abbreviationum - USP
abbreviationum - USP
abbreviationum - USP
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Vademecum in opus Saxonis<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
Vademecum in opus Saxonis<br />
et alia opera Danica<br />
compendium<br />
ex indice verborum<br />
Hoc est tomus II (auctore Franz Blatt) operis Gesta Danorum ut appellantur; tomus II labori meo fuit<br />
fundamentum, sed necessitate coactus omnia errata atque delicta in huius temporis scriptorio facta<br />
emendavi ut spero. Notionibus modo et constructionibus servatis omnes pæne notas ad textum nonnisi<br />
exempli gratia omisi ad unumquemque locum celeriter perspiciendum; id quod in animo habebam.<br />
Angulatis uncis [ ] propria ad deliberandum digna annotavi et omni tempore cum RH signavi. Facultates<br />
mechanicae omnes magistros linguae latinae ex amatoribus in exploratores huius artis fecerunt; ob eam<br />
causam supplementa huius opusculi sequentur et nos complures et varios auctores cognoscere et legere<br />
sperabimus.<br />
Reimer Hemmingsen<br />
Porsevænget 5<br />
DK-8600 Silkeborg<br />
Ordo post lemmata hic est:<br />
Ad usum<br />
● Si satis est significationem simplicem afferre, divisionem non invenies.<br />
● Quod nisi ita est, divisio notionum et constructionum est haec:<br />
● Voces quae in duo sola capita dividendae sunt, parvis litteris (a-b etc.)<br />
dividuntur<br />
● Secundo numeri arabici adhibentur (1 a-b; 2 a-b etc.)<br />
● Tertio litterae maximae adhibentur (A 1 a-b;2 a-b;B 1 a-b, 2 a-b etc.)<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (1 of 72)19/12/2004 05:47:19
Vademecum in opus Saxonis<br />
● Quarto numeri Romani adhibentur (I A 1 a-b;2 a-b;B 1 a-b, 2 a-b; II identidem<br />
etc.)<br />
Voces ordine alphabetico afferuntur ita tamen ut participia post verba, adverbia<br />
post adiectiva ponantur; ut participia et adverbia derivata esse monstretur,<br />
lemmata ista a margine maiore spatio separata sunt.<br />
* ante lemma ostendit non omnes locos Saxonicos allatos esse;<br />
‡ ostendit vocem ante finem sexti saeculi post Chr. natum inveniri non posse;<br />
[ ] indicantur alia ad recensionem vel ad formas pertinentia.<br />
aa, bb etc. pro littera Graeca<br />
abs. absolute<br />
adi. adiectivus/adiective<br />
app. apponitur<br />
c. cum<br />
coni. coniunctivus<br />
consec. consecutivus<br />
demin. deminutivus<br />
demonstr. demonstrativus<br />
e.g. exempli gratia<br />
enunt. prim. /sec.<br />
enuntia prima<br />
enuntia secunda<br />
f. femininum<br />
g.c. genus commune<br />
gr. graece<br />
i.e. id est<br />
imp. imperativus<br />
i.q. idem quod (synonyma)<br />
Index <strong>abbreviationum</strong><br />
m. masculinum<br />
n. neutrum<br />
obi. obiectus<br />
opp. opponitur<br />
pers. persona<br />
pos. positivus<br />
poss. possessivus<br />
q.v. quod vide<br />
® id quod in Indice Saxonis non est<br />
RH meo iure et culpa in Latinum<br />
translatum, citatum vel explicatum<br />
sc. scilicet<br />
sim. similia<br />
sqq. sequentes<br />
subi. subiectivus / subiectum<br />
superl. superlativus<br />
s.v. sub voce<br />
syn. synonymon<br />
t.t. terminus technicus<br />
v. vide<br />
Gertz M: Scriptores minores historiae danicae.Vol. I et II<br />
Gertz S: Vitae sanctorum danorum Libellus I, II et III<br />
MGH: Monumenta Germaniae Historica Scriptorum<br />
A.M. Albertus Magnus Ausgewählte Texte Darmstadt 1981<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (2 of 72)19/12/2004 05:47:19
Vademecum in opus Saxonis<br />
A<br />
*a(b) a ante consonantes et i (e.g. 6,16 a Iutiæ prominentia), ab ante vocales et h (e.g. 3,18 ab hortatoris<br />
amplitudine) abs semel legitur I de qualibet separatione cum sensu locali tum in imagine (hic illic in<br />
notionem `adversus´ vergit) A c verbis movendi, transferendi, revocandi, deflectendi sim. 1 composita 2<br />
simplicia B c. subst. a verbis derivatis C c. adi D c. indecl. II ab re i. sine causa III spectat ad initium<br />
separationis sive actionis unde loci vel a qua persona profiscatur, oriatur, fiat (sensu locali non iam<br />
interlucente meram relationem indicat; hic illic vergit in notionem causalem `propter´) A strictius 1 c.<br />
verbis 2 c.adi. B liberius 1 c. verbis accipiendi, exigendi, petendi, quærendi sim. 2 c. verbo`esse´ IV<br />
sensu separationis vanescente significat locum ubi quid fiat V sensu separationis penitus exstincto de<br />
tempore VI de origine A gentis, hominis etc.B nominis VII de auctore et causa A c. verbis (genere<br />
passivo sive eadem significatione) B c. adi. vi passiva C c. subst. a verbo derivato; cum adverbiis<br />
iunctum: ab hinc, ab inde, ab invicem, a longe, a remotis, amodo = ex hoc tempore, ab olim<br />
abbas -tis m.vir venerandus monasterio præfectus<br />
abdicatio actio abdicandi magistratum 1 c.gen.obi. 2 c.gen.subi.<br />
abdico-avi -atum are 1 i.q.depono 2 i.q. aspernor, repudio, desero. 3 technice exautoro 298,24<br />
abdo abscondo, occulto, removeo<br />
abditum locus occultus<br />
abdita de locis occultis<br />
abdomen adeps, pinguedo<br />
abduco, -xi, .ctum, -cere I proprie i.q. ab aliquo loco duco; Gertz M= auferre, asportare A c.abl. B sine<br />
abl. 1 homines 2 res II translate i.q. illicio<br />
abeo, -ii, -itum, -ire I sensu stricto i.q. abscedo A de hominibus 1 abs. 2 c.abl. 3 c. acc. B de rebus 1 abs.<br />
2 c. præp. II sensu latiore i.q. convertor, evado<br />
aberro, -avi i.q. erro 1 proprie 2 translate<br />
® abhominabilis = abominabilis = detestabilis/nefariusRH Gertz S III Index V;<br />
® ab(h)ominatio Gertz M II, 169,5 (medii aevi etiam = aversatio RH)<br />
abhorreo,-ui,-ere i.q. recuso, abnego<br />
*abicio,-ieci,-iectum,-icere 1 i.q. proicio, despuo, amitto a proprie b translate i.q. depono, omitto 2 i.q.<br />
deicio a proprie b translate<br />
abiectus,-a,-um i.q. humilis 1 adi. 2 subst.<br />
abiectio,-nis i.q. actio abiciendi<br />
‡abiecto,-avi i.q. abicio<br />
‡abiectus,-us m. i.q. deformatio<br />
‡abietinus,-a,-um i.q. abiegnus (< abies = Pinus abies / Pinus picea Linné)<br />
abigo,-egi,-actum,-igere 1 i.q. expello 2 i. propello, depello<br />
abinde i.q.ex eo tempore<br />
abitus,-us m. i.q.discessus<br />
® ablativus sæpe pro accusativo de temporis spatio Gertz S III Index V<br />
® ablata,-orum n.plur. 27,20 vide part.perf. ablatus < aufero<br />
ablego, avi -atum-are i.q.discutio<br />
abluo,-i,-tum,-ere 1 proprie a i.q. :lavo b i.q. eluo 2 translate i.q.diluo<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (3 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
® ablutio pedum in cena domini Gertz S 508 sub "mandare"<br />
abnego,-avi i.q.nego ® se abnegare Gertz S I 63,2 et S II 338,9<br />
abnuo,-i,-ere i.q. nego, abnego 1 abs. 2 c.acc. 3 c.inf.<br />
aboleo,-evi,-itum,-ere 1 i.q.deleo, tollo, abrogo 2 i.q. diluo expio<br />
abrado,-si,-sum,-dere 1 i.q.:rado, demo 2 i.q. reseco<br />
abripio,-ripui,-reptum,-ripere 1 i.q. abduco, rapio, tollo a proprie b translate 2 i.q. decido 3 i.q. irritum<br />
facio<br />
abrogo,-avi i.q. tollo, aboleo, infirmo<br />
abrumpo,-pi,-ptum,-mpere 1 i.q.abscindo a proprie b translate 2 i.q. dirimo 3 i.q excludo, secerno<br />
abscedo,-ssi,-ssum,-dere i.q. abeo 1 de hominibus a abs. b c.abl. 2 de rebus<br />
abscessus,-us i.q. discessus<br />
abscido,-di,-sum,-dere 1 i.q. amputo, decido 2 i.q. removeo, aboleo<br />
abscisus,-a,-um i.q. brevis<br />
abscise i.q.breviter<br />
abscindo,-di,-ssum,-ndere i.q. violenter amputo<br />
® a(b)scultare = auscultare Gertz S II 303,8<br />
absens,-tis i.q. qui abest 1 de hominibus 2 de rebus<br />
® absentare se = abire, discedere Gertz S III 427,11; Gertz M absentare velum aspectu I,90,16-17<br />
*absentia,-æ i.q. status `abessendi´ 9,34<br />
absisto,-stiti,-stitum,-sistere 1 i.q.absum, remotus sum a proprie b translate 2 i.q. desisto<br />
absolutio,-nis 1 i.q. liberatio 2 i.q. venia<br />
absolvo,-vi,-utum,-vere 1 i.q. facio, efficio, conficio 2 i.q. satisfacio, expleo 3 i.q. libero a generatim b<br />
de iudice 4 i.q. diluo, se absolvere = recusare, absolvere ab excommunicatione, absolvere de peccatis,<br />
absolvere votum<br />
absonus,-a,-um i.q. disconveniens, alienus<br />
absorbeo,-ui,-ere i.q. exsorbeo<br />
*absque c.abl. i.q. sine<br />
abstergeo,-si,-sum,-gere 1 proprie i.q. detergeo 2 translate i.q. diluo<br />
abstinentia,-æ 1 i.q. moderatio, temperantia 2 c.gen. obi. i.q. actio abstinendi, carendi<br />
abstineo,-ui,-ere 1 i.q. cohibeo, arceo 2 i.q. abstineo me a abs. b c.abl. c c. ab d c. quo minus<br />
abstinens,-tis c.gen<br />
abstraho,-xi,-ctum,-here 1 i.q. abduco, removeo a c.abl generatim b sine abl. 2 translate i.q. averto,<br />
abstineo a c. ab b c.abl. c sine abl.<br />
abstrusus,-a,-um 1 proprie i.q. occultus, remotus 2 translate<br />
absum,-fui,-esse 1 i.q. non adsum, remotus sum, disto a de hominibus b de rebus 2 i.q. desum, non<br />
suppeto<br />
*absumo,-psi,-ptum,-ere I i.q. consumo, utor II i.q. deleo, destruo 1 res 2 animantes a active i.q cædo,<br />
neco b passive i.q. morior<br />
absurdus,-a,-um i.q. iniquus<br />
abundantia,-æ i.q. affluentia, copia, ubertas 1 abs. 2 c.gen.subi.3 c.gen.obi.<br />
abunde i.q. abundanter, affatim, copiose; iunctura: abunde est 1 c.inf. i.q. satis est 2 sine inf.<br />
abundo,-avi 1 nude i.q. :multis comitibus nitor, superior sum 2 c.abl.copiæ i.q.affluo, copiosus<br />
opulentus sum<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (4 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
abundans,-tis i.q. affluens, uber, permagnus 2 i.q. plenus, præditus a c.abl. de hominibus b c.gen.<br />
® abusio = contemptio Gertz S II 307,14<br />
abutor,-usus sum i.q. falso utor<br />
® abyssus =altum mare Gertz M II 475,13<br />
*ac (cf.atque) particula copulativa; prævalet ante consonantes(ante gutturales quoque e.g. 6,17)sed<br />
legitur et ante vocales et ante h. Semper dicitur : ac deinde, ac(atque) demum 1 vi connexa a iunguntur<br />
duo membra b ultimum membrum aliis coniungit c iunguntur numeralia d iuncturæ notabiliores: -que<br />
ac ; ac...nec non et e ac ne f ac pro `neve´ 2 vi comparativa vel potius æquativa : æque ac, idem ac, nec<br />
minus ac, pariter ac, perinde ac, haud (nec) secus ac, simul ac<br />
ac si i.q.quasi<br />
*accedo,-ssi,-ssum,-dere I prævalente sensu motionis i.q. adeo, advenio A proprie (pro subi.cum<br />
homines tum res corporeæ) 1 nude 2 c.adv. 3 ad homines a c.acc. b c.dat 4 ad res, loca, sim. a c.acc. b c.<br />
in d c. dat. B translate (pro subi. incorporalia a c. dat. b sine dat.II prævalente sensu augmentationis i.q.<br />
addor a c. dat. b sine dat.<br />
acceleratio,-nis i.q. actio accelerandi 1 c.gen. obi. 2 nude<br />
accelero,-avi i.q. maturo, etiam + inf. Gertz M 398,30<br />
accendo,-di,-sum,-dere 1 proprie i.q. incendo 2 translate i.q. commoveo, concito, impello a c.abl. b sine<br />
abl. 3 i.q. efficio, conflo, moveo<br />
acceptabilis,-e i.q. acceptus, gratus<br />
® acceptio = existimatio, dignitas Gertz S I 75,1, Gertz M = gratia 62,6<br />
accepto,-avi 1 i.q. accipio 2 i.q. probo<br />
*accerso,-ivi,-itum,-ere I generatim i.q. accieo, venire jubeo, venire facio A homines 1 singulos (i.q.<br />
voco) 2 plures a i.q. voco b i.q. convoco B manum in medium prodire iubeo (iocose dicitur) II speciatim<br />
i.q. invito ® accersire = arcessere Gertz S passim<br />
accessio,-nis 1 i.q actio accedendi, adeundi, aditus 2 i.q. incrementum<br />
accessus,-us i.q. actio accedendi, aditus 1 proprie a c.gen.obi. b c. gen.subi. 2 translate i.q. facultas,<br />
potestas<br />
accido,-i,-ere i.q. evenio, contingo, fio 1 personaliter 2 impersonaliter a c.adv. b c. ut c c. acc.c.inf.<br />
accingo,-xi,-ctum,-gere i.q. cingo, armo 1 proprie 2 translate i.q. orno<br />
accio,-vi,-tum,-re i.q.accerso, advoco, convoco 1 homines 2 res a corporeas b incorporeas<br />
*accipio,-cepi,-ceptum,-cipere I i.q. adipiscor, habeo; Gertz M II 119,11 = vi sumere A abs. B c.acc. 1<br />
corporea 2 incorporea II comperio, audio 1 c.abl. 2 sine abl III recipio, excipio IV intelligo, habeo<br />
exsistimo<br />
acceptus,-a,-um i.q. carus, gratus<br />
accepta,-orum subst. n. ad II i.q. res auditæ, fama<br />
accipiter,-ris m. nomen avis rapacis (`høkia´)<br />
acclamatio,-nis i.q. clamor assentiens<br />
acclamo,-avi 1 i.q. clamo a abs. b c.acc.c inf 2 i.q. consentio ® = exclamare Gertz S I,118,6; = imperare<br />
Gertz S 122,21<br />
acclinis,-e i.q. acclinatus<br />
accola,-æ m. 1 i.q. qui iuxta vel circa locum habitat 2 i.q. incola<br />
accommodo,-avi i.q.do, præbeo<br />
accresco,-vi,-tum,-scere i.q. adiungor, addor<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (5 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
accubitus,-us m. i.q. locus accubandi, sedes<br />
accubo,-are i.q. mensæ accubo, sedeo<br />
accumbo,-bui,-bitum,-mbere i.q. :sedem, locum capio<br />
accuratus,-a,-um i.q. cum cura factus, diligens 2 i.q splendidus<br />
accurate i.q.diligenter<br />
® accuratio =diligentia, diligens cautio Gertz M II 168,35<br />
® accurare i.e. cum cura facere, etiam + inf. accurabo evincere Gertz M II 400,29<br />
accurro,-ri,-sum,-rere i.q. advolo, appropero<br />
accursus,-us i.q. actio accurrendi<br />
accusatio,-nis i.q. criminatio, insimulatio 1 sensu iuridicali 2 sensu a c.gen.obi. b sine gen.obi.<br />
accusator,-is 1 i.q. qui accusat, insimulator 2 i.q.detrectator c.gen.obi.<br />
accuso,-avi 1 iuridicialiter i.q. insimulo 2 i.q. vitupero<br />
accusans,-tis opp.reus<br />
® acephali proprie capite carentes i.e. præcipue hæretici quidam sic vocantur Gertz M I, 80,11<br />
*acer,-ris,-e 1 de animantium vi agendi a de ipsis hominibus i.q.audax crudelis, vehemens b de<br />
facultatibus animi c de sensibus d de sagacibus bestiis 2 de rerum vi afficiendi i.q. gravis, vehemens<br />
*acriter 1 de actione vehementi a speciatim de actione infesta, bellicosa b generatim 2 de affectu gravi<br />
acerbitas,-tis de sapore acri 2 iniucunditas, tristitia, asperitas (c.gen.causæ moventis sive rei acerbæ) 3<br />
(c.gen.) feritas<br />
acerbus,-a,-um i.q. iniucundus, tristis<br />
acerbe i. amare syn.acriter<br />
acerra,-æ turibulum, vas fragrantiam continens<br />
acervus,-i 1 de rebus aliis super alias comulatis i.q. congeries, strues a c.gen. b nude 2 de hominum<br />
multitudine, globo<br />
*acies,-i I proprie i.q. acumen cultri, gladii sim.II translate A de oculis 1 i.q. obtutus acer 2 i.q.vis<br />
videndi 3 obtutus 4 oculus.B in arte militari significat 1 locum prælii (nostra lingua `frontlinie´.....)2<br />
totum exercitum dispositum 3 partem exercitus (sive classis) consilio quodam per ordines dispositi 4<br />
prælium exercitu instructo in aperto campo commissum (acie aggredi, excipere, manum conserere,<br />
superare sim.)<br />
® acoli(y)tus/acoluthus gr. (= comites sacerdotis) = clericulus minoris ordinis, qui quartum gradum<br />
adeptus est, vide et ostiarius 1º, lector 2º, exorcista 3 º > subdiaconus ordinis maioris > diaconus<br />
® aconîtum Linné (teutonice Eisenhut, Sturmhut, Venuswagen) Gertz M I,78,25 aconita : herba quae<br />
venenum continet<br />
acquiesco,-vi,-tum,-scere nonnisi proprio sensu i.q. quieti me dedo 1 de animantibus 2 de classe 3 de<br />
cineribus mortui 4 de procella consternationis i.q. tranquillam fieri; Gertz M = obtemperare I,232,24, =<br />
morem gerere II,140,17, cum inf.: acquievit scribere = voluit scribere<br />
acquiro,-sivi,-situm,-rere i.q. mihi paro (cum homines tum res) ; Gertz M II,409,24 :aliquam legaliter<br />
acquirere = in matrimonium ducere RH<br />
acquirenda,-orum n.<br />
acquisita,-orum n.<br />
acritas,-tis de visu acri (c.gen.)<br />
® actenus vide hactenus<br />
actio,-nis 1 generaliter i.q. agendi ratio a generatim nude b speciatim de missa 2 in re iudiciaria de causa<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (6 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
adversus reum agenda (hic illic de oratione in iudicio habita) 3 fere i.q. oratio<br />
® actitare (frequentative ago) saepenumero litem habere<br />
actor,-is i.q. accusator, opp. reus; Gertz M =auctor, deo actore = deo agente<br />
actus,-us 1 de gladio agendo i.q. ictus 2 de rebus gestis sive gerendis a c.gen. subi. b c.gen.obi. c sine<br />
gen.<br />
aculeus,-i 1 proprie de rebus acutis 2 translate a de procacitate facundiæ b fere i.q. stimulus<br />
acumen,-inis n. 1 de acutis beluæ dentibus 2 de rebus acutis (cum de armis tum de aliis) a c.gen. b sine<br />
gen.3 de ingenio, de sagitate a c. gen. vel pron.poss. b sine gen. > vergit in notionem artificii e.g. 236,24<br />
acuo,-i,-tum,-ere 1 i.q. sagacem facio 2 i.q. augeo<br />
acutus,-a,-um de instrumentis ad pungendum vel cædendum aptis<br />
acute i. callide<br />
*ad I de motu et directione (sæpe accedit usque) A cum sensu locali tum in imagine 1 c. verbis a<br />
movendi, transferendi, pertinendi sim. (c.gerund vergit in notionen finalem) b dicendi, scribendi,<br />
respondendi sive non 2 c. subst. a: a verbis derivatis b aliis 3 c. adi. 4 c. participiis B temporaliter C<br />
spectat ad mensuram II de relatione finali (sæpissime c. gerund.) A c. verbis adhortandi, impellendi,<br />
provocandi B c. verbis sufficiendi sive non C c. aliis III de positione et situ A notione directionis<br />
nondum plane exstincta B notione directionis deperdita 1 generatim 2 c. numeralibus i.q. circa 3 de<br />
tempore (quando) (iunctura: ad tempus i.suo tempore IV de modo 64,28 V de rebus comitantibus (transit<br />
in notionem causalem) pro abl.nudo VI formulæ: ad instar 208,7,. ad hæc (i.qu. præterea 297,32 (syn.<br />
usque) ® ad invicem = invicem; = inter se; ad modicum = (ad) breve tempus ; ad plenum = satis ; ad<br />
presens = nunc / statim Gertz S; Gertz M ad instar = pro;ad modum = sicut;ad minus = saltem;ad maius<br />
= maxime; ad instantiam = rogatione alicuius etiam atque etiam vel ad preces, ad tempus i.q. pro<br />
tempore; ad duas noctes = duas noctes; postea ad multa tempora = multis temporibus post; ad longum<br />
tempus ante = multo ante<br />
® adacutus = acutus Gertz S I 79,12<br />
adæquo,-avi 1 i.q. æquum facio, comparo 2 fere i.q. compleo<br />
adamo,-avi i q. concupisco, uxorem habere volo<br />
adapto,-avi i.q. accommodo<br />
® adaquare = irrigare Gertz S III 403,27<br />
adaquo,-avi i.q. ad aquam duco (equos)<br />
® adarmare = armare Gertz S 102,11<br />
adaugeo,-xi,-ctum,-gere i.q. augeo, maiorem facio Gertz M adaugere = dotare<br />
® adbreviare = brevius facere RH<br />
addico,-xi,-ctum,-cere 1 in iudicioextremo ad pønam condemno 2 translate i.q. designo, attribuo<br />
additamentum,-i de ea re quæ additur c.gen.rei additæ<br />
additio,-nis i. actio addendi<br />
addo,-didi,-ditum,-dere 1 i.q. appono a proprie b translate 2 c. notione augendi a generaliter i.q. præter<br />
aliud tribuo c.acc. et dat. b dicendo addo c cogitatione addo (sequitur quod)<br />
*adduco,-xi,-ctum,-cere 1 proprie ad aliquem locum vel hominem duco, Gertz M = affero a abs. b<br />
addito loco 2 translate i.q. compello, perduco a c.acc.et abl. b c. acc. c. acc.omisso abl. c ad c.gerund. d<br />
adductus ut; iunctura : mentes adducere Gertz M 90, Va,9 = mentem advertere vel = animadvertere;<br />
adductus-us m. actio veniendi (opp. reductus actio revertendi) Gertz M I,424,10<br />
adedo,-di,-sum,-dere [nonnisi perf.part.] 1 proprie i.q. arrodo 2 translate i.q.(partim) consumo, attero<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (7 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
*adeo,-ii,-itum,-ire 1 proprie sensu motionis prævalente i.q. peto, appropinquo 2 translate sensu<br />
motionis evanescente a sensu hostili b sensu amico c oscillat inter a et b 3 vergit in notionem subeundi<br />
® adeo adv. =aeque ut Gertz M I,437,16 ; eo modo quo RH vide *adeo i.q. usque eo<br />
adiens,-euntis substantive 241,26 (< adire)<br />
*adeo i.q. usque eo I retro spectat II e contextu supplenda res ad quam spectat particula III spectat<br />
versus sequentia A auget adi.sive adv. i.q. tam. 1 sequente enunt.sec.ut a anteponitur 7,8 b postponitur<br />
125,2 B auget verba i.q. tantum 1 sequente enunt.sec. a adeo ...ut b adeo ut (i. ita ut cf. àdeo quod apud<br />
quosdam scriptores) c quin 9,15 2 non adeo ...quam iunctura : adeo usque 496,31<br />
adeps,-ipis m. i.q. pinguedo; Gertz M proponit adipum laternam parvam esse quae adipe alenda est<br />
adeptio,-nis actio adipiscendi, comparatio.<br />
adhibeo,-ui,-itum,-ere i.q. adduco, affero, sæpe notione propria vanescente in notionem utendi vergit 1 c.<br />
acc. et dat. a pro obi. homines b pro obi. res 2 c.acc. solo a pro obi. homines b pro obi. res, fere i.q. utor<br />
adhortatio,-nis actio adhortandi, monendi 1 generatim 2 speciatim de actione stimulandi ad pugnam a<br />
abs. b c. gen. poss.<br />
adhortor,-atus sum,-ari i.q. animum do, stimulo, moneo<br />
*adhuc 1 hodie quoque a in oratione directa b in oratione obliqua 2 etiam tum 3 ad id tempus<br />
adiaceo,-ui,-ere 1 de situ locorum i.q. vicinum esse 2 de aliis<br />
*adicio,-ieci,-iectum,-icere 1 generaliter i.q. addo affero a c. acc. et dat.:de animantibus 2 speciatim i.q.<br />
dicendo, scribendo aliquid addo. a sequitur obi.nominale b sequitur acc. c.inf. c sequitur quæstio<br />
indirecta<br />
adiectio,-nis actio adiciendi<br />
*adigo,-egi,-actum,-igere 1 proprie i.q.adduco, impello sensu locali a de animantibus b de rebus 2 in<br />
imagine 3 translate fere i.q.aliquem ad aliquid cogo, aliqua re obstringo a c.dat. b sine dat.<br />
*adimo,-emi,-emptum,-imere i.q. eripio, aufero (sæpe omisso dat.) 1 homines 2 res<br />
adimpleo,-vi,-tum,-re i. ad finem perduco ® = implere, etiam præsagium, promissum, desiderium Gertz<br />
S e.g. II 190,11; = perficere e.g. 103,15<br />
® adinvenire = nova(nec bona) comminisci Gertz S II 326,13 ; adinventiones S I 94,11<br />
*adipiscor,-eptus sum, -ipisci studio assequor, impetro 1 homines 2 res<br />
® adipum vel adipus Gertz M II 210,17 (< adeps quod vide)<br />
*aditus,-us 1 sensu locali (sæpe c.gen. loci adeundi vel personæ et rei adeundæ sive c.gen. eius qui adit<br />
a actio adeundi b via, locus adeundi c facultas, potestas adeundi 2 sensu locali deperdito vergit in<br />
notionem facultatis (c.gen. et nude)<br />
adiudico,-avi 1 c.dat. i.q. iudicio attribuo 2 sine dat.i.q. iudico<br />
adiumentum,-i i.q. auxilium<br />
adiungo,-xi,-ctum,-gere i.q. adnecto, coniungo, addo<br />
adiuratio,-nis i. actio vehementer orandi et obtestandi<br />
adiuro,- avi i. vehementer peto (® aliquem ut Gertz S II 342,29; adiuratus = dato jurejurando 302,18)<br />
adiutor,-is qui adiuvat 1 c.gen. 2 nude<br />
® adiutorium = auxiliumRH Gertz M II173,28<br />
adiuvo,-vi,-tum,-vare i.q. sustento 1 vergit in notionem augendi 2 vergit in notionem auxilio tollendi<br />
adminiculor,-atus sum, -ari de hominibus adiuvantibus<br />
adminiculum,-i 1 de fulcimento rei corporalis 2 sensu proprio penitus extincto fere i.q. auxilium<br />
administratio,-nis 1 sensu strictiore de actione præbendi 2 sensu latiore a de qualibet actione : c.gen.<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (8 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
rei gerendæ, gubernandæ b i.q. functio<br />
administrator,-is 1 i.q. minister 2 de ministris ecclesiæ<br />
administro,-avi 1 sensu strictiore i.q. præsto, præbeo a c.dat. b sine dat.2 sensu latiore fere i.q. ago,<br />
gero, curo, moderor (cum de muneribus exercendis tum de aliis<br />
admirabilis,-e 1 quod admirationem movet 2 quod mirum videtur<br />
*admiratio,-nis 1 affectus verantis vel reverentis a abs. b c.gen.subi. c c.gen. obi.2 affectus<br />
obstupescentis a abs. b c.gen.subi. c c.gen. rei mirabilis<br />
admirator,-is qui veneratur vel suspicit<br />
admiratrix,-cis quæ veneratur vel suspicit<br />
admiror,-atus sum,-ari 1 i.q. veneror, suspicio 2 i.q. miror, stupeo<br />
admiranter i. cum admiratione<br />
admisceo,-scui,-xtum,-scere i. miscendo infero, adicio 1 c.dat. 2 sine dat.<br />
admissio,-nis i.q. permissio<br />
*admitto,-si,-ssum,-ttere 1 i.q. appono, iuxta pono 2 i.q.aditum præbeo, adhibeo(pro obi. homines) 3 i.q.<br />
permitto, concedo (pro obi. res) 4 vergit in notionem committendi (® = capere consilium Gertz S I<br />
113,18 ; admittere = infligere (ictus 118,1) = ferre, dare (opem 135,15) = accipere (dona 124,6) = dare<br />
(vela ventis 101,2) ; = celari non posse (380,5); admittere se incendiis = se conicere i.(90,15)<br />
admissum,-i n. de delicto commisso<br />
*admodum indeclin.i.q. satis(restringit vim adi vel verbi) 1 c. adi (numquam plus uno vocabulo<br />
intercedit, sæpe inter subst. et adi. ponitur) a speciatim de ætate b generatim 2 c. verbis (sæpe<br />
intercedunt nonnullæ voces)<br />
admoneo,-ui,-itum,-ere i.q. moneo 1 c. abl. 2 c. gen., 3 c.acc. c. inf..4 c. ut, ne<br />
admonitio,-nis i.q. monitio<br />
admoveo,-vi,-tum,-vere 1 i.q. affero, adduco, adhibeo a animantia c.dat. b res c.dat. 2 vanescente sensu<br />
movendi i.q. iungo<br />
adn. vide ann.<br />
® adnihilare = ad nihilum redigere Gertz S II 363,23, adnihilatio Gertz M I,32,4 = eversio RH cf.<br />
teutonice Vernichtung<br />
*adolescens,-tis m. i.q. iuvenis<br />
adolescentia,-æ i.q. de prima ætate<br />
adolescentulus,-i m. i.q. admodum adolescens<br />
adolesco,-olevi,-ultum,-olescere 1 i.q. cresco a de animalibus b de rebus 2 i.q.nutrio<br />
adultus,-a,-um 1 de hominibus i.q. pubes 2 de rebus i.q. vetus et validus<br />
adopto,-avi i.q. opto; Gertz M adoptare fidem I,118,10, adoptare ecclesiam = ecclesiae (dat.) favere RH,<br />
II,440,32<br />
® adorare = orare Gertz S II 362,2<br />
adordior,-sus sum,-diri 1 i.q. incipio a c.acc. b c.inf. 2 i.q.aggredior, attento<br />
*adorior,-tus sum,-iri i.q.aggredior, hostiliter peto 1 animantia a c.abl. b sine abl. 2 res a c.abl. bb sine<br />
abl.<br />
adorno,-avi 1 i.q. orno a c.abl. b sine abl. 2 i.q. honoro<br />
adoro,-avi i.q. veneror<br />
adp-.>app-<br />
ads.> ass-<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (9 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
adsc-> asc-<br />
adsp->asp-<br />
adst->ast-<br />
adulatio,-nis i.q.actio adulandi, blanditia 1 nude 2 c. obi. gen.<br />
adulatrix,-cis i.q. assentatrix<br />
adulor,-atus sum,-ari 1 i.q. blandior a abs. b c.acc. c c.dat 2 i.q. peto, contendo<br />
adulter -a-um i.q. 1 m.i.q. adulterator 2 f.femina infidelis<br />
adulterinus,-a,-um 1 i.q. falsus 2 i.q. alienus<br />
adulterium,-i i.q. stuprum<br />
adumbratio,-nis 1 i.q. imago 2 i.q.simulatio<br />
adumbro,-avi 1 i.q.depingo 2 i.q.fingo 3 i.q.obscure indico, portendo 4 i.q. umbris afficio, vexo<br />
adumbratus,-a,-um i.q. fictus, falsus<br />
® adunare = in unum cogere, congregare Gertz S I 105,2; = adiungere 158, 11 seq.<br />
aduncus,-a,-um i.q.uncus, incurvus<br />
aduro,-ssi,-stum,-rere 1 i.q. uro 2 translate deleo, exstinguo<br />
adusque i.q. usque ad<br />
® adustio = incendium Gertz S 83,16<br />
advecto,-avi i.q. adduco<br />
adveho,-xi,-ctum,-here 1 i.q.affero 2 passive i.q. advenio, appropinquo a c.abl. instr.b c.dat.loci<br />
advena,-æ g.c. i.q. alienigena, externus 1 subst.2 adi.<br />
advenio,-i,-tum,-ire i.q. accedo, ad aliquem locum venio, pervenio 1 de hominibus a abs. b c.abl. instr. c<br />
c.ex d c. apud e c.acc. 2 translate<br />
adventatio,-nis i.q. actio adventandi, accessus<br />
advento,-avi i.q. appropinquo 1 de hominibus a abs. b c.adv. 2 de rebus<br />
*adventus,-us m. i.q. actio adveniendi 1 hominum (cum nude tum gen. et adi.accedentibus) 2 rerum<br />
adversarius,-a,-um 1 subst. i.q. hostis 2 adi. i.q.hostilis<br />
adversitas,-tis 1 i.q. fortuna adversa 2 i.q. iniquitas ® = impedimentum Gertz S I 91,21<br />
adversor,-atus sum,-ari i.q. repugno c.dat.<br />
*adversus,-a,-um 1 i.q. oppositus (hic illic c.dat.) 2 i.q. infestus, infaustus 3 i.q.hostilis a c. dat. b sine<br />
dat..<br />
adversum,-i n. 1 i.q. latus oppositum a c. gen. b sine gen.2 nota sensum hostilem 398,21<br />
*adversum præp.c.acc.de relatione hostili 1 c.verbis 2 c. subst. a a verbis derivatis b aliis 3 c.adi.<br />
*adversa,-orum n. i.q. res adversæ<br />
adverto,-ti,-sum,-tere 1 i.q. aliquid ad aliquam rem verto a c. dat. b c. in 2 i.q.do, dedo 3 i.q.<br />
adnimadverto, cognosco a c.acc. b c. duobus acc. c c.acc. c.inf. d c. quæstione indirecta 4 i.q. habeo<br />
æstimo (nonnisi passive)<br />
® advesperare/ advesperascere Gertz M II,484,28 = die inclinante in vesperam RH<br />
® advivere = ultra vivere Gertz S I 85,12, =adhuc vivere Gertz M II,33,27<br />
advocatio,-nis 1 i.q. vocatio c.gen.obi. 2 i.q. auxilium advocati.<br />
advoco,-avi 1 i.q. ad me voco a generatim b speciatim in matrimonium 2 i.q. convoco 3 i.q. imploro<br />
® advocatus = patronus Gertz S I 81,5, Gertz M II,119,6 advocatus regis = regis præfectus<br />
® advolitare (frequentative < advolo) = identidem advolare RH, Gertz M =cito accurrere II,400,25<br />
advolo,-avi i.q.accurro, appropero de hominibus; Gertz M = cito obtemperare iussioni II,393,9<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (10 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
advolvo,-volvi,-volutum,-vere 1 i.q. admolior, voluto a c.dat. b sine dat. 2 i.q. applico 3 me advolvo vel<br />
advolvor (de supplicis gestu)<br />
*ædes,-is I generaliter i.q. domus (de singulis conclavibus fortasse 83,38.etc.) A sing.(syn. domus) B<br />
plur. II specialiter i.q. ædificium sacris usibus destinatum A de ecclesiis Christianis 1adiectivum<br />
sanctitatem indicat a plur. b sing. 2 c. gen.(nonnisi sing.) 3 nude (nonnisi sing.) B de delubris paganis 1 c.<br />
gen. 2 nude (nonnisi sing.)<br />
ædificatio,-nis i.q. actio ædificandi<br />
® ædificator Gertz M II,29,10 translate :ædificator morum<br />
ædificium,-i i.ædes, domus, fabrica<br />
ædifico,-avi i.q. construo, facio; Gertz M II,332,21 translate = pietatis sensu aliquem implere<br />
ædituus,-i m. de eo qui domum tutatur<br />
æger,-ra,-rum I proprie i.q.invalidus, graviter affectus A de corpore 1 subst. a nude b c.abl. 2 adi. B de<br />
animo II translate i.q. miser<br />
ægre 1 i.q. invite ; ægre ferre i.q.graviter ferre 2 i.q. vix, difficulter<br />
ægritudo,-inis i.q. sollicitudo, mæstitia<br />
ægrotus,-a,-um i.q. æger, invalidus<br />
æmulatio,-nis i.q. actio æmulandi 1 in bonam sententiam : certatio, studium c.gen. obi 2 in malam<br />
sententiam i.q. invidia a abs. b c.gen.obi.<br />
æmulor,-atus sum,-ari 1 i.q. æquare studeo a. c.abl. instr. b sine abl. 2 i.q. studeo, faveo, colo<br />
æmulans,-tis c.gen.<br />
æmulus,a,um, 1 adi.i.q. æmulans 2 subst. (c.gen.) a i.q. competitor b i.q. studiosus, fautor<br />
æneus,-a,-um i.q. ex ære factus<br />
Æolicus,-a,-um i. ad Æolum ventorum dominatorem pertinens<br />
æquabilis,-e i.q. constans<br />
æquabilitas,-tis i.q. constantia<br />
æqualis,-e i.q. par 1de similitudine quantitatis a c.dat b sine dat. 2 de similitudine qualitatis, dignitatis<br />
æqualiter i.q. pariter<br />
æqualitas,-tis de concordia, paritate<br />
æquanimiter i.q. æquo animo<br />
æquiparo,-avi i.q. æquo, par sum<br />
æquitas,-tis i.q. iustitia<br />
® aequivocus = ambiguus, anceps, dubius > equivocus = idem nomen habens Gertz S 425,III,4<br />
æquo,-avi 1 i.q.æquum facio, exæquo a c. dat.b sine dat. 2 i.q. exæquor, consequor a c.abl.instr.b sine<br />
abl..<br />
æquor,-is n. i.q. mare<br />
æquoreus,-a,-um i.q. marinus<br />
æquus,a,um 1 i.q. par, idem a c. dat b sine dat 2 i.q.justus meritus 3 i.q.favens, benevolus 4 i.q. patiens,<br />
constans<br />
æque i.q. pariter 1 nude 2 c. ac, atque (ante vocales) a dirimuntur e.g. 54,23 b coniunguntur e.g. 75,1 3<br />
c. ut<br />
æquum,-i n. substantive<br />
aer,-is 1. elementum inter cælum et terram spatium complet 2 loci ad qualitatem cæli spectantes i.q.<br />
tempestas<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (11 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
ærarium,-i i..locus quo opes regiæ servantur<br />
aerius,-a,-um [verbum non recte interpretatum :ad ærem pertinens ; recte Georges II translate color<br />
caeruleus 214,33 : aeriique coloris parmulis utebantur RH] ® aerii hostes = spiritûs maligni Gertz S I<br />
93,4<br />
® aerugo (teutonice Grünspan, danice kobberrust = ir) Gertz M erugo oblivionis; etiam invidia Georges;<br />
vide etiam ferrugo et robigo<br />
aerumna,-æ i.q.calamitas, res adversa<br />
*æs,-ris n. I sensu strictiore de metallo A de quodlibet metallo rudi B de metallo facto et signato cum de<br />
generibus naturalibus tum de mixturis1 in rebus artificiosus 2 in re monetali II sensu latiore de pecunia,<br />
opibus, bonis<br />
æs alienum 1 de pecunia quæ alteri debetur 2 i.q. fænus<br />
æstas,-tis i.pars anni bello gerendo præcipue apta 1 opp.hiems 2 opp. autumnus<br />
æstimatio,-nis i. actio æstimandi (sæpe c. gen.) 1 strictius ex pecunia 2 latiore sensu ; fere i.q.<br />
comparatio 193,5<br />
æstimator,-is de eo qui aliquid æstimat c.gen obi.<br />
‡æstimatrix : i. quæ æstimat<br />
*æstimo,-avi 1 de actione iudicantis, pendentis, censentis a sensu strictiore ex pecunia b sensu latiore<br />
syn. metior 74,30<br />
structuræ variæ c.duobus acc.(nom) 2 c.acc.c.inf. i.q. existimo 3 accedit c. gen pretii<br />
æstivalis,-e i.q.æstivus<br />
æstivus,-a,-um i. ad æstatem pertinens 1 generatim 2 t.t. de tributo quod regi ab urbibus conferabatur<br />
(danice `midsommers gieldtt´...)<br />
æstuarium,-i de aggeribus Fresiæ ad fluctus maris intercipiendos factis (lingua nostra dige) de variis<br />
animi affectibusa a imagine nondum exstincta b imagine sublata pro subi. homines ; ipse affectus pro<br />
subi. 377,4 3 i.q. cupio<br />
æstuosus,-a,-um 1 i.q. valde calidus 2 de mari i.q agitatus<br />
æstus,-us m. I proprie. A de fervore, ardore magno B de umoribus agitatis 1 de undis maris i.q. fluctus.<br />
2 speciatim de accessu et recessu maris II in imagine III translate de concitato animo i.q. commotio,<br />
concitatio.<br />
*aetas,-tis I de vitæ humanæ tempore A de tota vitæ spatio B de parte vitæ humanæ 1 de qualibet parte 2<br />
de iuventute 3 de senectute 4 de ætate provecta II metonym.de hominibus certæ ætatis III tempus, ævum<br />
IV de genrationibus; Gertz M : in etate David = ante multa sæcula<br />
ætatula,-æ de infantia<br />
® aeternaliter adv. in perpetuum RH<br />
æternitastis i.q.perennitas<br />
æternus,-a,-um i.q. perennis, immortalis<br />
æther,-is m. i.q. cælum<br />
ævum,-i 1 i.q.sæculum, ætas 2 i.q tempus<br />
® affamen-is = compellatio (i.e.vehementer loquendi actioRH) Gertz M II,210,25, sed = colloquium M<br />
II 397,17<br />
affatim i.q.valde<br />
® affectanda (hic suppleamus materia) Gertz M II,458 notavit: = studiose et iucunde legenda<br />
affectatio,-nis i.q. cupiditas 1 c.gen.obi. 2 nude<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (12 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
affectator,-is qui cupiditate incensus est<br />
affectio,-nis fere i.q. affectus 1 de constitutione corporis 2 de statu animi a generatim b fere i.q. lætitia c<br />
i.q. amor<br />
*affecto,-avi i.q. concupisco, appeto 1 c.acc 2 c.acc. c. inf. 3 impersonaliter (sequitur ut)<br />
* affectus,-us 1 i.q.status animi 2 i.q.animi motus, commotio 3 i.q.benevolentia, amor 4 i.q.studium,<br />
voluntas a c.gen obi. b c.gen subi.; Gertz M = votum II,395,1<br />
affectuose i.q. cum amore<br />
® affectuosus Gertz S 310,3<br />
affero,-attuli,-allatum,-afferre I de corporeis A res i.q. mecum fero1c.dat.2 sine dat.B homines i.q.<br />
adduco 1 c.dat. 2 sine dat. II translate de incorporeis:A i.q.apporto, nuntio 1 c.acc. 2 c. enunt.sec.8,24. 3<br />
c.acc.c. inf. 542,37 B i.q. efficio, do, infero 1 c.dat. 2 sine dat.C i.q. prosum<br />
® afferre = arcessere Gertz M II,150,3, = adducere II,217,3<br />
allata,-orum n. i.q. res allatæ<br />
*afficio,-feci,-fectum i.q. personam vel rem moveo, in statum aliquem adduco 1 generatim a c.acc. b: c.<br />
abl. fere i.q. infero alicui aliquid.(pro obi. homines) 2 speciatim in malam partem i.q. debilito affligo<br />
affectus,-a,-um i.q. debilitatus, confectus.<br />
affigo,-xi,-xum,-gere i.q.artius cum aliqua re iungo 1 corporaliter a homines, bestias 2 translate.<br />
affirmatio,-nis actio affirmandi, enuntiatio<br />
affinis,-e 1 adi. i.q. quolibet modo cum aliqua re coniunctus, ad rem aliquam pertinens, alicuius rei<br />
particeps, noxius a de rebus b de hominibus 2 subst. i.q. vinculo necessitudinis et matrimonio et<br />
sanguinis cum aliquo coniunctus, propinquus<br />
affinitas,-tis1 i.q.coniunctio, propinquitas, vicinitas 2 de coniunctione cum sanguinis tum matrimonii<br />
® affinus = adhaerens Gertz S I 164<br />
*affirmo,-avi i.q. dictis confirmo, assevero 1 c.acc. 2 c.acc.c.inf.<br />
afflatus,-us de impetu rabioso<br />
afflictatio,-nis i.q. vexatio<br />
afflicto,-avi i.q. vexo<br />
affligo,-xi,-ctum,-gere i.q. male accipio, male tracto 1 c.acc. 2 c.abl. eius rei qua conficitur aliquis<br />
afflo,-avi i. (vento) adduco<br />
affluens,-tis i.q. abundans, luxuriosus<br />
affor -atus sum,-ari i.q. alloquor<br />
affulgeo,-si,-gere de rebus lætis inopinatisque i.q. appareo<br />
agaso,-nis m. de eo qui cenantibus ministrat<br />
‡ agathum,-i i. res insignis, pretiosa.<br />
agellus,-i m. i.q. parvus ager<br />
*ager,-ri 1 terra culta, arvum 2 i.q.territorium a sing. b plur.; Gertz M = fundus<br />
*agger,-is 1 i.q. strues cum aliis de causis tum munimenti gratia congesta 2 fere i.q. acervus, cumulus<br />
aggero,-ssi,-stum,-rere i.q.affero, apporto<br />
agglomero,-avi,-atum,are i q.adiungo<br />
aggravo,- i. in malem partem augeo<br />
*aggredior,-ssus sum,-di I prævalente sensu motionis i.q. adeo, accedo II vanescente sensu motionis A<br />
comiter i.q.me ad aliquem converto 1 c.abl. 2 sine abl. III i.q. incipio, conor a c.acc. b c. inf.® aggressus<br />
passive Gertz S I 97,16<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (13 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
® aggregare = coniungere (terras suo regno) Gertz M I,66,13<br />
agilis,-e i.q. celer, promptus<br />
agilitas,-tis 1 i.q. mobilitas, celeritas 2 i.q.facultas, habilitas<br />
agitabilis,-e quæ agitari potest<br />
agitatio,-nis i.q. actus agitandi, motio 1 proprie 2 translate a i.q. exercitatio b i.q. insectatio<br />
agito,-avi 1 i.q.moveo a proprie 2 i.q. vexo 3 vanescente sensu motionis a i.q. facio, exerceo b i.q.<br />
mecum reputo; Gertz M controversiam, querelam in iudicio agitare<br />
*agmen,-inis n. i.q. multitudo 1 generatrim a hominum deorumque b bestiarum 2speciatim armatorum a<br />
de exercitu iter faciente b de copiis cuiuslibet generis<br />
agnitio,-nis i. facultas agnoscendi, recognitio 1 active 2 passive<br />
agnomen,-inis n. i.q. cognomen personæ vel rei certa de causa inditum 1 de hominibus 2 de portu<br />
(danice `Isøre´) 281,26<br />
‡ agnomino,-avi i.q. agnomine orno<br />
agnosco,-ovi,-itum,-oscere 1 i.q. recognosco a homines b res 2 i.q. cognosco, intellego a c.acc. b c.<br />
duobus acc, (nom.) c c. acc. (c.inf.) d c.quæstione indirecta<br />
ago,-egi,-actum,-agere I i.q. moveo, pello, duco A proprie in rebus corporeis 1 trans. a de hominibus b<br />
de bestiis c de rebus 2 intransitive i.q. proficiscor B translationes 1 prævalet notio pellendi a nude b c.abl.<br />
instr. 2 vanescente notione pellendi i.q. afficio, vexo, sollicito 3 aliquem reum ago i.q. accuso 4 i.q. cogo<br />
5 de fama i.q. fero II i.q. facio, efficio A trans. 1 generatim; cum ago iuncturæ Saxoni gratissimæ<br />
eiusque stylo propriæ ordine alphabetico afferuntur: confessionem, contemptum, curam, defensionem,<br />
delectum, dissimulationem, expeditionem, mentionem, moram, navigationem, nuptias, partitionem,<br />
rem...divinam, respectum, silentium, stragem ago 2 speciatim de tempore a in universum b: annum<br />
aliquem ago i. in aliquo anno sum 3 locutiones variæ: partes agere, gratias agere 4 i.q.agere se :<br />
tolerabiliorem regem quam militem 342,8 B intransitive 1 i.q. rem gero a c.abl.instr. b modus indicatur 2<br />
i.q. loquor, colloquor, tracto 3 i.q.defendo, causam dico 4 actum est de aliquo fere i.q. periit 5 i.q. moror,<br />
sum III se agere i.q. se præbere, se gerere A c.acc.prædicativo B modus indicatur; Gertz M: iuncturae:<br />
agi exsilio =agi in exsilium, agi periculo = periculose versari; deo agente = providentia divina;<br />
confessionem agere = confiteri, longe agere = procul abesse<br />
acta,-orum n. i.q. res gestæ<br />
agon,-is m.i.q. certamen, duellum; Gertz M agon = passio<br />
® agonia (exitus) i.q. timor mortis<br />
® agonista = miles Gertz S 160,23<br />
agonizo,avi, i.q. luctor, pugno<br />
agrestis,-e 1 adi a i.q agrestium, rusticorum b fere i.q. rudis, asper 2.substantive a i.q. rusticus (bundo) b<br />
cognomen; Gertz M agrestes = rustici (gen. agrestum) = popularis I,124,20<br />
agricola,-æ m. de eo qui agros colit<br />
*aio (leguntur hæ formæ solæ:ait, aiunt, aiebat, aiebant;352,4 aisti)1 sine obiecto 2 pro obiecto verba<br />
ipsa quæ afferuntur 3 c. acc. c.inf.<br />
® aïus cf. Aïus > sanctus, beatus Gertz S I 66,6<br />
ala,-æ 1 proprie i.q. penna avium 2 translate in re militari (partes exercitus (classis) in extremis lateribus<br />
constitutæ<br />
alacer,-ris,-re i.q.mobilis, promptus, gaudio commotus 1 dehominibus ipsis 2 de rebus<br />
alacriter adv.<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (14 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
alacritas,-tis mobilitas gaudium significans, gaudium, studium 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
alapa,-æ f. colaphus genæ infractus (lingua danica ørefigen)<br />
® alba sc.vestimenta Gertz S II 245,2<br />
albico,-avi 1 album facio 2 albus sum<br />
albidus,-a,-um i.colore fere albus<br />
albus,-a,-um de colore `blancus`; Gertz M alba vestimenta = angelorum et sanctorum habitus<br />
alea,-æ1 cubus, talus certis signis præditus quo in lusum utuntur 2 lusus aleæ<br />
ales,-itis m. vocabulum sermonis poetici i.q. avis 1 in versibus 2 in soluta oratione<br />
algor,-is m. i.q. frigus<br />
algus,-us i.q.algor<br />
*alias 1 alio loco 2 in alium locum 3 alia occasione<br />
alibi i. alio loco<br />
alienatio,-nis i.q. commutatio (notio vergentis latinitatis)<br />
alienigenus,-a,-um i. aliunde ortus, alio loco natus, extraneus<br />
alienigena,-æ m. 1 subst. 2 adi<br />
*alienus,-a,-um 1proprie i.q. qui ad alium pertinet, alterius est a adi. b æs alienum c subst. n. d subst. m.<br />
i.q. extraneus, alius 2 translationes a c.gen. i.q.. ignarus, aversus ab sim. b c.a(b) fere i.q. exclusus ; fere i.<br />
q. abhorrens, distans sim. c c, dat.® = malignus Gertz S I 94,15<br />
*alimentum,-i I de rebus corporeis A hominum, bestiarum etc.1 i.q. nutrimentum, cibus 2 actio alendi B<br />
ignis II translate de incorporalibus<br />
alimonia,-æ i.q. alimentum, cibus<br />
alio (in alium locum)<br />
alioqui condicionem indicat (i.q.si id non fecisset [faceret])<br />
alipes,-dis m. vox Vergiliana de equo<br />
*aliquamdiu 1 significat certum temporis spatium 2 collocatur inter gen. et subst.<br />
aliquando i.q. olim 1 de præterito 2 de futuro<br />
® aliquanti = aliquot Gertz S II 321,23<br />
aliquantisper i.q. aliquamdiu; Gertz M = aliquatenus<br />
aliquantulus,-a,-um i.q. haud multus, paululus 1 c.gen. 2 acc. neutr. adverbialiter<br />
*aliquantus,-a,-um 1 c.subst. i.q. satis grandis , admodum magnus 2 abl. (satis magnæ) differentiæ<br />
additur a comparativis b verbo significationis comparativæ<br />
aliquatenus fere i.q. paululum Gertz M = ullo modo<br />
® aliqui = aliquot Gertz S II 263,17<br />
