych zorganizował posiedzenia<br />

plenarne oraz objął patronatem konferencje<br />

naukowe: VI Kongres Top Medical Trends,<br />

XII Kongres Medycyny Rodzinnej, Zjazd Sekcji<br />

Endokrynologicznej Towarzystwa Chirurgów<br />

Polskich, Konferencja dla Młodzieży – „Duchowa<br />

troska w Praktyce Medycznej”, VIII Sympozjum<br />

Naukowo-Szkoleniowe „Nef<strong>rok</strong>ardiologia”,<br />

Kurs „Zespoły Żywieniowe” oraz III Konferencję<br />

„Reducing Burden of COPD – POChP Choroba<br />

Cywili<strong>za</strong>cyjna XXI wieku”. Komitet propagował<br />

wczesne wykrywanie <strong>za</strong>burzeń słuchu u dzieci<br />

w wieku szkolnym poprzez organi<strong>za</strong>cję kilkunastu<br />

audycji radiowych i telewizyjnych oraz<br />

liczne artykuły prasowe. Członkowie Komitetu<br />

upowszechniali informacje na temat żywienia po<strong>za</strong>jelitowego<br />

oraz o chorobach nefrologicznych<br />

w ramach Światowego Dnia Nerki.<br />

Komitet Nauk Neurologicznych zorganizował<br />

posiedzenie prezydium i zebrania plenarne<br />

(w tym jedno z Komitetem Neurobiologii), którego<br />

tematem były problemy medyczne, prawne<br />

i etyczne stosowania komórek macierzystych<br />

w badaniach doświadc<strong>za</strong>lnych, przedklinicznych<br />

i pierwsze próby stosowania ich do leczenia chorób<br />

układu nerwowego.<br />

Członkowie Komitetu zorganizowali liczne<br />

konferencje naukowe, m.in.: „Funkcjonowanie<br />

w środowisku szkolnym dzieci i młodzieży<br />

z padaczką. Aspekty medyczne, psychologiczne<br />

i pedagogiczne”, „Genetyczne choroby neurodegeneracyjne<br />

zwią<strong>za</strong>ne z <strong>za</strong>burzeniami metabolizmu<br />

jonów metali”, „Badania neurofizjologiczne<br />

w wybranych jednostkach chorobowych u dorosłych<br />

i dzieci”, „Postępowanie profilaktyczne<br />

w udarze mózgu”, „Kliniczna interpretacja zjawisk<br />

neuroelektrofizjologicznych”, „Recent Advances<br />

in Basic and Translational Cerebral Ischemia<br />

Research”, „Advances in Basic and Clinical<br />

Research in Laminopathies”. W konferencjach<br />

– 195 –

---

wzięli udział goście z <strong>za</strong>granicznych wiodących<br />

ośrodków naukowych w Europie, USA, Japonii<br />

i Izraelu. Zaistniały perspektywy nawią<strong>za</strong>nia<br />

współpracy międzynarodowej z <strong>za</strong>granicznymi<br />

wykładowcami uczestniczącymi w konferencji<br />

dotyczącej laminopatii, zorganizowanej przez<br />

Zespół Patologii Nerwowo-Mięśniowej.<br />

Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka zorganizował<br />

zebrania plenarne oraz posiedzenia<br />

Prezydium. Komitet był współorgani<strong>za</strong>torem<br />

konferencji: „Żywność i żywienie w XXI wieku<br />

– wyzwania i nadzieje”, w której brały udział<br />

202 osoby reprezentujące prawie wszystkie krajowe<br />

ośrodki naukowo-badawcze i dydaktyczne<br />

<strong>za</strong>jmujące się problematyką żywości i żywienia<br />

– wygłoszono 3 referaty plenarne oraz „Postępy<br />

w nauce o białkach – aspekty technologiczne<br />

i zdrowotne” – wygłoszono 2 referaty. Członkowie<br />

Komitetu brali udział w festiwalach nauki, piknikach<br />

naukowych, warsztatach szkoleniowych,<br />

wygłas<strong>za</strong>li referaty w Uniwersytetach Trzeciego<br />

Wieku, promowali akcję „Szklanka mleka dla<br />

każdego ucznia”, „Śniadania szkolne”, „Wiem<br />

co jem”, „Sprawdź co jesz” (wykłady i pokazy<br />

w gimnazjach) oraz uczestniczyli w audycjach<br />

telewizyjnych upowszechniających wiedzę z <strong>za</strong>kresu<br />

zdrowotnej jakości żywności i żywienia.<br />

Przedstawiciel Komitetu będący członkiem Rady<br />

IUNS uczestniczył w posiedzeniu ICSU poświęconym<br />

występowaniu nanocząsteczek w produktach<br />

żywnościowych, przygotowaniu programu<br />

naukowego 20. Kongresu Żywienia w Granadzie<br />

oraz reprezentował IUNS na międzynarodowych<br />

konferencjach. Komitet opiniował program pracy<br />

WHO na lata 2014-2019, współpracował z Europejską<br />

Federacją Towarzystw Żywieniowych<br />

(FENS) oraz aktywnie uczestniczył w pracach<br />

Europejskiej Akademii Nauk Żywieniowych<br />

(EANS). Członkowie Komitetu współpracowali<br />

z Sejmową Podkomisją ds. Zdrowia Publicznego<br />

(udział w konferencji „Żywienie dzieci w Polsce”),<br />

Biurem EFSA oraz Instytutem Żywności<br />

i Żywienia w ramach współpracy Szwajcarsko-<br />

-Polskiej w programie edukacyjno-badawczym<br />

KIK/34.<br />

Komitet Neurobiologii zorganizował posiedzenia<br />

prezydium Komitetu, na których wygłoszono:<br />

„Beta-katenina w mózgu – nowe geny<br />

docelowe, całkiem nowa funkcja” oraz „Bezpieczeństwo<br />

terapii opartych na komórkach macierzystych”.<br />

Komitet był współorgani<strong>za</strong>torem<br />

konferencji międzynarodowych: „Warsaw Brain<br />

Tumor Meeting <strong>2012</strong>”, Studenckiej Konferencji<br />

Naukowej „Neuronus <strong>2012</strong> IBRO & IRUN Neuroscience<br />

Forum”, „Letniej Szkoły Neuronauki”<br />

prowadzonej w formule Visiting Lecture Team<br />

Program (VLTP), „Glia-Commited Cells – Their<br />

Properties and Therapeutic Potential” oraz<br />

konferencji krajowych: „Tydzień Mózgu <strong>2012</strong>”,<br />

„Tydzień Mózgu <strong>2012</strong> w Krakowie” „Techniki<br />

elektrofizjologiczne w badaniach zjawisk bioelektrycznych:<br />

od kanałów jonowych po sieci<br />

neuronalne”. Komitet przyznał nagrodę im. Jerzego<br />

Konorskiego <strong>za</strong> najlepszą polską pracę<br />

badawczą z dziedziny neurobiologii. Patronuje<br />

również c<strong>za</strong>sopismu „Neuropsychiatria i Neuropsychologia”.<br />

Komitet Rehabilitacji, Kultury Fizycznej<br />

i Integracji Społecznej zorganizował zebrania<br />

prezydium Komitetu oraz zebrania plenarne. Jedno<br />

z nich połączone było z VIII Dolnośląskim Forum<br />

Integracyjnym „Sport i rekreacja bez barier”,<br />

poświęcone znaczeniu sportu w życiu osób niepełnosprawnych,<br />

osiągnięciom polskich <strong>za</strong>wodników<br />

na Igrzyskach Paraolimpijskich w Londynie<br />

w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u, aktualnemu stanowi wiedzy na temat<br />

sportu osób niepełnosprawnych oraz dyskusji<br />

nad ograniczeniami w reali<strong>za</strong>cji aktywności tych<br />

osób. W wyniku obrad Komitet przyjął stanowisko<br />

w sprawie sportu osób niepełnosprawnych, które<br />

zostało przeka<strong>za</strong>ne do przedstawicieli władz ustawodawczych,<br />

wykonawczych oraz instytucji centralnych<br />

odpowiedzialnych <strong>za</strong> rozwój tego sportu.<br />

Komitet objął patronatem naukowym lub był<br />

współorgani<strong>za</strong>torem: IV Międzynarodowych Dni<br />

Rehabilitacji „Potrzeby i standardy rehabilitacji<br />

w chorobach i po ura<strong>za</strong>ch ośrodkowego układu<br />

nerwowego”, XV Sympozjum Polskiego Towarzystwa<br />

Rehabilitacji „Rozwój metod diagnostyki<br />

i terapii funkcjonalnej wymogiem współczesnej<br />

rehabilitacji”, VIII Sejmiku Kultury Fizycznej<br />

„Szkoła, Zdrowie, Sport”, konferencji „Rehabilitacja<br />

w chorobach dzieci i młodzieży” oraz<br />

VIII Konferencji Naukowej Wyższej Szkoły Zarząd<strong>za</strong>nia<br />

i Administracji w Zamościu „Jakość<br />

życia osób z chorobami cywili<strong>za</strong>cyjnymi”. Komitet<br />

udzielił patronatu c<strong>za</strong>sopismom naukowym:<br />

„Journal of Human Kinetics” i „Acta Balneolo-<br />

– 196 –

---

gica”. Członkowie Komitetu przyjęli stanowiska<br />

dotyczące propozycji deregulacji <strong>za</strong>wodu trenera<br />

i instruktora sportu ujętej w projekcie ustawy<br />

o deregulacji niektórych <strong>za</strong>wodów oraz sportu<br />

osób niepełnosprawnych. Oba stanowiska zostały<br />

złożone u przedstawicieli władz ustawodawczych<br />

i wykonawczych oraz w centralnych instytucjach<br />

<strong>za</strong>jmujących się tą problematyką, jak również we<br />

wład<strong>za</strong>ch samorządowych.<br />

Komitet Rozwoju Człowieka zorganizował<br />

posiedzenia plenarne, podc<strong>za</strong>s których wysłuchano<br />

wykładów: „Postępy w diabetologii wieku<br />

rozwojowego”, „Polski Rejestr Wrodzonych<br />

Wad Rozwojowych – działalność monitorująca,<br />

profilaktyczna w latach 1997-2011. Czy w Polsce<br />

jest miejsce na PRWWR w świetle ustawy<br />

o systemie informacji o ochronie zdrowia”,<br />

„Kalcytropowe i plejotropowe znaczenie witaminy<br />

D”, „Rola witaminy D w cukrzycy typu<br />

1”, „Przegląd rekomendacji i <strong>za</strong>leceń dawkowania<br />

witaminy D w wybranych krajach świata”,<br />

„Zespół Aspergera – miejsce w grupie <strong>za</strong>burzeń<br />

ze spektrum autyzmu”, „Związek między prężnością<br />

a radzeniem sobie ze stresem i stanem<br />

zdrowia matek dzieci z zespołem Aspergera”.<br />

Komitet był współorgani<strong>za</strong>torem Sympozjum<br />

„Medycyna Przyjazna Pacjentowi” z udziałem<br />

gości <strong>za</strong>granicznych, zorganizowanego wspólnie<br />

z Sekcją Medycyny Psychosomatycznej PTL oraz<br />

European Network for Psychosomatic Medicine.<br />

Członkowie Komitetu współpracują z Senacką<br />

Komisją Zdrowia, Departamentem Matki i Dziecka<br />

Ministerstwa Zdrowia oraz Rzecznikiem Praw<br />

Dziecka.<br />

Komitet Terapii i Nauk o Leku zorganizował<br />

posiedzenie plenarne, na którym przedstawiono<br />

wykład: „Dokomórkowy transport kwasów tłuszczowych<br />

i jego regulacja przez białkowe transportery”<br />

oraz <strong>za</strong>jął stanowisko w sprawie telewizyjnych<br />

i radiowych reklam parafarmaceutyków.<br />

Komitet był współorgani<strong>za</strong>torem konferencji: 8 th<br />

International Symposium on Chromatography of<br />

Natural Product, III Ogólnopolskiego Sympozjum<br />

„Nowoczesne techniki badawcze w ocenie<br />

jakości produktów leczniczych”, Interdyscyplinarnej<br />

Konferencji Naukowej pt. „Rola lekar<strong>za</strong><br />

i farmaceuty w antybiotykoterapii i terapii bólu –<br />

razem możemy więcej”. Członek Komitetu, prof.<br />

Kazimierz Głowniak pełni funkcje: prezydenta<br />

the International Society for the Development<br />

of Natural Products, jest członkiem honorowym<br />

Indian National Society of Ethnopharmacology<br />

oraz uzyskał tytuł „Professor of Amity Institute<br />

of Pharmacy”, Amity University, India.<br />

Prof. Głowniak jest również członkiem zespołu<br />

ekspertów Komisji Europejskiej (European Directorate<br />

for the Quality of Medicines & Health-<br />

Care, the European Pharmacopoeia Commission,<br />

Traditional Chinese Medicines Group).<br />

Komitet Zdrowia Publicznego zorganizował<br />

posiedzenia plenarne, podc<strong>za</strong>s których wygłoszono<br />

liczne referaty, m.in.: „Ocena zdrowia<br />

starszych Polaków – PolSenior” , „Czy zdrowie<br />

Polaków się poprawia”, „Dlaczego żyjemy dłużej”,<br />

„Czy można jeszcze zmniejszyć <strong>za</strong>grożenie<br />

z powodu chorób układu krążenia”, „Konsekwencje<br />

starzenia się Polaków w odniesieniu<br />

do ochrony zdrowia pracujących”, „Środowisko<br />

pracy a zdrowie publiczne”, „Ocena zdolności<br />

adaptacyjnych organizmu człowieka do ekstremalnego<br />

wysiłku wytrzymałościowego”, „Anali<strong>za</strong><br />

zmian społeczno-demograficznych oraz wpływu<br />

złego odżywiania, niedostatecznej aktywności<br />

fizycznej, nałogów i innych czynników ryzyka na<br />

rozpowszechnienie oraz koszty cukrzycy i chorób<br />

sercowo-naczyniowych w Polsce”. Komitet<br />

zorganizował konferencję mającą na celu podnoszenie<br />

rangi zdrowia publicznego oraz promowanie<br />

najnowszej wiedzy na temat stanu zdrowia<br />

i długości życia Polaków.<br />

Czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jan Albrecht<br />

Przewodniczący Rady Kuratorów<br />

Wydziału V Nauk Medycznych <strong>PAN</strong><br />

Rada Kuratorów Wydziału V Nauk Medycznych<br />

<strong>PAN</strong> odbyła dwa posiedzenia.<br />

• Na posiedzeniu w dniu 29 marca, przewodniczący<br />

Rady Kuratorów <strong>za</strong>rządził uruchomienie<br />

procedury konkursowej na stanowisko dyrektora<br />

Instytutu Biologii Medycznej <strong>PAN</strong> w Łodzi na<br />

kadencję 2013-2016. Rada Kuratorów wska<strong>za</strong>ła<br />

przedstawicieli do komisji konkursowej – prof.<br />

Ewę Szczepańską-Sadowską i prof. Romana<br />

Kalis<strong>za</strong>na. Przedstawicielem rekomendowanym<br />

przez Prezesa <strong>PAN</strong> został prof. Rys<strong>za</strong>rd Oliński.<br />

Ostateczny skład komisji konkursowej ds.<br />

wyboru kandydata na stanowisko dyrektora In-<br />

– 197 –

---

stytutu Biologii Medycznej <strong>PAN</strong> na kadencję<br />

2013-2016 został powołany Uchwałą nr 2/<strong>2012</strong><br />

z dn. 15 czerwca <strong>2012</strong> r. W wyniku postępowania<br />

konkursowego Prezes <strong>PAN</strong> powierzył funkcję<br />

dyrektora prof. Jarosławowi Dziadkowi.<br />

Rada Kuratorów podjęła uchwałę dotyczącą<br />

oceny działalności instytutów naukowych Wydziału<br />

V zgodnie z przyjętym Regulaminem i trybem<br />

oceny działalności instytutów naukowych<br />

Wydziału V Nauk Medycznych <strong>PAN</strong> (Uchwała<br />

Nr 1/<strong>2012</strong> Rady Kuratorów z dn. 16 lutego <strong>2012</strong><br />

r.). Ustalono, że prace rozpoczną się w 2013 <strong>rok</strong>u,<br />

po zgromadzeniu rocznych sprawozdań, z okresu<br />

co najmniej dwóch lat. Na 2013 <strong>rok</strong> <strong>za</strong>planowano<br />

ocenę Instytutu Farmakologii w Krakowie i Instytutu<br />

Biologii Medycznej w Łodzi.<br />

Rada Kuratorów uzgodniła wspólne stanowisko<br />

dotyczące projektu kryteriów oceny komitetów<br />

naukowych przedstawionego przez Wiceprezes<br />

<strong>PAN</strong> prof. Mirosławę Marody.<br />

• W dniu 25 października Rada Kuratorów<br />

<strong>za</strong>akceptowała przedstawiony przez Wiceprezes<br />

<strong>PAN</strong> prof. Mirosławę Marody Arkusz oceny komitetu<br />

naukowego, odniosła się również do propozycji<br />

zmiany formular<strong>za</strong> dotyczącego rocznej<br />

sprawozdawczości jednostek naukowych <strong>PAN</strong>.<br />

Przewodniczący i <strong>za</strong>stępca przewodniczącego<br />

Rady koordynowali prace zwią<strong>za</strong>ne z przeka<strong>za</strong>niem<br />

Prezesowi <strong>PAN</strong> wniosków instytutów naukowych<br />

Wydziału V dotyczących przyznania<br />

środków finansowych na działalność statutową<br />

oraz na pokrycie kosztów zwią<strong>za</strong>nych z restruktury<strong>za</strong>cją<br />

w <strong>rok</strong>u 2013. Zaopiniowany został również<br />

wniosek Instytutu Genetyki Człowieka <strong>PAN</strong><br />

o przyznanie środków finansowych na restruktury<strong>za</strong>cję<br />

w <strong>2012</strong> r. Wnioski wszystkich jednostek<br />

zostały <strong>za</strong>opiniowane pozytywnie.<br />

Przewodniczący Rady Kuratorów prof. Jan<br />

Albrecht <strong>za</strong>jmował się sprawami Wydziału z <strong>za</strong>kresu<br />

współpracy z <strong>za</strong>granicą, uczestniczył w pracach<br />

Komisji ds. Współpracy z Zagranicą <strong>PAN</strong><br />

oraz brał udział w pracach komisji konkursowych<br />

powołujących dyrektorów <strong>za</strong>granicznych stacji<br />

naukowych <strong>PAN</strong>.<br />

INSTYTUT BIOLOGII MEDYCZNEJ <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Zbigniew J. Leśnikowski<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Antoni Różalski<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 85 pracowników, w tym 60 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu na<br />

pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

35 prac, z tego 29 prac w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 22 projekty badawcze, w tym<br />

3 <strong>za</strong>graniczne, 10 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 14 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Wyka<strong>za</strong>no, że proste i odwrócone powtórzenia<br />

generują niestabilności w genomie mykobakterii,<br />

które są intensyfikowane w warunkach<br />

inaktywacji wybranych systemów naprawy DNA.<br />

Wyka<strong>za</strong>no także indukcję procesu miejscowo<br />

specyficznej rekombinacji w genomie mykobakterii<br />

poprzez tworzenie się struktur innych niż<br />

B-DNA.<br />

• Dowiedziono, że aktywność MMP-2 jest skorelowana<br />

ze wzrostem <strong>za</strong>awansowania oraz agresywności<br />

guzów gruczolakoraka okrężnicy. Może<br />

to wynikać z częściowej degradacji integryn β 1<br />

,<br />

a co <strong>za</strong> tym idzie ligania upośledzonego wią<strong>za</strong>nia<br />

liganda przez te receptory. MMP-2 ulega również<br />

asocjacji na powierzchni błony komórkowej do<br />

receptora α 2<br />

β 1<br />

tworząc kompleks o stałej asocjacji<br />

K A<br />

= 1,15x106M -1 , który najprawdopodobniej<br />

pełni funkcję lokali<strong>za</strong>cyjną aktywności proteolitycznej<br />

komórki.<br />

• Opracowano metodę wysokoprzepustowej<br />

analizy bioaktywności ksenobiotyków (w tym potencjalnych<br />

nowych leków) na ekspresję czynnika<br />

transkrypcyjnego RORgamma, <strong>za</strong>angażowanego<br />

w różnicowanie komórek układu odpornościowego,<br />

istotnych w regulacji swoistej odpowiedzi<br />

immunologicznej organizmu. Metoda ta oparta<br />

jest na <strong>za</strong>stosowaniu luminescencyjnych znaczników<br />

– substratów enzymatycznych dla białka<br />

reporterowego.<br />

– 198 –

---

• Wyka<strong>za</strong>no, że genotyp gN wirusa cytomegalii<br />

(CMV) i jego miano stanowią markery prognostyczne<br />

<strong>za</strong>każeń objawowych u noworodków<br />

w przypadkach <strong>za</strong>każeń wrodzonych.<br />

• Odkryto nową aktywności mitramycyny, która<br />

hamuje różnicowanie limfocytów Th 17. Może<br />

mieć ono istotne znaczenie w rozwoju terapii<br />

chorób z autoagresji (z komponentą limfocytów<br />

Th17).<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Realizując projekt badawczy „InterMolMed”<br />

stworzono narzędzia bioinformatyczne do poszukiwania<br />

specyficznych inhibitorów wybranych<br />

białek enzymatycznych. Opracowano nieradioaktywny<br />

test pozwalający na wysokoprzepustową<br />

selekcje skutecznych inhibitorów bakteryjnej Ligazy<br />

<strong>za</strong>leżnej od NADH+. Zasada funkcjonowania<br />

testu została poddana ochronie patentowej.<br />

• Zastosowanie opracowanych testów przesiewowych<br />

do wykrycia nowych, nieznanych determinant<br />

toksyczności w komórkach sinic tworzących<br />

<strong>za</strong>kwity wody – rozszerzyło horyzont<br />

potencjalnych <strong>za</strong>grożeń zdrowia publicznego ze<br />

strony takich <strong>za</strong>kwitów na immunomodulację<br />

i immunotoksyczność, a także dodało kolejne<br />

narzędzia praktyczne do arsenału monitoringu<br />

ekotoksycznych <strong>za</strong>nieczyszczeń środowiska.<br />

Uzyskano patent: „Tools and Methods Useful in<br />

Characterising the Immunotoxic Activity of Xenobiotic<br />

Substances”.<br />

Przy Instytucie działa Centrum Zaawansowanych<br />

Technologii BioTechMed; Centrum Doskonałości<br />

w Dziedzinie Biologii Medycznej oraz Centrum<br />

Naukowe Biomed Centre Lodz.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: Regionalne<br />

Centrum Badań Chemicznych, Biologicznych<br />

i Medycznych Polskiej Akademii Nauk w Łodzi;<br />

<strong>Polska</strong> Sieć Badawc<strong>za</strong> „Molekularne Podstawy<br />

Odporności”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

„European Infrastructure of Open Screening<br />

Platforms for Chemical Biology EU-OPEN-<br />

SCREEN”; „Polish Infrastructure of Open<br />

Screening Platforms for Chemical Biology<br />

POL-OPENSCREEN”; Konsorcjum naukowe<br />

powołane do reali<strong>za</strong>cji projektu „Innowacyjny<br />

preparat przeciwko rakowi wątrobokomórkowemu<br />

HCC”; Konsorcjum naukowe powołane do<br />

reali<strong>za</strong>cji projektu „Opracowanie polowego testu<br />

diagnostycznego wykrywającego <strong>za</strong>każenie<br />

pszczoły miodnej patogenem Nosema ceranae”;<br />

Konsorcjum naukowe powołane do reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

badawczego „Mikrobiologiczne aktywi<strong>za</strong>tory<br />

w złożach denitryfikacyjnych stosowanych<br />

do czyszczenia <strong>za</strong>nieczyszczeń azotanowych dla<br />

wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej i Dyrektywy<br />

Azotanowej MIKRAZO”.<br />

* 93-232 Łódź, ul. Lodowa 106<br />

( (42) 272-36-33, fax 48 (42) 272-36-30<br />

: e-mail: aobidowska@cbm.pan.pl<br />

www.ibmpan.pl<br />

INSTYTUT FARMAKOLOGII <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Krzysztof Wędzony<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: czł. rzecz.<br />

<strong>PAN</strong> Edmund Przegaliński<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNISW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 223 pracowników, w tym 74 naukowych<br />

(średnioroczne w przeliczeniu na pełne<br />

etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

138 prac, z tego 88 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 55 projektów badawczych w tym 11<br />

<strong>za</strong>granicznych, 24 <strong>za</strong>dania badawcze w ramach<br />

działalności statutowej; we współpracy z <strong>za</strong>granicą<br />

realizowano 25 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Zastosowano procedurę stymulacji somatosensorycznej<br />

przypominającej łaskotanie, oraz<br />

metodę obiektywnej oceny wokali<strong>za</strong>cji ultradźwiękowych,<br />

będących reakcją na łaskotanie.<br />

Badania wyka<strong>za</strong>ły, że stres unieruchomienia obniża<br />

liczbę wokali<strong>za</strong>cji, co może sugerować, że<br />

szczurzy „śmiech” w odpowiedzi na łaskotki jest<br />

behawioralnym biomarkerem stanu afektywnego.<br />

– 199 –

---

Wyka<strong>za</strong>no również, że pozytywny stan afektywny<br />

wywołany łaskotkami powoduje pozytywną<br />

tendencyjność poznawczą, interpretowaną jako<br />

optymizm.<br />

• Wyka<strong>za</strong>no, że w modelu bólu neuropatycznego<br />

inhibitory mikrogleju nasilają efekty przeciwbólowe<br />

morfiny oraz selektywnych ligandów<br />

receptora opioidowego mi i kappa, natomiast nie<br />

wpływają na efekty działania agonistów receptora<br />

delta oraz buprenorfiny, leku opioidowego stosowanego<br />

w klinice. Wyjaśnienie mechanizmu<br />

tych różnic w odpowiedzi ligandów różnych<br />

receptorów opioidowych może mieć duże znaczenie<br />

w planowaniu rotacji leków opioidowych<br />

w klinice.<br />

• Odkryto grupy genów i zidentyfikowano<br />

specyficzne wzorce transkrypcyjne indukowane<br />

w OUN przez leki psychotropowe.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• Udowodniono, iż unerwienia noradrenergiczne<br />

jąder podwzgór<strong>za</strong>: jądra przykomorowego<br />

(PVN) oraz jądra łukowatego (ARC)<br />

wpływają przeciwstawnie na regulację ekspresji<br />

wątrobowego cytochromu P450 - hamująco poprzez<br />

somatostatynę w PVN oraz pobud<strong>za</strong>jąco<br />

poprzez czynnik uwalniający hormon wzrostu<br />

w ARC. Wpływ ten dotyczy głównie izoenzymów<br />

CYP2C11 oraz CYP3A, które katalizują<br />

metabolizm endogennych steroidów oraz leków.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Jan Rodriguez Parkitna Neuronalne mechanizmy<br />

zmian <strong>za</strong>chowania wywołanych przez substancje<br />

u<strong>za</strong>leżniające.<br />

Uzyskany doktorat:<br />

Joanna Solich Charakterystyka wybranych aspektów<br />

fenotypu i genotypu myszy pozbawionych<br />

transportera noradrenergicznego.<br />

Instytut tworzy Centrum Nauk Fizycznych, Chemicznych<br />

i Medycznych (ICNFCM).<br />

Przy Instytucie działa Centrum Doskonałości<br />

„Neuropharmacology in Search for New Perspective<br />

in Respond to the Demand of Emerging<br />

European Society”.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: „Poszukiwanie<br />

wewnątrzustrojowych punktów uchwytu<br />

potencjalnych leków neurotropowych NEURO-<br />

FARMAKOLOGIA”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Polskie Konsorcjum Innowacyjnych Zastosowań<br />

Izotopów Promieniotwórczych; Konsorcjum<br />

<strong>PAN</strong>-AKCENT; Konsorcjum Innowacyjnych<br />

Metod Obrazowania Biomedycznych IOITOB”;<br />

Konsorcjum naukowe POL-OPENSCREEN powołane<br />

jako część Konsorcjum europejskiego<br />

EU-OPENSCREEN do reali<strong>za</strong>cji projektu – „The<br />

European Infrastructure of Open Screening Platforms<br />

EU-OPENSCREEN”; Konsorcjum naukowe<br />

powołane w celu złożenia wniosku pt.: „Nowa<br />

farmakoterapia chorób neurodegeneracyjnych<br />

z <strong>za</strong>stosowaniem innowacyjnych inhibitorów<br />

kinaz” do konkursu w programie INNOTECH;<br />

„Nanoparticulate Delivery Systems for Therapies<br />

Against Neurodegenerative Diseases – NanoNeucar<br />

– Consortium Agreement”.<br />

* 31-343 Kraków, ul. Smętna 12<br />

( (12) 662-32-05, fax (12) 637-45-00<br />

: e-mail: ifpan@if-pan.krakow.pl,<br />

florek@if-pan.krakow.pl<br />

www.ifpan-krakow.pl<br />

INSTYTUT GENETYKI CZŁOWIEKA <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Jerzy Nowak<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Maciej Zabel<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 67 pracowników, w tym 30 naukowych<br />

(średnioroczne w przeliczeniu na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

119 prac, z tego 44 prace w recenzowanych<br />

c<strong>za</strong>sopismach naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 54 projekty badawcze,<br />

38 <strong>za</strong>dań badawczych w ramach działalności statutowej;<br />

we współpracy z <strong>za</strong>granicą realizowano<br />

13 tematów.<br />

– 200 –

---

Wybrane wyniki:<br />

• Wyka<strong>za</strong>no, że subkomórkowe zmiany w plemnikach<br />

<strong>za</strong>chodzące w c<strong>za</strong>sie infekcji bakteryjnej<br />

nasienia mogą <strong>za</strong>bur<strong>za</strong>ć ich potencjał rozrodczy.<br />

Wyniki opublikowano w pracy: „Membrane<br />

Stability and Mitochondrial Activity of Human<br />

Ejaculated Spermatozoa During in vitro Experimental<br />

Infection with E. coli, S. haemolyticus and<br />

B. ureolyticus” oraz w Studies on Men’s Health<br />

and Fertility „Cytokines and oxidative stress in<br />

the germ line”.<br />

• Utworzono bank DNA liczący próbki od 349<br />

pacjentów populacji polskiej ze zdiagnozowanym<br />

IBD w tym 30% leczonych lekami tiopurynowymi<br />

z udokumentowaną reakcją terapeutyczną<br />

oraz przeprowadzono badania zmienności genetycznej<br />

w genach CARD15/NOD2, ATG16L1<br />

i IL23R TPMT, ITPA, XDH i HPRT. Opracowano<br />

i walidowano metody szybkiego wykrywania mutacji<br />

w części kodującej genu TPMT oraz przeprowadzono<br />

analizę częstości polimorfizmów genu<br />

UGT1A9, zwią<strong>za</strong>nego z metabolizmem leków.<br />

• Wyka<strong>za</strong>no, że w komórkach z heterozygotycznymi<br />

mutacjami genu NBN dochodziło do<br />

upośledzenia naprawy złamań dwuniciowego<br />

DNA wywołanych wysokimi dawkami promieniowania<br />

jonizującego. Badane mutacje genu<br />

NBN w postaci heterozygotycznej mogą stanowić<br />

czynnik niskiego ryzyka nowotworzenia ze<br />

względu na efekt „warunkowej haploinsuficjencji”<br />

oraz mies<strong>za</strong>nej heterozygotyczności.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym, działania zwięks<strong>za</strong>jące<br />

innowacyjność:<br />

• Uzyskano drogą inżynierii genetycznej modyfikowane<br />

świnie, których tkanki i narządy mogą<br />

być wykorzystane do przeszczepów u ludzi. Zaprojektowano<br />

modyfikacje świń, uzyskano pięć<br />

linii transgenicznych świń, scharakteryzowano je<br />

na poziomie molekularnym i funkcjonalnym oraz<br />

przeka<strong>za</strong>no je do eksperymentalnego leczenia.<br />

Uzyskanie transgenicznych oraz podwójnie transgenicznych<br />

świń jest osiągnięciem liczącym się<br />

w skali światowej. Skórę transgenicznych świń<br />

<strong>za</strong>stosowano do leczenia ciężkich oparzeń. W ponad<br />

30 przypadkach <strong>za</strong>kończyły się uratowaniem<br />

życia. Odbiorcą wyników badań naukowych jest<br />

Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach.<br />

Osiągnięcie uhonorowano Nagrodą Mars<strong>za</strong>łka<br />

Województwa Wielkopolskiego „i – Wielkopolska<br />

– Innowacyjni dla Wielkopolski”.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• Zidentyfikowano czynniki ryzyka poprzez<br />

udowodnienie asocjacji antygenów HLA-DRB<br />

z wnętrostwem i rodzinną niepłodnością.<br />

• Określono uszkodzenia plemnikowe DNA/<br />

struktury chromatyny u mężczyzn z niepowodzeniami<br />

rozrodu.<br />

• Identyfikowano nowe geny, których dysfunkcja<br />

stanowi podłoże nieprawidłowości rozwoju<br />

płciowego człowieka – DSD.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Agnieszka Dzikiewicz-Krawczyk Badania funkcjonalne<br />

heterozygotycznych mutacji genu NBN;<br />

Marta Podralska Podłoże genetyczne wybranych<br />

zespołów polipowatości hamartomatycznych.<br />

Przy Instytucie działa Centrum Doskonałości:<br />

Wielkopolskie Centrum Zaawansowanych Technologii.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: Wielkopolskie<br />

Centrum Badań Przyrodniczych i Medycznych;<br />

„Biotechnologia rozrodu zwierząt”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Wielkopolskie Konsorcjum Nauk Medycznych,<br />

Wielkopolskie Centrum Badań Przyrodniczych,<br />

Wielkopolskie Centrum Biotechnologii Medycznej<br />

„BioTechMed”, Wielkopolskie Centrum Zaawansowanych<br />

Technologii.<br />

* 60-479 Poznań, ul. Strzeszyńska 32<br />

( (61) 657-91-00, fax (61) 823-32-35<br />

: e-mail: igcz@pan.poznan.pl<br />

www.igcz.poznan.pl<br />

– 201 –

---

INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII<br />

DOŚWIADCZALNEJ<br />

im. Ludwika Hirszfelda <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Danuta Duś<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

med. Jan Żeromski<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 203 pracowników, w tym 79 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

109 prac, z tego 87 prac w recenzowanych<br />

c<strong>za</strong>sopismach naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 83 projekty badawcze<br />

w tym 26 <strong>za</strong>granicznych, 36 <strong>za</strong>dań badawczych<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 20 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Opisano pierwszy przypadek zmiany swoistości<br />

akceptorowej glikozylotransferazy na skutek<br />

mutacji punktowej. Dziedziczna poliaglutynacja<br />

NOR spowodowana jest obecnością na powierzchni<br />

erytrocytów antygenów NOR, które<br />

<strong>za</strong>wierają disacharyd Galα1→4GalNAc, strukturę<br />

nieopisaną dotychc<strong>za</strong>s u ssaków. Badania<br />

wyka<strong>za</strong>ły, że mutacja punktowa C631G (Q211E),<br />

znaleziona u wszystkich osób NOR-pozytywnych<br />

w genie kodującym a1,4-galaktozylotransferazę,<br />

powoduje uzyskanie przez ten enzym nowej swoistości:<br />

powstaje <strong>za</strong>równo antygen Galα1→4Gal,<br />

jak i NOR.<br />

• Badania skupiły się na sze<strong>rok</strong>o rozumianych<br />

wysokocząsteczkowych układów lek-nośnik. Prace<br />

obejmowały syntezę oraz badanie właściwości<br />

chemicznych i biologicznych koniugatów metoreksatu<br />

z pochodnymi fibrynogenu i skrobi. W badania<br />

dotyczące innowacyjnych metod dostarc<strong>za</strong>nia<br />

leków wpisują się także opracowane wysokotemperaturowe<br />

modyfikacje białek cyklodekstrynami<br />

oraz koniugaty z klasterami boru. Badania<br />

te mają znaczenie w poszukiwaniu preparatów<br />

wykorzystywanych do terapii borowo-neutronowej<br />

(Boron Neutron CaptureTherapy – BNCT).<br />

• Badano replikację chromosomu bakteryjnego,<br />

która rozpoczyna się przez zwią<strong>za</strong>nie białka<br />

DnaA do regionu oriC prowadzącego do utworzenia<br />

oczka replikacyjnego. W pracy przedstawiono<br />

charakterystykę miejsca inicjacji replikacji (oriC)<br />

chromosomu bakterii Helicobacter pylori. Badania<br />

wska<strong>za</strong>ły unikatowe cechy regionu oriC tej<br />

bakterii: dwuczłonową budowę (oriC1+oriC2),<br />

do tej pory opisaną jedynie u kilku bakterii<br />

Gram(+), swoisty sposób oddziaływania białka<br />

DnaA z regionem oriC – prowadzący do powstania<br />

struktury pętli DNA, oraz <strong>za</strong>leżność wią<strong>za</strong>nia<br />

i rozplatania bakteryjnego oriC od topologii<br />

DNA, wskazującą na epigenetyczną regulację<br />

inicjacji replikacji chromosomu H. pylori.<br />

Zastosowania wyników badań naukowych<br />

o znaczeniu społecznym:<br />

• W Instytucie prowadzone są podstawowe<br />

badania biomedyczne, które mają <strong>za</strong>stosowanie<br />

w ochronie zdrowia. Przykładami są prace nad<br />

nowymi odczynnikami terapeutycznymi i diagnostycznymi:<br />

badania nad działaniem immunomodulatrowego<br />

stosowania peptydu bogatego<br />

w prolinę z siary <strong>za</strong>kończone <strong>za</strong>rejestrowaniem<br />

preparatu pod nazwą handlową „Colostrinin”;<br />

badania laktoferryny (białka pochodzącego<br />

z mleka), które są we wstępnych badaniach klinicznych,<br />

z uwagi na interesującą aktywność<br />

immunoregulatorową; badania nad endotoksynami<br />

i szczepionkami o działaniu ochronnym<br />

i terapeutycznym – jako potencjalne odczynniki<br />

diagnostyczne i preparaty terapeutyczne w leczeniu<br />

<strong>za</strong>każeń bakteryjnych. Opracowywane są<br />

testy diagnostyczne do wykrywania i ilościowego<br />

oznac<strong>za</strong>nia antygenów i/lub przeciwciał w płynach<br />

fizjologicznych. Badania genetyczne wykorzystywane<br />

do poznawania genetycznego podłoża<br />

chorób, a także w badaniach diagnostycznych<br />

zwią<strong>za</strong>nych z doborem dawca-biorca w przeszczepach<br />

tkankowych i narządowych. Prowadzone<br />

są badania nad mechanizmem działania<br />

i efektem terapeutycznym fagów. Przygotowywane<br />

preparaty terapeutyczne wykorzystywane<br />

są do stosowania u chorych w leczeniu przewlekłych<br />

<strong>za</strong>każeń bakteriami antybiotykoopornymi.<br />

Testowane są nowe preparaty chemiczne i pochodzenia<br />

naturalnego o potencjalnym działaniu<br />

przeciwnowotworowym, prowadzone zgodnie z<br />

międzynarodowym programem badań przesiewowych,<br />

obowiązującym w selekcji i rekomendacji<br />

– 202 –

---

potencjalnych leków do <strong>za</strong>awansowanych badań<br />

przedklinicznych i klinicznych.<br />

Osiągnięcia jednostki we współpracy z instytucjami<br />

<strong>za</strong>granicznymi:<br />

• We współpracy z Instytutem Genetyki Molekularnej<br />

ANRC w Pradze dokonano analizy<br />

wyników pilotażowych testów wykonanych<br />

w ramach serii immunohistochemicznych badań<br />

tkanki nowotworowej, pochodzącej z modeli doświadc<strong>za</strong>lnych.<br />

• Przedmiotem wieloletniej współpracy z Instytutem<br />

Chemii Organicznej RAN w Moskwie<br />

są badania endotoksyn (lipopolisacharydów)<br />

oportunistycznych bakterii z rod<strong>za</strong>jów Hafnia,<br />

Citrobacter i Edwardsiella, należących do rodziny<br />

Enterobacteriaceae. Badania nad lipopolisacharydami,<br />

po<strong>za</strong> znaczeniem czysto poznawczym,<br />

mają na celu wzbogacenie ogólnej<br />

wiedzy o endotoksynach bakteryjnych i znajdują<br />

<strong>za</strong>stosowanie w diagnostyce klinicznej oraz produkcji<br />

szczepionek antybakteryjnych. Wyniki<br />

dotychc<strong>za</strong>sowych badań pozwoliły również na<br />

ustalenie ponad 20 struktur antygenów O w lipopolisacharydach<br />

Hafnia i Citrobacter. W <strong>rok</strong>u<br />

sprawozdawczym głównym przedmiotem badań<br />

były lipopolisacharydy izolowane z różnych<br />

szczepów Edwardsiella tarda. Ustalono struktury<br />

wielocukrów O-swoistych w szczepach PCM<br />

1145, PCM 1151, PCM 1156 i PCM 1153. Przeprowadzono<br />

wstępną charakterystykę chemiczną<br />

części cukrowej LPS otrzymanych ze szczepów<br />

Edwardsiella tarda PCM 1150 i PCM 1156.<br />

Uzyskano patenty: „Nowe pochodne triazoli, sposób<br />

ich otrzymywania oraz ich <strong>za</strong>stosowanie”;<br />

„Oligonukleotydy do wykrywania wirusa AdV,<br />

ich zestaw oraz <strong>za</strong>stosowanie”; „Sposób otrzymywania<br />

bakteriofagów”; „Sposób uzyskiwania<br />

oczyszczonych preparatów bakteriofagowych”;<br />

„Nowa pochodna izotiazolopirydyny”; „Złożone<br />

C-glikozydy pochodne genisteiny o działaniu<br />

cytotoksycznym i antyproliferacyjnym oraz ich<br />

<strong>za</strong>stosowanie”; „Nowe szczepy bakteriofagów do<br />

leczenia <strong>za</strong>każeń bakteryjnych zwłaszc<strong>za</strong> szczepami<br />

bakterii lekoopornych rod<strong>za</strong>ju Stenotrophomonas”;<br />

„Diagnostyczny preparat immunologiczny<br />

oraz jego <strong>za</strong>stosowanie; „Antimicrobial<br />

Nanoemulsion Compositions and Methods”.<br />

Tytuł profesora uzyskały: Danuta Duś, Anna<br />

Chełmońska-Soyta.<br />

Uzyskane habilitacje:<br />

Lidia Karabon Związek polimorfizmu genów kodujących<br />

cząsteczki kostymulujące: CD28 i ICOS<br />

i cząsteczkę supresorową CTLA-4 z podatnością<br />

na choroby nowotworowe i autoimmunologiczne;<br />

Joanna Kübler-Kiełb Glikokoniugatowe szczepionki<br />

przeciwko bakteriom Gram-ujemnym<br />

z <strong>za</strong>stosowaniem chemii oksymowej;<br />

Jolanta Łukaszewicz Struktury i aktywności biologiczne<br />

endotoksyn Hafnia alvei i Plesiomonas<br />

shigelloides o odmiennych planach budowy regionu<br />

rdzeń-lipid A;<br />

Andrzej Myc Możliwości wykorzystania nanotechnologii<br />

w terapii przeciwnowotworowej i produkcji<br />

szczepionek śluzówkowych;<br />

Tomasz Niedziela Strukturalne zróżnicowanie<br />

oligocukrów rdzeni lipopolisacharydów Plesiomonas<br />

shigelloides, Bordetella pertussis, Escherichia<br />

coli i Yokenella regensburgei oraz anali<strong>za</strong><br />

oddziaływań tworzonych przez nie epitopów ze<br />

swoistymi przeciwciałami;<br />

Anna Pawlik Inicjacja replikacji chromosomu<br />

bakteryjnego – struktura i regulacja tworzenia<br />

orisomu.<br />

Uzyskany doktorat:<br />

Tomasz Goszczyński Koniugaty metotreksatu<br />

z poli-(O-2-hyd<strong>rok</strong>syetylo)skrobią. Synte<strong>za</strong> oraz<br />

badanie właściwości chemicznych i biologicznych.<br />

Przy Instytucie działa Centrum Doskonałości<br />

(Centre of Excellence – IMMUNE) <strong>za</strong> uczestnictwo<br />

w programie „Quality of Life and Management<br />

Resources”, ogłoszonym przez Komisję<br />

Europejską w Brukseli.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: „Dynamika<br />

procesów replikacji i segregacji materiału genetycznego<br />

oraz podziału komórkowego u bakterii”;<br />

„Zastosowanie genomiki, proteomiki i metabolomiki<br />

w kontroli wzrostu, rozrodu i zdrowia oraz<br />

bioróżnorodności zwierząt”; „Nowe nanomateriały<br />

jako nośniki cząsteczek przeznaczonych do diagnostyki<br />

obrazowej i terapii przeciwnowotworowej”.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Konsorcjum naukowe powołane do reali<strong>za</strong>cji<br />

projektu badawczego „Optymali<strong>za</strong>cja charakte-<br />

– 203 –

---

ystyki i przygotowania preparatów fagowych do<br />

celów terapeutycznych”; Konsorcjum naukowe<br />

powołane do reali<strong>za</strong>cji projektu rozwojowego<br />

„Produkty lizy bakterii Gram ujemnych jako<br />

potencjalne preparaty przeciwnowotworowe.<br />

Charakterystyka chemiczna i biochemiczna oraz<br />

badanie aktywności biologicznych. Opracowanie<br />

technologii produkcji substancji czynnej”; Konsorcjum<br />

naukowe powołane do reali<strong>za</strong>cji projektu<br />

badawczego ,,Śródbłonek naczyniowy w chorobach<br />

cywili<strong>za</strong>cyjnych: od badań poznawczych<br />

do oferty innowacyjnego leku o działaniu śródbłonkowym”;<br />

Konsorcjum naukowe powołane do<br />

reali<strong>za</strong>cji projektu badawczego Badania i rozwój<br />

nowoczesnych technologii: „Czujniki i sensory<br />

do pomiarów czynników stanowiących <strong>za</strong>grożenia<br />

w środowisku – modelowanie i monitoring<br />

<strong>za</strong>grożeń”; Konsorcjum powołane do reali<strong>za</strong>cji<br />

projektu badawczego „Mikro- i Nano- Systemy<br />

w chemii i DIAGnostyce biomedycznej (MNS-<br />

-DIAG)”; Konsorcjum naukowe powołane do reali<strong>za</strong>cji<br />

projektu kluczowego „BioMed – Biotechnologie<br />

i <strong>za</strong>awansowane technologie medyczne”.<br />

Temat: Diagnostyka i prewencja chorób bakteryjnych;<br />

Konsorcjum naukowe powołane do reali<strong>za</strong>cji<br />

projektu badawczego „WROVASC” Zintegrowane<br />

Centrum Medycyny Sercowo-Naczyniowej.<br />

* 53-114 Wrocław, ul. Rudolfa Weigla 12<br />

( (71) 373-11-72, fax (71) 337-13-82<br />

: e-mail: secret@iitd.pan.wroc.pl<br />

www. iitd.pan.wroc.pl<br />

INSTYTUT MEDYCYNY<br />

DOŚWIADCZALNEJ I KLINICZNEJ<br />

im. Mirosława Mossakowskiego <strong>PAN</strong><br />

Dyrektor: prof. dr hab. Andrzej W. Lipkowski<br />

Przewodnicząca Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Joanna B. Strosznajder<br />