*aliquis,-a,-id pron. indefinitum(antecedente ne) 1 adi. a notione propria retenta b i.q. ullus 2 subst.a<br />
notione propria retenta m. b i.q. quisquam c i.q. gr. tis(lingua nostra mangen en)<br />
aliquot i.q. nonnulli (cum adi tum subst.)<br />
aliter i.alia condicione, nonnisi in iunctura: non (nec) aliter quam<br />
alitrix,-cis f. i. quæ alit<br />
® alitus vide halitus<br />
aliunde i. aliis opibus<br />
*alius,-a,-ud de novis personis et rebus quæ commemoratis vel commemorandis opponuntur I semel<br />
ponitur A subst. 1 e compluribus 2 e duobus i.q. alter B adi. 1 e comnpluribus 2 e duobus II alius ... alius<br />
A e compluribus B e duobus i.q.alter ...alter notandæ iuncturæ 63,21 aliisis ... aliis ... quibusdam;<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (15 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
quosdam ... quosdam, partim ... partim ... -alia, quosdam ... -is ... -os ... -os ... quorundam ... -is ... -os ...<br />
107,12; -i ... quidam 109,37. -i ... pars ... nonnulli 462,34, -is ... -is ... quidam ... -i 525,37<br />
allabor,-psus sum,-bi 1 propie i.q. affluo 2 translate fere i.q.appropinquo a de navibus et navigantibus b<br />
de sono c de volantibus d de serpentibus e de supplicum gestu<br />
allapsus,-us m.actio affluendi 2 actio allabendi 258,4 de lubricis stipitibus (lingua norvagica hodierna<br />
`ski ´)<br />
® allegare = obiciendo proponere Gertz S III 446,10; Gertz M I,254,15 = in commendationem,<br />
defensionem, excusationem suam afferre.<br />
allegatio,-nis i.q. actio afferendi, dicendi (t. t. iurisconsultorum ad res privatas transfertur 108,23.)<br />
allevo,-avi i.q levo, tollo, erigo<br />
® alleuiare = leviorem reddere Gertz S II 225<br />
allicio,-lexi,-lectum,-licere1 i.q. attraho, accieo 2 vergit in notionem seducendi 349,3<br />
allido,-si,-sum,--dere i.alluendo adveho ® = affligere Gertz S I 158, 22 sequentes<br />
alligo,-avi 1 proprie i.q.funibus aliquam rem alicui rei adnecto 2 translate i.q.adstringo<br />
allocutio,-nis i.q. sermo, affatus (syn. alloquium)<br />
® al(l)odialis adi. vide al(l)odium<br />
® al(l)odium > teutonice das Allod = Freigut (frei von Abgabepflichten) < a Visigothiis alaudis RH<br />
Gertz M II,183,7; RH: opp. teutonice: feudum<br />
*alloquium,-i i.q. sermo, affatus 1 c.adi. 2 c.gen.<br />
*alloquor,-cutus sum,-qui i.q. appello, affor<br />
allubesco,-ere i.q. inhio, cupio 1 proprie de libidine 2 translate de qualibet voluntate.<br />
alludo,-si,-sum,-dere i. verbis animum ad aliquam rem refero; Gertz M I,96,8 vocabulo alludere<br />
® almificus, almus, alma opera faciens Gertz S III 385,3<br />
almus,-a,-um epitheton numinis.<br />
® almutia/almutium = capucium RH<br />
alo,-ui,-itum,-ere 1 propie a educo (de infantibus) b cibum præbeo, sustento c nutrio (de igne) 2 trans<br />
late i.q. augeo<br />
altare,-is n. [forma `altaria´ quæ et ab `altare´ et ab `altarium´] hic affertur nonnisi de christianorum aris;<br />
altaris sacra i. missa; altaris libamenta (i. communio)<br />
altarium,-i i.q. altare<br />
*alter,-a,-um I semel ponitur A subst.1 unus e duobus 2 unus e compluribus i.q. alius B adi. 1 unus e<br />
duobus 2 unus e compluribus i.q. alius 3 i.q. alteratus II alter......alter, notandæ iuncturæ 83,4 unum....um....tertium,<br />
quidam...alter...tertius, primam, alteram...tertiam; alter..reliquus; nota abl.abs. pro<br />
oppositione 122,17.; Gertz M II,250,7 = alteruter quod vide.<br />
altercatio,-nis i.rixa, controversia, certamen verborum<br />
altercor,-atus sum,-ari i rixor, verbis certo<br />
alterno,-avi 1 i.misceo 2 i. vario, interrumpo ® = colloqui Gertz S II 302,9<br />
® alternatim = vicissim Gertz S 118,1<br />
® alternatio = significatio disiunctiva t.t. in iuris prudentia<br />
*alternus,-a,-um de qualibet vicissitudine et duplicate<br />
alteruter,-ra,-rum disiunctive i.q. unus de duobus, aut hic aut ille<br />
altitudo,-inis 1 celsitudo rei corporalis 2 profunditas rei corporeæ<br />
altrinsecus: a duabus partibus<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (16 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
*altus,-a,-um I proprie A de celsitudine corporali a abs. b c.gen. 2 adi.B de profunditate corporali 1<br />
subst. 2 adi. C de mari (nonnisi subst.) II translationes A de magna voce B de ingenii sublimitate seu<br />
profunditate C vergit in notionem `difficilis` D de somni tranquillitate E de suspiriis ab intimo ductis F<br />
de tenebris obscuris<br />
*alte 1 de actionibus ad interiorem corporeæ rei penetrantibus 2 i.q alta voce 3 de actionibus ad mentem<br />
spectantibus 4 de suspiriis<br />
alumnus,-a 1 sensu strictiore de eo (ea) qui (quæ) in pueritia sub tutela alicuius fuit 2 sensu latiore i.q.<br />
assecula<br />
alveus,-i I cavitas terræ molem aquæ (flumen, fontem) continens A proprie 1 plur. 2 sing. B in imagine<br />
de cruore II vanescente sensu propio fere i.q. flumen, amnis.<br />
alvus,-i f. de ventre<br />
amaritudo,-inis i.q. acerbitas, tristia 1 c.gen. rei 2 nude a opp.voluptas b voluptas non opponitur<br />
amarus,-a,-um i.q. acerbus<br />
amasia,-æ i.q. amica, sponsa<br />
amator,-is qui amat 1 c.gen. 2 nude<br />
amatorius i.,-a,-um i.q. amatore dignus, ab amatore proveniens<br />
amatrix,-cis quæ amat<br />
ambages,-is i.q. anfractus, recursus, occursus 1 proprie 2 translate a de sermonum circuitu obscuro,<br />
callido, diutino b de scrupulosa cura c de dolosis insidiis.<br />
ambigo,-ere i.q. dubito 1 enuntiato non addito 2 c. acc. c. inf. 3 c. quæstione indirecta.<br />
ambiguitas,-tis i.q. dubietas; ® dubitatio Gertz S I 80,5<br />
ambiguus,-a,-um i.q. dubius 1 active de ea re quæ ad quam partem vergat, dubitat, varius 2 passive de<br />
ea re qua dubitatur a c. quæstione indirecta disiunctiva b c. quæstione indirecta c c.acc.c.inf.<br />
ambio,-vi,-tum,-re 1 proprie i.q.circumeo a de motu b c. sensu motionis vanescente i.q.:includo,<br />
cicumdo 2 translate i.q. peto<br />
ambitio,-nis actio petendi 1 de aditu sollemniter impetrando 2 de cupiditate regni, dominationis a nude b<br />
c.gen.<br />
ambitiose i. cum ambitione (de cupiditate honoris)<br />
ambitor -is m. adi de eo qui circumdat<br />
ambitrix,-cis f. adi. de ea quæ circumdat<br />
ambitus,-us I proprie i.q. circuitus A movendi notione vanescente B movendi notione penitus deperdita i.<br />
q. atrium, quod est in circuitu 1 ecclesiæ (vel porticus atrium claustri circumdans Gertz M II,150,25) 2<br />
templi pagani 3 aulæ regiæ II translate i.q.actio petendi, ambitio, cupiditas;Georges :lex de ambitu iam<br />
Cic.RH vide simonîa<br />
*ambo,-æ,-o i.q. uterque (de duobus) 1 m.[acc. plur. semper ambos 96,30] nonnisi subst. 2 nonnisi adi.<br />
® ambo = pulpitum Gertz M I,375,28<br />
® ambulare ® = aller á l`amble Gertz S II 333,19<br />
amens,-tis i.q. mente privatus, demens<br />
amentatus,-a,-um i. amente præditus<br />
amentia,-æ i.q. furor, cæcitas, dementia<br />
® amfractus vide anfractus<br />
® amicabiliter Gertz M I,191,12 tarde<br />
*amicitia,-æ (pluralis hic illic singulariter ponitur) I de singulorum consuetudine et coniunctione A nude<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (17 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
1 generatim 2 de insolubili veterum coniunctione alterno cruore firmata B c.gen. II de publica<br />
coniunctione, societate, foedere (< foedus,-eris)<br />
amictus,-a,-um i.q.indutus, circumdatus<br />
amictus,-us i.q. vestis (nonnisi abl.)<br />
*amiculum,-i i.q. tegumentum, vestis<br />
*amicus,-a,-um I subst. de eo(ea) qui (quæ) familaritate alius utitur A m. in vita cum publica tum vero<br />
privata 1 nude 2 c.gen. 3 c.adi. B f.de amica viri II adi A nude 1 i.q.benignus 2 adi. pro subst.gen. a obi.<br />
b poss.B c. dat. i.q.coniunctus<br />
amice i.q.benigne, ut inter amicos<br />
amissio,-nis i.q. actio amittendi<br />
‡amissor,-is m. de eo qui amittit<br />
*amitto,-si,-ssum,-ttere i.q. perdo, iacturam facio (de personis et rebus quæ nobis insciis vel invitiis<br />
elabuntur 1 c.acc. 2 c.gen.389,13<br />
amissa,-orum127,38<br />
® amminiculum vel adminiculum = subsidium Christi Gertz MI,74,10<br />
amnis,-is m. 1 de aquæ mole in alveo fluitante(hic illic variationis causa pro fluvio, flumine sim. ponitur<br />
sine magnitudinis discrimine, sæpissime i.q. lingua nostra`å´dicitur, teutonice `Bach´) a abs. b c. nomine<br />
fluminis eodem casu adnexo 2 in imagine de sanguine indecente<br />
amo,-,-avi 1 de amore inter diversos sexus a c.obi. 2 de favore, affectu quolibet<br />
amans,-tis præs.part. vi verbali penitus deperdita 1 de amore inter diversos sexus a nude b c.gen. 2 de<br />
qualibet affectu a de hominibus (c.gen.) b transfertur verbum ad animum sim.<br />
amodo i.q. in futurum (vox scriptorum ecclesiasticorum)<br />
amoenitas,-tis de locorum pulchritudine 2 de pulchra forma 3 de lætitia ob pulchritudinem<br />
ornamentorum 4 de morum pulchritudine<br />
amoenus,-a,-um 1 de locorum pulchritudine 2 de suavitate verborum<br />
amolitus,-a,-um i.q. remotus ? (perf.part. vi passiva verbi < amolior)<br />
* amor,-is I de amore inter sexus A abs. B c.gen. sive pron.poss. 1 personarum 2 nuptiarum C c.adi. II<br />
de quolibet affectu inter homines A abs. B c.gen. C c.gen. obi. D c. præp. E c.adi.III de amore in res IV<br />
abstr. pro concr.<br />
amoveo,-vi,-tum,-vere I i.q. aufero, tollo, efficio ut non iam adsit A pro obi. homines 1 c.abl. 2 sine abl.<br />
B pro obi. res corporeæ C pro obi. incorporalia II i.q.e medio tollo, interficio<br />
amphora,-æ vas ad liquores condendos<br />
amplector,-xus sum,-cti I proprie i.q.brachia alcui circumdo A de amantibus 1 c.acc. B de aliis II<br />
notiones translatæ A pro subi homines; prævalent hæ notiones 1 arripio, (avide) capio a pro obi.res<br />
corporeæ b pro obi. incorporalia 2 confugio a ad aliquem locum b ad aliquam rem 3 fere i.q. tracto<br />
consulo 4 i.q.veneror, colo 5 periphrastice B pro subi. res 1 complector includo 2 i.q. compleo 3 i.q.<br />
nitor<br />
amplexor,-atus sum,-ari 1 proprie i.q. brachia alicui circumdo sim. ;pro obi. a homines b abstr. pro<br />
concr. 2 notiones translatæ :a arripio, gratanter accipio b confugio ad<br />
amplexus,-us : actus amplectendi I proprie A de amantibus 1 c.gen.obi. 2 sine gen.obi. 3 c.adi. B de aliis<br />
II translate vanescente sensu brachia circumdandi<br />
amplifico,-avi i.q. augeo, extollo, honoro<br />
amplio,-avi,atum,are i.q. augeo, dilato; etiam ampliator Gertz M II,83,11<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (18 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
amplitudo,-nis I prævalet propria notio magnitudinis, latitudinis, potestatis A generatim 1 c.gen. 2 c.adi.<br />
3 nude B de voce II prævalet notio dignitatis A c.gen. B c.adi. C nude<br />
amplus,-a,-um 1proprie fere i.q. magnus, latus, ingens a de corporeis b de incorporeis 2 translate i.q.<br />
splendidus, insignis, illustris<br />
amplius comp. nude ponitur i.q. `plus´1 subst vice(c.gen.) 2 adv vice a amplius quam b non (nec)<br />
amplius.<br />
® ampullositas = arrogantia/magniloquentia Gertz M I,100,11<br />
amputo,-avi 1 proprie i.q.abscido 2 translate i.q. tollo, deleo, aufero<br />
*an 1 inducit sententiam interrogativum simplicem a in oratione directa i.q. `ne´ b in oratione indirecta<br />
i.q. `num´ 86,33 syn. utrum (variationis causa) 2 inducit alteram disiunctivæ quæstionis partem<br />
(quæstio disiunctiva consistit sive duabus sententiis sive duabus eiusdem sententiæ partibus) a deest<br />
particula ad priorem disiunctivæ quæstionis partem inducendam b uter...an c utrum...an d -ne...an<br />
anathema,-tis i.q.excommunificatio ecclesiæ<br />
anceps,-ipitis 1 varius, suspensus, incertus (de ea re quæ modo huc modo illuc vacillat quæ in utram<br />
partem vergat nescimus, cuius exitus incertus est a nude b c. gen.forensi 2 de periculo nunc hinc nunc<br />
illinc imminente.<br />
ancile,-is n. scuti genus<br />
ancilla,-æ femina non libera, serva<br />
ancillaris,-e quod ancillæ est 82,8.<br />
ancillula dem. vocis, q. e. ancilla<br />
® ancipiter = accipiter Gertz S II 360,12<br />
*ancora,-æ f. 1 proprie de instrumento quod fundo maris sive amnis insidens naves retentat 2 translate<br />
ancora salutis 275,31.<br />
anfractus,-us iq. flexus, tractus sinuosus, recursus occursusque 1 motionis sensu nondum deperdito 2<br />
sine motionis sensu a c.gen. b c.adi.<br />
® angaria teutonice Spanndienst, danice hoveri MGH Epistolarum I pagina 433<br />
® angelus gr. nuntius dei RH, angelicus = modus angeli RH Gertz M II,470,26<br />
ango,-ere [ango nusquam sensu proprio stringendi legitur] translate i.q. sollicito<br />
angor,-is i.q. sollicitudo<br />
anguis,-is m.1 generatim i.q. serpens 2 speciatim de colubris vi magica præditis sive venenosis cum<br />
quibus pugnant viri fortes<br />
angulus,-i locus abditus, latebrosus 1 c.gen. 2 nude ® angulus occidentalis simul et aquilonalis = inter<br />
septentriones et occasum solis Gertz S 127,16<br />
® angustia spiritus = brevi spiritu Gertz S 398,20<br />
angustiæ,-arum 1 de demensionibus locorum i.q. parvus, strictus, consertus a c.gen. b sine gen. 2 de<br />
tempore 3 de mensura i.q. inopia, indigentia 4 translate de rebus quæ animum quoque angunt<br />
(necessitas) a c.gen. b nude<br />
® angustiare Gertz M I,294,3 siti angustiari<br />
angustus,-a,-um 1 de dimensionibus locorum i.q. artus, brevis, strictus a adi. b subst.2 de temporibus 3<br />
de inopia, indigentia 4 de rebus quæ animum angunt.<br />
anhelitus,-us1 i.q. spiritus 2 exspiratio 3 de risu compresso ® anhilitus (galli) = cantus galli Gertz S<br />
79,11<br />
anhelo,-avi i.q. inhio, cupio (oscillat inter translatam et propriam notionem)<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (19 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
anhelus,-a,-um i.q. anhelans<br />
anima,-æ de immortali hominis parte, de vitali spiritu qui morte evanescere putatur, de ipsa vita sive de<br />
ipso homine<br />
animadversio,-nis 1 i.q. observatio, cognitio 2 i.q. poena a generatim b speciatim de poenitentia<br />
ecclesiæ de poena legis castrensis 297,16<br />
*animadverto,-ti,-sum,-tere 1 intelligo, video ac.acc.singulis b c. duobus acc. 2 noto, punio<br />
*animal,-is i.q. bestia cuiuslibet formæ aut magnitudinis<br />
animo,-avi i.q. inflammo<br />
animositas,-tis vocabulum vergentis latinitatis i.q. fortitudo, audacia<br />
animosus,-a,-um i animo præditus(de virtute, fortitudine sim. 1 fere i.q. fortis, virilis, audax<br />
*animus,-i 1 de omnibus ingenii humani facultatibus earumque sede a opponitur sive apponitur<br />
corporeis facultatibus b in universum 2 de cogitandi, reminiscendi, divinandi facultate 3 de voluntate<br />
sive concupiscendi facultate 4 de sentiendi facultate a de animi commotione, de sede commotionis, de<br />
variis affectibus b de fortitudine, virtute c de quolibet animi statu 5 fere periphrastice(c.gen.)<br />
annales,-ium (sc. libri) de libris quibus res gestæ Danorum traduntur<br />
annavigo,-avi,-atum -are 1 trans.de navibus locum capientibus 2 intrans.i.q. navigando advenio<br />
annecto,-xui,-xum,-ctere i.q. iungo<br />
annellus,-i i.q. an(n)ulus(metri causa)<br />
®annihilare vide adnihilare<br />
annitor,-xus sum,-ti 1 alicuius rei amminiculo utor a c.dat. auxilii, amminiculi, fulcimenti b c.dat. et<br />
acc. 2 sine dat.a i.q. fulcio, præsidio sum b i.q.laboro.<br />
® anniversarium < anniversaria-orum Gertz S 443,5 teutonice Gedenktag.<br />
annona,-æ i.q.frumentum<br />
annosus,-a,-um i.q. multorum annorum, vetus; Gertz M annosi = senes<br />
annotatio,-nis actio annotandi<br />
annoto,-avi 1 de scribendo i.q. notando addo a pro obi. est id quod rei inscribitur b pro obi.est id cui<br />
inscribitur 2 de sentiendo a i.q.animadverto b i.q. numero<br />
annuatim i.q (vocabulum vergentis latinitatis) i.q. quotannis, de iis quæ singulis annis repetuntur<br />
® annullare = annihilare Gertz M II,251,29<br />
annulus vide anulus<br />
annumero,-avi i.q. numerando addo<br />
annuo,-ui,-ere i.q. signum assensus do, assentior, faveo 1 abs. 2 c.dat. 3 c.acc. rei quæ assensione<br />
promittitur<br />
*annus,-i spatium temporis1 in universum 2 ad hominum ætatem spectans a generatim 3 fere i.q. vita 4<br />
fere i.q. tempus.<br />
annuus,-a,-um 1 adi. a unius anni b anniversarius, de iis quæ singulis annis redeunt, præstantur sim.<br />
(speciatim de decima frugum 325,24 2 subst.i.q. tempus unius anni<br />
*ante I adv.A de tempore i.q. antea B de loco II præp.c.acc.A de tempore 1 generatim 2 speciatim a: c.<br />
acc. et part. b: ante id i.q antea c: vergit in notionem comparativam 94,19 B de loco (sensu cum locativo<br />
tum lativo[`lativ´ = quo cursu (navis)? acc. RH] 1 generatim 2 speciatim (vergit in notionem<br />
comparativam) C in comparatione i.q. præ.® periphrastice ante septem annos transitus = septem annis<br />
ante transitum Gertz S 334,24.Vide etiam `post´<br />
*antea de tempore quod ante fuit. Nota positionem 1 inter subst.et part.2 inter subst et adi.<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (20 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
antecedo,-ssi,-ssum,-dere 1 proprie 2 translate i.q. antecello, supero<br />
antecello,-ere i.q. superior sum<br />
antecessor,-is de iis regibus qui ante fuere<br />
anteeo,-ire1 proprie 2 translate: i.q. supero, antecello<br />
antefero,-re 1 proprie 2 translate (syn. antepono, præfero)<br />
antelucanus,-a,-um : quod est ante lucem 2 quod fit ante lucem<br />
antenna,-æ (< antemna RH) i.q. malus navis<br />
*antepono,-sui,-situm,-nere translate i.q, præfero (syn. anteferre 93,32)<br />
* antequam 1 c. ind. 2 c. coniunc. (usus recentior) a ante et quam seorsum positis..Nota frequentiam<br />
iuncturæ : non (nec) ante ....quam b ante et quam iunctis3 quam sine verbo finito<br />
anterior,-us (nonnisi de loco) adv. anterius = exterius vel præcedere vel continuare ® natu anterior<br />
Gertz S 90,9 = maior<br />
antesignanus,-i m. (de eo qui ceteris militibus anteit, aquilifer)<br />
antevenio,-i,-tum,-ire 1 proprie i.q. prævenio 2 translate antecello, supero<br />
anticipo,-avi 1 ante occupo, (vanescente vi præp. fere i.q. capio 278,14) 2 prævenio<br />
® antiphona: cantus alternus sive versus alterni (Ps.Augustin.) RH;= genus cantus ecclesiastici Gertz M<br />
II,122,8<br />
® antiquare = in antiquitatis tenebras condere Gertz M I,64,10<br />
® antiquior = maior natu Gertz M I,292,13<br />
antiquitas,-tis 1 antiquum tempus, ætas maiorum 2 vetustas<br />
antiquitus,-a,-um 1 adi.i.q. qui ante fuit, prior b i.q.vetus, priscus 2 substantive i.q. maiores a pos. b<br />
comp. (in nomine proprio: 495,9 urbem..antiquam i.e. Oldenburg)<br />
*antistes,-itis I qui præest (sacrorum) II de episcopis christianis A de papa B de episcopis et<br />
archiepiscopis 1 c. adi.(nomen episcopatus indicatur 2 c.gen.3 sine adiectione loci:(syn. præsul) III in<br />
imagine cui subest notio rerum christianarum<br />
antrum,-i i.q. caverna, cavitas terrena 1 c.gen. 2 nude<br />
® antrustio = comes nobilis Francorum vide comitatusRH<br />
anulus,-i 1 generatim 2 speciatim a de anulo signatorio b de anulo episcopali<br />
anus,-us f. i.q. vetula femina<br />
ânus,-i m.de podice<br />
® anxiare = vexare Gertz S 242,14<br />
anxietas,-tis i.q. sollicitudo, timor<br />
anxius,-a,-um1 de hominibus i.q.sollicitus, trepidus, pavidus a c.gen. rei quæ angit b cum enunt.secund.<br />
interr.236,16 c nude 2 de re quæ hominem angit<br />
anxie i.q.sollicito animo<br />
*aperio,-ui,-tum,-ire 1 proprie i.q. recludo, detego, patefacio a pro obi. id quod reseratur, detegitur,<br />
pervium fit b pro obi. id quod detectum, reseratum, patefactum apparet 2 translate i.q. ostendo, prodo,<br />
patefacio sive dictis sive factis<br />
® apertura = rima Gertz M I,295,5<br />
apertus,-a,-um 1 proprie de rebus corporeis a generatim i.q. reclusus b speciatim de alto mari ; de litteris<br />
patentibus (subest t.t. medievalis 509,29 et,32 2 translate i.q. manifestus a pos. b sup.<br />
aperte i.q. manifeste, perspicue, palam 1 pos. 2 comp. 3 sup.<br />
apex,-icis m. 1 summitas, culmen, vertex 2 litterarum characteres 3 litteræ, epistola (notio vergentis<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (21 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
latinitatis : 396,7<br />
apis,-is nomen bestiolæ 82,32<br />
® apostatare = a fide deficere (proprie sine obi.) Gertz M I,169,2<br />
® apostata-ae m. i.e. qui deficit<br />
® apostulus-i m. 1 = litterae dimissoriae ad judicem maiorem civilem Gertz M II,223,24 nota 2 =<br />
Apostel<br />
® apostolicus sc. dominus, pater = papa;apostolica (benedictio, auctoritas, sedes etc. = papalis<br />
*apparatus,-us 1 actio præparandi 2 res præparata a generatim (vox media hic illic in notionem<br />
magnifici apparatus abit e.g.81,36 b speciatim de armatura cum terrestri tum navali; Gertz M II,198,30 =<br />
expensæ visitationis episcopalis<br />
appareo,-ui,-ere 1 in conspectum prodeo, me ostendo 2 vi imminuta quasi copula cum prædicato fere i.<br />
q. factus(facta) est 267,20<br />
® apparescere = apparere Gertz M II,399,1<br />
apparitor i.q. minister, adiutor<br />
apparo,-avi i.q. armo<br />
apparatus,-a,-um i.q. luxuriosus, magnificus<br />
appellatio,-nis 1 actio appellandi, vocandi, nominandi 2 sensu iudicali i.q. actio invocandi, permittendi 3<br />
fere i.q. nomen<br />
*appello,-avi 1 i.q. voco, nomino 2 sensu iuridicali i.q. arbitrium papæ invoco, papali iudicio causam<br />
permitto<br />
*appello,-puli,-pulsum,-pellere I de navigantibus ad terram sive portum pervenientibus A terræ sive<br />
litoris nomen indicatur 1 accedente acc.2 accedente dat. a intr. b trans.3 accedente præp. a intr. b trans.,<br />
nota usum reflexivum 238,7 ad Gutlandiam se appulerunt. II de navibus terram sive portum......<br />
attingentibus A litoris nomen indicatur1accedente dat.a intr. b trans.2 accedente præp. a intr. b trans. B<br />
nude III de cadavere litori advecto IV de arena quæ maris æstu advehitur.<br />
® appendicium,-i n. inde ab Hier.ep.54,8 (< appendix,is f.) A.M. de homine q 59 a<br />
® appenditiae plur.= attinentiae vel attinenciæ vel attinencia n. plur. = (quæ confinia sunt RH) Gertz M<br />
II,183,11,II,121,12<br />
appendo,-di,-sum,-dere i.q. suspendo 1 c.dat. 2 abs.<br />
® appensio sigilli = sigillo subiuncto paginam communire ut cautio fiat RH < Gertz M II,202,9<br />
appetibilis,-e i.q. concupiscendus<br />
appetitor,-is i.qui appetit (syn. captator)<br />
appetitus,-us i.q. studium, cupiditas 1 c.gen. eius rei quæ appetitur 2 abs.<br />
appeto,-ivi,-itum,-ere I trans. A capto, affecto, concupisco B attingere cupio (de locis) C sensu hostili i.<br />
q. persequor, adorior, ferire cupio 1 c. abl. 2 sine abl. II intrans.de tempore i.q. appropinquo<br />
A abl.abs. B oratione finita<br />
appetens,-tis i.q. cupidus (c.gen.)<br />
applaudo,-si,-sum,-dere i.q. læto animo accipio, acclamo<br />
applicatio,-nis i.q. adiunctio, accessio<br />
*applico,-ui,-(quinquies)sive -avi(semel),-atum,-are I proprie de rebus corporeis A i.q adiungo, acclino,<br />
adnecto (cum dat.) 1 res 2 corporis partes 3 homines 4 animalia B i.q. admoveo, adhibeo(abs.) C i.q.<br />
admoveo, appello (de navibus et navigantibus) 1 c.obi. 2 abs.III translate de incorporeis A adiungo B<br />
fere i.q. concilio<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (22 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
appono,-sui,-situm,-nere i.q. iuxta pono, admoveo de rebus et de personis ® apponere cor =alicui cordi<br />
esse Gertz S 19,23<br />
appecor,-atus sum,-ari i precibus impetro<br />
apprehendo,-di,-sum,-dere 1 pro obi. sunt corporea a i.q. manu capio b i.q. teneo 2 pro obiecto<br />
incorporea a i.q, capio, arripio, adipiscor b fere i.q, disco<br />
apprime i.q. valde<br />
approbo,-avi 1 laudo, assentior 2 commendo, insignio, orno<br />
approbatus,-a,-um i.ad iudicandum aptus<br />
appropero,-avi i.q. festinanter appropinquo<br />
® appropiare = appropinquare vel approximare<br />
® appropriatus = proprius<br />
® approximare = valde appropinquare Gertz S 449,14<br />
‡appulsio,-nis i.q. actio appellandi<br />
appulsus,-us de adventu navigantium<br />
apricus,-a,-um i.q. soli expositus<br />
aptitudo,-inis de rebus ad alias res vel inter se aptis (hic illic vergit in notionem decoris)<br />
apto,-avi 1 de incorporeis a i.q. convenienter iungo b i.q. vindico 2 de corporeis i.q. accommodo; se<br />
aptare + inf. Gertz M II,404,8<br />
aptus,-a,-um i.q. idoneus 1 accedit dat.qui nonnullis locis ad verbum trahi potest 2 abs.<br />
apte i. convenienter 1 pos. 2 comp. 3 sup.<br />
*apud I cum loci notionibus A fere i.q. iuxta B i.q. in c. abl. 1 generatim 2 speciatim cum terrarum<br />
nominibus C vi locativi c.nominibus oppidorum D i.q. ad c. verbis motionem significantibus II cum<br />
personarum notionibus A i.q. coram, penes 1 apud singulos 2 apud populos i. in eorum terra vel lingua B<br />
i.q. domi alicuius C i.q. iudicio alicuius sive in mente alicuius III periphrastice i.q. coram, penes<br />
*aqua,-æ 1 in universum de fluidi elementi natura, vi, spatio a c.gen. b epitheta c iuncturæ nominales 2<br />
speciatim de baptismo ® aqua benedicta Gertz S 357,28<br />
aquila,-æ 1 nomen avis 2 signum exercitus (syn. vexillum 286,13) 3 signum dignitatis ducalis<br />
aquilifer,-feri[Georges],-am 218,16,-um 286,16,- fero, abl.286,20 qui signa aciei fert<br />
aquilo,-nis m.i.q. regio septentrionalis ® aquilonalis = septentrionalis Gertz S 82,18 = aquilonaris 68,5<br />
ibidem.<br />
aquilus,-i nomen avis monstruosi<br />
aquosus,-a,-um i.q. maritimus<br />
ara,-æ 1 proprie i.q. monumentum sacrificandi causa exstructum a apud paganos b apud christianos 2<br />
translate i.q. ecclesia<br />
aranea,-æ nomen animalis (danice edderkop, teutonice `Spinne´)<br />
® aratralis = pro singulis aratris vectigal unius denarii impositum est possessoribus agrorum Gertz M<br />
II,34,26 et Georges; ferramenta aratralia = ad arandum parata Gertz M<br />
aratrum,-i instrumentum arandi (danice `plov´, teutonice `Pflug´) 2 pro agricultura 199,10<br />
arbiter,-ri I subest notio testis A c.gen. rei i.q. conscius B de principis sive cuiuslibet potentis amico,<br />
consiliario, comite 1 abs. 2 accedit gen. eius in cuius consilio II subest notio disceptatoris 2 fere i.q.<br />
dominus B abs. 1 i.q. iudex 2 de lectore 3 de auctore, amicitia, fide est arbiter II subest notio<br />
disceptatoris A c.gen.rei disceptatæ 1 fere i.q.iudex 2 fere i.q. dominus B 1 abs. 2 i.q. iudex 3 de auctore<br />
arbitrarius,-a,-um de iis quæ ad arbitrium fiunt, fere i.q. liber<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (23 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
arbitrium,-i 1 i.q. voluntas, libera decernendi facultas, hic illic transit in notionem iudicii 2 de ultima<br />
voluntate 3 i.q. iudicium<br />
iuncturæ 1 c.gen.eius rei ad quam spectat libera decernendi facultas 2 c. gen. eorum quorum libera<br />
decernendi facultas est, quorum de voluntate agitur<br />
*arbitror,-atus sum i.q. puto, credo, censeo 1 c. acc.c. inf. 2 deest forma infinitivi a c.part. vel gerund.b<br />
c. acc. nominum 3 c.enunt.sec. (ut)<br />
arbor,-is gignentium species<br />
arboreus,-a,-um adi. pro gen.arboris usurpatum<br />
arbustum,-i i.q. virgultum<br />
arca,-æ cista res pretiosas includens<br />
arcanus,-a,-um i.q. reconditus, occultus, secretus 1 adi. 2 n. substantive<br />
arceo,-ui,-ere 1 coerceo, contineo 2 prohibeo<br />
arcesso v. accerso<br />
® archielectus = in archiepiscopum electus sed nondum confirmatus<br />
® archipirata = dux Normannorum (danice vikingehøvding) Gertz M<br />
® archipresul = archiepiscopus<br />
® arctare vide arto<br />
arcus,-us 1 instrumentum.. unde sagittæ excutiuntur a proprie b in imagine c pro arte sagittaria d pro<br />
sagittariis 2 forma arcus<br />
ardeo,-si,-dere 1 proprie de igni 2 translate de hominum affectu<br />
ardens,-tis 1 proprie de igni 2 translate a de hominum affectu b de cursu vehementi 271,36<br />
ardenter i.q.vehementer<br />
ardor,-is I proprie de flammarum calore II translate A de morbo qui vocatur sacer ignis 321,18 F.C.C.<br />
Hansen De ældste Kongegrave...i Roskilde Domkirke Kbh. 1914. Vide etiam Georges ignis : sacer ignis:<br />
`Rose ` und`Àntoniusfeuer`B de studio, aviditate, cupiditate 1 c.gen.obi. 2 gen.meram coniunctionem<br />
indicat 3 c.adi<br />
arduus,-a,-um I proprie i.q, altus A adiective B subst.II translate A i.q.eminens, excellens, superbus B i.<br />
q.difficilis 1 additur subst. 2 subst.non additur; Gertz M compar.arduior<br />
area,-æ i.q. locus certis terminis circumscriptus; Gertz M fortasse = pratum<br />
arena,-æ I sensu strictiore de tenuissimo terræ pulvere A in universum B speciatim de sabulo maris<br />
aggregato 1 in litore aperto 2 in ipso mari cum de insolis quas æstus efficere solet tum de solo arenoso<br />
semper occulto II sensu latiore de terra, solo; Gertz M arena = vadum maris I,377,6<br />
arens,-tis i.q. siccus<br />
argenteus,-a,-um 1 adi. i.q. ex argento factus 2 subst.i.q. denarius<br />
argentum,-i n. nomen metalli<br />
argumentor,-atus sum,-ari 1 argumenta proferendo demonstro 2 argumenta profero<br />
argumentum,-i I res quæ arguit i. manifestat, demonstrat A abs. B c.gen. 1 obi. 2 subi.II res quæ<br />
arguitur, exponitur, exornatur (materia opificis manibus illustrata)<br />
arguo,-i,-ere 1 ostendo, patefacio, detego 2 ostendo culpam i.q. accuso, vitupero, castigo a abs. b<br />
aliquem c c.gen. de re vituperata<br />
argutus,-a,-m de mentis acie i.q. catus, callidus, ingeniosus<br />
aridus,-a,-um 1 adi a proprie i.q. siccus, umore carens b in imagine i.q. sterilis (de hominibus christianæ<br />
fidei salutem aspernantibus) 2 n. subst.<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (24 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
aries,-tis i.q.ovis masculus<br />
arieto,-avi,-atum, are i.q. (ad modum arietis) impingo, præcipito, proruo<br />
arista,-æ 1 de spica 2 de frumento (da.aks, bygaks)<br />
*arma,-orum 1 instrumentum bellicum 2 de arte, virtute, exercitatione bellica 3 de bello, pugna,<br />
expeditione 4 de exercitu, armatis, armata potestate a i.q. imperium b i.q. partes<br />
armamenta,-orum n. i.q. instrumenta navium<br />
armamentarium,-i i.q. locus ubi ecclesiæ ornamenta conduntur.<br />
® armarium = scrinium Gertz S 93,12, = archivum, bibliotheca 405,16 ibidem<br />
armatura,-æ cuncta militis arma<br />
armentum,-i i.q, pecus, boves<br />
armi,-orum (< armus)1 sensu strictiore de quadrupedum parte anteriore 2 sensu strictiore i.q. latus 3<br />
Georges: de hominibus = (teutonice Schulterblatt) opp. umerus magis = lacertus<br />
armiger,-a,-um1 adi qui arma gerit2 subst. qui arma ferens dominum in bello sequitur (danice `væbner´)<br />
armilla,-æ i.ornamentum quod bracchiis geritur anuli formam præbens<br />
armipotens,-tis m.epitheton poeticum antiquis temporibus cum aliis tum Marti deo affixum<br />
armo,-avi 1 armis instruo a c.obi.b sensu reflexivo 2 vanescente sensu proprio a i.q. instruo, adorno b i.<br />
q. sollicito, concito (omisso abl.)<br />
*armatus,-a,-um 1 proprie i.q. armis præditus a adi.b subst. 2 translate i.q, præditus<br />
aro,-avi i. terræ sulcos imprimo<br />
® aromata (aromatibus mortuos condio) Gertz M II,398,22<br />
arrepo,-si,-tum,-ere de serpente i.q. repo ad aliquem<br />
arrideo,-si,-sum,-dere 1 proprie de hominibus erga aliquem ridentibus 2 in imagine de rebus personatis<br />
3 translate i.q. faveo<br />
arripio,-ripui,-reptum,-ripere 1 proprie i.q. (vehementer) aliquid capio (pro obi corporalia) 2 translate i.<br />
q. amplector, capesso (pro obi. incorporalia) ® arripere iter Gertz S 189,13<br />
® arreptus = obsessus a demonio Gertz S 346,22 < correptus daemone<br />
arrogo,-avi i.q. vindico, adscribo, addo<br />
*ars,-tis 1 de virtute, facultate, peritia cuiuslibet rei laburibus parta (opp.natura, ingenium) 2 de<br />
facultatibus necessariis ad certam quandam disciplinam vel studii vel quæstus causa exercendam a<br />
generatim b speciatim de artibus ex argumentis et existimatione definitis per gen. 3 de artificis virtute<br />
artis operibus expressa 4 i.q. machinatio 5 i.q. fraus, dolus<br />
articulus,-i nonnisi in cognomine ® = digitus Gertz S 79,4 = momentum (necessitatis) 329,24<br />
momentum temporis 426,23 casus 348,2 ibidem.= doctrina, sententia Gertz M II,361,8<br />
artifex,-icis g.c. 1 qui quamlibet artem exercet a nude b argumentum artis (gen.) accedit 157,16 2 de<br />
natura 3 auctor doli (vide ars 5)<br />
arteficialis,-e arte factus<br />
® arteficiosus = arte peritus<br />
artificium,-i 1 habilitas, peritia, sollertia qua officio fungitur artifex b speciatim de peritia machinarum<br />
bellicarum 2 de labore sollerter facto<br />
arto,-avi nonnisi de hominibus 1 i.q. premo 2 translate i.q. vexo, sollicito; Gertz M = cogo<br />
*artûs,-uum (plur. tant.) i.q, membrum corporis humani<br />
artus,-a,-um I proprie de contactu et iunctura : A rerum corporalium 1 i.q. presse, proxime inter se<br />
cohærens, non lange distans, insolubilis 2 i.q. angustus B in imagine de rebus incorporalibus II translate<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (25 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
A i.q. sollicitans, vexans, premens B i.q. fidem stringens C i.q. expressus, accuratus<br />
arte (positive non legitur) 1 proprie i.q. astricte 2 translate i.q. accurate, strenue, acriter<br />
artuatim i. membratim (vox vergentis latinitatis)<br />
arvum,-i i.q. ager aratro colendus vel cultus<br />
arx,-cis 1 proprie de loco munito ad tuendum apto 2 in imagine de imperio, throno, summa potestate 3<br />
translate de quolibet loco edito, de fastigio<br />
ascendo,-di,-sum,-dere nonnisi de motu locali ex inferiore in alteriorem locum<br />
ascensus,-us i. actio, facultas ascendendi<br />
® ascilla (ascella) = axilla Gertz M I,84,18<br />
*ascisco,-vi,-tum,-scere I pro obiecto sunt homines A sensu strictiore i.q. (ad)voco, recipio, assumo 1<br />
obiecto solo (sive c. duobus acc.) 2 c. obi. et præp. B sensu latiore i.q. (ad)iungo, concilio (c.obi. sive c.<br />
duobus acc. II pro obiecto sunt res A corporeæ 1 cum obi. solo i.q. paro 2 c. obi. et dat. i.q. iungo B<br />
incorporeæ i.q. concilio, adhibeo<br />
ascribo,-psi,-ptum,-bere 1 i.q. scribendo tribuo, addo, assigno 2 vanescente sensu scribendi i.q. addico,<br />
attribuo, assigno<br />
® ascultare vide auscultare<br />
® asilum vide asylum<br />
asinus,-i nomen animalis<br />
® asmate abl < asthma Gertz S 444,11<br />
aspectus,-us 1 sensu activo i.q. aspiciendi actus sive facultas 2 sensu passivo i.q. species, facies, habitus<br />
asper,-a,-um I proprie de iis quæ sensus offendunt, de rebus tactu vel superficie duris vel acerbis II<br />
translate de iis quæ animum offendunt, de rebus et hominibus sævis et acerbis A adi.1 generatim 2<br />
speciatim de puellis amorem spernentibus B subst.<br />
aspere i.q. dure, acerbe<br />
® aspergillum i.q. flabellum sive flabellulum in ecclesia.<br />
aspergo,-si,-sum,-gere nonnisi translate i.q. afficio, tango, imminisceo 1 pro obi.est ea res quæ afficitur<br />
2 pro obi. est ea res qua afficitur<br />
aspergo,-inis f.nonnisi proprie i.q. umor<br />
asperitas,-tis i.q. acerbitas 1 proprie de iis quæ sensus offendunt 2 translate de iis quæ animum<br />
offendunt<br />
aspernatio,-nis actio aspernandi, contemptus<br />
aspernator,-is qui aspernatur, contemptor<br />
aspernor,-atus sum contemno, abhorreo, neglego 1 c. acc. 2 c. acc. c. inf.<br />
aspero,-avi i.q. incito, commoveo 1 proprie 2 translate<br />
aspersio,-nis actio aspergendi<br />
® aspersorium (vas), in quo aqua lustralis continetur, i.q.aspergilium;aspergillum= flabellum.<br />
*aspicio,-exi,-ectum,-icere I de hominibusA active 1 proprie i.q. oculis intueor, video a c.acc.b. c. acc. c.<br />
inf 2 translate i.q. mente inspicio, intellego B passive i.q. appareo, invenior II de rebus personatis<br />
aspiro,-avi de vento cæloque lenibus, mollibus, secundis i.q. afflo, faveo ® = appetere Gertz S 272,4 /<br />
cupere; Gertz M aspirare ad = appetere<br />
aspis,-dis i.q. serpens<br />
asporto,-avi i.q. aufero, deporto, abduco<br />
assecla,-æ qui regem sequitur<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (26 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
assensio,-nis actio assentiendi<br />
assenso,-is qui assentitur, i.q, fautor<br />
assensu,-us actio assentiendi, favor<br />
assentatio de factione faventium<br />
assentator,-is i.q. adulator<br />
assentior,-sus sum,-tiri 1 c. dat. i.q. assensum præbeo, acclamo, suffragor 2 nude i.q, faveo<br />
assequor,-cutus sum,-qui 1 i.q. adipiscor 2 i.q.pervenio ad<br />
asser,-is m.1 i.q. trabs 2 i.q. paries<br />
asserculus,-i i.q. trabecula<br />
*assero,-ui,-tum,-ere 1 tutor, defendo 2 affirmo, dico a c. acc.pron. relat. b c. acc. adi.n.; c c. duabus<br />
acc.quorum alter vi prædicativa fungitur; d c. acc c.inf.; e c.acc.et part. sive gerund.; f additur nom. et<br />
inf. 170,10<br />
asserta,-orum i.q. dicta<br />
assertio,-nis i.q, declaratio, dictum, narratio 1 c. gen.a eius qui asserit b eius rei quæ asseritur, dicitur 2<br />
sine gen.; Gertz M = opinio I,76,5<br />
assertor,-is de eo qui asserit, contendit, dicit<br />
asservo,-avi 1 prævalet notio custodiendi, continendi a homines b equos 2 prævalet notio servandi,<br />
retinendi a homines sive vivos sive mortuos b res<br />
asseveratio,-nis actio asseverandi, assertio<br />
asevero,-avi i.q. affirmo, assero, contendo 1 c. duobus acc., quorum alter vi prædicativa fungitur 2 c acc.<br />
c. inf. 3 c.acc. et part.<br />
assideo,-sedi,-sessum,-sidere 1 i.q. sedeo ad 2 i.q. intersum<br />
assidens,-tis de eo qui assidet<br />
assiduitas,-tis fere i.q. opera, labor<br />
assiduus,-a,-um i.q. frequens, continuus, numquam intermissus<br />
assidue [frequenterRH]209,10<br />
assigno,-avi de traditione sollemni i.q. attribuo; Gertz M assignare = adiungere, = conferre, = indicare<br />
assimulo,-avi i.q. similem facio 1 æstimatione 2 re vera i.q. imitando exprimo, imitor; Gertz M =<br />
comparare<br />
® assistencia = auxilium Gertz M<br />
assisto,-stiti,-sistere i.q. me vicinum sisto, prope consisto<br />
asso,-avi i.q. super ignem porrectum calefacio, torreo 173,21;vide etiam assus<br />
associo,-avi i.q. iungo, socium addo<br />
assolet,-re i.q. solet (nonnisi 3. pers. sing. legitur) 1 personaliter 2 impersonaliter<br />
assuefacio,-feci,-factum,-facere fere i.q. in consuetudinem adduco, peritum facio 1 c. dat.2 c.abl. 3<br />
utrum c.dat. an c.abl. iungatur dici non potest<br />
assuesco,-vi,-scere i.q. in consuetudinem adducor, familiaris fio(verbum intransitivum), accedente dat.<br />
eius rei in cuius consuetudinem adducimur<br />
assuetus,-a,-um 1 de familiaritate, peritia consuetudine alicuius rei (accedit dat) active a corporea b<br />
incorporea 2 de iis rebus in quarum consuetudinem venit subi.(passive)<br />
assuetudo,-inis i.q. consuetudo, mos<br />
assultus,-us actus assiliendi, impetus<br />
*assum,-affui,-adesse 1 nude i.q. præsens sum, præsto sum 2 c. dat a i.q. præsens sum, præsto sum b<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (27 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
auxilio sum c obødio d satisfacio<br />
assumo,-psi,-ptum,-ere 1 res corporeas i.q. adscisco a hominem b res 2 incorporalia i.q. suscipio,<br />
assumere in celum, inde assumptio Marie; Gertz M assumere in regnum = adhibere aliquem<br />
assuo,-ere i. suendo annecto<br />
assurgo,-rexi,-rectum,-gere 1 proprie i.q. corpus erigo iacens vel sedens a generatim b sensu hostili c<br />
propter reverentiam 2 in imagine i.q. tollor 3 vanescente sensu proprio i.q. pervenio<br />
assus,-a,-um de cibis tostis vel sicce coctis (opp. elixus) ;subst assum n Georges/RH<br />
ast i.q. at (metri causa)<br />
astipulatio,-nis i.q. assensio<br />
astipulor,-atus sum i. assentior<br />
® astituo = constituere RH<br />
asto,-iti,-are 1 nude i.q. prope sto 2 c.dat.a eadem quæ supra (sc. astituo RH);b : auxilio sum = servans<br />
astrictio,-nis i. actio astringendi, comprimendi<br />
astringo,-nxi,-ctum,-ngere i.q. comprimo, cogo, colligo 1 proprie a c.acc.rei firmiter captæ b c.acc.rei<br />
tenacis factæ c c.acc. et dat. i.q. affigo 2 in imagine 3 translate<br />
® astronomus =astrologus Gertz S 404,5<br />
astructio,-nis i.q. assertio<br />
astrum,-i i.q. stella (nonnisi in carminibus)pro cælo ponitur 39,38<br />
astruo,-xiu,-ctum,-ere i.q. assero, affirmo, verbis affero 1 c.acc. simpl.2 c.acc c. inf 3 c.acc. et quod 4c<br />
quæstione indirecta<br />
astus,-us i. artificium, calliditas, dolus 1 nude 2 c.gen.<br />
astutia,-æ i. artificium, calliditas, dolus<br />
asylum,-i i. locus refugii<br />
*at particula adversativa 1 vi propria nondum perdita sæpe occupationem inducit(speciatim in dialogo)2<br />
vi adversativa imminuta seriem sententiarum connectit<br />
ater,-ra,-rum i.q. niger, malus, horrendus<br />
*athleta,-æ m. 1 proprie i.q. monomachia dimicans, homo viribus præstans 2 translate c.gen. rei i.q.<br />
exercitatus, probatus in aliqua re; Gertz M Christi athleta<br />
athleticus,-a,-um ad athletam pertinens (pro gen. athletæ)<br />
*atque particula copulativa; prævalet ante vocales et litteram h; legitur ante consonantes quoque 1 vi<br />
connexiva a iunguntur duo membra b ultimum membrum aliis coniungit c iuncturæ notabiliores 178,18<br />
261,35 ; 2 vi comparativa vel potius æquativa; notanda est contaminatio 429,12<br />
atqui particula adversativa vi propria imminuta 402,26 (in oratione continenti præcedente<br />
interrogatione negativa)<br />
atrium,-i 1 area clausa ante ecclesiam(de lignea ecclesia Roschildensi 313,6) 2 area clausa ecclesiam<br />
circumdans (de saxea ecclesia Roschildensi, syn ambitus 406,11) 3 aula quæ est extra palaium regale<br />
336,15<br />
atrocitas,-tis i. atrox habitus, natura, animus 1 hominum 2 rerum vel factorum: a malorum nominibus<br />
adiungitur b nude positum atrocem mentem, actionem, rem significat<br />
atrox,-cis fere i.q. crudelis, asper, acerbus 1 de ipsis animantibus a de hominibus b de bestiis 2 de<br />
hominum mente, de habitu mentis 3 de rebus<br />
atrociter i.q. crudeliter, graviter, vehementer<br />
attactus,-us i.actio attingendi<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (28 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
attamen i. at tamen<br />
attendo,-di,-tum,-dere 1 animo attendo, animum adverto, curo a c.acc., b abs.58,18 (sequitur<br />
coniunctivus), c. sequitur ut 31,1, d sequitur quæstio indirecta 2 ante oculos habeo, specto<br />
attentus,-a,-um 1 de homine i.q. studiosus, docilis 2 de incorporeis i.q. suspensus<br />
attente i. studiose, cum cura<br />
attentatio,-nis i. actio attemptandi impetus (lingua nostra `attentat´)<br />
attento,-avi i. aggredior, lacesso 1 c. acc.2 c.acc.et abl.<br />
® attenuare = debilitare, mitigare Gertz S 82,3, 114,1; Gertz M = spoliare<br />
attero,-trivi,-tritum,-terere 1 speciatim i.q. devoro 2 generatim i.q tribulo, destruo, vexo<br />
® attestatio = testimonium<br />
® attinentiæ vide appenditiæ<br />
attineo,-tinui,-tentum,-tinere de relatione i.q. pertineo 2 c.dat. 3 nude adiacio; Gertz M attinere alicui =<br />
possidere<br />
attingo,-tigi,-tactum,-tingere 1 sensu strictiore de hominibus et rebus inter se tangentibus 2 sensum,<br />
animum alicuius attingo 3 pervenio in a notione locali 2 notione latiore ® =denotare<br />
® attinguo Gertz S 347,9 coniectura pro attingens.<br />
attollo,-ere 1 proprie i.q. sursum tollo, sustollo, erigo a sensu strictiore b sensu latiore de oculis 2<br />
translate i.q. elevo, amplifico (syn.erigo, nota lusum verborum)<br />
attondeo,-di,-sum,-dere de crinibus demendis fere i.q. corrado 1 generatim 2 speciatim de tonsura<br />
sacerdotum<br />
attonitus,-a,-um i.q. stupefactus, perculsus, perterritus 1 retenta vi verbali (c.abl.) 2 adi.<br />
attraho,-xi,-ctum,-here nonnisi proprie i.q. ad me adduco<br />
attrectatio,-nis i.q. contrectatio, actio attrectandi<br />
attrecto,-avi 1 generatim i.q. tango, tracto a c.abl. b sine abl. i.q. manibus tracto 2 sensu peiorativo fere<br />
id q. inquino<br />
attribuo,-i,-tum,-ere 1 generatim i.q. assigno 2 speciatim de provinciis sub dicionem alicuius redigendis<br />
attributio,-nis i. assignatio (cf. attribuo 2)<br />
attundo,-ere i.q. percutio, pulso<br />
® auctenticus vide authenticus = sua manu<br />
*auctor,-is I speciatim A de deo omnium rerum creatore B de parentibus C artibus exercendis, litteris<br />
aliisque rebus tradentis II generatim sensu strictiore de cuiuslibet rei effectore, creatore, suasore 1 c. gen.<br />
subst. 2 c. gen.subst. et gerund. sive part. 3 nude B liberius fere i.q. adiutor, fautor, dux; Gertz M auctor<br />
= arbiter/iudex II,237,4; au(c)tor causæ = actor<br />
*auctoritas,-tis I hominum deorumque A fere i.q. præstantia, dignitas, honor 1 c. gen. subi. 2 c. gen.<br />
forensi 3 nude B de magistratu ecclsiastico II rerum A fere i.q, vis, gravitas, momentum1 c gen.2 abs. B<br />
vi propria imminuta fere i.q. opinio; Gertz M autoritas I,92,4 = teutonice die Autorität<br />
® auctorizare = extollere ad dignitatem Gertz S 201,6, = canonizare, idem 219,16 et 20<br />
aucupium,-i i. ars avium capiendarum<br />
aucupor,-atus sum,-ari nonnisi translate fere i.q. corripio, capio<br />
*audacia,-æ 1 in malam partem fere i.q. impudentia, insolentia, temeritas a c.gen. de re impudenter<br />
gesta b. c.gen de eo qui rem impudenter gerit 2 in bonam partem fere i.q. fortitudo a c.gen. b nude<br />
audax,-cis 1 de hominibus a in malam partem fere i.q. temerarius b in bonam fere i.q. fortis 2 de rebus<br />
*audacter [impavide RH]<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (29 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
*audeo,-ausus sum,-audere i.q. præsumo 1c.inf. (i. satis insolens, temerarius, fortis sum, ut alquid<br />
faciam 2 c acc. 3 abs. i.q.audaciam induo<br />
ausum,,-i i. res audacter gesta<br />
*audio,-vi,-tum,-re 1 auribus accipio 2 narratione comperio, cognosco a c.acc. b c.duobus acc. sive acc.<br />
c.inf. c sequitur enunt.relat. 272,20 d sequitur ne 3 secundas aures præbeo; Gertz M audiri = vocari ®<br />
audientia = auditus, aures Gertz S 275 ep.3; Gertz M audientia = cognitio episcopalis; postulare<br />
audientiam = rogare audientiam; pervenire ad audientiam = fama accipere RH<br />
auditor,-is de eo qui audit<br />
auditus,-us 1 sensus, facultas audiendi 2 actus audiendi 3 spatium intra quod audiri potest sonus<br />
aufero,-abstuli,-ablatum,-auferre 1 proprie de corporeis a i.q. removeo b i.q. absumo 2 translate de<br />
incorporeis 3 aufero me<br />
ablatus,-a,-um ;ablata,-orum n. 27,20 [sine explicatione; indulgentia RH]<br />
aufugio,-i,-ere i. fugâ me aufero 1 abs. 2 additur quo<br />
augeo,-xi,-ctum,-gere1 res maiores reddo, vim earum intendo 2 i.q. amplio, orno<br />
®augmentare = augere Gertz S 143,8<br />
augmentum,-i i.q. incrementum 1 c.gen. de ea re quæ augetur 2 c.gen.de ea re qua aliquid augetur<br />
augur,-is i. divinandi peritus, futuri præscius 1 adi. 2 subst.<br />
augurium,-i 1 omen, signum qualecumque 2 actio prædicendi, prædictio 3 prævalente notione<br />
incertitudinis fere i.q. arbitrium, præsensio (syn præsagium 535,38)<br />
auguror,-atus sum,-ari i. prædico, præsentio 1 c.acc., acc. c.inf., c.duobus acc. 2 abs.<br />
augustus,-a,-um i.q. divinus sublimis et sim.<br />
aula,-æ 1 regia domus, sedes principis 2 i. conclave regiæ domus (nonnulli loci sub 1 allati huc trahi<br />
possunt) 3 i.q. convictus hominum apud regem versantium (lingua nostra `hof`´)<br />
aulæa,-æ 1 tegumen, stragulum quod aliis rebus inicitur 2 cortina<br />
aulicus,-a,-um 1 adi. i.q. ad domum regiam pertinens 2 substantive(nonnisi plurali numero) de regis<br />
ministris, de iis qui in clientela regis sunt<br />
aura,-æ 1 aer; motus, ventus, flatus 2 laxiore sensu de ipso aeris elemento 3 metonum. de regionibus<br />
quæ ventis perflantur 4 translate a de rebus adversis b de favore populari<br />
auratus,-a,-um i. auro ornatus vel obductus<br />
aureus,-a,-um i.q. auro ornatus vel obductus sive auro factus; Gertz M aureus sc. nummus = solidus vel<br />
fortasse florenus<br />
®aurifrigium i.q stragulum sericum, Phrygio opere factum et auro intertextum. Arnoldi chronica L I<br />
119MGH scriptorum tomus XXI RH<br />
auriga,-æ m. de eo qui currum dirigit<br />
*auris,-is 1 membrum duplex in capite animalis utrimque positum 2 de auribus audiendi instrumentis,<br />
de facultate audiendi 3 i.q. auditus 4 accedente verbo accipiendi, excipiendi, sentiendi i.q. audio a pro<br />
obi res b pro obi homines<br />
*aurum,-i 1 sensu strictiore de ipso metallo sive de rebus ex auro factis (anulis, toquibus, ornamentis<br />
sim.) 2 sensu latiore i.q. opes, divitiæ, pecunia<br />
® auscultare = aucupari ?RH Gertz M II,232,7<br />
auscultatio,-nis i.q.actio auscultandi<br />
auspicium,-i i.q. omen a c.gen.obi. b sine gen.obi 2 i.q. imperium, ductus a proprie b translate3 i.q.<br />
fortuna<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (30 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
auspicor,-atus sum i.q. incipio, aggredior1 c. ab 2 c.abl.; Gertz M auspicari = favere<br />
auspicata,-orum vi passiva i.q.res captæ<br />
auster,-ri nomen venti<br />
austere i.q. severe<br />
austeritas,-tis i.q. severitas<br />
australis,-e 1 adi i.q. ad austrum pertinens, meridianus 2 substantive de incolis australium (sc. Scaniæ)<br />
partium<br />
ausus,-us 1 i.q. ausum [inceptum audax RH] 2 i.q. animus a c.gen.obi.<br />
*aut particula disiunctiva 1 semel ponitur a in sententia positiva b in sententia negativa 2 aut....aut a in<br />
sententia positiva b in sententia negativa 3 notione disiunctiva vanescente fere i.q. et 4 i.q. -ve 5 aut....vel<br />
323,33 sq;.(nulla explicatione) Gertz M aut...vel = aut...aut; = vel...aut<br />
*autem.particula adversativa (vi adversativa exstincta transit in notionem causalem i.q. enim) 1 secundo<br />
loco ponitur 2 tertio loco ponitur<br />
® authenticus = sua manu<br />
® au(c)torizare vide auctorizare<br />
autumnalis,-e i.q.ad autumnum pertinens<br />
autumnus,-i de eo anni tempore quod æstatem sequitur<br />
autumo,-avi i.q. existimo, habeo, puto 1 c.adv. 2 c acc. 3 c.duobus acc. 4 c. acc. c. inf; Gertz M<br />
autumare = credere, putare; = affirmare, contendere<br />
auxiliares,-ium m. i.q. copiæ auxiliares, socii<br />
*auxilium,-i 1 sing.de adiumento, subsidio, ope 2 plur. i.q. auxilium b i.q. auxilium armatum, copiæ<br />
auxiliares<br />
avaritia,-æ i.q. cupiditas pecuniæ vel potentiæ, aviditas<br />
avarus,-a,-um i.q. cupidus pecuniæ<br />
avare i.q. avide<br />
avello,-vulsi,-vulsum,-vellere i.q. violenter aufero, divello 1 c.dat. 2 sins dat.<br />
aveo,-re i.q. cupio, appeto<br />
aversor,-atus sum,-ari i.q. aspernor, refugio, recuso 1 nude 2 homines 3 res<br />
averto,-ti,-sum,-tere1 i.q. in aliam partem verto a c.acc. b c. acc. et ab c.acc.et abl. d c.acc. et in 2 i.q.<br />
(malum) prohibeo, arceo a c acc. b c acc. et ab 3 i.q. aspernor 4 i.q. abalieno; Gertz M petitionem<br />
avertere = negare<br />
aversus,-a,-um 1 i.q. in aliam partem conversus b c.dat.c c. ab 2 translate i.q, alienus, abhorrens<br />
avia,-æ i.q, mater patris<br />
avicula,-æ i.q. avis<br />
aviditas,-tis i.q. cupiditas 1 abs. 2 c.gen.obi.<br />
avidus,-a,-um i.q. cupidus 1 abs. 2 c.gen.obi. 3 c.inf.<br />
avide i.q. cupide<br />
avis,-is f. i. nomen animalis pennati, volucris<br />
avitus,-a,-um i.q. ad avum pertinens<br />
avius,-a,-um 1 adi. i.q. devius, a via situs 2 n.plur. substantive i.q. loca avia<br />
avoco,-avi i.q.abstraho, averto<br />
avolo,-avi i.q. celeriter abeo<br />
avunculus,-i 1 i.q. frater parentis (matris) 2 de avunculo magno 322,32 (paternus ponitur pro patris)<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (31 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
(patruus = frater patris) Gertz M avunculus = patruus II,437,13<br />
avus,-i 1 i.q. pater parentis a generatim b speciatim patris (matris 81,18) maternus i. matris avus 503,8 2<br />
minus accurate de avunculo patris 323,5<br />
axis,-is m. i.q. regio (uterque198,17 i. de terra et subterranea regione app, geminus orbis)<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
B<br />
baccalaureus (decretorum i.e.iuris canonici) qui primum gradum Academicum adeptus est Gertz M<br />
II,127,7 vide canones = decreta iuris canonici<br />
bacchor,-atus sum,-ari i.q. immodice lætor<br />
bacillus,-i i.q.baculus<br />
baculus,-i i.q. scipio, fustis 1 generatim 2 speciatum de sceptro antistitis<br />
® baiulare (baiolare) = portare/trahere (crucem) Gertz M I,128,26<br />
bal(l)ista,-æ i instrumentum ad sagittas sim.emittendas factum<br />
balneæ,-arum i.q. locus lavandi, conclave lavationibus proprium (lingua nostra badstue)<br />
balneum,-i i.q. lavacrum, lavatio<br />
® baptilla/baptillus = clava campanæ qua pulsatur Gertz M II,352,17<br />
® baptisma, baptismus, baptizare< Iohannes Baptista vide Evangelium secundum Ioannem<br />
® barat(h)rum = infernum Gertz S 88,2<br />
barba de lanugine, capillis, pilis 1 oris humani 2 obscene 118,22<br />
barbaria,-æ 1 i.q. gentes feræ 2 i.q. feritas, paganitas<br />
barbaricus,-a,-um 1 i.q. ferus, incultus 2 i.q. paganus<br />
barbaries,-i 1 i.q, terræ externæ 2 i.q. gentes feræ 3 i.q. paganitas, pagani<br />
*barbarus,-a,-um I adi.A i.q. exterus B sensu peiorativo i.q. ferus, rudis, incultus 1 generatim 2<br />
speciatim de Sclavis C i.q. vernaculus, vulgaris (de Danica lingua) II subst. A i.q. exterus B sensu<br />
peiorativo i.q. homo ferus incultusque 2 speciatim a de Sclavis b de Estonibus et Curis C i.q. paganus<br />
barbitos,-i m. i.q.fides, lyra<br />
® baro-nis = dominus prædii (plur.= nobiles, magnates) Gertz M; Georges : Cic. barones et (=)rustici<br />
basilica,-æ i.q. ædes sacra, ecclesia Christiana<br />
basis,-is i.q, fultura, fulcrum ædificii vel statuæ, ® = pes Gertz S 364,19<br />
basium,-i i.q. osculum<br />
® batulus = scapha<br />
beatitudo,-inis fere i.q. sanctitas<br />
beatus,-a,-um 1 i.q. felix a c.abl. b sine abl. 2 i.q. sanctus<br />
bellator,-is i.q. miles<br />
bellatrix,-cis i.q. pugnax (lingua nostra skjoldmø)<br />
bellicosus,-a,-um i.q. belli cupidus<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (32 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
*bellicus,-a,-um 1 adi. a de rebus ad bellum pertinentibus b de hominibus i.q. bellicosus 2 subst.i.q.<br />
miles<br />
belliger,-a,-um i.q. bellicosus<br />
belligero,-avi i.q. bello<br />
bello,-avi i.q. bellum gero, pugno<br />
*bellum,-i 1 de hostili inter armatos statu a c.significatione adversariorum c.gen.obi b sine<br />
significatione 2 de singulis proeliis et pugnis<br />
*belua,-.æ i.q. fera, animal ferocitate, magnitudine, immanitate excellens, monstrum (de homine<br />
fabuloso)<br />
*bene 1 i.q. accurate, apte, efficienter 2 i.q. clare, recte ® = valde Gertz S 339,15, Gertz M = plus/quam,<br />
= certe, = prudenter<br />
benedico,-xi,-ctum,-cere t.t. ecclesiasticus i.q. verbis sanctifico<br />
benedictio,-nis i. actio benedicendi ® idem fere est quod xenium appellatur sive munus; benedictiones<br />
lectionum in responsorio<br />
® benefactum = beneficium<br />
beneficentia,-æ i. actio beneficii conferendi<br />
*beneficium,-i 1 generatim de bono quod alicui tribuitur, de dono a nude (sæpe de dono regis, sive de<br />
dono deorum 101,10 b c.gen.subi. et inhærentiæ (nota de animi donis 63,12) 2 speciatim in vita publica<br />
a de quolibet honore magistratibus tributo b de donis ecclesiæ vel clero datis c technice de provinciis vel<br />
terris a rege vel imperatore cuidam nobili vel regulo traditis (hic illic congruit linguæ nostræ ` len ´ 3<br />
vanescente vi bene facti a plus minus periphrastice b beneficio c. gen. i.q. per beneficium auxilium,<br />
operam (transit in notionem præpositionis `propter ´)<br />
beneficus,-a,-um i.q. largus, liberalis, benignus<br />
® beneplacitum = gratia Gertz S 307,11, Gertz M = beneficium, = votum<br />
*benevolentia,-æ i.q. bona voluntas, favor<br />
benevolus,-a,-um i. benignus, benevolentia plenus<br />
benignitas,-tis i. munificentia, liberalitas, benevolentia<br />
benignus,-a,-um i. liberalis, largus, humanus, 1 de hominibus ipsis 2 de variis hominum qualitatibus vel<br />
actionibus 3 de natura<br />
benigne i. liberaliter, large, amice<br />
® benivolentes = bene volentes<br />
bestia, -æ i.q. ferum animal<br />
beo, -avi 1 beatum reddo, delecto 2 beatum prædico<br />
biblus, -i f. de iuncis ad varias res texendas aptis<br />
® biber-is f. (< inf..bibere) = potio<br />
bibo, -i, -ere i. potum ore haurio 1 abs. 2 c.acc.<br />
bibulus, -a, -um.i.q, ebriosus, bibendi cupidus 1 subst.m. 236, 16 2 adi.305, 3<br />
bidens, -tis f. pro ove ponitur 189, 3<br />
® biduanus qui per biduum mortui iacuere Gertz M II, 44, 21<br />
biduum, -i n. i spatium duorum dierum<br />
biennium, -i n. i. tempus duorum annorum<br />
bifariam adv. (sc.partem) i in duas partes 492, 1<br />
bifidus, -a, -um i. cum ungulis in duas partes fissis<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (33 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
biformis, -e de specie duabus formis prædita 22, 11<br />
biga, -æ nomen vehiculi<br />
bilis, -is f. de ira<br />
bimestris, -e i. duorum mensium<br />
® binominis, e: qui duo habet nomina ut Palno Tokki<br />
*binus, -a, -um 1 plur. a distributive b vi distributiva amissa i.q. duo c. plur. tant. (fere semper de<br />
duabus rebus vel personis cohærentibus) 2 sing. i.q. duplex<br />
bipennis, -e i. securis ex utraque parte latissimum et acutissimum ferrum habens<br />
bipatens, -tis i. duobus valvis apertis<br />
bipertitus, -a, -um i.e. bifariam vel in duas partes divisus<br />
® birrus (byrrus/byrrhus) (gr.purros, gallice: bure, danice Vadmel Gertz) Gertz M II, 272, 8 in mantili<br />
ex griseo birro, desubtus ex pellibus agninis albis. Teutonice: Die Serviette aus grauer Wolle, darunter<br />
aus weißem Lammfell RH<br />
bis i. duabus vicibus 1 generatim2 speciatim numeros duplicans<br />
bissenus, -a, -um 1 plur. a vi distributiva nondum diminuta b i.q. duodecim 2 sing, i.q. e duodecim<br />
consistens<br />
® bivium Gertz S 226, seq. 2, 6 id est bivium mortis; Gertz M bivium = compitum < I, 94, 10<br />
blandimentum, -i i. res vel actiones sensus suaviter afficientes, delinamenta, illecebræ1 c.gen. 2 nude<br />
blandior, -tus sum, -ri i.q. adulor<br />
blanditiæ, -arum i.q. illecebræ , res vel actiones sensus blande afficientes 1 c.gen. 2 abs.<br />
blandus, -a, -um i.q. adridens, benignus, comis 1 de animantibus 2 de corporis partibus 3 de rebus<br />
sensus blande afficientibus<br />
blanda, -orum n. 527, 19 sine explicatione [sc. verba RH]<br />
blande i.q. amice, benigne, clementer; opp. minaciter<br />
® blasphemare= irridere; blasphemia/blasphemium, blasphemator<br />
® bola
Vademecum in opus Saxonis<br />
® breviarius sc. liber ordinem ecclesiasticorum continens<br />
*brevis, -e i.q. parvus, exiguus 1 sensu corporali de spatio a c.subst. b omisso subst. plur. n. i.q. vada 2<br />
de tempore a c.subst. b omisso subst.:in brevi i.q. in brevi tempore ;nota brevi i.q. brevi tempore<br />
brevissime de oratione i.q. valde presse<br />
brevitas, -tis 1 i.q. parvitas, exiguitas (sensu corporali) 2 de oratione brevi<br />
bruma, -æ i, q. frigus<br />
brumalis, -e i.q. hiemalis<br />
brutum, -i i.animal [opp. sapiens et rationale animans RH]<br />
‡bubalinus, -a, -um i.q. ad bubalum pertinet 140, 17 cornua<br />
bubalus, -i m. i. nomen animalis (lingua nostra `bøffel ´)<br />
bubo, -nis m. i.q. noctua<br />
bubulcus, -i i.q. bovum pastor, arator<br />
bucca, -æ de ea capitis cavitate quæ intra genas sita auris completur :206, 37 :plenas aurarum buccas<br />
violenta flatus excussione laxare.<br />
® bucina qua signum militibus datur vide et lituus / tuba RH Georges incertum est quibus instrumentis<br />
diversi milites utantur.<br />
bulla, -æ 1 i.q. umbilicus, umbo pro ornamento (egl. skjoldbukkel) 2 i.q. sigillum papale et scriptum eo<br />
munitum, bullare: bullâ munire<br />
® bullire Gertz S 324, 8 coquere<br />
‡bulligo, -inis f. an i.q. umor ebulliens `bouillon´<br />
® bundones = agricolae<br />
® burgenses = cives<br />
® bursa = crumina<br />
bustum, -i 1 proprie i.q. sepulcrum 2 translate i.q. mors<br />
® butyrum iam in Celsius < gr. (fr.beurre, Butter)<br />
® buxis i.q. capsula vel capsella. MGH Epistolarum tomus I Liber IV, 30 pagina 265 :in buxide<br />
brandeum mittitur.<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
C<br />
caballus, -i i.q. equus<br />
cacabus, -i i.q. vas ad cibos coquendos factum<br />
cachinnus, -i i q. risus efusus<br />
cacumen, -inis i.q. culmen<br />
*cadaver, -is i.q. corpus mortuum 1 hominem a c.gen. b sine gen. 2 bestiarum<br />
cado, -cecidi, -casum, -cadere I i.q. labor, decido A de hominibus 1 proprie 2 translate 459, 23 B de<br />
rebus 1 proprie 2 translate i.q. incido II i.q. morior, necor III i.q. damnor, condemnor<br />
cadens, -tis de eo qui cadit<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (35 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
caducus, -a, -um i.q. instabilis, fragilis, caducus morbus = epilepsia Gertz S 345, 10<br />
cæcatus, -a, -um i. lumine privatus, cæcus<br />
cæcitas, -tis i.q. orbatio luminis<br />
cæcus, -a, -um 1 proprie i.q. oculorum acumine privatus syn oculis captus 2 translate i.q. acumine<br />
ingenii privatus a c. abl.b sine abl.<br />
*cædes, -is1 proprie i.q. occisio cum singulorum e.g.33, 34, 48, 22 tum multorum e.g.28, 17 a c.gen.obi.<br />
2 metonym. a i.q. cruor b certamen, pugna<br />
*cædo, -cecîdi, -cæsum, -cædere 1 i.q. abscindo, seco 2 i.q. percutio 3 i.q. occido, neco a homines b<br />
bestias<br />
cæsi, -orum 57, 16<br />
cælamen, -inis i.q, opus cælatum, cælatura<br />
cælatura, -æ i.q. ars cælandi vel potius id ipsum quod in duris rebus cælatum est<br />
cælebs, -ibis g.c.1 de iis qui (quæ) sine coniuge sunt a de viris b de feminis 2 metonym. vita (de viro)<br />
castimonia (de femina) ; Gertz M :celebs humus i.e. virginea/pura/sancta<br />
cælestis, -e1 adi. a i.q. ad cælum pertinens b i.q. ad deos pertinens, divinus 2 subst.plur m. i.q. superi<br />
cælibatus, -us1 de viris i.q. vita cælebs 2 de feminas i.q, virginitas<br />
cælicus, -a, -um i.q. cælestis, divinus<br />
cælites, -um m. i.q. di, superi<br />
cælitus indecl. i.q. divinitus, a dis<br />
cælum, -i 1 i.q. æther a proprie b de sede deorum 2 i.q. aer 3 spectat ad tempestatem, clima<br />
cænulentus, -a, -um i.q. cænosus<br />
cænum, -i i.q. lutum, sordes<br />
cærimonia, -æ i.q. ritus<br />
*Cæsar, -is nomen proprium, hinc pendet adi<br />
*Cæsarianus (e.g.531, 31)<br />
cæsaries, -i i.q. coma hominum, crines capitis<br />
cæspes, -itis 1 i.q. glæba, cui adhæret gramen 2 i.q. herba, gramen:<br />
cæstus, -us i.q. instrumentum pugilis corio factum<br />
calamitas, -tis i.q. res adversæ, infortunium clades<br />
calamitosus, -a, -um 1 i.q. miser 2 i.q. luctuosus<br />
calamitose i.q. infeliciter, misere<br />
calamus, -i 1 i.q. sagitta 2 i.q. tibia<br />
calathus, -i m. i.q. corbis, fiscina 194, 36<br />
calcar, -is i.q. stimulus ferreus calci alligatus 1 proprie 2 in imagine<br />
calceamentum, -i i.q. calceus<br />
calceus, -i m. de pedis tegumento<br />
calco, -avi1 proprie i.q. calce premo 2 translate i.q. coerceo, sperno<br />
® calculatio = actio rationem alicuius rei ineundi RH<br />
calculus, -i 1 de quolibet lapillo 2 de tessera ® calculo laborans Gertz S 244, 8 = cystolithiasis<br />
® calefacere =reflexive Gertz S 415, 13;calefactorium< (lateramen) calefactorium,
Vademecum in opus Saxonis<br />
calidus, -a, -um i.q. fervens, calorem emittens<br />
caligatus, -a, -um i.q. caligis indutus<br />
caligo, -inis i.q. tenebræ 2 notiones translatæ<br />
caligo, -avi i.q. caliginosus sum<br />
calix, -cis m.i.q. poculum, scyphus<br />
calleo, -ui, -ere 1 intr.i.q. peritus sum a nude b c abl. 2 trans. i.q. scio, intelligo, possum a c.acc.b c.inf. c<br />
c. quæstione indirecta; Gertz M = valeo<br />
*calliditas, -tis i.q. sagacitas, prudentia, astutia, cum in malam sententiam, tum in bonam 1 c.gen.<br />
sagacis rei vel hominis 2 nude<br />
callidus, -a, -um i.q. prudens, astutus 1 de hominibus2 de rebus<br />
*callide i.q. prudenter, astute<br />
callis, -is m. i.q semita, Gertz S via<br />
callosus, -a, -um i.q. callo obductus, obduratus<br />
calor, -is m. i.q. ardor, æstus 1 proprie 2 translate a c.gen. b nude<br />
calumnia, -æ 1 i.q. falsa accusatio 2 i.q. iniuria<br />
calumnior, -atus sum, -ari i.q. falso arguo<br />
calvitium, -i i.q. calvities<br />
calx, -cis f. i.q. calcaneum, ungula<br />
® camera proprie: tectum concameratum > = cella Gertz S 336, 8<br />
® camerarius Greg. Tur.hist. Franc. 4, 7 teutonice Kämmerer<br />
® campana Gertz S 443, 7 > campanella (dimin.) = mlat.7.saecula: clocca<br />
® campio =pugil<br />
campus, -i 1 i.q, ager planus, planities 2 de plana glacie<br />
® cancellarius = episcopus qui regi auxilio est RH<br />
® cancelli (< cancer) qui portam ecclesiae saeptam habent<br />
candens, -tis i.q. fervidus<br />
candidus, -a, -um i.q. albus<br />
candor, -is 1 i.q.color albus, albedo 2 i.q. pulchritudo a proprie b translate i.q. castitas 308, 36;i.q.<br />
splendor 305, 3<br />
canicula, -æ i.q, parvus canis, catulus<br />
® canine = canis more<br />
caninus, -a, -um i.q. ad canem pertinens<br />
*canis, -is nomen animalis (domestici)<br />
canities, -ei f. i.q. senectus<br />
cano, cecini, -cantum, -canere i.q. sonum edo 1 intr.a: voce i.q. cantum edo b instrumentis i.q. psallo c<br />
de ipsis instrumentis i.q. sono 2 trans. a: voce i.q. versibus persequor b instrumentis<br />
® canon-is m. 1 index sanctorum > inde canonizare 2 canon missae: oratio, quae in missa ante<br />
consecrationem etc. a sacerdote recitatur Gertz S<br />
® canones = decreta iuris canonici<br />
canonicus, -a, -um fere i.q. ecclesiasticus. Gertz S: canonicus regularis, clericus qui secundum certam<br />
regulam quasi monasticam vivit, etiam vocatur canonicus saecularis.; canonica-orum = praebenda;<br />
canonia = canonicatus (munus episcopale ?)<br />
® canonizare = in canona (i.e.indicem) sanctorum referre Gertz M<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (37 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
canor, -is m. i.q. sonus<br />
canorus, -a, -um i.q. canens<br />
cantharus, -i m. i.q. vas vinarium<br />
cantilena, -æ 1 carmen maledicum 2 i.q. cantus, carmen<br />
cantor, -is de eo qui artem canendi profitetur 1 generatim 2 speciatim de eo qui in ecclesia canit<br />
cantus, -us 1 i.q. sonus 2 i.q. carmen<br />
canus, -a, -um nom. plur. m. (omisso capilli) i.q. canities, senectus<br />
capacitas, -tis i.q. mensura opp. mensuræ<br />
capax, -cis de eo qui capere, continere, accipere potest, continens, patiens 1c. gen. 2 sine gen. fere i.q.<br />
magnus, amplus Gertz S capacitas : intelligendi facultas 231, 38<br />
capella, -æ i.q. capra Gertz S capella : proprie brevior cap(p)a > ædicula palatii in qua hæc asservabatur<br />
> quævis ædicula sacra vel sacellum in maiori ecclesia cum altare vel = capella sola., capellanus<br />
® capescere = recipere Gertz S 355, 22 = capessere Gertz M II, 400, 2<br />
*capesso, -ivi, itum, -ere 1 i.q. capio, comprehendo a manu b ore 2<br />
i.q.suscipio, incipio, acquiro, comparo<br />
capillitium, -i i.q. cæsaries, coma<br />
capillus, -i i.q. pilus 1 plur.2 sing.(collective) i.q. coma<br />
® capitaneus = dux<br />
® capitium vide caputium<br />
*capio, -cepi, -captum, -capere I i.q. prehendo, sumo A corporea1 sine significatione violentiæ; vergit in<br />
notionem eligendi :67, 19 2 inest significatio violentæ a animantes i.q. comprehendo b res i.q.occupo,<br />
expugno, potior B incorporea 1 i.q. ineo, incipio, facio 2 i.q. nanciscor, habeo II i.q. moveo, commoveo,<br />
occupo A active B passive (accedit c. abl) III i.q. privor, debilitor (passive) IV i.q. contineo A de<br />
quantitate B de qualitate i.q. ad aliquid aptus sum<br />
captus, -a, -um i.q. captivus<br />
capitalis, -e i.q.mortem afferens<br />
capitaliter i. ita ut mortem afferat, mortali pøna<br />
® capitulum 1 congregatio canonicorum 203, 2, 2 congreg. monachorum 437, 22, 3 conclave in quo<br />
canonici congregantur 311, 6 Gertz S, capitula = lectiones ex biblia vel aliis sacris scripturis desumptæ<br />
® cap(p)a =vestimenti genus Gertz M<br />
capra, -æ nomen animalis syn. capella<br />
caprigenus, -a, -um i. caprinus (de pelle caprina 242, 9)<br />
caprinus, -a, -um de rebus a capris oriundis 189, 4: sperne -os agitare gressus i.q. relinque pastoris<br />
officium<br />
® capsa ubi hostia servatur<br />
® capsula dimin. e capsa : reliquiarium (teutonice: der Kapsel)<br />
captator, -is i appetitor<br />
*captio, -nis 1 i.actio capiendi 2 passive de iis qui se captivos offerunt 3 de statu eius qui captus est i.q.<br />
captivitas<br />
captivitas, -tis i status, condicio eius qui belli iure captus est<br />
captivo, -avi i.captivum facio<br />
*captivus, -a, -um (sæpissime substantive e.g. 518, 18) 1 de hominibus belli iure sive aliter captis 2 de<br />
bestiis 3 de inanimis<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (38 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
*capto, -avi i capio vel capere volo 1 pro obiecto sunt homines (de captatione benevolentiæ) 2 pro<br />
obiecto sunt inanima :i.q. appeto<br />
captor, -is de eo qui captivum facit<br />
captura, -æ 1 de piscatu 2 de lucro (periphrastice)<br />
captus, -us i.q. impetus, potius periphrastice<br />
*capulus, -i i.q. manubrium gladii opp. cuspis, vagina<br />
*caput, -itis I proprie de suprema parte corporis cum humani tum ferini II vanescente sensu proprio A<br />
metonym.de tota persona B de cuiusdam personæ vita, condicione civili etc C periphrastice. III in<br />
imagine IV translate de suprema sive principali parte cuiuslibet rei A homines i.q. `chef´´ 2 de regina<br />
qua nititur maiestas danica B res corporeæ C incorporea 1 initium 2 locus principalis 3 intimam partem<br />
ædis significare videtur<br />
® capucium = pileus, galerus, cucullusRH =capitium/caputium<br />
carabus, -i m. i.q. navicula<br />
carbasum, -i proprie lini genus significat, hic poetice i.q. velum<br />
carbo, -nis m. i.q ligna cæsa et cocta [? RH][160, 31 foedas carbone manus in pectore ferre ; graece :<br />
anthrakìasRH]<br />
® carbunculus lapis quidam preciosus Gertz S 92, 12<br />
carcer, -is m. i. locus quo includuntur 1 homines 2 venti 29, 18 3 miseriæ 247, 2<br />
carceralis, -e a `carcer´ derivatum, [ad carcerem pertinens RH]<br />
cardinalis, -is m. de dignitate ecclesiastica [i.q. pontifex RH]<br />
cardo, -inis m. proprie dicitur de vertebra quâ porta circumvehitur (dørtap) Apud Saxonem nonnisi in<br />
imagine et translate 1 in imagine 2 translate<br />
® carena = ieiunium quadragesimale penitentiæ causa impositum<br />
® carentia = egestas ignis Gertz M I 334, 23<br />
*careo, -ui, -iturus, -ere i.sine aliqua re sum, aliqua re non fruor (hic illic sensu perfectivo i.q. amitto) 1<br />
iungitur c.abl.a personæ b rei 2 iungitur c.gen. 56, 23<br />
carina proprie i.q. ima pars navis; hic nonnisi sensu metonymico i.q. navis<br />
® caristia = annonæ caritas (significatio I) Gertz M II, 251, 1<br />
*caritas, -tis I de pretio (opp. vilitas) II de amore A accedit is qui amatur 1 per gen.obi.2 per adi. B<br />
accedit is qui amat 1 per gen. 2 per adi. C abs. ponitur III vergit in notionem cupiditatis<br />
® c(h)aritative < caritas < carus (significatio II)<br />
*carmen, -inis i opus poeticum 1 generatim de verbis metrica ratione et in laudem et in contumeliam<br />
alicuius compositis 2 speciatim afferuntur loci qui spectant ad vim magicam quam versibus quibusdam<br />
inesse putabant maiores;carmen incantare quod vide; littera (quae nostra lingua rune est) ; litteram<br />
incidere quod vide<br />
carneus, -a, -um a caro factum<br />
® carnalis = carneus Gertz M; carnaliter ibidem<br />
carnifex, -icis1 sensu latiore de quolibet homine cædis cupido 2 sensu strictiore de eo homine cuius<br />
munus est alios occidere<br />
® carnisprivium = dies ieiunia Quadragesimæ præcedentes > dies carniprivii = teutonice Fastnacht<br />
Gertz M II, 123, 10<br />
caro, -nis 1 de corporis mollibus partibus 2 de homine (pars pro toto) 3 de voluptate carnis, de libidine<br />
[?] . Gertz S 224, 45 de carnis ergastulo, 340, 12 anima a carnis ergastulo egressa, de tristitia, ..de<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (39 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
labore, ..de mundo; vide ergastulum RH<br />
carpentum, -i i vehiculum<br />
carpo, -si, -tum, -ere 1 i.q. capio, fruor 2 i.q. eripio 3 i.q. vitupero; Gertz M :mare carpens = mare<br />
percurrens Gertz M : carina(sc.mare) carpente<br />
carptim a carpo tractum (discerpo, lacero)<br />
® cartula < chartula = scriptum breve = pagina Gertz M II, 180, 14<br />
carus, -a, -um i. amatus, dilectus 1 adi.a de hominibus b de rebus 2 subst. nota iuncturam ex antiquis<br />
scriptoribus ductam 269, 24 proprio spiritu carior<br />
casa, -æ i domuncula<br />
cassis, -dis i.q. armatura capitis<br />
cassis, -is i.q. rete quo utuntur venatores<br />
casso, -avi i.q. frustro, irritum facio<br />
cassus, -a, -um 1 abs.i.q. vanus, inanis, inutilis 2 accedente abl. i.q. orbatus 3 accedente gen. i.q. egens<br />
® castellanus præfectus vel custos castelli RH Gertz M<br />
castellum, -i i. locus munitus, arx<br />
castigatio, -nis 1 i.q. pæna 2 i.q. vituperatio<br />
castigo, -avi 1 i.q. refreno, repello.tempero2 i.q.punio<br />
castimonia, -æ i.q. castitas<br />
castitas, -tis de abstinentia rerum Venerearum<br />
‡castorius, -a, -um i.q. castoreus, castorinus, fibri(i.castoris) pelle factus<br />
castrensis, -e 1 adi. de iis rebus quae ad milites curiæ lege astrictos spectant 2 subst. de militibus castri<br />
sive castelli<br />
castro, -avi i.q. genitalia abscido<br />
castrum, -i locus firmus, arx; = villa Gertz S 22, 20<br />
castra, -orum I plur. vocabuli q.e. castrum (i.arx., locus firmus) II plur. tantum A locus munitus B<br />
mobilis (inter A et B difficile est distinguere e.g. 360, 17 1 generatim 2 speciatim de castris navium B<br />
dicitur pro exercitu qui in castris est C de vita castrensi, militari, bellica<br />
® casula (cum cappa) fere amiculum (purpureum?) Arnoldus I, c.12 MGH XXI. Gertz S 26, b danice :<br />
messehagel<br />
*casus sensu strictiore i.q. lapsus 2 sensu latiore de temeritate fortunæ ; plur. i.q.vicissitudines rerum<br />
b speciatim vergit in malam fortunam; c: casu quo = casu accidit ut Gertz M II, 360, 21<br />
® cat(h)alogus gr. = index<br />
catellus, -i m. i.q. parvus canis<br />
catena, -æ vinculum ferreum 1 proprie 2 in imagine Gertz S catenatus, catenis vinctus 244, 15<br />
caterva, -æ i.q. turba<br />
cathedra, -æ i.q. sella; sedes episcopalis Gertz M<br />
® catholicianus = carnifex regius RH, Gertz M : satelles regius I, 136, 27<br />
catholicus, -a, -um i.q. quod ad ecclesiam catholicam pertinet<br />
catillus, -i i. vas<br />
catinus, -i i vas<br />
® caucio vide infra cautio RH<br />
cauda pars posterior bestiæ<br />
*causa, -æ ratio quæ effecit, causa efficiens (hic illic vergit in notionem excusationis a c.gen.b. abs. c<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (40 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
causa c.gen idem significat atque propter c.acc. 2 res quæ in iure defenditur vel disceptatur, de actione<br />
ipsa; Gertz S rei causa = cohaerentia danice :sammenhæng ; sine causa = frustra 123, 5<br />
causabundus, -a, -um i.culpans 352, 30<br />
® causare = litigare 227, 27; queri de 426, 19<br />
causor, -atus sum 1 causam affero 2 causam miseriarum affero, culpo, conqueror c.acc.c. inf.<br />
cautela, -æ i.q. cura, providentia, vigilantia 1 nude 2 c.gen obi.<br />
cauterium, -i i.q. nota quæ ferro inuritur 108, 38<br />
cautes, -ium proprie i.q. scopuli, saxa sim. 2 translate i.q. obstacula<br />
cautio, -nis i.q. testamentum<br />
cavea i.q. locus cavus et vacuus, antrum, specus<br />
*caveo, -vi, -utum, -vere I prospicio, vito A abs.B.accedit i.q. vitandum est 1 subst. 2 ne 3 inf. II sensu<br />
iudiciali (t.t.) i.q. sancio, statuo, constiuo<br />
cautus, -a, -um i.q. providus, prudens 1 de hominibus 2 de motu<br />
caute sine explicatione<br />
® caucio? Gertz M: persuasum est mendum esse II, 269, 22, RH mendum pro theca<br />
caverna, -æ i.q. cavea, antrum, specus<br />
[cavilla, -æ i. cavillatio 105, 21<br />
cavillatio, -nis fere i.q. derisio, irrisio, iocus; Gertz M = captiones II, 169, 3<br />
cavillor, -atus sum i.q. irrideo<br />
cavo, -avi i cavum facio<br />
cavus, -a, -um de rebus intrinsecus cavatis, concavis, curvis 1 adi. 2 subst. a m. b n.<br />
-ce particula demonstrativa quæ vi `deictica´pron. q.e. hic suffigitur 265, 7<br />
*cedo, -ssi, -ssum, -dere I abs. A i.q. abeo, fugio B i.q. evado II accedente dat. A i.q. morem gero,<br />
obsequor, obtempero B inferior sum aliquo, vincor ab aliquo, succumbo alicui 1 homines 2 res Ci.q.<br />
obtingo D i.q. evado III accedente acc. i.q. trado IV accedente abl.separativo V c variis præpos. 1 ab 2<br />
in a proprium sensum motionis habet b vanescente motionis vi i.q. se vertere vocabulum significat;<br />
iunctura: in matrimonium cedo i.q. nubo; in comitatum cedo i.q. comes fio<br />
® cedula = schedula/scidula = pagina in quo scriptum est<br />
celeber, -ris, -re 1 i.q. frequens, magnus 2 i.q. creber 3 i.q. clarus, insignis, notus a c.abl. b sine abl.<br />
Gertz S 91, 8 celebris masc.<br />
celebriter i.q sollemniter Gertz S 24 h 9 celebre.<br />
celebratio, -nis i.q. actio celebrandi, sollemnia<br />
celebritas, -tis 1 i.q. cultus 2 sollemnitas 3 i.q. gloria, amplitudo<br />
celebro, -avi 1 i.q. colo a c.abl. b sine abl. 2 i.q. clarum facio, laude effero 3 i.q. ago, facio a c.abl. b sine<br />
abl.; Gertz M divina celebrare (quod sæpe omittitur)<br />
® celebs vide caelebs<br />
celer, -is, -e i.q. velox 1 de hominibus 2 de rebus<br />
celeriter i.velociter<br />
celeritas, -tis i.q velocitas 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
® celigens =civis caeli Gertz S 160, v.1<br />
cella, -æ i. ecclesia Christiana; promptuaria cella: Plautus, Amph.156 = carcer Georges<br />
® cellarius qui cellam administrat<br />
cellula, -æ i. parva cella (de ecclesiis Christianis)<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (41 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
celo, -avi i.q. abdo, occulto 1 corporea 2 incorporea a c.abl. b sine abl.<br />
celsitudo, -inis 1 i.q. altitudo 2 i.q. maiestas regis<br />
celsus, -a, -um i.q. clarus, magnus<br />
cena, -æ i.q. epulæ, cena domini = teutonice Gründonnerstag; = communio ibidem;cena pura =<br />
ieiunium/ dies ieiunii; cena sacra/Domini (= teutonice Abendmahl)<br />
cenaculum, -i i.q. locus cenandi<br />
cenito, -avi i.q. ceno<br />
ceno, -avi i.q.epulor, cibum sumo<br />
® cenobialis = claustralis/monachalis<br />
® cenobium = claustrum, monasterium Gertz S 128, 1<br />
*censeo, -ui 1 i.q. æstimo (c.abl. mensuræ)2 i.q. habeo, existimo, puto a c.acc.b c.duobus acc.c c. acc.c.<br />
inf. 3 i.q. nomino 4 fere i.q. credo;censere = decernere ; = iudicare; = vocare Gertz M<br />
censorius, -a, -um i.q. severus, gravis<br />
censura, -æ i.q. iudicium, sententia 1 generatim 2 speciatim de sententia pontificali, qua aliquis<br />
excommunicatur(`bannus´) Gertz S 320, 2 disciplina<br />
census, -us1 i.q. pecunia 2 i.q. tributum; Gertz M census æstivus = tributum aestatis mediae<br />
centeni, -æ, -a i.q. centum (sensu distributivo)<br />
centum i.q. i.q. decies decem(nusquam indefinite)<br />
centuria, -æ i.q. manus, caterva<br />
centuriatim per centurias, fere i.q.catervatim<br />
centurio, -nis i. præfectus regius incerti ordinis (e comitatu regis); Gertz M= præfectus secundi ordinis<br />
centurio, -avi 1 i.q. ordino 2 i.q.congrego<br />
centurionatus, -us i. dignitas vel territorium centurionis<br />
cera, -æ de materia molli<br />
cerealis, -e 1 i.q. ad cerevisium pertinens 2 ad frumentum pertinens<br />
cerebrosus, -a, -um i.q. amens, demens<br />
cereus, -a, -um i.q. mollis, mutabilis<br />
® cer(e)visia = teutonice: Bier; penus-us cerevisiarius = cella penaria<br />
*cerno, -crevi, -cretum, -cernere 1 i.q. video oculis a c.acc. b c.duobus acc. vel nom. c c.acc.c.inf.2 i.q.<br />
intelligo, agnosco a c.duobus acc. b c.acc c. inf.<br />
® cernuus =pronus sc. inclinans Gertz S 128, 23<br />
certamen, -inis 1 i.q. contentio, æmulatio a c. gen. b sine gen. 2 de pugna, prølio<br />
certatim i.q. cum contentione, cum æmulatione<br />
certitudo, -inis de rebus certis<br />
certo, -avi 1 i.q. æmulor 2 i.q. pugno a c.abl. b sine abl. 3 i.q. affirmo, assevero, contendo (c.acc c. inf.)<br />
*certus, -a, -um 1 i.q. firmus, indubitatus, apertus, verus 2 i.q. statutus, constitutus 3 de eo cui aliquid<br />
compertum est a i.q. confisus b fere i.q. sciens<br />
certe 1 i.q. certo, firmiter, vere 2 i.q. profecto 3 i.q. saltem<br />
® certificare = certiorem facere Gertz S 424, 8<br />
cervical, -is i.q. pulvinus<br />
cervix, -cis de ea corporis parte quæ dorso collum iungit [nakke] 1 proprie 2 pars pro toto ponitur i.q.<br />
caput<br />
cervus, -i nomen animalis 1 ut apud antiquos2 de `tarandris´ (lingua nostra rensdyr) usurpari videtur 64,<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (42 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
20 3 in nomine proprio 58, 30<br />
cessatio, -nis 1i.q. mora 2 i.q. intermissio<br />
cessim i.q. retro (i. incertis et titubandis passibus plus retrocedere quam accedere)<br />
® cessio = depositio Gertz M, = licentia cedendi ibidem<br />
cesso, -avi 1 i.q. desino, recedo a nude (fere i.q, absum 141, 25;)fere i.q. intereo 59, 21 b c.inf. c c.ab d c.<br />
quominus 2 i.q. intermitto, interrumpo<br />
*ceterus, -a, -um i.q. reliquus I sing. (de cetero i. in reliquum tempus II plur. 1 adi. a de hominibus b de<br />
aliis 2 subst. a de hominibus b de bestiis c de rebus : cetera :i.ceteræ res ;inter cetera i. inter alia<br />
*ceterum acc. respectûs n. 1 i.q. in aliis causis 2 parenthesin inducit 3 particula acversativa (hic illic vi<br />
imminuta transitionem indicat 4 non modo....ceterum etiam 211, 32<br />
cetra, -æ i.q. parma<br />
ceu particula comparativa 1 i.q. quasi, velut 2 sicut 3 imaginem inducit a accedit `quidam´b solum<br />
ponitur 7, 1. 487, 7<br />
chalybs, -is f. i.q. ferrum<br />
chaos (nom et acc.; abl. chao) 1 i.q. baratrum 2 i.q. tenebræ 3 i.q. inferi ;chaos ultimum i.q. mundi<br />
interitus 135, 8<br />
character, -is m. de litteris runicis; Gertz S c(h)aracter = sigillum 379, 2<br />
charta, -æ1 i.q. epistula (i. litteræ ligno insculptæ)2 de materia cui insculpuntur litteræ 81, 27<br />
chela, -æ i.q. brachium<br />
chelys, -ys vel -is i.q. cithara<br />
‡chirotheca, -æ i.q. tegumentum manus formam accipiens (lingua nostra `handske´)<br />
chlamys, -dis i.q. indumentum pretiosum pallium<br />
chorda, -æ i.q. nervus 1 sagittæ 2 citharæ<br />
chorea, -æ i.q. saltatio<br />
chorus, -i m.1 i.q. grex 2 i.q. collegium canonicorum, capitulum;Georges chorus = actio saltandi<br />
choream; c(h)oruscare = fulgere<br />
chrisma, -tis n.i.q. unguentum sacrum<br />
® christus domini = unctus domini (de regibus) Gertz S 68, 4<br />
® chronicus (< Xronikos < Xronos) : chronica, -orum = libri chronici = annales<br />
® cibaria-orum = penus/promptuarium quae vide<br />
*cibus, -i m. i.q. esca, edulium<br />
cicatrix, -cis i.q. vestigium vulneris sanati<br />
cicuta, -æ i.q. nomen herbæ venenosæ caule cavo insignis [`med en giftig hul stængel´RH]<br />
® cilicium < Cilicia : tunica caprina qua induta homo poenam persolvit, Gertz S 329, 27<br />
cieo, -vi, -tum, -ere 1 i.q. ad pugnam voco 2 i.q. elicio, moveo<br />
® cimba vide cymba<br />
® cimiterium < coemeterium (ubi mortui quiescunt RH) / cemiterium / cymiterium Gertz M<br />
cingo, -xi, -ctum, -gere 1 i.q. complector 2 i.q. succingo, armo 3 i.q. circumdo a c.abl. b sine abl. vergit<br />
in notionem tuendi<br />
cingulum, -i i.q.balteus, zona 1 proprie 2 translate 202, 35<br />
ciniflo, -nis m.i.q. cinerarius (contemptim de fabro ferrario)<br />
*cinis, -eris 1 i.q. favilla in universum 2 de favilla mortui, de corpore mortuo a sing. b plur.<br />
® ciphos = scyphus, poculum Gertz M<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (43 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
*circa 1 de loco a i.q. circum b i.q. ad, apud 2 de tempore 3 variæ relationes neque locales neque<br />
temporales a i.q. de (vergit in notionem `adversus´, `erga ´) b i.q. in c. abl. c i.q. adversus d i.q. erga<br />
circiter i.q. circa, fere (de tempore)<br />
circueo, -ii, -itum, -ire 1 i.q. ad aliquem rem gyro, viso 2 i.q. circumvehor 3 i.q. circumvenio = fallere,<br />
decipere/corrumpere RH Gertz M<br />
circuitus, -us 1 de tempore quod recurrit 2 de insidiis 3 i.q. conturbatio<br />
® circulatim paene i.q. in circuitu Gertz S 240 b 20, 2<br />
circulo, -avi i.q. circumscribo<br />
circulus, -i m. 1 i.. laqueus 2 i.q. anulus<br />
circumago, -egi, -actum, -agere 1 i.q. induo, amicio aliquem 2 i.q. protego, munio aliquem 3 i.q. moveo<br />
circumamictus, -a, -um i.q. amictus, circumactus, indutus<br />
circumcisio, -nis i.dies quâ domini circumcisio (i. amputatio præputii) celebratur; Gertz M (gentiles)<br />
autumant novum annum inchoare I, 76, 4-5<br />
circumdo, -dedi, -datum, -dare 1 i.q. circumvenio 2 i.q. cingo 3 i.q induo, amicio<br />
circumduco, -xi, -ctum, -cere i.q. in omnes partes duco, veho<br />
circumfero, -tuli, -latum, -ferre1 i.q. circum porto, circumduco 2 i.q. affero<br />
circumfluus, -a, -um i.q.circumfluens<br />
circumfundo, -fudi, -fusum, -fundere 1 i.q. circumdo, circumvenio, includo 2 i.q. caligo (trans),<br />
corrumpo<br />
circumfusus, -a, -um i.q. circumfluus<br />
circumiacens, -tis i.q. circumiectus<br />
‡circumincludo, -si, -sum, -dere ab omnibus partibus includo, circumdo (nota: cursum hoc verbo<br />
effectum)<br />
circumligo, -avi i.q. vincio<br />
circumpendeo, -re i.q. circum aliquid pendeo<br />
circumpensus, -a, um i.q. circumpendens<br />
circumpositus, -a, -um i.q. circumiectus<br />
circumquaque i.q. ubique / undique Gertz S 83, 3<br />
® circumscrutari = undique scrutari Gertz M<br />
circumsedeo, -di, -ssum, -dere1 abs.i.q. assideo 2 i.q.circumvenio, includo<br />
circumsido, -sedi, -sidere i.q. obsido<br />
circumspectio, -nis i.q. cautio, diligentia<br />
circumspicio, -spexi, -spectum, -spicere 1 circum me video, conspicio 2 i.q. inspicio, considero 3 i.q.<br />
respicio, alicuius rei curam ago a c acc. b c. quæstione indirecta<br />
circumspectus, -a, -um 1 i.q. probatus, insignis 2 i.q. diligens, prudens<br />
circumspecte i.q. caute, diligenter<br />
circumstantia, -æ i.q. qualitas<br />
circumsto, -steti, -stare 1 proprie i.q. circum aliquid vel aliquem sto a abs. (nonnisi part. præs.) b c.acc.2<br />
translate i.q. immineo, insto<br />