Instytut (kategoria „1” (A) w rankingu MNiSW)<br />

<strong>za</strong>trudnia 251 pracowników, w tym 103 naukowych<br />

(<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie<br />

202 prace, z tego 130 prac w recenzowanych<br />

c<strong>za</strong>sopismach naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym;<br />

realizowano: 77 projektów badawczych<br />

w tym 5 <strong>za</strong>granicznych, 24 <strong>za</strong>dania badawcze<br />

w ramach działalności statutowej; we współpracy<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowano 39 tematów.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Prowadzono badania, w których <strong>za</strong>stosowano<br />

nowoczesną, nieinwazyjną metodę śledzenia<br />

przeżycia przeszczepionych u gryzoni komórek<br />

ludzkich przy użyciu bioluminescencji. Metoda<br />

ta, w sposób nie<strong>za</strong>przec<strong>za</strong>lny pozwoliła wnioskować<br />

o losie podanych in vivo komórek. Komórki<br />

używane do przeszczepów poddano transfekcji<br />

w celu wzbudzenia ekspresji genu reporterowego<br />

(lucyferazy), co pozwoliło w dowolnym<br />

momencie ocenić żywotność komórek po ich<br />

transplantacji u małych zwierząt i ocenić dokładnie<br />

moment odrzucenia przeszczepu. U biorców<br />

z głębokim niedoborem odporności nabytej (myszy<br />

rag2-/- selektywnie pozbawione limfocytów<br />

B i T) <strong>za</strong>obserwowano długotrwałe przeżycie<br />

<strong>za</strong>równo komórek <strong>za</strong>stosowanych do desensyty<strong>za</strong>cji<br />

w okresie neonatalnym, jak i komórek<br />

podanych zwierzętom dorosłym. Potwierdziło<br />

prawidłowość procedur hodowli komórkowej<br />

i przeszczepu. W przypadku zwierząt immunokompetentnych,<br />

z prawidłowo funkcjonującym<br />

układem immunologicznym, przeszczep komórek<br />

wykonany <strong>za</strong>równo u osesków jak i dorosłych<br />

gryzoni był szybko eliminowany. Unikatowe metody<br />

pozwoliły na obiektywną ocenę przeżycia<br />

przeszczepu.<br />

• Badano rolę żela<strong>za</strong> w odpowiedzi oddechowej<br />

na niedobór tlenu w powietrzu wdychanym.<br />

Celem badań było wniknięcie w inne możliwe<br />

mechanizmy, poprzez które żelazo wpływa na<br />

czynność kłębków szyjnych. Badania wykonano<br />

na uśpionych szczurach oceniając wpływ chelacji<br />

żela<strong>za</strong> na odpowiedzi oddechowe na ostrą 9%<br />

hipoksję i na ultrastrukturę kłębków szyjnych.<br />

Chroniczna chelacja żela<strong>za</strong> powodowała obniżenie<br />

hipoksyjnej stymulacji oddychania oraz wywoływała<br />

zmiany degeneracyjne w parenchymie<br />

kłębków szyjnych. Prowadzone badania wskazują<br />

na nowy mechanizm hamującego wpływu niedoboru<br />

żela<strong>za</strong> na oddechową reaktywność hipoksyjną,<br />

inny niż sugerowana w poprzednich pracach<br />

deaktywacja czynnika HIF-1alpha w kłębkach<br />

– 204 –

---

szyjnych. Mechanizm ten polega na zmianach<br />

degeneracyjnych w komórkach chemoreceptorowych<br />

kłębków szyjnych. Podkreślają również<br />

specyficzne znaczenie żela<strong>za</strong> dla prawidłowego<br />

metabolizmu komórek chemoreceptorowych<br />

kłębków, a tym samym dla regulacji oddychania.<br />

• Sprawd<strong>za</strong>no hipotezę, że amoniak zmienia<br />

przepuszc<strong>za</strong>lność komórek tworzących BBB,<br />

wywołując w nich stres oksydacyjno-nitracyjny<br />

(ONS). Dodatkowym <strong>za</strong>daniem było przebadanie<br />

modulacji skutków ONS przez potencjalne czynniki<br />

protekcyjne o różnych punktach uchwytu.<br />

Wyniki pracy pokazują, że traktowanie komórek<br />

śródbłonka naczyń amoniakiem generuje w nich<br />

ONS, na co wskazywała nadprodukcja ROS,<br />

NOx, produktów pe<strong>rok</strong>sydacji lipidów (F 2<br />

-izoprostanów)<br />

oraz wzrost syntezy glutationu, stanowiący<br />

typową odpowiedź na stres oksydacyjny.<br />

Skutek biologiczny ONS wyrażał się poprzez<br />

wzrost przepuszc<strong>za</strong>lności pojedynczych warstw<br />

komórek dla Dekstranu skojarzony ze wzrostem<br />

aktywności metaloproteinaz zewnątrzkomórkowych<br />

(MMP-9 i MMP-2), bowiem dodanie<br />

specyficznego inhibitora tych metaloproteinaz<br />

(SB-3CT) cofało wzrost przepuszc<strong>za</strong>lności. Inkubacja<br />

w środowisku wzbogaconym o dodatkową<br />

pulę czynnika przeciwutleniającego (GEE) częściowo<br />

<strong>za</strong>pobiegała wzrostowi przepuszc<strong>za</strong>lności<br />

pod wpływem amoniaku, co dodatkowo świadczy<br />

o tym, że akumulacja ROS jest jedną z przyczyn<br />

upośledzenia przepuszc<strong>za</strong>lności. Fenylomaślan<br />

ornityny (OP), lek przeciwdziałający gromadzeniu<br />

się amoniaku na drodze metabolicznej,<br />

<strong>za</strong>pobiegał bezpośrednio stresowi oksydacyjnemu<br />

wywołanemu przez amoniak w komórkach<br />

śródbłonka.<br />

Uzyskano patenty: „Peptide Analogues, Particularly<br />

for the Treatment of Chronic Pain”; „Peptide<br />

Preparation and Peptides with Antitumour<br />

Activity”; „The Use of Viburnum Opulus or its<br />

Tissues or Products Thereof for the Prevention<br />

or Treatment of Herpes Virus Infections”; „Metoda<br />

otrzymywania peptydu opioidowego”; „Zastosowanie<br />

citikoliny bądź jej farmakologicznie<br />

dopuszc<strong>za</strong>lnej soli do wytwar<strong>za</strong>nia leku do ochrony<br />

i leczenia tkanek mózgu noworodka ssaka”;<br />

„Nowe szkieletowe preparaty białkowe, sposób<br />

ich otrzymywania oraz <strong>za</strong>stosowania”.<br />

Tytuł profesora uzyskali: Tomasz M. Bednarczuk,<br />

Teresa M. Zalewska, Elżbieta Kompanowska-Jezierska.<br />

Uzyskana habilitacja:<br />

Wiesława Grajkowska Neuropatologia stwardnienia<br />

guzowatego u dzieci.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Michał Fiedorowicz Tempol i jego estry acylowe:<br />

aktywność w modelach neurodegeneracji<br />

siatkówki;<br />

Dorota Laskowska Reakcja układu krążenia na<br />

krótką próbę Valsalvy w spoczynku i podc<strong>za</strong>s ćwiczeń<br />

siłowych;<br />

Tomasz Netczuk Ocena systemu telekomunikacji<br />

neurochirurgicznej z uwzględnieniem wyników<br />

klinicznych i ekonomicznych;<br />

Jacek Połosak Badanie związku pomiędzy starzeniem<br />

człowieka a ekspresją i odmianami polimorficznymi<br />

genów XPD i WRN, kodujących białka<br />

biorące udział w utrzymaniu integralności genomu;<br />

Mikołaj Rybiński Modelling Newtworks of Biochemical<br />

Reactions.<br />

Przy Instytucie działa Zintegrowane Centrum Doskonałości<br />

Chemii Medycznej Neuropeptydów.<br />

Instytut należy do sieci naukowych: „Poszukiwanie<br />

wewnątrzustrojowych punktów uchwytu<br />

potencjalnych leków neurotropowych”; „Farmakologiczna<br />

i genetyczna protekcja oraz cytoprotekcja<br />

w schorzeniach ośrodkowego układu<br />

nerwowego”; <strong>Polska</strong> Sieć Mitochondrialna MI-<br />

TONet.pl; <strong>Polska</strong> Sieć Naukowa Chemii Medycznej<br />

Peptydów PEPTOLEK.PL; <strong>Polska</strong> Sieć<br />

Biologii Komórkowej; Wizuali<strong>za</strong>cja zjawisk<br />

biomedycznych – BIOWIZJA; Materials, Physical<br />

and Nanosciences (MPNS) COST Action<br />

TD1103: European Network for Hyperpolari<strong>za</strong>tion<br />

Physics and Methodology in NMR and MRI;<br />

Chemistry and Molecular Sciences and Technologies<br />

(CMTS) COST Action CM 1207: „GLIS-<br />

TEN” GPCR-Ligand Interactions, Structures, and<br />

Transmembrane Signalling: a European Research<br />

Network.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych<br />

i klastrów: Centrum Zaawansowanych Technologii<br />

w <strong>za</strong>kresie Biomedycyny, Biotechnologii i In-<br />

– 205 –

---

formatyki Stosowanej (CZT BIM); Biocentrum<br />

Ochota Polskiej Akademii Nauk; Konsorcjum<br />

realizujące projekt „Zastosowanie pochodnych<br />

poliizoprenoidów jako nośników leków i regulatorów<br />

metabolizmu”; Centrum Badań Przedklinicznych<br />

i Technologii (CePT); Repozytorium<br />

Cyfrowe Instytutów Naukowych RCIN; Konsorcjum<br />

naukowe utworzone w dniu 06.05.2011 r.<br />

w celu podjęcia działalności na rzecz poprawy<br />

ochrony zdrowia poprzez prowadzenie badań<br />

zmier<strong>za</strong>jących do powstania nowych leków;<br />

Centrum Chemii, Biologii i Medycyny Translacyjnej<br />

(CCBMT); Mazowiecki Klaster Peptydowy;<br />

Ogólnopolski Klaster Naukowy Alice-Med;<br />

Mazowiecki Klaster Leczenia Bólu.<br />

* 02-106 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Pawińskiego 5<br />

( (22) 668-52-50, fax (22) 668-55-32<br />

: e-mail: sekretariat@cmdik.pan.pl<br />

www.imdik.pan.pl<br />

– 206 –

---

MIĘDZYNARODOWE INSTYTUTY NAUKOWE POLSKIEJ AKADEMII NAUK<br />

EUROPEJSKIE REGIONALNE<br />

CENTRUM EKOHYDROLOGII<br />

(w strukturze Wydziału II Nauk Biologicznych<br />

i Rolniczych <strong>PAN</strong>,<br />

szczegółowy opis – w rozdziale obejmującym<br />

działalność Wydziału II)<br />

MIĘDZYNARODOWY INSTYTUT<br />

BIOLOGII MOLEKULARNEJ<br />

I KOMÓRKOWEJ<br />

Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej<br />

i Komórkowej w Wars<strong>za</strong>wie powstał 26.06.1997<br />

r. na mocy ustawy sejmowej (Dz. U. RP 106,<br />

poz. 674). Jako samodzielna jednostka badawc<strong>za</strong><br />

działa od stycznia 1999 <strong>rok</strong>u.<br />

Dyrektor: czł. koresp. <strong>PAN</strong> Jacek Kuźnicki<br />

Przewodnicząca Międzynarodowego Komitetu<br />

Doradczego: prof. Anna Tramontano<br />

Instytut <strong>za</strong>trudnia 90 pracowników, w tym 41<br />

naukowych (<strong>za</strong>trudnienie średnioroczne w przeliczeniu<br />

na pełne etaty).<br />

Działalność naukowa: opublikowano łącznie 77<br />

prac, z tego 77 w recenzowanych c<strong>za</strong>sopismach<br />

naukowych o <strong>za</strong>sięgu międzynarodowym; realizowano<br />

83 projekty badawcze, w tym 23 <strong>za</strong>graniczne<br />

i 7 realizowanych z funduszy strukturalnych.<br />

Wybrane wyniki:<br />

• Wyka<strong>za</strong>no, że wysoki poziom białka APPL2,<br />

często spotykany w komórkach glejaka wielopostaciowego,<br />

wzmaga wzrost komórek tego nowotworu<br />

poprzez utrzymywanie niskiego poziomu<br />

ekspresji genów odpowiedzialnych <strong>za</strong> indukcję<br />

śmierci komórek.<br />

• Stwierdzono, że kompleks mTORC2 reguluje<br />

w neuronach kompleks mTORC1 i oba kompleksy<br />

są krytyczne dla wzrostu dendrytów.<br />

• W wyniku kompleksowej analizy sekwencji<br />

i struktur ponad 200 białek tworzących system<br />

składania transkryptów w komórkach ludzkich<br />

stwierdzono, że prawie połowa sekwencji białek<br />

występujących powszechnie w systemie jest nieuporządkowana<br />

strukturalnie; ta część sekwencji<br />

białek jest odpowiedzialna <strong>za</strong> dynamikę spliceosomu<br />

i jego plastyczność strukturalną i funkcjonalną.<br />

Uzyskane doktoraty:<br />

Emilia Białopiotrowicz Rola kalmyryny 1 i kalmyryny<br />

2 w neuronalnej sygnali<strong>za</strong>cji wapniowej;<br />

Maciej Geremek The Classical Genetic and Genomic<br />

Approach to the Pathogenesis of Primary<br />

Ciliary Dyskinesia;<br />

Anna Hupałowska Rola białka APPL1 w regulacji<br />

szlaku NF-κB;<br />

Anna Malik Wykorzystanie biblioteki krótkich interferujących<br />

RNA do poszukiwania nowych białek<br />

regulowanych przez kinazę mTOR istotnych<br />

dla fizjologii i patologii neuronów;<br />

Katarzyna Potrzebowska Poszukiwanie markerów<br />

diagnostycznych choroby Alzheimera w oparciu<br />

o badania cyklu komórkowego i apoptozy w ludzkich<br />

limfocytach B;<br />

Wojciech Potrzebowski Modelowanie kompleksów<br />

makrocząsteczek biologicznych z wykorzystaniem<br />

danych eksperymentalnych o niskiej<br />

rozdzielczości;<br />

Małgor<strong>za</strong>ta Perycz Rola ZBP-1 w rozwoju drzewka<br />

dendrytycznego hipokampa;<br />

Marek Wojciechowski Biochemical and structural<br />

characteri<strong>za</strong>tion of R. ThaI and M. MpeI.<br />

Działalność dydaktyczna:<br />

Pracownicy Instytutu byli promotorami prac<br />

doktorskich słuchaczy Międzynarodowych Studiów<br />

Doktoranckich IBB-MIBMiK oraz studiów<br />

doktoranckich krajowych i <strong>za</strong>granicznych. Sprawowali<br />

opiekę nad habilitacjami i pracami magisterskimi.<br />

Prowadzili wykłady w jednostkach<br />

naukowych <strong>PAN</strong>, w <strong>za</strong>granicznych instytucjach<br />

naukowych, a także dla słuchaczy studiów oraz<br />

studentów wyższych uczelni.<br />

– 207 –

---

Inne rod<strong>za</strong>je działalności:<br />

Pracownicy Instytutu prowadzili również działalność<br />

upowszechniającą naukę, organizując m.in.<br />

seminaria i konferencje naukowe, prowadząc<br />

wykłady podc<strong>za</strong>s tych spotkań naukowych. Sporząd<strong>za</strong>li<br />

recenzje wniosków grantowych w konkursach<br />

Narodowego Centrum Nauki, Fundacji<br />

na rzecz Nauki Polskiej oraz instytucji <strong>za</strong>granicznych<br />

o podobnym charakterze.<br />

Instytut jest członkiem konsorcjów naukowych:<br />

Konsorcjum Biocentrum Ochota; Konsorcjum<br />

CePT (Centrum Badań Przedklinicznych i Technologii).<br />

MIĘDZYNARODOWE LABORATORIUM<br />

SILNYCH PÓL MAGNETYCZNYCH<br />

I NISKICH TEMPERATUR <strong>PAN</strong> – MIĘ-<br />

DZYNARODOWY INSTYTUT POLSKIEJ<br />

AKADEMII NAUK<br />

(w strukturze Wydziału III Nauk Ścisłych<br />

i Nauk o Ziemi <strong>PAN</strong>,<br />

szczegółowy opis – w rozdziale obejmującym<br />

działalność Wydziału III)<br />

* 02-109 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Ks. Trojdena 4<br />

( (22) 597-07-00, fax (22) 597-07-15<br />

: e-mail: secretariat@iimcb.gov.pl<br />

www.iimcb.gov.pl<br />

– 208 –

---

ARCHIWA I BIBLIOTEKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK<br />

Archiwum w Wars<strong>za</strong>wie<br />

Dyrektor: dr Hanna Krajewska<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Leszek Zasztowt<br />

Archiwum w Wars<strong>za</strong>wie ma swoje oddziały<br />

w Poznaniu i Katowicach. Archiwum posiada<br />

<strong>za</strong>sób historyczny, powierzony. 1 października<br />

<strong>2012</strong> r. przeniesiono do Katowic z Wodzisławia<br />

Śląskiego dotychc<strong>za</strong>sową (od 1974 r.) siedzibę<br />

oddziału. Oddział ten obejmuje nadzorem archiwalnym<br />

jednostki Polskiej Akademii Nauk ulokowane<br />

na Śląsku.<br />

W <strong>2012</strong> r. Archiwum w Wars<strong>za</strong>wie przygotowało<br />

wystawy zwią<strong>za</strong>ne z rocznicami i aktualnymi<br />

wydarzeniami, działając na rzecz populary<strong>za</strong>cji<br />

historii nauki i prezentacji <strong>za</strong>sobu.<br />

Niezmiennym <strong>za</strong>interesowaniem cieszyły się<br />

wystawy opracowane w poprzednich latach, rozszer<strong>za</strong>ne<br />

i uzupełniane w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym.<br />

Podc<strong>za</strong>s spotkania Towarzystwa Rapperswilskiego<br />

w Pałacu Staszica <strong>za</strong>prezentowano tablicę<br />

poświęconą działaczce emigracyjnej, profesor<br />

prawa międzynarodowego Uniwersytetu Genewskiego<br />

Krystynie Marek, jako uzupełnienie<br />

ekspozycji „Kobiety w nauce”. Inna wcześniejs<strong>za</strong><br />

wystawa „Polscy badacze Syberii”, uaktualniona<br />

i przygotowana specjalnie dla Ambasady RP<br />

w Moskwie, eksponowana była na Rosyjskim<br />

Państwowym Uniwersytecie Humanistycznym<br />

w Moskwie. Wystawa towarzyszyła konferencji<br />

naukowej „Rosja i <strong>Polska</strong>. Historycy i archiwiści<br />

w poznawaniu wspólnej przeszłości”, zorganizowanej<br />

w Moskwie w maju <strong>2012</strong> r. Na tej konferencji<br />

pracownicy Archiwum przedstawili trzy<br />

referaty i dwie prezentacje komputerowe.<br />

W Collegium Minus UAM w Poznaniu <strong>za</strong>prezentowano<br />

wystawę okolicznościową towarzyszącą<br />

seminarium naukowemu „Założyciele<br />

Uniwersytetu Poznańskiego. Profesor Michał<br />

Sobeski”, na której poka<strong>za</strong>no m. in. materiały<br />

z <strong>za</strong>sobu Oddziału Archiwum w Poznaniu. Na<br />

wystawie w Czytelni Biblioteki Głównej Uniwersytetu<br />

Ekonomicznego w Poznaniu, przygotowanej<br />

z okazji 20. rocznicy śmierci profesora Zbigniewa<br />

Zakrzewskiego udostępniono materiały<br />

z jego spuścizny przechowywane w poznańskim<br />

Oddziale Archiwum.<br />

Wystawę „Sport w nauce. Nauka w sporcie.<br />

Ze zbiorów Polskiej Akademii Nauk Archiwum<br />

w Wars<strong>za</strong>wie” <strong>za</strong>prezentowano na III Wars<strong>za</strong>wskim<br />

Pikniku Archiwalnym, który odbył się w Pałacu<br />

Staszica przed Mistrzostwami Europy w Piłce<br />

Nożnej Euro <strong>2012</strong>. To sportowe wydarzenie<br />

zdominowało tematykę Pikniku, który odbył się<br />

pod hasłem „Piłka jest w grze! Sportowa akcja<br />

– archiwi<strong>za</strong>cja!”. Przedstawiono różnorodną pod<br />

względem formy i nośników dokumentację archiwalną,<br />

zorganizowano prelekcje, spotkania ze<br />

sprawozdawcami sportowymi, pokazy i konkursy.<br />

Bloki filmów i reportaży zostały przygotowane<br />

przez pracowników Filmoteki Narodowej, TVP<br />

i Polskiego Radia.<br />

Wystawa „Józef Ignacy Kraszewski. Urodził<br />

się w gospodzie, zmarł w hotelu” była eksponowana<br />

w Pałacu Staszica z okazji 200. rocznicy<br />

urodzin pisar<strong>za</strong> oraz w związku z ogłoszeniem<br />

przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong><br />

Rokiem Józefa Ignacego Kraszewskiego. Jubileuszowa<br />

ekspozycja stanowiła efekt współpracy<br />

z Archiwum Nauki <strong>PAN</strong> i PAU, Muzeum Józefa<br />

Ignacego Kraszewskiego w Romanowie, Biblioteką<br />

Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich.<br />

Archiwum uczestniczyło w ogólnopolskiej<br />

„Nocy Muzeów”, której patronował Bolesław<br />

Prus. Jak <strong>za</strong>wsze, <strong>za</strong>interesowaniem cieszyła się<br />

wycieczka po Pałacu Staszica połączona z prelekcją<br />

na temat jego dziejów. Pracownicy Archiwum<br />

wzięli udział w impre<strong>za</strong>ch zorganizowanych<br />

w Jabłonnie, w ramach XVI Festiwalu Nauki.<br />

Wykłady i warsztaty zwią<strong>za</strong>ne z tą imprezą odbyły<br />

się także w Pałacu Staszica.<br />

Większości imprez organizowanych przez<br />

Archiwum towarzyszyły wystąpienia w środkach<br />

masowego przekazu. Wydarzenia naukowe i populary<strong>za</strong>torskie<br />

były omawiane na stronie interne-<br />

– 209 –

---

towej Archiwum, gdzie uka<strong>za</strong>ło się 20 artykułów<br />

i notatek, a także prezentowane w kiosku multimedialnym<br />

w holu głównym Pałacu Staszica.<br />

Udzielono 5 wywiadów prasowych, radiowych<br />

i telewizyjnych.<br />

Archiwum było organi<strong>za</strong>torem / współorgani<strong>za</strong>torem<br />

konferencji „Kancelaria i archiwum<br />

cyfrowe” (wspólnie z Instytutem Historycznym<br />

UW) oraz „Dokumentacja elektroniczna – aspekty<br />

prawne a praktyka instytucji <strong>PAN</strong>”, a także<br />

sesji naukowej i wystawy „Zgierz – spełnione<br />

marzenie Staszica”. Archiwum organizowało<br />

szkolenia z <strong>za</strong>kresu ochrony zbiorów archiwalnych,<br />

bibliotecznych, muzealnych nt. „Zapobieganie<br />

<strong>za</strong>grożeniom w miejscu pracy”.<br />

Pracownicy Archiwum brali udział w 19 konferencjach<br />

krajowych i międzynarodowych. Odbywały<br />

się cotygodniowe robocze i szkoleniowe<br />

spotkania. W ramach ustawicznej edukacji archiwalnej<br />

uczestniczono w wystawach i prezentacjach<br />

archiwów Zamku Królewskiego, Muzeum<br />

Teatralnego i IPN. Pracownicy Archiwum w Wars<strong>za</strong>wie,<br />

uczestnicząc w konferencjach własnych<br />

oraz na <strong>za</strong>proszenie, wygłosili ponad 30 referatów.<br />

Praktyki archiwalne w Wars<strong>za</strong>wie i w Oddziałach<br />

Archiwum odbyło 10 osób z Uniwersytetu<br />

Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach<br />

i Uniwersytetu Adama Mickiewic<strong>za</strong> w Poznaniu.<br />

Przeprowadzono wykłady i pokazy materiałów<br />

archiwalnych dla grup studentów i uczniów.<br />

Prowadzono prace porządkowe w archiwaliach<br />

pochodzenia urzędowego i prywatnego.<br />

Do Komisji Metodycznej wpłynęły inwentarze<br />

spuścizn (wykonane metodą tradycyjną i w bazie<br />

danych IZA): Leona Babińskiego, Stanisława<br />

Borowskiego, Mariana Goliasa, Józefa Grochmalickiego,<br />

Romualda Gumińskiego, Krystyny Józefowiczówny,<br />

Aleksandra Kamińskiego, Władysława<br />

Kasińskiego, Stanisława Kielicha, Melanii<br />

Klichowskiej, Jana Przemysława Kozłowskiego,<br />

Witalisa Ludwic<strong>za</strong>ka, Mariana Małowista, Feliksa<br />

Mazurkiewic<strong>za</strong>, Wandy Ronikier, Tadeus<strong>za</strong><br />

Rudnickiego, Macieja Suffczyńskiego, Stanisława<br />

Śreniowskiego, Czesława Trębickiego,<br />

Jana Wiszniewskiego, Józefa Wizy, Zbigniewa<br />

Zakrzewskiego, Jana Zieleniewskiego i rodziny<br />

Zieleniewskich. Do bazy danych IZA wprowadzono<br />

ponad 2100 rekordów. Kontynuowano<br />

wcześniej rozpoczęte prace oraz administrację<br />

bazy SEZAM, wprowad<strong>za</strong>jąc informacje o nabytkach<br />

(6 rekordów), pogłębiając i poprawiając<br />

istniejące wpisy (156 rekordów).<br />

Zakończono prace konserwatorskie nad<br />

dokumentami pergaminowymi pochodzącymi<br />

z materiałów Stefana Burhardta (113 kart) oraz<br />

kontynuowano prace nad kolejnymi jednostkami<br />

archiwalnymi z zespołu Władysława L. Jaworskiego,<br />

poddając je dezynfekcji i badaniom<br />

mikrobiologicznym, a następnie oczyszc<strong>za</strong>niu,<br />

odkwas<strong>za</strong>niu, uzupełnianiu ubytków, dublowaniu<br />

kart i oprawie.<br />

W <strong>2012</strong> r. nastąpił przyrost <strong>za</strong>sobu o 24,03<br />

m.b. Ogólny stan <strong>za</strong>sobu wynosi obecnie 2785,65<br />

m.b. materiałów archiwalnych i dokumentacji aktowej.<br />

Zbiór fotografii wzbogacił się o 9 fotografii<br />

i negatywów i liczy obecnie 30890 fotografii,<br />

negatywów, pocztówek, odbitek kserograficznych<br />

oraz 24 płyty CD. Stan zbioru mikrofilmów negatywowych<br />

i pozytywowych nie uległ zmianie<br />

i wynosi: 1129047 klatek mikrofilmów negatywowych<br />

i 3225478 klatek mikrofilmów pozytywowych.<br />

Zbiór medali liczy 1057 obiektów<br />

(przybył jeden). Kontynuowano digitali<strong>za</strong>cję<br />

i archiwi<strong>za</strong>cję zbiorów fotograficznych. Łącznie<br />

wprowadzono do bazy 2064 fotografie w formie<br />

cyfrowej – w chwili obecnej zbiór ten <strong>za</strong>wiera ok.<br />

21000 obiektów. Wprowad<strong>za</strong>no opisy fotografii<br />

do istniejących baz danych (2204 nowe rekordy).<br />

Udzielono 48 porad i konsultacji w <strong>za</strong>kresie<br />

kształtowania narastającego <strong>za</strong>sobu Archiwum<br />

w Wars<strong>za</strong>wie (Wars<strong>za</strong>wa i Oddziały). Podc<strong>za</strong>s<br />

23 posiedzeń konsultowano oraz <strong>za</strong>opiniowano<br />

19 kompletów normatywów, w tym 6 kompletów<br />

instrukcji kancelaryjnych, rzeczowych wykazów<br />

akt i instrukcji organi<strong>za</strong>cji i <strong>za</strong>kresu działania archiwum<br />

<strong>za</strong>kładowego. Przeprowadzono 15 kontroli<br />

w jednostkach naukowych <strong>PAN</strong> w <strong>za</strong>kresie<br />

postępowania z dokumentacją aktową i funkcjonowania<br />

archiwów <strong>za</strong>kładowych. Zaopiniowano<br />

pozytywnie 18 wniosków jednostek naukowych<br />

<strong>PAN</strong>, w ich wyniku wybrakowano blisko 330<br />

m.b. dokumentacji niearchiwalnej.<br />

Udostępniono użytkownikom w pracowniach<br />

naukowych 3457 j.a., <strong>za</strong>notowano 464 odwiedziny,<br />

udzielono ok. 890 odpowiedzi telefonicznych,<br />

zrealizowano ok. 90 kwerend merytorycznych<br />

i dotyczących akt osobowych pracowników zlikwidowanych<br />

jednostek <strong>PAN</strong>, a także wykonano<br />

– 210 –

---

677 kse<strong>rok</strong>opii i 8538 skanów oraz fotografii cyfrowych.<br />

Liczba odwiedzin czytelników na stronie<br />

internetowej wyniosła ponad 23000.<br />

Kontynuowano ewidencję udostępniania<br />

w bazie danych SUMA. Kartoteka użytkowników<br />

prowadzona była na bieżąco. Obejmuje obecnie<br />

dane <strong>za</strong> lata 1998-<strong>2012</strong> i <strong>za</strong>wiera 1431 rekordów.<br />

Opublikowano 35 artykułów w wersji tradycyjnej<br />

i elektronicznej. Zredagowano i opublikowano:<br />

Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk,<br />

Wars<strong>za</strong>wa <strong>2012</strong>, nr 53; A. Mieszkowska Irena<br />

Sendlerowa La mĕre des enfants de l`Holocauste,<br />

Ed. Du Rocher Histoire, <strong>2012</strong>; Wybitni archiwiści<br />

łomżyńscy w służbie społeczeństwa. Pod redakcją<br />

Doroty K. Rembiszewskiej i Hanny Krajewskiej,<br />

Łomża <strong>2012</strong>.<br />

* 00-330 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Nowy Świat 72<br />

(/fax (22) 826-81-30<br />

: e-mail: archiwum@apan.waw.pl<br />

www.apan.waw.pl<br />

Archiwum Polskiej Akademii Nauk i Polskiej<br />

Akademii Umiejętności<br />

Dyrektor: dr Rita Majkowska<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Stefan W. Alexandrowicz<br />

Archiwum Nauki gromadzi materiały archiwalne<br />

należące do państwowego <strong>za</strong>sobu archiwalnego,<br />

zgodnie z dokumentem powierzenia<br />

wydanym przez Naczelnego Dyrektora Archiwów<br />

Państwowych, oraz należące do niepaństwowego<br />

<strong>za</strong>sobu archiwalnego, stanowiące własność<br />

Polskiej Akademii Umiejętności.<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym nastąpił przyrost<br />

<strong>za</strong>sobu o 30,22 m.b. Wybrakowano 2,86 m.b. dokumentacji<br />

niearchiwalnej. Stan <strong>za</strong>sobu archiwalnego<br />

na 31 grudnia <strong>2012</strong> r. wynosił 1433,55 m.b.<br />

Wśród nabytków znalazły się m.in. materiały<br />

historyków sztuki Anny (1904-1994) i Zbigniewa<br />

(1901-1976) Bocheńskich, historyka Jerzego<br />

Michalewic<strong>za</strong> (ur. 1938 r.), iranisty Tadeus<strong>za</strong><br />

Pobożniaka (1916-1991), matematyka Andrzeja<br />

Pelc<strong>za</strong>ra (1937-2010), fizyka Adama Str<strong>za</strong>łkowskiego<br />

(ur.1923 r.) oraz Zakładu Numizmatyki<br />

Instytutu Historii Kultury Materialnej <strong>PAN</strong>.<br />

Kontynuowano prace nad inwentar<strong>za</strong>mi spuścizn<br />

mongolisty Władysława Kotwic<strong>za</strong>, historyka<br />

prawa Stanisława Kutrzeby i etnologa Anny<br />

Kutrzeby-Pojnarowej, historyka sztuki Karoliny<br />

Lanckorońskiej oraz prawnika Józefa Skąpskiego<br />

(seniora), a także prace zwią<strong>za</strong>ne z porządkowaniem<br />

i scalaniem korespondencji filozofa Izydory<br />

Dąmbskiej i historyka nauki i kultury Henryka<br />

Baryc<strong>za</strong>. Rozpoczęto prace nad inwentarzem akt<br />

Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego<br />

w Krakowie.<br />

Zakończono wpisywanie danych członków<br />

i współpracowników komisji Akademii Umiejętności<br />

i Polskiej Akademii Umiejętności (1872-<br />

1952) do bazy danych. Kontynuowano wprowad<strong>za</strong>nie<br />

informacji z akt osobowych pracowników<br />

krakowskich placówek i instytutów <strong>PAN</strong> do bazy<br />

danych (250 rekordów), uzupełniono i zweryfikowano<br />

dane wcześniej wprowadzone (450 rekordów).<br />

Prowadzono prace nad dwiema nowymi ba<strong>za</strong>mi<br />

danych, obejmującymi: korespondencję<br />

w spuściznach – w celu uzyskiwania informacji<br />

o nadawcach i adresatach listów (elektroniczna<br />

forma ponadzespołowego indeksu korespondentów)<br />

oraz fotografie znajdujące się w zespołach<br />

archiwalnych (elektroniczna forma ponadzespołowej<br />

kartoteki fotografii). Opracowane bazy zostały<br />

przetestowane. Do bazy danych fotografii<br />

wprowadzono 4005 obiektów. Równocześnie<br />

systematycznie prowadzone jest katalogowanie<br />

fotografii. W <strong>rok</strong>u ubiegłym skatalogowano 1525<br />

fotografii. Stan skatalogowanych fotografii na<br />

31.12. <strong>2012</strong> r. wynosi 18162 szt.<br />

Do bazy bibliotecznej w ramach ret<strong>rok</strong>onwersji<br />

wprowadzono 1590 opisów bibliograficznych<br />

oraz zweryfikowano 500 wcześniejszych<br />

rekordów. Ogółem do bazy wprowadzono 3448<br />

rekordów (biblioteka liczy 11262 numery inwentarzowe).<br />

Prowadzone są stałe prace <strong>za</strong>bezpiec<strong>za</strong>jące<br />

w ramach własnego programu digitali<strong>za</strong>cji i konserwacji.<br />

Wykonano 1491 skanów fotografii i 768<br />

skanów materiałów archiwalnych. Odkwas<strong>za</strong>niu<br />

poddano kolejną partię księgozbioru.<br />

Udzielono jednostkom <strong>PAN</strong> oraz PAU 42<br />

konsultacji w sprawach kancelaryjno-archiwalnych.<br />

Przeprowad<strong>za</strong>no kontrole wewnętrzne<br />

w archiwach <strong>za</strong>kładowych instytutów <strong>PAN</strong>, spo-<br />

– 211 –

---

ząd<strong>za</strong>no ekspertyzy, opiniowano wnioski o brakowanie<br />

dokumentacji niearchiwalnej.<br />

W pracowni naukowej <strong>za</strong>notowano 690 odwiedzin.<br />

Użytkownikom udostępniono 2959 j.a.,<br />

1812 wol. wydawnictw zwartych, 169 wol. c<strong>za</strong>sopism<br />

i 43 mikrofilmy. Opracowano 78 kwerend.<br />

Praktykę archiwalną I i II stopnia odbywało 7<br />

studentów UJ. Przygotowano 11 pokazów archiwalnych<br />

z prelekcjami łącznie dla 151 osób.<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym przygotowano dwie<br />

wystawy okolicznościowe, prezentowane w sali<br />

wystawowej Archiwum Nauki. Obu ekspozycjom<br />

towarzyszyły posiedzenia naukowe zorganizowane<br />

wspólnie z PAU. Pierws<strong>za</strong>, <strong>za</strong>tytułowana<br />

„Ocalone od niepamięci…Co kryją archiwa osobiste<br />

uczonych i twórców”, połączona z konferencją<br />

naukową, została zorganizowana w 10.<br />

rocznicę powstania Archiwum Nauki <strong>PAN</strong> i PAU<br />

i zgromadziła łącznie ponad 60 przedstawicieli<br />

archiwów, bibliotek i muzeów z kraju oraz gości<br />

z <strong>za</strong>granicy. Została sporządzona wirtualna<br />

wersja tej wystawy przeznaczona do prezentacji<br />

na stronie internetowej Archiwum Nauki. Druga<br />

wystawa, gromadząca orientalistów z Europy<br />

i Azji, przygotowana z okazji 100-lecia wyprawy<br />

Władysława Kotwic<strong>za</strong> do Mongolii „W sercu<br />

Mongolii. Stulecie wyprawy Władysława Kotwic<strong>za</strong><br />

do Mongolii w 1912 r.”, połączona została<br />

z międzynarodową konferencją „In the Heart<br />

of Mongolia. 100th Anniversary of Władysław<br />

Kotwicz’s Expedition to Mongolia” i prezentacją<br />

wydanego na tę okoliczność, bogato ilustrowanego<br />

zbiorowego dzieła pod tym samym tytułem.<br />

Wydawnictwo, sfinansowane ze środków Shimane<br />

University (Japonia) i Polskiej Akademii<br />

Umiejętności, <strong>za</strong>wiera obok artykułów obszerny,<br />

niepublikowany dotąd materiał źródłowy,<br />

pochodzący ze spuścizny Władysława Kotwic<strong>za</strong><br />

przechowywanej w Archiwum Nauki. W otwarciu<br />

wystawy uczestniczył ambasador Mongolii<br />

w Polsce, który przeka<strong>za</strong>ł przesłanie od prezydenta<br />

Mongolii. Organi<strong>za</strong>torami przedsięwzięcia<br />

obok Polskiej Akademii Umiejętności, Archiwum<br />

Nauki, byli: Zakład Turkologii i Ludów Azji<br />

Środkowej Uniwersytetu Wars<strong>za</strong>wskiego i Komitet<br />

Nauk Orientalistycznych <strong>PAN</strong>.<br />

Przygotowano także dwie ekspozycje, oparte<br />

na wydrukach kopii archiwaliów ze zbiorów Archiwum<br />

Nauki, pod wspólnym tytułem „W uznaniu<br />

<strong>za</strong>sług. Odznaczenia ze spuścizn uczonych<br />

w Archiwum Nauki <strong>PAN</strong> i PAU w Krakowie”,<br />

które <strong>za</strong>prezentowano w Pałacu Kultury i Nauki<br />

w Wars<strong>za</strong>wie przy Gabinecie Prezesa <strong>PAN</strong>. Pierws<strong>za</strong><br />

była poświęcona prawnikom i językoznawcom,<br />

druga geografom. Poprzednie wystawy, zrealizowane<br />

na <strong>za</strong>mówienie Gabinetu Prezesa <strong>PAN</strong>,<br />

pokazywane są w Poznaniu, Radomiu i Lipsku<br />

(koło Radomia). Jedna z nich „Tuż nad ziemią.<br />

Świat widziany oc<strong>za</strong>mi entomologa”, zmodyfikowana,<br />

towarzyszyła obradom Zgromadzenia Ogólnego<br />

<strong>PAN</strong> z okazji 60-lecia Polskiej Akademii<br />

Nauk w Ogrodzie Botanicznym <strong>PAN</strong> w Powsinie.<br />

Archiwum Nauki współpracowało z Komisją<br />

Historii Nauki PAU oraz z licznymi archiwami<br />

krajowymi i <strong>za</strong>granicznymi. Kontynuowano prace<br />

w ramach wspólnego projektu badawczego<br />

z Archiwum Czeskiej Akademii Nauk „Czeskopolskie<br />

kontakty naukowe i kulturalne w XIX<br />

i XX w.”. Dokonano m.in. uzupełnienia oraz<br />

wykonano korektę edycji źródłowej Naukowcy<br />

wśród wielkiej polityki. Konferencja pokojowa<br />

w Paryżu w Dzienniku Adolfa Černego ernego i korespondencji<br />

Kazimier<strong>za</strong> Nitscha i Václava Viléma<br />

Štecha. Autorki przygotowanej do druku korespondencji<br />

Adama Vetulaniego z Miroslavem Boháčkiem<br />

przedstawiły stan prac i projekt publikacji<br />

na posiedzeniu Komisji Historii Nauki PAU.<br />

Nawią<strong>za</strong>no współpracę z Oddziałem Archiwum<br />

Akademii Nauk w Petersburgu w <strong>za</strong>kresie projektowanego<br />

wydawnictwa źródłowego korespondencji<br />

slawistów polskich i rosyjskich. Archiwum<br />

Nauki gościło archiwistów z Lipska i Tallina.<br />

Pracownicy Archiwum Nauki brali udział<br />

w pracach redakcyjnych serii wydawniczej Polskiej<br />

Akademii Umiejętności i Archiwum Nauki<br />

<strong>PAN</strong> i PAU „W służbie nauki”. Uka<strong>za</strong>ły się: nr<br />

19 – Stanisław Wróblewski 1868-1938. Materiały<br />

z posiedzenia naukowego w dniu 21 listopada<br />

2008 r., nr 21 – Tadeusz Banachiewicz 1882-<br />

1954. Materiały z sesji naukowej w dniu 29 października<br />

2004 r. Opublikowano 14 pozycji wydawniczych<br />

oraz foldery wystaw. Przedstawiono<br />

4 referaty na konferencji.<br />

* 31-018 Kraków, ul. św. Jana 26<br />

( (12) 422-82-63; 423-23-28<br />

: e-mail: archiwum@archiwum-nauki.krakow.pl<br />

www.archiwum-nauki.krakow.pl<br />

– 212 –

---

Biblioteka Gdańska<br />

Dyrektor: dr Zofia Tylewska-Ostrowska<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

inż. Aleksander Kołodziejczyk<br />

Rok <strong>2012</strong> (416 <strong>rok</strong> istnienia Biblioteki Gdańskiej)<br />

obfitował w liczne wydarzenia. Jednym<br />

z istotnych efektów reali<strong>za</strong>cji podstawowych,<br />

statutowych <strong>za</strong>dań Biblioteki w <strong>za</strong>kresie gromadzenia,<br />

opracowania i udostępniania zbiorów<br />

było powiększenie księgozbioru o 13515 wol.,<br />

w tym 6640 wol. nowych książek i 6875 pozycji<br />

zbiorów specjalnych. Dzięki znacznemu dofinansowaniu<br />

ze strony Polskiej Akademii Nauk,<br />

<strong>za</strong>kupiono wyjątkowo dużo cennych i niezwykle<br />

wartościowych uzupełnień do zbiorów starych<br />

druków, grafiki, kartografii, fotografii.<br />

Ba<strong>za</strong> nowych nabytków katalogowanych online<br />

w systemie Virtua powiększyła się o: 14118<br />

rekordów bibliograficznych (łącznie z lokali<strong>za</strong>cją<br />

rzymską); 17543 rekordów egzemplar<strong>za</strong>; 26593<br />

rekordów haseł wzorcowych; 1255 rekordów <strong>za</strong>sobu<br />

(w tym w wyniku ret<strong>rok</strong>onwersji c<strong>za</strong>sopism<br />

271 tytułów = 2664 wol.). Warto odnotować fakt<br />

coraz szerszego opracowywania online nie tylko<br />

nowej książki, ale także różnych kategorii zbiorów<br />

specjalnych.<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> Bibliotekę odwiedziło (w trybie<br />

stacjonarnym i online) 44665 osób, którym<br />

udostępniono 114484 poz. w 129835 wol., przy<br />

czym warto odnotować wyraźnie zwięks<strong>za</strong>jącą<br />

się liczbę udostępnień online w stosunku do udostępnień<br />

na miejscu.<br />

Tendencja ta rośnie w miarę powięks<strong>za</strong>nia<br />

listy obiektów udostępnionych w postaci pełnotekstowych<br />

kopii cyfrowych na stronach Pomorskiej<br />

Biblioteki Cyfrowej. Na koniec <strong>rok</strong>u<br />

Biblioteka Gdańska udostępniła w PBC 1.995 publikacji<br />

(głównie zbiorów specjalnych), a proces<br />

ten będzie kontynuowany w latach następnych.<br />

Formalne, przypadające na koniec czerwca <strong>2012</strong><br />

<strong>rok</strong>u, <strong>za</strong>kończenie projektu nie oznac<strong>za</strong> <strong>za</strong>kończenia<br />

prac; będą one nadal prowadzone przez<br />

Bibliotekę w miarę posiadanych sił i środków.<br />

Na mocy podpisanego porozumienia, zbiory Biblioteki<br />

są również dostępne na stronach Europeany<br />

– wspólnego źródła dostępu do zbiorów<br />

i katalogów w całej Europie, które umożliwia<br />

użytkownikom znalezienie we własnym języku<br />

w wersji cyfrowej dzieł kultury udostępnionych<br />

przez uznane organi<strong>za</strong>cje kulturalne w całej Unii<br />

Europejskiej. Partnerzy uczestniczący w Konsorcjum<br />

bibliotek otrzymali wyróżnienie Pozytywista<br />

Roku 2011 w kategorii Kultura i sztuka<br />

<strong>za</strong> koncepcję i reali<strong>za</strong>cję projektu partnerskiego<br />