*circumstantes, -ium m.i.homines qui astant<br />
circumveho, -xi, -ctum, -here i.q. circumago<br />
circumvenio, -i, -tum, -ire 1 i.q includo, circumdo a c.abl. b sine abl.2 i.q. irretio, capio, premo a c. abl.<br />
b sine abl.<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (44 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
circumvolo, -avi i.q. velociter circumvenio<br />
circumvolvo, -vi, -utum, -vere i.q. me circumvolvo = circumagor<br />
circus, -i m. i.q. corona<br />
® c(h)irot(h)eca /cirotica teutonice :der Handschuh;iunctura : chirothecam porrigere = alicui<br />
chirothecam obicere.<br />
cista, -æ i.q. capsa, arca<br />
cistula, -æ i.q. arcula<br />
‡citator, -is m. de iis commilitonibus qui alium in ius vocant<br />
citerior, -us i.q. propior<br />
citimus, -a, -um i.q. proximus<br />
cithara, -æ i.q. fides<br />
citharædus, -i i.q. fidicen<br />
cito, -avi i.q. velociter moveo, maturo, accelero 1 proprie 2 translate i.q. vexo<br />
citatus, -a, -um i.q. citus, velox<br />
citato i.q. cito<br />
citra 1 i.q. cis 2 i.q. ante 3 i.q. intra 4 i.q. præter<br />
citus, -a, -um i.q. celer, velox<br />
cito i.q. celeriter, mox<br />
civilis, -e i.q. civicus, ad cives pertinens, domesticus<br />
*civis, -is m. i.q. incola cum oppidæ tum totius terræ 1 de incolis oppidi, fere i.q. oppidanus 2 de incolis<br />
totius terræ, fere i.q. `concivis´.popularis<br />
civitas, -tis de iis qui urbem incolunt i.q.cives 2 i.q. urbs<br />
® civitatula < civitas minora Gertz M II, 471, 25<br />
*clades, -is 1 i.q. calamitas 2 de calamitate in bello vel simultatibus accepta, cum de singulorum cæde<br />
pernicieque tum de multorum strage<br />
clam i.q. occulte, nullo sciente 1 adv. 2 præp. c. abl. 68, 39<br />
® clamis vide chlamys Gertz S<br />
clamito, -avi i.q. valde clamo<br />
clamo, -avi i.q. vociferor, magna voce dico<br />
clamor, -is i.q. vociferatio<br />
® clanculum adv. = clam / præp.+acc. ; clanculo adv Gertz M in clanculo = clam<br />
clandestinus, -a, -um i.q. occultus, secretus<br />
clango, ere i.q. cano<br />
clareo, -ui, -ere 1 i.q. liqueo, appareo 2 i.q. insignis sum<br />
claresco, -ui, -escere 1 i.q. manifestus fio 2 i.q.insignis fio<br />
® clarificare = clarum reddere Gertz S<br />
*claritas, -tis 1 proprie i.q. lux 2 translate i.q. splendor, fama, gloria<br />
claritudo, -inis i.q. nobilitas, gloria 1 c.gen.2 sine gen.<br />
*clarus, -a, -um 1 i.q. lucens, lucidus, perspicuus 2 de sono 3 i.q. nobilis, insignis a c. abl. b sine abl.<br />
clare i.q. plane, aperte<br />
® classica (sc.tuba/ bucina) > classicâ inflare<br />
classicum, -i (sc.signum) i.q. signum lituo datum ; vide lituus<br />
*classis, -is i. multitudo navium;iuncturæ notabiliores 1 nominales a c.adi. b.c.gen. poss. c c.gen.<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (45 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
qualitatis 2 verbales a nom. b acc. c abl. d dat. e in classem sociant 377, 11<br />
claudicatio, -nis i.q. actio claudicandi<br />
claudico, -avi 1 proprie i.q. claudus sum 2 translate i.q. vacillo, laboro a c.abl. b sine abl.<br />
claudo, -si, -sum, -dere 1 i.q. obsero a c.abl. b sine abl. 2 i.q. circumdo, includo b.c. abl. c c. intra d c.in<br />
3 i.q. definio, comprehendo; Gertz M iunctura: claudere diem ultimum vel extremum = mori<br />
claustra, -orum 1 i.q. instrumentum claudendi, sera a proprie b translate 2 metonym, in versu i.q. arca 3<br />
fere i.q. vinculum<br />
® claustrales qui in claustro habitant Gertz S 320, 3; Gertz M iunctura: claustralis quietis terra =<br />
residens in claustro quietis<br />
® claustralia lora = vincula<br />
® claustrum = monasterium Gertz S<br />
clausula, -æ i.q. exitus, finis orationis<br />
® clausura > claustrali clausura Gertz S 320, 4, firmis clausuris signari 332, 9 ; Gertz M clausura =<br />
proprie claustrum I, 219, 9; clausura = ponticulus versatilis Gertz M II, 120, 1 nota<br />
clava, -æ i.q. ramus ad feriendum aptus 1 generatim 2 speciatim de malleo Thor dei<br />
® clavis (sc.portae) Gertz M II, 225, 18 contemptus clavium i.e.auctoritatis papalis<br />
clavus, -i m. 1 i.quo aliquid figitur, uncus 2 i.q. navis gubernaculum<br />
® cleinodium nomen latinizatum(< mhd.kleinõt < klein RH) = res pretiosa Gertz M<br />
clemens, -tis i.q. lenis, mitis cum de personis tum de rebus1 abs. 2 c. dat.<br />
clementer i.q. leniter, benvole<br />
clementia, -æ i.q. lenitas<br />
® clenodium vide cleinodium<br />
clepsydra, -æ i.q. horologium e quo aqua stillat ;hic scriptum est clepsedra/clapsedra i. ducillus quo<br />
dolium clauditur = obturaculum (< obturare)RH-Blatt- Gertz.<br />
clericalis, -e i.q. ad clericum pertinens<br />
® clericatura = curatio et administratio res divinas spectantes Gertz M. II, 269, 7 et 19 RH<br />
clerici, -orum nonnisi substantive de eorum ordine qui sacris præsunt<br />
clerus, -i i.q. clerici; Gertz M clerus = collect.: ordo clericorum<br />
® clibanus quodam modo = sartago; Gertz S 318, 19 in clibanum intrare ;= furnus<br />
clientela, -æ 1 i.q. comitatus a de iis qui regem vel regulum sequuntur corporisque eius custodes sunt<br />
(lingua nostra `hird´) b de comitatu aliorum nobilium 2 i.q. usus, familiaritas<br />
® clientes = ministri, satellites<br />
clima, -tis i.q. cælum 2 i.q. regiones mundi<br />
clipeolum, -i (< clipeum RH) i.q. parvus clipeus<br />
*clipeus, -i i.q. scutum, parma 2 translate i.q. præsidium 3 metnym. de eo qui clipeum gerit, de satellite<br />
clivus, -i i.q. fastigium, collis 1 c.gen.2 sine gen.<br />
cloaca, -æ i.q. canalis, fusorium; Gertz M I, 249, 22 = latrina<br />
clunes, -ium i.q. nates `danice bagdelen ´; teutonice: das Gesäß; clunes pl.= teutonice der Steiß<br />
® coabbas Gertz M II, 211, 24 = ab abbate secundus RH<br />
® coalere =coalescere Gertz S 66, 11<br />
coactio, -nis i.q. necessitas, vis, coercitio 1 nude 2 c.gen.<br />
coactus, -us 1 i.q. vis illata, impulsus 2 i.q. condensatio, conclusio<br />
® coadiutor = adiutor Gertz M<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (46 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
® coadunare = adunare<br />
® coagitare i.e. cribro agitare RH<br />
coæquo, -avi i.q. æquum facio, æquo<br />
coævus, -a, -um æqualis, eiusdem ætatis 1 c.dat. 2 sine dat.<br />
coagmentum, -i i.q. coagmentatio, congestio<br />
coalesco, -ui, -itum, -escere i.q. cresco (in unum)<br />
coapto, -avi i.q. apto, adapto; Gertz M = similia exempla addo II, 270, 5 RH<br />
coaresco, -ui, -escere i.q. aresco, arefio<br />
® coarcere = coercere Gertz S appendix 2, 6<br />
coarguo, -i, -ere 1 i.q. repudio, improbo, reprehendo 2 i.q. demonstro<br />
coarto, -avi i.q. artum facio, arto 1 proprie 2 translate i.q. obscuro<br />
® coaugere = amplificare RH, Gertz M I, 120, 16<br />
coctilis, -e i.q. coctus<br />
codex, -icis i.q. liber<br />
cæmeterium, -i i.q. locus cadaveribus destinatus<br />
cænobium, -i i.q. monasterium<br />
® coemptio = emptio RH; Gertz M: = effectio emptionis<br />
coeo, -ii, -itum, -ire 1 i.q. convenio, concurro a nude b c. in ;translate fere i.q. consentio c c.ad d c. acc. e<br />
c.dat. (fere i.q. me alicui adiungo) 2 i.q. respondeo, congruo<br />
cæpi, isse i.q. initium feci, incepi I trans. A active 1 c. acc. 2 c. inf. act.3 c. inf. pass.B passive abl. abs.II<br />
intrans A abs. B c.adv. i.q. dicere cæpi C c. ab 63, 4<br />
cæptus, -a, -um i. initiatus<br />
*cæptum i.q, inceptum, propositum<br />
® coangustare Gertz M II, 402, 17 = artius coire RH<br />
® coepiscopus = qui similiter episcopus est<br />
coerceo, -ui, -itum, -ere 1 i.q. includo, impedio 2 i.q. cohibeo, supprimo, comprimo a c.abl. b sine abl. 3<br />
i-q. castigo, punio<br />
cætus, -us i.q. conventus, numerus 529, 22 syn. concilium, lingua nostra `landemode´<br />
® coëternus =æternitate similis Gertz S 86, 15<br />
® coëvus, æqualis, eiusdem ætatis Gertz S 300, 12<br />
cogitatio, -nis i.q. actio cogitandi, meditatio<br />
cogito, -avi i.q. cogitatione comprehendo, in animo habeo, meditor 1 c.acc. 2 c.quæstione indirecta 3<br />
nude 4 c. inf. 5 c.de ; Gertz M cogitare ut = in animo habere RH<br />
cogitatus, -a, -um i.q.propositus<br />
cogitata, -orum i.q. sententia<br />
cognatio, -nis i.q.propinquitas quæ ex sanguine pendet syn. propinquitas<br />
cognatus, -a, -um i.q.cognatione iunctus, consanguineus 2 subst.<br />
cognitio, -nis 1 i.q. actio cognoscendi, notitia, scientia a c. gen.b sine gen. 2 i.q. inquisitio (sensu<br />
judiciali)<br />
cognitor, -is i.q. defensor, vindex<br />
cognitrix, -cis de ea quæ cognoscit, intelligit<br />
cognomen, -inis i.q. agnomen, nomen quod alii nomeni additur 1 c. gen. definitivo 2 sine gen.<br />
*cognomentum, -i i.q. cognomen 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (47 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
cognomino, -avi i.q. cognomine appello, orno; c. duobus acc. (sive nom.)<br />
*cognosco, -novi, -nitum, -noscere I i.q. nosco A abs.. B c.acc. 1 simpl. i.q. cum aliqua concumbo 128, 8<br />
2 c.duobus acc. (nom.) 3 c. abl.instr.4 c. per 5 c. ab 6 c. ex C c. acc. (nom.)c. inf. 1 nude 2 c.abl.instr. 3<br />
ex aliquo (aliqua re) D c.quæstione indirecta E c.de F c. quod II i.q. agnosco III i.q. examino, inquiro,<br />
scrutor<br />
cognitus, -a, um i.q. agnitus<br />
*cogo, -egi, -actum, -gere I i.q. colligo II i.q. necessitatem affero, compello A abs.B c.acc. 1 nude 2 c.<br />
inf.a active b passive 3 c. in 4 c.ad<br />
cohærentia, -æ i.q. connexio<br />
cohæreo, -si, -sum, -rere i.q. coniunctus sum 1 proprie a c.dat. b c.cum c. abs. d c.abl. instr. 2 translate a<br />
c. dat. b abs.<br />
® cohabitatio = habitatio cum turpitudine fit RH; Gertz M = cohabitator II, 461, 2<br />
cohibeo, -ui, -itum, -ere i.q. coerceo, retineo, comprimo 1 c. abl. instr. 2 sine abl. (fere i.q. claudo 58, 2<br />
3 c. intra 4 c. citra 5 c. ab<br />
cohors, -tis 1 de parte exercitus, i.q. numerus militum, manus a generatim 2 speciatim de comitatu regio<br />
2 i.q. exercitus agmen<br />
cohortatio, -nis i actio hortandi, monendi<br />
cohortor, -atus sum i.q. hortor, admoneo<br />
coitus, -us i.q.concubitus<br />
colaphus, -i m. i.q. ictus manu inflictus<br />
colectio, -nis i.q. conventus, actio conveniendi<br />
collabor, -psus sum i.q. labor, cado, concido1 proprie a de hominibus b de rebus2 translate i.q. frangor,<br />
dilabor<br />
® collaborare =coniunctim laborareRH<br />
collactaneus, -a, -um i. eodem lacte nutritus<br />
collacteus, -a i.q. collactaneus 1 m. a c.gen. b sine gen. 2 f.<br />
‡collambo, -i, -ere i.q. lambo<br />
‡collateralis, -e i.q. iuxta positus Gertz S = socius, familiaris<br />
collatio, -nis actio conferendi 1 de tributo b speciatim de multa ob expeditionis desertionem irrogata<br />
(nostra lingua `ledingsbøde´) 2 de titulo 349, 13<br />
collaudo, -avi i.q. valde laudo, probo<br />
® collecta : 1 oratio a clerico principali omnium nomine pronuntiata Gertz S 318, 2 2: collectio pecuniæ<br />
ad donum votivum destinatæ ibidem 439, 18<br />
colectio, -nis i.q. conventus, actio conveniendi<br />
collega, -æ m. i.q. socius 1c.gen 2 nude.<br />
collegium, -i I i.q. societasA c.gen.1 hominum 2 rerum B sine gen. II de iis qui conjuncti sunt i.q.<br />
conventus, ordo<br />
collibet, -uit, -itum, -ere i.q. libet, gratum est c acc. c. inf./ c.inf.<br />
collibro, -avi i.q. libro<br />
collido, -si, -sum, -ere i.q. frango<br />
‡colligamentum, -i i.q. colligatio<br />
colligo, -avi i.q. connecto, coniungo 1 proprie 2 translate: 23, 30, 519, 32<br />
colligo, -legi, -lectum, -ligere 1 i.q. comprimo 2 i.q. confero, congero, conquiro 3 i.q. percipio, intellego<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (48 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
a c.acc.. b c. acc.c.inf. 4 i.q. nanciscor 5 i.q. accipio, excipio 6 i.q reficio; Gertz M = ad se recipere, = se<br />
intra se colligere i.e. mores suos mutareRH<br />
‡collimatus, -a, -um i.q. limatus, acutus<br />
® collingere = lingo, -linxi, -linctum, -ere : canes carnem collingent et devorant RH;teutonice :lecken<br />
collis, -is m. i.q. locus editus1 natura factus 2 manu factus i.q. tumulus<br />
collisio, -nis i.q. contusio;Georges : velut fluctibus turbulentis<br />
colloco, -avi i.q. loco, pono, statuo 1 homines 2 res<br />
collocutio, -nis i.q. actio colloquendi, colloquium, sermo<br />
® collustrare = inquirere in + acc.<br />
colocutor, -is de eo qui cum aliquo colloquitur<br />
colloquium, -i i.q. collocutio 1 generatim a c.gen obi.b sine gen.obi. 2 speciatim t.t. de contione<br />
primorum i.q. danice `huskarlestefne ´<br />
colloquor, -cutus sum, -qui i.q. cum aliquo loquor<br />
colluceo, -xi, -cere i.q. luceo<br />
colluctatio, -nis i.q. actio colluctandi, lucta<br />
colluctor, -atus sum i.q. luctor<br />
collum, -i i.q. cervix 1 proprie 2 in imagine<br />
collusor, -is i.q qui cum aliquo alea ludit<br />
‡collustratio, -nis i.q. actio collustrandi, indagatio, perscrutatio<br />
collustro, -avi i.q. inspicio, cicumspicio<br />
colluvies, -i i.q. limus, lutum<br />
colluvio, -nis 1 i.q. confluentia 2 i.q. turba, perturbatio 3 translate i.q. fæx, sentina<br />
colo, -colui, -cultum, -colere 1 i.q. incolo, inhabito 2 i.q. tracto, amplector, accipio a homines b res (hic<br />
illic vergit in notionem exercendi c.acc.3 i.q. veneror, diligo, laudo a homines b res c.acc.4 i.q. orno,<br />
instruo a homines b res 5 i.q. induo 6 i.q. celebro<br />
® colonus agricola qui decumas reddit patrono. Gertz S 244, 26<br />
® colorare = ornare RH<br />
cultus, -a, -um 1 i.q. bene curatus, tractatus a in agricultura: adi et subst.b de equorum ungulis2 de<br />
vita, victu, cultu3 i.q. ornatus<br />
culte i. ornate(nonnisi comp.)<br />
color, -is 1 sensu strictiore de qualitate rei exteriore lucis repercussu producta 2 sensu latiore de forma et<br />
facie<br />
coloro, -avi nonnisi translate i.q. exorno, occulo, velo<br />
coluber, -ri m. [ad colubra trahi possunt e, g. 242, 4.] i.q. serpens<br />
colubra, -æ i.q. serpens<br />
® columbinus (columbini = columbae quae adhuc pulli sunt) = pius ut columbae sunt RH<br />
columen, -inis 1 i.q. firmitas (de rebus)2 metonym. de hominibus i.q. præsidium, caput, decus a de<br />
singulis b de tota stirpe regia<br />
columna, -æ i.q. fulcimentum, pilus erectus (in architectura)<br />
colus, -i ;m.sive f. i. instrumentum lanificii. Danice Rokken`sive tråden<br />
coma, -æ de capillis capitis 1 humani a sing. b plur.2 equini<br />
combibo, -i, -ere i.q. bibo, poto<br />
® combinare = conectere RH<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (49 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
comburo, -ssi, -stum, -ere i.q. igni consumo<br />
comedo, -di, -sum, -dere i.q. manduco, devoro<br />
*comes, -itis g.c. I de hominibus (nusquam i.q. vox francogall. "comte" A proprie de iis qui in itinere,<br />
expeditione, venatione sim. cum aliquo proficiscuntur, prævalente sensu motus 1 generatim2 speciatim<br />
de iis qui regem sive regis filium (filiam) sequuntur B translate et latiore sensu de iis qui cum aliquo<br />
artius coniuncti sunt, prævalent status notione, fere i.q. assecula, socius, amicus (nostra lingua `hirdmand<br />
´) 1 regis sive regis filii 2 episcopi 3 schismaticarum partium 435, 18 ;structuræ 1 nominales:accedit<br />
gen. eius rei in qua aliquis aliquem sequitur II de aliis e.g. 74, 32<br />
® comestibilia = victualia Gertz M<br />
® comestio = cena<br />
comis, -e de urbanitate 1: morum, fere i.q. nobilis 2 sermonis<br />
comiter ad 1 (comis)140, 16 ad 2 240, 11<br />
® comitiva, -ae (sc.dignitas) = comitatus<br />
commissabundus, -a, -um de eo qui convivio interest<br />
commisatio, -nis actio commissandi vel epulandi, epulum, convivium<br />
comitas, -tis i.q.affabilitas, urbanitas, elegantia 1 de moribus a generatim b speciatim de aulico ritu<br />
`høflig, høvisk´2 de sermone<br />
comitatus, -us 1 i.q. actio comitandi a de hominibus b de navibus2 i.q.numerus, multitudo eorum qui<br />
comitantur (lingua nostra `hird´); Vide etiam antrustiones, trustes, vassus (> Vasal) b de navibus; syn.<br />
clientela, commilitium, contubernium<br />
comitor.-atus sum, -ari I i.q. aliquem sequor cum proprie tum translate A homines 1 proprie i.q vestigiis<br />
alicuius itinerantis, fugientis, militantis -et regis et aliorum- insisto 2 translate et latiore sensu a<br />
morientem sequor b vanescente motionis sensu B res mobiles II i.q. post aliquid venio (temporaliter)<br />
comitatus, -a, -um sensu passivo 1 pos. 2 comp.a nude e.g. 36, 30 b c.abl. differentiæ 458, 1 c c.abl.<br />
instr. 441, 22<br />
commaculo, -avi i.q. vitio afficio, inquino<br />
commanduco, -avi i.q. manduco, devoro<br />
*commeatus, -us i.q. victus, alimentum (6 loci in sing., alii in plur.)<br />
commemini, -isse i.q. memini<br />
®commemoro = dicere Saxo et Gertz S 84, 7, = reminisci ibidem 327, 26; Gertz M : mentionem<br />
facereRH; Gertz M = suadere?<br />
® commemoratio = memoria Gertz S 369, 22<br />
commendabilis, -e i.q. aptus ad commendandum, gratus, acceptus<br />
® commendaticius> commendaticiae sc. litterae = epistula suasoriaRH<br />
commendatio, -nis: actus commendandi, laudandi, probatio<br />
commendo, -avi 1 i.q. trado, relinquo 2 i.q. gratum facio 3 i.q orno a c.abl. b sine abl., = laudare 194,<br />
24; Gertz M :commendare scripto = notare; = tradere memoriae ; memoriae commedare = reminisci<br />
® commentator = commentor Gertz S 379, 14 et Georges.<br />
commentum, -i i.q. figmentum, dolosum consilium, dolus 1 c.gen. a rei b personæ 2 sine gen.; Gertz M<br />
II, 458, 20, nota : opinata commenta philosophorum poetarumque i.e. famosa et celebria scripta<br />
commeo, -avi 1 i.q. ambulo, proficiscor (præs. part. i.q. viator 7, 15) 2 i.q. abeo<br />
commercium nonnisi translate de quavis societate et communitate (de certo maiorum ritu quo<br />
insolubile amicitiæ fædus componitur 23, 29); Gertz M II, 168, 17 commercia meritorum = officia<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (50 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
gratuita = non aere partus RH, Georges<br />
® commestibilia vide comestibilia<br />
commetior, -nsus sum, -iri i.q.metior<br />
commiles, -itis i.q. commilito<br />
commilitium, -i 1 proprie i.q. actio commilitandi, communis militia 2 metonym. de iis qui commilitant<br />
(hic illic de commitatu regis `hird´)<br />
commilito, -nis 1 sensu latiore de eo qui cum alio militiam facit, de socio 2 sensu strictiore de eo qui in<br />
regis militia sive comitatu stipendia meret (lingua nostra `hirdmand´) a speciatim in lege castrensi 294,<br />
14 b sensu latiore<br />
comminatio, -nis actio minandi, mina 1 c. gen. obi. 2 nude<br />
comminiscor, -mentus sum, -minisci i.q. excogito<br />
comminor, -atus sum, -ari i.q. minor 1 c acc rei 2 c.dat personæ<br />
comminuo, -i, -tum, -ere i.q. frango, disicio<br />
comminus 1 sensu strictiore a i.q. manu ad manum (de verbis pugnandi) b i.q. in pugna quæ manu ad<br />
manum pugnatur 2 sensu latiore de qualibet propinquitate a c. verbis transitivis b c. verbis intransitivis c<br />
i.q. e propinquo (danice `nærkamp´)<br />
*committo, -si, -ssum, -ttere de actione conferendi, dandi, tradendi 2 de actione coniungendi 3 de<br />
qualibet actione i.q. facio, efficio a generatim b speciatim i.q. pecco<br />
® commissarius = ad inspiciendum deputatus Gertz M II, 312, 13;316, 20<br />
commissum, -i 1 fere i.q.secretum, arcanum 2 a i.q. scelus b i.q.peccatum<br />
® commissura = iunctura<br />
commoditas, -tis 1 i.q. utilitas 2 de recto rerum statu<br />
commodo, -avi1 i.q. do, præbeo 2 i.q. apto<br />
commodus, -a, -um i.q. aptus, facilis, idoneus 1 c.dat 2 sine dat<br />
commodum 1 i.q. utilitas, emolumentum 2 periphrastice c.gen rei commode gerendæ<br />
commode 1 i.q. utiliter, cum effectu 2 i.q. facile, suaviter<br />
commolo, -ui, -itum, -ere i.fricando contero; Gertz M farinam commolere I, 248, 11<br />
® commonachus = qui etiam monachus est<br />
commoneo, -ui, -itum, -ere i.q admoneo, incito<br />
commorior, -uus sum, -i i. cum aliquo morior<br />
commoror.-atus sum, -ari i. exspecto, moror cum aliquo<br />
commotio, -nis i.q. affectus, concitatio, perturbatio<br />
commoveo, -vi, -tum, -vere i.q.afficio, impello<br />
communico, -avi 1 trans. i.q.comunem habeo a abs. i.q. partior b c.dat.( Gertz M : communicare alicui<br />
= commercium alcui esse c accedit cum 2 intrans.a c. dat. etabl. i.q. participo b sine abl i.q commercium<br />
habeo, coniungor; Gertz M communicare = in commune persolvere; Gertz M = dicere ;RH = dare I,<br />
243, 5;II, 42, 18 : communicare = sacramentum/sacramenta accipere<br />
communio, -vi, -tum, -re i.q. munimine firmo, tutor, defendo 481, 27<br />
communio, -nis i. coniunctio, status communis 2 c.gen. a animantium quibus aliquid communicatur b b<br />
rei participandæ ; communio = eucharistia Gertz S 117, 16<br />
*communis, -e I adi A de iis rebus quæ duorum trium, plurium sunt (hic illic accedit `omnium´ nonnisi<br />
iuncturæ notabiliores afferuntur 1 generatim 2 speciatim 277, 35 silvas (danice àlmenning skogh´) B i.q.<br />
par C i.q. humilis, simplex D c. nota vituperationis i.q. immundus, inquinatus II subst. i.q. in omnium<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (51 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
notitiam, possessionem B c. aliis verbis i.q. publice; Gertz M I, 120, 19 communia = silvarum et<br />
nemorum regiones publicae factae sunt<br />
communiter 2 de actione a compluribus (insimul) facienda vel facta; Gertz M = plerumque<br />
communitas, -tis i.q. consensio; = civitas /commune Gertz S 415, 4; Gertz M = totum vulgus I, 301, 16<br />
commuto, -avi i. mutando acquiro<br />
como, -psi, -ptum i.q. orno<br />
comptus, -a, -um i. ornatus<br />
compactilis, -e i. duabus e partibus compositus 517.18 (de ligno in duas partes diviso quæ rursum<br />
compositæ agnitionem efficiunt)<br />
compages, -is f.1 de rebus(cum humanis corporibus tum aliis) compactis, coactis, nexis (spectat vel ad<br />
actionem compingendi vel ad statum eius quod compactum est: a c. gen b abs. 2 de; Gertz M II, 25, 20<br />
=corporis figura; Gertz M I, 421, 15 compages (plur.) navis solvuntur.<br />
® compaginatio = coniunctio Gertz M, RH<br />
compagino, -avi i arte compono Gertz M I, 366, 3 pons ex lignis compaginatis<br />
compago, -inis f.i.q. compages<br />
compar, -is i.q. par, æqualis 1 adi. 2 subst.<br />
comparatio, -nis i. actio comparandi, conferendi 1 c gen rei quæ comparationis causa spectatur2 c gen.<br />
spectantis<br />
compareo, -ui, -ere i. appareo; Gertz M = in iudicium venire II, 220, 17<br />
comparo, -avi 1 i.q. acquiro a: c. acc, b c.acc.et abl pretii 2 i.q. paro, struo<br />
compassio, -nis i.q. misericordia, dolorum societas<br />
compatior, -ssus sum, -ti i.cum aliquo patior, miserior; Gertz M (superlat.) compatientissimus<br />
® compatriota = homo noster<br />
compedio, -ivi, -tum, -re i.(pedibus) vincio<br />
*compello, -puli, -pulsum, -pellere Gertz M = cogere1 c. obiecto et inf. (sæpe accedit abl. instr.) 2<br />
omisso inf. a c.abl. b c.in c c.ad 3 omisso obi 4 omisso et obi et inf. 387, 18<br />
compello, -avi, -atum, -are i.q. alloquor<br />
compendiarius, -a, -um i.q. brevior<br />
® compendiose = breviter ; compendiosior = brevior Gertz M<br />
compendium, -i 1 de quolibet lucro, emolumentum, termino 2 de via breviore sive de actione viæ<br />
abbreviandæ a c.gen. b sine gen. 3 periphrastice de re parva<br />
compensatio, -nis de præmio divino 265, 28<br />
compenso, -avi i. invicem do, infligo; = pendere Gertz S 303, 15<br />
*comperio, -i, -tum, -ire i.q. audio, cognosco 1 c.acc. 2 c. duobus acc. 3 c. acc. c inf. (nom c. inf 430, 36<br />
4 c. quæstione indirecta; Gertz M comperire = sentire II, 44, 16<br />
compertus, -a, -um i.q. notus 1 de homine 2 impersonaliter a compertum est b compertum habeo c.<br />
acc. 112, 25 c.accc. inf.106, 34<br />
‡compertio, -nis i.q. cognitio, experientia<br />
‡compertio, -vi, -tum, -re i. participem reddo<br />
compedes, -um f.i.impedimenta quibus pedes alligantur<br />
compesco, -ui, -, ere i.q. cohibeo, coerceo<br />
competitor, -is de iis qui eandem rem petunt 1 de procis 2 de regni æmulis<br />
competo, -ere nonnisi intrans., tertia pers. i.q. congruit, convenit, decet, pertinet ad ;1 c.dat. 2 sine dat.;<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (52 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
Gertz M I, 80, 10 + dat = tribuenda est indulgentia<br />
competens, -tis, aptus, conveniens, proprius 1 c. dat. 2 sine dat.<br />
competenter i. convenienter, congruenter<br />
® compilare Gertz M falsa compilare = falsa corripere II, 391, 18<br />
compingo, -pegi, -pactum, -pingere i.q. coniungo, formo, efficio 1 rem corpoream 2 cum rebus<br />
incorporeis speciatim i.q. compono, scribo<br />
complaceo, -ere i.q. placeo; complacita = complacentia Gertz S 92, 3 ;= arbitrium ®<br />
complacitus, -a, um de iis rebus quæ delectant, placent 1 adi. 2 subst.<br />
complaco, -avi i.q. placo<br />
complano, avi i. planum reddo<br />
*complector, -xus sum, -cti I vi propria retenta i.q. manus, lacertos, pedes circumdo A pro obi. homines<br />
humanique corporis partes (sæpe de concubitu) B pro obi. res1 c acc.II vi propia exstincta A pro obi.<br />
homines 1 c.acc.i.q. eligo, præfero 2 c.acc. et abl. a de matrimonio sim. b de qualibet coniunctione B pro<br />
obi res 1 c.acc.a contineo, includo b litteris, verbis digero c mihi ascisco, coniungo, eligo 2 c. acc. et abl.<br />
i.q.comprehendo (sæpe periphrastice) a occupo locum, circumdo rem aliqua re :pro obi locus b litteris,<br />
verbis digero c: arte, arteficio fingo d: animi facultatibus comprehendo nota i.q. intelligo, percipio 115,<br />
40 350, 15<br />
complementum, -i i. actio complendi, operandi (periphrastice)<br />
compleo, -vi, -tum, -re 1 i.q. plenum reddo a c.acc. b c.acc. et abl. 2 i.q. ad finem perduco, solvo a c.<br />
acc. b c acc. et abl. 3 i.q. perficio, exsequor ; completa = ultima precatio diurna ® completorium oratio<br />
ultima post vesperas Gertz S 402, 9<br />
complex, -icis 1 i.q. socius 2 i.q. sceleris consors<br />
complexio, -nis i. comprehensio; Gertz M corporis constitutio/valetudo<br />
complexus, -us i. actio complectendi, amplexus a de hominibus (sæpe de concubitu) b de rebus 2 de<br />
terræ ambitu, circuitu 3 i.q. multitudo, universitas 4 i.q. coniunctio<br />
® complices = socii; sceleris consortes Gertz M<br />
® complicium =participatio culpae / sceleris Gertz S 125, 14<br />
complico, -avi 1 proprie i.q. plicando compono, colligo 2 translate i.q.irretio<br />
® complodo-plosi, -plosum, -ere Gertz M manus complodere admiratione/laetitia/clamore<br />
*complures, -a i. nonnulli, multi 1 adi. 2 subst.<br />
compluries i. sæpius, frequenter<br />
complurimi, -æ, -a i. quam plurimi 257, 32<br />
complutus, -a, -um i. irrigatus<br />
compondero, -avi i.q. comparo, compono (diiudicationis causa)<br />
*compono, -sui, -situm, -nere I i.q. pono II i.q. facio A corporea 509, 4 epistolas B incorporea 1 c.abl.<br />
instr. 2 sine abl.instr.III i.q.dispono, digeroA proprie B translate 122, 2 IV i.q. apto, accommodo V de<br />
inimicis conciliandis 1 abs 2 c.acc.; Gertz M componere = satisfacere (poenas persolvere)<br />
® compositio = pactum Gertz S 195, 2; Gertz M = compensatio<br />
compositus, -a, -um 1 i.q. ordine dispositus, bene ordinatus a proprie b translate 157, 7 2 i.q, callidus<br />
a de hominibus b de rebus<br />
composite i.q. ordine<br />
comporto, -avi i.q. confero, colligo<br />
compos, -tis m.de eo qui alquid obtinuit, perfecit, habet (c.gen.)<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (53 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
compositio, -nis 1 i.q. institutum 2 i.q. pactio, placatio, conventio 3 de satisfactione quæ danice<br />
appellatur `mannebot 83, 14´<br />
*comprehendo, -di, -sum, -dere I i.q. prehendo A sensu strictiore i.q. arripio 1 homines a c.abl. b nude<br />
2 res B sensu latiore i.q. capio II i.q. cupio, appeto III i.q. intellego, percipio, perspicio A sine abl. B c.<br />
abl. IV i.q. exprimo, complector A proprie de pictore B translate<br />
comprenso, -avi i.q. comprehendo, capio<br />
comprimo, -pressi, -pressum, -primere 1 i.q. primo a c.abl. instr. b sine abl.instr. 2 i.q.opprimo,<br />
coerceo, cohibeo a c.abl. instr. b sine abl.instr.<br />
compressus, -a, -um i.q. pressus, clausus<br />
comprobo, -avi 1 i.q. probo, assentior 2 i.q. demonstro, confirmo a c.acc. b c duobus acc.<br />
® comprocurator qui etiam episcopi loco procurat<br />
® compulsare signa = tinnire Gertz S 350, 18<br />
compulsus, -us i.q. impulsus<br />
® compunctio = paenitentia Gertz S 232.9<br />
compungo, -xi, -ctum, -gere i.q. stimulo; compunctus = paenitens Gertz S 269, 21<br />
computo, -avi 1 i, q. numero a proprie b translate 2 i.q. enumero<br />
conamen, -inis 1 i.q. labor, contentio a abs b c gen subi c c. gen obi. 2 i.q. factum 3 i.q. pugna, certamen<br />
*conatus, -us I i.q. labor, contentio A c. gen. B sine gen.II i.q.actio conandi, tentandi A c.gen vel pron.<br />
poss. 1 hominum 2 rerum B c.gen.obi C sine gen.<br />
® concambium < cambiare < gr.: permutatioRH, Gertz M<br />
concavitas, -tis i.q. cavitas<br />
concavus, -a, -um i.q.cavus<br />
concedo, -ssi, -ssum, -dere I intrans.A proprie i.q. cedo, vado, confero me (sæpe de fugiendo) e.g. 68, 4<br />
1 de hominibus a c.acc. b: c. in c: c.ad d: c. adv. 2 de navibus 460, 9 B translate de commutatione 1 de<br />
hominibus i.q. venio 2 de rebus i.q. evenio, evado, fio C i.q. advenio, obvenio, obtingo D i.q. accedo,<br />
assentior II trans. i.q. do, permitto, largior A c.acc. 1 c. dat 9, 38 : expertoribus incolumitatem 2 sine<br />
dat. B c. duobus acc. sive nom. 1 c. dat 2 sine dat. C c.dat.c. inf. D c.acc.c.inf.1 c. dat. 2 sine dat<br />
concentor, -is de eo qui cum aliquo religiosum psallendi ritum peragit 460, 13<br />
concentus, -us 1 de vocibus avium 2 i.q carmen 3 de carmine chori religiosi<br />
conceptus, -us i.q. actio concipiendi<br />
concertator, -is de eo qui cum aliquo pignus ponit 247, 33<br />
concertans, -tis i.q. qui cum aliquo certat, adversarius<br />
concha, -æ i. scutra, catillus cibus continens 2 de testa, cui immittitur æs 161, 10 syn testæ<br />
conchyllium, -i i.q. concha, ostrea<br />
concido, -i, -ere 1 i.q. cado, decido a de hominibus b de rebus 2 i.q. interficior, cædor 3 i.q. commiuor<br />
concîdo, -di, -sum, -ere i.q. diffindo, descindo<br />
concieo, -vi, -tum, -ere 1 i.q. evoco 2 i.q. comparo, concilio<br />
concitus, -a, -um i.q. celer, velox 1de hominibus 2 de rebus<br />
conciliator, -is i.q. qui aliquid sibi parat<br />
concilio, -avi I i.q. iungo, , coniungo II i.q. amicum benevolum facio aliquem A pro subi. homines B pro<br />
subi. res III i.q. comparo, acquiro A pro subiecto animantes 1 c.dat. a pro obi. corporea b pro obi<br />
incorporea 2 sine dat. a c.abl.instr. B pro subiecto res 1 c.dat a pro obi.corporea b pro obi. incorporea 2<br />
sine dat..<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (54 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
concilium, -i i.q. conventus, cætus 1 generatim 2 speciatim a de terræ placitis sive contionibus b de<br />
placitis provincialibus (danice `hæreths thing´) c de conventu totius cleri (lingua nostra `landemode´) d<br />
de coloquio, quo rex commilitionibus ius dicere solebat (danice `huskarlestefne´)<br />
® concil(l)iabulum< concilliare Gertz S 105, 3 (congregatio)<br />
® concinnare = coniungere, praedicare Gertz S 151, 38<br />
concinnus, -a, -um 1 de hominibus i.q. insignis 2 de rebus i.q. dignus, elegans<br />
concino, -cinui, -centum, -cinere i.q. psallo<br />
concipio, -cepi, -ceptum, -cipere 1 de feminis i.q. comprehendo 2 i.q. facio 3 i.q. excogito 4 i.q. capio 5 i.<br />
q. suscipio, afficior a c. abl. causæ b c. ex c c. ob d sine significatione causæ<br />
concitatio, -nis i.q. commotio<br />
® concite = citato cursu Gertz S 107, 15<br />
concito, -avi I proprie i.q. celeriter moveo, incito A c abl. ; in imagine fere i.q. verto 189, 26 B sine abl.<br />
II translate A i.q. agito, excito, impello (pro obi. fere semper homines) sæpius passive1 c.abl.a solo b c.<br />
ad c c. in d c.adversum (fere i.q. infestum facio) 2 sine abl. a c.acc. solo b c. ad c c. in B i.q. conflo,<br />
efficio 1 c. abl. 2 sine abl.<br />
concitatus, -a, -um 1 i.q. turbatus, turbidus 2 i.q. magnus 3 i.q. acer, fervidus; fere i.q. gravis 527, 24<br />
notæ<br />
® concivis = qui mecum civis est<br />
conclamatio, -nis i.q. clamatio<br />
conclamo, -avi i.q. clamo<br />
*conclave, -is i.q. cubiculum<br />
concludo, -si, -sum, -dere I i.q. claudo, obsero II i.q. includo A homines1 c. abl. 2 sine abl. B res 1 c.abl.<br />
2 sine abl. III i.q. perficio; Gertz M cornuto sillogismo eos concludere<br />
conclusio, -nis i.q. inclusio (sensu pass.)<br />
concoquo, -xi, -ctum, -quere i.q. coquo<br />
® concordantiæ (maiores bibliæ) Gertz M II, 321, 27 = Konkordanz<br />
*concordia i. unanimitas, consensio 1 c gen. vel pron. poss. 2 sine gen.<br />
concordo, -avi i.q. consentio RH:1 intransitive : consentientes;2 transitive : convenit alicui cum aliquo;<br />
Gertz M: cantus concordatus est : cantus idem sonat in Dacia.II, 108, 14 RH<br />
concors, -dis i.q. consentiens, unanimus<br />
concorditer i.q. unanimiter<br />
concremo, -avi i.q. cremo<br />
concrepo, -ui, -are i.q. crepo, strepo; clara voce concinere Gertz S 156, h1<br />
concresco, -vi, -tum, -scere 1 i.q. conglacio 2 i.q. coalesco<br />
concretus, -a, -um i.q. obsitus<br />
concubina, -æ i.q. pelex<br />
‡concubinarius, -a, -um i.q. concubina natus<br />
concubinatus, -us i.q. consuetudo cum pelice concumbendi<br />
*concubitus, -us i.q. coitus 1 significatur is (ea) quocum(quacum) concubitus fit a per gen. b per adi. 2<br />
sine gen. vel adi.<br />
concubius, -a, -um de nocturno tempore (i. media nocte)<br />
® concupiscentia = cupiditas RH<br />
concupisco, -vi, -tum, -scere i.q. peto, appeto, cupio; concupiscentia = magna cupiditas Gertz S 95, 19<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (55 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
® concurrere assensu = assentiri Gertz M II, 261, 18<br />
concurro, -ri, -sum, -rere 1 i.q. coeo, convolo a abs.b c. ad c c. in d c.inf 2 i.q.confligo, congredior, certo<br />
a c.abl. b sine abl.<br />
concursus, -us 1 i.q. actio concurrendi 2 i.q. concursio 3 i.q. congressus, incursio, impetus<br />
concussio, -nis 1 proprie i.q. actio concutiendi 2 translate i.q. perturbatio<br />
concutio, -ssi, -ssum, -tere 1 i.q. commoveo a proprie b translate e. g. 55, 35 2 i.q. ango, terreo 3 i.q.<br />
conficio 37, 21<br />
concussus, -a, -um i.q. anxius<br />
® condam vide quondam<br />
® condecens = decens<br />
condecet, -ere i.q. decet<br />
condecoro, -avi i.q. decoro<br />
condemno, -avi, atum, -are i.q. capite condemno<br />
® condescendere i.e. alicui occurrere ad iuvandum<br />
*condicio, -nis I i.q. status, sors, qualitas A c. gen. vel pron. poss.1 hominum 2 rerum B c. adi.C nude II<br />
i.q. lex, pactio A c. gen. B sine gen III i.q. dicio; Gertz M I, 68, 14;II, 391, 21 = natura humana cfr.<br />
humanitatis consvetudo;= consvetudo; = dignitas I, 254, 5<br />
condico, -xi, -ctum, -cere 1 i.q. constituo a c.acc. b c. inf. c c. acc. c. inf d c. ut 2 i.q. assentior<br />
condictum, -i i.q. constitutum, conventum; Gertz M etiam pactum<br />
[condictio, -nis i.q. pactio 162, 13]<br />
condignus, -a, -um i.q. dignus, consentaneus<br />
condio, -vi, -tum, -re de cibo variis modis servandi<br />
conditor, -is i.q. auctor<br />
condo, -didi, -ditum, -dere 1 i.q. facio, fundo, instituo 2 i.q. compono 3 i.q. claudo, transigo 4 i.q.<br />
abscondo, tego<br />
condoleo, -ui, -ere i.q. doleo, mæreo 1 c.dat. 2 c.acc. c. inf.<br />
condono, -avi i.q. dono, do<br />
® conducibilis = utilis Gertz M<br />
conduco, -xi, -ctum, -cere 1 i.q. comparo 2 i.q. prosum, iuvo;Georges: conduco = mercede > miles qui<br />
mercede conductus est = mercenarius ; opp. loco = redimo : portorium/fundum/vectigalia locare pecuniâ/<br />
frumentô; Gertz M II, 130, 24 exponere in conductum<br />
conducticius, -a, -um i.q. conductus, mercenarius<br />
conductor, -is i.q. dux qui viam monstrat<br />
® conductus = comitatus<br />
condulus, -i m. 1 de medio digiti articulo 2 de qualibet iunctura<br />
® confabulor-atus sum, -ari: familiariter colloqui<br />
® confederare = fædere coniungere Gertz S 193, 8<br />
confectio, -nis i.q. apparatio 1 c.gen obi.2 nude<br />
confercio, -si, -tum, -cire i.q. compleo, impleo<br />
confertus, -a, -um 1 i.q. densus 2 i.q. plenus a abs.= incolis frequens b c. abl. c c.gen.<br />
confero, -tuli, -latum, -ferre I prævalente sensu congerendi A i.q. colligo, congero B i.q. committo C i.q.<br />
comparo, contendo 1 c.dat. 2 sine dat. D de sermone 1 i.q. discepto 2 pro obi. sermonem 429, 4 invicem<br />
II prævalente sensu afferendi A i.q. adduco 1 corporea 2 incorporea B i.q. do, præbeo, condono, concedo<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (56 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
1 corporea a c.dat. b dat. omisso c c. in 2 incorporea a c.dat. b c. ad c c. in C i.q. adhibeo, consumo, utor<br />
III confero me vel conferor i.q. eo, proficiscor 1 c. ad 2 c. in 3 eo loci 90, 38<br />
*confessio, -nis i.q. actio confitendi 1 generatim a c.gen.obi b c.gen poss. c sine gen. 2 speciatim de<br />
sacramento (lingua nostra `skriftemål´)<br />
confessor, -is de eo qui confitetur c.gen..obi.; Gertz M confessor =apud quem confitetur fidelis;<br />
confessores i.e. viri sancti sed non martyres II, 42, 8<br />
*confestim i.q. statim, continuo<br />
conficio, -feci, -fectum, -ficere I i.q. facio, perficio A proprie de corporeis B translate de incorporeis 1<br />
generatim 2 speciatim a de tempore i.q. dego b de spatio i.q. permetior, decurro II i.q. efficio, comparo<br />
III i.q. occido, interficio IV i.q. debilito, afficio; Gertz M II, 271, 20 conficere corpus Christi =<br />
consecrare hostiam<br />
® confidenter = animo fidenti<br />
® confidentia = fides<br />
confido, -sus sum, -dere 1 i.q. fido a c.dat. b c.acc. c. inf. 2 i.q. audeo (c.inf.)<br />
configo, -xi, -xum, -gere 1 i.q. figo 2 i.q. transfigo, transfodio a c.abl. b sine abl. 3 de equo calcando<br />
® configurare = conformare Gertz S 312, 18<br />
confingo, -nxi, -ctum, -ngere i.q. fingo 1 c. acc. 2 c. duobus acc.<br />
confictus i.q. falsus, commenticius<br />
confinis, -e 1 proprie i.q. vicinus, finitimus a c.dat b sine dat. 2 translate i.q. proximus<br />
confinium, - 1 sing.i.q. vicinitas 2 plur. i.q. regiones adiacentes, cicumiacentes; etiam plur.confinia<br />
confirmatio, -nis de littera curiæ confirmatoria 389, 20<br />
confirmo, -avi 1 i.q. firmo 2 i.q. ratum facio, sancio 3 i.q. probo 4 i.q.assevero, promitto (c.acc. c. inf.)<br />
117, 38; Gertz M confirmare sigillo aliquod donum<br />
*confiteor, -fessus sum, -fiteri 1 i.q. fateor a abs. b c.acc. c c.acc. c. inf. fere i.q. assero, dico : 550, 26 2<br />
i.q. ostendo, indico<br />
conflagro, -avi i.q. flagro, ardeo; Gertz M II, 199, 12: conflagrante animos malorum = inflammare<br />
® conflictatio =acies Gertz M II, 405, 29<br />
conflictus, -us i.q pugna, , prælium, certamen<br />
confligo, -xi, -ctum, -gere i.q. pugno, congredior 1 c.abl. 2 sine abl. b additur cum 97, 24<br />
conflo, -avi i.q. fabricor, facio 1 proprie 2 translate 4, 29<br />
confluo, -xi, -ere i.q. convenio, concurro, convergo<br />
confluus, -a, -um i.q. confluens<br />
confluxus, -us i.q. concursus<br />
confodio, -di, -ssum, -dere 1 i.q. perterebro, perforo 2 i.q. transfigo a c.abl. b sine abl.<br />
® conformare se = se in consvetudinem dare Gertz M II, 196, 6<br />
conformitas, -tis i.q. paritas, æqualitas<br />
conforto, -avi i.q. corroboro, firmum facio<br />
confoveo, -ere i.q. foveo, augeo<br />
confringo, -fregi, -fractum, -fringere i.q. frango, contundo<br />
confugio, -i, -ere i.q. perfugio, fugiens me confero 1 proprie 2 translate 243, 30<br />
confundo, -di, -sum, -ndere 1 i.q. commisceo 2 i.q. perturbo a proprie b translate (c.abl.) 114, 15 3 i.q.<br />
deformo, muto 4 i.q. aspernor 161, 31<br />
® confusibiliter = ignominiose Gertz M<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (57 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
confusus, -a, -um i.q. perturbatus<br />
confusio, -nis i.q. perturbatio, consternatio<br />
confuto, -avi i.q. refuto, confundo<br />
congaudeo, -ere i.q. gratulor, gaudeo ob aliqem rem<br />
congeries, -i 1 i.q. acervus a c.gen b sine gen. 2 i.q. moles 3 fere i.q. densitas 4 i.q. copia, vis<br />
congero, -ssi, -stum, -rere i.q. confero, in unum locum porto, coacervo<br />
congestus, -us i.q. acervus<br />
® congiarium sc.vas (< congius) = donum olei/vini/frumenti/salis populo datum<br />
® congirare = congyrare Gertz M funes in gyrum trahere<br />
conglobo, -avi i.q.adnecto, coniungo<br />
® conglomerare = cumulare Gertz S 116, 11<br />
congredior, -ssus sum, -di 1 i.q. confluo 2 i.q. confligo, pugno a c.abl. b sine abl.<br />
® congregatio (sc.sacra/monachorum/monialium (< sanctimonialis mulier = monacha)<br />
congressio, -nis i.q. conflictus, pugna<br />
congressus, -us i.q. congressio, pugna, impetus 1 c.gen. eius cum quo congressio fit 2 sine gen.<br />
congruo, -i, -ere 1 i.q.respondeo, consentio 2 i.q. convenio, aptus sum<br />
congruus, -a, -um i.q. debitus, iustus, dignus Gertz S 247, 16 = decens<br />
conicio, -ieci, -iectum 1 i.q. iacio a res b animantes 2 i.q. exstruo, conficio<br />
coniecto.-avi i.q. coniecturam facio, conicio, intellego 1 c.acc. 2 c.duobus acc. 3 c.acc. c.inf.<br />
coniectura, -æ 1 i.q. actio coniectandi a sine gen. b c.gen. obi 2 i.q. interpretatio a sine gen. b c.gen.obi.<br />
® coniubilare (concinere) Gertz S 150, 13<br />
coniugalis, -e i.q. ad coniugium pertinens<br />
® coniugatio qua homines coniuncti sunt<br />
*coniugium, -i 1 de connubio, de legitima consuetudine 1 c.gen. vel pron. poss.2 sine gen. 2 de coitu<br />
bestiarum<br />
coniunctim i.q. coniuncte, simul<br />
coniunctio, -nis 207, 38 de iis mediæ turmæ militibus qui in singulis ordinibus ultimo loco collocati<br />
proximi erant militibus alarum atque ita turmas coniungebant<br />
coniungo, -xi, -ctum, -gere i.q. adiungo<br />
coniunctus, -a, -um 1 i.q. finitimus, conterminus, vicinus a c.dat. b sine dat. 2 i.q. eiusdem temporis 3<br />
i.q. iunctus, connexus, consociatus 4 fere i.q. una cum 83, 29<br />
*coniunx, -iugis 1 m. i.q. maritus 2 f. i.q. uxor a c.gen. vel pron. poss. b sine gen. 3 plur. de marito et<br />
uxore<br />
coniuratio, -nis 1 i.q. actio conspirandi, coniurandi 2 i.q. convivium (lingua nostra `gilde´) 413, 1, 4133<br />
syn. sodalitas<br />
coniuro, -avi i. cum alio iuro, iusiurandum facio<br />
coniuratus, -i m. 1 subst. qui coniuravit 2 adi i.q. coniunctus 29, 20<br />
connecto, -xui, -xum, -ctere 1 i.q. coniungo c.dat. 191, 8 2 i.q. induo<br />
connitor, -sus sum, -ti 1 i.q. nitor, annitor, contendo 2 i.q. operam do, conor (c, inf.)<br />
conniventia, -æ i.q. assensio, approbatio 2 c gen.obi. i.q. potestas, copia<br />
conniveo, -ere 1 proprie i.q. oculos claudo 2 translate i.q. assentio, permitto<br />
connubium, -i i.q. coniugium, matrimonium 1 c.gen. vel pron.poss. 2 sine gen.<br />
*conor, -atus sum, -ari 1 i.q. contra aliquid nitor 2 i.q. tento, aggredior a c.acc. b c.inf.<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (58 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
® conquadratus = perfectus Gertz S 63, 13<br />
® conquassari Gertz M : naufragium facere<br />
conquassatio, -nis 1 i.q. concussio, labefactatio 2 i.q. dirutio<br />
conquassatus, -a, -um i.q. defectus, fractus, quassatus<br />
conqueror, -stus sum, -ri i.q. doleo, queror 1 c.acc. 2 c.ob 3 c.acc.c.inf.<br />
conquestor, -is de eo qui conqueritur, dolet<br />
conquiesco, -vi, -tum, -scere i.q. desino<br />
® conr > corr<br />
consæpio, -si, -tum, -ire i.q. circumdo, sæpio<br />
consæpta, -orum i.q. sæpta (de substantibus aquæ palis) 489, 14<br />
consalutatio, -nis i.q. salutatio<br />
consaluto, -avi i.q. saluto; fere i.q. valere iubeo 68, 8<br />
consanguineus, -a, -um 1 subst. i.q. propinquus 2 adi. de rebus ad consanguinitatem pertinentibus<br />
consanguinitas, -tis i.q.propinquitas, vinculum sanguinis<br />
*conscendo, -di, -sum, -dere i.q. ascendo 1 proprie 2 in imagine 34, 10<br />
conscientia, -æ 1 spectat ad societatem sceleris 2 de agnitione, cognitione (c.gen.obi.) 3 de conscientia<br />
sui<br />
conscindo, -di, -ssum, -ndere i.q. frango, scindo, rescindo<br />
conscisco, -vi, -tum, -scere i.q. adhibeo, impetro, comparo 1 corporea 2 incorporea a c.abl.instr.b sine<br />
abl.instr.<br />
*conscius, -a, -um I de hominibus A c.gen 1 de eo qui cum alio aliquid scit i.q. particeps 2 i.q. peritus 3 i.<br />
q. habens B nude i.q. socius II de rebus i.q. particeps, habens (c.gen.)<br />
conscribo, -psi, -ptum, -bere i.q. tracto 10, 16<br />
consecro, -avi 1 i.q. sacrum facio, dico 2 i.q. sancio 3 spectat ad canonizationem 5, 26, 289, 16 329, 31<br />
477, 18 4 i.q. inauguro<br />
consector, -atus sum, -ari 1 i.q. sequor 2 i.q. sector, amplector<br />
® consedêre > Vulg. una cum aliquo sedêre<br />
consenesco, -ui, -escere i.q. senesco, senex fio<br />
consensus, -us i.q. assensus, actio probandi 1 c.gen. 2 nude<br />
consentaneus, -a, -um 1 c.dat. i.q. aptus, congruus, conveniens, dignus a de hominibus b de rebus2 sine<br />
dat. i.q. similis<br />
consentio, -si, -sum, -tire 1 de hominibus i.q. concordo, idem sentio a abs.b c.dat.;c c.inf. d c.in 2 de<br />
rebus i.q. congruo; Gertz M consentire in aliquem = in matrimonium concedere I, 274, 16<br />
® consepelire una cum aliquo sepeliri<br />
consequor, -cutus sum, -qui 1 i.q. sequor, comitor a sensu locali c.acc. b translate 2 i.q. insequor,<br />
persequor 3 assequor<br />
consequens, -tis de eo qui deinceps sequitur, sequens 1 de tempore 2 de spatio<br />
consequenter i.q. continuo, confestim<br />
® consequentia Gertz M I, 80, 15 ne in posterum traheretur consequentia = quod in futurum sequitur<br />
consero, -sevi, -situm, -serere i.q. compleo, serendo tego 1 proprie 2 in imagine<br />
*consero, -ui, -tum, -ere 1 i.q. connecto a proprie; fere i.q. efficio :65, 13 b translate 283, 10 2 i.q.<br />
coniungo 3 i.q. committo<br />
consertus, -a, -um 1 i.q. connexus 2 i.q. densus, stipatus a sine abl.b c.abl.<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (59 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
consertio, -nis 1 i.q. connexio, densitas, frequentia a c.gen. b nude 2 i.q. actio conserendi, committendi<br />
conservo, -avi i.q. servo, tueor<br />
consessio, -nis de commilitonibus ad mensam una sedentibus i.q.. consessus 294, 1<br />
consessor, -is de eo qui ad mensam iuxta aliquem sedet<br />
consessus, -us 1 actio una sedendi 2 i.q. sedes<br />
consideo, -sedi, -sessum, -sidere i.q. una sedeo (imperfective) 1 de hominibus 463, 36 : consederunt 2 de<br />
rebus<br />
considens, -tis i.q. consessor<br />
consido, -sedi, -sessum, -sidere i.q. sido, ponor (perfective) 1 de animantibus a abs. b c.significatione<br />
loci<br />
® consideratio = deliberatio (salutis) Gertz M II, 189, 18<br />
considero, -avi 1 i.q. oculis video 2 i.q. cogito, reputo, perpendo a c.acc. b c.acc. c. inf. c c. quæstione<br />
indirecta<br />
considerate i.q. prudenter<br />
consigno, -avi i.q. signo, noto ; Gertz S 347, 8 ducto crucis signaculo consecrare<br />
® consiliarii = consilii auctores<br />
® consiliator = consiliariusRH<br />
consilior, -atus sum, -ari i.q. consulto, delibero<br />
*consilium, -i 1 i.q. actio consiliandi, consultatio2 de consiliantibus i.q. concilium 3 i.q. prudentia, ratio<br />
4 i.q. propositum, sententia aliis utenda a c. gen. obi. b sine gen obi.<br />
*consimilis, -e i.q. similis 1 c.dat. 2 sine dat.<br />
consisto, -stiti, -sistere 1 i.q. locum capio, sisto me : a abs. de consistendo ad pugnam b c. significatione<br />
loci 2 i.q. sto 3 i.q. gradum sisto a abs. b c.significatione loci 4 i.q. moror 5 i.q. consto in aliqua re,<br />
pendeo ex alqua re a c. in b c. ex 6 i.q. firmus sum, valeo 7 i.q. sum ; Gertz S 82 habitare.<br />
consobrinus, -a, -um i.q. filius ex sorore matris natus<br />
consocio, -avi i.q. communico, iungo<br />
® consodales = sodales<br />
® consolari reflexive Gertz M II, 421, 8;consolatorius-a, -um (tarde) = solacii plenus<br />
® consolidare = tutum reddere<br />
consono, -ui, -are i.q. consentio 412, 28<br />
consonus, -a, -um i.q. aptus, congruus, conveniens<br />
consors, -tis (genus commune) 1 i.q. socius, particeps c. gen.obi.2 nude Gertz S 112, 2 aves consortes<br />
sibi nidos requirant; Gertz M = compos (proprie: is penes quem summa imperii est)<br />
consortio, -nis i.q. communio c.gen obi.<br />
consortium, -i 1 i.q. consortio c.gen.obi.2 i.q. conventus, multitudo, numerus<br />
conspectio, -nis i.q. actio conspiciendi, intuendi, conspectus<br />
conspectus, -us i.q. aspectus (cum active tum passive) 1 c.gen 2 sine gen.<br />
conspergo, -si, -sum, -gere 1 proprie i.q. aspergo, (h)umecto 2 translate i.q. tego<br />
*conspicio, -spexi, -spectum, -spicere 1 i.q. video, conspicor a c.acc.; vergit in notionem cognoscendi<br />
209, 16 b c.duobus acc. (pasive c.duobus nom.) vergit in notionem habendi 267, 35 c c. acc. c.inf.<br />
(passive nom.c.inf.) 2 i.q. intellego c.acc.c.inf.<br />
conspectus, -a, -um 1 i.q. patens, apertus 2 i.q. insignis, nobilis a c.abl. b sine abl.<br />
conspicor, -atus sum i.cerno, conspicio, contemplor (ingressum actionis notat) 1 c.acc. vel simplici vel<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (60 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
duplici) 2 sequitur sequitur acc. c.inf.<br />
® conspiratus = coniuratus Gertz S 105, 10<br />
conspicuus, -a, -um1 quod conspici potest, visible est, apparet a abs.b c.dat. c c.acc. c.inf. 2 dignum<br />
quod conspiciatur, insigne, clarum a nude b c.abl.<br />
® conspirare sc. in aliquid malum; conspirati; conspiratores = coniurati<br />
conspiratio, -nis de coniuratione cum publica tum privata 1 nude 2 c.gen<br />
conspuo, -i, -tum, -ere 1 proprie i.q. spuo (c.obi rei vel hominis inquinati) 2 i.q. contemno, despicio<br />
constantia, -æ i.q. firmitas 1 de re diu durante 2 speciatim de animi firmitate, pertinacia (in bonam<br />
partem) a c.gen. b abs.<br />
consternatio, -æ i. seditio, tumultus (plebis)<br />
consternatus, -a, -um i.ad seditionem, tumultum incitatus, conturbatus<br />
consterno, -stravi, -stratum, sternere i.q. tego, compleo 1 c.acc. 2 c. acc. et abl.<br />
*constituo, -i, -tum, -ere I proprie i.q. pono, colloco (sensu locali); = committo proelium II in imagine<br />
A i.q. locum assigno B c. in (hic illic transit in notionem æstimandi) C c.abl. D i.q. creo, eligo (de<br />
magistratibus sim.) III translate A i.q. reddo, facio B i.q. decerno, determino, statuo 1 c.inf. 2 c.acc.c.inf.<br />
Gertz M = statuere 3 c.acc et gerund.4 c.acc. C alicui aliquod munus assigno<br />
constitutus, -a, -um i.q. positus (hic illic pro præs. part.verbi essendi)<br />
constitutio, -nis i. edictum<br />
*consto, -stiti, -staturus, -stare 1 i.q. firmus sum, nitor 2 i.q. valeo (de pretio) 3 i. compositus sum 4<br />
permaneo, duro, sto (hic illic vi copulæ) constat i. manifestum, certum, notum est 1 nude 2 c.acc.c. inf.<br />
constans, -tis i.q. firmus, incussus, non interruptus 1 proprie 2 de animi firmitate<br />
constanter 1 i.q. continenter, perpetuo, continuo 2 i.q, firmiter, intrepide, audacter 3 i.q. efficienter<br />
‡constramentum, -i i. constructæ virgis crates, quibus paludes consternuntur 385, 13<br />
constrictio, -nis de angustiis paulatim ortis 38, 25<br />
constringo, -nxi, -ctum, -ngere i.q. cogo, coerceo 1 c.acc. 2 c.acc. et abl.<br />
constrictus, -a, -um i. coactus, nodatus<br />
constructio, -nis i.exstructio, actio construendi<br />
construo, -xi, -ctum, -ere 1 proprie i.q. coacervo 2 i.q. ratione et consilio struo a i.q. ædifico, compono,<br />
erigo b i.q. colligo 3 translate i.q. in animo construo<br />
constupro, -avi, -atum i.q. stupro, vitio<br />
*(consuesco), -vi, -tum (-scere) 1 i.q. soleo 2 i.q. solebam (plusqupf. coniunctivus nusquam legitur)<br />
consuetus, -a, -um de iis quibus assuefacti sunt homines 1de hominibus 2 de rebus<br />
*consuetudo, -inis i.q. mos, institutum 1 c.gen. (ad moris qualitatem indicandam) 2 in universum nota<br />
oxymeron 413, 14<br />
® consules = qui in civitate burgimagistrum consilio iuvant.<br />
*consulo, -ui, -tum, -ere 1 i.q.delibero (abs.) 2 i.q. interogo a c.acc. b c.quæstione indirecta c c. præp. 3<br />
i.q. provideo, bonum facio a c.dat. b in commune (c.acc.c.inf.) 4 i.q. medior 5 i.q. tracto (c. in); Gertz M<br />
= decernere I, 290, 8; consulere alcui facere aliquid = hortari RH<br />
® consulto =eo consilio ut<br />
consultus, -a, -um i. bene provisus; Gertz M consultu alicuius = auctore/suasore aliquo<br />
consulte i. bono consilio, provide, bene<br />
consultum, -i 1 i.q. mandatum 2 i.q. consilium; ex consulto: i.q. sua sponte 394, 38<br />
consultatio, -nis i.q. actio consulendi, deliberatio<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (61 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
consulto, -avi, -atum i.q. interrogo, percontor 1 abs.2 c.acc. 3 c.quæstione indirecta<br />
consultor, -is de eo qui consilium petit<br />
‡consultorie i. interrogantis modo.<br />
‡consultus, -us i. consilium<br />
consummatio, -nis i. absolutio, perfectio<br />
consummo, -avi i. ad finem perduco, perficio; Gertz S 233, 2 = interficere<br />
consummatus, -a, -um i. perfectus, absolutus<br />
*consumo, -psi, -ptum I i.q. perdo, deleo A de igne fere i.q. comburo B i.q. tollo, interficio 1 homines a<br />
c.acc. et abl.b sine abl. 2 corporis partes 3 collectiva 4 incorporea 5 res II i.q. exhaurio, adhibendo<br />
sensim perdo A de pecunia B de alimentis C de tempore D de viribus i.q. graviter afficio<br />
consumptio i. actus consumendi, exhauriendi<br />
consumptor, -is de eo qui delet, interimit<br />
consuo, -ere i. suendo conecto<br />
consurgo, -rexi, -rectum, -gere i.q. assurgo, me erigo 1 de personis 2 de bestiis<br />
contabulo, -avi i. contigno, tabulatis instruo<br />
contactus, -us i.q. tactio, tractatio<br />
contagio, -nis i.q. inquinatio, maculatio, vitium 1 c.gen 2 nude<br />
contagium, -i i.q. infectio, maculatio 1 generatim a c.gen. b nude 2 speciatim de morbo<br />
contamino, -avi i.q. inquino, maculo, polluo<br />
contego, -xi, -ctum, -gere 1 proprie i.q. operio, tego a c.acc et abl. b c.acc. 2 translate i.q. colo, taceo<br />
contemno, -psi, -ptum, -nere i.q. aspernor, fastidio, repudio 1 c.acc. 2 c.inf.<br />
contemptus, -a, -um i.q. contemnendus, abiectus<br />
contempero, -avi i. commisceo (translate) 314, 14 nonnisi hic locus.<br />
contemplatio, -nis 1 proprie de oculorum actione videndi a abs b c.gen..2 translate de mentis actione<br />
respiciendi<br />
contemplator, -is de animo qui respicit<br />
contemplor, -atus sum, -ari 1 proprie .i.q. oculis conspicio a c.acc. b c. acc. c.inf. 2 in imagine de<br />
fortuna 518, 8 3 translate de mente i.q. animo conspicio, intellego a c.acc. b c.quæstione indirecta<br />
contemptibiliter i. viliter, leviter<br />
contemptor, -is de eo qui contemnit<br />
contemptrix de ea quæ contemnit, parvi æstimat<br />
*contemptus, -us 1 active i.q. affectus contemnentis vel actio contemnendi a abs.b c. gen. 2 passive i.q.<br />
condicio eius qui contemnitur<br />
contendo, -di, -tum, -dere 1 i.q. studeo, enitor, peto 2 deconcitato corporis motu i.q. propero a c. in b c.<br />
ad c. acc. d c. versus e c.post 3 i.q. affirmo, assevero, assero (c.acc.c. inf.); 115, 16 4 i.q. certo, dimico<br />
contentio, -nis 1 i.q. certamen, dimicatio a nude b c.gen 2 i.q. mentis intentio<br />
*contentus, -a, -um i.q. satiatus, satis habens 1 abs.2 c. quod 3 c.abl. 4 c. inf.<br />
contente i.q. acriter, studiose<br />
conterminus, -a, -um i.q, confinis vel propinquus<br />
contero, -trivi, -tritum, -terere i.q. deleo, deminuo; vide et tero<br />
conterraneus, -a, -um qui eiusdem terræ est<br />
conterreo, -ui, -itum, -ere i. terrorem inicio, territo<br />
contexo, -ui, -tum, -ere i. texendo efficio, coniungo 1 generatim 2 speciatim de sermone i.q. pango<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (62 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
contextus, -us 1 de rebus coniunctis a generatim de qualibet compagine b speciatim de contextu rerum<br />
gestarum (sermone, picturis sim.) 2 de actione contexendi<br />
conticio, -nis i.q. taceo<br />
contiguus, -a, -um 1 de rebus a sensu locali i.q. vicinus, finitimus, contingens:abs. b sensu latiore i.q.<br />
imminens, instans 2 de hominibus a i.q. contingens, proximus b i.q. coniunctus, affinis<br />
continentia, -æ i.q. temperantia, abstinentia, moderatio 1 c.gen. vel pron. poss. 2 sine gen.<br />
contineo, -tinui, -tentum, -tinere i.q. coniungo 2 i.q.teneo a corporalia b incorporea 3 i.q. includo a<br />
homines b res 4 in me habeo, capio 5 i.q. coerceo, refreno, cohibeo a homines ; reflexive i.q. maneo,<br />
sum 113, 30<br />
*continens, -tis 1 adi. a i.q. continuus b i.q. densus c i.q. abstinens, temperatus 2 subst. i.q. terra<br />
continens<br />
continenter i.q. temperate, temperanter<br />
*contingo, -tigi, -tactum, -tingere I i.q. tango attingo A proprie 1 strictiore sensu a c.abl. b sine abl. 2<br />
latiore sensu de regionibus sim. B translate i.q. coniunctus sum II i.q. accido, fio, evenio A personaliter<br />
1 c.dat. B impersonaliter 1 c. inf. a c. dat.b nude 2 c.acc.c.inf.; Gertz S = attingere, commemorare;<br />
quidquid eum contingit (sc. ut patrimonium)<br />
® continuatim = semper, continenter Gertz S<br />
continuitas, -tis i.q. assiduitas, perpetuitas<br />
continuo, -avi i.q. perpetuo, persequor<br />
continuus, -a, -um 1 de spatio, locali i.q. continens, cohærens 2 de tempore a i.q. alius alium deinceps<br />
excipiens b i.q. continens<br />
continue i.q. continenter, deinceps<br />
*continuo i.q. confestim<br />
*contio, -nis I i.q. conventus, concilium (danice thing) A generatim B speciatim 1 de colloquio<br />
(huskarlestefne) syn. curia, universum militare collegium 2 de terræ placitis, placitis generalibus (syn.)<br />
populare concilium3 de conventu seditiosæ plebis Scanicæ II de orationibus pro contione habitis; Gertz<br />
M = oratio sacra<br />
® contionator qui orationem sacram dicit<br />
contionor, -atus sum, -ari 1 i.q. conventum ago, contionem habeo 2 i.q. in contione dico<br />
contorqueo, -si, -tum, -quere 1 i.q. torqueo, emitto 2 i.q. figo<br />
*contra I adv. A de actione repugnanti B in narratione pro particula adversativa C in colloquio<br />
responsum inducit 1 sine verbo dicendi a c. oratione directa b c. oratione obliqua 2 c. verbo dicendi II<br />
præp.c.acc. A de actione hostili i.q. adversus B de actione defendenti, prohibenti i.q. ab C de actione<br />
respondenti<br />
contractio, -nis i.q. coartatio 483, 37 2 i.q. actio contrahendi, conflandi<br />
contractus, -us 1 i.q. actio contrahendi, conficiendi 2 i.q. coniunctio (de matrimonio)a c.gen b nude<br />
Gertz S 163, 2 contractus = membris captus ac debilis RH<br />
® contradictio = seditio Gertz S 68, 6<br />
contrado, -didi, -ditum, -dere i.q. trado, do<br />
*contraho, -xi, -ctum, -here I i.q. admoveo II i.q.confero, cogo, colligo A generatim 1 homines a c. in b<br />
c. ad; c c. apud; d c.gen.; e c. abl.; f nude 2 res B speciatim t.t. de armatis, navibus sim. cogendis III i.q.<br />
iungo, ineo, facio IV i.q. pario, nanciscor, concipio (pro obi est quod efficitur): A pro subi. homines1 c.<br />
ex 2 c.abl. 3 sine abl. B pro subi res V i.q. rigido; fere i.q. sano, medeor 28, 37<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (63 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
contractus, -a, -um i.q. angustus, brevis, parvus<br />
contrarius, -a, -um 1 i.q. adversus a c.dat.b nude 2 i.q.in contrariam partem versus (lingua nostra<br />
`modhage´) 3 i.q. diversus, discrepans<br />
contrarium, -i 1 i.q. res opposita 2 i.q. res discrepans, non congruens (c.dat.)3 e contrario i.q. contra<br />
contraria, -orum i.q. res adversæ 126, 26<br />
contrectatio i.q. actio contrectandi, contagio<br />
contrecto, -avi i.q. attrecto, manibus attingo<br />
contribuo, -i, -tum, -ere 1 generatim i.q. tribuo, do (c.dat.) 2 speciatim de tributo communi<br />
® contritio = thlipsis teutonice Zerknirschung Gertz S 126, 14 danice anger<br />
controversia, -æ i.q. simultas, lis 1 generatim 2 in iudicio 128, 30<br />
contubernalis, -is de eo qui in clientela alicuius est, i.q. miles<br />
contubernium, -i1 de qualibet habitationis communione 2 de communione eorum qui in alicuius<br />
clientela sunt 3 de piratarum communione 4 de qualibet communione<br />
contueor, -itus sum, -eri 1 i.q. intueor 2 i.q. conspicio<br />
contuitus, -us i.q. actio contuendi<br />
‡contulus, -i i.q. parvus contus (ad saliendum factus, parva pertica)<br />
contumacia, -æ i.q. ferocia<br />
contumaciter i.q. ferociter<br />
*contumelia, -æ i.q. dedecus, ignominia 1 c.gen. 2 nude<br />
contumeliosus, -a, -um i.q. contumeliâ plenus, ignominiosus<br />
contumeliose i.q. cum dedecore, ignominiose<br />
contumulo, -avi i.q. aliquem una cum aliquo tumulo 1 c.dat. 2 c. cum<br />
contundo, -di, -sum, -ndere i.q. frango I proprie A strictiore sensu de molendo B latiore sensu 1<br />
homines a c. abl. b sine abl. 2 res II translate A homines 1 c.abl. 2 sine abl.. B res 1 c.abl. 2 sine abl.<br />
contusus, -a, -um i.q. fractus, deiectus<br />
contus, -i i.q. pertica 1 genratim 2 i.q. intrumentum nauticum<br />
contusio, -nis i. actio contundendi 318, 29(inter propriam concutiendi et translatam delendi notionem<br />
oscillat)<br />
conubium v. connubium<br />
conus, -i m. i. figura mathematica in cacumen tracta, fere i.q. cuneus 207, 33<br />
convalescentia, -æ i.q. actio convalescendi, recreatio<br />
convalesco, -ui, -escere i.q. cresco, provenio 1 proprie 2 translate 312, 14<br />
convallis, -is f. de valle præclusa<br />
convecto, -avi i.q. congero, colligo, comparo<br />
conveho, -xi, -ctum, -here i.q. convecto<br />
convello, -vulsi, -vulsum, -vellere 1 i.q. colligo, corripio 2 i.q. evello, tollo 3 i.q. refringo, rumpo a<br />
proprie b translate c.abl.; sine abl. 98, 32<br />
convena, -æ m. i.q. advena<br />
*convenio, -i, - tum, -ire I i.q. in unum venio A proprie 1 de animantibus 2 de inanimis fere i.q. colligor<br />
B translate i.q. consentio II i.q. adeo, compello, admoneo; vergit in notionem accusandi 236, 25;<br />
evocandi 437, 22 III i.q. congruo A personaliter B impersonaliter1 c. dat. i.q. aptum est 2 sine dat. i.q.<br />
oportet 3 c.acc.c. inf. i.q. oportet 4 c. inter (de consensu)<br />
® convenienter = ut decet Gertz S 69, 5<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (64 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
convenientia, -æ n. i.q. res consentaneæ (c.dat.)<br />
conventiculum, -i de sacello (sensu christiano) 300, 1 (danice `lille kapel´)<br />
conventus, -us i.q. concursus, congregatio 1 abs 2 c.gen.; = conventus in ecclesia piorum Gertz S 229<br />
ant.<br />
converbero, -avi i.q.verbero1 c.abl. 2 sine abl.<br />
conversatio, -nis 1 de modo vitæ, vivendi ratione 2 i.q.actio conversandi, consuetudo<br />
conversio, -nis i.q. commutatio ; Gertz S (ad dominum)<br />
conversor, -atus sum, -ari i.q. versor, moror ; Gertz S = vivere<br />
® conversus = laicus in claustro degens ....(non serviens) Gertz S 346, 15<br />
converto, -ti, -sum, -tere I i.q. in contrariam partem verto II i.q. verto A proprie 1 homines 2 res B<br />
translate1 de homines 2 res III i.q. muto IV i.q. utor<br />
® convicaneus ad eundem vicum sive villam pertinens Gertz S 417, II, 3<br />
*convicium, -i i.q. obiurgatio, maledictio, probrum 1 sing. a c.gen.obi. b c.gen.subi 2 plur.<br />
convictus, -us 1 i.q. consuetudo, usus, conversatio a c.gen.obi. b c.gen.subi. c nude2 de conventu<br />
religiosorum<br />
convinco, -ci, -ctum, -ncere 1 i.q. coarguo a c.gen. b c.abl. c nude 2 i.q. demonstro c.acc.(nom.) c. inf.<br />
*conviva, -æ m. i.q. qui convivio interest<br />
convivalis, -e i.q. ad convivium pertinens<br />
convivaliter i.q. hospitaliter<br />
convivialis i.q. convivalis<br />
convivialiter i.q. convivaliter<br />
*convivium, -i i.q. epulum, epulæ 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
convivor, -atus sum i.q. convivium habeo, epulor<br />
convoco, -avi i.q. in unum cogo<br />
convolo, -avi 1 i.q. advolo, propero 2 i.q. confugio<br />
convolvo, -vi, -utum, -vere i.q. volvo, complico<br />
coorior, -tussum, -iri i.q. orior 1 c ab 2 c.ex 3 nude<br />
copia, -æ I i.q. vis, abundantia, ubertas A sing 1 abs. 2 c.gen. B plur. 1 generatim 2 speciatim de annona<br />
II de multitudine armatorum 1 sing.2 plur.: a c.gen. vel pron. poss. b c. adi.c nude III i.q. facultas,<br />
occasio, potestas A abs.B c.gen.obi. 1 personæ (de facultate adeundi) 2 rei 3 gerund. C c.adi.(eodem<br />
sensu atque gen.obi.)<br />
copiosus, -a, -um i.q. amplus 1 generatim 2 speciatim de verborum copia 104, 14<br />
copiose i.q. commode, apte, satis<br />
*copula, -æ 1 i.q. vinculum, coniunctio 2 de coniunctione coniugalia c.gen.vel pron.poss. b nude<br />
copulo, -avi de coniugibus i.q. coniungo (c.acc. et dat.) : 1c.abl. 2 sine abl.<br />
coquo, -xi, -ctum, -quere i. igne ad edendum præparo ;opp. torreo, -ui, -tostum, -ere<br />
coctus, -a, -um i.q. coctilis<br />
coquus i. minister qui cibos præparat<br />
cor, -dis 1 proprie sensu corporali 2 translate a de sede commotionis b de fortitudine c de intellegentia,<br />
prudentia<br />
coram præp.c.abl. i. ante, apud (de iis quæ in præsentia, in conspectu alicuius fiunt)<br />
corbis, -is i.q. fascina, instrumentum gestatorium Danice `kurv´<br />
® corda vide chorda<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (65 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
® corea vide chorea<br />
corium, -i i.q. pellis detracta, tergus<br />
corneus, -a, -um i.q. figuram, formam cornus habens<br />
corniculatus, -a, -um i.q. formam cornus præbens<br />
® cornipes = equus Gertz S<br />
cornu, -us n. 1 proprie a in bestia b in avibus 2 translate a in rebus arteficiosis (ad bibendum, in arcu<br />
sim.) b de extrema acie parte<br />
® cornutus : syllogismus cornutus (teutonice : Hornschluß) i.e.conclusio qua aliquis fraudatur.vide<br />
concludere<br />
corona, -æ 1 de insigni 2 de corona militum obsidentium 3 de numero hominum; Gertz M I, 380, 6 :<br />
coronam (= candelabrum) suspendit ; gloriosa martyris corona = spinea corona I, 16, 18<br />
corono, -avi de margine clipei; Gertz M I, 82, 7 corono + abl.= quo? sc spinis. :ille qui spinis coronatus<br />
est Georges<br />
corporalis, -e i.q. ad corpus pertinens; Gertz M II, 271, 13 corporalia Ducange: corporale est pallium<br />
linteum quo altare dominicum cum sacris muneribus contegitur; hic: (sacra munera) corporalia munda<br />
sunt ut debent.;II, 45, 33 tunica corporalis = tunica re vera;fides corporalis = corporale iuramentum quod<br />
præstatur protensa manu et tactis rebus sacris Gertz M secundum Ducange<br />
corporeus, -a, -um i.q. ad corpus pertinens, hic illic pro gen.corporis<br />
corpulentus, -a, -um.i.q. crassus<br />
*corpus, -oris n. 1 de corpore vivo a hominum b bestiarum 2 de trunco corporis humani 3 de corpore<br />
mortuo, de cadavere a hominum b bestiarum 4 translate de qualibet unitate<br />
® cor(r)uscare = fulgere Gertz S 15, 17<br />
® coruscus = fulgur Gertz M II, 45, 25<br />
corrado, -si, -sum, -dere 1 i.q. abrado 2 i.q. rado (etiam barbam);corradere unca manu = ad se<br />
arripereRH Gertz M II, 23, 24<br />
correctio, -nis 1 i.q. actio corrigendi, emendandi 2 i.q. castigatio, satisfactio<br />
® corregnare = Gertz S = regni socium esse 425, III 4<br />
‡correctrix, -cis i.q. corrigens c.gen.obi.<br />
correptio, -nis i.q. castigatio<br />
corrigia, -æ i.q. lorum 1 generatim 2 speciatim de ligamentis calcei<br />
corrigo, -rexi, -rectum, -rigere 1 i.q. emendo 2 i.q. meliora doceo 3 i.q. tollo, sono<br />
corripio, -ripui, -reptum, -ripere I i.q. capio, arripio, tollo A proprie (pro obi. corporalia) 1 strictiore<br />
sensu a homines; in versu i.q. e medio tollo, neco:19, 17 novenos b res 2 latiore sensu a prævalet notio<br />
colligendi b prævalet notio rapiendi, auferendi, potiendi c prævalet notio attingendi B translate (pro<br />
obi. incorporalia)102, 7 gloriam II i.q. afficio, invado, attempto (de affectis, morbis sim.) A active B<br />
passive c.abl. III i.q. vitupero, castigo<br />
‡corrixatio, -nis i.q. rixa<br />
corrixor, -atus sum, -ari i.q. rixor<br />
® corroboratio = confirmatio RH<br />
corrodo, -si, -sum, -dere i.q. rodo<br />
corrogo, -avi 1 i.q. invito 2 i.q. convoco<br />
corrugo, -avi, -atum, -are i.q. exilem facio<br />
corrumpo, -pi, -ptum, -mpere I i.q. deleo, exstinguo, tollo II i.q. vitio, depravo A res 1 corporeas 2<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (66 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
incorporeas B homines 1 generatim de moribus 2 speciatim a de largiendo b de constuprando c i.q.<br />
induco, illicio (passive c.abl.)<br />
corruptus, -a, -um 1 i.q. vulneratus, saucius 2 i.q. turpis<br />
corruo, -i, -ere 1 i.q. ruo, cado 2 i.q. morior<br />
corruptela, -æ 1 i.q. corruptio 2 i.q.putredo, tabes<br />
® corruptibilis cfr.corruptor GertzM I, 84, 16 = pravus;Georges : fragilis<br />
corruptio, -nis 1 i.q. excisio 2 constupratio 3 i.q. putredo, tabes<br />
corruptor, -is 1 de eo qui polluit 2 i.q. constuprator<br />
cortex, -icis de crusta arboris<br />
cortina, -æ i.q. aulæum; Gertz M I, 250, 15 aulam cortinis ornare<br />
coruscamen, -inis i.q. splendor, nitor<br />
corusco, -are i.q. splendeo, mico 1 proprie 2 translate de homine 151, 28<br />
corvus, -i i. avis quæ cadaveribus inhiat ;contemptim de homine 159, 39<br />
cos, -tis f. de lapide quo acuuntur bipennes = danice slibesten´<br />
costa, -æ de ossibus quæ pectus circumdant; fere i.q. latus 50, 1<br />
crapula, -æ de nimio vini potu, ebrietate<br />
crassus, -a, -um i.q. pinguis<br />
crastinus, -a, -um ad diem crastinum pertinens 2 subst. (omisso die) i.q. dies crastinus; Gertz M id est<br />
dies post diem sacrum<br />
crater, -is m. [abl.plur. crateris 140, 20.] iq. vas, patera<br />
cratis, -is m. i.q. gerræ, maceries (etiam = saeptum)<br />
® craticula de cratibus ferreis beati Laurentii martyris MGH Epistolarum I pagina 265<br />
creatio, -nis i. actio creandi, eligendi<br />
*creber, -ra, -rum I i.q. frequens, multus A sing. 1 de hominibus 2 de rebus a corporeis b incorporeis B<br />
plur nonnisi de rebus 1 de corporeis 2 de incorporeis II i.q. magnus, ingens<br />
crebro i.q. sæpe<br />
crebresco, -ui, -escere i.q. creber fio, augesco, numero vel vi augeor; Gertz M crebrescere = notum fieri<br />
*credo, -didi, -ditum, -dere i.q. fido, fidem habeo a c.dat. b c.acc. c.inf. 2 i.q. pro vero habeo 3 i.q. puto,<br />
exsistimo, habeo a in parenthesi b abs.c c.duobus acc.(nom.) d c.acc.(nom.)c.inf. 4 i.q. committo,<br />
commendo, trado; Gertz M credere c.inf. = sperare<br />
credibilis, -e i.q. probabilis, fide dignus<br />
creditor, -is de eo cui pecunia debetur<br />
credulitas, -tis 1 i.q. actio credendi, fides (c.gen. obi.)2 de temeraria credendi facultate a c.gen. b nude 3<br />
i.q. religio Christiana 376, 24 4 i.q. superstitio 152, 6<br />
credulus, -a, -um 1 in bonam partem i.q. confidens, confisus a abs. i.q. verbis confisus b c.dat. c c. gen.<br />
2 in malam partem de temeraria credulitate 134, 2<br />
cremo, -avi, -atum, -are i.q. comburo<br />
creo, -avi i.q.1 i.q. facio a proprie b translate 2 i.q. gigno a active b passive, nonnisi part.perf. i.q. natus3<br />
i.q. nomino, eligo a c.acc. b c.duobus acc. (nom.)<br />
crepida, -æ i.q. calceus 115, 38<br />
crepido, -inis 1 de basi statuæ 2 de caverna vel fornice, de locis tenebricosis<br />
crepitaculum, -i i.q. crepitus<br />
crepito, -avi i.q. crepo, stridentem sonum efficio<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (67 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
crepitus, -us i.q. actio crepitandi, strepitus<br />
crepo, -ui, -itum, -are i.q. strepo<br />
crepundia, -orum de crepitaculis sim.<br />
crepusculum, -i i.q. confinia noctis<br />
cresco, -vi, -tum, -scere1 i.q. provenio a proprie b translate2 i.q. augeor, maior fio a<br />
de hominubus b de rebus; religiose: quo gloria crescens tereret et deiciendo levaret Gertz S 109, 17<br />
® cribrare < cribrum, = verberibus pulsare RH vide Gertz M II, 372, 11 nota ; Gertz nescit..<br />
*crimen, -inis 1 i.q. criminatio a c.gen.obi. b sine gen.2 i.q. culpa, scelus a c.gen.culpæ b c.gen. vel pron.<br />
poss. c sine gen.; Gertz M II, 478, 28 criminaliter = scelesteRH<br />
criminatio, -nis i.q. actio criminandi, insimulatio, exprobratio 1 c.gen.eius qui insimulatur 2 c.gen.poss.<br />
3 nude<br />
criminator, -is i.qui criminatur 1 c.gen. 2 nude<br />
criminor, -atus sum, -ari i.q. insimulo, conqueror<br />
criminans, -tis i.q.criminator<br />
criminosus, -a, -um i.q. malus, improbus 1 de hominibus subst. 2 adi.<br />
crinalis, -e i.q. ad crines pertinens<br />
crinis, -is m. i.q. capillus 1 sing. collective 2 plur.<br />
® cripta scil. crypta Gertz S<br />
® crispantia (< crispare = in plicas cadere) = peplum crispans<br />
crispatus, -a, -um i.q. intortus, contortus<br />
crista, -æ de apice gallinaceo 79, 31 (errore vertentis pro nomine herbæ quæ nostra lingua vocatur<br />
`hanekam´ i. celosia cristata; [Georges: crista IV clitoris, vide ungula RH])<br />
cristatus, -a, -um i.q. cristam, apicem habens 55, 14<br />
croceus, -a, -um de colore croci fere i.q, flavus, rubescens, fulvus<br />
® cronica = annales vide chronicus<br />
® crotolum semper plur. = castagñeta (Hispane)RH<br />
cruciamentum, -i i.q. cruciatus<br />
® cruciata sc. expeditio = deo militare volentes in cruciatâ in Hierosolymam ingrediuntur<br />
cruciatus, -us i.q. dolor, tormentum 1 c.gen. 2 nude<br />
‡crucibulum, -i pro cognomine incertæ significationis 217, 7; Gertz M II, 338, 10 :cum crucibulo<br />
cerevisia pleno = scyphus<br />
® crucifixio, -onis (
Vademecum in opus Saxonis<br />
crus, -ris n. de corporis parte a genu ad pedem<br />
crusto, -avi i.q. crusta obduco 1 de glacie 2 de squamis anguis<br />
crustula, -æ de frusto glaciei<br />
crustulum, -i i.q. frustum 1 panis 2 metalli<br />
crustum, -i i.q. fragmentum panis durum<br />
crux, -cis 1 de instrumento cruciatus et supplicii 2 de symbolo Christianorum;crucem praedicare Gertz<br />
M I, 409, 13 = excitare ad deo militandum vide deo militare >qui militat deo signum rubrum crucis fert<br />
umero recto palliatus Gertz M/Georges<br />
cubicularis, -e i.q. ad cubiculum pertinens<br />
cubicularius, -i i. custos cubiculi<br />
cubiculum, -i1 proprie de conclavi in quo dormitura c.gen. b nude 2 metonym. i.q. coitus, concubiyus<br />
cubile, -is i.q. lectus, torus<br />
cubitalis, -e i.q. unum cubitum longus 101, 20<br />
cubitus, -i i.q. ulna 2 de mensura<br />
cubo, -ui, -itum, -are 1 i.q, iaceo 2 i.q. dormio<br />
cuculla, -æ de habitu monachorum; = cucullus/cucullum : id est vestimentum capitis<br />
cucullatus, -a, -um i. habitu monachorum indutus, i.q. monachus<br />
® cucûlus teutonice der Kuckuck; = maledictum de homine qui stultus et simplex est et sic facile<br />
deceptus<br />
cudo, -di, -sum, -dere i.q. procudo, facio (de fabro ferrario); Gertz M translate: cudere dolum (dolus =<br />
retia)<br />
culina, -æ1 de loco ubi cibi coquuntur, coquina 2 metonym. de cibis<br />
culmen, -inis 1 proprie de summis mænium partibus 2 translate de gloria, potentia, dignitate a abs. b c.<br />
gen.3 metonym. de rege<br />
culmus, -i de calamo frumenti<br />
*culpa, -æ i.q. noxa, peccatum 1 c.gen. culpæ 2 c.gen. vel pron.poss.3 nude<br />
culpabilis, -e i.q. reprehensione dignus<br />
culpo, -avi 1 i.q. arguo (c.gen.)2 i.q. reprehendo, vitupero a hominem b res<br />
cultellus, -i i.q.(parvus) culter<br />
culter, -ri i. instrumentum quo secatur<br />
cultor, -is de eo qui colit 1agros, regiones, urbes sim. i.q. incola a c.gen. b abs.2 incorporalia i.q. amicus<br />
cultrix, -cis de femina quæ colit<br />
cultura, -æ 1 de actione agri colendi a abs.b c.gen.2 de veneratione a numinum 473, 17 b hominum 438,<br />
36<br />
*cultus, -us 1 active i.q. actio colendi A de agricultura 1 c.gen. 2 abs.B de cultu deorum hominumque i.<br />
q. adoratio 1 de divino cultu a c.gen. b abs.2 de cultu hominum a c.gen. b nude C i.q, studium 1 c.gen. 2<br />
nude II passive i.q. habitus, status A de vitæ consuetudine B de quolibet apparatu, ornatu C de corporis<br />
habitu 1 generatim 2 speciatim de vestitu<br />
cum 1 temporale (sæpe antecedit tunc) a c. ind. b c. coniunctivo (difficile est inter 1b et 2 distinguere)e.<br />
g.24, 22 (c.coniunctivo præs.et perf. hic illic in enunt.sec. ab acc.c.inf. sive ab aliis enunt.sec<br />
pendentibus : 49, 23 418, 24 etc.) 2 causale c. coniunctivo 3 concessivum 4 adversativum 5 inversum<br />
(sæpe antecedente iam) iuncturæ notabiliores (cum-tum nusquam legitur) sæpissime post pron. sive adv.<br />
relativum 199, 32<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (69 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
*cum præp. I de adiectione locali, de comitatu, communione temporali (i.q. simul cum) A nudeB c. adv.<br />
sive adi. C omisso verbo 214, 22 II de modo actionis A accedente 1 epitheto (nota collocationem<br />
verborum a speciatim de habitu sive actione animi; de actione sive statu corporali 2 gen. solo cum subi<br />
tum obi. B nude 1 de habitu animi, voluntate etc. 2 de condicione extrinsececus accidente III de<br />
directione vel relatione actionis A pendet e verbis (cum sæpissime non ponitur, e.g. 128, 40) 1 pugnandi,<br />
certandi, decernendi 2 dividendi, communicandi, participandi 3 mutandi 4 colloquendi, conversandi,<br />
agendi 5 nodandi, coniungendi, consentiendi B pendet e subst.vel locutionibus pugnandi, paciscendi,<br />
qualemcumque rem habendi ;iuncturæ c. pron. personali<br />
*cumque: vanescente vi copulativa fere i.q. cum<br />
-cumque in tmesi 402, 16 v. quicumque<br />
cumulo, -avi 1 i.q. augeo a c.acc. b c.acc.et abl. 2 i.q. coacervo c.acc.<br />
cumulatus, -a, -um i.q. amplus, magnus 1 pos. 2 comp.; Gertz M = valde intensus et diligens<br />
cumulate i.q. valde, ample<br />
cumulus, -i 1 proprie de qualibet acervationecongestione, multitudine a c.gen.b nude 2 translate<br />
maximum gradum indicat<br />
cunæ, -arum i.q. incunabula (de prima infantia)<br />
cunctatio, -nis i. actus cunctandi, hæsitatio, fluctuatio 1 c.gen. a eius rei de qua hæsitatur b eius qui<br />
hæsitat 2 c.adi 3 abs.<br />
*cunctor, -atus sum, -ari i.q. hæsito ante initium operis 1 c.inf. 2 abs. 3 c. quæstione indirecta<br />
cunctans, -tis i.q. lentus<br />
® cunctipotens = omnipotens Gertz S<br />
*cunctus, -a, -um I i.q. totus (sing.) II i.q. quisque, omnis A sing.B plur. 1 adi. 2 subst. a m. sive f. b n.<br />
cuneus, -i m. 1 de acie (in cunei formam instructa) sive de singulis catervis (cuneatis) 2 de classe in<br />
cunei formam disposita<br />
cuniculatus, -a, -um i. plenus cuniculis<br />
cuniculus, -i m. i. fossa occulta et subterranea<br />
*cupiditas, -tis i. actio cupiendi vel affectus animi cupientis aliquid, appetitus, desiderium I generatim A<br />
abs. B c.gen obi.II speciatim A aviditas, prædæ 1 abs. 2 c.gen.B de desiderio, amore C de honorum,<br />
gloriæ aviditate 1 abs. 2 c.gen.<br />
*cupido, -inis i.q. cupiditas, studium, desiderium 1 generatim a c.gen.obi. b nude 2 speciatim de amore<br />
b de appetitu gulæ<br />
cupidus, -a, -um i.q. cupiens, desiderans 1 c.gen.obi.2 c.inf.<br />
*cupide i. studiose 1 pos 2 comp.<br />
*cupio, -ivi, -itum, -ere i.q. volo, opto 1 c. inf. 2 c.acc.c.inf.; omisso inf.524, 15 3 c.acc.<br />
® cupita = vota Gertz S 101, 4<br />
cupiens, -tis i. avidus c.gen.obi.<br />
® cuppa = vas maius<br />
*cur particula interr. 1 in quæstione indirecta a c. coniunctivo; post verba mirandi 417, 7 2 in quæstione<br />
directa<br />
*cura, -æ I i.q.studium, labor, diligentia; Gertz M :curam gerere de aliquo A generatim 1 abs. vel c.gen.<br />
poss. 2 c.gen.obi<br />
iuncturæ 1 -æ habeo c.inf.; c. ut ; c. ne 2 -æ est 3 -æ exsistit B speciatim de curatione ægroti 30.1 II de<br />
persona quæ alicui curæ est III abstr pro concret.238, 26 IV i.q. custodia A c.gen.obi. B c.gen. poss.V i.<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (70 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
q. sollicitudo, ærumna<br />
curatio, -nis i. actio curandi (speciatim de arte medici)<br />
curator, -is de eo qui curat<br />
curia, -æ 1 de aula regis Danici a de ipso ædificio b de iis qui circa regem sunt 2 de aula imperatoris<br />
Græci 339, 2 3 de aula imperatoris Romani a de ipso ædificio b de iis qui circa imperatorem sunt 4 de<br />
curia populi a de sede apostolica b de consilio pontificis ;de falsa curia 443, 33; Gertz M curia<br />
servorum i.e. in monasterio curia conversorum i.e. fratrum laicorum<br />
curiositas, -tis i.q. cura, diligentia<br />
curiosus, -a, -um 1 de personis i.q., noscendi cupidus, attentus 2 de rebus i.q. attentus, valde diligens<br />
*curiose i.q. noscendi cupidus, diligenter<br />
curnam i.q. cur<br />
*curo, -avi I prævalet notio efficiendi A generatim 1 c.gerund. 2 c.acc. c. inf., fere i.q. iubeo 3 c.inf. 4 c.<br />
ut, ne B speciatim i.q. gero, ago II prævalet notio colendi, fovendi (opp.neglego) A trans 1 generatim 2<br />
speciatim de corpore a cenis et somno b in arte medicina B abs. i.q. protego; Gertz M curare de aliquo =<br />
favere<br />
curriculum, -i 1 corporaliter i.q. currus 2 translate de spatio temporis i.q. cursus<br />
curro, cucurri, cursum, currere i.q. pedibus celeriter moveor<br />
currus, -us i.q. vehiculum 1 generatim 2 speciatim de vehiculo bellico<br />
cursim i.q. celeriter<br />
cursito, -avi i.q. curro 1 de hominibus 2 de navigiis<br />
*cursus, -us I proprie de motu citato A prævalente motus notione 1 generatim 2 speciatim a de navibus<br />
b de fluvio 518, 2 B prævalente directionis notione II translate A de temporis spatio (c.gen.) B de ordine<br />
rerum 1c.gen. 2 abs. ; ® cursus diurnus =officium ecclesiasticum diei Gertz S 93, 10<br />
curto, -avi i.q. circumcido, reseco, minuo<br />
curtus, -a, -um i.q. mutilus, truncus<br />
curvamen, -inis i. flexio<br />
curvitas, -tis i. flexio<br />
curvo, -avi i.q. flecto, sinuo<br />
curvus, -a, -um i.q. flexus<br />
cuspis, -dis 1 proprie de anteriore gladii, teli, hastæ parte 2 vanescente sensu proprio i.q. hasta, iaculum<br />
® cussinus = pulvinus Gertz M I, 296, 6<br />
custodia, -æ I sensu strictiore A i.q. actio vigilandi sive defendendi 1 de rebus custodiendis 2 de<br />
hominibus custodiendis a generatim de quolibet præsidio b speciatim i.q. tutela B i.q. carcer vel locus<br />
carceralis 1 de bestiis inclusis 2 de rebus inclusis 3 de hominibus inclusis C de hominibus custodientibus<br />
II sensu latiore A i.q. conservatio B i.q. observatio; Gertz M: (apud fratres minores) = pars provinciæ II,<br />
292, 10<br />
custodio, -vi, -tum, -re i.q. observo<br />
custos, -dis de eo qui custodit, vigilat I generatim A de hominibus inclusis captivisque custodiendis B de<br />
hominibus vel rebus ab aliis defendendis 1 abs. 2 c.gen.II speciatim A de tutore B de ecclesiæ custode i.<br />
q. `sacrista´; Gertz M custos = præfectus custodiæ II, 321, 14<br />
cuticula, -æ i.q. cutis (vi deminutiva perdita)<br />
cutis, -is i. superficies, operimentum carnis animantium<br />
cyathus, -i m. i.q. poculum, vasculum<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (71 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
cymba, -æ i. navicula, linter<br />
® cymbalum = nola (campana) claustri cuius sonitu fratres convocabantur Gertz S 315, 26; plur.<br />
cymbala et crotala pulsare RH<br />
® cymiterium vide cimiterium<br />
cynicus, -a, -um i. acer maledicus :148, 5 de carmine magico<br />
® cythara = cithara Gertz S<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
http://www.rostra.dk/latin/abc.html (72 of 72)19/12/2004 05:47:20
Vademecum in opus Saxonis<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
Vademecum in opus Saxonis<br />
et alia opera Danica<br />
compendium<br />
ex indice verborum<br />
Hoc est tomus II (auctore Franz Blatt) operis Gesta Danorum ut appellantur; tomus II labori meo fuit<br />
fundamentum, sed necessitate coactus omnia errata atque delicta in huius temporis scriptorio facta<br />
emendavi ut spero. Notionibus modo et constructionibus servatis omnes pæne notas ad textum nonnisi<br />
exempli gratia omisi ad unumquemque locum celeriter perspiciendum; id quod in animo habebam.<br />
Angulatis uncis [ ] propria ad deliberandum digna annotavi et omni tempore cum RH signavi. Facultates<br />
mechanicae omnes magistros linguae latinae ex amatoribus in exploratores huius artis fecerunt; ob eam<br />
causam supplementa huius opusculi sequentur et nos complures et varios auctores cognoscere et legere<br />
sperabimus.<br />
Reimer Hemmingsen<br />
Porsevænget 5<br />
DK-8600 Silkeborg<br />
Ordo post lemmata hic est:<br />
Ad usum<br />
● Si satis est significationem simplicem afferre, divisionem non invenies.<br />
● Quod nisi ita est, divisio notionum et constructionum est haec:<br />
● Voces quae in duo sola capita dividendae sunt, parvis litteris (a-b etc.)<br />
dividuntur<br />
● Secundo numeri arabici adhibentur (1 a-b; 2 a-b etc.)<br />
● Tertio litterae maximae adhibentur (A 1 a-b;2 a-b;B 1 a-b, 2 a-b etc.)<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (1 of 63)19/12/2004 05:50:30
Vademecum in opus Saxonis<br />
● Quarto numeri Romani adhibentur (I A 1 a-b;2 a-b;B 1 a-b, 2 a-b; II identidem<br />
etc.)<br />
Voces ordine alphabetico afferuntur ita tamen ut participia post verba, adverbia<br />
post adiectiva ponantur; ut participia et adverbia derivata esse monstretur,<br />
lemmata ista a margine maiore spatio separata sunt.<br />
* ante lemma ostendit non omnes locos Saxonicos allatos esse;<br />
‡ ostendit vocem ante finem sexti saeculi post Chr. natum inveniri non posse;<br />
[ ] indicantur alia ad recensionem vel ad formas pertinentia.<br />
aa, bb etc. pro littera Graeca<br />
abs. absolute<br />
adi. adiectivus/adiective<br />
app. apponitur<br />
c. cum<br />
coni. coniunctivus<br />
consec. consecutivus<br />
demin. deminutivus<br />
demonstr. demonstrativus<br />
e.g. exempli gratia<br />
enunt. prim. /sec.<br />
enuntia prima<br />
enuntia secunda<br />
f. femininum<br />
g.c. genus commune<br />
gr. graece<br />
i.e. id est<br />
imp. imperativus<br />
i.q. idem quod (synonyma)<br />
Index <strong>abbreviationum</strong><br />
m. masculinum<br />
n. neutrum<br />
obi. obiectus<br />
opp. opponitur<br />
pers. persona<br />
pos. positivus<br />
poss. possessivus<br />
q.v. quod vide<br />
® id quod in Indice Saxonis non est<br />
RH meo iure et culpa in Latinum<br />
translatum, citatum vel explicatum<br />
sc. scilicet<br />
sim. similia<br />