Pomorska Biblioteka Cyfrowa, przyznane przez<br />

Fundację Regionalnych Inkubatorów Przedsiębiorczości<br />

„Wokulski”.<br />

Obok w.wym. działań, ważne miejsce w pracy<br />

Biblioteki <strong>za</strong>jmowała działalność promocyjna.<br />

Zorganizowano wiele wystaw, pokazów i prezentacji.<br />

Wydarzeniem był pokaz „Moda na książkę:<br />

moda w książce” podc<strong>za</strong>s Nocy Muzeów, w którym<br />

uczestniczyło ponad 800 widzów. Przebrani<br />

w kostiumy z różnych epok bibliotekarze prezentowali<br />

bogato ilustrowane, unikatowe stare<br />

druki i barwnie opowiadali o nich. Na pokazie<br />

można było zobaczyć także c<strong>za</strong>sopisma polskie,<br />

niemieckie i francuskie poświęcone modzie XIX<br />

i XX w. (do II wojny światowej włącznie). 14<br />

wystaw w obu budynkach Biblioteki obrazowało<br />

różnorodność tematyczną zbiorów. Eksponowano<br />

między innymi: „Nowe nabytki zbiorów<br />

specjalnych”, „Piotr Skarga na tle dziejów Rzeczypospolitej”,<br />

„Z warsztatu konserwatora zbiorów<br />

Biblioteki Gdańskiej”, „Moda na sport”,<br />

„Gdańsk w Prusiech: wystawa przedaukcyjna”,<br />

„Architekci pomorscy dwóch epok: projekty<br />

Alfonsa i Zdzisława Licznerskich”, „Stanisław<br />

Hebanowski w Gdańsku”, „Polskie towarzystwa<br />

śpiewacze w Wolnym Mieście Gdańsku”, „Polacy<br />

w Iranie 1942-1945”, „Zbigniew Cybulski:<br />

Gdańsk 1953-1960”.<br />

Pracownicy Biblioteki ogłas<strong>za</strong>li wyniki<br />

swoich badań (35 publikacji), występowali z<br />

referatami, uczestniczyli w szkoleniach, kon-<br />

ferencjach i sympozjach. Uka<strong>za</strong>ły się katalogi,<br />

m.in.: Muzeum c<strong>za</strong>rnej sztuki: katalog inkunabułów<br />

Biblioteki Gdańskiej <strong>PAN</strong>, kontynuujący<br />

wcześniejsze dzieło katalogowania gdańskich<br />

najwcześniejszych starych druków; katalog 185<br />

rysunków architektonicznych Architekci pomorscy<br />

dwóch epok: projekty Alfonsa i Zdzisława<br />

Licznerskich. Pracownicy udzielali również<br />

wywiadów dla lokalnej prasy i telewizji w związku<br />

z wydarzeniami kulturalnymi w Bibliotece<br />

Gdańskiej.<br />

– 213 –

---

Od <strong>2012</strong> r. funkcjonuje nowa strona internetowa<br />

Biblioteki. Została <strong>za</strong>projektowana tak,<br />

aby w przejrzysty sposób informować o zbiorach<br />

(dostęp do katalogów i baz danych). Dostępne<br />

są stale uaktualniane bazy danych, informujące<br />

o <strong>za</strong>sobach biblioteki: ba<strong>za</strong> rękopisów, ba<strong>za</strong><br />

c<strong>za</strong>sopism, ba<strong>za</strong> ikonograficzna i ba<strong>za</strong> nowych<br />

nabytków. Odnotowano ponad 40.000 wejść na<br />

stronę internetową Biblioteki. Ponadto najcenniejsze<br />

zbiory biblioteczne w wersji cyfrowej<br />

sukcesywnie są udostępniane online na stronach<br />

Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej (www.pbc.gda.<br />

pl). Ten sposób dostępu cieszy się coraz szerszym<br />

<strong>za</strong>interesowaniem czytelników. Czytelnicy Biblioteki<br />

Gdańskiej mogli korzystać z naukowych<br />

baz danych: EBSCO, Encyclopaedia Britannica<br />

Online, LexPolonica, InforLex, Bazy Wirtualnej<br />

Biblioteki Nauki. Ponadto udostępniono w trybie<br />

testowym bazy: Current Contents (ARTS) Arts<br />

& Humanities Edition, PsycARTICLES, Social<br />

Policy and Practice, Social Work Abstracts PLUS,<br />

Journals@Ovid, NASW Clinical Register 14th<br />

Edition, Blackwell Reference Online, Book Citation<br />

Index.<br />

Realizowane były dwa granty badawcze<br />

Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki:<br />

„Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych<br />

na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz<br />

na Śląsku w XVIII i XIX wieku: losy, znaczenie,<br />

inwentary<strong>za</strong>cja”; „Katalog dokumentów i listów<br />

królów polskich z Archiwum Państwowego<br />

w Gdańsku (do 1506 <strong>rok</strong>u)”.<br />

Biblioteka współpracowała ze Stacją Naukową<br />

<strong>PAN</strong> w Rzymie, w ramach umowy dotyczącej<br />

wdrażania systemu opracowywania zbiorów VIR-<br />

TUA dla rzymskich <strong>za</strong>sobów Stacji Naukowej.<br />

Rzymska stacja korzysta z serwera oraz opieki merytorycznej<br />

Biblioteki. Opracowanie katalogowe<br />

zbiorów rzymskich wzbogaciło bazę Biblioteki.<br />

Współpracowano z amerykańskim konsorcjum<br />

VTLS, <strong>za</strong>pewniającym Bibliotece dostęp<br />

do system VIRTUA, w którym opracowywane<br />

są zbiory w trybie online.<br />

Szczególnie ważny był udział w wieloletnim<br />

międzynarodowym projekcie badawczym opracowującym<br />

edycję korespondencji J. Hewelius<strong>za</strong><br />

(International Committee for the Edition of<br />

Hevelius’s Correspondence). Grant finansowany<br />

był z darowizny celowej przeka<strong>za</strong>nej przez Gdańską<br />

Infrastrukturę Wodociągowo-Kanali<strong>za</strong>cyjną<br />

(pod patronatem Urzędu Miasta). Innym aspektem<br />

kontaktów międzynarodowych Biblioteki<br />

Gdańskiej była współpraca z Orientalist Museum<br />

w Doha (Katar) w <strong>za</strong>kresie przygotowania dwóch<br />

wspólnych wystaw (Gdańsk i Katar) poświęconych<br />

Bartłomiejowi Schachmannowi, gdańskiemu<br />

burmistrzowi, podróżnikowi po krajach Bliskiego<br />

Wschodu.<br />

Stałe kontakty w <strong>za</strong>kresie wymiany wydawnictw<br />

utrzymywane były z 26 krajami poprzez 53<br />

biblioteki i instytucje <strong>za</strong>graniczne. Z tego źródła<br />

wpłynęło do Biblioteki 79 wol. druków zwartych<br />

i 156 egzemplarzy c<strong>za</strong>sopism. Najaktywniejsze<br />

instytucje to: Rossijskaja gosudarstvennaja biblioteka<br />

(Rosja), Herder Institut (Niemcy), Universitätsbibliothek<br />

Leipzig (Niemcy), The University<br />

of Michigan Library (USA), UCL School<br />

of Slavonic and East European Studies (Wielka<br />

Brytania), Academia Romana Biblioteka (Rumunia),<br />

Le Centre d’Études Supérieures de Civilisation<br />

Médiévale (Francja). Dla czytelników<br />

<strong>za</strong>granicznych wykonano 55 specjalistycznych<br />

kwerend, przede wszystkim w <strong>za</strong>kresie zbiorów<br />

specjalnych.<br />

Biblioteka współpracowała z Fundacją Gdańską,<br />

Muzeum Historycznym Miasta Gdańska<br />

i jego oddziałem Domem Uphagena, Centrum<br />

Hevelianum, Wojewódzką i Miejską Biblioteką<br />

Publiczną w Gdańsku. Fundacja Biblioteki Gdańskiej<br />

wspierała statutową działalność Biblioteki.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u opracowała i złożyła ofertę w ramach<br />

grantu z Urzędu Miasta w Gdańsku na kontynuację<br />

<strong>za</strong>dania pt. „Kartoteka na nośnikach elektronicznych<br />

– dokumentacja budowli gdańskich<br />

w zbiorach BG <strong>PAN</strong>”. Efektem reali<strong>za</strong>cji grantu<br />

było powiększenie Kartoteki o dalsze 90 opisów.<br />

Kontynuowano rozpoczęte w 2010 r. formalne<br />

i rzeczowe opracowywanie Biblioteki<br />

Wars<strong>za</strong>wskiej (przejętej po likwidacji Biblioteki<br />

<strong>PAN</strong> w Wars<strong>za</strong>wie), wprowad<strong>za</strong>jąc 401 rekordów<br />

bibliograficznych (87 rekordów bibliograficznych<br />

własnych i 314 skopiowanych, w tym<br />

127 rekordów wydawnictw ciągłych). Zachowuje<br />

się sygnatury oryginalne z dodatkiem „W”. Stan<br />

Biblioteki Wars<strong>za</strong>wskiej na dzień 31.12.<strong>2012</strong><br />

wynosił: 1.311 rekordów, w tym 446 rekordów<br />

własnych i 865 rekordów skopiowanych (w tym<br />

200 to rekordy wydawnictw ciągłych).<br />

– 214 –

---

Stała troska o poprawianie stanu materialnego<br />

budynków Biblioteki, dzięki przyznanej przez<br />

<strong>PAN</strong> dotacji celowej, pozwoliły na wykonanie<br />

niezbędnych napraw w budynku, w którym mieści<br />

się magazyn zbiorów specjalnych, co wydatnie<br />

poprawiło warunki przechowywania najstarszych<br />

i najcenniejszych <strong>za</strong>sobów. Biblioteka uzyskała<br />

również dodatkowe środki na drobne remonty<br />

i <strong>za</strong>kup wyposażenia.<br />

W Bibliotece Gdańskiej, zgodnie z wieloletnią<br />

tradycją, miały miejsce praktyki studenckie<br />

i staże <strong>za</strong>wodowe.<br />

* 80-858 Gdański, ul. Wałowa 15<br />

( (58) 301-22-51 do 54, fax (58) 301-55-23<br />

: e-mail: bgpan@bgpan.gda.pl<br />

www.bgpan.gda.pl<br />

Biblioteka Kórnicka<br />

Dyrektor: prof. dr hab. Tomasz Jasiński<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Jerzy Strzelczyk<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym realizowano <strong>za</strong>dania<br />

z <strong>za</strong>kresu 8 projektów badawczych: „Katalog<br />

rękopisów staropolskich Biblioteki Kórnickiej”,<br />

„Drukarstwo wielkopolskie XVI-XVIII w.”,<br />

„Dziennik barona von Heydebranda z podróży<br />

dookoła świata”, „Opis podróży i pobytu na<br />

Sachalinie 1886-1894 (1898)”, „Poetyka Galla<br />

na tle ówczesnego piśmiennictwa łacińskiego”,<br />

„Polskie drukowane kancjonały katolickie od<br />

XVII do XIX w.”, „Druki zwarte i ulotne XIX<br />

wieku w zbiorach Biblioteki Kórnickiej – katalog<br />

elektroniczny”, „Program komputerowy nowej<br />

generacji do analizy łacińskich tekstów narracyjnych<br />

i dokumentowych wraz z elektroniczną bazą<br />

tekstów i bazą urzędników państwa polskiego<br />

XII-XVIII w.”<br />

Wynikiem prac badawczych w ramach projektu<br />

„Drukarstwo wielkopolskie XVI-XVIII w.”<br />

było stworzenie elektronicznego, dostępnego online,<br />

centralnego katalogu starodruków wydanych<br />

w oficynach Wielkopolski. Ta unikatowa w skali<br />

kraju ba<strong>za</strong> danych <strong>za</strong>wiera opisy bibliograficzne<br />

ok. 5700 pozycji oraz informacje o lokali<strong>za</strong>cji istniejących<br />

egzemplarzy w poszczególnych bibliotekach.<br />

Zdigitalizowano blisko 700 unikatowych<br />

i trudno dostępnych dzieł, które po <strong>za</strong>kończeniu<br />

projektu zostaną udostępnione w internecie na<br />

stronach Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej.<br />

Zakończono projekt „Opis podróży i pobytu<br />

na Sachalinie 1886-1894 (1898)”, przygotowano<br />

do druku wspomnienia L. Jurkiewic<strong>za</strong> z Sachalinu<br />

z lat 1886-1894 (skompletowano materiał<br />

ikonograficzny, opracowywano indeksy, wykonano<br />

korektę).<br />

Realizując projekt „Poetyka Galla na tle ówczesnego<br />

piśmiennictwa łacińskiego”, dokładnie<br />

zdefiniowano charakter prozy Kroniki polskiej<br />

Galla Anonima. Stwierdzono, że rymy i rytmy<br />

tworzą w prozie Galla przemyślany system sterowania<br />

ekspresją narracji, w którym każdy rod<strong>za</strong>j<br />

rymu i rytmu pełnił ściśle określoną rolę. Rytmy<br />

nawiązują do rymów i z nimi współgrają. Na podstawie<br />

budowy gramatycznej rytmów Galla zdefiniowane<br />

zostały warunki logiczne dla pierwszego<br />

i dotychc<strong>za</strong>s jedynego na świece programu komputerowego<br />

do poszukiwania prozy akcentowej.<br />

Program ten został skalibrowany według rytmiki<br />

Galla i <strong>za</strong> jego pomocą przejr<strong>za</strong>no ogromną bazę<br />

tekstową (ok. 900 tys. stron). W trakcie reali<strong>za</strong>cji<br />

projektu powstało 9 publikacji, w tym jedna<br />

monografia.<br />

Jedną z form działalności Biblioteki w <strong>za</strong>kresie<br />

współpracy z samorządem terytorialnym był<br />

projekt „Najcenniejsze klejnoty kultury – spotkania<br />

kórnickie”, wśród <strong>za</strong>dań którego znajduje się<br />

działalność na rzecz regionu – wspierania wiedzy<br />

o nim, jak również realizowane szerzej przedsięwzięcie<br />

dokształcania dzieci i młodzieży z województwa<br />

wielkopolskiego w dziedzinie dziejów<br />

książki, piśmiennictwa, a także promowanie historii<br />

Biblioteki Kórnickiej.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u odbyło się 87 <strong>za</strong>jęć edukacyjnych<br />

z udziałem 3178 osób. W tradycyjnych<br />

Weekendach majowych uczestniczyło ponad<br />

10000 osób.<br />

Współpracowano z poznańskim oddziałem<br />

Polskiego Towarzystwa Historycznego w ramach<br />

projektu „Klasy akademickie”, który <strong>za</strong>kładał<br />

prowadzenie <strong>za</strong>jęć dydaktycznych dla uczniów<br />

szkół ponadgimnazjalnych z okolic Poznania.<br />

Zorganizowano dziesięć spotkań w ramach<br />

cyklu „Czwartki Literackie” w Pałacu Działyńskich,<br />

adresowanych do mieszkańców Poznania<br />

– 215 –

---

i okolic, zwłaszc<strong>za</strong> uczniów szkół ponadgimnazjalnych<br />

i studentów. Celem wieczorów czwartkowych<br />

jest m.in.: sze<strong>rok</strong>o rozumiana edukacja<br />

kulturalna, z uwzględnieniem tradycji narodowej;<br />

poka<strong>za</strong>nie różnorodności zjawisk we współczesnej<br />

kulturze, w szczególności literackiej; hierarchizowanie<br />

zjawisk kulturowych, pokazywanie<br />

różnic między kulturą wyższą a kulturą masową;<br />

ukazywanie wzorów merytorycznych dyskusji<br />

problemowych oraz dbanie o kulturę wypowiedzi.<br />

Biblioteka Kórnicka posiada unikatowe<br />

w skali kraju i świata zbiory starodruków i rękopisów.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u, dzięki dotacji celowej<br />

<strong>PAN</strong>, Biblioteka powiększyła zbiory o kilka<br />

cennych starodruków z XVI-XVIII w. W <strong>2012</strong> r.<br />

Biblioteka otrzymała materiały przeka<strong>za</strong>ne pośmiertnie<br />

przez Wisławę Szymborską, dotyczące<br />

działalności jej ojca Wincentego Szymborskiego.<br />

Kolekcja <strong>za</strong>wiera: dokumenty, korespondencję m.<br />

in. W. Zamoyskiego, M. Zamoyskiej, dr Z. Celichowskiego,<br />

„Plan magazynu na Krupówkach”,<br />

„Sprawy Fundacji Zakłady Kórnickie nt. gospodarki<br />

leśnej w Tatrach” itp., fotografie. Zakupiono<br />

również listy z korespondencji rodziny Rostworowskich<br />

– 44 listy z XVIII-XIX wieku. Skupiono<br />

się na uzupełnianiu zbiorów o polskie tytuły<br />

i c<strong>za</strong>sopisma XIXwieczne, aż po okres II Rzeczypospolitej.<br />

Z nowości, Biblioteka gromadzi c<strong>za</strong>sopisma<br />

i książki naukowe polskie i obcojęzyczne<br />

o profilu humanistycznym, a w szczególności wydawnictwa<br />

źródłowe, pamiętniki i wspomnienia,<br />

regionalia oraz opracowania historyczne. Ogółem<br />

Biblioteka nabyła 5195 wol. (<strong>za</strong>kupy, wymiana,<br />

dary).<br />

Zbiory powiększyły się o: 3 nabytki do kolekcji<br />

muzealnej (element uzbrojenia ze starego <strong>za</strong>sobu<br />

pozyskany podc<strong>za</strong>s prac konserwatorskich;<br />

2 wyroby rzemiosła artystycznego – dary); 58<br />

nabytków do kolekcji numizmatycznej (2 pozyskane<br />

podc<strong>za</strong>s prac archeologicznych, 56 – to<br />

dar NBP); 4 nabytki do kolekcji planów architektonicznych<br />

zwią<strong>za</strong>nych z XIX-wieczną przebudową<br />

<strong>za</strong>mku w Kórniku (<strong>za</strong>kup); 159 nabytków<br />

do kolekcji fotografii (dary z lat 1997-<strong>2012</strong><br />

oraz wytwórczość własna Biblioteki Kórnickiej);<br />

3 nabytki do kolekcji pocztówek (nawią<strong>za</strong>nie do<br />

cyklu upamiętniającego wielkich Polaków oraz<br />

pocztówki zwią<strong>za</strong>ne z Zakopanem); 63 nabytki<br />

do zbioru Dokumentów Życia Społecznego (dary<br />

z lat 2011-<strong>2012</strong> oraz wytwórczość własna Biblioteki<br />

Kórnickiej).<br />

Biblioteka w <strong>2012</strong> r. udostępniła obiekty ze<br />

swoich zbiorów dla potrzeb wystaw organizowanych<br />

przez instytucje spo<strong>za</strong> <strong>PAN</strong>, m.in.: J. Heermann,<br />

Bau Gedancken oder fünfferley Häuser<br />

[...], Leszno 1642 (wystawa „Ratusz w pej<strong>za</strong>żu<br />

miejskim” organizowana przez Miejską Bibliotekę<br />

Publiczną w Lesznie); 13 druków i rękopisów<br />

z kolekcji s<strong>za</strong>chowej (wystawa „Magia gry.<br />

Sztuka rywali<strong>za</strong>cji” w Muzeum Archeologicznym<br />

w Poznaniu); Polonica XVI-wieczne (wystawa<br />

„Pod wspólnym niebem. Rzeczpospolita wielu<br />

narodów, wyznań, kultur XVI-XVIII w.”, Muzeum<br />

Historii Polski w Wars<strong>za</strong>wie); 3 miniatury<br />

Stanisława Samostrzelnika (wystawa „Europa<br />

Jagellonica. Sztuka i kultura w Europie Środkowej<br />

<strong>za</strong> c<strong>za</strong>sów panowania dynastii Jagiellonów,<br />

1386-1572 / Europa Jagellonica. Art. and Culture<br />

in Central Europe under the Reign of the<br />

Jagellonian Dynasty, 1386-1572” (Kutná Hora,<br />

Wars<strong>za</strong>wa, Poczdam); wypożyczono 1 rycinę na<br />

wystawę w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu;<br />

na sesji zorganizowanej przez Ośrodek Nauki<br />

<strong>PAN</strong> w Poznaniu „Biblia Jakuba Wujka w życiu<br />

i kulturze narodu polskiego” <strong>za</strong>prezentowano serię<br />

„Biblia Slavica” (22 wol.), która znajduje się<br />

w księgozbiorze podręcznym czytelni w Pałacu.<br />

Użytkownikom udostępniono 8309 obiektów<br />

cyfrowych pochodzących ze zbiorów Biblioteki<br />

Kórnickiej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej<br />

(http://www.wbc.poznan.pl), w szczególności:<br />

gazety i c<strong>za</strong>sopisma XIX i XX-wieczne, stare<br />

druki oraz rękopisy.<br />

Wypożyczenia zbiorów obejmowały nowe<br />

druki, c<strong>za</strong>sopisma, zbiory specjalne, zbiory podręczne.<br />

Na zewnątrz wypożyczono 375 pozycji, na<br />

miejscu – 15562 pozycje, łącznie – 15937 pozycji.<br />

* 62-035 Kórnik-Zamek, ul. Zamkowa 5<br />

(/fax (61) 817-00-81<br />

: e-mail: bkpan@bkpan.poznan.pl<br />

www.bkpan.poznan.pl<br />

– 216 –

---

Biblioteka Naukowa PAU i <strong>PAN</strong> w Krakowie<br />

Dyrektor: dr Karolina Grodziska<br />

Przewodniczący Rady Naukowej: prof. dr hab.<br />

Zdzisław Pietrzyk<br />

Podstawowym źródłem wpływów do Biblioteki<br />

pozostają, jak w ubiegłych latach, wymiana<br />

międzynarodowa i krajowa kontynuowana przez<br />

Dział Gromadzenia Zbiorów wydawnictwami<br />

własnymi, tytułami publikowanymi przez Polską<br />

Akademię Umiejętności i Oddział <strong>PAN</strong> w Krakowie.<br />

Biblioteka prowadziła wymianę z 741 instytucjami<br />

w 65 krajach i 105 instytucjami w Polsce.<br />

W Dziale Opracowania Zbiorów opracowaniem<br />

komputerowym objęto wydawnictwa zwarte<br />

i seryjne, kontynuowano także katalogowanie retrospektywne.<br />

Sporządzono m.in.: 2752 rekordy<br />

bibliograficzne w NUKAT, 7043 rekordy egzemplar<strong>za</strong>,<br />

1682 wzorcowe rekordy haseł przedmiotowych<br />

w języku KABA, użyto 3345 haseł przedmiotowych,<br />

które posłużyły opracowaniu 1695<br />

pozycji. Do Centralnej Kartoteki Haseł Wzorcowych<br />

sporządzono m.in.: 959 rekordów wzorcowych<br />

nazw osobowych i korporatywnych, 62 rekordy<br />

imprez, 92 rekordy tytułu ujednoliconego.<br />

Do inwentar<strong>za</strong> wpisano 1896 dzieł w 5616 wol.<br />

W Dziale Udostępniania Zbiorów <strong>za</strong>rejestrowano<br />

397 stałych czytelników indywidualnych<br />

w czytelni i 80 w wypożyc<strong>za</strong>lni, 38 bibliotek i instytucji<br />

miejscowych i 22 <strong>za</strong>miejscowe. W Czytelni<br />

Głównej odnotowano 2668 odwiedzin,<br />

udostępniając 3758 wol. druków zwartych, 4132<br />

wol. wydawnictw ciągłych oraz 13 jednostek rękopiśmiennych<br />

i 363 mikrofilmy.<br />

W Czytelni Zbiorów Specjalnych udostępniono<br />

912 czytelnikom: 692 wol. jednostek rękopiśmiennych,<br />

72 wol. starych druków, 15 map<br />

i atlasów, 789 mikrofilmów i 348 wol. książek<br />

z księgozbioru podręcznego. Prace Działu Zbiorów<br />

Specjalnych skupiały się na katalogowaniu<br />

rękopisów do przygotowywanych kolejnych tomów<br />

drukowanego katalogu rękopisów oraz na<br />

opracowaniu inkunabułów do katalogu, którego<br />

wydanie <strong>za</strong>planowano w 2013 <strong>rok</strong>u. Wstępnie<br />

opracowano cenne spuścizny, które otrzymano<br />

w darze, m.in. materiały po Aleksandrze Mianowskiej,<br />

Jerzym Świecimskim oraz archiwum<br />

Leszka Dutki dotyczące m.in. działalności krakowskiego<br />

oddziału Związku Polskich Artystów<br />

Plastyków.<br />

W zbiorach Gabinetu Rycin liczba rycin wynosi<br />

98091. Do inwentar<strong>za</strong> w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> dopisano<br />

10 rycin. Ba<strong>za</strong> BOOK wykazuje obecnie 6909<br />

książek w 7571 wol. Czytelnikom udostępniono<br />

301 pozycji z księgozbioru podręcznego, przeprowadzono<br />

83 kwerendy w tym 14 <strong>za</strong>granicznych.<br />

Łącznie udostępniono 5800 rycin, rysunków i fotografii.<br />

Ryciny z naszych zbiorów prezentowane<br />

były na sześciu wystawach.<br />

W Pracowni Reprograficznej zrealizowano<br />

156 <strong>za</strong>mówień. Łącznie wykonano 2960 kse<strong>rok</strong>opii.<br />

Wykonano 42123 klatki mikrofilmu negatywowego<br />

i 52649 klatek mikrofilmu pozytywowego,<br />

9151 skanów na 110 płytach CD i 35<br />

DVD. Ponadto wykonano 29 fotografii w technice<br />

cyfrowej.<br />

Przeprowadzono całkowitą konserwację rękopisu<br />

Protokoły sądów ławniczych miasta Rawy<br />

(XVI w.) i 18 rycin.<br />

Kontynuowano skontrum wydawnictw ciągłych,<br />

zinwentaryzowano ok. 20000 wol. Nadal<br />

opracowywano materiały po skontrum wydawnictw<br />

zwartych.<br />

Współpracowano z wieloma placówkami naukowymi<br />

i kulturalnymi, w tym z krakowskimi<br />

bibliotekami naukowymi.<br />

Opracowano ponad 174 szczegółowe kwerendy<br />

odnoszące się do <strong>za</strong>sobu rycin, rękopisów,<br />

starych druków i map. Pracownicy Biblioteki prowadzili<br />

<strong>za</strong>jęcia na wyższych uczelniach.<br />

Opublikowano tom 57. Rocznika Biblioteki<br />

Naukowej PAU i <strong>PAN</strong> w Krakowie pod red.<br />

K. Grodziskiej, Katalog rycin Gabinetu Rycin PAU<br />

w Bibliotece Naukowej PAU i <strong>PAN</strong> w Krakowie.<br />

Szkoła niderlandzka XVI, XVII i XVIII w., część<br />

VII, Hendrick Goudt-Willem Hondius, autorstwa<br />

M. Adamskiej i J. Motyki oraz Katalog rękopisów<br />

Biblioteki Naukowej PAU i <strong>PAN</strong> w Krakowie.<br />

Sygnatury 7281-7780, autorstwa E. Danowskiej,<br />

J. M. Dziewulskiej, E. Knapek, B. Korniak,<br />

B. Sieraczyńskiej.<br />

W 2013 <strong>rok</strong>u przewidziane jest wydanie kolejnych<br />

tomów Katalogu rękopisów, Katalogu rycin,<br />

Rocznika Biblioteki.. oraz katalogu inkunabułów.<br />

Na wiosnę planowane jest otwarcie wystawy ry-<br />

– 217 –

---

cin ze zbiorów Biblioteki pt. Praca kobiety nigdy<br />

się nie kończy organizowanej wspólnie z Międzynarodowym<br />

Centrum Kultury w Krakowie.<br />

* 31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17<br />

( (12) 431-00-21, fax (12) 422-29-15<br />

: e-mail: biblioteka@pau.krakow.pl<br />

www.biblioteka.pau.krakow.pl<br />

Wyszczególnienie<br />

Samodzielne biblioteki <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u<br />

Księgozbiór w woluminach (w tys.)<br />

Razem<br />

Wydawnictwa<br />

zwarte<br />

Wydawnictwa<br />

periodyczne<br />

Zbiory specjalne<br />

(w jedn. ewid.)<br />

Udostępnianie<br />

zbiorów<br />

w ciągu <strong>rok</strong>u<br />

(w jedn. ewid.)<br />

Biblioteka Gdańska <strong>PAN</strong> 682,9 585,0 97,9 202 387 129 835 1)<br />

Biblioteka Kórnicka <strong>PAN</strong> 313,2 218,5 94,7 118 191 15 937<br />

Biblioteka Naukowa PAU<br />

i <strong>PAN</strong> w Krakowie<br />

552,1 206,1 346,0 169 815 11 403<br />

Ogółem 1548,2 1009,6 538,6 490 393 157 175<br />

1)<br />

w tym ok. 74 tys. wol. udostępnionych online na platformie Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej<br />

– 218 –

---

INNE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE POLSKIEJ AKADEMII NAUK<br />

Dom Pracy Twórczej „Mądralin”<br />

w Otwocku<br />

Dyrektor: Waldemar S<strong>za</strong>mreta<br />

Dom Pracy Twórczej „Mądralin” w <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong><br />

gościł wielu stałych klientów, jak również nawią<strong>za</strong>ł<br />

nowe kontakty. DPT zorganizował szkolenia<br />

dla różnych firm i instytucji (m.in. dla Fundacji<br />

Edukacji Społecznej, Stowarzyszenia „Szkoła Liderów”)<br />

oraz imprezy prywatne. DPT nawią<strong>za</strong>ł<br />

współpracę z organi<strong>za</strong>torami mistrzostw Polski<br />

w Karach Mazurowych, promujących pokazy<br />

mazura – tańca narodowego w czteroparowej<br />

formie salonowej – pod honorowym patronatem<br />

Polskiego Komitetu ds. UNESCO. Otoczenie malowniczej<br />

rzeki Świder, Mazowieckiego Parku<br />

Narodowego, jak również ciepła, domowa atmosfera<br />

<strong>za</strong>chęca do wypoczynku w tym miejscu.<br />

* 05-400 Otwock, ul. Mlądzka 1<br />

( / fax (22) 789-08-98, 779-22-64, 779-28-62<br />

: madralin@wp.pl<br />

www.madralin.pan.pl<br />

Dom Pracy Twórczej w Wierzbie<br />

Dyrektor: Jacek Zarzecki<br />

Dom Pracy Twórczej w Wierzbie jest położony<br />

na półwyspie u styku trzech jezior (Bełdany,<br />

Mikołajskie, Śniardwy), w sercu Puszczy Piskiej.<br />

Do <strong>za</strong>dań statutowych Domu należy: organi<strong>za</strong>cja<br />

i obsługa zjazdów, konferencji, sympozjów, seminariów<br />

naukowych i kursów szkoleniowych,<br />

wynajem sal konferencyjnych i pokoi gościnnych,<br />

organizowanie wypoczynku pracowników<br />

<strong>PAN</strong> i ich rodzin, świadczenie usług portowych<br />

i c<strong>za</strong>rterowych.<br />

Dom Pracy Twórczej w Wierzbie to centrum<br />

konferencyjne z profesjonalnym <strong>za</strong>pleczem szkoleniowym<br />

i wieloletnim doświadczeniem w organi<strong>za</strong>cji<br />

imprez dla firm. Do dyspozycji gości<br />

oddane są 2 sale konferencyjne wyposażone<br />

w nowoczesny sprzęt audiowizualny i bezprzewodowy<br />

dostęp do internetu. Więks<strong>za</strong> z sal mieści<br />

do 200 osób. Sale są klimatyzowane, istnieje<br />

też możliwość ich <strong>za</strong>ciemnienia. W <strong>2012</strong> r. Dom<br />

Pracy Twórczej zorganizował blisko 60 konferencji,<br />

zjazdów oraz innych imprez dla odbiorców<br />

indywidualnych i instytucjonalnych. Wśród odbiorców<br />

usług są instytucje Polskiej Akademii<br />

Nauk, jak również organy administracji państwowej,<br />

jednostki samorządu terytorialnego, firmy<br />

prywatne.<br />

Obiekt posiada ponad 120 miejsc noclegowych<br />

rozmieszczonych w 5 budynkach. Na terenie<br />

ośrodka znajduje się restauracja serwująca<br />

bogaty wybór dań kuchni regionalnej, staropolskiej<br />

oraz międzynarodowej, a w sezonie letnim<br />

również grill – bar nad jeziorem i sklep spożywczy.<br />

„Centrum Konferencyjne” to główny budynek<br />

DPT w Wierzbie. Mieści się w nim recepcja<br />

całego obiektu, restauracja, sale konferencyjne,<br />

oraz 17 pokoi, w tym pokoje rodzinne, pokoje<br />

o podwyższonym standardzie oraz apartament.<br />

„Domek Żółty” jest usytuowany na cyplu jeziora<br />

Bełdany, tuż przy przeprawie promowej i przystani<br />

„białej floty”. Jego położenie <strong>za</strong>pewnia widok<br />

z każdego pokoju na okalające jezioro, odległe<br />

o pięćdziesiąt metrów. W budynku znajduje się<br />

14 pokoi, w tym pokoje rodzinne oraz apartament<br />

z oddzielną sypialnią, kuchnią i tarasem.<br />

W „Domku Czerwonym” znajdują się 4 pokoje<br />

dwuosobowe (część z kominkami) oraz 2 apartamenty<br />

z kominkami i osobnymi sypialniami.<br />

„Chata Mazurska I” znajduje się w budynku położonym<br />

ok. 250 m od jeziora, do dyspozycji ma<br />

8 pokoi utrzymanych w wystroju regionalnym,<br />

w tym 1 rodzinny o podwyższonym standardzie.<br />

„Chata Mazurska II” ulokowana jest w budynku<br />

położonym ok. 250 m, gdzie znajduje się 7 pokoi<br />

w wystroju regionalnym. W <strong>2012</strong> r. <strong>PAN</strong><br />

Dom Pracy Twórczej w Wierzbie udzielił 12153<br />

noclegów 4703 gościom indywidualnym, w tym<br />

gościom <strong>za</strong>granicznym, wśród których była oficjalna<br />

delegacja Regionu Żupanii Splicko-Dal-<br />

– 219 –

---

matyńskiej z Chorwacji, który jest parterem województwa<br />

warmińsko-mazurskiego.<br />

Na terenie przystani w Wierzbie oddanych jest<br />

do użytku do 100 miejsc przy kei dla rezydentów<br />

oraz do 25 miejsc przy kejach gościnnych. W sezonie<br />

letnim na terenie portu funkcjonuje wypożyc<strong>za</strong>lnia<br />

sprzętu wodnego. W <strong>2012</strong> r. z postoju<br />

sezonowego skorzystało 130 jednostek, z postoju<br />

całorocznego – ponad 50 jednostek. Najwięcej<br />

klientów korzystało z postoju dobowego – ponad<br />

2400 razy. Goście DPT w Wierzbie korzystali<br />

także ze sprzętu rekreacyjnego będącego w posiadaniu<br />

jednostki.<br />

W <strong>2012</strong> r. w DPT w Wierzbie odbyła się po<br />

raz pierwszy impre<strong>za</strong> pod nazwą „Eco Life Mazury<br />

<strong>2012</strong>”, której udział wzięli aktorzy, muzycy,<br />

projektanci mody, mistrzowie świata w cukiernictwie.<br />

Po kilkuletniej przerwie odbyły się także<br />

regaty żeglarskie o Błękitną Wstęgę Jeziora Bełdany<br />

pod honorowym patronatem Prezesa <strong>PAN</strong><br />

prof. Michała Kleibera. W regatach wzięło udział<br />

ponad 29 jednostek. Dodatkowo Dom został włączony<br />

w Sieć Dziedzictwa Kulinarnego Warmii,<br />

Mazur i Powiśla oraz został uznany przez magazyn<br />

„Elle” <strong>za</strong> jeden z ośmiu najlepszych ośrodków<br />

na Mazurach.<br />

* Wierzba 7, 12-220 Wierzba<br />

( tel./fax (87) 423-16-19, kom. 505-081-552<br />

: e-mail: dyrektor@wierzba.com.pl<br />

www.wierzba.com.pl<br />

Dom Zjazdów i Konferencji w Jabłonnie<br />

Dyrektor: Magdalena Grzelecka<br />

W ramach <strong>za</strong>dań statutowych w <strong>za</strong>kresie upowszechniania<br />

osiągnięć nauki i kultury, w Domu<br />

Zjazdów i Konferencji zorganizowano 10 koncertów<br />

z cyklu „Pałacowe spotkania z muzyką”,<br />

między innymi koncert pamięci Krzysztofa Komedy,<br />

koncert „Con Arpeggione”, koncert pt.<br />

„Skrzypce – skrzypce”…Droga do skrzypiec<br />

współczesnych”, koncerty dla dzieci i inne koncerty<br />

oraz recitale. W Galerii Sztuki Współczesnej<br />

„Oranżeria” odbyło się 6 wystaw malarstwa<br />

i rysunku oraz prezentacja książki. Imprezy te<br />

cieszą się dużym <strong>za</strong>interesowaniem społeczności<br />

lokalnej oraz mieszkańców Wars<strong>za</strong>wy. Mają swoich<br />

stałych gości. Na koncertach i wernisażach<br />

bywa średnio ok. 350 osób. Wystawę odwied<strong>za</strong><br />

średnio ok. 400 osób. Odbył się Festiwal muzyczny<br />

im. Bogny Sokorskiej obejmujący 2 koncerty<br />

plenerowe. Celem merytorycznym przedsięwzięcia<br />

jest działanie na rzecz upowszechniania sztuki<br />

wokalnej jednej z najznakomitszych sopranistek<br />

koloraturowych, jaką była Bogna Sokorska,<br />

propagowanie jej dorobku artystycznego i pedagogicznego,<br />

kultywowanie pamięci, a także<br />

krzewienie kultury muzycznej w społeczeństwie<br />

polskim.<br />

We wrześniu <strong>2012</strong> r. Dom Zjazdów i Konferencji<br />

był po raz jedenasty lokalnym koordynatorem<br />

i organi<strong>za</strong>torem na swoim terenie<br />

„Wars<strong>za</strong>wskiego XVI Festiwalu Nauki”. Blisko<br />

pięćdziesięciu wystawców i współorgani<strong>za</strong>torów<br />

<strong>za</strong>prezentowało najnowsze osiągnięcia z różnych<br />

dziedzin nauki i techniki, m.in. biologii, medycyny,<br />

matematyki, chemii, sztuki, nauk o kulturze fizycznej<br />

i innych, pragnąc potwierdzić aktualność<br />

przewodniego hasła Festiwalu Nauki, że „brak<br />

inwestycji w naukę to inwestycja w ignorancję”.<br />

Podc<strong>za</strong>s tego święta nauki można było np.<br />

przejechać się elektrycznym pojazdem pac-car,<br />

poddać testom wydolnościowym, dowiedzieć się<br />

o praktycznych <strong>za</strong>stosowaniach fizyki i chemii.<br />

W Festiwalu Nauki w Jabłonnie uczestniczyło<br />

blisko 2000 gości.<br />

W ramach reali<strong>za</strong>cji projektu „Promocja Gminy<br />

Jabłonna” Dom Zjazdów i Konferencji współorganizował<br />

piknik z okazji Dnia Dziecka oraz<br />

Święto Gminy Jabłonna.<br />

Zespół pałacowo-parkowy tradycyjnie był<br />

otwarty i udostępniony do zwied<strong>za</strong>nia z przewodnikiem<br />

dla wszystkich chętnych. Opublikowano<br />

album „Pałac w Jabłonnie” – publikację<br />

o charakterze historycznym, bogato ilustrowaną<br />

zdjęciami współczesnymi oraz archiwalnymi.<br />

Tekst obejmuje dzieje zespołu pałacowo-parkowego<br />

począwszy od drugiej połowy XVIII wieku,<br />

gdy właścicielem został Michał Poniatowski, do<br />

1945 r., kiedy obiekt został przejęty przez Skarb<br />

Państwa.<br />

Kontynuowano działania sformułowane<br />

w strategiach marketingowych na lata 2002- <strong>2012</strong>.<br />

Głównym celem marketingowym Domu Zjazdów<br />

i Konferencji na <strong>rok</strong> <strong>2012</strong> było zwiększenie wy-<br />

– 220 –

---

sokości sprzedaży usług. Strategia pozwalająca<br />

na jego reali<strong>za</strong>cję oparta została na następujących<br />

<strong>za</strong>łożeniach: utrzymanie dotychc<strong>za</strong>sowych<br />

stałych klientów i poszer<strong>za</strong>nie ich grona, ciągła<br />

poprawa jakości świadczonych usług przy jednoczesnym<br />

poszukiwaniu nowych możliwości<br />

wykorzystania obiektów zespołu pałacowo-<br />

-parkowego (poszer<strong>za</strong>nie oferty), ugruntowanie<br />

i stałe promowanie dobrej marki, pozyskiwanie<br />

nowych klientów – dotarcie do nowych grup docelowych,<br />

wprowad<strong>za</strong>nie kolejnych programów<br />

lojalnościowych dla stałych klientów. W obs<strong>za</strong>rze<br />

działań promocyjnych stosowano głównie działania<br />

reklamowe. Informacje o działalności Domu<br />

Zjazdów i Konferencji ukazywały się w prasie<br />

lokalnej i ogólnopolskiej oraz w katalogach branżowych.<br />

Stale aktualizowany serwis internetowy<br />

www.palacjablonna.pl <strong>za</strong>wiera pełną ofertę usług<br />

oraz informacje o wydarzeniach kulturalnych<br />

i popularnonaukowych. Oferta Domu Zjazdów<br />

i Konferencji była publikowana na płatnych i bezpłatnych<br />

portalach internetowych.<br />

* 05-110 Jabłonna, ul. Modlińska 105<br />

( tel./fax (22) 774-48-62, 782-44-33, 782-54-61<br />

: e-mail: info@palacjablonna.pan.pl<br />

www.palacjablonna.pl<br />

Zakład Doświadc<strong>za</strong>lny Agrobiologii<br />

w Baranowie<br />

Dyrektor: dr inż. Henryk Jabłoński<br />

Zakład Doświadc<strong>za</strong>lny Agrobiologii Polskiej<br />

Akademii Nauk w Baranowie został utworzony<br />

1 lipca 1980 r. na mocy Decyzji Sekretar<strong>za</strong><br />

Naukowego Polskiej Akademii Nauk. Majątek<br />

Zakładu stanowiły <strong>za</strong>soby Państwowego Gospodarstwa<br />

Rolnego Baranowo przeka<strong>za</strong>nego Polskiej<br />

Akademii Nauk przez Ministra Rolnictwa.<br />

Na początku Zakład funkcjonował jako przedsiębiorstwo<br />

państwowe, a w styczniu 1992 r. został<br />

przekształcony w gospodarstwo pomocnicze<br />

Polskiej Akademii Nauk. Od 1 stycznia 2011 r.<br />

na podstawie Decyzji nr 40 i 43 Prezesa Polskiej<br />

Akademii Nauk z dnia 30 grudnia 2010 <strong>rok</strong>u Zakład<br />

funkcjonuje w strukturze Akademii jako inna<br />

jednostka organi<strong>za</strong>cyjna pod nazwą <strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong><br />

Nauk Zakład Doświadc<strong>za</strong>lny Agrobiologii<br />

w Baranowie, a nadzór nad jego działalnością<br />

sprawuje Kanclerz <strong>PAN</strong>.<br />

Zgodnie ze Statutem Zakładu nadanym Decyzją<br />

Nr 41/2011 Prezesa <strong>PAN</strong> z dnia 27 września<br />

2011 r. do <strong>za</strong>dań Zakładu należy: wykonywanie<br />

usług naukowo-badawczych w <strong>za</strong>kresie<br />

rolnictwa ekologicznego i ochrony środowiska;<br />

prowadzenie hodowli lokalnych ras zwierząt<br />

gospodarskich; prowadzenie produkcji roślinnej<br />

i przetwórstwa rolnego; odpłatne wykonywanie<br />

usług rolniczych i usług dla ludności.<br />

Obecnie Zakład gospodaruje na powierzchni<br />

1500 ha, gdzie uprawiane są zboża, rośliny przemysłowe<br />

i pastewne oraz prowadzona jest produkcja<br />

zwierzęca, tj. hodowla bydła mlecznego.<br />

Od 2010 r. prowadzony jest opas bydła mięsnego.<br />

W ramach PROW 2007-2013 realizowanych jest<br />

5 pakietów Programu Rolnośrodowiskowego tj.<br />

rolnictwo zrównoważone, ochrona gleb i wód<br />

(poplony ścierniskowe), ekstensywne użytkowanie<br />

łąk i pastwisk, ochrona lokalnych ras zwierząt<br />

(bydło ZB), ochrona siedlisk lęgowych ptaków.<br />

Działania te stanowią elementy wprowad<strong>za</strong>jące<br />

<strong>za</strong>sady gospodarowania zgodne z wymogami UE.<br />

W ramach współpracy z Instytutem Rozrodu<br />

Zwierząt i Badań Żywności <strong>PAN</strong> w Olsztynie<br />

prowadzone są badania nad doskonaleniem metod<br />

rozrodu i hodowli bydła oraz <strong>za</strong>sad żywienia.<br />

Po<strong>za</strong> tym Zakład <strong>za</strong>mier<strong>za</strong> uczestniczyć w projekcie<br />

produkcji energii ze źródeł odnawialnych<br />

poprzez zlokalizowanie na swoim terenie farmy<br />

wiatrowej oraz uruchomienie produkcji peletu<br />

z biomasy rolniczej.<br />

* 11-730 Mikołajki<br />

( (87) 421-30-12, 421-30-36, fax (87) 421-30-35<br />

: e-mail: pan.baranowo@interia.eu<br />

Zakład Doświadc<strong>za</strong>lny Gospodarki<br />

Stawowej w Gołyszu<br />

Dyrektor: dr n. rolniczych Mirosław Kuczyński<br />

Podstawą prawną działalności Zakładu są:<br />

decyzja nr 40/10 Prezesa <strong>PAN</strong> z dnia 30 grudnia<br />

2010 r., decyzja nr 43/2010 Prezesa <strong>PAN</strong> z dnia<br />

– 221 –

---

30 grudnia 2010 r., decyzja nr 40 Prezesa <strong>PAN</strong><br />

z dnia 27 września 2011 r. w sprawie nadania<br />

statutu, Statut oraz schemat organi<strong>za</strong>cyjny.<br />

W <strong>2012</strong> r. w Zakładzie trwały prace odtworzeniowe<br />

stad matecznych gatunków <strong>za</strong>rybieniowych<br />

(szczupak, sandacz, lin) oraz innych gatunków<br />

istotnych dla stawowej gospodarki rybackiej<br />

(amur biały, tołpyga biała).<br />

Zakład pozyskał środki finansowe z Programu<br />

Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora<br />

rybołówstwa i nadbrzeżnych obs<strong>za</strong>rów rybackich<br />

na lata 2007-2013”, w <strong>za</strong>kresie działania 2.2. „Rekompensaty<br />

wodno-środowiskowe”.<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym Zakład współorganizował<br />

konferencję regionalną „Aktualne<br />

problemy rybactwa w woj. śląskim” oraz X<br />

Regionalne Dni Rybactwa – imprezę cykliczną<br />

o znaczeniu regionalnym, z udziałem gości z kraju<br />

oraz Republiki Czeskiej.<br />

Zakład gościł uczestników szkolenia Powiatowych<br />

Lekarzy Weterynarii woj. śląskiego z udziałem<br />

Głównego Lekar<strong>za</strong> Weterynarii, nt. akwakultury<br />

i rybactwa. Dyrektor Zakładu poprowadził<br />

wykład „Akwakultura woj. śląskiego – s<strong>za</strong>nse<br />

i <strong>za</strong>grożenia”, a uczestnicy szkolenia zostali<br />

praktycznie <strong>za</strong>poznani z techniką <strong>za</strong>chowania<br />

dobrostanu ryb podc<strong>za</strong>s odłowu stawów. Zakład<br />

współpracował z Lokalną Grupą Rybacką „Żabi<br />

Kraj”, organizując 3 szkolenia dla samorządów<br />

lokalnych i przedstawicieli sektora rybackiego.<br />

Dyrektor Zakładu jest współautorem wydawnictwa<br />

monograficznego Rezerwat Łężczok<br />

– perła śląskiej przyrody, ARW Vectra, <strong>2012</strong>,<br />

w którym opracował rozdział „Gospodarka rybacka<br />

w rezerwacie”. Opracował również dla Regionalnej<br />

Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach<br />

ekspertyzę w sprawie planów ochronnych<br />

w <strong>za</strong>kresie rybactwa stawowego na obs<strong>za</strong>rze NA-<br />

TURA 2000 Dolina Górnej Wisły.<br />

* 43-520 Chybie, Zaborze ul. Kalinowa 2<br />

( (33) 856-15-43, 856-14-74, 857-21-27,<br />

fax (33) 858-92-92<br />

: e-mail: zdgs@golysz.pan.pl ,<br />

miroslaw.kuczynski@golysz.pan.pl<br />

www.golysz.pan.pl<br />

Zakład Doświadc<strong>za</strong>lny w Kórniku<br />

Dyrektor: mgr inż. ogrodnictwa Seweryn Waligóra<br />

Podstawa prawną działalności Zakładu są:<br />

Decyzja Nr 10 Sekretar<strong>za</strong> Naukowego <strong>PAN</strong><br />

z dnia 17 stycznia 1992 r., Decyzja Nr 40 Prezesa<br />

<strong>PAN</strong> z dnia 30 grudnia 2010 r., Decyzja Nr 43<br />

Prezesa <strong>PAN</strong> z dnia 30 grudnia 2010 r.<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym Zakład prowadzi<br />

działalność z <strong>za</strong>kresu szkółkarstwa roślin owocowych,<br />

ozdobnych, drzew alejowych („Szkółki<br />

Kórnickie”) oraz rolnictwa. Prowadzona jest od<br />

wielu lat hodowla drzew i krzewów.<br />

* 62-035 Kórnik, ul. Średzka 20<br />

( tel./fax (61) 817-01-55, 817-01-71<br />

kom. 502-665-160<br />

: e-mail: zdpankornik@neostrada.pl,<br />

szkolkikornickie@szkolkikornickie.pl<br />

Dom Rencisty im. Witolda Orłowskiego<br />

w Konstancinie<br />

Dyrektor: Jacek Szostakiewicz<br />

Z dniem 1 stycznia 2011 r. Dom Rencisty<br />

im. Witolda Orłowskiego funkcjonuje jako inna<br />

jednostka organi<strong>za</strong>cyjna <strong>PAN</strong> pod nazwą <strong>Polska</strong><br />

<strong>Akademia</strong> Nauk Dom Rencisty im. Witolda Orłowskiego<br />

w Konstancinie. Dom Rencisty jest<br />

placówką <strong>za</strong>pewniającą całodobową opiekę osobom<br />

niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub<br />

osobom w podeszłym wieku (posiada stosowne<br />

pozwolenie wojewody mazowieckiego z marca<br />

2010 <strong>rok</strong>u). Dom przeznaczony jest przede<br />

wszystkim dla członków <strong>PAN</strong> oraz byłych pracowników<br />

jednostek organi<strong>za</strong>cyjnych Akademii<br />

pobierających emeryturę lub rentę. Dom usytuowany<br />

jest w otoczeniu lasu wysokopiennego,<br />

pięknego ogrodu oraz parku z altaną, z dala od<br />

głównej arterii komunikacyjnej. W bliskim sąsiedztwie<br />

znajduje się nowo otwarta ścieżka zdrowia<br />

oraz placówki służby zdrowia – Szpital Kardiologii<br />

i Centrum Kompleksowej Rehabilitacji<br />

Ruchu. Dom <strong>za</strong>pewnia swoim pensjonariuszom<br />

miejsce <strong>za</strong>mieszkania wraz z wyżywieniem,<br />

– 222 –

---

świadczenie usług pielęgniarskich i lekarskich,<br />

udzielanie pomocy w czynnościach życiowych<br />

oraz w <strong>za</strong>łatwianiu spraw osobistych. Budynek<br />

składa się z trzech kondygnacji, przy czym na<br />

I i II piętrze znajdują się pokoje jednoosobowe<br />

z balkonami, gabinet rehabilitacyjny wyposażony<br />

w laser, alfatron oraz sprzęt rehabilitacyjny. Na<br />

parterze usytuowana jest kuchnia z przestronną<br />

jadalnią, świetlica ze sprzętem audio-wideo, pianinem<br />

i systemem nagłaśniającym, gabinet medyczno-<strong>za</strong>biegowy,<br />

recepcja oraz pomieszczenia<br />

biurowe. Dom Rencisty Akademii ma możliwość<br />

<strong>za</strong>pewnienia miejsc <strong>za</strong>mieszkania wraz z wyżywieniem<br />

dla 62 pensjonariuszy.<br />

Na koniec <strong>rok</strong>u sprawozdawczego w Domu<br />

Rencisty przebywało 42 pensjonariuszy. W <strong>2012</strong><br />

<strong>rok</strong>u wykonano remont elewacji Domu Rencisty<br />

z wymianą stolarki okienno-drzwiowej. Wykonano<br />

moderni<strong>za</strong>cję tarasów z podjazdami dla niepełnosprawnych.<br />

Zakupiono stację uzdatniania<br />

wody. Realizując potrzeby kulturalne, rekreacyjne<br />

i inne, zorganizowano m.in. koncerty muzyczne,<br />

wycieczki wyjazdowe, w tym do jednostek<br />

naukowych <strong>PAN</strong>, obchody świąt i uroczystości<br />

okolicznościowych, zwied<strong>za</strong>nie najbliższych<br />

okolic, spacery, wyjścia do kina, teatru, na wystawy,<br />

do muzeum.<br />

* 05-510 Konstancin-Jeziorna,<br />

ul. K. Chodkiewic<strong>za</strong> 3/5<br />

(/fax (22) 756-41-16<br />

: e-mail: domrencisty@dr.pan.pl<br />

www.dr.pan.pl<br />

Wars<strong>za</strong>wska Drukarnia Naukowa<br />

Dyrektor: Agata Makowska<br />

Wars<strong>za</strong>wska Drukarnia Naukowa (WDN)<br />

działa na rynku już od 65 lat, specjalizując się<br />

w produkcji książek i c<strong>za</strong>sopism naukowych.<br />

Drukarnia znana jest z wykonywania skomplikowanych<br />

składów dwułamowych <strong>za</strong>wierających<br />

wzory matematyczne, tabele, diagramy, tablice<br />

i wykresy. Dużą część produkcji stanowią teksty<br />

w językach obcych – angielskim, niemieckim,<br />

hiszpańskim, włoskim, francuskim i innych.<br />

Drukarnia dysponuje także zespołem wykwalifikowanych<br />

pracowników i <strong>za</strong>pewnia profesjonalną<br />

oprawę graficzną. WDN z powodzeniem<br />

łączy tradycyjną technikę offsetową z nowoczesną<br />

technologią cyfrową. Drukarnia inwestuje<br />

w nowe technologie, w ostatnich latach <strong>za</strong>kupiła<br />

trzy maszyny do druku cyfrowego kolorowego<br />

i c<strong>za</strong>rnego, na których realizuje zlecenia do formatu<br />

SRA3. WDN posiada maszyny do druku offsetowego<br />

do formatu B2. Własna introligatornia<br />

pozwala oprawiać książki w formie zeszytowej,<br />

frezowanej klejonej i szytej klejonej. W kooperacji<br />

drukarnia wykonuje także oprawę twardą <strong>za</strong>równo<br />

w oklejce, jak też w płótnie z tłoczeniami,<br />

foliami barwnymi i nadrukami wykonanymi techniką<br />

sitodrukową. Drukarnia dysponuje wykwalifikowaną,<br />

doświadczoną kadrą pracowników,<br />

którzy doradzą klientowi wybór odpowiedniej<br />

technologii. WDN dla swoich klientów wykonuje<br />

usługi kolportażu, świadczy też usługi dystrybucji<br />

– w sprzedaży posiada ponad 300 tytułów naukowych.<br />

Sprzedaż odbywa się z wykorzystaniem<br />

wielu kanałów dystrybucyjnych, m.in. poprzez<br />

sklep internetowy www.publikacje-naukowe.pl,<br />

www.wdnpan.pl, księgarnie i największe firmy<br />

dystrybucyjne na rynku. Do klientów drukarni należą<br />

jednostki organi<strong>za</strong>cyjne i naukowe Polskiej<br />

Akademii Nauk, wyższe uczelnie i inne instytucje<br />

w kraju i <strong>za</strong> granicą.<br />

* 00-656 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Śniadeckich 8<br />