sqq. sequentes<br />
subi. subiectivus / subiectum<br />
superl. superlativus<br />
s.v. sub voce<br />
syn. synonymon<br />
t.t. terminus technicus<br />
v. vide<br />
Gertz M: Scriptores minores historiae danicae.Vol. I et II<br />
Gertz S: Vitae sanctorum danorum Libellus I, II et III<br />
MGH: Monumenta Germaniae Historica Scriptorum<br />
A.M. Albertus Magnus Ausgewählte Texte Darmstadt 1981<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (2 of 63)19/12/2004 05:50:30
Vademecum in opus Saxonis<br />
D<br />
® dare = facere c.acc. c. inf. Gertz S 224, 39; Gertz M: dare sententiam = mandare, imperare; iuncturae:<br />
dare excursum = excurrere = excursiones/incursiones facere; dare alicui intelligere = significare ; dato<br />
quod = etiamsi<br />
dæmon, -is m.1 de gigantibus (lingua nostra `jette´) sive de quolibet spiritu malefico 2 de dis paganis<br />
(sensu christiano)<br />
® dalmatica sc. vestis catholica in missa<br />
damnatio, -nis actus damnandi, sententia iudicis vel iudicum, repudiatio 1 generatim a nude b c.gen.2<br />
speciatim a de curiæ vel comitatus damnatione b de excommunicatione 312, 7<br />
damno, -avi I i.q. sententiâ iudicali afficio (speciatim in comitatu et generatim) A sensu strictiore 1 nude<br />
2 c.abl.rei B sensu latiore 1 c.acc. 2 c.acc. et dat. II i.q. coerceo III i.q. improbo, reprehendo, repudio A c.<br />
acc. B c.acc. et gen rei<br />
damnatus, -a, -um i. iudicali sententia affectus<br />
damnosus, -a, -um i. damnum inferens<br />
damnose i. cum damno, ita ut damnum inferatur<br />
damnum, -i 1 c. gen.obi. i.q. actio amittendi, detrimentum 2 c. gen. definitionis i.q. vitium 3 abs. vel c.<br />
gen. poss. i.q. clades, calamitas 4 c. gen. eius rei quæ vitium infert<br />
® dapifer = teutonice Drost et alia vocabula teutonica afferri possunt ut coquus/signifer/vexillarius/<br />
præfectus; fortasse omnia officia continet et sine dubio proximus domino est RH.<br />
daps, -is i.q. cibus, edulium, esca 1 sing. 2 plur. (hic illic i.q. epulæ)<br />
dapsilitas, -tis i.q. munificentia, liberalitas; Gertz M = opulentia<br />
datio, -nis i. actio dandi 1 abs.2 c.gen. 444, 30 fidei (de homagio vel obsequio)<br />
dator, -is de eo qui dat<br />
*de 1 separationem indicat 2 spectat ad initium separationis vel potius ad principium mutationis i.q- ex<br />
(cf. 398, 35);de = ab 3 pro gen. partitivo a c.pron. indefinito b nude 4 de (causa) i.q. propter 5 indicat res<br />
et personas ad quas attinet actio verbalis vel adi. i.q. circa;quod attinet ad 6 indicat animantia pænâ,<br />
victoriâ, supplicio afflicta 7 locutiones variæ a de industria i.q. sua sponte b de cetero i.q. in futurum;<br />
Gertz M depost = postea, desubtus = subter indutus ex pellibusII, 272, 8;de facili = in/ex facili (subst.n.<br />
post Liv.) = facile opp. in difficili Georges, de novo = denuo;de futuro, de cetero = in posterum; de die =<br />
luce, de sero = vesperi, de nocte = noctu; apud verba sentiendi saepe de/ex/in pro abl. e.g. lætari de<br />
aliqua re : etiam Cic.;de vulnere mori pro causa vulneris, de licentia = suo arbitrio libero Gertz M I, 231,<br />
16; de iure = iure, de facto = re vera<br />
dea, -æ i. numen paganum generis feminini 150, 27<br />
® deambulare = ambulare Gertz M<br />
® deaurare = aurare<br />
debacchatio, -nis i. furor, insania<br />
debacchor, -atus sum ari i.q. sævio, furo<br />
debello, -avi i.q. (bello) devinco, prosterno, supero<br />
*debeo, -ui, -itum, -ere 1 c.acc. et dat. i.q. ab aliquo acceptum habeo, reddere habeo 2 c.inf. (hic illic<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (3 of 63)19/12/2004 05:50:30
Vademecum in opus Saxonis<br />
plusqupf. pro impf., e.g.313, 24) i.q. necessitate coactus sum a pro subiecto res, fere i.q. necesse est 12,<br />
3 c. negatione. i.q. deceo b pro subiecto homines i.q. officium habeo (nota locum addubitatum 321, 21<br />
salutem cociliare (sc. si omnia naturæ ordine facta essent) nota sensum debilitatum 53, 4 f.f.); Gertz M:<br />
debere ad futurum tempus designandum<br />
debitus, -a, -um de iis rebus quæ alcui reddenda sunt 1 c. dat. 2 nude vi verbali exstiincta i.q. meritus,<br />
decens, iustus; Gertz M = idoneus<br />
® debite = convenienterRH<br />
debitum i.q. necessitas, officium 1 generatim 2 speciatim a de officio comitis b de censu; Gertz M<br />
naturæ debita i.e. terræ reddendo membra, animam remittendo caelestibus II, 395, 27; = expensum = aes<br />
alienum<br />
debilis, -e i.q. virium expers, imbecillus, infirmus 1 adi. a nude b c. abl. 2 subst.<br />
debilitas, -tis i.q. infirmitas, vitium 1 spectat ad corpus a generatim b speciatim de clauditate 2 spectat<br />
ad mentem<br />
® debiliter = ægre<br />
debilito, -avi 1 i.q. infirmo, debilem reddo 2 i.q. minuo: Gertz M debilitare naves inferius i.e. navem<br />
perforare ad navem deprimendam I, 269, 11.<br />
debitor, -is 1 proprie de eo qui pecuniam vel censum debet a c.gen. b abs. 2 translate de eo qui aliquid<br />
alicui reddere debet<br />
® debriatus = inebriatus, ebrius Gertz S 114, 5<br />
® decanus = primus canonicorum Gertz S<br />
® decapitare = caput praecidere alicui Gertz M<br />
decas, -dis i.numerus decem hominum<br />
*decedo, -ssi, -ssum, -dere i.q. vita decedo, morior<br />
decem i. numerale 1 addito alio numero 2 nude<br />
decenter i.q. apte, convenienter, honeste 2 comp.151, 22 3 sup.532, 32<br />
® decertare = ad aliquod faciendum Gertz S<br />
® decertare ut = studiose operam dare "<br />
decet, -uit i.q. convenit, congruit 2 c.obiecto 3 c.(acc.c.) inf. 4 c. ut<br />
deceptor, -is i.q. seductor, fraudator<br />
*decerno, -crevi, -cretum, -cernere 1 i.q. decerto.pugno, confligo a nude b additur is cum quo pugnatur c<br />
c.abl. instr. 2 i.q. statuo, constituo a c.acc.(hic illic accedit dat.) b c. duobus acc. c c.inf. d sequitur ut<br />
® deciduus = caducus, transitorius Gertz S<br />
decretus, -a, -um i.q. fixus, constitutus<br />
decretum, -i i.q. iussum 1 generatim a nude b c.gen. 2 speciatim de regis decreto<br />
decerpo, -si, -tum, -ere 1 in imagine i.q. carpo 2 translate a i.q. eligo b i.q. demo, minuo<br />
decerto, -avi 1 proprie de pugna i.q. certamen conficio a intr. b trans. i.q. decerno 2 translate de<br />
tesserarum ictu 363, 29<br />
dêcido, -i [, -di ita ut aliud verbum decidoRH], ere 1 proprie i.q. deorsum cado, corruo 2 translate i.q.<br />
pereo<br />
dêcîdo, -di, sum, -dere i.q. decerno, discepto<br />
® decimare = decimum occidere, novem hominibus parcere Gertz M II, 419, 7<br />
decimus, -a, -um1 adi.2 subst. (sc. pars) i.q. vectigal frumenti; decima/æ:decimam exigere/dare;<br />
decumanus = qui pretium conductionis redimit RH<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (4 of 63)19/12/2004 05:50:30
Vademecum in opus Saxonis<br />
decipio, -cepi, -ceptum, -cipere i.q. fallo, cicumvenio, frustror (c.acc.)<br />
® declamare = dicere, pronuntiare Gertz S<br />
declaro, -avi 1 i.q. planum facio, prodo, expono a c.acc. b c.acc. c. inf. 2 i.q. renuntio, nuncupo 3 i.q.<br />
convoco, cogo 4 i.q. denuntio, defero<br />
declinatio, -nis de motu deflectendi, vitandi, deviandi 1 abs. 2 c.gen.; c.gen.definitionis<br />
declino, -avi 1 i.q. deflecto, viam alio flecto (intr.) 2 i.q. vito a c.acc. b nude; declinare ad = deverti<br />
Gertz S 268, 5<br />
® declinus = inclinatus Gertz S<br />
decoctio, -nis i. actus decoquendi; decoctio = liquor : danice: suppe;liquorem decoquere ; vinum<br />
decoctum (Livius);aliquid usque ad tertiam partem decoquere<br />
® decollare = securi percutere alqm.<br />
decoquo, -xi, -ctum, -quere i. magno calore liquefacio 1 c.acc. rei affectæ 2 c.acc. rei effectæ<br />
® decoriare (de ? corium) :pellem eius decoriare = pellem detrahere alicui RH<br />
decor, -is m [cf. decus] 1 i.q. gratia, nitor, venustas (sc. id quod decet) a c.gen b abs. 2 i.q. nobilitas,<br />
laus, honos<br />
decoro, -avi i.q. augeo, orno, illustro 1 c.acc.et abl. 2 c.acc.<br />
decorus, -a, -um i.q. pulcher, gratus, speciosus<br />
® decretum = approbatio Gertz S<br />
® decrustatus = crusta tecti praeditus Gertz S suspicatus est mendum pro `devastatus´sive `destructatus<br />
´. 165, VI, 2<br />
decubo, -are i.q. (in terra) iaceo<br />
decumbo, -bui, -mbere i.q. (in terra) me colloco, prosternor<br />
decurro, -cucurri vel curri, -cursum, -currere 1 intr. a proprie i.q. deorsum celeriter moveo (de<br />
hominibus) b de aquis mare petentibus c i.q. confugio(c.ad) d i.q. percurro e i.q. evado, mutor 2 trans. a<br />
de loco b de tempore; Gertz M decursis aliquantis annis = progrediente temporeRH c i.q. perlego<br />
‡decurso, -avi i.q. ultro et citro curro, tripudio 162, 24 more scænico<br />
decursus, -us i.q. actio aufugiendi 2 i.q. actio celeriter se movendi 3 i.q. incursio.<br />
decus, -oris 1 i.q. pulchritudo, venustas 2 i.q. laus, honor, splendor 3 i.q. ornamentum<br />
decusatus, -a, -um i.q. procusus (de ære exquisitâ operâ fabricato), fortasse i.q. venustas(cf. decus) 70,<br />
30 201, 1<br />
decutio, -ssi, -ssum, -tere i.q. deicio, violenter eripio<br />
dedecet, -uit -ere i.q. non decet<br />
dedecus, -oris 1 i.q. ignominia, infamia, turpitudo a c.gen. vel pron. poss. b c. gen definitionis 2 i.q.<br />
factum ignominiosum<br />
dedicatio, -nis i.q. actio ecclesiæ dedicandæ 320, 9 320, 12<br />
dedico, -avi 1 i.q. addico, tribuo 2 de sacra epularum præfatione 3 de consecratione ecclesiæ<br />
® dedignanter = contemptim RH<br />
dedignor, -atus sum, -ari fere i.q. omitto, neglego<br />
dediticius, -i m. i.q. qui in fidem alicuius se dedit<br />
deditio de actione se dedendi hostibus, traditio (in re militari) 1 c.gen vel pron. poss. 2 sine gen.<br />
dedo, -didi, -ditum, -dere 1 abs. i.q. trado me 2 i.q. trado a c.acc.et dat. b c.acc.<br />
deditus, -a, -um, - 1 i.q. qui se hostibus dedidit, dediticius 2 i.q. intentus, studiosus (c. dat.) a in bonam<br />
partem, speciatim 133, 23 militiæ (i.sacramento militiæ obligatus, miles) b in malam partem<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (5 of 63)19/12/2004 05:50:30
Vademecum in opus Saxonis<br />
deduco, -xi, -ctum, -cere proprie i.q. duco, abduco (sensu locali) a generatim b speciatim t.t. iuridicalis<br />
2 translate a i.q. traho b i.q. profero, refero c i.q. redigo d i.q. alo, augeo e i.q. do, verto f i.q. ago, dego;<br />
Gertz M vitam deducere =ducere.<br />
® defalcare = proprie falce (segetem) demetere ;translate detrahere, deminuere<br />
defatigatus, -a, -um i.q. defessus<br />
*defectio, -nis 1 i.q. actio deficiendi, rebellio, seditio a c.gen.vel pron.poss. b sine gen. 2 i.q. actio<br />
deserendi, omittendi<br />
defector, -is i.qui ab aliquo deficit, desertor, transfuga<br />
defectus, -us 1 abs. i.q.defectio 2 c.gen. a rei quæ parum successit b inopiæ<br />
® defe(oe)dare = foedare (< foedus) =deformare, corrumpere;translate Gertz M initium regni ne<br />
defedaret = pollueret I, 420, 21<br />
defendo, -di, -sum, -dere 1 i.q. tueor, servo a homines c.abl. instr., sine abl.instr.116, 28 b res corporeas<br />
c.abl.instr. c incorporalia c.abl.instr. 2 t.t. iuridicalis 3 i.q. excuso<br />
defensio, -nis i.q. actio defendendi, propugnatio, patrocinium 1 manu armisve a c.gen.vel pron.poss. b c.<br />
gen.obi. 2 verbis a generatim c, gen obi. b speciatim t.t. iuridicalis c.gen poss.<br />
defenso, -avi i.q. tueor<br />
defensor, -is i.q. is qui defendit, propugnatur 1 c.gen.obi. 2 nude<br />
® defensura = defensio Gertz S 223, 27<br />
defero, -tuli, -latum, -ferre 1 i.q. aufero 2 i.q. affero, apporto, adveho(pro obi.res corporeæ) a c.acc, solo<br />
b c.dat. c: c. ad d: c. in 3 i.q. tribuo, præsto (pro obi incorporalia) a c.acc. et dat.b c.dat. solo 4 i.q.<br />
nuntio, refero, indico a generatim c.acc. ; c.acc c. inf.b speciatim i.q. arguo, accuso; Gertz M II, 231, 8 :<br />
deferre = animum non attendere ad aliquid, neglegere, contemnere, omittere RH<br />
defessus, -a, -um i.q. fatigatus 1 adi.2 subst.<br />
*deficio, -feci, -fectum, -ficere 1 intr. a i.q. descisco, desisto :abs. c:. ab, c:.ad b i.q. degenro c i.q.<br />
inferior sum d i.q. non sum 2 trans. i.q. destituo, desero, non suppeto a act. b pass. (c. abl.) 3 c. inf. i.q.<br />
non possum<br />
defectus, -a, -um nonnisi comp. i.q. deterior 1 de hominibus 2 de re<br />
defigo, -xi, - gere 1 proprie i.q. affigo a c. acc. b c.abl. c c. gen. d c.præp. vergit in notionem ponendi<br />
385, 12 2 translate pass. i.q.versor<br />
definio, -vi, -tum, -re i.q. statuo, constituo, certe indico 1 c.acc. 2 c.acc.c.inf.<br />
definitio, -nis 1 i. indicatio certa a c.gen.obi.b nude 2 i.q.præceptum, edictum (de litium cognitione) 525,<br />
6<br />
deflagro, -avi i.q. comburo<br />
deflecto, -xi, -xum, -ctere i.q. alio flecto, verto 1 proprie 2 translate 24, 21<br />
defleo, -vi, -tum, -re 1 i.q. fleo 2 i.q. lamentor a c.acc. b c.acc. c. inf.<br />
deflexus, -us 1 de actione itineris flectendi, flexio 2 i.q. mutatio<br />
defluo, -xi, -xum, -ere 1 de aqua i.q. fluo 2 i.q. convenio 3 i.q. pereo<br />
defodio, -di, -ssum, -dere 1 i.q. condo, recondo 2 i.q. fodio, fodiendo facio<br />
® deforis = extrinsecus Gertz S 107, 22<br />
deformis, -e 1 proprie i.q. corpore distortus 2 translate i.q. turpis, infamis a de hominibus b de rebus c.<br />
abl.sive sine abl., c.inf.<br />
deformiter i.q. cum dedecore, turpiter, fæde fere i.q. impudenter 490, 7<br />
deformitas, -tis 1 i.q.forma prava, aspectus deformis a c. gen.b nude 2 i.q. turpitudo, dedecus a c.gen. b<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (6 of 63)19/12/2004 05:50:30
Vademecum in opus Saxonis<br />
nude<br />
defossio, -nis i.q. actio defodiendi, recondendi<br />
defundo, -di, -sum, -ndere i.q. effundo 1 generatim 2 speciatim in libatione<br />
defungor, -ctus sum, -gi 1 i.q. perfungor, privor (c. abl.) 2 i.q. morior a c.abl. b nude<br />
defunctus, -a, -um i.q. mortuus<br />
degener, -is i.q. qui a virtute maiorum recedit<br />
degenero, -avi 1 i.q. degener fio, deficio 2 impersonaliter<br />
degeneratus, -a, -um i.q. dehonestatus<br />
dego, -ere i.q. ago, vivo 1 c.obi. 2 abs.; = esse, manere Gertz S 268, 8<br />
degusto, -avi.q. (gustando) experior (nonnisi translate)<br />
dehinc i.q. deinde(spectat ad tempus præteritum)<br />
dehonestamentum, -i i.q. contumelia, turpitudo<br />
® dehortari = dissvadere<br />
deicio 1 proprie i.q. deorsum iacio 2 i.q. demitto 3 translate i.q. frango; Gertz S 109, 17 deiciendo levare<br />
deiectus, -a, -um 1 i.q. humilis, tenuis a subst. b adi.2 i.q. perturbatus, animo abiectus<br />
deiectio, -nis i.q. demolitio<br />
deinceps i.q. deinde, ab eo tempore, in futurum<br />
*deinde 1 de spatio i.q. ab eo loco 2 de tempore i.q. postea, exinde, tum;ponitur cum primo loco e, g.48,<br />
18 tum secundo 33, 7 3 in enumeratione 4 i.q. proinde; = propterea Gertz S 193, 4<br />
deintus i.q. intra; = ex interiore parte Gertz S 107, 23<br />
® deipara (gr. theotokos, < deus et pario: cognomen virginis Mariae quae deum peperit RH, Gertz M II,<br />
345, 7<br />
deitas, -tis i.q. deus, numen; = divinitas, dei essentia Gertz S 86, 20<br />
delabor, -psus sum, -bi 1 i.q. decido, devolvor, deorsum labor 2 i.q.pervenio 3 i.q. desilio a c.abl.b sine<br />
abl.4 i.q. decedo5 i.q. elabor, effugio<br />
delatio, -nis i.q.actio deferendi, denuntiandi, indicium deferendi<br />
delator-is i.q. qui indicium defert<br />
delectamen Gertz M/Saxo:delectamentum, -i i.q. delectatio, gaudium<br />
delectatio, -nis i.q. gaudium, oblectatio<br />
delecto, -avi i.q. delectatione afficio 1 active a abs. b c.acc.2 pass, c. abl.<br />
delectatus, -a, -um i.q. lætus(c.abl.)<br />
delectus, -us i.q. electio, actio eligendi 1generatim a sine gen.b c.gen.subi. c c.gen. obi. 2 speciatim de<br />
electione a: regis b: pontificis c: clericorum d: tutorum reguli<br />
delego, -avi 1 i.q. committo, trado 2 i.q. mitto (publici negotii causa) ; = constituere Gertz S 90, 20<br />
delenimentum i.q. blandimentum 1c.gen. 2 nude<br />
delenio, -ivi, -itum, -ire 1pro obi. homines i.q. placo, permulco a c.abl.instr. b sine abl. 2 pro obi<br />
incorporalia i.q. lenio a c. abl. instr. b sine abl.<br />
deleo, -evi, -etum, -ere : pro obi.homines i.q. opprimo 1 c. abl.instr. 2 sine abl. instr.<br />
deliberatio, -nis i.q. actio deliberandi, perpendendi 1 c.gen.2 nude<br />
delibero, -avi i.q. perpendo(nusquam i.q. libero); c.quæstione disiunctiva 511, 19<br />
delibo, -avi i.q. degusto 1 proprie2 translate 107, 20<br />
delibutus, -a, -um i.q. imbutus<br />
delicatus, -a, -um 1 i.q. tener, subtilis 2 i.q. luxuriosus, mollis<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (7 of 63)19/12/2004 05:50:30
Vademecum in opus Saxonis<br />
deliciæ, -arum i.q. oblectamenta 1c. gen.vel pron.poss. 2sine gen.<br />
deliciosus, -a, -um i.q. voluptarius, luxuriosus; Gertz M: deliciose adv.<br />
deligo, -legi, -lectum, -ligere i.q.lego, eligo, opto 1 c.acc.a homines b res2 c.inf. 3 c. quæstione<br />
disiunctiva<br />
delectus, -a, -um 1 adi. i.q. optimus, egregius 2 subst. de militibus maxime idoneus<br />
delinquo, -qui, -ctum, -nquere i.q. erro, pecco<br />
delinquens, -tis i.q. qui delictum commisit<br />
delictum, -i i.q. peccatum, culpa 1 c.gen. vel pron poss. 2 sine gen.<br />
® delinire = delenire, mitigare Gertz S 381, 12<br />
deliramentum, -i i.q. ineptiæ, amentia1 c.gen. 2 sine gen.<br />
delirans, -tis i.q. amens, cæcus<br />
delirus, -a, -um i.q. amens, demens<br />
‡deliteo, ere i.q. lateo<br />
delitesco, -ui, -escere i.q. me abdo, lateo<br />
delphinus, -i m. i. animal marinum<br />
delubrum, -i de templo paganorum 261, 34<br />
deludo, -si, -sum, -dere i.q. fallo 1 c.abl. 2 sine abl.<br />
demando, -avi i.q. mando; iubere = mandata dare alicui Gertz S 104, 14<br />
demens, -tis i.q. amens, mente captus<br />
® dementatus sc. per ebrietatem Gertz M II, 272, 22<br />
dementia, -æ de eius condicione qui mente captus est 1 c. gen. vel pron. poss.2 sine gen.<br />
dementio, -vi, -tum, -re i.q. insanio, amens sum<br />
demereor, -itus sum, -eri 1 i.q. mereor 2 i.q. immeritum, indignum me facio, fere i.q. amitto<br />
demergo, -si, -sum, -gere i.q. submergo<br />
® demerita plur.n.= male facta Gertz M II, 119, 8<br />
demeto, -ssui, -ssum, -tere 1 proprie i.q. metendo deseco 2 in imagine i.q, abscido<br />
deminuo v. diminuo<br />
deminutio v. diminutio<br />
demitto, -si, -ssum, -ttere i.q. deorsum mitto, defero, summitto ; pass. in genua procumbo, genibus nitor<br />
demissus, -a, -um 1 proprie a i.q. pronus b i.q. deorsum versus, summissus 2 translate i.q. oppressus,<br />
depressus, humilis<br />
demisse i.q. summisse, humiliter<br />
demo, -psi, -ptum, -ere i.q. adimo, tollo 1 c.acc. et dat. 2 c. acc. solo<br />
demolior, -itus sum, -ri 1 pro obi res corporeæ i.q.diruo, destruo a c.abl.instr. b sine abl. 2 pro obi.<br />
incorporalia i.q. exstinguo a c.abl. instr. b sine abl.<br />
® demoniacus = a demonio obsessus GertzS 274, 12<br />
demonstro, -avi i.q. monstro, ostendo 1 proprie a c.acc. b c.acc. c. inf. 2 translate i.q. verbis monstro<br />
demorior, -tuus sum, -i i.q. morior<br />
demoror, -atus sum, -ari i.q. moror; = extrahere Gertz S 99, 15; Gertz M II, 311, 17 = versor<br />
demulceo, -si, -ctum, -ere i.q. permulceo, mitigo<br />
*demum i.q. tandem, denique, postremo a alii particulæ postponitur b particulæ cum ante ponitur c<br />
particulæ apponitur d nude 2 i.q. dumtaxat, tantum 3 vi debilitata i.q.omnino, in universum<br />
demutilo, -avi i.q. mutilo, detrunco, privo<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (8 of 63)19/12/2004 05:50:30
Vademecum in opus Saxonis<br />
denarius, -i m. de nummorum genere (danice `penning´)<br />
denego, -avi i.q. nego 1 c.acc.et dat. 2 c.acc. c. inf.<br />
® denigrare = nigro colore inficere Gertz M I, 87, 29<br />
deni, -æ, -a i.q. decem 1 sensu distributivo 2 sine sensu distributivo 72, 31<br />
denique 1 i.q. postremo a nude (primo loco ponitur) b in enumeratione 2 i.q. demum 3 i.q. omnino;<br />
Gertz M denique pro nam e.g. II, 187, 6<br />
® denominare = nominare; = constituere Gertz M II, 35, 20<br />
denoto, -avi 1 i.q manu significo, digito monstro 2 i.q. eligo, duco 3 i.q.observo c.acc. c. inf. 4 describo<br />
5 fere i.q. interpretor, vaticinor; Gertz M denotare = aliquem afficere ignominia<br />
dens, -tis de animalium instrumentis mandendi; ad cognomen explicandum 207, 2 (Hyldetan)<br />
densitas, -tis i.q. spissitudo;= frequentia Gertz S 83, 15<br />
denso, -avi 1 i.q. densum, spissiorem facio, formo 2 i.q vestio<br />
densus, -a, -um i.q spissus1 adi 2 subst.<br />
® denudare periphrastice i.q. solvere A.M. de homine: intellectus denudat a sensibus<br />
denuntiatio, -nis i.q. actio denuntiandi, indicendi 1 c.gen poss. 2 c.gen obi.<br />
denuntio, -avi 1generatim i.q. nuntiando sollemniter declaro, definio(notione minitandi sæpe subeunte)<br />
patefacio a c.acc. b c.acc c.inf. 2 speciatim et technice a in re militari ( Gertz S = nuntios mittere 111, 15<br />
b in re iudicali<br />
*denuo de rebus restituendis renovandisque i.q. de integro, de novo, iterum<br />
denupta, -æ i.q. nupta (c. dat.)<br />
® deornare Gertz M = deformare, depravare I, 482, v.10<br />
® deortari = dehortari<br />
depasco, -vi, -stum, -scere i.q. devoro 2 translate<br />
® depauperare = ad inopiam redigere<br />
depecto, -xi, -xum, -ctere i.q. diligenter pecto<br />
depello, -puli, -pulsum, -pellere 1 proprie i.q. de superiore loco moveo, amoveo 2 sensu latiore a aliquid<br />
arceo, prohibeo b alicuius mentem amoveo<br />
dependeo, -i, -ere i.q. deorsum pendeo<br />
dependo, -di, -sum, -dere 1 i.q. solvo 2 i.q. facio<br />
depensus, -a, -um i qui ab aliqua re dependet<br />
depereo, -ire 1 i.q morior (de hominibus)2 i.q. amittor, demor (de rebus)<br />
® depigrare Gertz proposuit pro denigrare : depigrare = mollire, (re)laxare<br />
depingo, -nxi, -ctum, -ngere i.q. pingo, colore effingo.<br />
deploro, -avi i.q. defleo, lugeo, conqueror 1 c..acc. 2 c.duobus acc.<br />
*depono, -sui, -situm, -nere 1 strictiore sensu (locali) a i.q. deorsum pono, demitto b i.q. colloco c i.q.<br />
exuo (de vestimentis) 2 latiore sensu i.q. omitto (opp.. retineo) a generatim b spciatim de dignitate,<br />
magistratu, titulis exeundis, abdicandis, amittendis; = humare Gertz S 202, 5; Gertz M deponere = in<br />
iudicio verbis exprimere II, 254, 11 RH<br />
depositum, -i i. res deposita c.gen.; speciatim de pecunia 345, 29; Gertz M II, 299, 17 :tabula antiqua<br />
et iam deposita ;RH = ut ecclesia eam conservaret, Gertz M : = iam reiecta quia contemnenda sit<br />
depopulor, -atus sum, -ari i. vasto, prædor; Gertz M etiam active:depopulare<br />
deportatio, -nis i. actus deportandi<br />
deporto, -avi i.q. aufero, amoveo, deduco; Gertz M iussa deportare = iussa deferre regi danico<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (9 of 63)19/12/2004 05:50:30
Vademecum in opus Saxonis<br />
deposco, -poposci, -poscere i.q. posco, peto, exigo 1 generatim a c.acc. b c.duobus acc. c c. acc. et dat. d<br />
c.acc. et ab e c.acc. et ex f c. acc. c. inf. g c.coniunctivo 512, 26 2 speciatim a in matrimonium b in<br />
pugnam ; Gertz S = orare 21, 7, =postulare 119, 6<br />
depositio, -nis i. actio ponendi 10, 25 regni (sc. abdicatio) 516, 10 supellectilis (sc. donatio);= humatio<br />
Gertz S 71, 9<br />
deprecor, -atus sum, -ari 1 i.q. precando alquid avertere conor, deflecto 2 i.q. (valde) precor, exoro, rogo<br />
a c.acc. b c.duobus acc. c c.acc c. inf. d abs.i.q. oro (sensu ecclesiastico) e c. ne<br />
® depre(ae)dari = omnem regionem depraedari Georges ; Gertz M = furtum alicui facere in domo eius<br />
® depredicare Gertz M = praedicare, laudibus efferre<br />
deprehendo, -di, -sum, -dere 1 i.q.capio eos qui clam agunt 2 i.q. patefacio, detego 3 i.q. invenio 4 i.q.<br />
comprendo oculis vel auribus, intellego a c. acc. b c. acc c. inf.<br />
deprehensio, -nis i.q. notitia, actio deprehendii(v.deprehendo 4)<br />
deprendo, -di, -sum, -dere 1 in versu 113, 1 131, 3 2 in oratione soluta (c. verbo posse)140, 13<br />
deprimo, -pressi, -pressum, -primere 1 proprie i.q. deorsum premo, demergo 2 translate i.q. opprimo,<br />
prohibeo<br />
depromo, -psi, -ptum, -ere i.q. offero, præbeo; = dicere Gertz S 114, 1, = proponere, describere 100, 9,<br />
= proferre 161, 18<br />
depropero, -avi i.curro, festino, propero 1 c.inf. 2 c. indicatione loci<br />
depulsio, -nis i.q. expulsio, exactio, exsilium<br />
deputo, -avi 1 i.q. ascribo, attribuo a c. acc. et dat.b c.inf. et dat. 2 i.q. destino, assigno. e maiore numero<br />
deligo<br />
derelinquo, -qui, -ctum, -nquere i.q. moriens relinquo<br />
derisio, -nis i.q. despectio, ludibrium, actio deridendi<br />
derisor, -is de eo qui deridet, deludit<br />
® derisorius, -a, -um/derisorie adv. = quod ludibrio est RH Gertz M<br />
derisus, -us i.actio deridendi, ludibrio habendi<br />
derivo, -avi (de origine) i.q. deduco, traho<br />
derogo, -avi (c. dat.) i.q. detrecto, deminuo, noceo(c.acc.); fidem derogare Gertz S 194, 23<br />
desævio, -i, -tum, -re i.q. vehementer sævio, furo<br />
descendo, -di, -sum, -dere 1 proprie de motu deorsum venientis, degredientis, e superiore loco in<br />
inferiorem se moventis a abs. b c.abl. c additur quo 2 translate a i.q. prodeo, venio b i.q. me demitto,<br />
humilior c i.q. originem traho, orior, exeo d i.q. propagor<br />
descensus, -us i.q. motus proclivis, submersio<br />
descisco, -vi, -tum, -scere 1 proprie i.q. deficio, ducem desero 2 i.q. me abalieno, alienus sum, degenero<br />
describo, -psi, -ptum, -bere 1 prorie i.q. formam depingo, scribo 2 translate i.q.assigno, definio,<br />
determino; = narrare Gertz S 96, 18<br />
descriptio, -nis i.q. actio litteris exponendi<br />
deseco, -ui, -tum, -are i.q. secando seiungo, amputo<br />
*desero, -ui, -tum, -ere i.q. destituo, neglego, relinquo 1 c. alicuius officii violatione 2 debilitato officii<br />
sensu a pro subi. homines b pro subi. res<br />
desertus, , -a, -um 1 i.q. inhabitabilis, solus, relictus 2 i.q. orbus, privus<br />
desertum i. regio inhabitabilis, humanâ cultâ vacua 1 c.gen. 2 nude<br />
desertio, -nis 1 i.q. actio deserendi, discedendi, relinquendi (subest notio officii violandi) a c.gen. b abs.<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (10 of 63)19/12/2004 05:50:30
Vademecum in opus Saxonis<br />
fere i.q. proditio 2 i.q. status vel condicio rei desertæ<br />
desertor, -is 1 proprie i.q. perfuga, transfuga a abs.b c. gen. 2 translate a de eo qui a vera religione<br />
deficit 262, 6 279, 36 309, 28 b de eo qui relinquit 309, 28 nuptæ<br />
deservio, -vi, -tum, -re i.q. servio, ministro<br />
deses, -idis i.q. otiosus, iners<br />
desiderium, -i i.q.cupido, libido, voluntas<br />
desidero, -avi i.q. cupio, opto, volo 1 c.acc. 2 c. inf. 3 c.acc.c. inf.<br />
*desidia, -æ i.q. inertia, otium; = incuria Gertz S 163, II, 10<br />
desidiosus, -a, -um i.q. desidiæ deditus, iners, otiosus<br />
desido, -ere de motu quo res vel homo e superiore loco ad inferiorem fertur, sæpe i.q. delabor, decido,<br />
concido<br />
designo, -avi 1 de hominibus denotandis, eligendis 2 de locis distinguendis, assignandis 3 i.q. nomino<br />
designatus, -a, -um i.q. supra memoratus, supradictus<br />
desilio, -ii vel, -ui vel, -ivi, -ire i. de superiore loco salio 1 c.abl. b sine abl.<br />
desino, -i, -tum, -nere i.q. cesso1 pro subi. persona a nude b c.inf. 2 pro subi. res<br />
desipientia, -æ i.q. dementia, amentia<br />
desipio, -ere i. amens sum<br />
desisto, -stiti, -sistere 1 i.q. cesso, desino b c.abl. 2 i.q descisco, differo<br />
desorbeo, -ui, -ere i.q. absorbo, deglutio<br />
desperatio, -nis i.q. actus desperandi, defectus spei 1 generatim a abs.b c.gen rei 2 speciatim de ægrotis<br />
a abs. b c.gen.<br />
despero, -avi 1 trans. i.q. spe deiectus omitto a pro obi. res b pro obi persona 2 intrans. a sine spe sum<br />
b: c.de 480, 38; desperatus de vita = de cuius vita desperatur Gertz S 402, 32; desperatus = desperans<br />
desperate i.q. cum desperatione<br />
despicabilis, -e i.q. vilis, despiciendus<br />
despicio, -spexi, -spectum, -spicere 1 proprie i.q. conspicio 2 transalate i.q. contemno<br />
despicor, -atus sum, -ari i.q. contemno<br />
despondeo, -di, -sum, -dere i.q. spondeo, promitto(nuptiarum causa) 1 de patre (c. dat. generi) 2 de eo<br />
qui mulierem in matrimonium ducturus est 19, 5<br />
desponsio, -nis i.q. sponsio nuptiarum<br />
desponso, -avi i.q. ad matrimonium despondeo (de fratre);desponsare (sibi) aliquam (nonnisi vir)<br />
destino, -avi 1 i.q. attribuo, decerno, deputo (c.dat. rei [personæ] et acc. personæ [rei]a generatim b<br />
speciatim de puella despondenda 2 i.q. constituo, decerno, statuo a c. inf. b abs. 3 i.q. in animo habeo 4 i.<br />
q.designo, declaro, eligo a generatim b speciatim de antistite eligendo 5 i.q. visu impeto, persequor 6 i.q.<br />
mitto, dirigo; Gertz M destinare = mittere; iuncturae destinare aliquem periculo = aliquem periculo<br />
obicere; destinare aliquid effectui = destinare aliquid ad efficiendum;destinare preduces navibus (predux/<br />
praedux = dux maris, teutonice : der Lotse<br />
destinatus, -a, -um i.q. certus, in animo propositus, definitus<br />
destituo, -i, -tum, -ere 1 i.q. relinquo, desero, deficio a active b pass.2 i.q. privo, orbo (c. abl.) a pass.b<br />
active<br />
*destringo, -nxi, -ctum, -ngere 1 proprie de armis e vagina promendis, nudandis 2 in imagine<br />
destrictus, -a, -um i.q. severus<br />
® destricte severe<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (11 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
[destruo, -xi, -ctum, -ere vide destituo]® destruere = demoliri Gertz S 309, 21 RH.; destruere =<br />
refutare, repudiare Gertz M II, 421, 15<br />
desudo, -avi i.q. valde laboro<br />
desuetudo [dissuetudo bis legitur] i.q.insolentia, desidia<br />
*desum, -fui, -esse I de inopia A abs. i.q. desideror 1 pro subi. res 2 pro subi. hominesB c. abl. C c.dat. i.<br />
q. non præsto sum (fere semper antecedit negatio)1 pro subi. res 2 pro subi. homines II de neglegentia,<br />
defectione A c.dat. i.q. desero c.acc. B c. in i.q. consentio c.dat.<br />
desuper significat motum in locum inferiorem<br />
detego, -xi, -ctum, -gere nudo, patefacio, prodo1 pro obi. corporalia a generatim b speciatim i.q.<br />
destringo 2 pro obi. incorporalia 3 c. quæstione indirecta<br />
® detentor late (< detineo) = qui iniuste aliquid detinetRH<br />
detergeo, -si, -sum, -gere i.q. tergendo demo, aufero 1 proprie 2 translate 48, 2<br />
deterior, -ius i.q. vilis<br />
® deterioratio (< deterioro = deterius facere) actio deterius faciendi RH<br />
® determinare = (concilium) in certam diem indicereRH, Gertz M I, 130, 29 ;de aliqua poena alicui<br />
determinare<br />
deterreo, -ui, -itum, -ere i.q. terrendo retineo, prohibeo<br />
detestabilis, -e i.q.abominabilis, detestandus, exsecrabilis<br />
detestatio, -nis i.q. exsecratio, odium, aspernatio<br />
detestor, -atus sum, -ari i.q, aspernor<br />
detineo, -tinui, -tentum, -tinere i.q. retineo, moror<br />
detorqueo, -si, -tum, -quere 1 i.q. torquendo deorsum flecto, deflecto 2 i.q. devolvo (de flumine) 3 i.q.<br />
emitto, iacio<br />
detorreo, -rrui, -stum, -rrere de potione temperanda i.q. destillo237, 5: detosto liquore; liquorem<br />
detorreo<br />
detractio, -nis i.q. actio detrahendi, detrectatio, maledictio<br />
detracto (v. detrecto) = reprehendere, fortius vituperare, Gertz M dominium detractantes = recedentes a<br />
dominio Danorum I, 362, 27<br />
detractor de eo qui detrahit, nocet<br />
*detraho, -xi, -ctum, -here I proprie A i.q. deorsum traho (notio localis nondum evanuit B i.q. aufero,<br />
trahendo averto1 pro obi.corporalia a c.acc. et dat. b sine dat. 2 pro obi.incorporalia a c.acc. et dat. b c.<br />
acc. et ex II translate A i.q. exstinguo, tollo B i.q. noceo C i.q. detrecto, nego<br />
detrecto, -avi i.q. recuso 1 c.abl.causæ 2 sine abl.<br />
detrimentum, -i i.q. damnum, amissio 1 c.gen. obi. 2 c. gen. poss. 3 nude<br />
detrudo, -si, -sum, -dere 1 i.q.avello, trudendo removeo 2 i.q.deduco<br />
® detruncare e.g. caput pedesque detruncare (< truncus (arboris))<br />
® detumescere = evanescere E.g. detumescunt odia (Petronius)RH<br />
deturbo, -avi 1 i.q.terreo 2 i.q. depello a sine abl. b c.abl. c c. ab 3 i.q. disturbo ; deturbare a finibus<br />
Anglorum = exigere Gertz M II, 404, 5<br />
® deturpare = sordescere Gertz M I, 296, 7 < sordes/squalor<br />
*deus 1 de diis paganorum a c.nomine dei b sine nomine dei 2 de deo Christianorum<br />
deveho, -xi, -ctum, -here 1 i.q. abduco a homines b res 2 i.q. vehor<br />
devenio, -i, -tum, -ire i.q. pervenio, venio<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (12 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
devergo, -ere i.q. vergo, specto (de senectute)<br />
deversor v.diversor<br />
deverticulum v. diverticulum<br />
deverto v.diverto<br />
devexus, -a, -um i.q. declivis<br />
devictio i.q. actio devincendi, superatio<br />
devincio, -xi, -ctum, -cire 1 i.q. astringo, obligo 2 i.q. addo<br />
devinco, -ci, -ctum, -ncere i.q. supero, vinco 1 c.abl.a proprie b translate 2 sine abl.<br />
® devio, -avi, -atum, -are = a via deverto etiam de via decedereRH Gertz M II, 388, 7 ;c.acc.deviare<br />
aliquem = aliquem a (via) Londonia mittens<br />
devito, -avi i.q. evito, effugio<br />
devius, -a, -um 1 adi. a i.q. avius, a recta via flectens b i.q. peccans 2 subst.n. a sing. i.q. via a recta via<br />
flectens b plur. proprie de locis desertis<br />
devoco, -avi 1 i.q. voco 2 i.q. revoco<br />
devolvo, -vi, -utum, -vere 1 i.q. deorsum volvo, deicio 2 i.q. ago, dego 3 pass. i.q. incido, adducor<br />
devoro, -avi i.q. manduco, voro<br />
devotio, -nis i.q. pietas, pius mentis adversus deos habitus<br />
devoveo, -vi, -tum, -vere 1 i.q. do, dedo, profundo 2 i.q. abominor<br />
devotus, -a, -um i.q. fovens, deditus ; Gertz M adv. devote<br />
*dexter, -ra, -rum vel, -era, -erum i.q. de altera vel corporis vel aciei parte (opp. lævus) 1 adi. 2 subst. i.<br />
q. manus dextra (opp. læva, sinistra)<br />
® dextrarius = equus maior et thorace ferreo munitus ad belli usum paratus Gertz S 432, 9<br />
dextrorsum i.q. ad dextram versus<br />
diaconus, -i i. clericus inferioris gradus; = episcopi minister, qui in sacra liturgia evangelium recitat;<br />
diaconus cardinalis, qui in urbe Romana alicui ex diaconiis i.e. domibus hospitalibus, oratoriis adiunctis<br />
ecclesiae Romanae praeest; ceteri cardinales Romani sunt presbyteri cardinales<br />
diaconatus, -us i.q. munus diaconi<br />
diadema, -tis de insigni regio<br />
dialis, -e i.q. unius diei<br />
® diatim = diem de die RH<br />
dicio 1 i.q. potestas a sæcularis b ecclesiastica 2 fere i.q. lex, ius<br />
dico, -avi i.q. dedico, consecro<br />
*dico, -xi, -ctum, -cere 1 i.q. aio, verba profero a abs. b c. acc. c c. acc c. inf. d c.sententia interrogativa<br />
2 i.q. commemoro 3 i.q. appello, c. duobus acc. 4 i.q. statuo, constituo 5 i.q. credo 78, 5<br />
dicenda, orum fere i.q. narratio<br />
® dictamen = stilus<br />
*dictum i.q. verbum, vox<br />
dictio, -nis i. actio dicendi, defendendi<br />
dicto, -avi, - 1 i.q. constituo, statuo 2 i.q. scribo; Gertz M dictare = proferre RH<br />
*dies m. et f. 1 de certo temporis spatio (plur. sæpe i.q. tempus e.g. 57, 8 204, 32)a m. 50, 7 b f. 55, 28 2<br />
i.q. lux (tempus quod sole illustratur) 3 i.q. vita 4 i.q. tempus 410, 18 ;dies Cinerum (Memento quia<br />
pulvis es et in pulverem reverteris)<br />
® dieta = iter unius diei, diaeta = victus etc.RH<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (13 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
differentia, -æ i.q. diversitas, varietas, condicio ab alia condicione differens 181, 8<br />
differo (distuli, -dilatum), differre 1 i.q. in aliud tempus transfero a abs. b c.acc.c c.inf. 2 i.q. disto,<br />
discrepo<br />
® diffibulare se = fibulam solvere et vestimento detrahere Gertz S 427, 7<br />
*difficilis, -e 1 de rebus i.q. non facilis, laboriosus, operosus a c.abl. b additur supinum c abs.2 de<br />
hominibus i.q. asper, immitis<br />
difficile i.q. difficulter 9, 29<br />
difficilia, -um i.q. difficiles<br />
difficulter i.q. cum difficultate<br />
difficultas, -tis i.q. labor, negotium 1 c.gen. 2 nude<br />
diffidentia, -æ i.q. actio diffidendi c. gen. obi.<br />
diffido, -sus sum, -dere i.q. non fido 1 c. dat. 2 c. inf.; Gertz M II, 115, 8 = fidem contumaciter violare<br />
diffidens, -tis i.q. non fidens, fiduciam non habens<br />
diffindo, -di, -ssum, -ndere i.q. cum impetu disseco, findo 1 homines 2 res<br />
® diffinire Gertz S vide definio; diffinitivus = ultimus II, 250, 3, diffinitor = definitor > Ducange:<br />
definitores appellantur novem superiores electi tempore capituli generalis penes quos præcipua est totius<br />
capituli potestas sive ad electiones superiorum sive ad statuenda et definienda quæcunque monasticam<br />
spectant disciplinam (de fratribus minoribus)II, 316, 12<br />
® diffisus vitæ suæ = desperans de v.s.<br />
diffluo, -xi, -ere 1 i.q. discedo 2 i.q. degenero, tabesco<br />
diffugio, -i, -itum, -gere i.q. aufugio<br />
diffugium, -i 1 i.q. fuga in diversas partes facta 2 i.q. facultas aufugiendi, effugium<br />
diffundo, -di, -sum, -ndere i.q. dilato 2 i.q. spargo, dispergo, effundo<br />
diffusus, -a, -um 1 i.q. laxus, latus 2 i.q. incertus, mobilis, inconstans ; Gertz M = copiosius adv.<br />
diffusio i.q. amplitudo, spatium<br />
digeries, -i i.q actio cibi digerendi<br />
digero, -ssi, -stum, -rere 1 i.q. dispono, distribuo, ordino 2 i.q. æstimo 3 i.q. expono, narro<br />
digitus, -i de membro manus<br />
® dignanter = ut dignum est; etiam pro merito<br />
dignatio, -nis i.q. favor, gratia, veneratio (sensu activo); Gertz M : dignitatio tua = tu qua es dignitate<br />
*dignitas, -tis de honestate qua aliquis vel aliquid fruitut i.q. decus, nobilitas, honor 1de hominibus a c.<br />
gen vel pron.poss. b c. adi c nude 2 de rebus<br />
dignor, -atus sum, -ari i.q. dignum habeo 1 c.acc. et abl.a homines b res 2 c. inf.<br />
dignosco, -vi, -scere 1 i.q. agnosco, cognosco 2 i.q. video, intellego<br />
dignus, -a, -um i.q. qui aliquid meritur, cui aliquid debetur 1 de hominibus a c.abl. b c. setentia relativa<br />
c: c. ut d: c. inf. 2 de rebus a c. abl. b c. sententia relativa c c. gen. d abs. fere i.q. conveniens, iustus<br />
digne 1 i.q. ut dignum est, iure, convenienter 2 i.q. ut decet, satis<br />
digredior, -ssus sum, -di i.q. discedo, abeo<br />
digressio, -nis 1 proprie i.q. actio vel facultas abeundi, discessus 2 translate i.q. excursus (t.t. rhetoricus);<br />
Gertz S 443, 9 = desertio a re ? RH<br />
digressus, -us 1 proprie i.q. discessus 2 translate i.q. excursus, digressio a proposito (t.t. rhet.)<br />
® diiudicare = iudicare; = constituere Gertz S 97, 24<br />
dilabor, - psus sum, -bi i.q. aufugio, effugio 2 i.q. evanesco<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (14 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
® dilapidare = dissipare Gertz S 320, 10 RH<br />
® dilapidatio etiam = direptio<br />
dilapsio, -nis de militum actione deserendi 535, 5<br />
dilatio, -nis i.q. actio differendi, mora 1 c. gen 2 nude<br />
dilato, -avi i.q.augeo<br />
dilectio, -nis i.q. amor 1 c.gen.obi. 2 c.adi.<br />
diligens, -tis i.q. accuratus, sedulus<br />
diligenter i.q. cum cura, accurate<br />
diligentia, -æ i.q. cura 1 c.gen. 2 sine gen.;= reverentia Gertz S 195, 5<br />
diligo, , -lexi, -lectum, -ligere i.q. amo<br />
® dilucesso = dilucesco inchoative < diluceo<br />
*diluculum, -i i.q. prima diei lux<br />
diluo, -i, -tum, - ere 1 proprie i.q. lavo, madefacio 2 translate i.q. purgo; se purgare a reatu Gertz S 23, v.<br />
57<br />
diluvalis, -e i. quod diluvii est<br />
dimensio, -nis i.q. mensura<br />
dimicatio, -nis i.q. duellium, pugna<br />
*dimico, -avi i.q armis pugno 1 abs. 2 c.abl. instr. 3 c.præp.<br />
dimidius, -a, -um adi. i.q. dimidiatus, in duas partes divisus 2 subst. i.q. dimidia pars<br />
diminuo, -i, -tum, -ere i.q. minores facio<br />
diminutio, -nis i.q. iactura, detrimentum<br />
dimissio, -nis i.q. emissio, liberatio<br />
® dimissoriæ litteræ = syngraphus Plautus (Georges) = commendaticiæ litteræ<br />
*dimitto, -si, -ssum, -ttere I i.q. a me mitto, abire sino vel iubeo A homines 1 c. obi. a accedit ad b<br />
accedit in 2 c.duobus acc. B de armatis exauctorandis, domum mittendis II i.q. relinquo, sino; = relegare<br />
Gertz S 109, 11; = omittere, = condonare (= ignoscere); = permittere<br />
dinosco v.dignosco<br />
® diocesanus = episcopus de cuius diocese agitur Gertz M<br />
diota, -æ i.q. dolium, vas (vox Horatiana)<br />
directio, -nis de actione telum dirigendi nonnisi 274, 28; Gertz M = præcepta n.<br />
diremptio, -nis 1 i.q. separatio 2 i.q. actio rescindendi, rescissio<br />
direptio i.q.actio diripiendi<br />
dirigo, -rexi, -rectum, -rigere i.q. tendo, mitto a homines b res<br />
directus, -a, -um i.q. rectus<br />
dirimo, -emi, -emptum, -imere 1 i.q. disiungo 2 i.q. solvo, interrumpo, abrumpo<br />
diripio, -ripui, -reptum, -ripere 1 i.q. rapio, adimo, aufero 2 i.q.vexo, vasto<br />
dirumpo, -pi, -ptum, -mpere i.q. rumpo, frango<br />
diruo, -i, -tum, -ere i.q. everto, destruo<br />
dirus, -a, -um i.q. atrox, malum secum ferens<br />
Dis, -tis de deo inferorum (lingua nostra `hel´[apud inferos RH])<br />
discalceatus, -a, -um i.q. sine calceis, nudatus pedes 260, 27<br />
*discedo, -ssi, -ssum, -dere i.q. abeo 1 de hominibus a abs. b c.abl. c c. ab ;vanescente sensu motionis<br />
fere i.q. desisto, recedo d c. ad 2 de pontificio 370, 19 a familia<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (15 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
disceptatio, -nis i.q. altercatio, verborum certamen 104, 14 114, 15 116, 11<br />
discerno, -crevi, -cretum, -cernere 1 i.q. disiungo, dirimo (sensu locali) 2 i.q. separo, divido 3 i.q.video<br />
a: oculis b: mente 4 i.q. discepto (c. quæstione indirecta)<br />
discretus, -a, -um i.q. separatus, proprius, suus<br />
discerpo, -si, -tum, -ere i.q. dilanio<br />
discessio, -nis i.q. actio discedendi, discessus 1 genratim a c.gen. b abs.2 speciatim de militibus<br />
exauctorandis<br />
*discessus, -us i.q. actio abeundi, discedendi 1 hominum b rerum; = mors Gertz S<br />
discidium i.q. discordia, dissidium<br />
discindo-di, -ssum, -ndere i.q. rescindo, frango, lanio<br />
discingo, -xi, -ctum, -gere i.q. circumamicio, vestio<br />
disciplina, -æ 1 i.q.doctrina, scientia a c. gen.obi. b sine gen.obi. 2 i.q. ordo, regula a generatim b<br />
speciatim de religione christiana<br />
discipulus, -i de eo qui discit; discipulus Christi = martyr Gertz S<br />
® discisio = divisio legum in capita<br />
disco, -didici, -discere 1 i.q.doceor, alicuius rei scientiam haurio a abs. b c. obi. c c. inf. d c.acc.c. inf. e c.<br />
quæstione indirecta 2 i.q. cognosco, comperio a c.abl. b c. duobus acc. c c.acc.c.inf.d c.quæstione<br />
indirecta e c. quod<br />
discolor, -is proprie i.q. qui est coloris diversi 2 translate i.q. aversus, alienus 157, 5<br />
® discooperire = quod opertum erat detegere Gertz S > RH<br />
discordia, -æ i.q. dissensio, inimicitiæ, simultas<br />
discors, -dis 1 i.q. dissentiens 2 i.q. dissimilis, diversus, contrarius<br />
® discredere = fidem negare Gertz S 444, 50, v 5<br />
discrepo, -avi i.q. non convenio, dissimilis sum<br />
discretio, -nis i.q. facultas, indoles, virtus distinguendi<br />
® discretus discretorum Gertz M :dicreti vocabantur fratres minores...ad provinciale capitulum missi;<br />
discretus discretorum eligebatur ad generale capitulum mittendus II, 312, 7 nota<br />
discrimen, -inis 1 i.q. intervallum 2 i.q.diversitas, dissimilitudo a c.gen.b nude 3 i.q. periculum (vergit in<br />
notionem interitus a c.gen.obi.b c.gen.poss. c nude 4 fere i.q. decertatio, pugna; discrimen capillis<br />
imponere Gertz S 360, 6 = capillos pectere, comam nectere RH.<br />
discrimino, -avi i.q. dirimo, secerno<br />
discriptus, -us i.q. descriptio<br />
discubitus, -us i.q. locus discumbendi, sedes (in clientelâ discubitûs locus ordinem significat)<br />
discumbo, -bui., -bitum, -mbere i.q. mensæ accumbo<br />
discurro, -ri, -sum, -rere i.q. in varias partes curro 1 de animantibus 2 de rivulis 3 metonym. 404, 33 de<br />
poculis<br />
discursim i.q. huc illuc<br />
discursus, -us i.q. actio discurrendi;discursus verborum Gertz S 316, 10 = altercatio RH<br />
discus, -i i.q.lanx, patina 174, 17<br />
discutio, -ssi, -ssum, -tere 1 i.q. disicio 2 i.q. removeo, tollo 3 i.q.finio[RH], aufero a c.acc.et abl. b sine<br />
abl. ; = inquirere, exanimare Gertz S 95, 9<br />
® disenteria (dissinteria) vide dysenteria<br />
disertus, -a, -um i.q. facundus 1 de hominibus 2 de rebus<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (16 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
disicio, -ieci, -iectum, -icere 1 i.q. spargo, dispergo a corporea b incorporea 2<br />
i.q.frango, subverto, rescindo a proprie b translate e.g. 66, 3<br />
disiectus, -a, -um i.q. lacer<br />
® disiunctiva = alternatio, t.t.juris alternatio disiunctiva Gertz M/RH<br />
disiungo, -xi, -ctum, -gere i.q. discutio, frango<br />
dispar, -is i.q.inæqualis, dissimilis a c.dat. b sine dat. 2 i.q.discoveniens, indignus<br />
disparo, -avi i.q. disiungo, separo, secerno 1sensu locali 2 translate 261, 29<br />
dispello, -puli, -pulsum, -pellere 1 i.q. spargo, disicio 2 i.q.discutio, tollo, finem facio a c.abl. b c. de/ex<br />
dispendium, -i 1 de damno temporis vel viæ a c.gen.b nude 2 i.q. damnum, detrimentum, impendium a<br />
c.gen obi.b nude (opp. compendium)<br />
® dispensator = qui distribuit elemosynam<br />
dispenso, -, avi 1 i.q. colloco 2 i.q.dispono, ordino<br />
disperdo, -didi, -ditum, -dere i.q. abicio, proicio; Gertz M = penitus perdere<br />
® dispereo, -perii, -ire = perire<br />
dispergo, -si, -sum, -gere.i.q spargo (nonnisi perf.part.) 1 adi. 2 subst.<br />
dispertio, -vi, -tum, -re i.q. distribuo<br />
dispicio, -spexi, -spectum, -spicere i.q. video, perscrutor 2 i.q. delibero 3 i.q. respicio<br />
displicio, -ui, -itum, -ere i.q. non placeo 1 de hominibus 2 de rebus; Gertz M :displicentia = reprehensio<br />
dispono, -sui, -situm, -nere i.q colloco 2 i.q. administro, guberno 3 i.q. constituo, statuo, ex disposito =<br />
ex convento, ex pacto 431, 34; cum acc. et gerund. Gertz S 385, 26; Gertz M disponere de aliqua re =<br />
disponere aliquid ;disponere largiter = imperare et præcipere; disponere aliquibus fortunam = spem<br />
aliquibus afferre ;disponere milites; disponere + inf. = statuere aliquid facere<br />
disputo, - avi i.q. dissero, loquor<br />
disquiro, -sivi, -situm, -rere i.q. perquiro, scrutor 1 c acc. 2 c. quæstione indirecta<br />
disseco, -ui, -tum, -are i.q. secando secerno<br />
dissensio, -nis i.q. discordia<br />
® dissenteria (i.e. dysenteria)<br />
® dissentericus = laborans ? Gertz S 330, 15<br />
dissero, -ui, -tum, -ere i.q. dico, disputo, verbis expono 1 abs. 2 c.acc.<br />
dissero, -sevi, -situm, -serere i.q. dispergo<br />
dissicio v. disicio<br />
dissideo, -sedi, -sidere 1 i.q. disconvenio, dissimilis sum, differo a c.dat.b sine dat. 2 i.q. discrepo,<br />
dissentio a abs b c.præp.<br />
dissidium, -i i.q. discordia, dissensio<br />
dissilio, - ui, -ire 1 i.q. exsilio, prosilio 2 fere i.q.dilabor, me conicio; Gertz M = de sede desilire<br />
dissimilis, -e i.q. non similis, absimilis<br />
dissimulanter i.q. cum dissimulatione<br />
dissimulatio, -nis i.q. actio dissimulandi 1 c.gen.obi.2 c.gen.subi 3 nude<br />
® dissimilatrix = dissimulatrix<br />
dissimulo, -avi 1 i.q. simulo 2 i.q. celo, tego, occulto 3 i.q. neglego; dissimulare cum aliquo = adversus<br />
praedones se dissimulanter gerere<br />
dissipo, -avi 1 i.q. disicio 2 i.q.deleo<br />
dissocio, -avi i.q. disiungo1 proprie 2 translate<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (17 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
dissolutio, -nis de condicione navis fractæ<br />
dissolvo, -vi, -utum, -vere 1 proprie i.q. frango, rescindo 2 translate i.q. irritum facio<br />
dissolutus, -a, -um, -i.q. effrenatus, corruptus; = conturbatus Gertz S 164, IV, 21<br />
dissolute i.q. effuse<br />
dissonus, -a, -um 1 de hominibus i.q. impar (subst.) 2 de rebus a i.q. diversus b i.q. non conveniens, non<br />
respondens<br />
dissuadeo, -si, -sum, -dere i.q. dehortor; Gertz M etiam dissvadere + inf<br />
‡dissuasorius, -a, -um i.q. dissuadens<br />
dissulto, -avi 1 i.q. in varias partes exsilio 2 i.q. in varias partes volo, emittor 3 i. ad varias res capiendas<br />
moveor 4 i.q. propter gaudium salto, valde gaudeo<br />
distantia, -æ 1 i.q. differentia 2 i.q. intervallum, spatium<br />
distendo, -di, -tum, -dere 1 i.q. extendo 2 i.q. porrigo<br />
distinctio, -nis i.q. actio distinguendi, discretio<br />
distinguo, -xi, -ctum, -guere 1 i.q. secerno, divido a c.abl. b sine abl. 2 i.q. distribuo<br />
distinctus, -a, -um 1 i.q. certus, constitutus 2 i.q. ornatus<br />
disto, -are i.q. remotus sum, absum (sensu locali) 2 i.q. differo, abhorreo 3 i.q. intersum 116, 28<br />
distorqueo, -si, -tum, -quere i.q. deflecto, disiungo, removeo<br />
distractio, -nis i.q. dilaceratio, discidium<br />
distractus, -us i.q. distractio<br />
distraho, -xi, -ctum, -here 1 i.q. in diversas partes traho b translate i.q. distine 2 i.q.separo, disiungo 3 i.<br />
q. lacero, divido; Gertz M distrahere = vendere; = rapere<br />
distribuo, -i, -tum, -ere i.q. dispertio, passim colloco<br />
distributio, -nis i.q. actio distribuendi, partitio<br />
districte i.q. severe ® vide destricte<br />
distringo, -nxi, -ctum, -ngere i.q. cogo, teneo<br />
® distruere = diffindere<br />
® disturbare = subvertere RH, Gertz M II, 198, 21<br />
ditio, -nis 1 i.q. dominatio, imperium, lex 2 i.q. dignitas<br />
dito, -avi, -atum, -are i.q. divitem facio 1 c.abl. 2 nude<br />
*diu 1 i.q. per longum tempus 2 i.q. iam diu, iam pridem 3 i.q. longiore sermone<br />
diurnus, -a, -um 1 i.q. ad diem pertinens (sæpe opp.nocturnus) 2 i.q. cotidianus 170, 21;diurne adv.<br />
cotidie<br />
dium, -i i.q. divum, cælum 64, 5 sub -o<br />
diutinus, -a, -um i.q. diuturnus; diutine adv. = diu<br />
diutule i.q. aliquamdiu<br />
diuturnitas i.q. longitudo temporis 1 c.gen. 2 nude<br />
diuturnus, -a, -um 1 de hominibus i.q.qui diu vivit 2 de rebus i.q. qui diu durat, longus<br />
diuturne i.q. diu<br />
divello, -velli, -vulsum, -vellere 1 i.q. disicio, dispergo 2 i.q. disiungo, separo, removeo a homines b res3<br />
i.q. diremo<br />
diversitas, -tis 1 de alvei cursu dividendo, mutando, minorando 2 de varietate gentium 9, 23<br />
diversor, -atus sum, -ari i.q. moror<br />
® diversorium = deversorium<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (18 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
diversus, -a, -um I i.q. in varias partes conversusII i.q. oppositus III i.q. varius, discrepans, alius, non<br />
idem A de hominibus 1 c.dat. 2 c. ab 3 abs. B de rebus 1 c. ab 2 abs.<br />
diversum, -i subst.n. 1 cf. supra: diversus = in diversas partes233, 23 2 i. ex opposito 475, 35 fere i.q.<br />
undique453, 22<br />
diverticulum, -i 1 i.q.flexio a viæ b fluminis 2 i.q.digressio a viæ b orationis (locum significare videtur<br />
unde divertit sciptor 3 i.q. effugium, salus<br />
diverto, -ti, -sum, -tere i.q. iter ab aliquo loco facio, proficiscor<br />
dives, -vitis vel tis [in versibus 56, 32 ditia 56, 34 ditissimus] i.q. locuples, copiosus1 adi. a c.gen. b gen.<br />
e contextu supplendus c nude 2 subst. de nobilium ordine<br />
divido, -si, -sum, -dere 1 i.q. disseco, discindo, in varias partes secerno 2 i.q. partior, minorem facio a c.<br />
acc. b c. præp. et acc. c c. adv.3 i.q. distribuo 4 i.q. seiungo, dirimo<br />
dividuus, -a, -um 1 i.q. divisus 2 fere i.q. secretus, separatus 3 i.q. diversus 4 i.q. dissidens a de<br />
hominibus b de rebus<br />
divinatio, -nis i.q. ars divinandi<br />
divinitas 1 i.q. maiestas divina, numen (paganorum) 2 apud christianos i.q. Deus, Dominus<br />
(Christianorum)<br />
divinitus adv. i.q. auctoritate divina (cum pagana)[122, 12 244, 27] tum Christiana a dis vel a Deo 2 i.q.<br />
ritu Christiano<br />
divino, -avi i.q. præsagio<br />
divinus I apud paganos A i.q. ad deos pertinens, opp. humanus 1 adi. 2 subst. B i.q. (futuri) peritus,<br />
præsagiens 1 adi. 2 subst. II apud Christianos A i.q. Christianus (opp. barbaricus, paganus) B i.q. ad<br />
Deum, Dominum pertinens (sæpe pro gen.) 1 adi.2 subst.n. a i.q. omnia quæ ad Deum pertinent fere i.q.<br />
deus 313, 17 b i.q. res divinæ, missa C videtur esse i.q. deus, sanctus 353, 25<br />
divisim i.q. separatim 217, 14<br />
divisio i.q. actio dividendi, partitio i.q. opes, fortunæ 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
divitiæ, -arum i.q. opes, fortunæ 1 c.gen 2 sine gen.<br />
divus 1 apud paganos a i.q. deus b ut apud antiquos de Cæsare defuncto 2 apud Christianos i.q.<br />
consecratus, sanctus, beatus<br />
*do, -dedi, -datum, -dare I prævalet notio tradendi, dedendi A pro obi. homines B pro obi. res II<br />
prævalet notio præbendi, tribuendi A pro obi. animantia 1 c.dat. et acc. 2 sine dat, B pro obi. res 1<br />
corporeæ a c.acc. et dat. b sine dat. c c.acc. et abl. 2 incorporeæ a c. acc. et dat. b sine dat. 1 i.q. solvo 2<br />
i.q. inicio 3 i.q. duco, habeo C c. inf. (nonnisi in versibus) i.q. concedo, permitto 1 c. dat. 2 sine dat. III<br />
prævalet notio edendi, faciendi, præstandi A c. dat B sine dat. hic pendent hæ notiones 1 i.q. mitto 2 i.q.<br />
navo (c. dat. 161, 23 c. ut, ne 460, 6 492, 39)<br />
dans, -tis de eo qui dat, donat 347, 36<br />
doceo, -ui, -tum, -ere 1 i.q. edoceo, instruo, erudio a c. obi. b c. obi. vel subi. et inf. c c. inf. d c.acc. (c.<br />
inf.) 2 i.q. certiorem facio c.acc. et inf. 3 i.q. ostendo, admoneo a c. obi. b c. acc.(c. inf.) c c. quæstione<br />
indirecta<br />
doctus, -a, -um 1 abs. i.q. doctrina eruditus2 i.q. qui aliquid didicit, scit a c. gen. b c. inf.<br />
docte i.q. prudenter<br />
docilis i.q. capax<br />
docilitas, -tis de apprehendæ doctrinæ facilitate<br />
doctor, -is i.q. homo doctus, professor<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (19 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
doctrina, -æ 1 i.q. scientia, disciplina 2 i.q. eruditio, institutio 3 de religiosa disciplina 4 de copia<br />
scientiarum i.q. litteræ<br />
documentum, -i 1 i.q. doctrina, disciplina a c. gen.subi. b c. gen. obi.c sine gen. 2 i.q. experimentum,<br />
exemplum, indicium a nude b c. gen. subi. c c. gen.obi. d sequitur acc. c. inf. e sequitur quæstio<br />
indirecta<br />
dogma, -tis 1 i.q. doctrina 2 de religiosa disciplina (de opere Andreæ Sunonis filii, quod inscribitur<br />
`Hexaemeron´285, 9)<br />
dolabra, -æ de ferramento ad cædendum perfrigendumque factum, fere i.q. securis 139, 2<br />
dolenter i.q. graviter, moleste, ita ut dolorem afferat<br />
doleo, -ui, -itum, -ere i.q. dolore afficior, lugeo (nonnisi ad animum spectat) 1 abs. 2 c. acc. 3 c.abl. 4 c.<br />
ob 5 c. acc.(c. inf.)<br />
dolium, -i de magno formæ rotundæ vase ligneo ad umores (inprimis cervisium) condendos facto<br />
dolor, -is 1 spectat ad corpus i.q.cruciatus a c.gen. b sine gen. 2 spectat ad animum i.q. mæror a c.gen.<br />
subi. b c. gen. obi. c sine gen.<br />
® dolorosus = aliquid quod dolet Gertz S 344, 14<br />
® dolositas = calliditas Gertz S 195, 25<br />
*dolus, -i 1 de qualibet et verborum et factorum callida machinatione i.q. fallacia, fraus, insidiæ a c.gen.<br />
poss. b nude 2 de ipso instrumento doloso 37, 32<br />
domesticus, -a, -um I adi. A spectat ad domum vel familiam 1 generatim 2 speciatim a de regis clientela<br />
(lingua nostra `huskarle´)b de religisorum cætu 43719 B spectat ad personam fere i.q. proprius 1<br />
generatim 2 speciatim t.t. iuridicalis de vocando in ius C spectat ad patriam vel civitatem propriam fere i.<br />
q. vernaculus, intestinus a de hominibus b de rebus D i.q. internus, interior II subst. A<br />
A i.q.familiaris, minister B i.q, indigena, popularis<br />
domicilium, -i 1 strictiore sensu i.q.habitaculum a hominum b bestiarum c de re vergit in notionem loci<br />
ad conservandum facti 233, 2 2 latiore sensu i.q. sedes<br />
® domicella/domicellus = virgo regia/puer regius<br />
domina, -æ 1 de ea quæ in famulos vel famulas dominatur, hera a generatim b speciatim de regina 2<br />
translate 545, 9;dominæ pauperes = Clarissæ<br />
*dominatio, -nis i.q. dicio, potestas 1 c.gen. vel pron. poss. 2 c.gen. obi. 3 a nude b speciatim de<br />
præfectura 387, 33<br />
® dominicus ? ad dominum i.e. Christum pertinens Gertz S passim, dominica oratio = pater noster 355,<br />
23, dominica (dies) = dies solis; nox dominica = pridie dominicam Gertz M :dominica Sexagesima =<br />
dominica octava ante pascham / Quinquagesima = dominica ante diem cinerum/Septuagesima =<br />
dominica nona ante pascham<br />
dominium, -i i.q. dominatio, potentia 1 c.gen.poss. 2 c.gen. obi. 3 sine gen; opp. hominium quod vide<br />
dominor, -atus sum, -ari i.q. regno<br />
dominus, -i I i.q. herus (de eo qui alios homines antecedit) A genratim 1 c.gen vel pron.poss. 2 sine gen.<br />
B speciatim 1 de rege, principe a c.gen.vel pron.poss. 2 de Kanuto qui vocatur `lavard´352, 1 II i.q.<br />
possessor (de eo cuius est aliquid) A c.gen. B sine gen.; Gertz M :iuncturae : domni lignum = crux<br />
Christi ;domini oratio = paternoster<br />
domitor, -is de eo qui domat vel domuit, victor c.gen.obi.<br />
domo, -ui, -itum, -are 1 i.q. subigo, in dicionem redigo 2 i.q. supero, opprimo 3 i.q. refreno, coerceo 4 i.<br />
q. abstineo, absterreo<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (20 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
® domuncula = domus quae parva est<br />
*domus, -us [abl.sing. -o, acc. plur. -os, abl. plur. ibus] I strictiore sensu i.q. ædes, locus habitandi,<br />
domicilium A generatim 1 c.gen. vel pron.poss. 2 a sine gen. b domi i.q. in domo sua, apud se c.pron.<br />
poss. B speciatim de monasterio, conventu religiosorum II latiore sensu de sede domestica, patria, solo<br />
patrio sim. A domum 1 sing. 2 plur. B domi (opp. foris)<br />
® donarium = donum<br />
donatio, -nis i.q. actio donandi 1 c.gen. 2 c.gen obi.<br />
® donativum = munus pecuniae militibus (opp. congiarium)<br />
donec i.q. quoad 1 c. indicativo 321, 1 2 c.coniunctivo a c. particula 139, 2.296, 5 tam diu (de iteratione<br />
b sine particula 9, 18 (pro indicativo)207, 38<br />
dono, -avi, -tum, -are I proprie i.q. munero, do A c.acc. eius, cui datur aliquid 1 accedit abl, eius rei<br />
quæ datur a corporea b incorporea 2 sine abl. B c.acc. eius rei quæ datur 1 c. dat.a corporea b<br />
incorporea 2 sine dat, 109, 4 II notiones speciales A de honore deferendo B vergit in notionem<br />
condonandi<br />
*donum, -i i.q. munus 1 c.gen.poss. 2 c.gen obi. 3 sine gen.<br />
dormio, -vi, -tum, -re i.q. somno fruor<br />
dormiens de eo qui dormit<br />
® dormitio = mortis quies Gertz S 343, 7, ibidem = somnus 404, 23<br />
® dormitorium ubi dormitur Gertz S 324, 24<br />
dorsum i.n. pars corporis posterior, tergum<br />
dos, -tis 1 proprie de dono quod nupturæ datur 2 translate de aliis donis a de donis ecclesiæ a rege datis<br />
322, 9 b de naturæ donis ad qualitates hominibus ingenitas spectantibus 12, 18104, 10 231, 2 368, 12<br />
371, 24<br />
doto, -avi i.q. dote orno 1 proprie filiam dimidio regni 259, 31 2 translate 63, 9 ingenium413, 12<br />
ecclesiam<br />
® doxa = gloria Gertz S 109, 19<br />
draco, -nis 1 de angue, serpente 2 de monstro fabuloso magni serpentis formam præbente 3 in imagine<br />
de navigio tortuosas proras habente<br />
® dromo = magna navis mercatoria Gertz S 439, 15<br />
dubietas, -tis i.status eius cuius animus vel cogitatio hæsitat sive cunctatur, = dubitatio Gertz S 318, 18,<br />
ibidem = dubium Gertz S 123, 1 ; dubio procul posito = sine ullo dubio<br />
*dubito, -avi 1 de cogitatione incerta i.q. ambigo a c.præp. b c. quæstione indirecta c sequitur quin<br />
(antecedit negatio) d sequitur acc. c.inf.(antecedit negatio) 2 de voluntate incerta i.q. abhorreo, cunctor<br />
c. inf.<br />
dubius, -a, -um I de eo qui dubitat, nunc huc nunc illuc vergit A de hominibus 1 c. gen rei incertæ 2 c.<br />
præp. 3 c. acc. c. inf. B de rebus et incorporalibus fere i.q. anxius, incertus, timidus II passive de rebus<br />
ambiguis A c. subst. (notio variat secundum voces qiubus additur; modo de rebus incertis, modo de<br />
rebus eventus incerti, modo de rebus quibus fides non est) nota de mutabili cæli qualitate 257, 33B sine<br />
subst. (semper neutrum) 1 sine sententia interrogativa 2 c. sententia interrogativa a disiunctiva b simplici<br />
3 c.acc. c.inf.<br />
dubio i.q. dubie<br />
dubie semper in iunctura haud dubie i.q. sine ulla dubitatione, pro certo<br />
® ducatus 1 = ductus ; 2 = (teutonice Herzogtum)<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (21 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
ducenti, -æ, -a i. numerus<br />
® ducissa < dux : uxor ducis<br />
*duco, -xi I de actione movendi A pro subi. homines 1 generatim 2 speciatim a i.q. ad os adduco moveo,<br />
capio b i.q. effero c i.q. traho B pro subi. belua C pro subi. via D pro subi. incorporalia i.q. adduco,<br />
commoveo II de matrimonio III de suspirio 505, 11 IV de origine V de tempore i.q. dego VI de actione<br />
mentis A i.q. censeo, iudico, habeo 1 c.duobus acc. 2 c acc.et gerund. 3 c. singulis acc. 4 pro obi. inf.a<br />
generatim b c. inf. et comp. neutrum c c. inf. et gerund. 5 c. gen. 6 c.dat. 7 c.in 8 c. pro 9 c. inter B i.q.<br />
contemplor; ducere ut = velle, satius ducere Gertz S 122, 3; Gertz M consvetudinem ducere = mos<br />
habere<br />
‡ductamen, -inis i.q. ductus, actio ducendi 218, 8<br />
ductilis, -e i.q. qui duci qui moveri potest<br />
ducto, -avi 1 abs. a i.q. viam monstro b i.q. rego, præsum 2 c.obiecto a sensu proprio viæ monstrandæ<br />
vel præeundi interlucente i.q. duco b i.q. impero, præsum c t.t. de ductu dando (lingua nostra `lejde<br />
´teutonice `Geleit´)<br />
ductor, -is 1 de eo qui viam monstrat a hominibus b navibus c iumentis 2 de eo qui semper præest i.q.<br />
dux, princeps 3 de eo qui ducendo protegit<br />
*ductus, -us 1 de hominibus ductis i.q.regimen A proprie 1 de actione viæ monstrandæ 2 de eo qui in<br />
bello ducit 3 t.t. de actione eius qui tuitionis causa aliquem prosequitur (lingua nostra `lejde´) B translate<br />
1 ducunt homines 2 ducunt res II de rebus ductis A proprie 1 generatim 2 speciatim a de lineis b de filo<br />
sim. c de remis B translate i.q. traho, facio<br />
dudum 1 i.q. antea, olim, aliquando 2 addito `iam´ prævalet notio longi spatii, i.q. iamdiu, iampridem<br />
duellare/duellum i.q. singulare athletarum certamen, monomachia e provocatione excepta, privata<br />
pugna<br />
dulcedo, -inis 1 proprie 2 translate i.q. suavitas, iucunditas<br />
dulcis, -e nonnisi translate i.q.iucundus, gratus<br />
dulcor, -is de qualitate saporis 167, 19<br />
*dum [162, 38 cum a183, 8 cum D 267, 20 cum a 434, 40 ubi dum a] I temporale A c. indicativo 1<br />
præs. a respondet præs.(duæ actiones in idem tempus incidunt) b respondet perf. (temporis `punctum<br />
´indicat c respondet impf. (duæ actiones in idem tempus incidunt) 2 perf.(respondet perf.; concidunt duæ<br />
actiones temporis `punctum´complexæ 18, 7 18, 15 83, 1 119, 6 127, 24 265, 37 269, 6 etc. nota<br />
homoioteleuton 241, 1 dum...fovit...agnovit B c. coniunctivo 1 impf. i.q. cum ;nota pro indicativo 57, 10<br />
2 plusqupf. 3 præs. (in oratione obliqua) 4 perf. (in oratione obliqua) II causale A c.indicativo 1 præs. 2<br />
perf. B c. coniunctivo 1 imperf. 2 plusqupf. III vergit in notionem condicionalem 353, 15;® vide etiam:<br />
usquedum Gertz S<br />
dumetum, -i i. locus spinosus<br />
dummodo [traditur 412, 27] i. particula vim restrigendi habens i.q. si modo 1 c. præs. 2 c.impf. 3 c<br />
plusqupf.<br />
*dumtaxat I vi restrigendi vel dilatandi i.q. tantummodo, solum a postponitur b anteponitur c<br />
interseruntur quædam 2 vi restringendi imminuta fere i.q. quidem, saltem, utique<br />
*duo, -æ, -o[acc, duos 46, 22 etc.gen. 290, 6 duum iugerum, duorum passim e.g. 128, 35] 1 adi. 2 solum<br />
ponitur<br />
*duodecim 1 adi 2 solum ponitur<br />
duodecimus, -a, -um i. numerale ordinem indicans<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (22 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
duodeni, -æ, -a i.q. duodecim 1 distributive 2 vi ditributiva debilitata<br />
® duodennis = duodecennis Georges: Augustin.<br />
duplex, -icis de rebus in duas diversas partes vergentibus vel e duabus partibus compositis i.q. geminus<br />
dupliciter 1 i.q. duobus modis 2 bipertito<br />
duplicitas i. actio alicuius numeri bis sumendi<br />
duplico, -avi 1 proprie i.q. aliquid altero tanto maius reddo 2 translate i.q. cumulo<br />
duplus, -a, -um i.q. altero tanto maior 1 adi 2 subst.<br />
duramentum, -i i.q.munimentum, quod durum facit<br />
duratrix, -cis i. quæ durum reddit<br />
® dure/duriter opp.molliter<br />
duresco, -ere i. lentesco (cf. 195, 9) 194, 26<br />
duritia, -æ 1 proprie i.q. firmitas c. gen rei duræ 2 translate de humani animi rigore<br />
durities, -i i.q. natura dura 1 c.gen. 2 nude<br />
duro, -avi 1 transitive i.q. durum reddo a c.acc. et abl. b sine abl. 2 intransitive i.q. vivo<br />
durus, -a, -um 1 proprie de corporeis 2 translate a i.q. difficile perpessu b i.q. obduratus, crudelis,<br />
immitis<br />
dux, -cis g.c. I sensu strictiore A de eo qui alicui viam monstrat 1 proprie a abs.b c.gen. 2 translate de<br />
pruina vestigiis viam monstrante II sensu latiore A de eo penes quem summa belli est 1 proprie 2<br />
translate de fame 37, 19 B de eo qui regnum, terram, provinciam gubernat 1 de rege regulis magnatibus<br />
(nonnulli loci ad 2 trahi possunt e.g. 308, 25 421, 37) 2 t.t. a i.q. lingua nostra vocatur hertug b i.q.<br />
lingua nostra vocatur `jarl´ (syn. præfectus, satrapa) C de eo qui qualicumque rei præ est iuncturæ ad II<br />
A et B 1 c. gen. qualitatis 2 c.gen.obi.<br />
dyas, -dis i. binarius numerus qualitatis, dualitas<br />
® dysenteria = lat. tormina intestinorum<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
E<br />
e v. ex<br />
eapropter i.q. ob eam causam; propterea<br />
eatenus i.q. usque ad id tempus<br />
® ebdomas = dies septimus in quo discrimen aliquod evenire potest > hebdomada = numerus septim<br />
dierum > dies dominicus RH<br />
ebrietas, -tis 1 i.q.actio vel studium nimis bibendi sive status eius qui nimis potavit 2 i.q. potus ebrium<br />
reddens<br />
ebriosus, -a, -um 1 i.q. vino sim. deditus 2 i.q. crapulam efficiens<br />
ebrius, -a, -um de eo qui nimis potavit<br />
ecce i. particula quæ novum inducit 1 additur et 2 solum ponitur<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (23 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
ecclesia, -æ 1 de universitate catholica 2 de generali religiosorum conventu 3 de capitulo et<br />
congregatione fidelium certæ civitatis 4 de ipso ædificio Christianorum sacro (syn. ædes, basilica,<br />
templum)<br />
® ecclesiola < ecclesia :parva ecclesia<br />
® ec(c)lipsare = defectionem patere ut luna Gertz M I, 481, v.8, nota<br />
® eclipsis memoriae = memoria incipit deficere Gertz M I, 106, 18<br />
® econtra = e contraria parte Gertz S 308, 12<br />
® econverso = econtra<br />
eculeus, -a, -um i. tormenti genus 411, 16<br />
edax, -cis 1 de animantibus i.q. edendi cupidus 2 de re quæ consumit vel delet a c.gen. b nude<br />
edico, -xi, -ctum, -cere nonnisi de rege vel alio duce 1 i.q. pronuntio, declaro c.acc.(c.inf.) 2 i.q. decerno,<br />
statuo a c.ut, ne b c.acc. c.inf. c c. obi.; edicere = proclamare Gertz S 118, 8;ibidem = describere<br />
® edictio = pronuntiatio Gertz S 131, 21<br />
edictum i.q. præceptum, iussum 1 accedit adi. 2 accedit gen. a obi. b subi. 3 solum ponitur<br />
® edificare vide aedificare<br />
edissero, -ui, -tum, -ere i.q, plane expono<br />
*edo, -didi, -ditum, -dere i.q. genero, procreo a sine abl.originis b c abl. originis (passive) ;nota part.<br />
perf. substantive 215, 20 2 i.q. emitto (de vento) 29, 20 3 i.q. expono e nave 492, 27 4 i.q. exhibeo,<br />
monstro 5 i.q. publici iuris facio a i.q. divulgo b i.q.edico, pronuntio 6 i.q. voce emitto 7 i.q. dico<br />
propono, narro a c acc. b c.acc. c.inf. c c. quæstione indirecta 8 i.q. ago, facio<br />
editus, -a, -um i.q. altus, celsus 1 adi. 2 subst. i.q. lingua Fresica `verf´dicitur 384, 35<br />
edita, -orum i.q. dicta 251, 1 (cf. edo 6 i.q. voce emitto)<br />
edo, -di, -sum, -dere i. cibum devoro<br />
edoceo, -ui, -tum, -ere 1 i.q. aliquem certiorem facio a c. obi. b additur res de qua aliquis certior fit c<br />
additur quæstio indirecta d c. acc. c. inf. 2 i.q. demonstro, denuntio a c. duobus acc. b c. acc. c.inf. c c.<br />
enunt.sec. 262, 25<br />
edomo, -ui, -itum, -are i.q. supero, vinco<br />
educatio, -nis i.q. actio educandi<br />
educator, -is de eo qui educat<br />
® educatus = educatio<br />
educo, -avi, -atum, -are 1 i.q. puerorum mores effingo 2 i.q. bestias nutrio, alo 3 in imagine 164, 39<br />
educo, -xi, -ctum, -cere de satellitibus i.q. mecum duco 2 de navibus a i.q.in expeditionem duco b i.q.<br />
extraho; Gertz M II, 402, 20 (deus) aliquem ex corpore eduxit= aliquem mori fecit<br />
edulium, -i i.q. cibus, daps, obsonium<br />
effamen, -inis i.q. dictum, verbum<br />
effectus, -us i.q. actio efficiendi, ad finem perducendi a c. gen.obi. b sine gen. 2 i.q. efficacia, vis a c.<br />
gen. subi. b sine gen.<br />
effeminatus, -a, -um i.q. muliebris, mollis 1 de rebus 2 de hominibus<br />
effeminate i.q. muliebriter, ignave<br />
® efferatus (< efferasco, -avi, -ere < ferus): ferox RH Gertz M I, 15, 18 efferatus super = contra<br />
efferitas, -tis v. feritas<br />
effero, -extuli, -elatum, -efferre 1 actione movendi alquid ex alio loco in alium locum a i.q. porto b i.q.<br />
moveo c i.q. sepelio in imagine 332, 22 d i.q. edo e i.q.divulgo 2 de actione extollendi aliquid in altum a<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (24 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
generatim b speciatim i.q. laudo i.q. augeo, cumulo : 107, 12<br />
elatus, -a, -um 1 proprie i.q. editus 2 translate i.q. superbus a c.abl. b sine abl.<br />
efferus i.q. ferus<br />
effervesco, -bui, -vescere i.q. fervesco, fervere, incipio (nonnisi translate) 326, 37<br />
efficacia, -æ i.q. potestas(efficiendi) 104, 20<br />
efficax, -cis 1 de rebus i.q. vim habens a c.ad b c.dat. (anteponitur) c sine dat. 2 de hominibus i.q.<br />
potens, strenuus<br />
efficaciter i.q. c. effectu, non frustra<br />
*efficio, -feci, -fectum, -ficere I i.q. ad finem perduco, perficio, conficio A abs. B c.obi. 1 c.abl. instr. 2<br />
sine abl. instr. C c. ut, ne II vi debilitata i.q. facio A sensu strictiore 1 pro obi. res corporea 2 pro obi.<br />
incorporea B sensu latiore i.q. reddo (c.acc. vel duobus acc. 1 animantes 2 res ; nota `dubium efficio´c.<br />
quæstione disiunctiva 302, 26 445, 28; effici = fieri Gertz S 18, 13<br />
effigies, -ei 1 i.q. imago, simulacrum 2 i.q. species, forma<br />
effigio, -avi i.q. ad effigiem formo<br />
efflagito, -avi1 i.q. flagito, peto 2 i.q. imploro, invoco<br />
efflo, -avi i.q. exspiro 37, 4<br />
effluo, -xi, -ere 1 i.q. emano, effundor 2 i.q. dilabor, extendor 3 i.q. inutiliter vitam dego, luxurior<br />
effluens, -tis i.q. luxuriosus, luxurians 151, 36<br />
effodio, -di, -ssum, -dere i.q. eruo<br />
effrenatus, -a, -um i.q. intemperans, immodicus<br />
effrenis, -e i.q. effrenatus 2 translate a adi. 298, 19 b substantive 293, 27<br />
effringo, -fregi, -fractum, -fringere i.q. frango<br />
® effrons < frons : = impudens, temerarius RH Gertz M II, 340, 19<br />
effugio, -i, -itum, -ere i.q. evado, evito 1 abs. 2 c.obi. a hominem 2 res<br />
® effugo = fugo, eicio Gertz S 21, 3<br />
effundo, -di, -sum, - ndere 1 pro obi. res a i.q. immitto b i.q. laxo, do 2 pro obi. personam (pron.refl.) a<br />
de confluendi actione b de expeditione facienda c de procedendi actione<br />
effusus, -a, -um 1 i.q. extensus, laxatus 2 i.q. immodicus, intemperans<br />
effuse 1 t.t. militaris i.q. passim 2 i.q. libere, immodice<br />
effusio, -nis 1 i.q. fusio 2 i.q.actio spargendi, abiciendi 3 de consuetudine copias laxandi, spargendi<br />
egenus, -a.-um 1 i.q. qui indiget (c. gen.) 2 i.q. pauper a adi. b subst.<br />
egeo, -ui, -ere i.q. indigeo c.abl.<br />
egens, -tis i.q. homo pauper<br />
*egero, -ssi, -stum, -rere de qualibet actione efferendi 1 generatim i.q. eximo, depromo, extraho a c.abl.<br />
b sine abl. separationis 2 speciatim a i.q. effundo b i.q. emitto c i.q.exspuo, evomo<br />
egestas, -tis 1 genratim i.q.inopia a c.gen.subi. b c.gen. obi.c sine gen. 2 speciatim de inopia rei<br />
familiaris i. paupertas<br />
egestio, -nis i.q. actio egerendi, edendi (de aranea telarum figmenta conserente) 389, 33<br />
*ego [acc.sing. :me dat. mihi abl. me gen. mei 15933 225, 13 nom.et acc. plur. :nos, dat.et abl. nobis gen<br />
nostri 37, 20 210, 35 gen. nostrum nusquam legitur] 1 sing. a prædicandi vel extollendi causa b nom.<br />
abundat 173, 33 c alii casus (nota dat. ethicus nusquam legitur) 2 plur. a de multis b pro sing. 26, 21<br />
129, 23 172, 18 194, 26 modestiæ causa de ipso auctore 306, 27<br />
egredior, -ssus sum, -di i.q. exeo, excedo 1 intrans.a abs. b additur quo; Gertz M egredi > domum,<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (25 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
egredi > curiam, egredi > terram c additur unde nota 491, 20 a Sclavis 2 trans.<br />
*egregius, -a, -um i.q. excellens, singularis, præstans 1 de hominibus 2 de rebus<br />
egregie i.q. præclare<br />
® egregis = egregius Gertz S 226, seq.1, 4<br />
egressio, -nis i.q actio egrediendi, exeundi.<br />
egressus, -us i.q. egressio<br />
eia i. interiectio adhortativa<br />
eicio, -ieci, -iectum, -icere 1 i.q. expello a proprie b translate e.g. 72, 15 2 i.q. emitto, immitto 3 i.q.<br />
egero (variationis causa)<br />
eiulabundus, -a, -um i.q. plorans, plangens<br />
eiulatus, -us i.q. planctus, lamentatio<br />
eiusmodi i.q. talis<br />
elabor, -psus, -bi 1 de rebus a i.q. excido, cado, delabor b i.q. effundor, effluo c i.q evanesco 2 de<br />
animantibus i.q. effugio, evado a c.abl.b sine abl. 3 de tempore i.q. labor, effluo<br />
elaboro, -avi i.q. labore conficio 1 c. acc. et abl. 2 c. ut<br />
elaboratus, -a, -um i.q. singularis, præstans<br />
‡elapsio, -nis i.q. actio aufugendi e.g. 94, 18<br />
elapsus, -us i.q. elapsio<br />
elatio, -nis 1 i.q. eminentia 2 i.q. superbia, arrogantia, insolentia<br />
electio, -nis de actione eligendi 1 i.q. optio 2 i.q. creatio a: regis vel ducis b : tutoris c episcopi II 413, 22<br />
[declaratio nubila R.H.]<br />
elector, -is de iis qui episcopum eligunt 413, 16 520, 7<br />
® electrus, -a, -um adiective Gertz M olla cuprea sive electra II, 358, 2<br />
® electrum = lat. sûcinum (sûcus nectaris) > electrum colore sucino simile, quod e stagno(stanno) et<br />
aere mixtum est = orichalcum n.; Plinius: aurum quinquies argento semel miscendum est = electrum ;<br />
Gertz M II, 394, 6 delphinos electro fusos<br />
electus, -us i.q. electio, creatio 349, 13; Gertz M II, 111, 1:electus: (archi)episcopus nondum a papa<br />
confirmatus<br />
elegans, -tis i.q. pulcher; Gertz M = egregius, illustris; eleganter = egregie<br />
elementum, -i1 de duris rebus 2 de principiis rerum 29, 7 3 de quolibet fundamento 292, 21 4 de litteris<br />
87, 38<br />
® elemosi(y)na = eleêmosyna = lat. stips;teutonice: Almosen<br />
® elevatio corporis Christi (hostiæ, in missa) Gertz S 437, 18<br />
elevo, -avi i.q. infirmo, minuo, subduco; Gertz S elevare = levare ossa sancti 70, 17<br />
elicio, -ui, -itum, -ere 1 i.q. cieo, sollicito 2 vox magica de manibus evocandis 3 corporaliter i.q.<br />
extorqueo, elido 4 i.q. investigo, eruo<br />
elido, -si, -sum, -dere 1 i.q. exprimo, extorqueo 2 i.q. eicio 3 i.q. frango, contundo a proprie b translate e.<br />
g. 128, 10<br />
eligo, -legi, -lectum, -ligere i.q. e magno numero capio 1 homines 2 res 3 c. inf. i.q. malo106, 20<br />
electus, -a, -um i.q. præstans<br />
electus, -i de episcopo nondum confirmato<br />
elimino, -avi i.q. prohibeo, excludo; Gertz S fugare, eicere 63, 18<br />
elinguis, -e i.q. lingua orbatus<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (26 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
eliquo, -are i.q. liquefacio<br />
® elisus < elido Gertz S345, 10<br />
elixus, -a, -um i.q. coctus 1 adi. 167, 21 opp.assus 2 subst. neutr. i.q. cibus coctus 173, 21 [ex et lix:<br />
nostra lingua `lage´]<br />
elocutio, -nis i.q. facultas eloquendi, dicendi 118, 27<br />
elogium i.q. eloquium (error typographicus esse videtur pro eloquio) Gertz M II, 184, 1 : intestamento =<br />
condicio/ascriptio<br />
® elongare (reflexive) = abire, discedere Gertz S 306, 22<br />
eloquor, -cutus sum, -qui 1 i.q. dico, expono a abs.b c.acc. 2 i.q.indico, demonstro (c. duobus acc.)<br />
eloquens, -tis i.q. facundus<br />
eloquentia, -æ i.q. facundia 1 c.gen.poss. 2 sine gen.<br />
eloquium, -i 1 i.q. eloquentia 2 i.q. lingua 3 i.q. dictum [cf. elogium error typographicus] etiam vide<br />
elogium<br />
eluceo, -xi, -cere i.q. luceo, emineo<br />
® elucidare Gertz M II, 395, 11 = in lucem proferre<br />
eluctor, -atus sum, -ari i.q. luctor<br />
elucubratus, -a, -um i.q. diligenter factus, perfectus<br />
eludo, -si, -sum, -dere 1 i.q. irritum facio 2 i.q. fallo 3 i.q. cavillor<br />
eluo, -i, -tum, -ere i.q. inundo<br />
eluvies, -ei 1 de inundatione 2 de rapido aquæ cursu<br />
emancipo, -avi e manibus domini libero 164, 16; RH < mancipium Gertz M addit ab iugo/e vinculis<br />
® emenda = satisfactio Gertz S 165, IV, 34 RH Gertz M :emenda f. i.q.persolvendum est = 1 multa f 2<br />
paenitentia<br />
emendabilis, -e de delicto cui venia dari potest297, 26<br />
emendatio, -nis 1 i.q. actio emendandi 2 de actione reparandi i.q. satisfactio a generatim b speciatim vox<br />
ecclesiastica de pænitentia agenda<br />
emendo, -avi 1 i.q. melius facio aliquid 2 i.q. medeor (de satisfactione)<br />
emensio, -nis i.q. actio permetiendi, conficiendi<br />
emercor, -atus sum, -ari i.q. adipiscor, mercor<br />
emergo, -si, -sum, -gere 1 i.q. exeo e profundis; in imagine de classe quæ ex improviso apparet 184, 31<br />
2 i.q. evado, fio 3 i.q. nascor, originem traho<br />
emeritus, -i de eo qui post multa merita aliqua re defungitur (c. abl.) 223, 39<br />
emetior, -nsus sum, -tiri i.q. conficio, permetior, percurro 1 de loco 2 de negotio sim. 3 de tempore<br />
emico, -ui, -atum, -are 1 i.q. mico, exardesco (de igne) 2 i.q. effundor<br />
emigro, -avi i.q. migro, proficiscor<br />
eminentia, -æ i. altitudo<br />
emineo, -ui, -ere i.q. promineo, in altum erigor<br />
eminens, -tis 1 i.q. prominens 2 i.q. altus 3 i.q. insignis<br />
eminenter i.q. alte 110, 10<br />
*eminus i.q. e longinquo, procul 1 generatim 2 speciatim in re militari e.g. 208, 5,<br />
emissio, -nis i.q. actio mittendi<br />
emitto, -si, -ssum, -ttere i.q. iacio, contorqueo, iaculor 2 i.q. edo 3 i.q. mitto<br />
emo, -i, -ptum, -ere i.q. mercor, pretio aliquid comparo 1 proprie a c.gen. pretii b sine gen. 2 translate a<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (27 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
c.gen.pretii b c.abl. c c.acc. solo<br />
emenda, - orum i.q. cibaria, necessaria 442, 2<br />
emollio, -vi, -tum, -re i.q. mollem facio, flecto<br />
emolumentum, -i i.q. lucrum<br />
emorior, -tuus sum, -i i.q. morior<br />
emoveo, -vi, -tum, -vere i.q. moveo<br />
empticius, -a, -um i.q. emptus 133, 33; Gertz M virgines empticiae I, 276, 19<br />
emptio i.q. actio emendi, comparatio 1 c. gen. obi. b sine gen.obi.<br />
emptor, -is i.q. qui emit<br />
emptus, -us i.q. emptio<br />
® emulari vide aemulari; emulus = aemulus<br />
® emundare = mundum facere Gertz S 332, 8 RH<br />
® emunitas/emmunitas vide immunitas<br />
en [traditur per ironiam 204, 14] 1 vi demonstr. i.q. ecce 2 vi interr. 268, 25<br />
enascor, -natus sum, -nasci i.q. orior<br />
enato, -avi i.q. natando effugio<br />
enavigo, -avi i.q. navigando abeo<br />
eneco, -ui, -tum, -are i.q. neco, cædo<br />
enervis, -e 1 i.q. enervatus, mollis, effeminatus 2 i.q. infirmus<br />
enervo, -avi 1 i.q.debilito, infirmum facio 2 i.q. defatigo, supero, vinco<br />
enervus, -a, -um i.q. enervis<br />
*enim 1 ad sensum a vi causali vel explicativa (secundo loco ponitur): in enunt. prim.: 3, 8 21, 28 : in<br />
enunt. sec.:44, 39 b vi adversativa vel copulativa 108, 30 236, 30 2 ad iuncturas 126, 21 enim....non (i.q.<br />
neque enim 531, 27) 3 ad collocationem a tertio loco ponitur 58, 41 metri causa b metri causa quarto<br />
loco 16, 28 ; Gertz M :enim saepius = autem<br />
*enimvero 1 vi causali et explicativa fere i.q. enim, sane 2 vi affirmativa<br />
eniteo, -ui, - ere 1 propie i.q. fulgeo, appareo 2 translate i.q. clarus sum<br />
enitor, -xus sum, -ti 1 strictiore sensu de corporali contentione a generatim i.q. laboriose acendo b<br />
speciatim de femina i.q. pario, gigno 2 latiore sensu de animi contentione i.q. studeo, operam do a c.inf.<br />
b c. ut<br />
enixe i.q. studiose, impense<br />
eno, -avi i.q. nando evado<br />
enodatio, -nis i. actio enodandi vel extricandi<br />
ensiculus, -i i.q. parvus ensis<br />
*ensis, -is i.q. ferrum, gladius (v. e.g. 354, 38) 1 c.adi. 2 c. verbo<br />
® enormis = regulam ordinis violans, inhonestus Gertz S 374, 3; Gertz M = monstruosus<br />
® enormitas = excessus, transgressio regulæ323, 18 Gertz S<br />
® enormiter = monstruose<br />
® enucleare (< ex + nucleus) = evidenter explicare<br />
[enumeratio, -nis actio enumerandi 271, 20 e coni., enuntiationem a.]<br />
enuntio, -avi i.q. narro<br />
eo, -ivi, -itum, -ire [......., nusquam formæ monosyllabæ leguntur] i.q.incedo, vado 1 proprie 2 in imagine<br />
de migrando ad inferos 3 translate a de adeunda hereditate b obviam eo i.q. obsisto, repugno, impedio<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (28 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
*eo I i.q ad id A de loco 1 c.gen.2 sine gen. i.q. in eum locum B de gradu 1 c.gen. 2 sine gen. 436, 2 eo<br />
usque C de tempore, sequitur donec II i.q. propterea III i.q. tanto A sequitur quo B sequitur quod IV i.q.<br />
in eo, c.gen.<br />
eous, -a, -um i.q. orientalis<br />
ephebus, -i i.q. adulescens<br />
® epiphania (etiam epyphania) i.e.1 visio spiritus sancti super Christum in baptismo, 2 dies<br />
epiphaniorum (Hieron.) sive epiphaniae-arum. Gertz S 196, 20<br />
® episcopus/episcopalis/episcopatus =dignitas episcopalis/episcopium =dignitas episcopalis Gertz M<br />
epistola, -æ i.q. litteræ, instrumentum, scriptum 1 generatim 2 speciatim a de epistolis summi pontificis,<br />
de bullis b de epistolis regiis<br />
epistolaris, -is m. de eo qui epistolarum curam habet 3, 30 (de Andrea Sunonis)<br />
epitaphium, -i i. titulus sepulcralis.; Gertz S etiam = monumentum /sepulcrum 134, 7<br />
*epulæ, -arum 1 de cena, convivio 2 de ipso ferculo, cibo<br />
epulatio, -nis i. actio epulandi<br />
epulor, -atus sum, -ari i.q. cibum capio<br />
*epulum, -i de cena, convivio 2 de ipso cibo, ferculo<br />
equa i. animal (de femina libidinosa)<br />
eques, -itis 1 generatim de hominibus equo insidentibus 2 speciatim de militibus equo insidentibus<br />
(nonnulli loci ad b trahendi e.g. 453, 21) b de ordine qui in clientela regisvel episcopi constituti equis ad<br />
pugnandum utuntur (lingua nostra `ridder´; fortasse ad a trahendum 498, 39) nota de equitibus Byzantii<br />
stipendia merentibus (lingua nostra `væringer´) 545, 37<br />
equester, -ris, -re [149, 23 equestris ordinis viro legendum esse existimo.....]1 generatim ad equites<br />
pertinet 2 speciatim de ordine equitum<br />
® equidem = firmius quam quidem<br />
equinus, -a, -um i.q. ad equum spectans<br />
® equiperancia = aequipondium Gertz S 231, 13<br />
® equiperare vide aequiparo Gertz S 314, 1<br />
equiso, -nis de famulo equum custodiente<br />
equitabilis, -e de loco ubi equitari potest<br />
®equitatura f. = dignitas equester et illi qui eadem dignitatem habentRH<br />
equitatus, -us 1 i.q. numerus vel manus equitum 2 i.q. actio equitandi<br />
equito, -avi i.q equo vehor Gertz M etiam transitive<br />
*equus, -i (syn. alipes, caballus)<br />
® equivocus = idem nomen habens Gertz S 425, III, 4 vide aequivocus<br />
erectio, -nis i.q. actio erigendi<br />
eremita, -æ m i. monachus solitarius<br />
® Gertz M eremus/ erema, -orum (proprie : regio vasta) = locus solitarius; (h)eremiticus habitus =<br />
vestis eremitae<br />
ereptio, -nis i.q. actio eripiendi<br />
*erga 1 i.q. adversus a de animo amico vel pio b de animo hostili vel perfido 2 i.q. de, super 435, 16 3 i.<br />
q. cum<br />
® ergastularius servus Ammi.14, 11, 33 = servus qui servos in ergastulo custodit Georges<br />
ergastulum, -i i.q. carcer (Georges : carcer rusticus in quo servi inclusi laborant)® Gertz S 97, 8 aliis in<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (29 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
ergastulis deputatis > translate:anima a carnis ergastulo eggressa Gertz S 340, 12<br />
*ergo 1 ad sensum a conclusionem inducit i.q. igitur, itaque b transitum indicat 2 ad collocationem a<br />
primo loco ponitur b secundo loco; Gertz M ergo = causâ<br />
erigo, -rexi, -rectum, -rigere 1 proprie a i.q. sursum levo, tollo b i.q. flando excito c in imagine i.q.<br />
dirigo 2 translate a i.q. extollo b i.q concito, moveo, sollicito c i.q. confirmo, ad spem exhortor<br />
*eripio, -ripui, -reptum, -ripere 1 i.q. aufero, adimo 2 i.q. destringo 3 i.q. libero, servo<br />
*erogo, -avi 1 de actione aliquid dandi, impendendi, tribuendi 2 de actione aliquid conficiendi et<br />
exsequendi 3 de actione proiciendi a fere i.q. abicio, amitto b i.q. vendo c i.q. effundo<br />
errabundus, -a, -um de homine qui viam vel cursum ignorat 2 de sica frustra iacta 3 de vuluptate vaga 4<br />
i.q. falsus<br />
erro, -avi i.q. vagor, palor<br />
errans, -tis i.q. incertus<br />
errata, -orum i.q. peccata<br />
® erratus = error, reatus Gertz S 69, 22<br />
erroneus, -a, -um i.q. vagabundus 1 de homine 2 de voluptate<br />
*error 1 i.q. deflexio de via sive vagatio a proprie b translate 11, 9 2 i.q. falsa opinio, fraus, inscitia,<br />
lapsus (de errore animi) a generatim b speciatim de religione pagana 3 i.q. mendum contextus 310, 28 4<br />
i.q. tenebræ quæ errorem efficiunt a generatim b speciatim de cæcitate<br />
erubesco, -ui, -escere nonnisi translate i.q. vereor, pudet me 1 c.acc. 2 c.inf.<br />
erubescendus, -a, -um i.q. pudendus<br />
eructatio i.q. actio eructandi, emittendi<br />
® eructuare (Augustin) = eructare Gertz S 317, 29;eructare = eloqui = ructare;evomere<br />
erudio, -vi, -tum, -re i.q. instituo, doceo 1 generatim 2 speciatim de propaganda Christiana fide 265, 26<br />
476, 22<br />
® eruditor = magister Gertz S 114, 9<br />
eruditus, -a, -um i.q. institutus, doctus, prudens 1 c. abl, 2 nude<br />