( tel./fax (22) 628-87-77, 628-76-14<br />

: e-mail: a.makowska@wdnpan.pl,<br />

wdnpan@wdnpan.pl<br />

www.wdnpan.pl<br />

Zakład Działalności Pomocniczej<br />

w Wars<strong>za</strong>wie<br />

Dyrektor: Dariusz Walaszczyk<br />

Zakład administruje nieruchomościami<br />

będącymi własnością <strong>PAN</strong>: Pałacem Staszica<br />

w Wars<strong>za</strong>wie, Domem Młodego Naukowca<br />

w Wars<strong>za</strong>wie, domami mieszkalnymi w Wars<strong>za</strong>wie,<br />

domami mieszkalnymi w Jabłonnie, Górze<br />

i Kazuniu. Zakład prowadzi Dom Pracy Twórczej<br />

<strong>PAN</strong> w Juracie, który dysponuje 52 miejscami<br />

noclegowymi oraz dwiema salami konferencyj-<br />

– 223 –

---

no-szkoleniowymi mogącymi pomieścić po 40<br />

osób każda (www.jurata.pan.pl) oraz Dom Pracy<br />

Twórczej <strong>PAN</strong> w Świnoujściu, który dysponuje<br />

60 miejscami noclegowymi oraz salą konferencyjno-szkoleniową<br />

na 70 osób (www.dpt-swinoujscie.pl).<br />

Zakład świadczy również usługi na<br />

rzecz m.in. pracowników i byłych pracowników<br />

<strong>PAN</strong> w <strong>za</strong>kresie badań wstępnych, okresowych<br />

i kontrolnych oraz profilaktycznej opieki zdrowotnej.<br />

Zakład, administrując Pałacem Staszica,<br />

dysponuje 8 salami konferencyjnymi, w których<br />

odbywają się konferencje, sympozja, seminaria<br />

naukowe, posiedzenia Prezydium <strong>PAN</strong> oraz komitetów<br />

naukowych. W <strong>2012</strong> r. odbyło się 10<br />

koncertów fortepianowych z cyklu „<strong>PAN</strong> Chopin<br />

Salon Muzyczny w Pałacu Staszica” zorganizowanych<br />

wspólnie z Towarzystwem Przyjaźni<br />

Polsko-Francuskiej. W lutym <strong>2012</strong> r. została udostępniona<br />

fasada Pałacu Staszica na multimedialny<br />

pokaz telefonu Nokia. Wspólnie z Archiwum<br />

<strong>PAN</strong> w marcu <strong>2012</strong> r. zorganizowano wystawę<br />

„Zgierz spełnione pragnienie Staszica”. Zakład<br />

współorganizował IX edycję Nocy Muzeów<br />

w Wars<strong>za</strong>wie, III Wars<strong>za</strong>wski Piknik Archiwalny<br />

oraz organizował XVI Festiwal Nauki w Pałacu<br />

Staszica. W grudniu <strong>2012</strong> r. z okazji 60-lecia <strong>PAN</strong><br />

współorganizował uroczyste odsłonięcie tablicy<br />

pamiątkowej upamiętniającej przeka<strong>za</strong>nie historycznego<br />

gmachu Pałacu Staszica nauce polskiej.<br />

Udostępnił również fasadę Pałacu Staszica dla m.<br />

st. Wars<strong>za</strong>wy na wizuali<strong>za</strong>cję świąteczną.<br />

* 00-330 Wars<strong>za</strong>wa, ul. Nowy Świat 72<br />

( (22) 826-50-87, fax (22) 826-97-65<br />

: e-mail: secretariat@zdp.pan.pl<br />

www.zdp.pan.pl<br />

– 224 –

---

INNE PODMIOTY NADZOROWANE PRZEZ <strong>PAN</strong><br />

Fundacje<br />

Wraz z wejściem w życie z dniem 1 października<br />

2010 r. ustawy o Polskiej Akademii Nauk<br />

(Dz. U. Nr 96, poz. 619, ze. zm.) Prezes Polskiej<br />

Akademii Nauk przestał sprawować funkcję ministra<br />

właściwego ze względu na cele fundacji<br />

w następujących fundacjach: Fundacji im. Jadwigi<br />

i Janus<strong>za</strong> Supniewskich, Fundacji Centrum<br />

Medycyny, Fundacji Rozwoju Matematyki Polskiej,<br />

Fundacji Biblioteki Gdańskiej, Fundacji<br />

im. Prof. Manfreda Lachsa, Fundacji Promocji<br />

Prawa Europejskiego, Fundacji „Pro Scientia et<br />

Vita” oraz Fundacji Europejskiej Współpracy Naukowej.<br />

Fundacje te nadal działają na podstawie<br />

ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 <strong>rok</strong>u o fundacjach<br />

(Dz. U. Nr 46 z 1991 r., poz. 203 ze zm.) oraz statutów<br />

ustalonych przez fundatorów. Stosownie do<br />

ustalonych statutów działalność poszczególnych<br />

fundacji polegała m.in. na współpracy przy organi<strong>za</strong>cji<br />

wystaw, konferencji naukowych, prowadzeniu<br />

działalności wydawniczej i przyznawaniu<br />

nagród dla pracowników naukowych.<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk jest również fundatorem,<br />

bądź współfundatorem takich fundacji jak:<br />

Fundacja Pomocy Matematykom i Informatykom<br />

Niepełnosprawnym Ruchowo, której misją jest<br />

usamodzielnienie i poprawa jakości życia osób<br />

niepełnosprawnych, podniesienie jakości i zwiększenie<br />

<strong>za</strong>sięgu działań zwią<strong>za</strong>nych z aktywi<strong>za</strong>cją<br />

<strong>za</strong>wodową i społeczną osób niepełnosprawnych;<br />

Fundacja Krzewienia Nauk Systemowych, której<br />

celem Fundacji jest wspomagania rozpowszechnianie<br />

i krzewienie nauk systemowych; Fundacja<br />

Botaniki Polskiej, <strong>za</strong>kresem działania której jest<br />

promocja wydawnictw naukowych poprzez finansowanie<br />

i organizowanie działalności edytorskiej,<br />

popieranie rozwoju podstawowych badań naukowych<br />

w <strong>za</strong>kresie różnych dziedzin botaniki m.in.<br />

przez subsydiowanie badań, udzielanie stypendiów<br />

dla młodych pracowników i wybijających<br />

się studentów. W grudniu <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u swoją dzia-<br />

łalność <strong>za</strong>kończyła <strong>Polska</strong> Fundacja Upowszechniania<br />

Nauki.<br />

Spółki<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u <strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk posiadała<br />

udziały lub akcje w 10 spółkach, wśród których<br />

jedna znajdowała się w trakcie likwidacji,<br />

a działalność trzech była <strong>za</strong>wieszona. W dwóch<br />

spółkach <strong>PAN</strong> posiada 100% udziałów, w jednej<br />

97%, a w pozostałych poniżej 50% udziałów.<br />

Przedmiotem działania spółek jest sze<strong>rok</strong>o rozumiana<br />

działalność innowacyjno-wdrożeniowa polegająca<br />

na produkcji i sprzedaży wyrobów oraz<br />

usług opartych na wynikach prac badawczych<br />

wykorzystywanych w placówkach naukowych.<br />

Podstawową działalnością spółki Société Immobilere<br />

D.H.M. jest <strong>za</strong>rząd i eksploatacja budynku<br />

przy ulicy Lauriston 74 w Paryżu. Dom<br />

Handlowy Nauki Sp. z o. o. poprzez sieć swoich<br />

oddziałów zlokalizowanych w większych ośrodkach<br />

akademickich, takich jak Wars<strong>za</strong>wa, Poznań,<br />

Kraków, Szczecin i Łódź prowadzi dystrybucję<br />

sprzętu laboratoryjnego, aparatury naukowo-badawczej<br />

i diagnostyków medycznych. W ofercie<br />

handlowej posiada również sprzęt i akcesoria<br />

komputerowe. Przedmiotem działania Wrocławskiej<br />

Drukarni Naukowej sp. z o. o. jest sze<strong>rok</strong>o<br />

pojęte świadczenie usług poligraficznych, drukowanie<br />

oraz wydawanie książek. Spółka pracuje<br />

dla takich wydawnictw jak: Elsevire, PZWL,<br />

Wolters, PWN, Alfa Logis, Czytelnik.<br />

– 225 –

---

– 226 –

---

GOSPODAROWANIE NIERUCHOMOŚCIAMI <strong>PAN</strong><br />

Rok <strong>2012</strong> był dla Biura Gospodarowania Nieruchomościami<br />

<strong>rok</strong>iem dalszego wprowad<strong>za</strong>nia<br />

zmian w sposobie gospodarowania nieruchomościami.<br />

Biuro sprawuje bezpośredni nadzór nad<br />

gospodarowaniem nieruchomościami przejętymi<br />

po zlikwidowanych <strong>za</strong>kładach działalności<br />

pomocniczej oraz <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong> tymi nieruchomościami<br />

przy wsparciu administratorów – pracowników<br />

Kancelarii <strong>za</strong>trudnionych w terenie. Zarząd<strong>za</strong><br />

bezpośrednio nieruchomościami będącymi na<br />

stanie <strong>PAN</strong> – osoby prawnej, nieprzeka<strong>za</strong>nymi<br />

jednostkom organi<strong>za</strong>cyjnym Akademii. Nadzoruje<br />

i wspiera działalność <strong>za</strong>rządczą w nieruchomościach<br />

użyczonych instytutom lub oddanych<br />

w <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nie jednostkom nieposiadającym osobowości<br />

prawnej. Uprawnieni pracownicy Biura<br />

kontrolują prace inwestycyjne i remontowe oraz<br />

działania zwią<strong>za</strong>ne z gospodarowaniem nieruchomościami.<br />

Biuro przygotowuje dla Komisji ds. gospodarowania<br />

nieruchomościami informacje dotyczące<br />

wniosków o przeniesienie na rzecz instytutów<br />

praw do nieruchomości przysługujących<br />

Akademii, w tym: sprawd<strong>za</strong> kompletność wniosków,<br />

przedstawia informacje o stanie formalnoprawnym<br />

nieruchomości objętych wnioskami<br />

(na podstawie danych zgromadzonych w bazie<br />

nieruchomości), przygotowuje dodatkowe informacje<br />

o sposobie gospodarowania nieruchomościami<br />

(dzierżawy/najem) objętymi wnioskami.<br />

Przygotowuje także projekty decyzji tzw.<br />

„uwłaszczeniowych” Prezesa Akademii w tym<br />

<strong>za</strong>kresie. W <strong>2012</strong> r. Prezes <strong>PAN</strong> wydał decyzje<br />

o przeniesieniu praw do nieruchomości na rzecz<br />

4 instytutów.<br />

Biuro kompletowało dane niezbędne do<br />

ustalenia <strong>za</strong>sobu nieruchomości niezbędnych<br />

do reali<strong>za</strong>cji <strong>za</strong>dań statutowych Akademii oraz<br />

przeznaczonych na utworzenie rezerwy oraz sporządzenia<br />

wykazu nieruchomości przeznaczonych<br />

do odpłatnego zbycia bądź zrzeczenia się na rzecz<br />

Skarbu Państwa lub gmin. Obowiązek ustalenia<br />

<strong>za</strong>sobu i sporządzenia wykazu wynika z art. 70<br />

ust. 1 i 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. Przepisy<br />

wprowad<strong>za</strong>jące ustawy reformujące system<br />

nauki. Prowadzona i stale aktualizowana jest ba<strong>za</strong><br />

danych obejmująca nieruchomości, tak gruntowe,<br />

jak i budynkowe będące na stanie Akademii.<br />

W <strong>2012</strong> r. przeprowadzono sprzedaż nieruchomości<br />

na kwotę 1.445.861,47 zł, co stanowiło<br />

jedynie 15% planowanych przychodów z tego tytułu.<br />

Odzwierciedlało to ogólną tendencję na rynku<br />

sprzedaży nieruchomości (niestabilna sytuacja<br />

gospodarc<strong>za</strong>, ograniczenie inwestycji, ograniczenie<br />

w dostępie do kredytów). Mimo ogłoszeń<br />

o przetargach, nieruchomości Akademii wystawiane<br />

na sprzedaż nie znajdowały nabywców.<br />

Zrealizowano przychody z dzierżawy i wynajmu<br />

nieruchomości <strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nych bezpośrednio<br />

przez Akademię na kwotę 998.995,88 zł (81,6%<br />

<strong>za</strong>planowanych przychodów z tego tytułu). Należności<br />

na koniec <strong>2012</strong> r. z tytułu dzierżaw i najmu<br />

wyniosły 273.122,60 zł. Część należności<br />

udało się już odzyskać, w stosunku do innych<br />

prowadzone są postępowania windykacyjne.<br />

Biuro nadzorowało procesy inwestycyjne<br />

prowadzone w nieruchomościach Akademii<br />

a finansowane ze środków budżetowych na<br />

łączną kwotę 104.224,52 zł. Budowlane prace<br />

inwestycyjne dotyczyły obiektów siedziby Oddziału<br />

<strong>PAN</strong> w Krakowie oraz siedziby Oddziału<br />

<strong>PAN</strong> we Wrocławiu. W <strong>2012</strong> r. Biuro było również<br />

koordynatorem działań prowadzonych w ramach<br />

programu „System zielonych inwestycji”<br />

<strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nego przez Narodowy Fundusz Ochrony<br />

Środowiska i Gospodarki Wodnej. W ramach tego<br />

programu uzyskano wsparcie finansowe na prace<br />

termomoderni<strong>za</strong>cyjne w obiektach Domu Rencisty<br />

<strong>PAN</strong> oraz w Międzynarodowym Instytucie<br />

Biologii Molekularnej i Komórkowej. Na ten cel<br />

wydatkowano w <strong>2012</strong> r. kwotę 800.000 zł. Prace<br />

będą kontynuowane w 2013 r.<br />

– 227 –

---

– 228 –

---

DZIAŁALNOŚĆ UPOWSZECHNIAJĄCA NAUKĘ <strong>PAN</strong><br />

W <strong>2012</strong> r. Prezes <strong>PAN</strong> przeznaczył środki<br />

finansowe w wysokości 6,5 mln zł na reali<strong>za</strong>cję<br />

<strong>za</strong>dań z <strong>za</strong>kresu działalności upowszechniającej<br />

naukę (DUN). Decyzję o wysokości przyznanych<br />

środków na reali<strong>za</strong>cję poszczególnych <strong>za</strong>dań podjął<br />

właściwy Wiceprezes <strong>PAN</strong>, po <strong>za</strong>sięgnięciu<br />

opinii Komisji ds. działalności upowszechniającej<br />

naukę. Przy ocenie wniosków brano pod uwagę<br />

znaczenie wnioskowanych <strong>za</strong>dań dla działalności<br />

Polskiej Akademii Nauk, w szczególności upowszechniających<br />

jej dorobek, integracyjnych<br />

i promocyjnych, a także przyczyniających się do<br />

rozwoju edukacji i wzbogacania kultury narodowej.<br />

Przyznane środki finansowe zostały przeznaczone<br />

na reali<strong>za</strong>cję <strong>za</strong>dań z <strong>za</strong>kresu działalności<br />

eksperckiej, wydawniczej, działalności bibliotek,<br />

udostępniania dla nauki <strong>za</strong>sobów muzealnych<br />

i archiwalnych, tworzenia i utrzymania baz danych<br />

oraz upowszechniania osiągnięć nauki.<br />

Ekspertyzy, oceny i opinie naukowe<br />

Zgodnie ze złożonymi przez jednostki organi<strong>za</strong>cyjne<br />

<strong>PAN</strong> wnioskami, w <strong>2012</strong> r. planowano<br />

opracowanie 6 ekspertyz, zrealizowano 3.<br />

Ekspertyzy dotyczyły stanu działań w <strong>za</strong>kresie<br />

ochrony języka polskiego w latach 2010-2011,<br />

polszczyzny publicznej oraz klasyfikacji nazw<br />

<strong>za</strong>wodów i specjalności. Były one przygotowane<br />

przez Radę Języka Polskiego i miały realny<br />

wpływ na dbałość o język polski w życiu społecznym.<br />

Odbiorcami ekspertyz były między innymi<br />

urzędy centralne (Sejm i Senat RP, Ministerstwo<br />

Kultury i Dziedzictwa Narodowego), instytucje<br />

państwowe (w szczególności Urząd Ochrony<br />

Konkurencji i Konsumentów, Najwyżs<strong>za</strong> Izba<br />

Kontroli, Centralna Komisja Eg<strong>za</strong>minacyjna,<br />

urzędy stanu cywilnego).<br />

Zadania wydawnicze<br />

W <strong>2012</strong> r. planowano reali<strong>za</strong>cję 128 <strong>za</strong>dań<br />

wydawniczych, ostatecznie zrealizowano 109.<br />

<strong>Akademia</strong> kontynuowała utrzymanie ciągłości<br />

ukazywania się niskonakładowych, najważniejszych<br />

w danych specjalnościach naukowych<br />

serii wydawniczych (np. „Prace Komitetu Nauk<br />

Etnologicznych”, „Prace Komitetu Nauk Prai<br />

Protohistorycznych”). <strong>Akademia</strong> wydała także<br />

c<strong>za</strong>sopisma uwzględniane przez Ministerstwo<br />

Nauki Szkolnictwa Wyższego w ocenach parametrycznych<br />

jednostek, jak również znajdujące się<br />

na tzw. liście filadelfijskiej (np. „Acta Geologica<br />

Polonica”, „Archives of Environmental Protection”,<br />

„Archives of Metallurgy and Materials”<br />

oraz na liście ERIH (np.: „Przegląd Filozoficzny”,<br />

„Zagadnienia Naukoznawstwa”). Wymienione<br />

serie wydawnicze i c<strong>za</strong>sopisma to publikacje ukazujące<br />

się w języku polskim i językach obcych,<br />

o charakterze naukowym i popularnonaukowym,<br />

prezentujące osiągnięcia i problemy pojawiające<br />

się w danej dyscyplinie naukowej, obrazujące<br />

powią<strong>za</strong>nia nauki z procesami gospodarczymi,<br />

wskazujące kierunki współpracy międzynarodowej,<br />

udostępniające informacje o działalności<br />

Akademii, a także promujące jej wizerunek.<br />

W ramach tego <strong>za</strong>dania <strong>Akademia</strong> kontynuowała<br />

proces umieszc<strong>za</strong>nia c<strong>za</strong>sopism naukowych <strong>PAN</strong><br />

na wspólnej platformie i udostępniania ich treści<br />

poprzez Internet prenumeratorom z całego świata.<br />

Zadania z <strong>za</strong>kresu działalności bibliotek<br />

W <strong>2012</strong> r. zrealizowano 14 <strong>za</strong>dań z <strong>za</strong>kresu<br />

działalności bibliotek. Przyznane środki finansowe<br />

zostały przeznaczone w szczególności na konserwację<br />

zbiorów, ich archiwi<strong>za</strong>cję i digitali<strong>za</strong>cję<br />

poprzez mikrofilmowanie i <strong>za</strong>pis cyfrowy. Archiwum<br />

<strong>PAN</strong> w Wars<strong>za</strong>wie kontynuowało opracowanie<br />

komputerowej bazy danych księgozbioru<br />

Biblioteki Archiwum. Biblioteka Gdańska przeprowadziła<br />

konserwację kodeksu rękopiśmiennego<br />

Kronika Wielkich Mistrzów Krzyżackich<br />

z XVI wieku. Biblioteka Kórnicka m.in. <strong>za</strong>kupiła<br />

rękopisy, stare i nowe druki o charakterze naukowym<br />

zgodnym z profilem humanistycznym<br />

Biblioteki. Centrum Badań Historycznych <strong>PAN</strong><br />

w Berlinie <strong>za</strong>kupiło nowe książki i c<strong>za</strong>sopisma<br />

naukowe z dziedziny historii Polski, Niemiec<br />

i stosunków polsko-niemieckich.<br />

– 229 –

---

Udostępnianie dla nauki <strong>za</strong>sobów muzealnych<br />

i archiwalnych<br />

W <strong>2012</strong> r. zrealizowano 5 <strong>za</strong>dań z <strong>za</strong>kresu<br />

udostępniania dla nauki <strong>za</strong>sobów muzealnych<br />

i archiwalnych. W ramach przyznanych środków<br />

Archiwum <strong>PAN</strong> opracowało kolekcję fotografii<br />

dotyczącą nauki polskiej. Archiwum Nauki <strong>PAN</strong><br />

i PAU zdigitalizowało fotografie z wybranych<br />

spuścizn oraz archiwaliów z zespołu Polskiej<br />

Akademii Umiejętności. Muzeum Ziemi <strong>PAN</strong><br />

kontynuowało prace konserwacyjne i <strong>za</strong>bezpiec<strong>za</strong>jące<br />

okazy z kolekcji muzealnych bursztynu,<br />

paleobotanicznych, paleozoologicznych oraz skał<br />

i minerałów, które zostały przeniesione do Centralnego<br />

Magazynu Zbiorów. Muzeum w <strong>2012</strong> r.<br />

kontynuowało także opracowanie dokumentacji<br />

źródłowej kolekcji archiwalnych i muzealnych.<br />

Tworzenie i utrzymanie baz danych<br />

Przyznane w <strong>2012</strong> r. środki finansowe na reali<strong>za</strong>cję<br />

6 <strong>za</strong>dań z <strong>za</strong>kresu tworzenia i utrzymania<br />

baz danych zostały przeznaczone na kontynuację<br />

opracowania i uzupełniania bazy SEZAM i IZA,<br />

opracowanie, wykonanie i wdrożenie bazy danych<br />

zdigitalizowanych fotografii, rozbudowanie<br />

i powiększenie poprzez katalogowanie<br />

bazy VTLS-VIRTUA oraz <strong>za</strong>kup bazy danych<br />

z <strong>za</strong>kresu prawa, wydawnictw ciągłych (ISSN,<br />

EBSCO) i encyklopedycznych (Encyclopaedia<br />

Britannica) w Bibliotece Gdańskiej <strong>PAN</strong>. Stacja<br />

<strong>PAN</strong> w Wiedniu kontynuowała rozbudowę informatycznej<br />

bazy danych „Polonika w archiwach<br />

austriackich”. Ponadto pokryto koszty przygotowania<br />

i prowadzenia c<strong>za</strong>sopisma „The Central<br />

European Journal of Social Science and Humanities”<br />

w wersji elektronicznej.<br />

UPOWSZECHNIANIE OSIĄGNIĘĆ NAUKI<br />

Konferencje<br />

W <strong>2012</strong> r. zorganizowano 193 konferencje<br />

z planowanych 218. W organizowaniu większości<br />

konferencji uczestniczyły komitety naukowe <strong>PAN</strong><br />

wspólnie z placówkami naukowymi, szkołami<br />

wyższymi i stowarzyszeniami naukowymi. Przyznane<br />

środki zostały wykorzystane głównie na<br />

opłacenie kosztów organi<strong>za</strong>cyjnych, opracowanie<br />

i druk materiałów konferencyjnych oraz pokrycie<br />

kosztów udziału <strong>za</strong>proszonych wykładowców.<br />

Konferencje dofinansowane przez <strong>PAN</strong> dotyczyły<br />

<strong>za</strong>gadnień ważnych <strong>za</strong>równo dla nauki<br />

polskiej, jak też istotnych z punktu widzenia<br />

problemów życia społecznego. Komitet Zdrowia<br />

Publicznego <strong>PAN</strong> zorganizował konferencję<br />

poświęconą chorobom serca i naczyń, które pozostają<br />

głównym <strong>za</strong>grożeniem dla zdrowia Polaków,<br />

będąc najczęstszą przyczyną umieralności w kraju.<br />

Wydarzenie miało na celu podniesienie rangi<br />

zdrowia publicznego wśród społeczeństwa oraz<br />

promowanie zdrowego stylu życia. Konferencja<br />

Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej<br />

<strong>PAN</strong> dotyczyła dylematów współczesnego rynku<br />

pracy. Przedstawiono problemy funkcjonowania<br />

rynku pracy oraz potrzebę dostosowania go do<br />

struktur europejskich. Konferencje Oddziału <strong>PAN</strong><br />

w Lublinie podejmowały tematy zwią<strong>za</strong>ne z wykorzystaniem<br />

<strong>za</strong>sobów przyrody przez człowieka<br />

oraz wpływem globalnego ocieplenia na wzrost<br />

i rozwój roślin uprawnych.<br />

Podc<strong>za</strong>s konferencji zorganizowanych przez<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Poznaniu, dotyczących przede<br />

wszystkim ważnych kwestii zdrowotnych społeczeństwa,<br />

porus<strong>za</strong>no m.in. tematy zwią<strong>za</strong>ne<br />

z profilaktyką, wczesnym wykrywaniem oraz<br />

rehabilitacją chorych na raka płuc. Szczególną<br />

uwagę zwrócono na metody diagnostyczne, które<br />

pozwalają wykryć raka płuc we wczesnym stadium<br />

oraz na ich skuteczność w oparciu o dane<br />

kliniczne. Omówiono także <strong>za</strong>gadnienia diagnostyki,<br />

profilaktyki oraz postępowania terapeutycznego<br />

w dysfunkcjach narządu ruchu u dzieci<br />

i młodzieży. W ramach tej problematyki przedstawiono<br />

m.in. wykorzystanie czynności elektrycznej<br />

mięśni i nerwów obwodowych w diagnostyce<br />

dzieci z wadami postawy ciała, prewencji<br />

i postępowania korekcyjnego <strong>za</strong>burzeń postawy<br />

ciała oraz problemu socjali<strong>za</strong>cji w kontekście<br />

gotowości dzieci i młodzieży do podejmowania<br />

aktywności ruchowej.<br />

Stacja Naukowa <strong>PAN</strong> w Wiedniu zorganizowała<br />

konferencję „Stojący z boku i dotknięci.<br />

Aspekty postrzegania i doświadc<strong>za</strong>nia obozów<br />

koncentracyjnych w c<strong>za</strong>sie drugiej wojny światowej<br />

i po jej <strong>za</strong>kończeniu” poświęconą historii<br />

– 230 –

---

i postrzeganiu obozów koncentracyjnych przez<br />

więźniów i ludność mieszkającą w ich pobliżu.<br />

Zwrócono też uwagę na stan muzeów mieszczących<br />

się w budynkach byłych hitlerowskich obozów<br />

koncentracyjnych oraz na perspektywy ich<br />

dalszego funcjonowania. Tematem konferencji<br />

przygotowanej przez Centrum Badań Historycznych<br />

<strong>PAN</strong> w Berlinie był „Konflikt i rywali<strong>za</strong>cja:<br />

Polsko-niemiecka historia w<strong>za</strong>jemnych oddziaływań<br />

w piłce nożnej”, nawiązujący do Mistrzostw<br />

Europy w Piłce Nożnej Euro <strong>2012</strong>.<br />

Wystawy<br />

W <strong>2012</strong> r. zorganizowano 15 wystaw, które<br />

miały na celu <strong>za</strong>poznanie odbiorców z różnych<br />

kręgów społecznych z najciekawszymi kolekcjami<br />

przyrodniczymi oraz <strong>za</strong>sobami muzealnymi<br />

zgromadzonymi przez jednostki <strong>PAN</strong>. Przygotowane<br />

wystawy charakteryzowały się wysokim<br />

poziomem merytorycznym, atrakcyjnością<br />

tematyki oraz wysokimi walorami edukacyjnymi.<br />

Ogród Botaniczny <strong>PAN</strong> <strong>za</strong>prezentował cykle<br />

wystaw przyrodniczych, w tym malarstwa<br />

i fotografii oraz ekspozycje roślin żywych, m.in.<br />

„Ziemia – środowisko – rośliny”, „Rośliny w życiu<br />

człowieka”. Wystawy cieszyły się dużym <strong>za</strong>interesowaniem<br />

zwied<strong>za</strong>jących. W Galerii Sztuki<br />

Współczesnej „Oranżeria” Domu Zjazdów i Konferencji<br />

<strong>PAN</strong> w Jabłonnie odbyły się wystawy<br />

prezentujące osiągnięcia współczesnych artystów,<br />

m.in. Alojzego Balcer<strong>za</strong>ka, Rys<strong>za</strong>rda Sekuły.<br />

Podc<strong>za</strong>s wystawy Wydziału I Nauk Humanistycznych<br />

i Społecznych <strong>PAN</strong> poka<strong>za</strong>no niezwykle<br />

r<strong>za</strong>dkie przedmioty z epoki neolitu odnalezione<br />

w ostatnim c<strong>za</strong>sie w okolicach Sandomier<strong>za</strong>,<br />

a <strong>za</strong>proponowana forma wystawy (objazdowa)<br />

w istotny sposób upowszechniła tematykę badań<br />

archeologicznych. Archiwum Nauki <strong>PAN</strong> i PAU<br />

przygotowało ekspozycję prezentującą sylwetki<br />

ludzi <strong>za</strong>służonych dla nauki polskiej. Podkreślono<br />

walory gromadzonych w spuściznach archiwaliów<br />

dotyczących nie tylko pracy naukowej, ale<br />

również osobistych <strong>za</strong>interesowań i życia rodzinnego<br />

tych osób.<br />

W ramach obchodów 60-lecia <strong>PAN</strong>, w maju,<br />

podc<strong>za</strong>s obrad Zgromadzenia Ogólnego <strong>PAN</strong>,<br />

w Ogrodzie Botanicznym <strong>PAN</strong> odbył się panel<br />

naukowy na temat historii i teraźniejszości Akademii<br />

oraz osiągnięć wybranych jednostek <strong>PAN</strong>.<br />

Wydarzeniu towarzyszyło sześć wystaw tematycznych<br />

oraz prezentacje plakatowe ponad 50<br />

instytutów naukowych <strong>PAN</strong> pod wspólnym tytułem:<br />

„Osiągnięcia jednostek <strong>PAN</strong>”. Gabinet Prezesa<br />

zlecił przygotowanie wystaw wybranym jednostkom<br />

Akademii: Archiwum Nauki <strong>PAN</strong> i PAU<br />

– wystawę „Tuż nad ziemią. Świat widziany<br />

oc<strong>za</strong>mi entomologa”; Bibliotece Gdańskiej <strong>PAN</strong><br />

– „Ze zbiorów specjalnych Biblioteki Gdańskiej”;<br />

Instytutowi Systematyki i Ewolucji Zwierząt <strong>PAN</strong><br />

oraz Muzeum Przyrodniczemu – „Ewolucja i bioróżnorodność<br />

stawonogów”; Instytutowi Biochemii<br />

i Biofizyki <strong>PAN</strong> oraz Zakładowi Biologii<br />

Antarktyki – „Przyroda Antarktyki”; Instytutowi<br />

Paleobiologii <strong>PAN</strong> – „Smok wawelski – drapieżny<br />

dino<strong>za</strong>ur”; Instytutowi Archeologii i Etnologii<br />

<strong>PAN</strong> – „Wykopaliska w Bodzi”. Instytut Ogrodnictwa<br />

w Skierniewicach przygotował wystawę<br />

„Nauka a praktyka wydawnic<strong>za</strong>”. Komitet Nauk<br />

Geologicznych <strong>PAN</strong> poka<strong>za</strong>ł „Mioceńskie frutti di<br />

mare”, a wśród nich m.in. dotychc<strong>za</strong>s niewystawiane<br />

okazy fauny mioceńskiej z historycznych<br />

kolekcji muzealnych. Wystawa miała charakter<br />

popularnonaukowy i cieszyła się dużym <strong>za</strong>interesowaniem,<br />

zwłaszc<strong>za</strong> podc<strong>za</strong>s Nocy Muzeów.<br />

Inne <strong>za</strong>dania<br />

Zadania Akademii z <strong>za</strong>kresu sze<strong>rok</strong>o rozumianej<br />

promocji i upowszechniania nauki, wykonane<br />

w <strong>2012</strong> r. adresowane były <strong>za</strong>równo do<br />

środowisk naukowych, jak i sze<strong>rok</strong>ich kręgów<br />

społecznych. Oprócz <strong>za</strong>dań omówionych powyżej,<br />

zrealizowano przedsięwzięcia promocyjne<br />

o nieco innym charakterze. Między innymi był<br />

to cykl wywiadów z nestorami filozofii polskiej,<br />

mających na celu audiowizualne uwiecznienie<br />

najwybitniejszych przedstawicieli polskiej filozofii<br />

starszego pokolenia i upowszechnienie ich<br />

osiągnięć naukowych. W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

<strong>za</strong>prezentowano sylwetkę prof. Andrzeja Gregorczyka.<br />

Wywiady udostępniono nieodpłatnie <strong>za</strong><br />

pośrednictwem serwisu internetowego Komitetu<br />

Nauk Filozoficznych <strong>PAN</strong>, co umożliwiło sze<strong>rok</strong>i<br />

kontakt z użytkownikami Internetu, przyczyniając<br />

się do populary<strong>za</strong>cji nauk filozoficznych. Rada<br />

Upowszechniania Nauki zorganizowała po raz<br />

kolejny spotkania w ramach Uniwersytetu Dzieci<br />

– 231 –

---

i Letnich Spotkań z Nauką. Dzięki takim inicjatywom,<br />

dzieci pochodzące z różnych środowisk<br />

otrzymują s<strong>za</strong>nse zdobywania wiedzy poprzez<br />

udział w ciekawych wykładach i warsztatach.<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Poznaniu zorganizował przy<br />

współpracy z Instytutem Genetyki Człowieka<br />

<strong>PAN</strong> i Instytutem Chemii Bioorganicznej <strong>PAN</strong><br />

kolejną, czwartą już edycję „Tygodnia Mózgu”<br />

w ramach obchodów Światowego Tygodnia<br />

Mózgu. Przedsięwzięcie miało na celu przede<br />

wszystkim populary<strong>za</strong>cję w społeczeństwie wiedzy<br />

na temat najnowszych wyników badań mózgu<br />

oraz układu nerwowego, a także budowanie<br />

społecznej świadomości na temat zdrowia psychicznego.<br />

<strong>Akademia</strong> i Towarzystwo Naukowe<br />

Wars<strong>za</strong>wskie tradycyjnie zorganizowały wykłady<br />

popularnonaukowe z cyklu „Wszechnica”.<br />

Były one przeznaczone głównie dla odbiorców<br />

<strong>za</strong>wodowo niezwią<strong>za</strong>nych z nauką. <strong>Akademia</strong><br />

<strong>za</strong>prosiła w charakterze wykładowców wielu<br />

wybitnych uczonych, a wśród nich prof. Klausa<br />

Hahlbrocka, byłego wiceprezydenta Towarzystwa<br />

Maxa Plancka, prof. Andrzeja Januszewic<strong>za</strong> z Instytutu<br />

Kardiologii w Wars<strong>za</strong>wie, prof. Marka<br />

Jeżabka z Instytutu Fizyki Jądrowej <strong>PAN</strong>.<br />

Odbyły się „Warsztaty Biologii Ewolucyjnej”<br />

Komitetu Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej<br />

<strong>PAN</strong> – coroczne spotkanie, którego celem jest<br />

integracja środowiska naukowego <strong>za</strong>jmującego<br />

się tematyką biologii ewolucyjnej, przedstawienie<br />

najnowszych kierunków w tej dziedzinie studentom,<br />

doktorantom i doświadczonym badaczom.<br />

W ramach populary<strong>za</strong>cji wiedzy o morzu i rozwoju<br />

edukacji morskiej Komitet Badań Mor<strong>za</strong><br />

<strong>PAN</strong> przygotował pokaz (wraz z bezpośrednim<br />

udziałem uczestników) na temat skutków wprowad<strong>za</strong>nia<br />

do środowiska morskiego <strong>za</strong>nieczyszczeń<br />

spowodowanych działalnością gospodarczą<br />

człowieka. Komitet Astronomii <strong>PAN</strong> był współorgani<strong>za</strong>torem<br />

ogólnopolskiej Olimpiady Astronomicznej.<br />

Stacja Naukowa <strong>PAN</strong> w Wiedniu kontynuowała<br />

rozpoczęty w 2011 r. cykl „Wykłady<br />

Kopernikańskie” promujący osiągnięcia nauki<br />

polskiej. Zaprezentowano dziesięć wykładów<br />

znakomitych polskich uczonych reprezentujących<br />

różne dyscypliny naukowe, m.in. archeologię,<br />

historię sztuki, historię i literaturę. Istotą<br />

„Wykładów Kopernikańskich” jest populary<strong>za</strong>cja<br />

po<strong>za</strong> granicami kraju osiągnięć polskiej nauki<br />

i kultury oraz jej wybitnych reprezentantów.<br />

Centrum Badań Historycznych <strong>PAN</strong> w Berlinie<br />

zorganizowało kolejne Seminarium naukowe<br />

„Klaus-Zernack-Colloquium” mające na celu<br />

wymianę doświadczeń naukowców różnych<br />

pokoleń i narodowości oraz dyskusję na temat<br />

realizowanych przez nich projektów. W <strong>2012</strong> r.<br />

Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong><br />

opublikowało wydawnictwa stanowiące grupę<br />

w<strong>za</strong>jemnie uzupełniających się tytułów, zróżnicowanych<br />

ze względu na przedmiot i cel przekazu<br />

oraz odbiorców, do których były adresowane.<br />

Wydawnictwa naukowe, popularnonaukowe<br />

i upowszechniające naukę <strong>PAN</strong><br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym wydano kolejne<br />

numery kwartalnika „Nauka” – c<strong>za</strong>sopisma<br />

naukowego (ukazuje się od 1953 <strong>rok</strong>u), które jest<br />

adresowane do całego środowiska naukowego<br />

oraz wszystkich osób <strong>za</strong>interesowanych bieżącymi<br />

problemami nauki i szkolnictwa wyższego.<br />

W kwartalniku drukowane są prace oryginalne,<br />

przeglądowe, a także opracowania obejmujące<br />

aktualne <strong>za</strong>gadnienia różnych dziedzin nauki.<br />

Artykuły publikowane w kwartalniku podlegają<br />

opiniowaniu. Kwartalnik jest wydawany w języku<br />

polskim i <strong>za</strong>wiera streszczenia w języku angielskim.<br />

Znajduje się na liście punktowanych<br />

c<strong>za</strong>sopism naukowych MNiSW (6 punktów).<br />

Odbiorcami kwartalnika są między innymi krajowi<br />

członkowie <strong>PAN</strong>, jednostki naukowe i organi<strong>za</strong>cyjne<br />

Akademii, archiwa i biblioteki, resorty,<br />

media. Jest dostępny również na stronie internetowej<br />

<strong>PAN</strong>. Wydawcą jest Biuro Upowszechniania<br />

i Promocji Nauki <strong>PAN</strong>.<br />

Uka<strong>za</strong>ły się kolejne numery kwartalnika<br />

„ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii<br />

Nauk” (wydawany od 2004 r., w polskiej i angielskiej<br />

wersji językowej), magazynu popularnonaukowego<br />

prezentującego wybrane osiągnięcia<br />

uczonych oraz jednostek naukowych <strong>PAN</strong>.<br />

Odbiorcami kwartalnika są krajowi i <strong>za</strong>graniczni<br />

członkowie <strong>PAN</strong>, jednostki naukowe <strong>PAN</strong> w kraju<br />

i <strong>za</strong> granicą, polskie i <strong>za</strong>graniczne placówki<br />

naukowe i wyższe uczelnie, parlamentarzyści, archiwa<br />

i biblioteki, media. Kwartalnik ma własną<br />

stronę www i jest również dostępny na stronie<br />

– 232 –

---

internetowej <strong>PAN</strong>. Wydawcą jest Biuro Upowszechniania<br />

i Promocji Nauki <strong>PAN</strong>.<br />

Wydano „Annual Report <strong>2012</strong>” – raport<br />

roczny w języku angielskim będący uzupełnieniem<br />

„Sprawozdania” z działalności <strong>PAN</strong>. Publikacja<br />

ukazuje się od 12 lat, jest również dostępna<br />

na stronie internetowej <strong>PAN</strong>. Prezentuje<br />

najważniejsze osiągnięcia naukowe i wydarzenia<br />

z życia Polskiej Akademii Nauk w <strong>rok</strong>u sprawozdawczym<br />

oraz wybrane informacje statystyczne.<br />

„Annual Report” jest adresowany głównie do<br />

członków <strong>za</strong>granicznych <strong>PAN</strong>, <strong>za</strong>granicznych<br />

akademii nauk oraz instytucji równorzędnych,<br />

z którymi <strong>PAN</strong> utrzymuje kontakty. Wydawcą jest<br />

Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong>.<br />

W „Sprawozdaniu 2011” – raporcie rocznym<br />

z działalności Polskiej Akademii Nauk – opublikowano<br />

wybrane, ważniejsze wyniki badań<br />

naukowych (najistotniejsze z punktu widzenia<br />

rozwijanych dyscyplin) oraz działalności naukowo-organi<strong>za</strong>cyjnej<br />

uzyskane w 2011 r. przez<br />

jednostki organi<strong>za</strong>cyjne <strong>PAN</strong> prowadzące działalność<br />

naukową. Informacja ta została przedstawiona<br />

na tle i w ścisłym powią<strong>za</strong>niu z systemem<br />

organi<strong>za</strong>cji badań naukowych w <strong>PAN</strong> oraz działalnością<br />

korporacji, a także w kontekście efektów<br />

uczestnictwa w krajowych i międzynarodowych<br />

przedsięwzięciach naukowych. „<strong>Sprawozdanie</strong>”<br />

stanowi (od 1953 r.) kwintesencję rocznej pracy<br />

Akademii. W istotny sposób wspomaga badania<br />

naukoznawcze, a także formułowanie przez <strong>za</strong>interesowane<br />

instytucje i resorty ocen i opinii<br />

zwią<strong>za</strong>nych z działalnością <strong>PAN</strong>. Publikację<br />

przeka<strong>za</strong>no członkom korporacji i jednostkom<br />

organi<strong>za</strong>cyjnym <strong>PAN</strong>, a także krajowym i <strong>za</strong>granicznym<br />

bibliotekom naukowym, towarzystwom<br />

naukowym, sejmowym i senackim komisjom,<br />

urzędom centralnym. „<strong>Sprawozdanie</strong>”, zgodnie<br />

z obowiązkiem nałożonym przez ustawę o <strong>PAN</strong>,<br />

zostało <strong>za</strong>twierdzone przez Zgromadzenie Ogólne<br />

<strong>PAN</strong> we wrześniu <strong>2012</strong> r., a następnie przedłożone<br />

przez Prezesa <strong>PAN</strong> najwyższym władzom<br />

państwowym. Pełny tekst „Sprawozdania” uka<strong>za</strong>ł<br />

się w wersji elektronicznej na stronie internetowej<br />

<strong>PAN</strong>, a także został udostępniony na nośniku<br />

(płyta CD). W pracę nad „<strong>Sprawozdanie</strong>m 2011”<br />

zostały <strong>za</strong>angażowane jednostki naukowe <strong>PAN</strong>,<br />

jednostki korporacji <strong>PAN</strong> (wydziały, komitety),<br />

a także biura i zespoły w Kancelarii <strong>PAN</strong>, które<br />

przygotowały oryginalne materiały źródłowe.<br />

Wydawcą jest Biuro Upowszechniania i Promocji<br />

Nauki <strong>PAN</strong>.<br />

W związku z obchodami 60-lecia Polskiej<br />

Akademii Nauk uka<strong>za</strong>ła się publikacja „Tradycja<br />

– współczesność – przyszłość. Refleksje jubileuszowe<br />

1952-<strong>2012</strong>” przygotowana przez Gabinet<br />

Prezesa i Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki<br />

<strong>PAN</strong>, na podstawie materiałów opracowanych<br />

i udostępnionych przez członków <strong>PAN</strong>, instytuty<br />

naukowe <strong>PAN</strong> oraz we współpracy z Archiwum<br />

<strong>PAN</strong> w Wars<strong>za</strong>wie.<br />

Wydano folder informacyjny „<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong><br />

Nauk” (w polskiej i angielskiej wersji<br />

językowej). Został przygotowany przez Biuro<br />

Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong> we<br />

współpracy z Wydziałami I-V <strong>PAN</strong> oraz instytutami<br />

naukowymi <strong>PAN</strong>. Biuro Upowszechniania<br />

i Promocji Nauki <strong>PAN</strong> przygotowało również na<br />

nośniku elektronicznym prezentację Polskiej<br />

Akademii Nauk.<br />

C<strong>za</strong>sopisma elektroniczne<br />

Prowadziło działalność The Central European<br />

Journal of Social Sciences and Humanities<br />

(CEJSH, Środkowo-Europejskie C<strong>za</strong>sopismo<br />

Nauk Społecznych i Humanistycznych), <strong>za</strong>inicjowane<br />

przez prezesów akademii nauk państw<br />

Grupy Wyszehradzkiej, tj. Akademii Nauk Republiki<br />

Czeskiej, Polskiej Akademii Nauk, Słowackiej<br />

Akademii Nauk oraz Węgierskiej Akademii<br />

Nauk. CEJSH (http://cejsh.icm.edu.pl/) jest<br />

elektroniczną, ogólnie dostępną (open access)<br />

bazą danych, publikującą angielskie streszczenia<br />

artykułów, rozpraw oraz pozycji przeglądowych,<br />

które ukazują się głównie w językach<br />

narodowych w c<strong>za</strong>sopismach z dziedziny nauk<br />

społecznych i humanistycznych, wydawanych<br />

w krajach członkowskich Grupy Wyszehradzkiej,<br />

a także w innych krajach Europy środkowej<br />

i wschodniej.<br />

Na przełomie listopada i grudnia <strong>2012</strong> r. nastąpiło<br />

przejście na nowy system informatyczny<br />

(opracowany przez ICM UW system Yadda) oraz<br />

konwersja wprowadzonych w latach 2004-<strong>2012</strong><br />

danych na nowy system. Yadda umożliwia m.in.<br />

przeniesienie części pracy do redakcji narodowych<br />

oraz bezpośrednio do redakcji/wydawnictw.<br />

– 233 –

---

Unie<strong>za</strong>leżnienie obsługi bazy od konkretnego<br />

miejsca pracy (dotąd Biblioteka Kórnicka <strong>PAN</strong>)<br />

i przeniesienie jej do przestrzeni wirtualnej serwerów<br />

ICM UW umożliwia pracę z dowolnego<br />

miejsca na świecie. W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> CEJSH pozostało<br />

jedną z najważniejszych baz indeksujących<br />

<strong>za</strong>wartość c<strong>za</strong>sopism naukowych w kraju, referencyjnych<br />

dla MNiSW. W <strong>2012</strong> r. wzrosła liczba<br />

nowych porozumień o współdziałaniu. W tym<br />

okresie udało się pozyskać do współpracy redakcje<br />

142 c<strong>za</strong>sopism naukowych. Współpracujące<br />

redakcje nadesłały ponad 200 woluminów c<strong>za</strong>sopism<br />

naukowych. Wzrosła do 25716 ogólna<br />

liczba wprowadzonych streszczeń. Daje to wzrost<br />

liczby streszczeń w ilości 3258 w skali <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u,<br />

mimo kilkutygodniowego <strong>za</strong>wieszenia aktualizowanie<br />

bazy w okresie konwersji do nowego systemu.<br />

W końcu <strong>2012</strong> r. rozpoczęto proces melioracji<br />

danych w bazie, polegający na rozdzielaniu<br />

informacji o tytułach oryginału i obcojęzycznych<br />

(potrzebne dla zgodności systemu bazy z innymi<br />

ba<strong>za</strong>mi w ramach Biblioteki Wirtualnej Nauki)<br />

oraz stopniowego wprowad<strong>za</strong>nia polskich znaków<br />

do danych sprzed konwersji. Liczba poprawionych<br />

rekordów przekroczyła 400 w grudniu<br />

<strong>2012</strong> r. W związku z przejściem na nowy system,<br />

opracowano i rozesłano do redakcji nową instrukcję,<br />

uwzględniającą oprogramowanie z ICM UW.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u ogólna liczba <strong>za</strong>pytań (tzw. wywołań)<br />

w bazie wyniosła 2038864. Szczegółowe<br />

statystyki <strong>za</strong> ostatnie 12 miesięcy <strong>2012</strong> r. dla<br />

„starego” CEJSH dostępne są <strong>za</strong>wsze na stronie<br />

http://cejsh-archive.icm.edu.pl/stats/ i nie będą<br />

aktualizowane.<br />

Informaty<strong>za</strong>cja c<strong>za</strong>sopism naukowych<br />

W <strong>2012</strong> r. liczba c<strong>za</strong>sopism wydawanych przez<br />

profesjonalnego wydawcę (Versita Sp. z o.o.)<br />

w formie elektronicznej oraz przez niego rozpowszechnianych<br />

wyniosła ogółem 36 tytułów.<br />

Liczba tytułów wydawanych w tej formie została<br />

rozszerzona w stosunku do stanu z 2011 r., poprzez<br />

<strong>za</strong>warcie umowy w <strong>2012</strong> r. na 17 nowych<br />

c<strong>za</strong>sopism, przy czym dwa z nich nie podjęły<br />

współpracy z wydawcą. Wydawca został wybrany<br />

na podstawie ustawy Prawo <strong>za</strong>mówień publicznych,<br />

w trybie przetargu nieograniczonego<br />

na świadczenie usług wydawniczych i dystrybucji<br />

c<strong>za</strong>sopism naukowych Polskiej Akademii<br />

Nauk w formie elektronicznej.<br />

W <strong>2012</strong> r. wydano w wersji elektronicznej<br />

1472 artykuły, z czego: 142 artykuły w c<strong>za</strong>sopismach<br />

komitetów Wydziału I, 193 artykuły –<br />

Wydziału II, 13 artykułów – Wydziału III, 955<br />

artykułów – Wydziału IV, 27 artykułów w c<strong>za</strong>sopismach<br />

komitetów problemowych przy Prezydium<br />

<strong>PAN</strong>, 142 artykuły w c<strong>za</strong>sopismach Oddziałów<br />

<strong>PAN</strong>. Wszystkie c<strong>za</strong>sopisma są udostępniane<br />

w modelu Open Access.<br />

Poczytność artykułów w c<strong>za</strong>sopismach wydawanych<br />

w profesjonalnej formie elektronicznej<br />

od 2010 r., jak wynika ze statystyk, znacznie<br />

wzrosła. W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> pięć tytułów spośród 21<br />

publikowanych uzyskało liczbę ściągnięć pełnych<br />

treści artykułów powyżej 5000, przy czym jeden<br />

z nich osiągnął 7600. W okresie wydawania c<strong>za</strong>sopism<br />

w profesjonalnej formie elektronicznej<br />

daje się <strong>za</strong>obserwować również wzrost wskaźnika<br />

Impact Factor tych c<strong>za</strong>sopism, które są notowane<br />

w Journal Citation Report, w granicach od 2% do<br />

86% (2011 r. w stosunku do 2010 r).<br />

W wyniku przejęcia w <strong>2012</strong> r. firmy Versita<br />

przez wydawnictwo naukowe De Gruyter z siedzibą<br />

w Berlinie, będące trzecim na świecie, co<br />

do wielkości <strong>za</strong>sobów, międzynarodowym wydawcą<br />

Open Access, została utworzona wspólna<br />

kolekcja c<strong>za</strong>sopism (z połączenia kolekcji Versity<br />

z <strong>za</strong>sobami De Gruyter), udostępnianych<br />

na jednej platformie elektronicznej. Dzięki temu<br />

użytkownicy mogą korzystać z profesjonalnego<br />

interfejsu wyszukiwarki do przeszukiwania<br />

wszystkich artykułów naukowych w c<strong>za</strong>sopismach,<br />

książkach i bankach danych, w których<br />

artykuły zostały opublikowane. W ramach działań<br />

dystrybucyjnych w <strong>2012</strong> r. wydawca <strong>za</strong>warł<br />

umowę z dystrybutorem contentu Proquest oraz<br />

dostawcą software’u do bibliotek Ex-Libris.<br />

W ramach reali<strong>za</strong>cji usług marketingowych<br />

wydawca wersji elektronicznej pozyskał<br />

w <strong>2012</strong> r. dla c<strong>za</strong>sopism kolejne serwisy abstraktowe.<br />

Część wniosków skierowanych do serwisów<br />

oczekuje na rozpatrzenie. W odniesieniu<br />

do nowych kryteriów i <strong>za</strong>sad oceny c<strong>za</strong>sopism<br />

naukowych dla potrzeb przyszłej kompleksowej<br />

oceny jakości naukowej jednostek, określonych<br />

przez MNiSW, należy podkreślić, że c<strong>za</strong>sopisma,<br />

poprzez posadowienie na platformie profesjo-<br />

– 234 –

---

nalnego wydawcy, spełniają dwa istotne kryteria<br />

oceny, tj.:<br />

● posiadają aktywną stronę internetową, <strong>za</strong>opatrzoną<br />

w funkcje:<br />

– przeszukiwania przez użytkowników <strong>za</strong>wartości<br />

po słowach kluczowych,<br />

– tworzenia tzw. żywych linków do artykułów<br />

cytowanych w c<strong>za</strong>sopiśmie, o ile cytowane<br />

artykuły są dostępne w formie umożliwiającej<br />

cytowanie,<br />

– powiadamiania użytkowników c<strong>za</strong>sopisma<br />

o pojawieniu się nowych artykułów,<br />

– prowadzeniu statystyki użytkowania treści<br />

c<strong>za</strong>sopisma.<br />

● wszystkie artykuły opatrzone są numerem DOI<br />

(ang. digital object identifier – cyfrowy identyfikator<br />

dokumentu elektronicznego), nadawanym<br />

przez bazę crossref.<br />

W utworzonym na stronie internetowej <strong>PAN</strong><br />

portalu „Czytelnia C<strong>za</strong>sopism” w <strong>2012</strong> r. wprowadzono<br />

kolejne 42 c<strong>za</strong>sopisma oraz treści 2990<br />

artykułów. Obecnie w portalu <strong>za</strong>mieszczonych<br />

jest 76 c<strong>za</strong>sopism, wydawanych lub współwydawanych<br />

przez komitety naukowe, komitety<br />

problemowe oraz oddziały <strong>PAN</strong> oraz 4480 artykułów.<br />

W <strong>2012</strong> r. <strong>Akademia</strong> <strong>za</strong>warła dwie umowy<br />

z Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania<br />

Matematycznego UW na <strong>za</strong>mieszc<strong>za</strong>nie pełnych<br />

tekstów c<strong>za</strong>sopism w bazie BazTech (15 tytułów<br />

z <strong>za</strong>kresu nauk technicznych) oraz w bazie<br />

AGRO (8 tytułów z <strong>za</strong>kresu nauk przyrodniczych<br />

i rolniczych).<br />

Witryna internetowa <strong>PAN</strong> (www.pan.pl)<br />

Witryna udostępnia odbiorcom w kraju i <strong>za</strong><br />

granicą wiedzę o Akademii w różnych tego<br />

aspektach, upowszechniając działalność naukową<br />

<strong>PAN</strong> jako instytucji naukowej, zobligowanej do<br />

tego ustawowo. Praktycznie każda publikowana<br />

informacja ma taki charakter: są to artykuły<br />

o wynikach badawczych, opinie i wystąpienia<br />

w sprawach nauki, informacje o różnych formach<br />

kształcenia, działalności wydawniczej, wykładach<br />

i dyskusjach, działaniach podejmowanych<br />

przez jednostki naukowe Akademii w <strong>za</strong>kresie<br />

upowszechniania działalności naukowej, artykuły<br />

o działalności naukowej członków korporacji,<br />

itp. Informacje i komunikaty w sprawach<br />

finansowych i organi<strong>za</strong>cyjnych odzwierciedlają<br />

takie formy działalności Akademii, które jako<br />

środki i warunki reali<strong>za</strong>cji działalności naukowej,<br />

uzupełniają wiedzę o tej działalności. W <strong>2012</strong> r.<br />

na pięciu stronach tematycznych (po<strong>za</strong> ba<strong>za</strong>mi<br />

danych i c<strong>za</strong>sopismami elektronicznymi) udostępniono<br />

1249 artykułów i odnotowano 288746<br />

odsłon. Witrynę redaguje i prowadzi Biuro Upowszechniania<br />

i Promocji Nauki <strong>PAN</strong> we współpracy<br />

z jednostkami naukowymi i innymi jednostkami<br />

organi<strong>za</strong>cyjnymi Akademii.<br />

Wszechnica <strong>PAN</strong><br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk od 2003 r. organizuje<br />

otwarte wykłady popularnonaukowe przeznaczone<br />

dla sze<strong>rok</strong>iego kręgu słuchaczy. Poprzez<br />

tę inicjatywę <strong>Akademia</strong> reaktywuje sprawdzone<br />

formy upowszechniania wiedzy o nauce i tradycje<br />

działającej przed laty Wszechnicy <strong>PAN</strong>. Wykładowcami<br />

są wybitni naukowcy i ludzie kultury<br />

z wielu ośrodków krajowych i <strong>za</strong>granicznych.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u odbyło się dziewięć wykładów:<br />

„Wielki zder<strong>za</strong>cz hadronowy – program, detektory,<br />

wyniki”, „Nowoczesna technika świetlna<br />

w architekturze budynków”, „The role of science<br />

and art as pacemakers in German-Polish partnership”<br />

(w języku angielskim), „Nadciśnienie<br />

tętnicze jako choroba społeczna”, „Jak zmieścić<br />

laboratorium w chipie układu scalonego – czyli<br />

o mikrosystemach, które czują, myślą i pracują”,<br />

„Kwantowe splątanie – tajemniczy wynalazek<br />

Natury”, „Terapia protonowa w Instytucie Fizyki<br />

Jądrowej <strong>PAN</strong>”, „Dwie twarze roślin energetycznych,<br />

wiele twarzy miskanta olbrzymiego”, „Głód<br />

energetyczny – szkoła przetrwania cywili<strong>za</strong>cji”.<br />

W <strong>za</strong>leżności od tematu, liczba uczestników<br />

każdego wykładu wahała się między 50 a 120<br />

osobami. Informacje o wykładach <strong>za</strong>mieszc<strong>za</strong>ne<br />

były w postaci plakatów w wars<strong>za</strong>wskich uczelniach<br />

wyższych, uniwersytetach trzeciego wieku,<br />

wybranych liceach wars<strong>za</strong>wskich, placówkach<br />

<strong>PAN</strong>, a także na stronie internetowej <strong>PAN</strong>, na<br />

stronach internetowych miejskich oraz w portalach<br />

studenckich. Organi<strong>za</strong>torem wykładów jest<br />

Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong>,<br />

którego pracownik opracował także projekty<br />

plakatów.<br />

– 235 –

---

– 236 –

---

WSPÓŁPRACA Z ZAGRANICĄ<br />

Podobnie jak w latach ubiegłych, współpraca<br />

z <strong>za</strong>granicą realizowana była w trzech podstawowych<br />

obs<strong>za</strong>rach: współpraca dwustronna,<br />

uczestnictwo w pracach organi<strong>za</strong>cji międzynarodowych,<br />

a także działalność stacji naukowych<br />

<strong>PAN</strong> <strong>za</strong> granicą.<br />

Współpraca dwustronna<br />

Podstawę współpracy stanowiło 79 umów<br />

i porozumień. W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> odnowiono porozumienia<br />

o współpracy naukowej z Narodowym<br />

Centrum Badań Naukowych (CNRS), Japońskim<br />

Towarzystwem Popierania Nauki oraz Indyjską<br />

Narodową Akademią Nauk. Ponadto podpisano<br />

protokoły i plany wykonawcze do obowiązujących<br />

umów i porozumień z Bułgarską Akademią<br />

Nauk, Estońską Akademią Nauk, Słoweńską<br />

Akademią Nauk i Sztuk, Akademią Nauk Republiki<br />

Czeskiej, Narodowym Centrum Badań Naukowych<br />

(CNRS) i Narodową Akademią Nauk<br />

Ukrainy. Wymiana naukowców odbywała się<br />

w ramach uzgodnionych limitów. We współpracy<br />

z partnerami m.in. z Austrii i Niemiec wymiana<br />

była dostosowywana do przyjętej formuły<br />

współpracy. Pod względem wielkości wymiany,<br />

do głównych partnerów <strong>PAN</strong> należy <strong>za</strong>liczyć<br />

Francję, Rosję, Węgry i Ukrainę.<br />

Ważniejsze wydarzenia w międzynarodowej<br />

współpracy naukowej w <strong>2012</strong> r.<br />

Rosja. W Moskwie odbyła się XXII Sesja<br />

Naukowa Wspólnej Komisji Ekonomistów<br />

Polskiej Akademii Nauk i Rosyjskiej Akademii<br />

Nauk <strong>za</strong>tytułowana „<strong>Polska</strong> i Rosja w procesach<br />

światowej integracji i dywersyfikacji” (26-27<br />

czerwca). W trakcie posiedzenia, <strong>za</strong>prezentowano<br />

kilkanaście referatów poświęconych wybranym<br />

aspektom gospodarek Polski i Rosji. W Gdańsku<br />

odbyła się V Rosyjsko-<strong>Polska</strong> Szkoła Młodych<br />

Ekologów <strong>za</strong>tytułowana „Ecological interactions<br />

and functioning of ecosystems” (1-5 października).<br />

Na program Szkoły złożyły się między innymi:<br />

referaty, wygłoszone przez polskich i rosyjskich<br />

profesorów i badaczy z dużym stażem<br />

i doświadczeniem naukowym, prezentacje plakatów,<br />

których autorami byli doktoranci, zwied<strong>za</strong>nie<br />

Instytutu Oceanologii <strong>PAN</strong>, podc<strong>za</strong>s którego<br />

rosyjscy uczestnicy Szkoły mieli okazję <strong>za</strong>poznać<br />

się z badaniami biologicznymi prowadzonymi<br />

w tym instytucie, jak również z jego historią.<br />

Ze strony polskiej w Szkole, obok pracowników<br />

Centrum Badań Ekologicznych <strong>PAN</strong> i dawnego<br />

Zakładu Biologii Antarktyki <strong>PAN</strong>, uczestniczyli<br />

także badacze z Uniwersytetu Gdańskiego i Morskiego<br />

Instytutu Rybackiego. W Moskwie odbyło<br />

się VII posiedzenie Polsko-Rosyjskiej Roboczej<br />

Grupy Wykonawczej w dziedzinie podstawowych<br />

badań kosmicznych (27-28 listopada). Program<br />

spotkania obejmował, między innymi, wykłady<br />

koordynatorów wspólnych polsko-rosyjskich projektów<br />

badawczych na temat rezultatów uzyskanych<br />

przez specjalistów z instytutów RAN i <strong>PAN</strong>,<br />

dyskusję o najnowszych wynikach badań, tendencjach<br />

i priorytetach rozwoju głównych kierunków<br />

podstawowych badań kosmicznych. Podc<strong>za</strong>s posiedzenia<br />

omówiono rezultaty Polsko-Rosyjskiej<br />

Szkoły Młodych Naukowców, która odbyła się<br />

w Wars<strong>za</strong>wie (12-16 maja). Poświęcona była<br />

priorytetowym <strong>za</strong>gadnieniom fizyki kosmicznej,<br />

badań Słońca i aktywności słonecznej, których<br />

rozwią<strong>za</strong>nie jest istotne nie tylko dla rozwoju badań<br />

podstawowych, ale również ma bezpośredni<br />

wpływ na decyzje w <strong>za</strong>kresie ważnych aspektów<br />

praktycznej nawigacji, telekomunikacji oraz<br />

wpływu promieniowania kosmicznego na zdrowie<br />

człowieka.<br />

Francja. W Kazimierzu Dolnym, w ramach<br />

polsko-francuskiego Programu współpracy GDRI<br />

(Groupement de Recherche International), odbyła<br />

się V Międzynarodowa Konferencja „Catalysis<br />

for polluting emissions aftertreatment and production<br />

of renewable energies”, zorganizowana<br />

przez Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych<br />

<strong>PAN</strong> (10-12 września). Po<strong>za</strong> naukowcami<br />

z Polski i Francji, w konferencji uczestniczyli<br />

także przedstawiciele zespołów badawczych,<br />

– 237 –

---

ealizujących Program GDRI: z Rumunii, Włoch,<br />

Hiszpanii, Portugalii oraz Wietnamu. Podc<strong>za</strong>s konferencji<br />

<strong>za</strong>prezentowano 37 komunikatów w ramach<br />

sesji dotyczących ruchomych źródeł emisji,<br />

instrumentów wspomagających katalizę w ochronie<br />

środowiska, katalizy dla energii odnawialnej.<br />

Niemcy. W wars<strong>za</strong>wskiej placówce Instytutu<br />

Pamięci Narodowej „Przystanek Historia”<br />

odbyło się uroczyste otwarcie wystawy Niemieckiej<br />

Wspólnoty Badawczej (DFG) „Nauka<br />

– Planowanie – Wypędzenia. Generalny Plan<br />

Wschodni Narodowych Socjalistów” (17 kwietnia).<br />

<strong>Akademia</strong> – obok IPN – była partnerem<br />

DFG w przygotowaniu przedsięwzięcia. Jednym<br />

z ważnych wydarzeń towarzyszących była międzynarodowa<br />

konferencja naukowa dotycząca<br />

tematyki wystawy. W ośrodku konferencyjnym<br />

<strong>PAN</strong> w Wierzbie odbyła się konferencja „Potencjał<br />

i nowe wyzwania dla nauk humanistycznych<br />

i społecznych. Naukowy dialog transgraniczny”<br />

zorganizowana wspólnie przez <strong>PAN</strong> i Stowarzyszenie<br />

Leibni<strong>za</strong> (6-9 września). Była to pierws<strong>za</strong><br />

wspólna konferencją przedstawicieli nauk humanistycznych<br />

i społecznych, reprezentujących 20<br />

instytutów Polskiej Akademii Nauk i niemieckiej<br />

Leibniz-Gemeinschaft. Obrady otworzyły wiceprezes<br />

<strong>PAN</strong> prof. Mirosława Marody i sekretarz<br />

generalna Leibniz-Gemeinschaft Christiane<br />

Neumann. Na program konferencji złożyły się<br />

wystąpienia w grupach tematycznych: „Pamięć,<br />

historia i społeczeństwo”, „Język i komunikacja”,<br />

„Zachowanie i prezentacja dziedzictwa kulturowego”.<br />

Uczestnicy konferencji <strong>za</strong> niezwykle<br />

istotne uznali podejmowanie wspólnych inicjatyw<br />

mających na celu intensyfikację współpracy<br />

naukowej ze wschodnimi sąsiadami Polski: Białorusią,<br />

Ukrainą, Federacją Rosyjską.<br />

Indie. Prezes <strong>PAN</strong> Michał Kleiber przebywał<br />

z wizytą w Indiach (16-21 marca), w trakcie<br />

której, między innymi, podpisał Porozumienie<br />

o współpracy naukowej między Polską Akademią<br />

Nauk i Indyjską Narodową Akademią Nauk<br />

oraz wziął udział w konferencji z okazji 25-lecia<br />

współpracy obu Akademii w dziedzinie limfologii.<br />

Ważniejsze spotkania i konferencje naukowe<br />

Kontynuowano współpracę w ramach Forum<br />

Akademii Nauk Państw Grupy Wyszehradzkiej<br />

(V4). Delegacja Polskiej Akademii<br />

Nauk pod przewodnictwem wiceprezesa prof.<br />

Andrzeja Górskiego wzięła udział w dorocznym<br />

Forum Akademii Grupy Wyszehradzkiej zorganizowanym<br />

przez Węgierską Akademię Nauk<br />

w Matraha<strong>za</strong> (25-26 października). Uczestnicy<br />

spotkania dyskutowali m.in. o ostatnich zmianach<br />

w poszczególnych akademiach członkowskich,<br />

nad nowym instrumentem UE wspierającym badania<br />

i innowacje „Horizon 2020”, jak również<br />

na temat wykorzystywania środków strukturalnych<br />

w poszczególnych krajach V4. Wiele uwagi<br />

w dyskusji poświęcono nowo powstałej organi<strong>za</strong>cji<br />

ScienceEurope. Rozstrzygnięto również konkurs<br />

V4 Young Researcher Award, który w <strong>2012</strong><br />

<strong>rok</strong>u dotyczył nauk medycznych. Zwyciężczynią<br />

polskiej części konkursu została dr Alina Kuryłowicz<br />

z Instytutu Medycyny Doświadc<strong>za</strong>lnej<br />

i Klinicznej <strong>PAN</strong>.<br />

W rezydencji Ambasadora Japonii w Wars<strong>za</strong>wie<br />

odbyła się ceremonia dekoracji Prezesa <strong>PAN</strong><br />

prof. Michała Kleibera odznaczeniem „Order of<br />

the Rising Sun, Gold and Silver Star” (3 lipca).<br />

Order ten, ustanowiony w <strong>rok</strong>u 1875, jako pierwsze<br />

odznaczenie tego kraju i będący drugim wedle<br />

ważności stopniem tego odznaczenia, przyznawany<br />

jest wybitnym, szczególnie <strong>za</strong>służonym uczonym.<br />

Profesor M. Kleiber został uhonorowany <strong>za</strong><br />

wielkie <strong>za</strong>sługi w rozwoju oraz promocji nauki<br />

i techniki.<br />

W Pałacu Prezydenckim w Wars<strong>za</strong>wie odbyła<br />

się uroczystość wręczenia Nagrody im. Adama<br />

Mickiewic<strong>za</strong>, wyróżnienia przyznawanego<br />

przez Komitet Wspierania Współpracy Francusko-Niemiecko-Polskiej<br />

(„Trójkąt Weimarski”)<br />

w uznaniu szczególnych <strong>za</strong>sług dla współpracy<br />

francusko-niemiecko-polskiej (7 września). Laureatami<br />

ostatniej edycji nagrody byli: Prezes <strong>PAN</strong><br />

prof. Michał Kleiber, prof. Rita Süßmuth, była<br />

przewodnicząca niemieckiego Bundestagu oraz<br />

prof. Jack Lang, były francuski minister kultury.<br />

W Pałacu Staszica odbyła się zorganizowana<br />

przez <strong>PAN</strong> debata o współpracy naukowej państw<br />

Trójkąta Weimarskiego, w której – oprócz laureatów<br />

Nagrody – udział wzięli przedstawiciele<br />

niemieckich i francuskich instytucji naukowobadawczych.<br />

Z inicjatywy wiceprezesa <strong>PAN</strong> prof. Andrzeja<br />

Górskiego <strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk zorganizo-<br />

– 238 –

---

wała w Wars<strong>za</strong>wie międzynarodową konferencję<br />

„Electronic Health and Medicine: Advances and<br />

Challenges” (27 września). Konferencja była<br />

poświęcona ocenie obecnego stanu <strong>za</strong>awansowania<br />

technologii typu e-health oraz <strong>za</strong>let, ale<br />

też i <strong>za</strong>grożeń, jakie może nieść <strong>za</strong> sobą coraz<br />

szersze stosowanie technologii informacyjnych<br />

i komunikacyjnych w opiece zdrowotnej. Omówiono<br />

wyzwania zwią<strong>za</strong>ne z digitali<strong>za</strong>cją opieki<br />

zdrowotnej oraz wpływem e-health na zdrowie<br />

publiczne i na indywidualnego pacjenta. Na konferencji<br />

z prezentacją „Strategic directions in Health<br />

IT” wystąpił prof. Harvey V. Fineberg, prezes<br />

Instytutu Medycyny Narodowej Akademii Nauk<br />

w Waszyngtonie.<br />

W Wars<strong>za</strong>wie odbyła się międzynarodowa<br />

konferencja „Sustainable Development of Biomass<br />

Use in View of Future Research Initiative”<br />

(15-16 listopada). Organi<strong>za</strong>torem konferencji<br />

była <strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk we współpracy<br />

z Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie.<br />

Dyskutowano nad stanem oraz perspektywami<br />

badań naukowych nad procesami produkcji<br />

i konwersji biomasy do spektrum bioproduktów<br />

w kreowaniu łańcucha wartości dodanej. Po<strong>za</strong><br />

uczestnikami polskimi w konferencji udział wzięli<br />

naukowcy i eksperci z Niemiec, Holandii, Węgier,<br />

Turcji, Indonezji, Singapuru i Tajlandii.<br />

Uczestnictwo w pracach organi<strong>za</strong>cji<br />

międzynarodowych<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk jest członkiem 75<br />

międzynarodowych organi<strong>za</strong>cji naukowych.<br />

<strong>Akademia</strong> priorytetowo traktuje udział naukowców<br />

polskich w programach badawczych realizowanych<br />

w ramach tych organi<strong>za</strong>cji, a także<br />

uczestnictwo naukowców w pracach organów<br />

<strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>jących organi<strong>za</strong>cji międzynarodowych.<br />

ALLEA – Zrzeszenie Europejskich Akademii<br />

Nauk. <strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk była gospodarzem<br />

posiedzenia Stałego Komitetu ds. Nauki<br />

i Etyki Zrzeszenia Europejskich Akademii Nauk<br />

(21-22 marca). W obradach wziął udział wiceprezes<br />

<strong>PAN</strong> prof. Andrzej Górski oraz członek Komitetu<br />

ze strony <strong>PAN</strong> prof. Zbigniew S<strong>za</strong>warski.<br />

IAP – Światowa Sieć Akademii Nauk.<br />

Członkowie IAP (The Global Network of Science<br />

Academies) Biosecurity Working Group, której<br />

przewodniczy <strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk (wiceprezes<br />

prof. Andrzej Górski) uczestniczyli w dniu<br />

10 grudnia w nieformalnej sesji posiedzenia<br />

Państw Stron Biological Weapons Convention<br />

na forum ONZ. W jej trakcie dyrektor Wojskowego<br />

Instytutu Higieny i Epidemiologii dr Janusz<br />

Kocik przedstawił w imieniu Grupy jej dokonania<br />

w <strong>2012</strong> r. Dnia 11 grudnia, na terenie Pałacu<br />

Narodów Zjednoczonych, została zorganizowana<br />

konferencja (jako impre<strong>za</strong> towarzysząca posiedzeniu<br />

Państw Stron BWC), podc<strong>za</strong>s której<br />

przedstawiono działalność Grupy oraz jej członków<br />

w obs<strong>za</strong>rze edukacji i podnoszenia świadomości<br />

„dual use”. Grupa odbyła także trzy własne<br />

posiedzenia. Dwa, dzięki uprzejmości Stałego<br />

Przedstawiciela RP przy Biurze ONZ – w jego<br />

siedzibie, w których <strong>PAN</strong> reprezentował wiceprezes<br />

prof. Andrzej Górski oraz jedno posiedzenie<br />

– w Pałacu Narodów Zjednoczonych.<br />

Europejska Rada Akademii Nauk Stosowanych,<br />

Technologii i Inżynierii – Euro-CASE.<br />

Delegacja <strong>PAN</strong> pod przewodnictwem Prezesa<br />

<strong>PAN</strong> prof. Michała Kleibera wzięła udział<br />

w uroczystościach zwią<strong>za</strong>nych z 20. rocznicą<br />

powstania Euro-CASE, które odbyły się 12-14<br />

listopada w Paryżu. Program obchodów obejmował<br />

doroczną konferencję naukową z 4 sesjami<br />

naukowym oraz posiedzenie <strong>za</strong>rządu Euro-CA-<br />

SE, w którym <strong>Akademia</strong> uczestniczyła jako obserwator.<br />

Podc<strong>za</strong>s posiedzenia przedstawiciele<br />

organi<strong>za</strong>cji członkowskich <strong>za</strong>głosowali jednogłośnie<br />

<strong>za</strong> przyjęciem <strong>PAN</strong> w poczet członków<br />

Euro-CASE, począwszy od 1 stycznia 2013 r.<br />

Europejska Fundacja Nauki (ESF). Z końcem<br />

<strong>2012</strong> r. <strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk przestała być<br />

członkiem ESF. Jednak <strong>Akademia</strong> będzie nadal<br />

uczestniczyła w pracach 4 komitetów specjalistycznych<br />

ESF, których jest członkiem. Będą realizowane<br />

rozpoczęte wcześniej programy badawcze.<br />

Międzynarodowa Unia Astronomiczna<br />

(IAU). W Pekinie odbyło się XXVIII Zgromadzenie<br />

Ogólne Międzynarodowej Unii Astronomicznej<br />

(19-31 sierpnia). W posiedzeniu uczestniczył<br />

prof. Andrzej Udalski, przewodniczący Komitetu<br />

Astronomii <strong>PAN</strong> oraz kilku młodych polskich naukowców,<br />

których udział współfinansowała Unia.<br />

Zgromadzeniu towarzyszyły sympozja naukowe,<br />

będące podsumowaniem stanu nauki w poszczególnych<br />

działach współczesnej astronomii.<br />

– 239 –

---

Międzynarodowa Unia Geograficzna<br />

(MUG). W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> przedstawiciele Polski<br />

pracowali w komisjach MUG, w niektórych<br />

z nich pełnili funkcje kierownicze, m.in. przewodniczących<br />

(prof. Zbigniew Ustrul – Komisja<br />

Klimatyczna) lub wiceprzewodniczących (prof.<br />

Jerzy Bański – Komisja Rozwoju Lokalnego).<br />

W c<strong>za</strong>sie Kongresu MUG w Kolonii (27-29 sierpnia)<br />

powołano nowe komisje problemowe i ich<br />

składy. Między innymi prof. dr hab. Marek Degórski<br />

został członkiem Komisji Ryzyka i Zagrożeń<br />

Środowiska, <strong>za</strong>ś dr hab. Marek Więckowski<br />

– Komisji Turystyki.<br />

Międzynarodowe Stowarzyszenie Torfowe<br />

(IPS). W <strong>2012</strong> r. Międzynarodowe Stowarzyszenie<br />

Torfowe przyznało najwyższe wyróżnienie –<br />

Nagrodę Doskonałości <strong>2012</strong> (Award of Excellence<br />

<strong>2012</strong> of IPS) – profesorowi Piotrowi Ilnickiemu.<br />

Nagroda została przeka<strong>za</strong>na podc<strong>za</strong>s 14. Międzynarodowego<br />

Kongresu Torfowego w Sztokholmie.<br />

Europejska Sieć Komisji do Spraw Rzetelności<br />

w Nauce (ENRIO). W Rzymie w siedzibie<br />

Instytutu Badań Prawa Międzynarodowego CNR<br />

odbyła się konferencja (17-18 kwietnia), w której<br />

uczestniczył prof. Osman Achmatowicz. Podc<strong>za</strong>s<br />

spotkania przedstawione zostały kompetencje<br />

i <strong>za</strong>kres działania polskich gremiów <strong>za</strong>jmujących<br />

się problemami etyki w nauce: Komisja do spraw<br />

Etyki w Nauce <strong>PAN</strong>, Komitet Bioetyki <strong>PAN</strong>, Komitet<br />

Etyki w Nauce <strong>PAN</strong>, oraz Zespół do spraw<br />

Dobrych Obyc<strong>za</strong>jów w Nauce Ministerstwa Nauki<br />

i Szkolnictwa Wyższego.<br />

STACJE NAUKOWE POLSKIEJ<br />

AKADEMII NAUK ZA GRANICĄ<br />

(pomocnicze jednostki naukowe)<br />

Biuro Promocji Nauki PolSCA w Brukseli<br />

Dyrektor: dr Jan Krzysztof Frąckowiak<br />

Misją Biura jest promowanie, ułatwianie<br />

i rozwijanie uczestnictwa całego polskiego środowiska<br />

naukowego w europejskich projektach<br />

i inicjatywach, a w szczególności – udziału Polski<br />

w programach ramowych Unii Europejskiej<br />

(obecnie – 7.PR).<br />

Dla reali<strong>za</strong>cji misji Biura ważna była współpraca<br />

z działającymi w Brukseli organi<strong>za</strong>cjami<br />

i instytucjami, głównie międzynarodowymi. Najważniejsi<br />

partnerzy tej współpracy to Komisja<br />

Europejska (dyrektoriaty podejmujące sprawy<br />

B+R, zwłaszc<strong>za</strong> Dyrektoriat Generalny Badań<br />

i Innowacji oraz DG Społeczeństwa Informacyjnego<br />

i Mediów), Parlament Europejski, podobne<br />

biura z sieci IGLO (Informal Group of RTD Liaison<br />

Offices in Brussels), a także Stałe Przedstawicielstwo<br />

RP przy UE, Ambasada RP w Brukseli,<br />

polskie przedstawicielstwa regionalne.<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> Biuro kontynuowało organi<strong>za</strong>cję<br />

lub współorgani<strong>za</strong>cję spotkań i seminariów z cyklu<br />

„PolSCA Meetings” i „PolSCA Seminars”,<br />

z udziałem przedstawicieli Komisji Europejskiej<br />

oraz ekspertów polskich i <strong>za</strong>granicznych. W 23<br />

takich wydarzeniach promocyjnych uczestniczyło<br />

ponad 450 osób, przedstawiono ponad<br />

120 prelekcji (piętnasto- dwudziestopięciominutowe<br />

prezentacje multimedialne), które są upowszechniane<br />

na stronie internetowej Biura (www.<br />

polsca.eu). Biuro prowadziło liczne konsultacje<br />

na rzecz podmiotów krajowych i <strong>za</strong>granicznych,<br />

upowszechniało też w kraju informacje, głównie<br />

dotyczące spraw 7.PR.<br />

Z inicjatywy i przy współpracy Biura z ekspertami<br />

z Uniwersytetu Wars<strong>za</strong>wskiego powstały<br />

dwa kolejne opracowania statystyczne dotyczące<br />

pozycji nauki polskiej na arenie międzynarodowej<br />

w dziedzinie psychologii i biologii. Biuro<br />

upowszechniało wystawę biograficzną poświęconą<br />

Marii Skłodowskiej-Curie (opracowaną przez<br />

Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Wars<strong>za</strong>wie<br />

i Archiwum <strong>PAN</strong>). Wystawa była prezentowana<br />

dziesięciokrotnie, w tym w Brukseli i w Szkole<br />

Europejskiej w Luksemburgu oraz na Uniwersytecie<br />

w Gandawie, a także przy okazji kilku imprez<br />

polonijnych w Belgii. Wystawę odwiedziło<br />

ponad 3700 osób.<br />

Centrum Badań Historycznych <strong>PAN</strong><br />

w Berlinie<br />

Dyrektor: dr hab. Robert Traba<br />

Ze względu na cele i <strong>za</strong>dania, jakie wyznac<strong>za</strong><br />

statut Centrum Badań Historycznych <strong>PAN</strong>, <strong>za</strong>-<br />

– 240 –

---

sadniczą część działań stanowią własne projekty<br />

naukowe, poprzez które rozwijana jest również<br />

aktywność promocyjna.<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u do najważniejszych <strong>za</strong>dań naukowych<br />

realizowanych w Centrum Badań Historycznych<br />

<strong>PAN</strong> należały:<br />

- Publikacja trzeciego tomu (w języku polskim<br />

i niemieckim) przygotowanego w ramach<br />

projektu „Polsko-niemieckie miejsca pamięci<br />

/ Deutsch-Polnische Erinnerungsorte”. Prace<br />

nad pozostałymi tomami (pierwszym, drugim<br />

i czwartym) zostały <strong>za</strong>mknięte, publikacja ukaże<br />

się w 2013 <strong>rok</strong>u. W styczniu <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u odbyły się<br />

promocyjne spotkania w Wars<strong>za</strong>wie i Poznaniu,<br />

kolejne spotkania dyskusyjne w związku z projektem<br />

„Polsko-niemieckie miejsca pamięci” odbywały<br />

się kilkakrotnie w ciągu <strong>rok</strong>u.<br />

- Rozpoczęcie reali<strong>za</strong>cji projektu „Modi memorandi:<br />

interdyscyplinarny leksykon terminów<br />

pamięci zbiorowej”, finansowanego ze środków<br />

Narodowego Centrum Nauki. Publikacja znajduje<br />

się obecnie w fazie redakcyjnej. Jej wydanie<br />

planowane jest na I kwartał 2014 <strong>rok</strong>u.<br />

- Organizowanie i/lub współorganizowanie<br />

22 konferencji, seminariów, dyskusji.<br />

- Publikacja piątego numeru rocznika „Historie.<br />

Jahrbuch des Zentrums für Historische<br />

Forschung Berlin”, poświęconego problemowi<br />

historii regionalnej. Rocznik jest jedynym polskim<br />

c<strong>za</strong>sopismem naukowym, ukazującym się<br />

<strong>za</strong> granicą. W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u został wpisany na listę<br />

c<strong>za</strong>sopism punktowanych MNiSW (lista B).<br />

W grudniu otwarte zostało Centrum Studiów<br />

Polonoznawczych (Polish Studies) im. A.<br />

Brücknera na Uniwersytecie w Halle-Wittenberg,<br />

którego CBH <strong>PAN</strong> było współinicjatorem i promotorem.<br />

We wrześniu CBH <strong>PAN</strong> uruchomiło<br />

praktyczną współpracę między <strong>PAN</strong> a Leibniz-<br />

-Gemeinschaft, współorganizując konferencję<br />

„Potencjał i nowe wyzwania dla nauk humanistycznych<br />

i społecznych. Naukowy dialog transgraniczny”.<br />

Pracownicy Centrum Badań Historycznych<br />

<strong>PAN</strong> realizowali w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u sześć<br />

indywidualnych projektów badawczych. W wyniku<br />

zespołowej i indywidualnej pracy naukowej<br />

uka<strong>za</strong>ły się 3 publikacje książkowe, 11 publikacji<br />

w c<strong>za</strong>sopismach naukowych oraz 20 artykułów<br />

naukowych w tomach zbiorowych. Ponadto pracownicy<br />

CBH uczestniczyli w 21 konferencjach<br />

naukowych, przedstawili 22 wykłady oraz prezentacje<br />

podc<strong>za</strong>s dyskusji panelowych.<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk Stacja Naukowa<br />

w Kijowie<br />

Dyrektor: prof. dr hab. Henryk Sobczuk<br />

Stacja Naukowa w Kijowie utworzona została<br />

Uchwałą nr 26/12 Prezydium <strong>PAN</strong> z dnia<br />

3 kwietnia <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u. W wyniku postępowania<br />

konkursowego dokonano wyboru pierwszego dyrektora<br />

placówki. Został nim prof. dr hab. Henryk<br />

Sobczuk, reprezentujący nauki techniczne,<br />

który podjął pracę w połowie listopada. Podjął<br />

działania mające na celu zorganizowanie biura<br />

Stacji oraz opracowanie planu merytorycznej<br />

działalności jednostki. Wynajęto i wyposażono<br />

pomieszczenia przeznaczone na biuro Stacji<br />

w Kijowie oraz uruchomiono stronę internetową<br />

pod adresem panukraina.pl. – strona obecnie jest<br />

w trakcie dopracowywania i rozbudowy.<br />

Dyrektor odbył spotkania organi<strong>za</strong>cyjne<br />

z przedstawicielami kierownictwa Narodowej<br />

Akademii Nauk Ukrainy, w tym z wiceprezydentami<br />

– prof. Valeryem Heyetsem, prof.<br />

Antonem Naumovcem i prof. Anatolyem Zagorodnym,<br />

podc<strong>za</strong>s których omówiono <strong>za</strong>sady<br />

i możliwości współpracy instytutów NANU ze<br />

Stacją <strong>PAN</strong> oraz z innymi jednostkami Polskiej<br />

Akademii Nauk. W celu nawią<strong>za</strong>nia bliskiej<br />

współpracy prof. H. Sobczuk odbył też spotkania<br />

z ambasadorem RP na Ukrainie dr. Henrykiem<br />

Litwinem oraz z pracownikami ambasady RP<br />

na Ukrainie.<br />

Dyrektor Stacji wziął udział w konferencji<br />

„Union of Young Civil Servants of Ukraine”<br />

zorganizowanej w grudniu w Kijowie przez National<br />

Agency of Ukraine on Civil Service, Center<br />

for Adaptation of the Civil Service to the EU<br />

Standards, and UYPO i wygłosił referat nt. celów<br />

i <strong>za</strong>dań Stacji Naukowej w Kijowie, dotyczących<br />

współpracy naukowej Polski i Ukrainy.<br />

– 241 –

---

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk Stacja Naukowa<br />

w Moskwie<br />

Dyrektor: dr hab. Kazimierz Waćkowski<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym Stacja współpracowała<br />

z Rosyjską Akademią Nauk (RAN),<br />

Rosyjską Akademią Nauk Rolniczych (RANR),<br />

Rosyjską Akademią Nauk Medycznych (RANM),<br />

Ambasadą RP w Federacji Rosyjskiej, wieloma<br />

instytutami naukowo-badawczymi, uczelniami<br />

państwowymi i prywatnymi w Rosji i Polsce oraz<br />

organi<strong>za</strong>cjami i instytucjami krajowymi i międzynarodowymi.<br />

W <strong>2012</strong> r. Stacja zorganizowała/ współorganizowała<br />

liczne imprezy naukowe promujące<br />

naukę polską, m.in. 2 kongresy naukowe, 10 konferencji<br />

naukowych, 12 seminariów naukowych,<br />

6 wykładów polskich uczonych. W tych przedsięwzięciach<br />

uczestniczyło około 1700 naukowców,<br />

doktorantów, studentów, przedstawicieli placówek<br />

dyplomatycznych, administracji publicznej<br />

i samorządowej z Polski, Rosji, Ukrainy, UE<br />

i innych krajów. Polscy naukowcy i doktoranci<br />

przedstawili referaty i prezentacje.<br />

W kongresie „Syberyjska wieś: historia, teraźniejszość<br />

i perspektywy rozwoju”, zorganizowanym<br />

w Omsku przez Stację, Omski Państwowy<br />

Uniwersytet Rolniczy im. P. A. Stołypina<br />

i Ambasadę RP w Federacji Rosyjskiej (17-18<br />

kwietnia) wzięło udział około 300 rosyjskich<br />

naukowców, doktorantów, studentów i dyplomatów.<br />

Ze strony polskiej uczestniczyło 25 osób,<br />

m. in. <strong>za</strong>stępca Ambasadora RP w Federacji<br />

Rosyjskiej dr Jarosław Książek, Konsul Generalny<br />

RP w Irkucku Marek Zieliński, ówczesny<br />

prorektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika<br />

(UMK) w Toruniu prof. dr hab. Witold Wojdyło,<br />

ówczesna wiceprezes Agencji Restruktury<strong>za</strong>cji<br />

i Moderni<strong>za</strong>cji Rolnictwa ARiMR dr Zofia<br />

S<strong>za</strong>lczyk. Dyrektor Stacji i dr Zofią S<strong>za</strong>lczyk<br />

wygłosili referat „Финансирование сельского<br />

хозяйства Польши в рамках единой аграрной<br />

политики вросоза”, Евросоюза”, вросоза”, który został opublikowany<br />

w zbiorze prac naukowych Сибирская<br />

деревня: история, современное состояние,<br />

перспективы развития.<br />

W rezultacie badań prowadzonych wspólnie<br />

z placówkami naukowymi i edukacyjnymi Polski,<br />

Rosji i Ukrainy pracownicy Stacji opublikowali:<br />

1 monografię (3 monografie – w przygotowaniu),<br />

2 rozdziały w monografiach współautorskich,<br />

a także 22 referaty i artykuły w charakterze materiałów<br />

pokonferencyjnych.<br />

Pracownicy Stacji wspierali polskich i rosyjskich<br />

naukowców w nawiązywaniu kontaktów<br />

między polskimi i rosyjskimi placówkami naukowymi.<br />

Dyrektor odbył kilkadziesiąt spotkań<br />

organi<strong>za</strong>cyjnych z przedstawicielami kierownictwa<br />

RAN, RANR, Ambasady RP w Federacji<br />

Rosyjskiej, wielu instytutów naukowo-badawczych,<br />

uczelni rosyjskich i polskich oraz innych<br />

organi<strong>za</strong>cji i instytucji krajowych i międzynarodowych.<br />

Podc<strong>za</strong>s tych spotkań omówiono <strong>za</strong>sady<br />

i możliwości współpracy naukowej i upowszechnieniowej.<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk Stacja Naukowa<br />

w Paryżu<br />

Dyrektor: prof. dr hab. Jerzy Pielaszek (do<br />

31 sierpnia <strong>2012</strong> r.)<br />

dr. hab. Zbigniew T. Kuźnicki, Professeur des<br />

université de 1e classe, l’habilitation française<br />

(od 1 września <strong>2012</strong> r.)<br />

W <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u, zgodnie ze swoim Statutem,<br />

Stacja <strong>PAN</strong> w Paryżu <strong>za</strong>jmowała się sze<strong>rok</strong>o rozumianą<br />

promocją we Francji polskiej nauki i jej<br />

osiągnięć. Stacja ma także udział w rozwijaniu<br />

polsko-francuskiej współpracy naukowej i zwią<strong>za</strong>nej<br />

z nią obecności polskiej kultury we Francji.<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym odbyło się w Stacji<br />

50 imprez, m.in. wykłady, spotkania naukowe,<br />

seminaria, konferencje itp., w których wzięło<br />

udział ok. 2400 osȯb. Wśród przykładów działalności<br />

Stacji w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u, można wymienić<br />

zorganizowanie okrągłego stołu nt. polsko-<br />

-francuskiej współpracy w dziedzinie kosmosu<br />

(5 marca), który był zwią<strong>za</strong>ny z negocjacjami<br />

Polski dotyczącymi jej wejścia do Europejskiej<br />

Agencji Kosmicznej. W spotkaniu udział wzięli:<br />

przedstawiciele Agencji oraz odpowiednich francuskich<br />

instytucji (m.in. CNES), a także polskich<br />

i francuskich instytucji naukowych. Brali w nim<br />

także udział przedstawiciele polskiej i francuskiej<br />

– 242 –

---

grupy parlamentarnej ds. przestrzeni kosmicznej.<br />

Zorganizowano pierwszą multidyscyplinarną<br />

konferencję naukową muzealnikȯw francuskich<br />

i polskich („Versailles-Wilanów. Echange de bonnes<br />

pratiques entre résidences royales, w ramach<br />

Association des Résidence Royales Européennes”<br />

(13 kwietnia).<br />

Stacja angażuje się także w promocję języka<br />

polskiego i jego nauc<strong>za</strong>nia we Francji. Na przełomie<br />

maja i czerwca odbyła się trzecia konferencja<br />

pt. „Assises de l’enseignement du polonais en<br />

France” zorganizowana we współpracy ze Stowarzyszeniem<br />

Polonistów we Francji SFEP (grupującym<br />

naukowców pracujących na uczelniach<br />

francuskich, tłumaczy literatury, lektorȯw itp.).<br />

Materiały ze spotkania zostały opublikowane jako<br />

zeszyt specjalny „Annales” nr 7. Bardzo istotna<br />

z punktu widzenia pozycji diaspory polskiej<br />

na świecie była konferencja „Promocja kulturowo-informacyjna<br />

współczesnego wychodźstwa<br />

a dziedzictwo narodowe emigracji” (13-14 grudnia)<br />

współorganizowana z Uniwersytetem Wars<strong>za</strong>wskim,<br />

w której udział wzięli przedstawiciele<br />

Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Toruńskiego,<br />

Uniwersytetu w Białymstoku, University<br />

of Chicago, British Library, Université Lille<br />

III. Stacja pełni, w miarę swoich możliwości, rolę<br />

reprezentanta nauki polskiej we Francji.<br />

Stacja wydaje „Annales” (Roczniki), w języku<br />

francuskim, prezentujące najciekawsze teksty<br />

wykładów i konferencji odbywających się<br />

w Stacji oraz inne informacje dotyczące nauki<br />

polskiej i wspȯłpracy naukowej (obecnej, ale<br />

także jej historii). Należy wspomnieć, że jest to<br />

jedyna pozycja w języku francuskim prezentująca<br />

czytelnikowi francuskiemu naukę polską w tak<br />

sze<strong>rok</strong>im <strong>za</strong>kresie. W <strong>2012</strong> r. uka<strong>za</strong>ł się Zeszyt<br />

specjalny „Annales” nr 6 dotyczący 100-lecia powstania<br />

Krakowskiej Szkoły Nauk Politycznych<br />

UJ oraz jej związków z Sciences Po.<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk Stacja Naukowa<br />

w Rzymie<br />

Dyrektor: dr hab. Leszek Kuk<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym Stacja zorganizowała<br />

ok. 20 wykładów, odczytów i konferencji.<br />

Gośćmi Stacji było kilka wybitnych osobistości<br />

z życia naukowego, intelektualnego oraz politycznego<br />

z Polski i z Włoch.<br />

Z odczytami w Stacji wystąpili: ambasador<br />

RP przy Stolicy Apostolskiej Hanna Suchocka<br />

oraz ambasador RP w Rzymie Wojciech Ponikiewski.<br />

Prezes <strong>PAN</strong> prof. Michał Kleiber <strong>za</strong>prezentował<br />

Polską Akademię Nauk w 60. rocznicę jej<br />

powstania (24 października). Aleksander Smolar<br />

wygłosił referat poświęcony miejscu i znaczeniu<br />

Polski w Unii Europejskiej, poprzedzony<br />

wstępem ambasadora RP w Rzymie Wojciecha<br />

Ponikiewskiego na temat przewodnictwa Polski<br />

w Unii. Wydarzenie to zorganizowane zostało<br />

z okazji <strong>za</strong>kończenia przewodnictwa Polski w UE<br />

(28 lutego). Prof. Andrzej Walicki przedstawił<br />

stosunki polsko-rosyjskie w XIX i XX wieku<br />

(La Polonia nell’ „idea russa”, 18 października).<br />

Gośćmi Stacji byli także Carlo Ginzburg, Giulio<br />

Ferroni, Andrzej Rottermund, Sante Graciotti.<br />

Bardzo ważne były też promocje publikacji:<br />

126. tomu serii wydawniczej „Conferenze” <strong>za</strong>wierającego<br />

materiały z sesji naukowej poświęconej<br />

Marcellemu Bacciarellemu oraz pięciotomowego<br />

wydawnictwa źródłowego Polonica w Archiwum<br />

Rzymskim Towarzystwa Jezusowego (Kraków<br />

2002-2008), która odbyła się 25 września.<br />

Stacja upamiętniła zmarłych – Karolinę Lanckorońską<br />

(w dziesięciolecie śmierci) oraz Pietro<br />

Marchesaniego (w pierwszą rocznicę śmierci).<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym Stacja wydała 127.<br />

tom „Conferenze” <strong>za</strong>wierający materiały z konferencji<br />

naukowej poświęconej działalności prymasa<br />

Hlonda w latach 1939-1948. Pod koniec <strong>rok</strong>u<br />

na ukończeniu były prace nad następnymi trzema<br />

tomami wydawnictw Stacji, to jest nad aktami<br />

odbytej w 2010 r. konferencji polonistów włoskich<br />

(128. tom „Conferenze”) oraz nad pierwszymi<br />

dwoma tomami nowej serii wydawniczej<br />

„Atti”, które będą <strong>za</strong>wierać teksty wykładów,<br />

które odbyły się w Stacji. Pierwszy tom obejmie<br />

lata 2009-2010, a drugi 2011 <strong>rok</strong>.<br />

Przyspieszone zostały prace nad tworzeniem<br />

elektronicznego katalogu księgozbioru Biblioteki<br />

Stacji w systemie VIRTUA (wprowadzonych<br />

zostało ponad 5 tys. nowych rekordów).<br />

– 243 –

---

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk Stacja Naukowa<br />

w Wiedniu<br />

Dyrektor: prof. dr hab. Bogusław Dybaś<br />

W <strong>rok</strong>u sprawozdawczym działalność Stacji<br />

Naukowej w Wiedniu koncentrowała się wokół<br />

głównego <strong>za</strong>dania, jakim jest promocja i populary<strong>za</strong>cja<br />

nauki polskiej, rozwój polsko-austriackiej<br />

i wielostronnej współpracy naukowej, a także rozwój<br />

i opracowanie zbiorów bibliotecznych oraz<br />

działalność naukowa w ramach realizowanych<br />

lub współrealizowanych projektów.<br />

Rok <strong>2012</strong> był kolejnym <strong>rok</strong>iem intensywnej<br />

działalności merytorycznej i organi<strong>za</strong>cyjnej Stacji.<br />

Do najważniejszych osiągnięć Stacji należą<br />

cztery konferencje naukowe: „Walter Leitsch<br />

und die polnische Historiographie” (22 marca);<br />

„Unbeteiligte“ und Betroffene. Aspekte der Wahrnehmung<br />

der Konzentrationslager während des<br />

Zweiten Weltkriegs sowie nach Kriegsende” /<br />

„Stojący z boku” i dotknięci. Aspekty postrzegania<br />

i doświadc<strong>za</strong>nia obozów koncentracyjnych<br />

w c<strong>za</strong>sie drugiej wojny światowej i po <strong>za</strong>kończeniu<br />

wojny (11-12 października, pod honorowym<br />

patronatem Prezydenta Austrii); „Sintflut<br />

und Simplicissimus. Österreich und Polen im<br />

17. Jahrhundert” (9 listopada); „Deutsch und die<br />

Umgangssprachen in der Habsburgermonarchie”<br />

(15-16 listopada). Stacja zorganizowała również<br />

6 seminariów (w ramach <strong>za</strong>inaugurowanego nowego<br />

cyklu „Forum dyskusyjne Konrada Celtisa”)<br />

oraz 20 odczytów. Ważnym elementem<br />

działalności Stacji było kilkakrotne prezentowanie<br />

wystawy „Viribus Unitis Polscy parlamentarzyści<br />

w monarchii habsburskiej 1848-1918”<br />

w Niemczech oraz w Polsce, w tym w Międzynarodowym<br />

Centrum Kultury w Krakowie podc<strong>za</strong>s<br />

II Kongresu Zagranicznych Badaczy Dziejów<br />

Polski oraz w Sejmie RP. Bardzo istotny był rozwój<br />

działalności informacyjnej Stacji, rozbudowa<br />

bazy danych na temat poloników w Austrii oraz<br />

<strong>za</strong>kończenie opracowania Zbioru Ottona Forsta<br />

de Battaglii, stanowiącego część biblioteki Stacji.<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> księgozbiór biblioteki Stacji Naukowej<br />

w Wiedniu powiększył się o 367 pozycji<br />

książkowych i 236 numerów c<strong>za</strong>sopism. Obecnie<br />

księgozbiór liczy 10844 jednostek.<br />

W działalności naukowej Stacji nastąpił istotny<br />

przełom. Obok licznych projektów realizowanych<br />

we współpracy z innymi instytucjami naukowymi<br />

(m.in. prace nad edycją tzw. mapy Miega – zdjęcia<br />

kartograficznego Galicji po jej <strong>za</strong>jęciu przez<br />

Austrię w wyniku I rozbioru w 1772 <strong>rok</strong>u oraz nad<br />

projektem „Polonica w archiwach austriackich”)<br />

Stacja rozpoczęła reali<strong>za</strong>cję własnego projektu<br />

„Karol Lanckoroński i jego spuścizna rękopiśmienna<br />

w zbiorach Austriackiej Biblioteki Narodowej”<br />

w oparciu o grant przyznany w ramach<br />

Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki.<br />

W <strong>rok</strong>u <strong>2012</strong> uka<strong>za</strong>ły się pozycje wydawnicze<br />

opublikowane samodzielnie lub we współpracy<br />

z innymi instytucjami: Jahrbuch des Wissenschaftlichen<br />

Zentrums der Polnischen Akademie<br />

der Wissenschaften, Band III, Wien <strong>2012</strong>, ss.<br />

432; Der Erste Weltkrieg und der Vielvölkerstaat.<br />

Symposium 4. November 2011 (=ACTA<br />

AUSTRO-POLONICA, Bd. IV), Eine Publikation<br />

des Heeresgeschichtlichen Museums/Militärhistorischen<br />

Instituts in Zusammenarbeit mit<br />

dem Wissenschaftlichen Zentrum der Polnischen<br />

Akademie der Wissenschaften in Wien, Wien<br />

<strong>2012</strong>, ss. 280; Ewa Nowak, Rys<strong>za</strong>rda Ewa Bernacka,<br />

Rafał Riedel Integracja polityczna Polaków<br />

w Austrii, Wiedeń <strong>2012</strong>, ss. 132; Walter<br />

Leitsch und die polnische Historiographie, hrsg.<br />

von Christoph Augustynowicz, Bogusław Dybaś<br />

und Marija Wakounig, Wien <strong>2012</strong>, ss. 132; Viribus<br />

unitis Polscy parlamentarzyści w monarchii<br />

habsburskiej 1848-1918/ Polish parliamentarians<br />

in the Habsburg Monarchy 1848-1918, Kraków<br />

<strong>2012</strong>, ss. 128, CD; Viribus unitis – Polscy parlamentarzyści<br />

w monarchii habsburskiej 1848 –<br />

1918, Rzeszów <strong>2012</strong>, ss. 36<br />

– 244 –

---

INFORMACJA STATYSTYCZNA<br />

– 245 –

---

W Informacji statystycznej wykorzystano znaki umowne:<br />

kreska (-)<br />

– zjawisko nie występuje<br />

kropka (•) – brak danych<br />

znak x<br />

– wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe<br />

„w tym” – nie podaje się wszystkich składników sumy<br />

– 246 –

---

TABL. 1 1 CZŁONKOWIE <strong>PAN</strong> W <strong>PAN</strong> <strong>2012</strong> W R. <strong>2012</strong> R.<br />

(stan na w 31.XII.<strong>2012</strong> dniu 31.XII.<strong>2012</strong> r.) r.)<br />

Wyszczególnienie<br />

ogółem<br />

Członkowie krajowi<br />

ogółem rzecz. koresp.<br />

w tym<br />

kobiety<br />

ogółem<br />

w tym<br />

kobiety<br />

ogółem<br />

w tym<br />

kobiety<br />

w <strong>PAN</strong><br />

Członkowie krajowi <strong>za</strong>trudnieni<br />

w<br />

szkołach<br />

wyższych<br />

w<br />

innych<br />

instyt.<br />

Członkowie<br />

<strong>za</strong>graniczni<br />

pozostali ogółem w tym<br />

kobiety<br />

Ogółem 313 15 168 6 145 9 88 117 27 81 193 5<br />

Nauki humanistyczne<br />

i społeczne<br />

Nauki biologiczne<br />

i rolnicze<br />

45 4 22 2 23 2 4 25 2 14 32 1<br />

72 6 37 2 35 4 28 31 13 - 46 3<br />

w tym: biologia 39 4 19 1 20 3 19 18 2 - 25 3<br />

rolnictwo 33 2 18 1 15 1 9 13 11 - 21 -<br />

Nauki ścisłe i nauki<br />

o Ziemi<br />

89 1 54 - 35 1 39 28 5 17 55 -<br />

w tym: matematyka 18 - 10 - 8 - 5 9 1 3 10 -<br />

fizyka/astronomia 27 - 16 - 11 - 8 10 3 6 16 -<br />

chemia 24 1 14 - 10 1 13 7 1 3 17 -<br />

nauki o Ziemi 20 - 14 - 6 - 13 2 - 5 12 -<br />

Nauki techniczne 73 - 39 - 34 - 13 23 3 34 37 -<br />

Nauki medyczne 34 4 16 2 18 2 4 10 4 16 23 1<br />

Według danych danych Gabinetu Gabinetu Prezesa Prezesa <strong>PAN</strong> <strong>PAN</strong><br />

TABL. 2 CZŁONKOWIE KOMITETÓW NAUKOWYCH I PROBLEMOWYCH<br />

TABL. 2 CZŁONKOWIE KOMITETÓW NAUKOWYCH I PROBLEMOWYCH WG MIEJSC ZATRUDNIENIA W R.<br />

WG MIEJSC ZATRUDNIENIA W <strong>2012</strong> R.<br />

(stan w dniu 31.XII.<strong>2012</strong> r.)<br />

Zatrudnienie<br />

Struktura w %<br />

w w szkołach w inst. w w szkołach w inst.<br />

Wyszczególnienie ogółem <strong>PAN</strong> wyższych resort. ogółem <strong>PAN</strong> wyższych resort.<br />

gosp.<br />

gosp.<br />

OGÓŁEM 4 026 577 2 994 455 100 14,3 74,4 11,3<br />

Komitety przy<br />

Prezydium <strong>PAN</strong> 308 70 174 64 100 22,7 56,5 20,8<br />

Komitety<br />

Wydziałowe 3 718 507 2 820 391 100 13,6 75,9 10,5<br />

Nauki humanistyczne i społeczne 1 046 92 926 28 100 9,0 88,0 3,0<br />

Nauki biologiczne i rolnicze 941 149 667 125 100 15,8 70,9 13,3<br />

Nauki ścisłe i nauki o Ziemi 457 129 294 34 100 28,2 64,3 7,5<br />

Nauki techniczne 897 76 693 128 100 8,5 77,2 14,3<br />

Nauki medyczne 377 61 240 76 100 16,2 63,7 20,1<br />

Według danych Gabinetu Prezesa <strong>PAN</strong><br />

– 247 –

---

TABL. Tabl. 3 KOMITETY NAUKOWE I I PROBLEMOWE <strong>PAN</strong> <strong>PAN</strong> W W <strong>2012</strong> <strong>2012</strong> R. R. (stan w dniu 31.XII.<strong>2012</strong> r. r.)<br />

Członkowie komit. Zebrania Działalność o charakterze naukowym<br />

Publikacje komitetu<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE w tym plenarne konf.nauk. uczest. referaty eksper- liczba nakład arkusze<br />

ogółem czł. <strong>PAN</strong>* organiz.i konfe- komunik. tyzy tytułów ( w egz.) wydaw.<br />

współorg. rencji<br />

O G Ó Ł E M 4 026 406 293 462 60 744 19 136 35 163 98 016 5 941,96<br />

Komitety przy Prezydium <strong>PAN</strong> 308 40 22 43 4 702 1 310 8 22 8 800 383,10<br />

Komitety Wydziałowe 3 718 366 271 419 56 042 17 826 27 141 89 216 5 558,86<br />

Nauki humanistyczne i społeczne 1 046 75 105 79 7 706 3 534 2 41 38 960 1 364,00<br />

Nauki biologiczne i rolnicze 941 96 55 82 10 966 2 254 - 32 15 836 1 636,10<br />

Nauki ścisłe i nauki o Ziemi 457 66 26 53 4 704 2 265 2 8 6 590 412,30<br />

Nauki techniczne 897 96 57 159 20 108 8 675 12 50 12 430 1 724,46<br />

Nauki medyczne 377 33 28 46 12 558 1 098 11 10 15 400 422,00<br />

PRZY PREZYDIUM <strong>PAN</strong> 308 40 22 43 4 702 1 310 8 22 8 800 383,10<br />

Komitet Badań Kosmicznych i Satelitarnych 37 2 4 6 754 541 - - - -<br />

przew. Piotr Wolański prof. dr hab.<br />

Komitet Badań Polarnych 42 6 2 7 567 275 - 1 200 28,80<br />

przew. Jacek A. Jania prof. dr hab.<br />

przew. hon. Krzysztof Birkenmajer czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Badań nad Zagrożeniami Zwią<strong>za</strong>nymi z Wodą 32 4 3 - - 8 - - - -<br />

przew. Zbigniew Kundzewicz prof. dr hab.<br />

Komitet Bioetyki 32 5 4 1 80 34 - - - -<br />

przew. Zbigniew S<strong>za</strong>warski prof. dr hab.<br />

Komitet Prognoz "<strong>Polska</strong> 2000 Plus" 45 10 2 4 374 35 - 8 4 300 138,30<br />

przew. Michał Kleiber czł rzecz. <strong>PAN</strong><br />

przew. hon. Leszek Kuźnicki czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 40 5 2 12 842 358 - 11 4 100 206,00<br />

przew. Tadeusz Markowski prof. dr hab.<br />

Rada Języka Polskiego 39 4 2 8 385 26 8 1 - -<br />

przew. Andrzej Markowski prof. dr hab.<br />

przew. hon. Walery Pisarek prof. dr hab.<br />

Rada Towarzystw Naukowych 27 1 2 - - - - 1 200 10,00<br />

przew. Zbigniew Kruszewski prof. dr hab.<br />

Rada Upowszechniania Nauki 14 3 1 5 1 700 33 - - - -<br />

przew. Magdalena Fikus prof. dr hab.<br />

– 248 –

---

TABL. Tabl. 3 KOMITETY NAUKOWE I I PROBLEMOWE <strong>PAN</strong> <strong>PAN</strong> W W <strong>2012</strong> <strong>2012</strong> R. stan w dniu 31.XII.<strong>2012</strong> r.<br />

R. (cd.) (stan r.)<br />

Członkowie komit. Zebrania Działalność o charakterze naukowym Publikacje komitetu<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE w tym plenarne konf.nauk. uczest. referaty eksper- liczba nakład arkusze<br />

ogółem czł. <strong>PAN</strong>* organiz.i konfe- komunik. tyzy tytułów ( w egz.) wydaw.<br />

współorg. rencji<br />

WYDZIAŁ I NAUK HUMANISTYCZNYCH I SPOŁECZNYCH 1 046 75 105 79 7 706 3 534 2 41 38 960 1 364,00<br />

Komitet Historii Nauki i Techniki 37 - 4 1 30 3 - - - -<br />

przew. Kalina Bartnicka prof. dr hab.<br />

Komitet Językoznawstwa 40 3 5 3 370 240 - 3 1 100 38,00<br />

przew. Maciej Grochowski prof., dr hab.<br />

Komitet Nauk Demograficznych 37 - 3 3 170 44 1 2 1 400 34,00<br />

przew. Irena E. Kotowska prof. dr hab.<br />

przew. hon. Janina Jóźwiak prof.dr hab.<br />

Komitet Nauk Ekonomicznych 41 7 5 1 60 17 - 2 2 800 87,00<br />

przew. Emil Panek prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk Etnologicznych 37 1 3 1 53 37 - 4 1 170 76,00<br />

przew. Aleksander Posern-Zieliński czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

przew. hon. Zbigniew Jasiewicz prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk Filozoficznych 31 1 5 2 774 585 - 2* 1 200 180,00<br />

przew. Piotr Gutowski dr hab., prof. KUL<br />

Komitet Nauk Historycznych 39 4 3 4 212 119 - 2 700 55,00<br />

przew. Krzysztof Mikulski prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk o Finansach 26 - 4 2 450 108 - 1 200 13,00<br />

przew. Andrzej Gospodarowicz prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk o Kulturze 34 4 4 - - - - 1 400 30,00<br />

przew. Wojciech Burszta prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk o Kulturze Antycznej 43 3 8 - - 8 - 1 200 20,00<br />

przew. Krystyna Bartol prof. dr hab.<br />

przew. hon. Jerzy Danielewicz prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk o Literaturze 44 3 4 3 452 219 - - - -<br />

przew. Krzysztof Kłosiński prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej 44 1 3 5 400 107 1 2 1 100 50,00<br />

przew. Józef Orczyk prof. dr hab.<br />

przew. hon. Antoni Rajkiewicz prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk Orientalistycznych 32 1 3 1 100 25 - 1 400 26,00<br />

przew. Marek Mejor prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk Organi<strong>za</strong>cji i Zarząd<strong>za</strong>nia 48 2 4 9 790 - - 1 1 520 36,00<br />

przew. Bogdan Nogalski prof. dr hab.<br />

przew. hon. Wiesław M. Grudzewski czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Nauk o Sztuce 47 5 3 - - 3 - 1 300 22,00<br />

przew. Juliusz Chrościcki prof. dr hab.<br />

– 249 –

---

TABL. Tabl. 3 KOMITETY NAUKOWE I I PROBLEMOWE <strong>PAN</strong> <strong>PAN</strong> W W <strong>2012</strong> <strong>2012</strong> R. R. (cd.) (stan stan w dniu 31.XII.<strong>2012</strong> r. r.)<br />

Członkowie komit. Zebrania Działalność o charakterze naukowym Publikacje komitetu<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE w tym plenarne konf.nauk. uczest. referaty eksper- liczba nakład arkusze<br />

ogółem czł. <strong>PAN</strong>* organiz.i konfe- komunik. tyzy tytułów ( w egz.) wydaw.<br />

współorg. rencji<br />

Komitet Nauk Pedagogicznych 36 2 4 10 766 442 - 2 500 30,00<br />

przew. Bogusław Śliwerski prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk Politycznych 34 4 5 2 1 113 1 010 - - - -<br />

przew. Grażyna Ulicka prof. dr hab.<br />

przew. hon. Krzysztof Pałecki prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk Pra - i Protohistorycznych 39 1 4 6 100 38 - - - -<br />

przew. Bogusław Gediga prof. dr hab.<br />

przew. hon. Stanisław Tabaczyński czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Nauk Prawnych 30 3 4 1 80 9 - 1 14 400 120,00<br />

przew. Mirosław Wyrzykowski dr hab. prof. UW<br />

Komitet Nauk Teologicznych 27 - 3 4 260 64 - - - -<br />

przew. Tadeusz Dola ks. prof. dr hab.<br />

Komitet Psychologii 44 6 3 3 172 25 - 2** - 64,00<br />

przew. Piotr Oleś prof. dr hab.<br />

przew. hon. Jan Strelau czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Słowianoznawstwa 42 1 3 2 90 37 - 4 1 850 95,00<br />

przew. Małgor<strong>za</strong>ta Korytkowska prof. dr hab.<br />

przew. hon. Janusz Siatkowski prof. dr hab.<br />

Komitet Socjologii 34 5 3 3 88 55 - 3 4 900 164,00<br />

przew. Krzysztof Frysztacki prof. dr hab.<br />

Komitet Statystyki i Ekonometrii 32 2 3 4 306 161 - 1 1 000 30,00<br />

przew. Jacek Osiewalski prof. dr hab.<br />

KOMITETY PROBLEMOWE:<br />

Komitet Badań nad Migracjami 36 1 3 2 170 77 - 2 1 020 43,00<br />

przew. Marek Okólski prof. dr hab.<br />

Komitet Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obs<strong>za</strong>rów Wiejskich 29 2 4 4 380 43 - 2 2 000 113,00<br />

przew. Bogdan Klepacki prof. dr hab.<br />

Komitet Etyki w Nauce 31 9 2 1 60 21 - - - -<br />

przew. Jan Woleński czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Naukoznawstwa 33 2 3 2 260 37 - 1 800 38,00<br />

przew. Urszula Żegleń prof. dr hab.<br />

Komitet Rozwoju Edukacji Narodowej 19 2 - - - - - - - -<br />

przew. K. Zbigniew Kwieciński czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

WYDZIAŁ II NAUK BIOLOGICZNYCH I ROLNICZYCH 941 96 55 82 10 966 2 254 - 32 15 836 1 636,10<br />

Komitet Agrofizyki 28 3 2 3 315 11 - 3 300 48,90<br />

przew. Bohdan Dobr<strong>za</strong>ński prof. dr hab.<br />

– 250 –

---

TABL. Tabl. 3 KOMITETY NAUKOWE I I PROBLEMOWE <strong>PAN</strong> <strong>PAN</strong> W W <strong>2012</strong> <strong>2012</strong> R. R. (cd.) (stan stan w dniu 31.XII.<strong>2012</strong> r. r.)<br />

Członkowie komit. Zebrania Działalność o charakterze naukowym Publikacje komitetu<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE w tym plenarne konf.nauk. uczest. referaty eksper- liczba nakład arkusze<br />

ogółem czł. <strong>PAN</strong>* organiz.i konfe- komunik. tyzy tytułów ( w egz.) wydaw.<br />

współorg. rencji<br />

przew. hon. Janusz Haman czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Antropologii 29 1 2 3 240 8 - 1 300 5,00<br />

przew. Joachim Cieślik prof. dr hab.<br />

Komitet Biochemii i Biofizyki 57 15 2 2 430 86 - - - -<br />

przew. Grzegorz Bartosz czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej 30 6 1 2 118 11 - - - -<br />

przew. Jan Kozłowski czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Biologii Rozrodu 37 5 2 2 250 14 - 1 200 2,00<br />

przew. Tomasz Janowski prof. dr hab.<br />

przew. hon. Tadeusz Krzymowski czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Biotechnologii 46 6 2 2 156 16 - 2 2 500 91,00<br />

przew. Tomasz Twardowski prof. dr hab.<br />

Komitet Botaniki 30 3 2 - - 2 - - - -<br />

przew. Bogdan Jackowiak prof. dr hab.<br />

przew. hon. Tomasz Wodzicki prof. dr hab.<br />

Komitet Cytobiologii 48 5 4 5 450 15 - 1 176 1,50<br />

przew. Elżbieta Wyroba prof. dr hab.<br />

przew. hon. Włodzimierz Korohoda prof. dr hab.<br />

Komitet Ekologii 39 5 2 - - 1 - - - -<br />

przew. Jan R. E. Taylor dr hab., prof. UwB<br />

przew. hon. Roman Andrzejewski prof. dr hab.<br />

Komitet Fizjologii, Genetyki i Hodowli Roślin 48 5 2 3 428 111 - - - -<br />

przew. Ewa Zimnoch-Guzowska prof. dr hab.<br />

Komitet Gleboznawstwa i Chemii Rolnej 36 - 2 3 194 20 - 1 220 8,00<br />

przew. Andrzej Mocek prof. dr hab.<br />

Komitet Melioracji i Inżynierii Środowiska Rolniczego 33 2 3 2 171 30 - 1 200 10,00<br />

przew. Jerzy Jeznach prof. dr hab.<br />

przew. hon. Stanisław Kostrzewa prof. dr hab.<br />

Komitet Mikrobiologii 30 3 3 3 579 190 - - - -<br />

przew. Grzegorz W. Węgrzyn czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Nauk Leśnych 37 5 1 1 48 25 - 1 2 400 20,00<br />

przew. Zbigniew Sierota prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk Ogrodniczych 38 1 1 5 550 37 - - - -<br />

przew. Franciszek Adamicki prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk o Żywności 51 4 2 6 540 118 - 5 1 490 110,00<br />

przew. Włodzimierz Lenart prof. dr hab.<br />

przew. hon. Antoni Rutkowski czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Nauk Weterynaryjnych 41 5 3 5 1 350 94 - 1 800 101,00<br />

– 251 –

---

TABL. Tabl. 3 KOMITETY NAUKOWE I I PROBLEMOWE <strong>PAN</strong> <strong>PAN</strong> W W <strong>2012</strong> <strong>2012</strong> R. R. (cd.) (stan stan w dniu 31.XII.<strong>2012</strong> r. r.)<br />

Członkowie komit. Zebrania Działalność o charakterze naukowym Publikacje komitetu<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE w tym plenarne konf.nauk. uczest. referaty eksper- liczba nakład arkusze<br />

ogółem czł. <strong>PAN</strong>* organiz.i konfe- komunik. tyzy tytułów ( w egz.) wydaw.<br />

współorg. rencji<br />

przew. Włodzimierz Kluciński prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk Zootechnicznych 50 5 2 4 539 59 - - - -<br />

przew. Jan Jankowski prof. dr hab.<br />

przew. hon. Zbigniew Staliński prof. dr hab.<br />

Komitet Ochrony Przyrody 27 1 2 - - - - 1 300 12,00<br />

przew. Zbigniew Mirek prof. dr hab.<br />

Komitet Ochrony Roślin 35 2 3 7 2 403 291 - 5 4 350 1 091,00<br />

przew. Zbigniew T. Dąbrowski prof. dr hab.<br />

przew. hon. Jerzy J. Lipa czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Parazytologii 27 1 2 7 573 220 - 2 550 0,70<br />

przew. Bożena Moskwa prof. dr hab.<br />

Komitet Techniki Rolniczej 39 2 2 13 1 147 709 - 3 1 900 115,00<br />

przew. Józef Kowalski prof. dr hab.<br />

przew. hon. Janusz Haman czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Technologii Drewna 21 - 2 1 115 87 - 1 - -<br />

przew. Ewa Dobrowolska prof. dr hab.<br />

Komitet Uprawy Roślin 33 1 2 - - 4 - - - -<br />

przew. Zbigniew Skinder prof. dr hab.<br />

Komitet Zagospodarowania Ziem Górskich 25 2 2 1 100 30 - 1 - -<br />

przew. Kazimierz Klima prof. dr hab.<br />

przew. hon. Stanisław Kopeć prof. dr hab.<br />

Komitet Zoologii 26 8 2 2 270 65 - 2 150 20,00<br />

przew. Janusz Markowski prof. dr hab.<br />

WYDZIAŁ III NAUK ŚCISŁE I NAUKI O ZIEMII 457 66 26 53 4 704 2 265 2 8 6590 412,30<br />

Komitet Astronomii 31 4 1 2 92 34 - - - -<br />

przew. Andrzej Udalski czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Badań Czwartorzędu 32 2 2 9 558 198 - 1 300 10,00<br />

przew. Krystyna Szeroczyńska prof. dr hab.<br />

Komitet Badań Mor<strong>za</strong> 47 7 3 2 110 66 - 1 1 000 200,00<br />

przew. Marcin Pliński prof. dr hab.<br />

przew. hon. Czesław Druet czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Chemii 41 10 2 2 240 172 - 2 2500 14,00<br />

przew. Janusz Lipkowski czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

przew. hon. Adam Bielański czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Chemii Analitycznej 37 1 1 11 1 537 663 - 1 - -<br />

przew. Jacek Namieśnik prof. dr hab.<br />

przew. hon. Adam Hulanicki czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

– 252 –

---

TABL. Tabl. 3 KOMITETY NAUKOWE I I PROBLEMOWE <strong>PAN</strong> <strong>PAN</strong> W W <strong>2012</strong> <strong>2012</strong> R. R. (cd.) (stan stan w dniu 31.XII.<strong>2012</strong> r. r.)<br />

Członkowie komit. Zebrania Działalność o charakterze naukowym Publikacje komitetu<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE w tym plenarne konf.nauk. uczest. referaty eksper- liczba nakład arkusze<br />

ogółem czł. <strong>PAN</strong>* organiz.i konfe- komunik. tyzy tytułów ( w egz.) wydaw.<br />

współorg. rencji<br />

Komitet Fizyki 40 10 3 11 993 241 - - - -<br />

przew. Franciszek K<strong>rok</strong> czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Geofizyki 48 8 2 - - - - 2 1 840 126,00<br />

przew. Kaja Pietsch prof. dr hab. inż.<br />

Komitet Krystalografii 41 2 1 3 363 319 - - - -<br />

przew. Maria Gdaniec prof. dr hab.<br />

przew. hon. Kazimierz Łukaszewicz czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Matematyki 39 10 3 9 667 447 - - - -<br />

przew. Wiesław Pleśniak czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Nauk Geograficznych 39 4 3 4 144 125 2 - - -<br />

przew. Andrzej Kostrzewski prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk Geologicznych 41 8 2 - - - - 1 950 62,30<br />

przew. Jacek Matyszkiewicz prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk Mineralogicznych 21 - 3 - - - - - - -<br />

przew. Janusz Janeczek prof. dr hab.<br />

przew. hon. Andrzej Manecki prof. dr hab. inż.<br />

WYDZIAŁ IV NAUK TECHNICZNYCH 897 96 57 159 20 108 8 675 12 50 12 430 1 724,46<br />

Komitet Akustyki 33 4 3 6 559 284 - 7 1 800 94,00<br />

przew. Eugeniusz Ko<strong>za</strong>czka prof. dr hab.<br />

przew. hon. Andrzej Rakowski czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Architektury i Urbanistyki 30 2 3 6 485 93 1 5 1 600 125,00<br />

przew. Zbigniew Bać prof. dr hab.<br />

przew. hon. Witold Cęckiewicz czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Automatyki i Robotyki 37 7 2 6 577 323 - 3 500 75,00<br />

przew. Krzysztof Malinowski czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej 39 8 2 3 420 125 6 - - -<br />

przew. Roman Maniewski czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Budowy Maszyn 43 2 2 2 317 61 - 2 400 64,19<br />

przew. Józef Gawlik prof. dr hab.<br />

Komitet Elektroniki i Telekomunikacji 50 7 2 19 1 689 1 444 - 8 1 080 150,00<br />

przew. Józef Modelski czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Elektrotechniki 46 6 3 12 1 230 589 - 1 800 63,00<br />

przew. Andrzej Demenko prof. dr hab.<br />

Komitet Geodezji 33 2 4 5 323 213 - 1 200 10,25<br />

przew. Marcin Barlik prof. dr hab.<br />

– 253 –

---

TABL. Tabl. 3 KOMITETY NAUKOWE I I PROBLEMOWE <strong>PAN</strong> <strong>PAN</strong> W W <strong>2012</strong> <strong>2012</strong> R. R. (cd.) (stan stan w dniu 31.XII.<strong>2012</strong> r. r.)<br />

Członkowie komit. Zebrania Działalność o charakterze naukowym Publikacje komitetu<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE w tym plenarne konf.nauk. uczest. referaty eksper- liczba nakład arkusze<br />

ogółem czł. <strong>PAN</strong>* organiz.i konfe- komunik. tyzy tytułów ( w egz.) wydaw.<br />

współorg. rencji<br />

Komitet Górnictwa 44 6 1 20 2 290 503 5 1 350 86,12<br />

przew. Antoni Tajduś prof. dr hab.<br />

przew. hon. Stanisław Knothe czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Informatyki 43 11 1 3 140 112 - 1 200 19,00<br />

przew. Jan Węglarz czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Inżynierii Chemicznej i Procesowej 31 3 2 4 285 233 - 1 200 110,00<br />

przew. Stanisław Ledakowicz prof. dr hab.<br />

przew. hon. Andrzej Burghardt czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Inżynierii Lądowej i Wodnej 44 3 5 18 2 993 826 - 2 400 70,00<br />

przew. Wojciech Radomski prof. dr hab.<br />

Komitet Inżynierii Produkcji 28 - 1 4 514 196 - 2 450 60,00<br />

przew. Rys<strong>za</strong>rd Knosala prof. dr hab.<br />

Komitet Inżynierii Środowiska 40 2 2 5 723 180 - 2 500 209,00<br />

przew. Czesława Rosik-Dulewska prof. dr hab.<br />

Komitet Mechaniki 46 10 3 4 436 390 - - - -<br />

przew. Tadeusz Burczyński czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

przew. hon. Witold Gutkowski czł. rzecz. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Metalurgii 32 - 1 8 541 284 - 1 960 200,50<br />

przew. Krzysztof Fitzner prof. dr hab.<br />

Komitet Metrologii i Aparatury Naukowej 33 4 2 4 338 254 - 2 650 81,80<br />

przew. Janusz Mroczka czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

przew. hon. Eugeniusz Ratajczyk prof. dr hab.<br />

Komitet Nauki o Materiałach 38 3 1 4 571 120 - - - -<br />

przew. Bogusław Major czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

przew. hon. Marek Hetmańczyk prof. dr hab.<br />

Komitet Termodynamiki i Spalania 33 3 2 5 1 805 1 362 - 2 500 50,00<br />

przew. Władysław Gajewski prof. dr hab.<br />

Komitet Transportu 33 3 4 7 2 475 584 - 1 200 44,00<br />

przew. Janusz Dyduch prof. dr hab.<br />

Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi 30 2 5 2 339 82 - 1 180 59,90<br />

przew. Marek Nieć prof. dr hab.<br />

KOMITETY PROBLEMOWE:<br />

Komitet Ergonomii 36 - 2 3 200 108 - 5 800 116,00<br />

przew. Tadeusz Juliszewski prof. dr hab.<br />

Komitet Gospodarki Wodnej 33 1 2 5 278 86 - 1 200 10,00<br />

przew. Maciej Maciejewski prof. dr hab.<br />

– 254 –

---

TABL. Tabl. 3 KOMITETY NAUKOWE I I PROBLEMOWE <strong>PAN</strong> <strong>PAN</strong> W W <strong>2012</strong> <strong>2012</strong> R. R. (dok.) (stan stan w dniu 31.XII.<strong>2012</strong> r. r.)<br />

Członkowie komit. Zebrania Działalność o charakterze naukowym Publikacje komitetu<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE w tym plenarne konf.nauk. uczest. referaty eksper- liczba nakład arkusze<br />

ogółem czł. <strong>PAN</strong>* organiz.i konfe- komunik. tyzy tytułów ( w egz.) wydaw.<br />

współorg. rencji<br />

Komitet Problemów Energetyki 42 7 2 4 580 223 - 1 460 26,70<br />

przew. Tadeusz Chmielniak czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

WYDZIAŁ V NAUK MEDYCZNYCH 377 33 28 46 12 558 1 098 11 10 15 400 422,00<br />

Komitet Fizyki Medycznej, Radiobiologii i Diagnostyki Obrazowej 29 2 2 3 340 55 11 1 600 297,00<br />

przew. Jerzy Walecki prof. dr hab.<br />

przew. hon. Grzegorz Pawlicki prof. dr hab.<br />

Komitet Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej 37 4 1 2 394 66 - - - -<br />

przew. Rys<strong>za</strong>rd Słomski prof. dr hab.<br />

Komitet Immunologii i Etiologii Zakażeń Człowieka 34 2 2 2 1 000 35 - - - -<br />

przew. Jacek M. Witkowski prof. dr hab. med.<br />

Komitet Nauk Fizjologicznych i Farmakologicznych 31 9 2 3 331 2 - - - -<br />

przew. Włodzimierz Buczko prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk Klinicznych 30 5 2 8 5 000 200 - - - -<br />

przew. Henryk Skarżyński prof. dr hab.<br />

Komitet Nauk Neurologicznych 35 4 2 8 771 85 - - - -<br />

przew. Tomasz Trojanowski czł. koresp. <strong>PAN</strong><br />

Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka 24 - 3 2 400 5 - 1 1 000 9,00<br />

przew. Anna Gronowska-Senger prof. dr hab.<br />

przew. hon. Stanisław Berger prof. dr hab.<br />

Komitet Neurobiologii 46 5 2 7 2 229 276 - - - -<br />

przew. Andrzej Wróbel prof. dr hab.<br />

Komitet Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej 31 - 3 6 1 110 239 - 7 13 500 116,00<br />

przew. Marek Woźniewski prof. dr hab.<br />

Komitet Rozwoju Człowieka 28 - 4 1 100 38 - - - -<br />

przew. Leszek Szewczyk prof. dr hab.<br />

Komitet Terapii i Nauk o Leku 34 2 1 3 713 79 - 1 300 -<br />

przew. Jan Pachecka prof. dr hab.<br />

Komitet Zdrowia Publicznego 18 - 4 1 170 18 - - - -<br />

przew. Tomasz Zdrojewski dr hab. med.<br />

Według danych Gabinetu Prezesa <strong>PAN</strong><br />

* jeden z tytułów ukazuje się tylko w formie elektronicznej<br />

** obydwa tytuły ukazują się w formie elektronicznej<br />

– 255 –

---

TABL. 4 4 KOSZTY DZIAŁALNOŚCI KOMITETÓW NAUKOWYCH NAUKOWYCH I PROBLEMOWYCH I PROBLEMOWYCH <strong>PAN</strong> W <strong>2012</strong> <strong>PAN</strong> R. W <strong>2012</strong> (stan R. w dniu 31.XII.<strong>2012</strong> r.)<br />

w tym środki z budżetu w tym środ. na działal. upowsz. naukę<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE Ogółem działalność upowszech.<br />

organiz. wydawn. ekspertyzy zebrania wydawn. ekspertyzy osiągnięć<br />

i statutowa opinie naukowe opinie naukowych<br />

OGÓŁEM 4 429 717 546 979 10 200 - 552 790 1 336 575 52 361 1 930 811<br />

Komitety przy<br />

Prezydium <strong>PAN</strong> 424 675 184 830 7 200 - 47 984 43 552 52 361 88 748<br />

Komitety<br />

Wydziałowe 4 005 042 362 149 3 000 - 504 806 1 293 023 - 1 842 063<br />

Nauki humanistyczne<br />

i społeczne 929 467 50 440 - - 187 913 336 307 - 354 807<br />

Nauki biologiczne<br />

i rolnicze 723 415 66 597 - - 135 226 125 471 - 396 121<br />

Nauki ścisłe i nauki<br />

o Ziemi 728 872 126 990 3 000 - 11 557 108 848 - 478 476<br />

Nauki techniczne 1 406 896 89 346 - - 120 312 722 397 - 474 841<br />

Nauki medyczne 216 392 28 776 - - 49 798 - - 137 818<br />

Według danych Gabinetu Prezesa <strong>PAN</strong><br />

– 256 –

---

TABL. 5 PRACOWNICY ZATRUDNIENI ZATRUDNIENI W INSTYTUTACH W JEDNOSTKACH NAUKOWYCH <strong>PAN</strong> NAUKOWYCH w 2011 R. <strong>PAN</strong> W <strong>2012</strong> R.<br />

(stan (stan w dniu na 31.XII, dla dla których których <strong>PAN</strong> jest <strong>PAN</strong> głównym jest głównym miejscem pracy) miejscem pracy)<br />

OGÓŁEM*)<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

Pracownicy naukowi<br />

OGÓŁEM pozostali<br />

w osobach RAZEM profe- w tym: adiunkci asystenci pracosorowie<br />

czł. <strong>PAN</strong> wnicy<br />

2011 8 463 3 570 1 372 74 1 367 831 4 893<br />

<strong>2012</strong> 8 617 3 485 1 350 66 1 346 789 5 132<br />

Nauki humanistyczne i społeczne 1 143 663 259 13 296 108 480<br />

Nauki biologiczne i rolnicze 2 339 802 340 14 342 120 1 537<br />

Nauki ścisłe i nauki o Ziemi 2 989 1 193 453 21 416 324 1 796<br />

Nauki techniczne 1 350 522 205 13 184 133 828<br />

Nauki medyczne 796 305 93 5 108 104 491<br />

WYDZIAŁ I NAUKI HUMANISTYCZNE I SPOŁECZNE<br />

Instytut Archeologii i Etnologii 172 67 22 - 40 5 105<br />

Instytut Badań Literackich 137 75 25 - 42 8 62<br />

Instytut Filozofii i Socjologii 100 57 28 8 25 4 43<br />

Instytut Historii 140 66 31 - 28 7 74<br />

Instytut Historii Nauki 36 27 17 - 7 3 9<br />

Instytut Języka Polskiego 84 42 11 - 18 13 42<br />

Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych 34 31 12 1 5 14 3<br />

Instytut Nauk Ekonomicznych 34 21 13 - 7 1 13<br />

Instytut Nauk Prawnych 74 57 11 1 27 19 17<br />

Instytut Psychologii 19 15 9 1 3 3 4<br />

Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa 30 18 8 - 10 - 12<br />

Instytut Slawistyki 82 57 20 - 26 11 25<br />

Instytut Studiów Politycznych 92 71 29 - 30 12 21<br />

Instytut Sztuki 109 59 23 2 28 8 50<br />

WYDZIAł II NAUKI BIOLOGICZNE I ROLNICZE<br />

Europoejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii 20 8 2 - 4 2 12<br />

Instytut Agrofizyki 94 42 22 1 20 - 52<br />

Instytut Biochemii i Biofizyki 298 115 44 2 38 33 183<br />

Instytut Biologii Doświadc<strong>za</strong>lnej 248 108 48 4 50 10 140<br />

Instytut Biologii Ssaków 56 21 7 1 10 4 35<br />

Instytut Botaniki 93 37 13 - 23 1 56<br />

Instytut Chemii Bioorganicznej 465 66 26 - 28 12 399<br />

Instytut Dendrologii 84 24 13 1 9 2 60<br />

Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt 100 34 16 - 15 3 66<br />

Instytut Fizjologii Roślin 57 26 8 - 11 7 31<br />

Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt 124 34 15 - 18 1 90<br />

Instytut Genetyki Roślin 107 45 19 1 21 5 62<br />

Instytut Ochrony Przyrody 69 20 11 - 7 2 49<br />

– 257 –

---

TABL. 5 PRACOWNICY ZATRUDNIENI ZATRUDNIENI W INSTYTUTACH W JEDNOSTKACH NAUKOWYCH <strong>PAN</strong> NAUKOWYCH w 2011 R. <strong>PAN</strong> W <strong>2012</strong> R. (cd.)<br />

(stan (stan w dniu na 31.XII, dla dla których których <strong>PAN</strong> jest <strong>PAN</strong> głównym jest głównym miejscem pracy) miejscem pracy)<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

Pracownicy naukowi<br />

OGÓŁEM pozostali<br />

w osobach RAZEM profe- w tym: adiunkci asystenci pracosorowie<br />

czł. <strong>PAN</strong> wnicy<br />

Instytut Paleobiologii 41 20 14 1 6 - 21<br />

Instytut Parazytologii 56 29 13 - 7 9 27<br />

Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności 175 83 28 2 38 17 92<br />

Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt 52 22 14 - 8 - 30<br />

Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego 84 36 12 1 15 9 48<br />

Muzeum i Instytut Zoologii 116 32 15 - 14 3 84<br />

WYDZIAŁ III NAUKI ŚCISŁE I NAUKI O ZIEMI<br />

Centrum Astronomiczne 75 35 28 1 7 - 40<br />

Centrum Badań Kosmicznych 168 33 23 - 10 - 135<br />

Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych 199 68 18 2 28 22 131<br />

Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych 96 39 6 - 13 20 57<br />

Cenrum Fizyki Teoretycznej 23 21 10 1 2 9 2<br />

Instytut Chemii Fizycznej 337 137 24 1 42 71 200<br />

Instytut Chemii Organicznej 119 60 20 1 5 35 59<br />

Instytut Fizyki Jądrowej 457 202 51 1 81 70 255<br />

Instytut Fizyki Molekularnej 130 74 33 - 31 10 56<br />

Instytut Fizyki 351 133 64 3 52 17 218<br />

Instytut Geofizyki 166 50 25 3 21 4 116<br />

Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni 106 47 17 2 14 16 59<br />

Instytut Matematyczny 122 58 37 3 17 4 64<br />

Instytut Nauk Geologicznych 108 43 17 - 20 6 65<br />

Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych 165 74 38 - 30 6 91<br />

Instytut Oceanologii 174 65 27 3 22 16 109<br />

Instytut Wysokich Ciśnień 150 47 11 - 20 16 103<br />

Międzynarodowe Laboratorium Silnych Pól<br />

Magnetycznych i Niskich Temperatur 43 7 4 - 1 2 36<br />

WYDZIAŁ IV NAUKI TECHNICZNE<br />

Instytut Badań Systemowych 95 31 16 1 5 10 64<br />

Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej 116 50 19 3 19 12 66<br />

Instytut Budownictwa Wodnego 52 28 11 - 4 13 24<br />

Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania 110 52 20 3 26 6 58<br />

Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią 93 35 13 1 8 14 58<br />

Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej 34 22 9 - 9 4 12<br />

Instytut Inżynierii Chemicznej 56 22 8 1 3 11 34<br />

Instytut Maszyn Przepływowych 188 77 22 1 26 29 111<br />

Instytut Mechaniki Górotworu 58 19 7 - 8 4 39<br />

Instytut Metalurgii i Inżyn.i Materiałowej 87 39 18 1 17 4 48<br />

Instytut Podstaw Informatyki 102 36 17 - 10 9 66<br />

– 258 –

---

TABL. 5 PRACOWNICY ZATRUDNIENI ZATRUDNIENI W INSTYTUTACH W JEDNOSTKACH NAUKOWYCH <strong>PAN</strong> NAUKOWYCH w 2011 R. <strong>PAN</strong> W <strong>2012</strong> R. (dok.)<br />

(stan (stan w dniu na 31.XII, dla dla których których <strong>PAN</strong> jest <strong>PAN</strong> głównym jest głównym miejscem pracy) miejscem pracy)<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

Pracownicy naukowi<br />

OGÓŁEM pozostali<br />

w osobach RAZEM profe- w tym: adiunkci asystenci pracosorowie<br />

czł. <strong>PAN</strong> wnicy<br />

Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska 80 25 5 - 7 13 55<br />

Instytut Podstawowych Problemów Techniki 279 86 40 2 42 4 193<br />

WYDZIAŁ VI NAUKI MEDYCZNE<br />

Instytut Biologii Medycznej 79 57 9 - 14 34 22<br />

Instytut Farmakologii 223 67 15 1 32 20 156<br />

Instytut Genetyki Człowieka 67 30 12 - 12 6 37<br />

Instytut Immunologii i Terapii Doświadc<strong>za</strong>lnej 190 62 17 1 24 21 128<br />

Instytut Medycyny Doświadc<strong>za</strong>lnej i Klinicznej 237 89 40 3 26 23 148<br />

*) łącznie z 2 instytutami międzynarodowymi <strong>PAN</strong> (ERCE <strong>PAN</strong> i MLSPMiNT)<br />

Opracowano w Biurze Ekonomicznym <strong>PAN</strong> na podstawie informacji pozyskanych z w/w instytutów wg wzoru formular<strong>za</strong> opracowanego prze Biuro i skorelowanego ze sprawozdaniem GUS Z-06<br />

<strong>za</strong> <strong>2012</strong> r.<br />

– 259 –

---

TABL. 5 (ANEKS) PRZECIĘTNE ZATRUDNIENIE W POMOCNICZYCH PLACÓWKACH NAUKOWYCH W <strong>2012</strong> R.<br />

TABL. 5 (ANEKS) PRZECIĘTNE ZATRUDNIENIE W POMOCNICZYCH JEDNOSTKACH NAUKOWYCH W <strong>2012</strong> R.<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

Pracownicy naukowi<br />

OGÓŁEM pozostali<br />

w osobach RAZEM profe- w tym: adiunkci asystenci pracosorowie<br />

czł. <strong>PAN</strong> wnicy<br />

PLACÓWKI NIEPOSIADAJĄCE OSOBOWOŚCI PRAWNEJ<br />

Zakład Antropologii 12 10 3 - 3 4 2<br />

Zakład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej 20 9 2 - 2 5 11<br />

Centrum Badań Ekologicznych 60 30 9 - 19 2 30<br />

Sacja Bad. Roln. Ekol. i Hod. Zach. Zwierząt 21 - - - - - 21<br />

Ogród Botaniczny 79 8 4 - 3 1 71<br />

POMOCNICZE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE (bez Stacji <strong>za</strong> granicą)<br />

Biblioteka Gdańska 106 1 - - 1 - 105<br />

Biblioteka Kórnicka 64 5 1 - 4 - 59<br />

Muzeum Ziemi 51 2 2 - - - 49<br />

Archiwum w Wars<strong>za</strong>wie 31 - - - - - 31<br />

Archiwum Nauki <strong>PAN</strong> i PAU 10 - - - - - 10<br />

OGÓŁEM POMOCNICZE JEDNOSTKI NAUKOWE 454 65 21 - 32 12 389<br />

Opracowano w Biurze Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong><br />

– 260 –

---

TABL. 6 ZATRUDNIENIE I PŁACE W <strong>PAN</strong> W <strong>2012</strong> R.<br />

TAB. 6 ZATRUDNIENIE I PŁACE W <strong>PAN</strong> W <strong>2012</strong> R.<br />

Wyszczególnienie<br />

Przeciętna liczba<br />

<strong>za</strong>trudnionych<br />

(ogółem)<br />

Wynagrodzenie<br />

brutto<br />

(ogółem)<br />

w tys. zł<br />

Średnia<br />

miesięczna płaca<br />

brutto *)<br />

w złotych<br />

OGÓŁEM<br />

2011 9 411,7 495 061,5 4 383,4<br />

<strong>2012</strong> 9 459,1 536 735,0 4 728,6<br />

w tym:<br />

INSTYTUTY NAUKOWE <strong>PAN</strong>**)<br />

2011 8 449,9 454 559,2 4 482,9<br />

<strong>2012</strong> 8 523,6 496 861,6 4 857,7<br />

NAUKI HUMANISTYCZNE I SPOŁECZNE 1 242,8 59 541,7 3 992,4<br />

NAUKI BIOLOGICZNE I ROLNICZE 2 263,0 128 646,7 4 737,3<br />

NAUKI ŚCISŁE I NAUKI O ZIEMI 2 868,8 183 569,3 5 332,3<br />

NAUKI TECHNICZNE 1 331,5 82 587,4 5 168,8<br />

NAUKI MEDYCZNE 817,5 42 516,5 4 334,0<br />

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE <strong>PAN</strong><br />

NIEPOSIADAJĄCE OSOBOWOŚCI<br />

PRAWNEJ<br />

730,0 28 631,3 3 268,4<br />

z tego:<br />

Pomocnicze jednostki naukowe 259,6 12 941,1 4 154,0<br />

z tego:<br />

krajowe 229,5 9 166,9 3 328,9<br />

<strong>za</strong>graniczne stacje naukowe 30,1 3 774,2 10 438,7<br />

Placówki naukowe <strong>PAN</strong> posiadające status<br />

pomocniczych jednostek naukowych<br />

189,5 6 849,2 3 012,0<br />

Inne jednostki organi<strong>za</strong>cyjne 280,9 8 841,0 2 622,8<br />

*)<br />

uwzględnia wszystkie składniki wynagrodzenia wynikające z umowy o pracę<br />

**) łącznie z 2 instytutami międzynarodowymi <strong>PAN</strong> (ERCE <strong>PAN</strong> i MLSPMINT <strong>PAN</strong>) i bez placówek naukowych<br />

nieposiadających osobowości prawnej, posiadających status pomocniczych jednostek naukowych<br />

Opracowano w Biurze Ekonomicznym <strong>PAN</strong> na podstawie sprawozdania GUS Z-06 i sprawozdań z wykonania planów<br />

finansowych jednostek nieposiadających osobowości prawnej <strong>za</strong> <strong>2012</strong> r.<br />

– 261 –

---

TABL. 7 TYTUŁY I I STOPNIE NAUKOWE NADANE NADANE W <strong>2012</strong> W R. <strong>2012</strong> R.<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

Profesora*<br />

Doktora habilitowanego<br />

uzyskane przez<br />

pracowników<br />

<strong>PAN</strong><br />

nadane w <strong>PAN</strong><br />

osobom spo<strong>za</strong><br />

<strong>PAN</strong><br />

uzyskane przez<br />

pracowników<br />

<strong>PAN</strong><br />

Doktora<br />

nadane w <strong>PAN</strong><br />

osobom spo<strong>za</strong><br />

<strong>PAN</strong><br />

OGÓŁEM 51 78 35 146 114<br />

Nauki humanistyczne<br />

i społeczne<br />

11 15 12 24 44<br />

Nauki biologiczne i rolnicze<br />

8<br />

21<br />

7<br />

39<br />

39<br />

Nauki ścisłe i nauki o Ziemi<br />

16<br />

21<br />

6<br />

43<br />

12<br />

Nauki techniczne<br />

11<br />

13<br />

8<br />

25<br />

17<br />

Nauki medyczne<br />

5<br />

8<br />

2<br />

15<br />

2<br />

* pracownikom <strong>PAN</strong><br />

Według danych Biura Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong><br />

TABL. 8 KSZTAŁCENIE KADR NAUKOWYCH I I OPIEKA NAD NAD STUDENTAMI W W <strong>2012</strong> <strong>2012</strong> R. R.<br />

Uczestnicy studiów doktoranckich Opieka nad studentami<br />

prace magist. wyk.<br />

pobierający stypendia<br />

pod kier. pracown.<br />

w tym<br />

studenci naukowych <strong>PAN</strong><br />

WYSZCZEGÓLNIENIE ogółem przyjęci ogółem w tym odbywający w w uczelniach<br />

w <strong>rok</strong>u<br />

przyzn. przez praktyki w placówkach<br />

macie-<br />

sprawozdawczym<br />

prowadzące <strong>PAN</strong><br />

placówki placówkach<br />

studia doktor.<br />

<strong>PAN</strong> rzystych<br />

OGÓŁEM 2459 657 1162 774 1562 191 788<br />

Nauki humanistyczne<br />

i społeczne<br />

Nauki biologiczne<br />

i rolnicze<br />

Nauki ścisłe i nauki<br />

o Ziemi<br />

981 331 137 31 162 - 480<br />

589 126 459 311 557 87 117<br />

524 125 334 252 408 53 87<br />

Nauki techniczne 259 59 137 96 96 - 49<br />

Nauki medyczne 106 16 95 84 339 51 55<br />

Według danych Biura Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong><br />

– 262 –

---

TABL. 9 UMOWY I POROZUMIENIA O WSPÓŁPRACY NAUKOWEJ <strong>PAN</strong><br />

Z PARTNERAMI ZAGRANICZNYMI (stan na dzień 31. XII. <strong>2012</strong> r.*)<br />

Kraj Partner <strong>za</strong>graniczny Data podpisania<br />

Albania • <strong>Akademia</strong> Nauk Albanii 18.10.2002 r.<br />

Arabia Saudyjska • Miasteczko Naukowo‐Techniczne im. Króla Abdulazi<strong>za</strong> 25.06.2007 r.<br />

Austria • Austriacka <strong>Akademia</strong> Nauk 14.11.2007 r.<br />

• Europejska <strong>Akademia</strong> Nauk i Sztuk (EASA) 19.01.2011 r.<br />

Belgia • Narodowy Fundusz Badań Naukowych Wspólnoty 01.08.2006 r./21.08.2006 r.<br />

Francuskiej (FNRS)<br />

• Fundusz Badań Naukowych Flandrii (FWO) 19.11.2009 r./ 11.12.2009 r.<br />

• Belgijska Królewska <strong>Akademia</strong> Nauki, Literatury i Sztuki 27.10.1993 r.<br />

(Wspólnoty Flamandzkiej)<br />

Białoruś • Narodowa <strong>Akademia</strong> Nauk Białorusi 19.05.1998 r.<br />

Bułgaria • Bułgarska <strong>Akademia</strong> Nauk 27.03.1996 r.<br />

Chiny • Chińska <strong>Akademia</strong> Nauk 19.07.2000 r.<br />

• Chińska <strong>Akademia</strong> Nauk Społecznych 26.04.2001 r.<br />

• Chińska <strong>Akademia</strong> Nauk Medycznych 25.04.1989 r.<br />

• Chińska <strong>Akademia</strong> Nauk Technicznych 05.06.2006 r.<br />

• S<strong>za</strong>nghajska <strong>Akademia</strong> Nauk Społecznych 23.09.1998 r.<br />

Chorwacja • Chorwacka <strong>Akademia</strong> Nauk i Sztuk 01.03.1995 r.<br />

C<strong>za</strong>rnogóra • C<strong>za</strong>rnogórska <strong>Akademia</strong> Nauk i Sztuk 12.11.2007 r.<br />

Czechy • <strong>Akademia</strong> Nauk Republiki Czeskiej 09.12.2002 r.<br />

Egipt • <strong>Akademia</strong> Badań Naukowych i Technologii 21.01.1971 r.<br />

Estonia • Estońska <strong>Akademia</strong> Nauk 17.06.1996 r.<br />

Francja • Narodowe Centrum Badań Naukowych (CNRS) 02.01.<strong>2012</strong> r./16.01.<strong>2012</strong> r.<br />

• <strong>Akademia</strong> Nauk ‐ Instytut Francji 08.02.1983 r.<br />

• Komisariat Energii Atomowej i Energii Alternatywnych (CEA) 19.11.2009 r.<br />

Gruzja • Gruzińska Narodowa <strong>Akademia</strong> Nauk 10.05.2006 r.<br />

Hiszpania • Wyżs<strong>za</strong> Rada Badań Naukowych (CSIC) 04.10.2002 r./23.10.2002 r.<br />

Holandia • Królewska Holenderska <strong>Akademia</strong> Sztuk i Nauk 07.07.1989 r.<br />

Indie • Indyjska Narodowa <strong>Akademia</strong> Nauk 16.03.<strong>2012</strong> r.<br />

• Rada Badań Naukowych i Przemysłowych Indii (CSIR) 07.10.1977 r.<br />

Iran • <strong>Akademia</strong> Nauk Islamskiej Republiki Iranu 18.07.2005 r.<br />

Irlandia • Królewska <strong>Akademia</strong> Irlandzka (RIA) 02.02.1981 r.<br />

Izrael • Izraelska <strong>Akademia</strong> Nauk Ścisłych i Humanistycznych 09.04.2008 r.<br />

Japonia • Japońskie Towarzystwo Popierania Nauki (JSPS) 02.07.<strong>2012</strong> r./22.07.<strong>2012</strong> r.<br />

• Uniwersytet Ritsumeikan w Kioto (RU) 26.03.1977 r.<br />

Republika Korei • Narodowa Fundacja Badań Republiki Korei (NRF) /przejęła 28.09.1993 r.<br />

zobowią<strong>za</strong>nia Koreańskiej Fundacji Nauki i Inżynierii (KOSEF)/<br />

KRL‐D • Państwowa <strong>Akademia</strong> Nauk KRL‐D 27.11.1996 r.<br />

Litwa • Litewska <strong>Akademia</strong> Nauk 21.06.1996 r.<br />

Łotwa • Łotewska <strong>Akademia</strong> Nauk 19.06.1996 r.<br />

Macedonia • Macedońska <strong>Akademia</strong> Nauk i Sztuk 08.10.1993 r.<br />

Meksyk • Rada Narodowa Nauki i Techniki Meksyku 28.04.1981 r.<br />

Mołdowa • <strong>Akademia</strong> Nauk Mołdowy 29.05.1991 r.<br />

Mongolia • Mongolska <strong>Akademia</strong> Nauk 17.07.1995 r.<br />

Niemcy • Berlińsko ‐ Brandenburska <strong>Akademia</strong> Nauk 03.09.2002 r.<br />

• Niemiecka Wspólnota Badawc<strong>za</strong> (DFG) 26.09.1995 r.<br />

• Niemiecki Synchrotron Elektronowy DESY, Hamburg 20.01.1995 r./ 30.01.1995 r.<br />

• Uniwersytet Bremeński 24.10.1996 r.<br />

• Uniwersytet w Essen 01.06.1998 r.<br />

– 263 –

---

TABL. 9 UMOWY I POROZUMIENIA O WSPÓŁPRACY NAUKOWEJ <strong>PAN</strong><br />

Z PARTNERAMI ZAGRANICZNYMI (stan na dzień 31. XII. <strong>2012</strong> r.*)<br />

Kraj Partner <strong>za</strong>graniczny Data podpisania<br />

• Max‐Planck‐Gesellschaft (MPG) 03.04.2000 r.<br />

/list intencyjny inicjujący Wspólny Program Grup Młodych Badaczy/<br />

• Max‐Planck‐Gesellschaft /Joint Junior Research Group, Drezno/ 09.02.2006 r./28.02.2006 r.<br />

• Stowarzyszenie Leibni<strong>za</strong> (Leibniz Gemeinschaft) 08.06.2010 r.<br />

• Niemiecka Narodowa <strong>Akademia</strong> Nauk Leopoldina 22.09.2010 r./24.09.2010 r.<br />

RPA • Narodowa Fundacja Badań Naukowych (NRF) 28.02.1992 r.<br />

Rosja • Rosyjska <strong>Akademia</strong> Nauk (RAN) 07.12.2002 r.<br />

• Rosyjska <strong>Akademia</strong> Nauk Rolniczych (RANR) 07.12. 2002 r.<br />

• Rosyjska <strong>Akademia</strong> Nauk Medycznych (RANM) 07.12.2002 r.<br />

• Rosyjska <strong>Akademia</strong> Nauk /porozumienie o nagrodach/ 16.10.2001 r.<br />

• Rosyjska <strong>Akademia</strong> Nauk /porozumienie o współpracy 14.03.2005 r.<br />

naukowej w dziedzinie podstawowych badań kosmicznych/<br />

Rumunia • <strong>Akademia</strong> Rumuńska 07.12.2002 r.<br />

Serbia • Serbska <strong>Akademia</strong> Nauk i Sztuk 14.05.1998 r.<br />

Słowacja • Słowacka <strong>Akademia</strong> Nauk 28.06.1993 r.<br />

Słowenia • Słoweńska <strong>Akademia</strong> Nauk i Sztuk 28.09.1994 r.<br />

Szwecja • Królewska Szwedzka <strong>Akademia</strong> Literatury, Historii 05.01.2005 r./12.01.2005 r.<br />

i Starożytności<br />

• Królewska Szwedzka <strong>Akademia</strong> Rolnictwa i Leśnictwa 02.09.1997 r.<br />

Taipei • Narodowa Rada Naukowa w Taipei 12.06.1997 r.<br />

Ukraina • Narodowa <strong>Akademia</strong> Nauk Ukrainy 01.07.1997 r.<br />

• Narodowa Agencja Kosmiczna Ukrainy 02.12.1994 r.<br />

• <strong>Akademia</strong> Nauk Pedagogicznych Ukrainy 13.12.2006 r./22.12.2006 r.<br />

USA • Narodowa Fundacja Naukowa (NSF) 26.10.1994 r.<br />

• Narodowa <strong>Akademia</strong> Nauk (NAS) 15.10.1987 r./ 01.12.1987 r.<br />

• Narodowa Rada ds. Badań w Eurazji i Europie Wschodniej 14.12.1999 r.<br />

• Uniwersytet Stanu Ohio 12.06.2008 r.<br />

Uzbekistan • Uzbecka <strong>Akademia</strong> Nauk 10.07.2006 r.<br />

Węgry • Węgierska <strong>Akademia</strong> Nauk 21.09.1995 r.<br />

• Węgierskie Biuro Badania Przestrzeni Kosmicznej 27.05.1997 r.<br />

Wielka Brytania • <strong>Akademia</strong> Brytyjska 09.09.2011 r./20.09.2011 r.<br />

• Towarzystwo Królewskie w Londynie 17.05.1990 r.<br />

• Towarzystwo Królewskie w Edynburgu 04.10.2002 r.<br />

Wietnam • Wietnamska <strong>Akademia</strong> Nauk i Technologii 02.11.2011 r.<br />

• Wietnamska <strong>Akademia</strong> Nauk Społecznych 05.11.2008 r.<br />

Włochy • Włoska Rada Badań Naukowych (CNR) 24.10.<strong>2012</strong> r.<br />

• Accademia Nazionale dei Lincei 03.10.1991 r.<br />

* Według danych Biura Współpracy z Zagranicą <strong>PAN</strong><br />

(dok.)<br />

– 264 –

---

TABL. 10 KONTAKTY ZAGRANICZNE <strong>PAN</strong> W <strong>2012</strong> R.<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

Liczba umów o<br />

współpracy z inst.<br />

<strong>za</strong>granicznymi<br />

Liczba placówek <strong>za</strong>gr.,<br />

z którymi inst. współprac.<br />

bezumownie<br />

JEDNOSTKI NAUKOWE I POMOCNICZE<br />

JEDNOSTKI NAUKOWE WYDZIAŁÓW <strong>PAN</strong> 671 1 873<br />

Nauki humanistyczne i społeczne 117 163<br />

Nauki biologiczne i rolnicze 143 560<br />

Nauki ścisłe i nauki o Ziemi 281 884<br />

Nauki techniczne 99 160<br />

Nauki medyczne 31 106<br />

WYDZIAŁ I NAUK HUMANISTYCZNYCH I SPOŁECZNYCH<br />

Inst. Archeologii i Etnologii 18 37<br />

Inst. Badań Literackich 1 16<br />

Inst. Filozofii i Socjologii 13 2<br />

Inst. Historii 15 6<br />

Inst. Historii Nauki 1 4<br />

Inst. Języka Polskiego 4 14<br />

Inst. Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych 2 8<br />

Inst. Nauk Ekonomicznych 6 2<br />

Inst. Nauk Prawnych 2 26<br />

Inst. Psychologii - 3<br />

Inst. Rozwoju Wsi i Rolnictwa 10 8<br />

Inst. Slawistyki 33 16<br />

Inst. Studiów Politycznych 8 7<br />

Inst. Sztuki 4 14<br />

WYDZIAŁ II NAUK BIOLOGICZNYCH I ROLNICZYCH<br />

Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii 3 48<br />

Inst. Agrofizyki 16 20<br />

Inst. Biochemii i Biofizyki 20 52<br />

Inst. Biologii Doświadc<strong>za</strong>lnej 6 75<br />

Inst. Biologii Ssaków 21 45<br />

Inst. Botaniki 2 15<br />

Inst. Chemii Bioorganicznej - 20<br />

Inst. Dendrologii 4 18<br />

Inst. Fizjologii i Żywienia Zwierząt - 5<br />

Inst. Fizjologii Roślin 2 6<br />

Inst. Genetyki i Hodowli Zwierząt - 15<br />

Inst. Genetyki Roślin 2 24<br />

Inst. Ochrony Przyrody 9 12<br />

Inst. Paleobiologii 2 50<br />

Inst. Parazytologii 7 42<br />

Inst. Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności 23 10<br />

Inst. Systematyki i Ewolucji Zwierząt 13 15<br />

Inst. Środowiska Rolniczego i Leśnego 6 5<br />

Muzeum i Instytut Zoologii 5 25<br />

Centrum Badań Ekologicznych - 26<br />

Ogród Botaniczny - Centrum Zachowania<br />

Różnorodności Biologicznej - 21<br />

Zakład Antropologii 1 8<br />

Zakład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej 1 3<br />

– 265 –

---

TABL. 10 KONTAKTY ZAGRANICZNE <strong>PAN</strong> W <strong>2012</strong> R. (dok.)<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

Liczba umów o<br />

współpracy z inst.<br />

<strong>za</strong>granicznymi<br />

Liczba placówek <strong>za</strong>gr.,<br />

z którymi inst. współprac.<br />

bezumownie<br />

WYDZIAŁ III NAUK ŚCISŁYCH I NAUK O ZIEMI<br />

Centr. Astronomiczne 7 12<br />

Centr. Badań Kosmicznych 3 250<br />

Centr. Badań Molekularnych i Makromolekularnych 15 10<br />

Centr. Fizyki Teoretycznej 6 19<br />

Centr. Materiałów Polimerowych i Węglowych 13 2<br />

Inst. Chemii Fizycznej 16 92<br />

Inst. Chemii Organicznej 1 14<br />

Inst. Fizyki Jądrowej 53 53<br />

Inst. Fizyki Molekularnej 12 29<br />

Inst. Fizyki 20 105<br />

Inst. Geofizyki 33 62<br />

Inst. Katalizy i Fizykochemii Powierzchni 4 50<br />

Inst. Matematyczny 22 25<br />

Inst. Nauk Geologicznych 33 26<br />

Inst. Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych 17 55<br />

Inst. Oceanologii 18 35<br />

Inst. Wysokich Ciśnień 3 19<br />

Międzynarodowe Laboratorium Silnych Pól<br />

Magnetycznych i Niskich Temperatur 5 14<br />

Muzeum Ziemi - 12<br />

WYDZIAŁ IV NAUK TECHNICZNYCH<br />

Inst. Badań Systemowych 16 16<br />

Inst. Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej 19 6<br />

Inst. Budownictwa Wodnego 4 27<br />

Inst. Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania 12 4<br />

Inst. Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią 3 5<br />

Inst. Informatyki Teoretycznej i Stosowanej - 7<br />

Inst. Inżynierii Chemicznej 1 5<br />

Inst. Maszyn Przepływowych 7 22<br />

Inst. Mechaniki Górotworu 1 -<br />

Inst. Metalurgii i Inżynierii Materiałowej 15 -<br />

Inst. Podstaw Informatyki 2 17<br />

Inst. Podstaw Inżynierii Środowiska 2 8<br />

Inst. Podstawowych Problemów Techniki 17 43<br />

WYDZIAŁ V NAUK MEDYCZNYCH<br />

Inst. Biologii Medycznej 8 17<br />

Inst. Farmakologii 5 20<br />

Inst. Genetyki Człowieka 4 12<br />

Inst. Immunologii i Terapii Doświadc<strong>za</strong>lnej 8 27<br />

Inst. Medycyny Doświadc<strong>za</strong>lnej i Klinicznej 6 30<br />

Według danych Biura Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong><br />

– 266 –

---

TABL. 11 DOFINANSOWANIE WYMIANY OSOBOWEJ REALIZOWANEJ W RAMACH UMÓW I POROZUMIEŃ <strong>PAN</strong><br />

Z ZAGRANICZNYMI AKADEMIAMI NAUK I ORGANIZACJAMI RÓWNORZĘDNYMI W <strong>2012</strong> R. (w zł)<br />

Lp.<br />

Placówka<br />

Przyjazdy uczonych<br />

<strong>za</strong>granicznych<br />

Wyjazdy polskich<br />

uczonych<br />

1 2 3 4<br />

I. Wydział I Nauk Humanistycznych i Społecznych<br />

1 Instytut Archeologii i Etnologii 52 915,94 29 656,78<br />

2 Instytut Badań Literackich 20 160,00 3 196,34<br />

3 Instytut Filozofii i Socjologii 7 652,00 36 763,11<br />

4 Instytut Historii 42 471,77 10 006,75<br />

5 Instytut Historii Nauki 2 340,00 4 772,13<br />

6 Instytut Języka Polskiego 9 855,35 10 209,58<br />

7 Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych 1 170,00 22 199,33<br />

8 Instytut Nauk Ekonomicznych 15 110,30 -<br />

9 Instytut Nauk Prawnych - 2 242,89<br />

10 Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa 10 370,00 24 288,00<br />

11 Instytut Slawistyki 56 630,00 25 572,89<br />

12 Instytut Studiów Politycznych 9 922,40 -<br />

13 Instytut Sztuki 15 972,12 10 005,41<br />

Razem: 244 569,88 178 913,21<br />

II.<br />

Wydział II Nauk Biologicznych i Rolniczych<br />

1 Centrum Badań Ekologicznych 24 420,00 16 210,53<br />

2 Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii 1 170,00 2 876,98<br />

3 Instytut Agrofizyki 12 790,00 19 011,11<br />

4 Instytut Biochemii i Biofizyki 590,00 8 479,80<br />

5 Instytut Biologii Doświadc<strong>za</strong>lnej 6 710,00 -<br />

6 Instytut Botaniki 19 987,20 3 983,00<br />

7 Instytut Chemii Bioorganicznej 2 070,00 2 685,15<br />

8 Instytut Dendrologii 4 820,00 -<br />

9 Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt 5 250,21 1 260,12<br />

10 Instytut Fizjologii Roślin 14 473,60 12 682,99<br />

11 Instytut Ochrony Przyrody 16 859,00 937,36<br />

12 Instytut Paleobiologii 2 826,00 2 513,00<br />

13 Instytut Parazytologii 9 133,00 8 106,62<br />

14 Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności 27 607,00 20 369,72<br />

15 Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt 27 373,60 14 728,94<br />

16 Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego 7 210,00 1 754,84<br />

17 Muzeum i Instytut Zoologii 15 217,00 8 463,86<br />

18 Zakład Antropologii - 5 221,02<br />

Razem: 198 506,61 129 285,04<br />

– 267 –

---

TABL. 11 DOFINANSOWANIE WYMIANY OSOBOWEJ REALIZOWANEJ W RAMACH UMÓW I POROZUMIEŃ <strong>PAN</strong><br />

Z ZAGRANICZNYMI AKADEMIAMI NAUK I ORGANIZACJAMI RÓWNORZĘDNYMI W <strong>2012</strong> R. (w zł) (dok.)<br />

Lp.<br />

Placówka<br />

Przyjazdy uczonych<br />

<strong>za</strong>granicznych<br />

Wyjazdy polskich<br />

uczonych<br />

1 2 3 4<br />

III. Wydział III <strong>PAN</strong> Nauk Ścisłych i Nauk o Ziemi<br />

1 Centrum Astronomiczne 2 502,00 6 401,76<br />

2 Centrum Badań Kosmicznych 8 506,00 14 342,20<br />

3 Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych 22 799,80 8 577,15<br />

4 Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych 44 287,97 10 773,22<br />

5 Instytut Chemii Fizycznej 45 960,00 8 721,15<br />

6 Instytut Chemii Organicznej 6 340,00 1 008,85<br />

7 Instytut Fizyki Jądrowej 45 094,28 14 295,56<br />

8 Instytut Fizyki Molekularnej 16 433,00 10 183,31<br />

9 Instytut Fizyki 13 880,00 8 972,28<br />

10 Instytut Geofizyki 29 219,99 18 403,19<br />

11 Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni 4 673,52 399,05<br />

12 Instytut Matematyczny 33 045,50 5 285,01<br />

13 Instytut Nauk Geologicznych 22 490,47 17 402,85<br />

14 Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych 25 754,80 13 124,89<br />

15 Instytut Oceanologii 2 451,60 5 476,30<br />

16 Muzeum Ziemi 9 173,98 4 901,36<br />

Razem: 332 612,91 148 268,13<br />

IV. Wydział IV Nauk Technicznych<br />

1 Instytut Badań Systemowych 10 658,15 4 193,04<br />

2 Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej 19 920,43 10 379,00<br />

3 Instytut Budownictwa Wodnego 5 760,00 401,80<br />

4 Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania 30 704,74 32 911,07<br />

5 Instytut Maszyn Przepływowych 15 379,89 2 039,00<br />

6 Instytut Mechaniki Górotworu 3 980,80 -<br />

7 Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej 22 393,00 4 060,90<br />

8 Instytut Podstaw Informatyki 1 840,00 1 131,40<br />

9 Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska - 4 920,00<br />

10 Instytut Podstawowych Problemów Techniki 21 860,02 3 600,00<br />

Razem: 132 497,03 63 636,21<br />

V. Wydział V Nauk Medycznych<br />

1 Instytut Biologii Medycznej 3 060,00 1 644,00<br />

2 Instytut Farmakologii 4 200,00 6 000,00<br />

3 Instytut Genetyki Człowieka 1 340,00 1 666,25<br />

4 Instytut Immunologii i Terapii Doświadc<strong>za</strong>lnej 1 330,00 1 035,49<br />

5 Instytut Medycyny Doświadc<strong>za</strong>lnej i Klinicznej 13 370,00 15 045,64<br />

Razem: 23 300,00 25 391,38<br />

VI. Oddziały<br />

1 Oddział <strong>PAN</strong> w Krakowie 1 840,00 -<br />

Razem: 1 840,00 -<br />

VII. Placówki spo<strong>za</strong> <strong>PAN</strong> 164 453,44 -<br />

Ł Ą C Z N I E<br />

1 097 779,87 545 493,97<br />

Według danych Biura Współpracy z Zagranicą <strong>PAN</strong><br />

– 268 –

---

TABL. 12 DOFINANSOWANIE WYMIANY OSOBOWEJ REALIZOWANEJ W RAMACH UMÓW<br />

I POROZUMIEŃ <strong>PAN</strong> Z ZAGRANICZNYMI AKADEMIAMI NAUK I ORGANIZACJAMI RÓWNORZĘDNYMI<br />

W PODZIALE NA KRAJE WSPÓŁPRACY W <strong>2012</strong> R. (w zł)<br />

Lp.<br />

Kraj współpracy<br />

Przyjazdy uczonych <strong>za</strong>granicznych Wyjazdy polskich uczonych<br />

1 2 3 4<br />

1 Belgia 16 909,00 12 485,01<br />

2 Białoruś 28 316,00 4 662,24<br />

3 Bułgaria 94 820,36 36 057,53<br />

4 Chiny 32 503,84 42 562,11<br />

5 Chorwacja 11 777,42 3 561,50<br />

6 C<strong>za</strong>rnogóra - 3 352,99<br />

7 Czechy 49 969,85 11 262,02<br />

8 Egipt 43 020,70 8 928,99<br />

9 Estonia 18 989,00 6 409,51<br />

10 Francja 65 939,45 29 038,86<br />

11 Gruzja 2 206,80 1 845,82<br />

12 Hiszpania 11 810,00 8 056,70<br />

13 Indie - 263,92<br />

14 Irlandia 32 030,50 27 135,58<br />

15 Izrael - 716,04<br />

16 Japonia 9 949,20 19 453,97<br />

17 Korea 61 031,57 23 043,02<br />

18 Litwa 8 582,60 6 278,78<br />

19 Łotwa 840,00 8 578,23<br />

20 Macedonia 5 559,40 4 382,71<br />

21 Mołdowa 2 500,00 5 054,79<br />

22 Niemcy 1 750,00 -<br />

23 Rosja 249 019,90 145 593,07<br />

24 Rumunia 54 643,49 17 454,01<br />

25 Serbia - 488,59<br />

26 Słowacja 40 799,14 11 798,86<br />

27 Słowenia - 459,22<br />

28 Szwecja 4 094,48 5 763,61<br />

29 Taipei 62 412,35 11 048,18<br />

30 Ukraina 85 300,48 32 609,40<br />

31 Wielka Brytania - 2 058,68<br />

32 Węgry 78 952,34 11 106,03<br />

33 Wietnam 5 804,00 24 862,66<br />

34 Włochy 18 248,00 19 121,34<br />

Według danych Biura Współpracy z Zagranicą <strong>PAN</strong><br />

Razem: 1 097 779,87 545 493,97<br />

– 269 –

---

TABL. 13 DZIAŁALNOŚĆ DYDAKTYCZNA PRACOWNIKÓW <strong>PAN</strong> W SZKOŁACH WYŻSZYCH W <strong>2012</strong> R.<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

Zajęcia ze studentami<br />

(wykłady, ćwiczenia, seminaria<br />

itp.)<br />

liczba osób prowadzących<br />

Wykłady<br />

(inne po<strong>za</strong> <strong>za</strong>jęciami ze<br />

studentami)<br />

liczba osób prowadzących<br />

OGÓŁEM 1135 250<br />

Nauki humanistyczne i społeczne 385 53<br />

Nauki biologiczne i rolnicze 179 27<br />

Nauki ścisłe i nauki o Ziemi 302 137<br />

Nauki techniczne 199 23<br />

Nauki medyczne 70 10<br />

WYDZIAŁ I NAUK HUMANISTYCZNYCH I SPOŁECZNYCH<br />

Inst. Archeologii i Etnologii<br />

Inst. Badań Literackich<br />

Inst. Filozofii i Socjologii<br />

Inst. Historii<br />

Inst. Historii Nauki<br />

Inst. Języka Polskiego<br />

Inst. Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych<br />

Inst. Nauk Ekonomicznych<br />

Inst. Nauk Prawnych<br />

Inst. Psychologii<br />

Inst. Rozwoju Wsi i Rolnictwa<br />

Inst. Slawistyki<br />

Inst. Studiów Politycznych<br />

15 1<br />

51 5<br />

47 -<br />

43 12<br />

20 1<br />

23 2<br />

9 1<br />

24 -<br />

51 15<br />

16 -<br />

14 6<br />

22 6<br />

50 4<br />

WYDZIAŁ II NAUK BIOLOGICZNYCH I ROLNICZYCH<br />

Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii 6 -<br />

Inst. Agrofizyki 4 -<br />

Inst. Biochemii i Biofizyki 24 9<br />

Inst. Biologii Doświadc<strong>za</strong>lnej 32 11<br />

Inst. Botaniki 11 -<br />

Inst. Chemii Bioorganicznej 14 -<br />

Inst. Dendrologii 2 -<br />

Inst. Fizjologii i Żywienia Zwierząt 1 -<br />

Inst. Fizjologii Roślin 2 1<br />

Inst. Genetyki i Hodowli Zwierząt 8 -<br />

– 270 –

---

TABL. 13 DZIAŁALNOŚĆ DYDAKTYCZNA PRACOWNIKÓW <strong>PAN</strong> W SZKOŁACH WYŻSZYCH W <strong>2012</strong> R. (cd.)<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

Zajęcia ze studentami<br />

(wykłady, ćwiczenia, seminaria<br />

itp.)<br />

liczba osób prowadzących<br />

Wykłady<br />

(inne po<strong>za</strong> <strong>za</strong>jęciami ze<br />

studentami)<br />

liczba osób prowadzących<br />

Inst. Genetyki Roślin 7 -<br />

Inst. Ochrony Przyrody 9 -<br />

Inst. Paleobiologii 4 -<br />

Inst. Parazytologii 4 2<br />

Inst. Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności 18 -<br />

Inst. Systematyki i Ewolucji Zwierząt 1<br />

Inst. Środowiska Rolniczego i Leśnego 2 -<br />

Muzeum i Instytut Zoologii 4 -<br />

Centrum Badań Ekologicznych 17 -<br />

Ogród Botaniczny - CZRB 6 4<br />

Zakład Antropologii 1 -<br />

Zakład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej 2 -<br />

WYDZIAŁ III NAUK ŚCISŁYCH I NAUK O ZIEMI<br />

Centr. Astronomiczne 15 6<br />

Centr. Badań Kosmicznych 20 2<br />

Centr. Badań Molekularnych i Makromolekularnych 5 3<br />

Centr. Fizyki Teoretycznej 6 -<br />

Centr. Materiałów Polimerowych i Węglowych 12 2<br />

Inst. Chemii Fizycznej 46 12<br />

Inst. Chemii Organicznej 24 26<br />

Inst. Fizyki Jądrowej 34 10<br />

Inst. Fizyki Molekularnej 8 2<br />

Inst. Fizyki 28 16<br />

Inst. Geofizyki 6 2<br />

Inst. Katalizy i Fizykochemii Powierzchni 8 6<br />

Inst. Matematyczny 48 39<br />

Inst. Nauk Geologicznych 11 5<br />

Inst. Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych 5 1<br />

Inst. Oceanologii 8 -<br />

Inst. Wysokich Ciśnień 5 -<br />

Międzynarodowe Laboratorium Silnych Pól<br />

Magnetycznych i Niskich Temperatur<br />

7 2<br />

Muzeum Ziemi 6 3<br />

– 271 –

---

TABL. 13 DZIAŁALNOŚĆ DYDAKTYCZNA PRACOWNIKÓW <strong>PAN</strong> W SZKOŁACH WYŻSZYCH W <strong>2012</strong> R. (dok.)<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

Zajęcia ze studentami<br />

(wykłady, ćwiczenia, seminaria<br />

itp.)<br />

liczba osób prowadzących<br />

Wykłady<br />

(inne po<strong>za</strong> <strong>za</strong>jęciami ze<br />

studentami)<br />

liczba osób prowadzących<br />

WYDZIAŁ IV NAUK TECHNICZNYCH<br />

Inst. Badań Systemowych 25 -<br />

Inst. Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej 18 -<br />

Inst. Budownictwa Wodnego 5 -<br />

Inst. Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania 26 10<br />

Inst. Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią 17 5<br />

Inst. Informatyki Teoretycznej i Stosowanej 21 4<br />

Inst. Inżynierii Chemicznej 10 -<br />

Inst. Maszyn Przepływowych 27 -<br />

Inst. Mechaniki Górotworu 5 3<br />

Inst. Metalurgii i Inżynierii Materiałowej 2 -<br />

Inst. Podstaw Informatyki 29 -<br />

Inst. Podstaw Inżynierii Środowiska 6 -<br />

Inst. Podstawowych Problemów Techniki 8 1<br />

WYDZIAŁ V NAUK MEDYCZNYCH<br />

Instytut Biologii Medycznej 1 -<br />

Inst. Farmakologii 12 1<br />

Inst. Genetyki Człowieka 9 2<br />

Inst. Immunologii i Terapii Doświadc<strong>za</strong>lnej 17 -<br />

Inst. Medycyny Doświadc<strong>za</strong>lnej i Klinicznej 31 7<br />

Według danych Biura Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong><br />

– 272 –

---

TABL. 14 DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA PLACÓWEK NAUKOWYCH <strong>PAN</strong> W <strong>2012</strong> R.<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

OGÓŁEM wydane<br />

liczba<br />

tytułów<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

publikacje zwarte elektroniczne<br />

pozostałe<br />

c<strong>za</strong>sopisma drukowane inne ciągłe<br />

liczba<br />

tytułów<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

liczba<br />

tytułów<br />

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

w tym:<br />

wydawnictwa ciągłe<br />

liczba<br />

tytułów<br />

liczba<br />

tytułów<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

liczba<br />

tytułów<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

OGÓŁEM 481 197 431 255 84 914 147 89 814 10 53 20 550 16 2 153<br />

Nauki humanistyczne i społeczne 277 130 639 181 69 004 67 48 035 4 23 13 200 2 400<br />

Nauki biologiczne i rolnicze 53 20 825 20 5 300 30 14 925 1 2 600 - -<br />

Nauki ścisłe i nauki o Ziemi 48 8 285 24 1 450 13 6 127 3 3 640 5 68<br />

Nauki techniczne 98 35 430 29 8 960 34 18 675 1 25 6 110 9 1 685<br />

Nauki medyczne 5 2 252 1 200 3 2 052 1 - - - -<br />

WYDZIAŁ I NAUK HUMANISTYCZNYCH I SPOŁECZNYCH<br />

Inst. Archeologii i Etnologii 29 10 755 18 6 410 11 4 345 - - - - -<br />

Inst. Badań Literackich 42 18 650 37 12 600 3 5 450 - 2 600 - -<br />

Inst. Filozofii i Socjologii 30 9 394 20 6 844 10 2 550 - - - - -<br />

Inst. Historii 43 26 280 29 9 110 9 10 570 - 4 6 350 1 250<br />

Inst. Historii Nauki 13 4 500 6 2 600 5 1 550 - 2 350 - -<br />

Inst. Języka Polskiego 6 1 250 5 950 1 300 - - - - -<br />

Inst. Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych 2 730 1 330 1 400 - - - - -<br />

Inst. Nauk Ekonomicznych 9 4 110 5 1 710 2 1 200 - 2 1 200 - -<br />

Inst. Nauk Prawnych 6 1 820 - - 4 1 820 2 - - - -<br />

Inst. Rozwoju Wsi i Rolnictwa 6 2 700 5 1 500 1 1 200 - - - - -<br />

Inst. Slawistyki 30 4 750 16 2 100 7 1 450 1 6 1 200 - -<br />

Inst. Studiów Politycznych 28 25 150 19 17 700 6 6 700 1 1 600 1 150<br />

Inst. Sztuki 33 20 550 20 7 150 7 10 500 - 6 2 900 - -<br />

277 130 639 181 69 004 67 48 035 4 23 13 200 2 400<br />

WYDZIAŁ II NAUK BIOLOGICZNYCH I ROLNICZYCH<br />

Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii 1 180 - - 1 180 - - - - -<br />

Inst. Agrofizyki 3 2 210 1 450 2 1 760 - - - - -<br />

Inst. Biologii Doświadc<strong>za</strong>lnej 1 300 - - 1 300 - - - - -<br />

– 273 –

---

TABL. 14 DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA PLACÓWEK NAUKOWYCH <strong>PAN</strong> W <strong>2012</strong> R.<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

OGÓŁEM wydane<br />

liczba<br />

tytułów<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

publikacje zwarte elektroniczne<br />

pozostałe<br />

c<strong>za</strong>sopisma drukowane inne ciągłe<br />

liczba<br />

tytułów<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

liczba<br />

tytułów<br />

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

w tym:<br />

wydawnictwa ciągłe<br />

Inst. Biologii Ssaków 2 1 600 1 1 000 1 600 - - - - -<br />

Inst. Botaniki 18 4 050 12 2 650 6 1 400 - - - - -<br />

(cd.)<br />

liczba<br />

tytułów<br />

liczba<br />

tytułów<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

liczba<br />

tytułów<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

Inst. Chemii Bioorganicznej 2 1 000 - - 2 1 000 - - - - -<br />

Inst. Dendrologii 2 600 - - 2 600 - - - - -<br />

Inst. Fizjologii i Żywienia Zwierząt 2 750 1 150 1 600 - - - - -<br />

Inst. Fizjologii Roślin 2 250 1 250 1 - - - - - -<br />

Inst. Genetyki i Hodowli Zwierząt 1 440 - - 1 440 - - - - -<br />

Inst. Genetyki Roślin 1 - - - - - 1 - - - -<br />

Inst. Ochrony Przyrody 2 3 700 1 100 1 3 600 - - - - -<br />

Inst. Paleobiologii 1 1 200 - - 1 1 200 - - - - -<br />

Inst. Parazytologii 2 125 1 100 1 25 - - - - -<br />

Inst. Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności 2 1 020 - - 2 1 020 - - - - -<br />

Inst. Systematyki i Ewolucji Zwierząt 4 1 150 2 600 2 550 - - - - -<br />

Muzeum i Inst. Zoologii 6 1 900 - - 4 1 300 - 2 600 - -<br />

Centrum Badań Ekologicznych 1 350 - - 1 350 - - - - -<br />

53 20 825 20 5 300 30 14 925 1 2 600 - -<br />

WYDZIAŁ III NAUK ŚCISŁYCH I NAUK O ZIEMI<br />

Centrum Badań Kosmicznych 1 - - - - - 1 - - - -<br />

Centrum Fizyki Teoretycznej - - - - - - - - - - -<br />

Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych 1 80 1 80 - - - - - - -<br />

Inst. Fizyki 1 4 495 - - 1 4 495 - - - - -<br />

Inst. Fizyki Jądrowej 13 353 7 245 - - - 1 40 5 68<br />

Inst. Fizyki Molekularnej 3 523 2 523 - - 1 - - - -<br />

Inst. Geofizyki 3 240 1 - 1 240 1 - - - -<br />

Inst. Katalizy i Fizykochemii Powierzchni 4 510 4 510 - - - - - - -<br />

Inst. Matematyczny 18 184 9 92 9 92 - - - - -<br />

Inst. Nauk Geologicznych 2 600 - - 1 300 - 1 300 - -<br />

Inst. Oceanologii 1 1 000 - - 1 1 000 - - - - -<br />

Muzeum Ziemi 1 300 - - - - - 1 300 - -<br />

– 274 –

---

TABL. 14 DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA PLACÓWEK NAUKOWYCH <strong>PAN</strong> W <strong>2012</strong> R.<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

OGÓŁEM wydane<br />

liczba<br />

tytułów<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

publikacje zwarte elektroniczne<br />

pozostałe<br />

c<strong>za</strong>sopisma drukowane inne ciągłe<br />

liczba<br />

tytułów<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

liczba<br />

tytułów<br />

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11<br />

48 8 285 24 1 450 13 6 127 3 3 640 5 68<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

(dok.)<br />

w tym:<br />

wydawnictwa ciągłe<br />

liczba<br />

tytułów<br />

liczba<br />

tytułów<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

liczba<br />

tytułów<br />

nakład<br />

całkowity<br />

(egz.)<br />

WYDZIAŁ IV NAUK TECHNICZNYCH<br />

Inst. Badań Systemowych 5 3 200 4 2 450 1 750 - - - - -<br />

Inst. Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej 19 2 195 1 70 4 800 - 7 840 7 485<br />

Inst. Budownictwa Wodnego 2 690 1 250 1 440 - - - - -<br />

Inst. Geografii i Przestrzennego<br />

Zagospodarowania 13 10 350 6 3 000 5 4 450 - 2 2 900 - -<br />

Inst. Gospodarki Surowcami Mineralnymi i<br />

Energią 15 4 470 4 600 4 2 820 - 7 1 050 - -<br />

Inst. Informatyki Teoretycznej i Stosowanej 2 300 1 100 1 200 - - - - -<br />

Inst. Inżynierii Chemicznej 2 200 1 100 1 100 - - - - -<br />

Inst. Maszyn Przepływowych 5 605 1 70 1 165 - 2 170 1 200<br />

Inst. Mechaniki Górotworu 5 750 1 150 3 600 1 - - - -<br />

Inst. Metalurgii i Inżynierii Materiałowej 8 1 750 4 870 4 880 - - - - -<br />

Inst. Podstaw Informatyki 3 870 1 400 1 220 - 1 250 - -<br />

Inst. Podstaw Inżynierii Środowiska 9 2 700 2 500 4 1 600 - 3 600 - -<br />

Inst. Podstawowych Problemów Techniki 10 7 350 2 400 4 5 650 - 3 300 1 1 000<br />

98 35 430 29 8 960 34 18 675 1 25 6 110 9 1 685<br />

WYDZIAŁ V NAUK MEDYCZNYCH<br />

Inst. Farmakologii 2 1 200 1 200 1 1 000 - - - - -<br />

Inst. Immunologii i Terapii Doświadc<strong>za</strong>lnej 2 602 - - 1 602 1 - - - -<br />

Inst. Medycyny Doświadc<strong>za</strong>lnej i Klinicznej 1 450 - - 1 450 - - - - -<br />

5 2 252 1 200 3 2 052 1 - - - -<br />

Według danych Biura Upowszechniania i Promocji Nauki <strong>PAN</strong><br />

– 275 –

---

TABL. 15 SZCZEGÓŁOWY PODZIAŁ DOTACJI PODMIOTOWEJ W CZĘŚCI DOTYCZĄCEJ DZIAŁALNOŚCI UPOWSZECHNIAJĄCEJ NAUKĘ<br />

TABL. 15 SZCZEGÓŁOWY PODZIAŁ DOTACJI PODMIOTOWEJ W CZĘŚĆI DOTYCZĄCEJ DZIAŁALNOŚCI UPOWSZECHNIAJĄCEJ NAUKĘ<br />

WYSZCZEGÓLNIENIE<br />

OGÓŁEM<br />

Ekspertyzy,<br />

opinie i oceny<br />

naukowe<br />

Zadania<br />

wydawnicze<br />

Zadania<br />

z <strong>za</strong>kresu<br />

dzialalności<br />

bibliotek<br />

Udostępnianie<br />

dla nauki<br />

<strong>za</strong>sobów<br />

muzealnych i<br />

archiwalnych<br />

Tworzenie<br />

i utrzymanie<br />

baz i banków<br />

danych<br />

Upowszechnianie<br />

osiągnięć nauki<br />

(konferencje ,<br />

wystawy, inne)<br />

1<br />

2 3 4 5 6 7 8<br />

OGÓŁEM <strong>PAN</strong> <strong>2012</strong> / 6 522 170 47 361 2 350 264 486 222 49 350 101 900 3 487 073<br />

w zł<br />

ORGANY I KORPORACJA AKADEMII RAZEM 3 659 911 47 361 1 121 475 - - - 2 491 075<br />

Zadania Prezesa <strong>PAN</strong> RAZEM 174 337 - - - - - 174 337<br />

Działalność wydziałów <strong>PAN</strong> RAZEM 112 751 - 29 351 - - - 83 400<br />

Wydział I 38 051 - 16 251 - - - 21 800<br />

Wydział II 54 617 - 5 500 - - - 49 117<br />

Wydział III 2 483 - - - - - 2 483<br />

Wydział IV 17 600 - 7 600 - - - 10 000<br />

Wydział V - - - - - - -<br />

Działalność komitetów naukowych, problemowych i narodowych RAZEM 2 909 446 47 361 934 746 - - - 1 927 339<br />

Komitety przy Wydziale I 691 114 - 336 307 - - - 354 807<br />

Komitety przy Wydziale II 468 171 - 72 050 - - - 396 121<br />

Komitety przy Wydziale III 587 325 - 108 849 - - - 478 476<br />

Komitety przy Wydziale IV 849 853 - 375 012 - - - 474 841<br />

Komitety przy Wydziale V 137 818 - - - - - 137 818<br />

Komitety przy Prezydium <strong>PAN</strong> 175 165 47 361 42 528 - - - 85 276<br />

Działalność oddziałów <strong>PAN</strong> RAZEM 463 377 - 157 378 - - - 305 999<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Gdańsku 7 000 - 7 000 - - - -<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Katowicach 10 400 - 1 500 - - - 8 900<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Krakowie 81 940 - 81 940 - - - -<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Lublinie 148 211 - 36 950 - - - 111 261<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Łodzi 61 543 - 29 988 - - - 31 555<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Poznaniu 120 784 - - - - - 120 784<br />

Oddział <strong>PAN</strong> we Wrocławiu 33 499 - - - - - 33 499<br />

POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ RAZEM 881 223 - 440 325 - - 25 000 415 898<br />

Działalność Kancelarii <strong>PAN</strong> 881 223 - 440 325 - - 25 000 415 898<br />

POMOCNICZE JEDNOSTKI NAUKOWE RAZEM 1 045 119 - 39 647 486 222 49 350 76 900 393 000<br />

Działaność bibliotek, archiwów oraz Muzeum Ziemi <strong>PAN</strong> 640 572 - - 464 222 49 350 70 600 56 400<br />

Działalność <strong>za</strong>granicznych stacji naukowych <strong>PAN</strong> 404 547 - 39 647 22 000 - 6 300 336 600<br />

DZIAŁALNOŚĆ PLACÓWEK NAUKOWYCH NIEPOSIADAJĄCYCH OSOBOWOŚCI PRAWNEJ RAZEM 239 700 - 52 600 - - - 187 100<br />

DZIAŁALNOŚĆ INNYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH AKADEMII RAZEM 696 217 - 696 217 - - - -<br />

WDN 696 217 - 696 217 - - - -<br />

1/<br />

wg raportów złożonych przez jednostki organi<strong>za</strong>cyjne <strong>PAN</strong> na dzień 31-01-2013 r.<br />

Opracowano: w Biurze Ekonomicznym <strong>PAN</strong><br />

– 276 –

---

TABL. 16 SPÓŁKI Z UDZIAŁEM KAPITAŁU <strong>PAN</strong> W <strong>2012</strong> r.<br />

Lp.<br />

Spółka placówka<br />

tzw.<br />

macierzysta<br />

<strong>rok</strong><br />

<strong>za</strong>ł.<br />

kapitał<br />

<strong>za</strong>kładowy<br />

w zł.<br />

udział <strong>PAN</strong> w kapitale<br />

<strong>za</strong>kładowym<br />

przychody ze<br />

sprzedaży<br />

w zł.<br />

wynik<br />

finansowy<br />

brutto w zł.<br />

średnioroczna<br />

ilość<br />

<strong>za</strong>trudnionych<br />

osób<br />

przeznaczenie zysku <strong>za</strong><br />

<strong>2012</strong> r.<br />

w złotych ilość w %<br />

1 Wrocławska Drukarnia Naukowa Sp. z o.o.<br />

Wrocław, ul. Lelewela 4 <strong>PAN</strong> 1998 1 107 700 1 107 700 22 154 100%<br />

• • • •<br />

2 Dom Handlowy Nauki Sp. z o.o.<br />

Wars<strong>za</strong>wa, ul. Szczęśliwicka 2/17 <strong>PAN</strong> 1982 350 000 350 000 700 100%<br />

• • • •<br />

3 Unipan-Stalmech Sp. z o.o.<br />

Wars<strong>za</strong>wa, ul. Jana Kazimier<strong>za</strong> 35/37 <strong>PAN</strong> 1992 50 500 12 000 12 24%<br />

• • • •<br />

4 Sonopan Sp. z o.o.<br />

Białystok, ul. Ciołkowskiego 2/2 <strong>PAN</strong> 1991 225 000 100 000 200 45% 2 287 972,20* 41 573,63* 19,75*<br />

Kapitał <strong>za</strong>pasowy, nagrody<br />

Rady Nadzorczej, Fundusz<br />

świadczeń socjalnych<br />

5 Societe Immobiliere DHM S.A.<br />

74 rue Laurison <strong>PAN</strong> 1936 38 112 € 36 968,64 € 970 97% 96 674,41 €* - 3 374,92 €* 0* _<br />

6 Euro-Sep Sp. z o.o.<br />

Wars<strong>za</strong>wa, ul. Sztandarów 2 IBiIB 1991 1 018 400 304 000 40 30% _ _ _ _<br />

7 Small Tube Europe N.V.<br />

Holandia, Rotterdam IWC 1993 56 000 USD 6 720 USD 75 000 12%<br />

w trakcie<br />

likwidacji x x x<br />

8 Estropol Sp. z o.o.<br />

Piekary Śl. ul. Wyszyńskiego CChP 1990 1 000 200 4 20%<br />

<strong>za</strong>wieszona<br />

działalność x x x<br />

9 Unipan-Termal Sp. z o.o.<br />

Wars<strong>za</strong>wa, ul. Mory 8 <strong>PAN</strong> 1992 7 450 3 650 73 49%<br />

<strong>za</strong>wieszona<br />

działalność x x x<br />

10 Optocyfronika Sp. z o.o.<br />

Wars<strong>za</strong>wa IPPT 1989 485 485 97 100%<br />

<strong>za</strong>wieszona<br />

działalność x x x<br />

* Dane według sprawozdań przeka<strong>za</strong>nych na dzień 08.04. 2013 r.<br />

Opracowano w Biurze Organi<strong>za</strong>cyjno-Prawnym i Spraw Osobowych <strong>PAN</strong><br />

– 277 –

---

TABL. 17 FUNACJE, W KTÓRYCH <strong>PAN</strong> JEST FUNDATOREM W <strong>2012</strong> R.<br />

Lp. FUNDACJE Rok<br />

<strong>za</strong>łożenia<br />

Kapitał<br />

<strong>za</strong>łożycielski<br />

Przychody <strong>za</strong><br />

<strong>2012</strong> r.<br />

w złotych<br />

Koszty <strong>za</strong><br />

<strong>2012</strong> r.<br />

1 Fundacja<br />

im. Jadwigi i Janus<strong>za</strong> Supniewskich<br />

1985 12 096,01 370,77* 0*<br />

2 Fundacja<br />

Centrum Medycyny<br />

1992 30 057,97 • •<br />

3 Fundacja<br />

Rozwoju Matematyki Polskiej<br />

1988 40 • •<br />

4 Fundacja<br />

Biblioteki Gdańskiej<br />

1990 245 98 440,79* 40 058,62*<br />

5 Fundacja<br />

im. Prof. Manfreda Lachsa<br />

1992 97 266,02 • •<br />

6 Fundacja<br />

Promocji Prawa Europejskiego<br />

1993 100 402,40 1 041,35* 32 767,21*<br />

7 Fundacja<br />

Pro Scientia et Vita<br />

2001 2 000 4 195,08* 36 110,64*<br />

8 Fundacja<br />

Europejskiej Współpracy Naukowej<br />

2004 20 000 • •<br />

* Dane według sprawozdań przeka<strong>za</strong>nych na dzień 08.04.2013 r.<br />

Opracowano w Biurze Organi<strong>za</strong>cyjno-Prawnym i Spraw Osobowych <strong>PAN</strong><br />

– 278 –

---

TABL. 18 GRUNTY – OGÓŁEM, W PODZIALE NA WOJEWÓDZTWA I GMINY<br />

Lp.<br />

nazwa województwa<br />

pow. gruntów<br />

w [ha]<br />

nazwa gminy<br />

pow. gruntów w<br />

[ha]<br />

ilość<br />

obrębów<br />

ilość działek<br />

ewidencyjnych<br />

1 dolnośląskie 12,9909 m. Wrocław 12,9909 6 12<br />

2 kujawsko - pomorskie<br />

m. Toruń 0,0521 1 4<br />

0,5060<br />

Kruszwica 0,4539 1 2<br />

3 lubelskie 3,5925 Wólka 3,5925 1 43<br />

4 łódzkie 2,9726 m. Łódź 2,9726 3 14<br />

Biały Dunajec 0,3280 1 1<br />

Gorlice 5,3200 1 1<br />

Igołomia - Wawrzeńczyce 7,9450 1 2<br />

Jodłownik 0,9400 1 2<br />

Nawojowa 0,0800 1 1<br />

5 małopolskie 27,6018<br />

Skała 0,2157 1 1<br />

S<strong>za</strong>flary 0,7472 1 9<br />

Uście Gorlickie 0,0900 1 1<br />

Mogilany 3,5900 1 1<br />

m. Kraków 8,1688 6 15<br />

m. Zakopane 0,1771 1 2<br />

Belsk Duży 6,5508 1 1<br />

Celestynów 13,8000 1 5<br />

Czosnów 234,1359 5 59<br />

Jabłonna 234,5906 4 171<br />

Konstancin - Jeziorna 5,0538 3 18<br />

Lesznowola 256,7453 6 89<br />

Łomianki 5,8681 1 5<br />

6 mazowieckie 1 853,8924 Nadarzyn 112,1709 1 19<br />

Pniewy 121,4100 2 20<br />

Tarczyn 358,3504 5 39<br />

Wiązowna 17,3100 1 1<br />

Wieliszew 421,0164 1 70<br />

m. Otwock 8,3517 1 7<br />

m. Pruszków 0,9779 1 12<br />

m. Wars<strong>za</strong>wa 57,5606 25 58<br />

7 podkarpackie 0,1152 Ustrzyki Dolne 0,1152 1 1<br />

8 podlaskie 1,3601 Białowieża 1,3601 2 2<br />

Choczewo 0,1336 1 1<br />

Jastarnia 0,4426 2 5<br />

9 pomorskie<br />

Sulęczyno 1,2400 1 1<br />

16,9581<br />

m. Gdańsk 9,8311 7 23<br />

m. Hel 5,1912 1 2<br />

m. Sopot 0,1196 1 1<br />

Chybie 345,6111 2 27<br />

Jasienica 362,9707 2 294<br />

Kozy 0,3908 1 4<br />

10 śląskie<br />

Skoczów 229,7599 2 41<br />

1 086,6536<br />

Strumień 132,1600 1 11<br />

m. Gliwice 2,7205 3 6<br />

m. Rybnik 0,1342 1 1<br />

m. Zabrze 12,9064 1 25<br />

Mikołajki 2 884,0591 12 317<br />

Mrągowo 307,0300 2 20<br />

11 warmińsko - mazurskie<br />

Piecki 79,2700 1 9<br />

5 710,1378<br />

Pisz 300,4959 4 116<br />

Ruciane - Nida 2 137,2144 6 322<br />

m. Olsztyn 2,0684 2 3<br />

Kórnik 647,4183 9 114<br />

Rokietnica 24,7900 1 9<br />

– 279 –<br />

12 wielkopolskie 696,0868 Stęszew 8,9086 1 2<br />

m. Kalisz 0,1131 1 2<br />

m. Poznań 14,8568 4 12<br />

13 <strong>za</strong>chodniopomorskie<br />

m. Szczecin<br />

0,2307<br />

0,0908 2 3

---

Strumień 132,1600 1 11<br />

m. Gliwice 2,7205 3 6<br />

m. Rybnik 0,1342 1 1<br />

m. Zabrze 12,9064 1 25<br />

Mikołajki 2 884,0591 12 317<br />

Mrągowo 307,0300 2 20<br />

TABL. 18 GRUNTY – OGÓŁEM, W PODZIALE PieckiNA WOJEWÓDZTWA I GMINY 79,2700 1 9<br />

11 warmińsko - mazurskie 5 710,1378<br />

Pisz 300,4959 4 116<br />

Lp.<br />

nazwa województwa<br />

Ruciane - Nida pow. gruntów 2 137,2144 w ilość 6 ilość 322 działek<br />

nazwa gminy<br />

m. Olsztyn [ha] 2,0684 obrębów 2 ewidencyjnych 3<br />

1 dolnośląskie 12,9909 Kórnik m. Wrocław 647,4183 12,9909 69 114 12<br />

m. Rokietnica Toruń 24,7900 0,0521 1 94<br />

2 kujawsko - pomorskie 0,5060<br />

12 wielkopolskie 696,0868 Kruszwica Stęszew 0,4539 8,9086 1 2<br />

3 lubelskie 3,5925 m. Wólka Kalisz 0,1131 3,5925 1 43 2<br />

4 łódzkie 2,9726 m. Poznań Łódź 14,8568 2,9726 43 12 14<br />

m. Biały Szczecin Dunajec 0,0908 0,3280 21 31<br />

13 <strong>za</strong>chodniopomorskie 0,2307<br />

m. Gorlice Świnoujście 0,1399 5,3200 1 1<br />

ogółem:<br />

pow. gruntów<br />

w [ha]<br />

9 413,0985 x 9 413,0985 161 2 060<br />

Igołomia - Wawrzeńczyce 7,9450 1 2<br />

Opracowano w Biurze Gospodarowania Nieruchomościami Jodłownik <strong>PAN</strong> na podstawie na podstawie dokumentacji dokumentacji 0,9400 posiadanej posiadanej 1w dniu w dniu 31.12.<strong>2012</strong> 31.12.<strong>2012</strong> 2 r. r.<br />

Nawojowa 0,0800 1 1<br />

5 małopolskie 27,6018<br />

Skała 0,2157 1 1<br />

S<strong>za</strong>flary 0,7472 1 9<br />

Uście Gorlickie 0,0900 1 1<br />

Mogilany 3,5900 1 1<br />

m. Kraków 8,1688 6 15<br />

TABL. 19 BUDYNKI W m. PODZIALE Zakopane NA WOJEWÓDZTWA 0,1771 W <strong>2012</strong> R. 1 2<br />

Belsk Duży 6,5508 1 1<br />

Celestynów 13,8000 1 5<br />

Lp. nazwa województwa Czosnów liczba 234,1359 budynków 5 59<br />

Jabłonna 234,5906 4 171<br />

1 dolnośląskie Konstancin - Jeziorna 5,0538 30<br />

3 18<br />

Lesznowola 256,7453 6 89<br />

2 kujawsko-pomorskie 5<br />

Łomianki 5,8681 1 5<br />

6 mazowieckie 3 łódzkie1 853,8924 Nadarzyn 112,1709 19<br />

1 19<br />

Pniewy 121,4100 2 20<br />

4 małopolskie 50<br />

Tarczyn 358,3504 5 39<br />

5 podkarpackie Wiązowna 17,3100 1<br />

1 1<br />

Wieliszew 421,0164 1 70<br />

6 podlaskie<br />

m. Otwock<br />

7<br />

8,3517 1 7<br />

7 pomorskie m. Pruszków 0,9779 44<br />

1 12<br />

m. Wars<strong>za</strong>wa 57,5606 25 58<br />

7 podkarpackie 8 śląskie 0,1152 Ustrzyki Dolne 109 0,1152 1 1<br />

8 podlaskie<br />

9 warmińsko-mazurskie<br />

1,3601 Białowieża<br />

510<br />

1,3601 2 2<br />

Choczewo 0,1336 1 1<br />

10 wielkopolskie Jastarnia 172 0,4426 2 5<br />

Sulęczyno 1,2400 1 1<br />

9 pomorskie 11 <strong>za</strong>chodniopomorskie 16,9581<br />

6<br />

m. Gdańsk 9,8311 7 23<br />

12 mazowieckie m. Hel 553 5,1912 1 2<br />

m. Sopot 0,1196 1 1<br />

ogółem liczba budynków<br />

1 506<br />

Chybie 345,6111 2 27<br />

Jasienica 362,9707 2 294<br />

Opracowano w Biurze Gospodarowania Nieruchomościami <strong>PAN</strong> na podstawie<br />

dokumentacji Opracowano w posiadanej Biurze Gospodarowania Kozy w dniu 31.12.<strong>2012</strong> Nieruchomościami r.<br />

na 0,3908 podstawie 1 4<br />

dokumentacji posiadanej Skoczów w dniu 30.12.<strong>2012</strong> r.<br />

229,7599 2 41<br />

10 śląskie 1 086,6536<br />

Strumień 132,1600 1 11<br />

m. Gliwice 2,7205 3 6<br />

m. Rybnik 0,1342 1 1<br />

m. Zabrze 12,9064 1 25<br />

Mikołajki 2 884,0591 12 317<br />

Mrągowo 307,0300 2 20<br />

Piecki 79,2700 1 9<br />

11 warmińsko - mazurskie 5 710,1378<br />

Pisz 300,4959 4 116<br />

Ruciane - Nida 2 137,2144 6 322<br />

m. Olsztyn 2,0684 2 3<br />

Kórnik 647,4183 9 114<br />

Rokietnica 24,7900 1 9<br />

– 280 –<br />

(dok.)<br />

12 wielkopolskie 696,0868 Stęszew 8,9086 1 2<br />

m. Kalisz 0,1131 1 2<br />

m. Poznań 14,8568 4 12<br />

m. Szczecin 0,0908 2 3<br />

13 <strong>za</strong>chodniopomorskie 0,2307

---

TABL. 20 PROCES "UWŁASZCZANIA" INSTYTUTÓW <strong>PAN</strong> NA KONIEC <strong>2012</strong> R.<br />

Liczba instytutów wnioskujacych o "uwłaszczenie"<br />

43<br />

Liczba złożonych wniosków<br />

44<br />

z tego:<br />

rozpatrzonych pozytywnie (co do całości lub części)<br />

35<br />

w tym wydane decyzje:<br />

13<br />

odłożenie wydania opinii<br />

5<br />

nierozpatrzone<br />

4<br />

Wnioski rozpatrzone<br />

Lp.<br />

pozytywnie<br />

(co do całości lub części)<br />

wydane decyzje<br />

Odłożenie wydania opinii<br />

Wnioski nierozpatrzone<br />

1<br />

Instytut Archeologii i Etnologii <strong>PAN</strong><br />

Instytut Slawistyki <strong>PAN</strong><br />

Instytut Sztuki <strong>PAN</strong><br />

Instytut Nauk Geologicznych<br />

<strong>PAN</strong><br />

2<br />

Instytut Farmakologii <strong>PAN</strong><br />

Instytut Biologii Doświadc<strong>za</strong>lnej <strong>PAN</strong><br />

Instytut Dendrologii <strong>PAN</strong><br />

Instytut Badań Systemowych<br />

<strong>PAN</strong> / Instytut Geofizyki <strong>PAN</strong><br />

3<br />

Instytut Genetyki Człowieka <strong>PAN</strong><br />

Instytut Botaniki <strong>PAN</strong><br />

Instytut Fizyki Molekularnej <strong>PAN</strong><br />

Instytut Maszyn Przepływowych<br />

<strong>PAN</strong><br />

4<br />

5<br />

6<br />

Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt <strong>PAN</strong><br />

Instytut Chemii Bioorganicznej <strong>PAN</strong><br />

Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt <strong>PAN</strong><br />

Instytut Ochrony Przyrody <strong>PAN</strong><br />

Instytut Agrofizyki <strong>PAN</strong><br />

Instytut Chemii Fizycznej <strong>PAN</strong> / Instytut<br />

Chemii Organicznej <strong>PAN</strong><br />

Centrum Fizyki Teoretycznej<br />

Instytut Fizyki <strong>PAN</strong><br />

<strong>PAN</strong><br />

Międzynarodowe Laboratorium<br />

Silnych Pól Magnetycznych i Niskich<br />

Temperatur<br />

7<br />

Instytut Badań Literackich <strong>PAN</strong><br />

Instytut Katalizy i Fizykochemii<br />

Powierzchni <strong>PAN</strong><br />

8<br />

9<br />

Instytut Niskich Temperatur i Badań<br />

Strukturalnych <strong>PAN</strong><br />

Instytut Biocybernetyki i Inżynierii<br />

Biomedycznej <strong>PAN</strong><br />

Instytut Geofizyki <strong>PAN</strong><br />

Instytut Oceanologii <strong>PAN</strong><br />

10<br />

11<br />

Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej<br />

<strong>PAN</strong><br />

Instytut Podstawowych Problemów Techniki<br />

<strong>PAN</strong><br />

Instytut Podstaw Informatyki <strong>PAN</strong><br />

Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego<br />

<strong>PAN</strong> (Poznań ul. Bukowska 19, Turew,<br />

Rogaczewo Małe)<br />

12<br />

Instytut Mechaniki Górotworu <strong>PAN</strong><br />

Instytut Biochemii i Biofizyki <strong>PAN</strong><br />

13<br />

14<br />

Instytut Medycyny Doświadc<strong>za</strong>lnej i Klinicznej Instytut Matematyczny <strong>PAN</strong> (część) -<br />

<strong>PAN</strong><br />

decyzja z dnia. 31.12.<strong>2012</strong> r.<br />

Instytut Gospodarki Surowacami Mineralnymi<br />

i Energią <strong>PAN</strong> (Kraków)<br />

15<br />

Instytut Budownictwa Wodnego <strong>PAN</strong><br />

16<br />

Instytut Biologii Medycznej <strong>PAN</strong><br />

17<br />

Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i<br />

Energią <strong>PAN</strong> (Bańska Niżna)<br />

18<br />

Instytut Biologii Ssaków <strong>PAN</strong><br />

19<br />

Muzeum i Instytut Zoologii <strong>PAN</strong><br />

20<br />

21<br />

Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego<br />

<strong>PAN</strong> (Po<strong>za</strong>ń ul. Szehere<strong>za</strong>dy)<br />

Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt <strong>PAN</strong><br />

(część)<br />

22<br />

Instytut Historii <strong>PAN</strong><br />

Opracowano w Biurze Gospodarowania Nieruchomościami <strong>PAN</strong> wg stanu na 31.12.<strong>2012</strong> r.<br />

– 281 –

---

Wykres: 1. Grunty Grunty w podziale w podziale na województwa na województwa w <strong>2012</strong> r. w <strong>2012</strong> r.<br />

grunty <strong>PAN</strong> w ramach województw w [ha]<br />

0,2<br />

13<br />

0,5<br />

3,6<br />

27,6<br />

3<br />

dolnośląskie<br />

kujawsko - pomorskie<br />

lubelskie<br />

warm. - maz.<br />

5 710,1<br />

wlkp.<br />

696,1<br />

mazowieckie<br />

1 853,9<br />

śląskie<br />

1 086,6<br />

0,1<br />

17<br />

1,4<br />

łódzkie<br />

małopolskie<br />

mazowieckie<br />

podkarpackie<br />

podlaskie<br />

pomorskie<br />

śląskie<br />

warmińsko - mazurskie<br />

wielkopolskie<br />

<strong>za</strong>chodniopomorskie<br />

Opracowano w Biurze Gospodarowania Nieruchomościami <strong>PAN</strong> na podstawie dokumentacji posiadanej w dniu 30.12.<strong>2012</strong> r.<br />

Opracowano w Biurze Gospodarowania Nieruchomościami na podstawie dokumentacji posiadanej w dniu 31.12.<strong>2012</strong>r.<br />

Wykres Wykres: 2. Rod<strong>za</strong>je Rod<strong>za</strong>je użytków w w <strong>2012</strong> <strong>2012</strong> r. r.<br />

grunty pod wodami<br />

grunty leśne<br />

oraz <strong>za</strong>drz. i <strong>za</strong>krz.<br />

grunty <strong>za</strong>b. i zurb.<br />

nieużytki<br />

użytki rolne<br />

6 548,2248 ha<br />

2 116,6257 ha<br />

- użytki rolne<br />

- grunty leśne oraz <strong>za</strong>drzewione i <strong>za</strong>krzewione<br />

317,4204 ha - grunty <strong>za</strong>budowane i zurbanizowane<br />

149,2206 ha - grunty pod wodami<br />

4,3573 ha - tereny różne<br />

277,2497 ha - nieużytki<br />

Opracowano w Biurze Gospodarowania Nieruchomościami <strong>PAN</strong> na podstawie dokumentacji posiadanej w dniu 30.12.<strong>2012</strong> r.<br />

– 282 –

---

Wykres: 3. Wykorzystanie gruntów gruntów w ramach w jednostek ramach organi<strong>za</strong>cyjnych jednostek <strong>PAN</strong> organi<strong>za</strong>cyjnych w <strong>2012</strong> r.) <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r.<br />

<strong>PAN</strong> - osoba prawna<br />

8%<br />

instytuty<br />

22%<br />

inne jednostki<br />

organi<strong>za</strong>cyjne<br />

44%<br />

pomocnicze jednostki<br />

naukowe<br />

26%<br />

- instytuty<br />

- pomocnicze jednostki naukowe<br />

- inne jednostki organi<strong>za</strong>cyjne<br />

- <strong>PAN</strong> - osoba prawna<br />

2 029,0838 ha<br />

2 494,4996 ha<br />

4 108,4745 ha<br />

781,0406 ha<br />

Opracowano w Biurze Gospodarowania Nieruchomościami <strong>PAN</strong> na podstawie dokumentacji posiadanej w dniu 30.12.2011 r.<br />

Opracowano w Biurze Gospodarowania Nieruchomościami na podstawie dokumentacji posiadanej w dniu 31.12.<strong>2012</strong>r.<br />

Wykres 4. Budynki w ramach województw w <strong>2012</strong> r.<br />

mazowieckie; 553<br />

budynki <strong>PAN</strong> w ramach województw<br />

dolnośląskie; 30 kujawsko-pomorskie; 5 podlaskie; 7<br />

małopolskie; 50<br />

łódzkie; 19 podkarpackie; 1<br />

pomorskie; 44<br />

śląskie; 109<br />

warminsko-mazurskie; 510<br />

dolnośląskie<br />

kujawsko-pomorskie<br />

łódzkie<br />

małopolskie<br />

podkarpackie<br />

podlaskie<br />

pomorskie<br />

śląskie<br />

wielkopolskie; 172<br />

warmińsko-mazurskie<br />

wielkopolskie<br />

<strong>za</strong>chodniopomorskie; 6<br />

mazowieckie<br />

<strong>za</strong>chodniopomorskie<br />

Zestawienie dotyczy budynków posadowionych na terenie Polski<br />

Opracowano w Biurze Gospodarowania Nieruchomościami <strong>PAN</strong> na na podstawie dokumentacji posiadanej w dniu 31.12.<strong>2012</strong> r.<br />

– 283 –

---

Wykres: 5. Wykorzystanie Wykorzystanie budynków budynków w ramach w ramach jednostek jednostek organi<strong>za</strong>cyjnych organi<strong>za</strong>cyjnych <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> <strong>PAN</strong> r. w <strong>2012</strong> r.<br />

(łącznie z budynkami po<strong>za</strong> granicami kraju)<br />

(łącznie z budynkami po<strong>za</strong> granicami kraju)<br />

<strong>PAN</strong> - osoba prawna<br />

6%<br />

inne jednostki<br />

organi<strong>za</strong>cyjne<br />

31%<br />

instytuty<br />

40 %<br />

pomocnicze jednostki<br />

naukowe<br />

23 %<br />

- instytuty 581 szt.<br />

- pomocnicze jednostki naukowe 361 szt.<br />

- inne jednostki organi<strong>za</strong>cyjne 477 szt.<br />

- <strong>PAN</strong> - osoba prawna 94 szt.<br />

Opracowano w Biurze Gospodarowania Nieruchomościami <strong>PAN</strong> na podstawie dokumentacji posiadanej w dniu 30.12.<strong>2012</strong> r.<br />

Opracowano w Biurze Gospodarowania Nieruchomościami na podstawie dokumentacji posiadanej w dniu 31.12.<strong>2012</strong> r.<br />

– 284 –

---

TABL. 21 WYKONANIE PLANU FINANSOWEGO NA ROK <strong>2012</strong><br />

W CZĘŚCI 67 POLSKA AKADEMIA NAUK<br />

Rozdz. § Wyszczególnienie<br />

Ustawa<br />

budżetowa<br />

na <strong>rok</strong> <strong>2012</strong><br />

Plan po<br />

zmianach<br />

Wykonanie<br />

w tys. zł<br />

Stopień<br />

reali<strong>za</strong>cji<br />

planu %<br />

Dział 730 Nauka 81 129 81 135 80 490 99,2<br />

73010<br />

Działalność organów i korporacji<br />

uczonych Polskiej Akademii Nauk<br />

17 019 16 772 16 652 99,3<br />

73011<br />

2570<br />

2570<br />

2009<br />

6220<br />

6560<br />

Dotacja podmiotowa z budżetu dla<br />

pozostałych jednostek sektora finansów<br />

publicznych<br />

Działalność pomocniczych jednostek<br />

naukowych i innych jednostek<br />

organi<strong>za</strong>cyjnych Polskiej Akademii<br />

Nauk<br />

Dotacja podmiotowa z budżetu dla<br />

pozostałych jednostek sektora finansów<br />

publicznych<br />

Dotacje celowe w ramach programów<br />

finansowanych z udziałem środków<br />

europejskich<br />

Dotacje celowe z budżetu na<br />

finansowanie lub dofinansowanie<br />

kosztów reali<strong>za</strong>cji inwestycji i <strong>za</strong>kupów<br />

inwestycyjnych innych jednostek sektora<br />

finansów publicznych<br />

Dotacje celowe przeka<strong>za</strong>ne z budżetu<br />

na finansowanie lub dofinansowanie<br />

<strong>za</strong>dań inwestycyjnych obiektów<br />

<strong>za</strong>bytkowych jednostkom <strong>za</strong>lic<strong>za</strong>nym do<br />

sektora finansów publicznych<br />

17 019 16 772 16 652 99,3<br />

39 795 40 083 39 808 99,3<br />

36 428 36 614 36 446 99,5<br />

0 16 16 100,0<br />

362 1 219 1 212 99,5<br />

3 005 2 234 2 134 95,5<br />

73095 Pozostała działalność 24 315 24 280 24 030 98,9<br />

2570<br />

6220<br />

6560<br />

Dotacja podmiotowa z budżetu dla<br />

pozostałych jednostek sektora finansów<br />

publicznych<br />

Dotacje celowe z budżetu na<br />

finansowanie lub dofinansowanie<br />

kosztów reali<strong>za</strong>cji inwestycji i <strong>za</strong>kupów<br />

inwestycyjnych innych jednostek sektora<br />

finansów publicznych<br />

Dotacje celowe przeka<strong>za</strong>ne z budżetu<br />

na finansowanie lub dofinansowanie<br />

<strong>za</strong>dań inwestycyjnych obiektów<br />

<strong>za</strong>bytkowych jednostkom <strong>za</strong>lic<strong>za</strong>nym do<br />

sektora finansów publicznych<br />

23 755 23 760 23 724 99,8<br />

160 205 202 98,5<br />

400 315 104 33,1<br />

Opracowano w Biurze Ekonomicznym <strong>PAN</strong><br />

– 285 –

---

Wykres<br />

Wykres<br />

1.<br />

1.<br />

Struktura<br />

Struktura<br />

źródeł<br />

źródeł<br />

przychodów<br />

przychodów<br />

<strong>PAN</strong><br />

<strong>PAN</strong><br />

w <strong>2012</strong><br />

<strong>2012</strong><br />

<strong>rok</strong>u<br />

<strong>rok</strong>u<br />

123 606 tys. zł zł<br />

Przychody z<br />

Przychody z<br />

prowadzonej<br />

prowadzonej<br />

działalności<br />

działalności<br />

29%<br />

29%<br />

Pozostałe przychody<br />

Pozostałe przychody<br />

7%<br />

7%<br />

Dotacja<br />

podmiotowa<br />

61%<br />

Dotacja podmiotowa<br />

Przychody z prowadzonej działalności<br />

Pozostałe przychody<br />

Dotacja celowa na na inwestycje i i inne dotacje celowe<br />

Dotacja Dotacja celowa celowa na na<br />

inwestycje inwestycje i inne i inne<br />

dotacje dotacje celowe celowe<br />

3% 3%<br />

Żródło danych: Wykonanie planu finansowego Polskiej Akademii Nauk <strong>za</strong> <strong>za</strong> <strong>rok</strong> <strong>rok</strong> <strong>2012</strong> (wersja wstępna)<br />

Wykres 2. Struktura kosztów w układzie rod<strong>za</strong>jowym oraz<br />

wydatki majątkowe w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u<br />

130 593 tys. zł<br />

Zakup towarów<br />

i i usług<br />

37%<br />

Amorty<strong>za</strong>cja<br />

11%<br />

Pozostałe koszty<br />

5% 5%<br />

Wynagrodzenia<br />

i składki od nich<br />

Środki na na wydatki<br />

nalic<strong>za</strong>ne<br />

majątkowe<br />

43%<br />

Wynagrodzenia i i składki od od nich nalic<strong>za</strong>ne<br />

4% 4%<br />

Zakup towarów i i usług<br />

Amorty<strong>za</strong>cja<br />

Pozostałe koszty<br />

Środki na na wydatki majątkowe<br />

Żródło danych: Wykonanie planu finansowego Polskiej Akademii Nauk Nauk <strong>za</strong> <strong>za</strong> <strong>rok</strong> <strong>rok</strong> <strong>2012</strong> <strong>2012</strong> (wersja (wersja wstępna)<br />

– 286 –

---

SPIS TREŚCI<br />

PRZEDMOWA............................................................................................................................. 3<br />

KIEROWNICTWO <strong>PAN</strong>............................................................................................................ 6<br />

DZIAŁALNOŚĆ ORGANÓW KIEROWNICZYCH I KORPORACYJNYCH<br />

POLSKIEJ AKADEMII NAUK................................................................................................. 7<br />

ZGROMADZENIE OGÓLNE <strong>PAN</strong> ...............................................................................7<br />

PREZYDIUM <strong>PAN</strong> .........................................................................................................8<br />

FORMY DZIAŁALNOŚCI KORPORACJI UCZONYCH <strong>PAN</strong>..................................12<br />

KOMITETY NAUKOWE I PROBLEMOWE POLSKIEJ AKADEMII NAUK..........12<br />

KOMITETY PROBLEMOWE PRZY PREZYDIUM <strong>PAN</strong>..........................................12<br />

Komitet Badań Kosmicznych i Satelitarnych .................................................................... 12<br />

Komitet Badań nad Zagrożeniami Zwią<strong>za</strong>nymi z Wodą.................................................... 13<br />

Komitet Badań Polarnych................................................................................................... 13<br />

Komitet Bioetyki................................................................................................................. 14<br />

Komitet Prognoz „<strong>Polska</strong> 2000 Plus”................................................................................. 14<br />

Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju............................................................. 14<br />

Rada Języka Polskiego........................................................................................................ 15<br />

Rada Towarzystw Naukowych............................................................................................ 15<br />

Rada Upowszechniania Nauki............................................................................................ 16<br />

ODDZIAŁY <strong>PAN</strong>........................................................................................................................ 16<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Gdańsku.................................................................................................... 16<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Katowicach............................................................................................... 17<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Krakowie................................................................................................... 18<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Lublinie..................................................................................................... 18<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Łodzi......................................................................................................... 19<br />

Oddział <strong>PAN</strong> w Poznaniu.................................................................................................... 20<br />

Oddział <strong>PAN</strong> we Wrocławiu............................................................................................... 21<br />

AKADEMIA MŁODYCH UCZONYCH......................................................................22<br />

KOMISJA DO SPRAW ETYKI W NAUCE.................................................................23<br />

KOMISJA REWIZYJNA <strong>PAN</strong>.......................................................................................24<br />

RADA DYREKTORÓW JEDNOSTEK NAUKOWYCH AKADEMII.......................25<br />

WYDZIAŁ I NAUK HUMANISTYCZNYCH I SPOŁECZNYCH <strong>PAN</strong>............................ 27<br />

Instytut Archeologii i Etnologii <strong>PAN</strong>........................................................................................... 33<br />

Instytut Badań Literackich <strong>PAN</strong>.................................................................................................. 35<br />

Instytut Filozofii i Socjologii <strong>PAN</strong>.............................................................................................. 37<br />

Instytut Historii im. Tadeus<strong>za</strong> Manteuffla <strong>PAN</strong>........................................................................... 38<br />

Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów <strong>PAN</strong>.................................... 40<br />

Instytut Języka Polskiego <strong>PAN</strong>.................................................................................................... 41<br />

Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych <strong>PAN</strong>.......................................................... 42<br />

Instytut Nauk Ekonomicznych <strong>PAN</strong>............................................................................................ 43<br />

Instytut Nauk Prawnych <strong>PAN</strong>...................................................................................................... 45<br />

Instytut Psychologii <strong>PAN</strong>............................................................................................................. 46<br />

Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa <strong>PAN</strong>...................................................................................... 47<br />

Instytut Slawistyki <strong>PAN</strong>............................................................................................................... 49<br />

Instytut Studiów Politycznych <strong>PAN</strong>............................................................................................ 52<br />

Instytut Sztuki <strong>PAN</strong>..................................................................................................................... 53<br />

– 287 –

---

WYDZIAŁ II NAUK BIOLOGICZNYCH I ROLNICZYCH <strong>PAN</strong>..................................... 54<br />

Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii – Międzynarodowy Instytut <strong>PAN</strong>.................. 63<br />

Instytut Agrofizyki im. Bohdana Dobr<strong>za</strong>ńskiego <strong>PAN</strong>................................................................ 65<br />

Instytut Biochemii i Biofizyki <strong>PAN</strong>............................................................................................. 67<br />

Instytut Biologii Doświadc<strong>za</strong>lnej im. Marcelego Nenckiego <strong>PAN</strong>............................................. 69<br />

Instytut Biologii Ssaków <strong>PAN</strong>..................................................................................................... 71<br />

Instytut Botaniki im. Władysława S<strong>za</strong>fera <strong>PAN</strong>.......................................................................... 74<br />

Instytut Chemii Bioorganicznej <strong>PAN</strong>.......................................................................................... 76<br />

Instytut Dendrologii <strong>PAN</strong>............................................................................................................ 77<br />

Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt im. Jana Kielanowskiego <strong>PAN</strong>..................................... 79<br />

Instytut Fizjologii Roślin im. Franciszka Górskiego <strong>PAN</strong>.......................................................... 81<br />

Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt <strong>PAN</strong>................................................................................. 83<br />

Instytut Genetyki Roślin <strong>PAN</strong>..................................................................................................... 85<br />

Instytut Ochrony Przyrody <strong>PAN</strong>.................................................................................................. 87<br />

Instytut Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego <strong>PAN</strong>.............................................................. 88<br />

Instytut Parazytologii im. Witolda Stefańskiego <strong>PAN</strong>................................................................. 90<br />

Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności <strong>PAN</strong>.................................................................... 91<br />

Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt <strong>PAN</strong>........................................................................... 94<br />

Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego <strong>PAN</strong>......................................................................... 95<br />

Muzeum i Instytut Zoologii <strong>PAN</strong>................................................................................................ 96<br />

Pomocnicze jednostki naukowe <strong>PAN</strong> nadzorowane przez Wydział II.................................. 98<br />

Centrum Badań Ekologicznych w Dziekanowie Leśnym <strong>PAN</strong>.......................................... 98<br />

Ogród Botaniczny – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej w Powsinie..... 100<br />

Stacja Badawc<strong>za</strong> Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej Zwierząt<br />

w Popielnie..................................................................................................................... 101<br />

Zakład Antropologii.......................................................................................................... 102<br />

Zakład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej.................................................................. 103<br />

WYDZIAŁ III NAUK ŚCISŁYCH I NAUK O ZIEMI <strong>PAN</strong>.............................................. 105<br />

Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika <strong>PAN</strong>............................................................ 116<br />

Centrum Badań Kosmicznych <strong>PAN</strong>........................................................................................... 119<br />

Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych <strong>PAN</strong>.................................................. 120<br />

Centrum Fizyki Teoretycznej <strong>PAN</strong>............................................................................................ 122<br />

Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych <strong>PAN</strong>........................................................... 123<br />

Instytut Chemii Fizycznej <strong>PAN</strong>................................................................................................. 124<br />

Instytut Chemii Organicznej <strong>PAN</strong> ............................................................................................ 127<br />

Instytut Fizyki <strong>PAN</strong>................................................................................................................... 129<br />

Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodnic<strong>za</strong>ńskiego <strong>PAN</strong>............................................ 132<br />

Instytut Fizyki Molekularnej <strong>PAN</strong>............................................................................................. 136<br />

Instytut Geofizyki <strong>PAN</strong>.............................................................................................................. 137<br />

Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. Jerzego Habera <strong>PAN</strong> ................................. 140<br />

Instytut Matematyczny <strong>PAN</strong>...................................................................................................... 142<br />

Instytut Nauk Geologicznych <strong>PAN</strong>............................................................................................ 143<br />

Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych<br />

im. Włodzimier<strong>za</strong> Trzebiatowskiego <strong>PAN</strong>............................................................................. 145<br />

Instytut Oceanologii <strong>PAN</strong>.......................................................................................................... 147<br />

Instytut Wysokich Ciśnień <strong>PAN</strong>................................................................................................ 149<br />

– 288 –

---

Międzynarodowe Laboratorium Silnych Pól Magnetycznych i Niskich Temperatur <strong>PAN</strong><br />

(Międzynarodowy Instytut Polskiej Akademii Nauk)............................................................ 152<br />

Pomocnic<strong>za</strong> jednostka naukowa <strong>PAN</strong> nadzorowana przez Wydział III............................. 152<br />

Muzeum Ziemi <strong>PAN</strong>............................................................................................................... 152<br />

Centra Polskiej Akademii Nauk................................................................................................. 155<br />

WYDZIAŁ IV NAUK TECHNICZNYCH <strong>PAN</strong>................................................................... 157<br />

Instytut Badań Systemowych <strong>PAN</strong> ........................................................................................... 166<br />

Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej im. Macieja Nałęc<strong>za</strong> <strong>PAN</strong>........................ 168<br />

Instytut Budownictwa Wodnego <strong>PAN</strong>....................................................................................... 169<br />

Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego <strong>PAN</strong>.. 171<br />

Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią <strong>PAN</strong>.................................................. 174<br />

Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej <strong>PAN</strong>............................................................... 176<br />

Instytut Inżynierii Chemicznej <strong>PAN</strong>.......................................................................................... 177<br />

Instytut Maszyn Przepływowych im. Roberta Szewalskiego <strong>PAN</strong>........................................... 178<br />

Instytut Mechaniki Górotworu <strong>PAN</strong>.......................................................................................... 181<br />

Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej im. Aleksandra Krupkowskiego <strong>PAN</strong>................ 183<br />

Instytut Podstaw Informatyki <strong>PAN</strong> ........................................................................................... 186<br />

Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska <strong>PAN</strong>............................................................................ 187<br />

Instytut Podstawowych Problemów Techniki <strong>PAN</strong>................................................................... 189<br />

Centrum Laserowych Technologii Metali im. Henryka Frąckiewic<strong>za</strong><br />

Politechniki Świętokrzyskiej i Polskiej Akademii Nauk....................................................... 191<br />

WYDZIAŁ V NAUK MEDYCZNYCH <strong>PAN</strong>........................................................................ 193<br />

Instytut Biologii Medycznej <strong>PAN</strong>.............................................................................................. 198<br />

Instytut Farmakologii <strong>PAN</strong>........................................................................................................ 199<br />

Instytut Genetyki Człowieka <strong>PAN</strong>............................................................................................. 200<br />

Instytut Immunologii i Terapii Doświadc<strong>za</strong>lnej im. Ludwika Hirszfelda <strong>PAN</strong>......................... 202<br />

Instytut Medycyny Doświadc<strong>za</strong>lnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego <strong>PAN</strong>......... 204<br />

MIĘDZYNARODOWE INSTYTUTY NAUKOWE <strong>PAN</strong>................................................... 207<br />

Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii.............................................................. 207<br />

Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej ...............................207<br />

Międzynarodowe Laboratorium Silnych Pól Magnetycznych i Niskich<br />

Temperatur <strong>PAN</strong> – Międzynarodowy Instytut Polskiej Akademii Nauk.................... 208<br />

ARCHIWA I BIBLIOTEKI <strong>PAN</strong>........................................................................................... 209<br />

Archiwum w Wars<strong>za</strong>wie........................................................................................................ 209<br />

Archiwum Nauki <strong>PAN</strong> i PAU............................................................................................... 211<br />

Biblioteka Gdańska................................................................................................................. 213<br />

Biblioteka Kórnicka................................................................................................................ 215<br />

Biblioteka Naukowa PAU i <strong>PAN</strong> w Krakowie................................................................... 217<br />

INNE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE <strong>PAN</strong>.................................................................... 219<br />

Dom Pracy Twórczej „Mądralin” w Otwocku........................................................................... 219<br />

Dom Pracy Twórczej w Wierzbie.............................................................................................. 219<br />

Dom Zjazdów i Konferencji w Jabłonnie........................................................................... 220<br />

Zakład Doświadc<strong>za</strong>lny Agrobiologii w Baranowie .......................................................... 221<br />

– 289 –

---

Zakład Doświadc<strong>za</strong>lny Gospodarki Stawowej w Gołyszu .............................................. 221<br />

Zakład Doświadc<strong>za</strong>lny w Kórniku ...................................................................................... 222<br />

Dom Rencisty im. Witolda Orłowskiego w Konstancinie................................................ 222<br />

Wars<strong>za</strong>wska Drukarnia Naukowa......................................................................................... 223<br />

Zakład Działalności Pomocniczej w Wars<strong>za</strong>wie................................................................ 223<br />

INNE PODMIOTY NADZOROWANE PRZEZ <strong>PAN</strong> ........................................................ 225<br />

Fundacje................................................................................................................................... 225<br />

Spółki........................................................................................................................................ 225<br />

GOSPODAROWANIE NIERUCHOMOŚCIAMI <strong>PAN</strong>...................................................... 227<br />

DZIAŁALNOŚĆ UPOWSZECHNIAJĄCA NAUKĘ <strong>PAN</strong>................................................. 229<br />

WSPÓŁPRACA Z ZAGRANICĄ.......................................................................................... 237<br />

Stacje Naukowe <strong>PAN</strong> <strong>za</strong> granicą (pomocnicze jednostki naukowe) .............................. 240<br />

Biuro Promocji Nauki PolSCA w Brukseli................................................................................ 240<br />

Centrum Badań Historycznych <strong>PAN</strong> w Berlinie....................................................................... 240<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk Stacja Naukowa w Kijowie................................................................. 241<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk Stacja Naukowa w Moskwie............................................................... 242<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk Stacja Naukowa w Paryżu................................................................... 242<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk Stacja Naukowa w Rzymie................................................................. 243<br />

<strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong> Nauk Stacja Naukowa w Wiedniu................................................................ 244<br />

INFORMACJA STATYSTYCZNA (TABELE, ZESTAWIENIA I WYKRESY)<br />

TABL. 1. Członkowie <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. ................................................................................... 247<br />

TABL. 2. Członkowie komitetów naukowych i problemowych wg miejsc<br />

<strong>za</strong>trudnienia w <strong>2012</strong> r. ........................................................................................... 247<br />

TABL. 3. Komitety naukowe i problemowe <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. ................................................. 248<br />

TABL. 4. Koszty działalności komitetów naukowych i problemowych <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. ...... 256<br />

TABL. 5. Pracownicy <strong>za</strong>trudnieni w jednostkach naukowych <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. ..................... 257<br />

TABL. 5 (Aneks) Przeciętne <strong>za</strong>trudnienie w pomocniczych jednostkach naukowych <strong>PAN</strong><br />

w <strong>2012</strong> r.................................................................................................................. 260<br />

TABL. 6. Zatrudnienie i płace w <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. .................................................................. 261<br />

TABL. 7. Tytuły i stopnie naukowe nadane w <strong>2012</strong> r. .......................................................... 262<br />

TABL. 8. Kształcenie kadr naukowych i opieka nad studentami w <strong>2012</strong> r. .......................... 262<br />

TABL. 9.<br />

Umowy i porozumienia o współpracy naukowej <strong>PAN</strong> z partnerami<br />

<strong>za</strong>granicznymi ....................................................................................................... 263<br />

TABL. 10. Kontakty <strong>za</strong>graniczne <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. ..................................................................... 265<br />

TABL. 11. Dofinansowanie wymiany osobowej realizowanej w ramach umów i<br />

porozumień <strong>PAN</strong> z <strong>za</strong>granicznymi akademiami nauk i organi<strong>za</strong>cjami<br />

równorzędnymi w <strong>2012</strong> r. ...................................................................................... 267<br />

TABL. 12. Dofinansowanie wymiany osobowej realizowanej w ramach umów<br />

i porozumień <strong>PAN</strong> z <strong>za</strong>granicznymi akademiami nauk i organi<strong>za</strong>cjami<br />

równorzędnymi w podziale na kraje współpracy w <strong>2012</strong> r. .................................. 269<br />

TABL. 13. Działalność dydaktyczna pracowników <strong>PAN</strong> w szkołach wyższych w <strong>2012</strong> r. ..... 270<br />

TABL. 14. Działalność wydawnic<strong>za</strong> placówek naukowych <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. ............................ 273<br />

TABL. 15. Szczegółowy podział dotacji podmiotowej w części dotyczącej<br />

działalności upowszechniającej naukę .................................................................. 276<br />

– 290 –

---

TABL. 16. Spółki z udziałem kapitału <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. ........................................................... 277<br />

TABL. 17. Fundacje, w których <strong>PAN</strong> jest fundatorem w <strong>2012</strong> r.............................................. 278<br />

TABL. 18. Grunty – ogółem, w podziale na województwa i gminy........................................ 279<br />

TABL. 19. Budynki w podziale na województwa w <strong>2012</strong> r. ................................................... 280<br />

TABL. 20. Proces „uwłaszczenia” instytutów <strong>PAN</strong> na koniec <strong>2012</strong> r. ................................... 281<br />

Wykresy:<br />

Wykres 1. Grunty w podziale na województwa w <strong>2012</strong> r. ..............................................282<br />

Wykres 2. Rod<strong>za</strong>je użytków w <strong>2012</strong> r. ............................................................................282<br />

Wykres 3. Wykorzystanie gruntów w ramach jednostek<br />

organi<strong>za</strong>cyjnych <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. ....................................................................283<br />

Wykres 4. Budynki w ramach województw w <strong>2012</strong> r. ....................................................283<br />

Wykres 5. Wykorzystanie budynków w ramach jednostek<br />

organi<strong>za</strong>cyjnych <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. ....................................................................284<br />

TABL. 21. Wykonanie planu finansowego na <strong>rok</strong> <strong>2012</strong> r. w części 67 <strong>Polska</strong> <strong>Akademia</strong><br />

Nauk .......................................................................................................................285<br />

Wykres 1. Struktura źródeł przychodów <strong>PAN</strong> w <strong>2012</strong> r. ................................................286<br />

Wykres 2. Struktura kosztów w układzie rod<strong>za</strong>jowym oraz wydatki majątkowe<br />

w <strong>2012</strong> r. .........................................................................................................286<br />

– 291 –