eruditio, -nis i. actio erudiendi (de propaganda fide) 285, 8<br />
® erugo = aerugo<br />
® erumpna = aerumna quod vide Gertz S119, 25<br />
erumpo, -pi, -ptum, -mpere i.q. celeriter et cum impetu prodeo ex interiore loco 1 proprie fere i.q.<br />
exilio, evado a c. abl. b sine abl. 2 translate a de homine vocem subito edente b de re incorporea i.q. fio,<br />
orior<br />
eruo, -i, -tum, -ere 1 proprie i.q. effodio, eripio, eximo a c.ab b c.abl. c sine abl. 2 translate i.q. extraho,<br />
libero a c.ex b c.abl.<br />
eruptio, -nis i. actio erumpendi 1 de homine 2 de dente 206, 39<br />
*esca, -æ i.q. cibus; Gertz S 126, 1 offula<br />
® estimare = putare, credere Gertz S 87, 21<br />
® estimatio = dignitas Gertz S 93, 20<br />
esuries, -ei i.q. inedia, fames<br />
esurio, -vi, -tum, -re i.q. avide appeto<br />
esus, -us actio edendi c. gen.obi. 136, 29 equi vel canis 2 i.q. cibus<br />
*et I vi copulativa A coniunguntur duo membra cum similia tum dissimilia 1 semel ponitur a sine<br />
emphasi b emphatice novum inducit; fere i.q. tum 116, 23 2 bis ponitur (et.....et) 3 aut ...et 53, 20 4 ve....<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (30 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
et 53, 22 5 et...ac 419, 13 6 et....que 45, 7 7 -que.....et 8 et...nec 326, 6 9 nec......et 379, 7 10 et non53, 36<br />
(i.q. neque) nota collationem 60, 8 B coniunguntur plura membra 1 ultimum membrum aliis coniungit 2<br />
in enumeratione nonnulla membra coniungit 205, 21 iuncturæ notabiliores 111, 11 et iam 121, 33 et<br />
ecce 121, 18 et nunc 133, 24 quoque et 218, 32 pariter et 220, 35 et ....quidem 263, 16 et quidem 333, 23<br />
nec non et II i.q. etiam (hic illic debilltato sensu e.g. 361, 26 sic sæpe in enunt. relat.): 7, 21 sic ut et 8,<br />
21 est et illic aliud glaciei genus 11, 16 sed et 25, 24 et ipse (i. ipse quoque) 42, 3 inter quas et 42, 30 qui<br />
et 110, 2 fuere et qui ...captarent 238, 7 ubi et 259, 31 non tantum....sed et 260, 7 non modo ....verum et<br />
273, 24 quin et 308, 25 ut...ita et 342, 34 non solum ....sed et 384, 31 unde et 411, 7 a quibus et III vergit<br />
in potestatem adversativam i.q. autem, tamen 8, 34 IV pro `cum inverso´ 45, 31<br />
® etas = aetas quod vide<br />
etenim i.q. enim 1 primo loco 2 secundo loco 3 tertio loco<br />
® ether (acc. ethra) Gertz S 161, 12; ethereus = cælestis ibidem 429, 21 ;liber ethi/ymologiarum cuius<br />
scriptor est Isidorus<br />
*etiam 1 vi augendi a anteponitur e.g. 6, 16 iuncturæ notabiliores 4, 25 non solum... verum etiam 11, 24<br />
non modo ...verum etiam 48, 7 non tantum...sed etiam 65, 24 non solum ...sed etiam 71, 7 non modo ...<br />
sed etiam 89, 13 quin etiam 335, 25 tum...tum etiam 211, 32 non modo ....certe (ceterum edd.) etiam<br />
(462, 11) b postponitur i.q. quoque 3, 10 2 vi augendi imminuta 96, 26 3 abundat 413, 1 vel 413, 4<br />
etsi coniunctio concessiva 1 sine verbo 2 c. indicativo 3 c. coniunctivo 4 in oratione obliqua<br />
® eucharistia = sacramentum corporis Christi 360, 8<br />
evacuo, -avi i.q. debilito, deleo 224, 39; Gertz S 119, 22 = inanem reddere; Gertz M II, 181, 28 = irritum<br />
facere = vanus facere RH<br />
*evado, -si, -sum, -dere 1 proprie a i.q. escendo b i.q. effugio, fuga me recipio, me confero 2 translate a<br />
i.q. pervenio b i.q transeo c i.q. fio<br />
evagatio, -nis i.q. actio evagandi (i. enavigandi)<br />
® evaginare = gladium (e vagina) educere RH<br />
evagor, -atus sum, -ari i.q. longius abeo<br />
® evangelizare ; Gertz M II, 44, 22 :pauperes evangilizantur = orationem sacram pauperibus habere<br />
® evasio = liberatio, salus Gertz S 25, a, 3; Gertz M = evadendi facultas<br />
eveho, -xi, -ctum, -here 1 proprie (nonnisi passive) a i.q. enavigo b i.q. escendo 2 translate a i.q. honore<br />
tollo 93, 18 b i.q. augeo 469, 30<br />
evectus, -a, -um c.abl. i.q. impulsus, sublatus, præditus; Gertz M = egregie instructus<br />
evello, -vulsi, -vulsum, -vellere i.q. eripio, extraho, adimo<br />
*evenio, -i, -tum, -ire nonnisi impersonaliter 1 pro subiecto enunt. a rel. 116, 24 syn. accidit, contigit b<br />
c. ut 2 sine enunt; eveniendum = eventurum Gertz S 213, 29<br />
® eventilare flando ignem exardescere facit Gertz S 79, 8 RH<br />
*eventus, -us 1 i.q. exitus, finis a generatim 11, 12 rei b speciatim de bono eventu, successu 2 i.q. ortus<br />
28, 17 lucis 3 i.q. casus a vergit in notionem universalem rei (interdum periphrastice e.g. 85, 12 necis<br />
[fere i.q. nex] 455, 1 currendi [fere i.q. cursus] etc.) b vergit in notionem fortunæ, sordis, fati 93, 29 c<br />
vergit in notionem modi, rationis 93, 10<br />
everbero, -avi (rhytmi causa) i.q. vexo 393, 27<br />
everriculum, -i i.q. rete piscatorium 291, 24 (lingua nostra `vod´ R.H.)<br />
everro, -ri, -sum, -rere i.q. tundo, pello 148, 40<br />
eversor, -is i. qui evertit, delet syn. consumptor<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (31 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
everto, -ti, -sum, -tere 1 i.q. in contrarium statum verto 2 i.q. prosterno, eruo, perdo<br />
evidens, tis i.q. perspicuus, manifestus<br />
evidenter i.q. manifesto<br />
evidentia, -æ i.q. perspicuitas<br />
evigilo, -avi i.q. expergiscor 53, 12<br />
evilesco, -ui, -escere i.q. vilis, debilis fio 324, 20<br />
evinco, -ci, -ctum, -ncere i.q. plane vinco, supero<br />
evitatio, -nis i.q. actio evitandi<br />
evito, -avi i.q. effugio<br />
evoco, -avi 1 proprie i.q. vocando arcesso, invito 2 translate i.q. elicio 3 i.q. adhibeo<br />
evolo, -avi 1 i.q. exsilio 2 i.q. aufugio<br />
evolvo, -vi, -utum, -vere nonnisi passive i.q. effluo, decurro 1 proprie 2 translate 150, 19 de anno<br />
evomo, -ui, -itum, -ere nonnisi translate 1 i.q. emitto in summum æquor 518, 31 undis aliquem 2 i.q.<br />
respuo, sperno 281, 20<br />
*ex ante vocales et h semper ex, ante consonantes et j promiscue e et ex e.g. 345, 34 eadem verba modo<br />
c. præp. modo sine præp. e.g. 150, 10 I de loco unde aliquid oritur, cum proprie tum in imagine A c.<br />
verbis movendi sim. 1 composita a ab > abicere b ad >acciverat c con > convolare d de > demit otium e<br />
dis > e suis sedibus dissultantes f ex > effluxit g pro > ex unius arboris stipite promeantes h per > 46, 2 i<br />
re > e bello regressus k sub > 124, 13 subducto ...e pariete assere l super 276, 15 m trans 345, 29 2<br />
simplicia B sine verbis 1 c. subst. a verbis derivatis 2 de domicilio 3 c.adi. 286, 18 II de qualibet origine<br />
sensu locali vanescente A de iis rebus quæ aliquid præbent (vergit in notionem causalem; nonnisi<br />
frequentes iuncturas attuli) 3, 2 B de iis hominibus 1 quibus nititur aliquid 54, 33 2 qui prædam,<br />
victoriam sim. præbent 3 qui notitiam dant 17, 24 C de iis personis a quibus aliquid mali infligitur 120,<br />
28 III de causa A c.subst. 4, 5 12, 12B c. pron. 47, 1 ex eo...quod IV de materia 5, 8 38, 2 clavos ex<br />
fustibus creat V de origine animantium A c. verbis suscipiendi, oriundi, tollendi sim. B sine verbo VI de<br />
statu pristino relinquendo 10, 24 VII totum inducit de cuius parte agitur A c. verbis 4, 4 B c. subst. 1 a<br />
verbis derivatis 2 c. aliis C c. pron. et numeralibus 6, 9 VIII inducit eas res cum quibus aliquid congruit<br />
i. secundum 74, 31 ex sententia vergit in notionem `pro´:470, 35 IX de tempore 102, 27 X sensu<br />
motionis plus minus debilitato A de loco ubi aliquid fit 1 c.adi. vel gen. 2 nude B de tempore 203, 21 e<br />
vestigio (i. subito) formulæ (c.adi.) e contrario,<br />
ex improviso, e diverso (i. e diversis partibus 184, 2 i. contra 453, 21) Gertz M ex quo = quoniam ;ex<br />
imbellicitate = imbellitatis causa ;ex miseratione = miserationis causa;ex pudore = pudoris causa ; ex<br />
aspectu = aspectu; ex industria = consilio/consulto/de industria<br />
® exacerbare = excitare, exagitare<br />
exactio, -nis 1 i.q. actio exigendi 2 i.q. tributum quod regi solvitur a generatim 325, 12 b de debito quod<br />
lingua nostra vocatur `sagefald´ 322, 16; Gertz M II, 207, 8 vectigal monasterio pendendum<br />
exactor, -is de eo qui censum regium exigendum curat (danice `umbuthsman´) 249, 3 syn. regio<br />
quæstore<br />
exacuo, -i, -tum, -ere 1 proprie i.q. acutum facio 479, , 23 stipites 2 translate i.q. incito, stimulo 326, 10<br />
temeritatem<br />
exædifico, -avi i.q. ædifico<br />
exæquo, -avi 1 i.q. æquum facio a proprie (c.acc. et dat.) b translate i.q. similem, parem facio (c.acc. et<br />
dat. 2 i.q. æquus fio, accedo ad 111, 32<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (32 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
exaggero, -avi nonnisi translate i.q. amplifico, augeo<br />
exagito, -avi 1 proprie a i.q. ago, pello b i.q. premo, vexo translate i.q. impello, incito 424, 27, Gertz S<br />
243, 26 exagitare = increpare<br />
® exalare = exhalare opp inhalare<br />
® exaltare = ornare, ad honores tollere humiles Gertz S 78, 17 RH<br />
examen, -inis i.q. actio examinandi, discussio, iudicium 1 generatim 2 speciatim de iudicio ferri<br />
candentis (lingua nostra `jærnbyrd´) 363, 11<br />
exanimatio, -nis i.q. vehemens animi perturbatio, metus<br />
*exanimis, -e i.q. mortuus<br />
exanimo, -avi i.q. interficio, animo privo<br />
exanimus, -a, -um i.q. mortuus<br />
exardesco, -si, -sum, -descere i.q. inflammor 1 amore 64, 2 2 ira, odio sim.<br />
exaro, -avi i.q. signo, sulco (in imagine); Gertz S 308, 22 exarare : facie unguibus exarata.<br />
exaspero, -avi 1 i.q. agito, perturbo 2 i.q. concito, exacerbo, lacesso<br />
*exaudio, -vi, -tum, -re 1 proprie a i.q. e longinquo vel per strepitum audio (vi præpositionis nondum<br />
imminuta) b i.q. audio (vi præpositionis vanescente) 219, 31 2 translate de votis, precibus implendis 65,<br />
35<br />
excandesco, -ui, -escere i.q. animo inflammor<br />
excavo, -avi i.q. debilito, opprimo<br />
*excedo, -ssi, -ssum, -dere I proprie de motu locali i.q. exeo, relinquo A intr. 1 c.abl. 2 sine abl. B trans.<br />
II in imagine de morte III translate A intr. i.q. procedo B trans. i.q.supero, transgredior, vinco<br />
excellentia, -æ i.q. præstantia<br />
excello, -ere i.q. emineo, alios supero<br />
*excellens, -tis i.q. egregius, eximius, præstans 1 generatim 2 speciatim de urbibus episcopalibus 284,<br />
36<br />
excellenter i.q. egregie<br />
excelsus, -a, -um 1 adi. a proprie i.q. altus, editus b translate i.q. præstans i.q. magnus (66, 4 de dis<br />
excerpo, -si, -tum, -ere i.q. evello 247, 4<br />
® excessivus = immodicum adv.<br />
® excessor Gertz M = qui delictum aliquid commisit ; etiam delictorRH<br />
excessus, -us 1 i.q. discessus, exitus (cum de actione excedendi tum de loco ubi exceditur) b speciatim in<br />
imagine i.q. mors 2 deflexio a via recta a: i.q.deviatio, erratio b: i.q. culpa, delictum (unde aberretur<br />
diserte non dicitur 294, 12)<br />
excidium, -i 1 de rebus i.q. ruina, eversio, exitium 2 de hominibus i.q. cædes 201, 30<br />
excido, -i, -ere 1 i.q. delabor, corruo; in imagine 78, 26 2 translate a i.q. amittor, pereo b i.q. morior<br />
excîdo, -di, -sum, -dere 1 i.q. abscido, cædendo eruo 2 i.q. everto, demolior 493, 15<br />
excieo, -civi, -citum, -cire i.q. moveo, permoveo, excito a c.abl. rei moventis b sine abl. 2 i.q. accerso,<br />
accieo<br />
*excipio, -cepi, -ceptum, -cipere I nondum debilitata vi præpositionis i.q. e maiore numero excludo,<br />
omitto A c.acc. B c. enunt. rel. 122, 10 II A generatim i.q. accipio, capio, sumo 1 pro obi. corporalia : a<br />
excipiunt corporalia (hic illic vergit in notionem condendi e.g. 27, 16 83, 38) b excipiunt incorporalia<br />
24, 3 2 pro obi. incorporalia B speciatim 1 de actione percipiendi auribus, oculis sim. 2 de actione<br />
hostiliter propulsandi 43, 15 3 de actione bene accipiendi 4 de actione tollendi, attollendi 5 de actione<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (33 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
sustinendi, sublevandi 6 de actione continuandi, sequendi 7 vergit in notionem dandi (c.abl. rei quæ<br />
datur) 8 periphrastice c abl. (432, 6 fere i.q. occurro alcui); Gertz M II, 232, 25 : excipere = interpellare/<br />
recusare ?RH<br />
excisio, -nis i. actio excidendi (glaciem) 448, 1<br />
excitatio, -nis i. actio excitandi, expergefaciendi 182, 35<br />
excito, -avi 1 proprie e somno 2 in imagine 3 translate i.q. stimulo<br />
exclamo, -avi i.q. magna voce clamo, vociferor<br />
excludo, -si, -sum, -dere 1 i.q. non admitto, prohibeo 2 i.q. tollo<br />
excogito, -avi i.q. cogitatione invenio<br />
® excommunicare = sacris interdicere alicui Gertz M/RH<br />
excolo, -colui, -cultum, -colere 1 de agris colendis fere i.q. incolo, inhabito 2 i.q. tracto a de hominibus b<br />
de rebus (hic illic vergit in notionem exercendi) 3 i.q. veneror 4 i.q. exorno 5 i.q. celebro<br />
® excopiare = exscribere<br />
® excoriare proprie cutem detrahere > mactare e.g. taurum Neptuno mactare Georges<br />
® excubare, -bui, -bitum 1 : milites in agris excubant; 2 milites pro castris excubant = vigilant<br />
excultus, -a, -um 1 i.q. præditus, exornatus (c.abl. rei ornantis) a corporeis b incorporeis 2 i.q.<br />
elaboratus 3 i.q. politus<br />
excoquo, -xi, .ctum, -quere i.q. coquo 169, 35<br />
® excoriare = pellem detrahere alicui Gertz S 449, 16 RH<br />
excors, -dis i.q.vecors, stultus 172, 20<br />
excrementum 1 de actu crescendi 202, 25 2 i.q. augmentum 6, 13 259, 12<br />
excresco, -vi, -tum, -scere i.q. cresco, augeor<br />
*excubiæ, -arum 1 i.q. vigilia, custodia (cum de actione vigilandi tum de loco) 2 latiore sensu i.q. cura,<br />
diligentia 3 metonym. de ipsis vigilibus<br />
excubitor, -is de eo qui excubias agit i.q. custos<br />
*excubo, -ui, -itum, -are 1 i.q. custodiam ago, vigilo 2 i.q. contendo, nitor<br />
excurro, -ri, -sum, -rere 1 i.q. effugio 2 i.q. excursionem facio 3 translate i.q. porrigor 6, 13 in Norici<br />
freti litus<br />
excursatio, -nis i.q. impetus, incursio, actio populandi 346, 4 352, 22<br />
excursus, -us 1 i.q. effusio (de aquæ mole) 2 i.q. hostilis incursio 153, 25 opp.impetus (fere i.q.<br />
populatio 3 i.q. egressio, exitus<br />
excusabilis, -e i. quod excusari potest<br />
excusamentum, -i i.q. excusatio<br />
*excusatio, -nis i.q. purgatio, defensio 1 nude 2 c.gen. a obi. b inhærentiæ 71, 2 ætatis<br />
excuso, -avi i.q. defendo, purgo;excusabilis = qui excusandus est ;excusabiliter = modo excusabili;<br />
excusabundus = qui se excusat<br />
excussio, -nis i.q. eiectio 169, 9<br />
*excutio, -ssi, -ssum, -tere 1 proprie a i.q. evello, eicio, emitto 57, 16 dentes b i.q. proicio 2 translate i.<br />
q. prohibeo, adimo, privo<br />
excussus, -a, -um 1 i.q. investigatus 2 i.q. omnibus rebus spoliatus, nudatus 305, 18<br />
excusse i.q. accurate, diligenter<br />
exedo, -di, -sum, -dere i.q. consumo, conficio<br />
exesus, -a, -um i.q. attritus, confectus<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (34 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
exemplaris, -e i.q. imagine vel similitudine expressus<br />
exemplum, -i i.q.specimen vel documentum A c.gen. 1 rei 2 animantium vel rerum personatarum B c.<br />
adi. (pro gen.) C nude II i.q. imago, similitudo 344, 35f<br />
exeo, -ivi, -itum, -ire i.q. aliquem locum relinquo, egredior Gertz M exire c.acc. pro ex<br />
exequutiones/executiones vide exsecutiones<br />
exerceo, -ui, -itum, -ere 1 i.q. ago, facio, gero 2 i.q. agito, assuesco 3 i.q. colo<br />
exercitus, -a, -um i.q. consuetus, assuetus<br />
exercitatio, -nis i.q. actio exercendi, usus<br />
exercitatus, -a, -um i.q. belli peritus, strenuus<br />
exercitium, -i i.q. exercitatio; Gertz S 80, 3 mores / vita<br />
*exercitus, -us de instructu militum agmine 1 additur nomen populi cuius de exercitu agitur a c.gen. b c.<br />
adi. 2 nude<br />
exhalatio, -nis i.q. actio exhalanti, evaporatio<br />
exhalo, -avi 1 proprie i.q. exspiro 2 translate i.q.excito<br />
exhaurio, -si, -stum, -rire 1 proprie aquam hauriendo emitto 2 translate a i.q. vacuefacio b i.q.conficio,<br />
consumo<br />
exhaustus, -a, -um i.q. defessus, deletus 1 adi. 2 subst.<br />
exheres, -dis i.q. hereditate privatus<br />
*ex(h)ibeo, -ui, -itum, -ere 1 i.q. ostendo, præ me fero a c. acc. b c.acc. et dat. 2 i.q. designo, denuntio 3<br />
i.q. præbeo, præsto a c acc. b c.acc. et dat. 4 i.q. ago, gero a pro obi. nomen personæ b pro obi. res (hic<br />
illic periphrastice) 5 reflexive i.q. me præsto; Gertz M exibere bellum = impugnare<br />
® ex(h)ibitio = augmentum (totius religionis) II, 412, 20<br />
exhilaro, -avi 1 active i.q. hilarum, lætum facio 2 passive i.q. gaudeo, lætor<br />
® exhinc = deinde Gertz S 112, 4 = inde ibidem 132, 23; = ex hoc loco<br />
exhorresco, -ui, -escere i.q. metuo<br />
*ex(h)ortatio, -nis i.q. actio exhortandi, excitatio 1 c.gen. a rei faciendi b monentis 2 abs. a generatim b<br />
speciatim de pugnæ exhortatione;Georges: + subj. genitivus :exhortatio docentium; + obj.gen. exhortatio<br />
studiorum/praemiorum; exhortator = qui exhortatur; exhortatorius.-a, -um :epistula exhortatoria<br />
exhortor, -atus sum, -ari i.q. impello, excito<br />
exigentia, -æ i.q. vis; Gertz M = sic ut res prospere peragantur II, 211, 30/ RH<br />
*exigo, -egi, -actum, -igere 1 i.q. expello a c.abl. b sine abl. 2 i.q. flagito, reposco a abs. b c.obi. 3 i.q.<br />
conficio, finio, ad finem perduco a c.abl. b sine abl.<br />
exactus, -a, -um i.q. perfectus, diligens, subtilis<br />
*exiguus, -a, -um 1 de quantitate i.q. parvus, tenuis a de rebus b de temporis spatio 2 de qualitate i.q.<br />
levis, tenuis, ignobilis<br />
exiguum, -i n. i.q. pars parva 1 c.gen. 2 abs.<br />
exilis, -e 1 de rebus i.q. parvus, exiguus 2 de homine i.q. ignobilis, obscurus<br />
exilitas, -tis i.q. tenuitas<br />
*eximius, -a, -um i.q. excellens, nimius, præstans 1 de rebus 2 de hominibus a c. abl. b:abs.<br />
eximo, -emi, -emptum, -imere i.q. adimo, aufero, tollo 1 c.acc. 2 c.acc.et dat. 3 c. acc. et abl.<br />
exinanio, -vi, -tum, -re 1 i.q. vacuefacio a proprie (passive i.q.evanesco 8, 5 opp. exuberantes) b<br />
translate 389, 36: se ipsum viribus 2 i.q. vanum facio<br />
® exinanitio = interitus Gertz S 229, homilia, 7; Georges: debilitatio, defatigatio florescendi.<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (35 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
exinde i.q. deinde 264, 1;ex eo loco Gertz M ; = ex ea causa;= in futurum<br />
® ex(s)istere = esse;fieri;exoriri ; iunctura :existunt errantes = errant Gertz M<br />
existimatio, -nis i.q. opinio 1 c.gen. 2 nude<br />
*existimo, -avi 1 i.q. habeo, æstimo a c.gen. b c. duobus acc. (nom.) 2 i.q. puto, credo, censeo a c.obi. b<br />
c.acc. c. inf. (inf. sæpe omittitur ; acc. deest :44, 35 285, 19) : 8, 16 de somniando : 267, 5 c c. quod 8,<br />
27<br />
® exitiabilis = mortifer Gertz S 120, 14<br />
exitialis, -e i.q. perniciosus 1 c.dat. 2 nude<br />
® exitialiter = capitaliter Gertz S 120, 14 RH<br />
exitiosus, -a, -um i.q. exitialis 1 c. dat. 2 nude<br />
*exitium, -i i.q. clades, interitus, pernicies 1 c.gen.vel pron. poss. 2 sine gen.<br />
exitus, -us I i.q. actio exeundi II i.q. locus exeundi A generatim B speciatim de ostio fluminis III i.q.<br />
eventus A c. gen.B nude IV i.q. finis A generatim 1 c. gen. 2 nude B speciatim de vitæ fine, de morte 1 c.<br />
gen. 2 nude<br />
exolesco, -vi, -tum, -scere i.q. abolesco, evanesco<br />
exoneratus, -a, -um i.q. expeditus, onere liberatus<br />
exopto, -avi i.q. desidero, valde opto 1 c.acc. 2 c. ut, ne<br />
® exorbitare (a narratione) = digredi<br />
® exorcista = qui spiritus malignos expellere potest > exorcismus<br />
® exordinatio = violatio regulae RH<br />
exordior, -sus sum, - diri i.q. incipio, ordior 1 c.acc. 2 c.inf.<br />
exordium, -i i.q. initium<br />
exorior, -tus sum i.q orior, nascor, provenio<br />
exorno, -avi 1 i.q. instruo 2 i.q. paro 3 i.q.orno, decoro a c.abl. b sine abl. i.q. amplifico<br />
exoro, -avi i.q. valde oro, imploro 1 c.acc. 2 c. ut<br />
® exors > exsors<br />
®exortari vide exhortari<br />
exosculor, -atus sum, - ari i.q. osculor 2 i.q. approbo, laudo<br />
exosus, -a i.q. qui odit; Gertz M II, 395, 26 passive illis populis exosus; si tibi forte exosus est Oriens<br />
Georges<br />
expalleo, -ere i.q. metuo 88, 31<br />
expallesco, -ui, -escere i.q. expalleo, pertimesco<br />
expando, -di, -sum, -dere i.q. explico<br />
expaveo, -ere i.q. metuo, timeo<br />
expavesco, -i, -escere i.q. pertimesco<br />
‡expedimentum, -i i.q. instrumentum 379, 34<br />
expedio, -vi, -tum, -re 1 i.q. extrico 2 i.q. paro, promo a generatim b speciatim de paranda nave quæ<br />
nostra lingua vocatur `ledingsskib´ 3 i.q. facilito, transigo 4 i.q. compono, dirimo 5 i.q.expono, narro 6 i.<br />
q. prosum, iuvo a personaliter b impersonaliter abs.433, 37 c.inf.125, 33 ; c.acc. c. inf.105, 19 c. ut 185,<br />
21<br />
expeditus, -a, -um 1 adi. a i.q. non impeditus, onere aliquo liberatus b i.q. commodus, liber c i.q. ad<br />
pugnam paratus 2 subst.<br />
expedite i.q. facile, libere<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (36 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
*expeditio, -nis t.t. cum de bello tum de copiis quas cives præstare tenentur (danice `lething´nuncupatur)<br />
1 i.q. actio bellandi, bellum regis edicto paratum 359, 4, quod cassare vel detrahere civibus non licet<br />
cf.323, 31 a c.adi b c. præp. c nude nota 322, 20 detractæ -nis pænas (de gravamine expeditionis;<br />
expeditio nusquam i.q. gravamen expeditionis significat) 2 i.q. classis a generatim b speciatim de<br />
expeditione navali<br />
‡expeditionarius, -a, -um i.q. ad expeditionem pertinens 428, 6<br />
expendo, -di, -sum, -dere i.q. solvo, do a proprie 50, 6 b translate 2 i.q. penso, æstimo 3 i.q. foras (e<br />
navigio) suspendo 345, 31<br />
® expensa, -ae (proprie < aurum et argentum expendere pondõ) = victus Gertz S 323, 2; = expensum =<br />
tabula accepti et expensi; Gertz M = debitum II, 270, 2<br />
expergefactus, -a, -um i.q. somno excitatus<br />
expergiscor, -rectus sum, -gisci i.q.expergefio<br />
[expergo, -i, -ere i.q. expergefacio, nonnisi per coni. 391, 36]<br />
experientia, -æ i.q. actio experiendi, experimentum 2 i.q. actio exercendi, usus, scientia 3 i.q.<br />
argumentum, specimen; experientissimus = præstantissimus<br />
experimentum, -i 1 i.q. tentamentum a c.gen. obi. b sine gen. nota iuncturam`experimento prosequi´ i.q.<br />
experiri 2 i.q exemplum, argumentum a c.gen. (et obi., e.g. 186, 34) b abs.<br />
*experior, -tus sum, -iri 1 i.q. tento a c.acc. b c. quæstione indirecta c c. si 2 i.q. cognosco, invenio,<br />
sentio a c.acc. b c. duobus acc. 3 i.q. comperio, sentio a c.acc. b c. duobus acc. c c. acc.c.inf.<br />
expertus, -a, -um 1 adi. i.q. exercitatus 2 subst. i.q. peritus; Gertz M I, 76, 5 passive<br />
expers, -tis 1 sensu strictiore i.q. non particeps (c.gen.) 2 latiore sensu i.q. carens, liber, vacuus (c.gen.)<br />
a de animantibus b de rebus; Gertz S 231, 20 c.abl.<br />
expertor, -is m. i.q. qui experitur c.gen.obi.<br />
expetibilis, -e i. quod expetendum, optandum est<br />
*expeto, -ivi, -itum, -ere 1 prævalente sensu movendi i.q. peto 2 i.q. desidero, flagito, posco a corporea<br />
b incorporea<br />
expiabilis, -e i.q. expiari potest<br />
expiatio, -onis i.q. actio expiandi 1 generatim (c. gen. obi.) 2 speciatim de pænitentia (vox ecclesiastica)<br />
a c.gen.obi. b sine gen. obi.<br />
expiator, -is i.q. qui expiat, pænas dat opp. violator<br />
expilator, -is i.q. prædator, direptor<br />
expio, -avi 1 i.q. sarcio 2 i.q. penso, compenso a generatim b speciatim vox ecclesiastica 265, 1 3 i.q.<br />
placo 25, 27<br />
® expirare vide exspirare<br />
expleo, -vi, -tum, -re i.q. compleo a proprie b translate 2 i.q. satio, restinguo a c.abl. b sine abl. 3 i.q.<br />
conficio, perago 4 i.q. ago, dego ; Gertz S 366, 18 = legendo finire<br />
explico, -ui (quater) vel avi (bis), -are 1 i.q. rem contractam vel clausam aperio, evolvo, extendo a c.acc.<br />
b c.acc. et abl. 2 i.q. dilato a generatim b speciatim t.t. de militibus distribuendis 3 i.q. conficio, finio 4 i.<br />
q. expono, narro<br />
explodo, -si, -sum, -dere i.q. vi tollo<br />
exploratio, -nis i.q. actio explorandi<br />
explorator, -is i.q. speculator<br />
*exploro, -avi i.q. cognosco, inquiro, speculor 1 c.acc. 2 c. quæstione indirecta 3 c. quæstione<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (37 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
disiunctiva<br />
exploratus, - a, -um 1 adi. i.q. perspectus, manifestus, certus 2 subst. n. pl. i.q. res explorata<br />
explorate i.q. accurate<br />
expolio, -vi, -tum, -re i.q. perpolio, exorno<br />
® expoliare vide spoliare<br />
expono, -sui, -situm, -nere 1 i.q. pono 2 i.q. e navibus dimitto 3 i.q. obicio, obnoxium facio 4 i.q. narro a<br />
c.acc. b c.acc. et dat. c c. quæstione indirecta; Gertz M exponere = offerre; = calumniari; iunctura:<br />
exponere in conductum<br />
exposco, -poposci, -poscere i.q. (valde) peto, posco 1 c.acc. a c.ab b nude 2 c. duobus acc.<br />
expostulo, -avi 1 i.q. postulo 2 i.q. ad pugnam lacesso<br />
® e(x)potare (classice nonnisi expotus) Georges: argentum epotum (Plautus); Gertz M expotare =<br />
calicem vacuefacere<br />
® expresse Gertz M = his ipsis verbis;expressius = uberius<br />
expressio, -nis i.q. commemoratio, mentio (c.gen.obi.)<br />
exprimo, -pressi, -pressum, -primere 1 i.q. declaro 2 i.q. verbis significo<br />
exprobratio, -nis i.q. actio exprobrandi (c.gen. obi.) eius cui obicitur aliquid 2 rei exprobrandæ<br />
exprobro, -avi i.q. obicio, probro, vitio do 1 c.acc. rei 2 c.acc. et dat. 3 [R H mutavit litteram c in<br />
numerum 3] c. dat. et acc. c. inf. 83, 22<br />
expromo, -psi, -ptum, -ere i.q. expono, dico<br />
expugnatio, -nis 1 i.q. occupatio a c.gen. obi. b sine gen.obi. 2 i.q. actio superandi a c.gen.obi. b abs.<br />
expugnator, -is de eo qui expugnat<br />
expugno, -avi 1 i.q. occupo 2 i.q supero, devinco a proprie in bello b translate<br />
expungo, -xi, -ctum, -gere i.q. expergo<br />
expurgo, -avi i.q. purgo, diluo<br />
exquiro, -sivi, -situm, -rere i.q. conquiro, inquiro 2 i.q.peto 3 i.q. efflagito<br />
exquisitus, -a, -um i.q. delectus, insignis 1 positive 2 superlative<br />
exquisite i.q. diligenter<br />
exsanguis, -e 1 i.q. sine sanguine, pallidus 2 i.q. mortuus 3 i.q. confectus, debilis, obtusus a proprie b<br />
translate<br />
exsatio, -avi i.q. satio, saturo 1 proprie 2 translate a c.abl. b c. in<br />
exsecrabilis, -e i.q. detestabilis<br />
exsecratio 1 i.q. actio exsecrandi, detestandi, detestatio a generatim c.gen.obi. b speciatim vox magica<br />
114, 32 2 vox ecclesiastica i.q. excommunicatio<br />
*exsecror, -atus sum, -ari 1 i.q. detestor, abominor a hominem b rem ; 527, 26 decimas : vergit in<br />
notionem abolendi, negandi, abrogandi 2 i.q. excommunico<br />
exsecutio, -nis i.q. actio exsequendi, conficiendi 1 c.gen. obi. 2 nude ; Gertz M = exactiones quod quod<br />
videII, 240, 19<br />
exsecutor, -is i.q. qui exsequitur, conficit (c.gen.obi.)<br />
exsequiæ, -arum 1 i.q. pompa funebris 2 i.q. cærimoniæ funebres (sæpe de epulis funebribus) in imagine<br />
i.q. luctus, cædes:187, 37 nuptias....exsequiis mutavit.<br />
*exsequor, -cutus sum, -qui 1 i.q ago, gero, perficio a c.abl. b sine abl. 33, 20 : c. enunt. relat.2 i.q. ad<br />
finem perduco 3 i.q. expono, explico, narro<br />
exsero, -ui, -tum, -ere 1 i.q. tendo, extrico, effundo 2 i.q. profero, extraho 3 [RH muavit numerum 2 in<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (38 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
3] i.q. deduco 4 [RH mutavit numerum 3 in 4]i.q ostendo, præbeo<br />
exsicco, -avi i.q. sicco<br />
exsilio, -silui, -sultum, -silire i.q. prosilio a c.abl. b sine abl. 2 i.q. me proripio, effundor<br />
*exsilium i.q.status exsiliandi, condicio exsulis, cum voluntaria e.g. 24, 36 tum ex damnatione 1 c.gen.<br />
poss. 2 nude<br />
*exsisto, - stiti, -sistere i.q. sum 1 de animantibus a c.dat. b sine dat. 2 de rebus a c. dat. b c.dat.finali c<br />
sine dat; nota 156, 2 c. gerund.<br />
exsolvo, -vi, -utum, -vere 1 i.q. do, præbeo, tribuo a corporea b incorporea 2 i.q. propulso<br />
exsomnis, -e i.q.vigil<br />
exsors, -tis i.q. expers(c.gen.)<br />
® exspectabilis = spectabilis/ eximius<br />
exspectatio, -nis 1 de speranti mentis statu (c.gen.) 2 de actione præstolandi, opperiendi a abs. b c.gen.<br />
obi. c c.gen vel pron.poss. fere i.q. mora<br />
exspectator, -is i.q qui exspectat (c.gen.obi.)<br />
exspecto, -avi 1 i.q. spero 2 i.q. opperior a abs. b homines c res<br />
exspes sine spes [semper nom. RH]<br />
exspiro, avi 1 de homine i.q. morior 2 de rebus i.q. exstinguor, pereo, tollor; Gertz S 110, 6 = spiritu<br />
privare<br />
exstinctio, -nis i.q. actio exstinguendi, opprimendi ignem<br />
exstinguo, -xi, -ctum, -guere 1 de igne opprimando a proprie b in imagine 2 pro obiecto animantes i.q.<br />
neco, cædo (passive i.q. morior) 3 pro obi. res i.q. aboleo, opprimo, restinguo<br />
exstinctus, -a, -um i.q. mortuus, cum substantive tum adiective<br />
exstirpo, -avi i.q. penitus exstinguo<br />
*exsto, -are I i.q. sum, exsisto A de animantibus 1 c.dat. 2 sine dat. B de rebus 1 c.dat habentis 2 c.dat.<br />
finali 3 sine dat. II i.q. remaneo A de hominibus fere i.q. vivo B de rebus<br />
exstruo, -xi, -ctum, -ere i.q. struo, construo, coacervando vel ædificando facio<br />
exsul, -is de eo qui extra patriæ fines vivit 1 i.q. exsilio affectus, extorris 2 i.q. advena<br />
exsulo, -avi proprie de hominibus a i.q. exsul sum, in exsilio vivo b i.q. in exsilium proficiscor 2<br />
translate de rebus i.q. absum<br />
exsulto, -avi i.q. valde gaudeo, efferor 1 c.abl. 2 nude<br />
exsupero, -avi 1 i.q. supero, vinco 2 i.q. pervenio ad<br />
exsurdo, -avi i.q. surdum facio (nonnisi in imagine)<br />
exsurgo, -rexi, -rectum, -gere 1 proprie i.q. surgo a c.abl. b nude 2 translate a i.q. recreor, animum sumo<br />
b i.q. accedo<br />
exta, -orum i.q. viscera<br />
extemplo i.q. e vestigio<br />
extendo, -di-tum, -dere 1 i.q. porrigo 2 fer i.q. ædifico, erigo 3 i.q. dilato, maiorem facio a proprie b<br />
translate 4 i.q. adhibeo, impendo<br />
extenuo, -avi 1 i.q. secando tenuiorem reddo 2 i.q. minuo, detrecto<br />
*exter, -a, -um [nom.sing. non legitur] 1 adi i.q. externus, peregrinus, extraneus 2 subst. a m.plur. i.q.<br />
externi, peregrini (spectat ad patriam opp. civibus) nota de militiæ expertibus b: n.plur. i.q. res exteræ<br />
exterior, -us 1 proprie de loco i.q. qui extra est 2 translate i.q. qui ad corporalia spectat<br />
exterius 1 i.q. exteriore parte 2 i.q. extra, foris ; Gertz M: I, 72, 14: = sedem inferiorem habens RH<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (39 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
® exterminium (< e terminis/civitate expellere) :translate: = aliquem ad mortem dare<br />
*extremus, -a, -um I adi. A spectat ad locum 1 i.q. extimus 2 i.q. remotissimus 3 i.q. infimus 4 i.q.<br />
postremus, novissimus B spectat ad tempus i.q. postremus, supremus C notiones translatæ 1 i.q.<br />
summus, maximus 2 i.q. humillimus, minimus 3 i.q. affectus, afflictus II subst. A m.plur. 1 de loco 2 de<br />
tenui condicione B n. 1 sing. 2 plur. a i.q. ultima, pessima b i.q. partes extremæ<br />
extimus, -a, -um 1adi. i.q. extremus (de loco) 2 subst. n. plur. i.q. extrema<br />
*externus, -a, -um 1 adi. i.q. qui foris vel extrinsecus est a de loco b pertinet ad corporalia 44, 30 opp.<br />
internus syn. exterior c spectat ad patriam i.q. perigrinus, exter (opp.domesticus) nota de ecclesia 514,<br />
40 2 subst. n.plur. i.q. res externæ<br />
exterreo, -ui, -itum, -ere i.q. terreo<br />
® extimare vulg. synkop. altera forma < existimo quod vide<br />
extimesco, -ui, -escere i.q. valde timeo, propter timorem nolo 1 c.acc. 2 c.inf.<br />
® extimplo = extemplo quod vide<br />
® extimus= extremus<br />
® extollentia = superbia Gertz S 80, 9<br />
extollo, -ere 1 proprie ex inferiore loco sublevo; (e)levare ossa sancti 16, 2. 2 translate 57, 29; Gertz M<br />
extolli = exultare<br />
extorqueo, -si, -tum, -quere 1 proprie i.q.vi, tormentis sim. elicio 2 translate i.q. cogendo impetro a c.<br />
acc. b c. ab c c. acc.et dat. d c. ut<br />
extorris, -e i.q. patria expulsus, exsul<br />
extra 1 proprie de loco a c.verbo movendi b sine verbo movendi 2 translate 432, 39 Gertz M: extra<br />
sensum percutio = aliquem mentis suae non compotem prosternere I, 443, 6<br />
® extractio actio extrahendi<br />
extraho, -xi, -ctum, -here 1 i.q. protraho a c. abl. b sine abl. 2 i.q. eripio 3 i.q. extendo, dilato 4 i.q.<br />
produco, traho (de tempore)5 i.q. dego, transigo a c. abl. b c. in<br />
extramundanus, -a, -um i.q. extra orbem terrarum est 245, 4 clima<br />
extraneus, -a, -um 1 adi i.q. alienus 2 subst. i.q. peregrinus, exterus<br />
extremitas, -tis i.q. extrema pars<br />
extrico, -avi 1 i.q. dilato, tendo 2 i.q expedio 3 i.q. rescindo, disicio<br />
extrinsecus, -a, -um i.q.exterior<br />
extrinsecus 1 i.q. ab exteriore parte 2 i.q. foris<br />
extrudo, -si, -sum, -dere i.q. violanter expello, eicio<br />
® extumulare = ex tumulo assumere 433, 7 Gertz S<br />
® extunc = ex eo tempore<br />
extundo, -di, -sum, -ndere 1 i.q.accendo a proprie b in imagine 2 i.q. extorqueo, instando efficio a c.acc.<br />
b c. ut<br />
exturbo, -avi 1 proprie i.q. disicio, dispergo 2 translate i.q. perturbo<br />
exubero, -avi 1 i.q exundo a proprie de liquidis b in imagine 2 i.q. abundo a proprie b in imagine<br />
exulcero, -avi i.q. vulnero<br />
exundatio, -nis i.q. inundatio, eluvies<br />
exundo, -avi 1 proprie i.q. aquis abundo 2 translate i.q. abundo<br />
*exuo, -i, -tum, -ere 1 i.q. depono a proprie b translate 47, 26 2 i.q. non iam gero 3 i.q. privo, spolio(c.<br />
acc.et abl.) 4 i.q. libero (c.acc. et abl.)<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (40 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
exuro, -ussi, -ustum, -urere i.q. comburo<br />
® ex(s)urgere = surgere fugiendi causa Gertz S 84, 17<br />
exustio, -nis i.q. actio comburendi<br />
exuviæ, -arum i.q. spolia, vestes 13, 15<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
F<br />
® faba (Vicia faba Linné) Gertz M II, 219, 33 ut aiunt: non valent unam fabam<br />
faber, -ri i.artifex qui materiam duram(metalla, ligna al.)tractat (syn.auri opifex)<br />
® fabrefacere (liburnam) = navem fabricari Gertz M<br />
fabrica, -æ 1 i.q. ædificatio, actio ædificandi 2 i.q. opus ædificatum sive compactum; Gertz M =<br />
corporis figura /= corpus<br />
fabricor, -atus sum, -ari 1 sensu strictiore i.q. artificio fabrili conficio 2 sensu latiore i.q. creo, paro<br />
fabrilis, -e i.q. ad fabrum pertinens, a fabro factus<br />
fabula, -æ i.q. narratio<br />
fabulator, -is i.q.fabularum narrator<br />
fabulosus, -a, -um i.q. antiquis incertisque fabulis ortus 151, 32<br />
facesso, -ere i.q. desino, recedo<br />
facetiæ, -æ i.q. mores culti<br />
facetus, -a, -um i.q. dicax, lepidus(de dictis ingeniosis vel de iis qui ingeniosa proferunt verba)<br />
facete i.q. lepide<br />
facies, -i 1 de personis a i.q. habitus totius corporis b i.q. os, vultus, anterior capitis pars 2 de rebus (hic<br />
illic periphrastice e.g. 175, 27) a i.q. species, forma, superficies b i.q. aspectus, imago, spectaculum;<br />
Gertz M iunctura a facie fugere<br />
*facilis, -e I passive de rebus quæ nulla difficultate fiunt vel nullius laboris sunt A adi. 1 additur<br />
supinum de ea re ad quam spectat qualitas adiectivi 2 nude B subst. II active de iis qui sine difficultate<br />
aliquid agunt A fere i.q. agilis, mobilis, celer 1 c. præp. 2 nude opp. segnis B fere i.q. promptus, pronus,<br />
comis 1 c. præp. 2 nude<br />
*facile i.q. sine difficultate, sine cunctatione, cito; Gertz M : faciliter<br />
facinorosus, -i de eo qui scelera committit<br />
*facinus, -oris n. i.q. factum 1 de quolibet facto a c.gen. b sine gen. 2 in bonam partem i.q. res fortiter<br />
gesta 3 in malam partem i.q.maleficium, scelus<br />
*facio, -feci, -factum, -facere passive fio, fieri I c. simplici obiecto A pro obiecto corporalia 1 de<br />
hominibus a i.q. conficio b fere i.q. scribo 2 de natura i.q. efficio B pro obiecto incorporalia i.q. ago,<br />
exsequor, præsto 1 c. subst. 2 c. pron. C pro obiecto est enuntiatum 1 sententia relativa 2 c.coniunctivo<br />
II c. duobus obiectis i.q. reddo, efficio A c. duobus accusativis B c.acc. et aliis casibus 1 c. acc. et gen. 2<br />
c.acc. et dat. C c.quæstione indirecta D c. inf. 1 i.q. efficio 2 fere i.q. iubeo122, 3 III abs. A infinitivus B<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (41 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
supinum C passive impersonaliter i.q.accidit, evenit; = jubere, curare c. acc. c. inf Gertz S passim; Gertz<br />
M tempus quod in Colonia fecit = agere/degere; Gertz M factum est + acc.c.inf. pro ut<br />
® factor = auctor, conditor Gertz S 201, 2<br />
*factum, -i de qualibet actione, de rebus gestis<br />
factio, -nis 1 i.q. discordia, simultas 2 i.q.seditio, defectio 3 i.q. coniuratio 4 i.q. ipsa hominum<br />
consociatio qui idem student, pars, secta<br />
factiosus, -a, -um i.q. seditiosus<br />
® factor opp. auditor<br />
® factura = opus arte factum<br />
facula, -æ i.q. fax, tæda<br />
*facultas, -tis 1 i.q. occasio, opportunitas (sæpissime c.gen. obi.) 2 i.q. licentia, libertas 3 i.q. vis,<br />
potestas 4 i.q. lingua 3, 10 5 i.q. copia (de rebus corporalibus) a generatim b speciatim i.q. opes, res<br />
familiaris<br />
facundia, -æ i.q. eloquentia<br />
facundus, -a, -um i.q. eloquens (vergit in notionem periti)<br />
facunde i.q. diserte, eloquenter<br />
falcatus, -a, -um i.q. falcibus præditus<br />
® faleratus (< phalerae) = exornatus class. phaleratus quod vide<br />
fallacia, -æ i.q. dolus, fraus<br />
fallax, -cis de eo qui fallit i.q. dolosus, falsus, infidus 1 de homine 2 de rebus<br />
fallaciter i.q. per dolum<br />
*fallo, -fefelli, falsum, fallere I prævalet notio decipiendi A i.q. decipio, eludo 1 abs. 2 c. obiecto<br />
personæ (passive i.q. erro) a c.acc. b c.acc.(nom) et abl. 3 c.obi rei a c.acc. b c.acc.(nom) et abl.c c. abl.<br />
separationis , fere i.q privo, spolio B i.q. frustor C fere i.q. in perniciem duco II prævalet notio<br />
effugiendi A i.q. lateo 1 c.acc. 2 c.acc. et abl. B i.q. evito, prætereo 1 c.acc. 2 c. acc.et abl.<br />
® falsarius > proverbium: tu, si verum supprimis, falsarius agnosceris<br />
*falsus, -a, -um 1 passive i.q. simulatus, non verus, iniustus 2 active i.q. mendax<br />
*falso 1 i.q. errore, iniuria, sine causa 2 i.q. per speciem, dolose 3 i.q. non recte<br />
falsitas, -tis i.q. mendacium;fallacia 196, 3 Gertz S<br />
falx, -cis 1 i.q. culter curvus ad metendum aptus 2 de variis instrumentis bellicis<br />
*fama, -æ I i.q. rumor, sermo A c.gen.obi. B nude II i.q. opinio, existimatio qua quis inter homines vel<br />
apud posteros fruitur A generatim B speciatim in bonam partem i.q. gloria 1 c. gen. 2 nude nota de<br />
castitate, integritate feminæ 160, 14 sepelit cupidine famam<br />
famelicus, -a, -um i.q. fame confectus, vexatus<br />
® famen etiam = verbum sive verba (famina) Gertz S 161, 18<br />
*fames, -is 1 proprie de cupiditate sive inopia cibi 2 translate de cupiditate necandi 447, 19<br />
familia, -æ 1 speciatim a de servis = humiliores = inferiores = rustici et coloni = subditi b de comitatu<br />
regis vel nobilis viri (lingua nostra `hird´) c de hominibus sanguinis vinculo coniunctis i.q. gens i.q.<br />
propinquitas 274, 132 generatim de qualibet hominum caterva 338, 10 ; Gertz S = congregatio<br />
monachorum abbatis curæ commissæ 341, 22 etiam Christi familia = canonici ordinis Victorini<br />
*familiaris, -e I adiective A speciatim de hominibus et rebus ad familiam pertinentibus 1 i.q. servilis 2<br />
de fortuna, bono, hereditate B generatim 1 i.q. consuetus, notus 2 i.q. coniunctus, aptus 3 i.q. amicus,<br />
specialis: a in universum b de concubito 4 syn. domesticus II substantive A speciatim 1 i.q, servus,<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (42 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
minister 2 de scriba regis 439, 27 3 de regis comite B generatim i.q. amicus<br />
familiariter i.q. amice, benigne<br />
*familiaritas 1 speciatim a de militis vel comitis erga regem aut dominum fide b de gratia aut favore<br />
regis c de sanguinis iure 2 generatim de qualibet coniunctione hominum a i.q. consuetudo, usus b i.q.<br />
amicitia 79, 26 puellæ (nonnulla hic allata ad 1 a trahenda) c i.q. amor<br />
® famularis = inserviens, obsequens Gertz S 201, 2; famulariter = famulorum loco<br />
famulatus, -us 1 de ministerio, opera 2 de comitis erga dominum obsequio (`vasalforhold´, `hirdforhold´<br />
famosus, -a, -um i. cuius fama magna est 1 adi. 2 subst. n. plur.<br />
famulitium, -i i.q.comitatus, numerus servorum servarumque, obsequium<br />
famulor, -atus sum, -ari i.q. servio<br />
famula, -æ 1 i.q. ancilla 2 de virginibus militantibus (lingua nostra `skjoldmø´)194, 22<br />
famulus i.q. servus, pedissequus (syn. 475, 17 satellites, 474, 36 ministri<br />
® fantasticus = diabolicus Gertz S 349, 2<br />
fanum de templis deorum paganorum<br />
far, -ris i.q. frumentum molitum, farina<br />
farcimen, -inis i.q. intestinum fartum<br />
farcio, -si, -tum, -cire i.q. impleo; particip. etiam farsus / farcitus; nomen : fartum n., fartus-us m.<br />
® fari vide for, -fatus sum, -fari<br />
fartor, -is i.q. coquus<br />
fas indeclin. n. 1 i.q. æquum, ius b c. gen. ger. c additur `est´ fere i.q. licet c. inf pass. 2 i.q. aditus 240,<br />
22<br />
fascia-æ i.q. ligamentum<br />
fasciculus, -i de stipula in unum colligata<br />
fascis, -is 1 i.q. virgæ in unum colligatæ 2 i.q. onus, sarcina a proprie b in imagine 3 i.q. potestas<br />
fasti, -orum i.q. chronica, catalogus 1 regum 2 sanctorum<br />
fastidio, -vi, -tum, -re i.q. aspernor, contemno, respuo 1 pro obiecto subst. 2 pro obiecto inf.<br />
fastidiosus, -a, -um i.q. fastidium generat<br />
fastidiose i.q. cum odio<br />
fastidium, -i 1 de sensu corporali i.q. tædium 2 de animi sensu i.q. despectus, odium, satietas a c.gen. b<br />
nude<br />
fastigium, -i 1 proprie i.q. altitudo, summum culmen 2 translate i.q. summus locus, dignitas a c.gen. b<br />
sine gen.<br />
fastuosus, -a, -um i.q. superbus; Georges :praeter fastosus translate = magnificus;fastuose adv.=<br />
superbe<br />
fastus, -us i.q. superbia, elatio; Gertz M = ostentatio/pompa/magnificentia<br />
fatalis, -e i.q. mortifer, exitiosus<br />
fateor, -ssus sum, -teri 1 i.q. confiteor, concedo a abs.b c. obi. c pro obi. enunt. (rel.sive interr.) d c. acc.<br />
c. inf. (sæpius omissa copula) 2 i.q. prodo, præsto, probo a c.acc. b c. duobus acc.<br />
fatigatio, -nis i.q. labor, opera<br />
*fatigo, -avi 1 strictius i.q. lassitudine afficio 2 latius prævalente notione molestandi i.q. identidem<br />
adeo, sollicito, urgeo, vexo<br />
fatisco, ere de nave i.q.dissolvor, findor; Gertz M : = debilitari;= destituere<br />
*fatum, -i 1 generatim i.q. sors, necessitas 2 speciatim in malam partem a i.q. calamitas, discrimen b i.q.<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (43 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
mors ; nota abstr.pro concret. i.q. mortuus 22, 37 446, 28<br />
fatus, -us i.q. sermo<br />
fatuus, -a, -um i.q. stultus;Georges := stolidus(Plautus);(Terents)= insulsus, tardus;substantive:fatuus<br />
sive fatua = scurra, -ae m., sannio, -onis m., nugator, -oris m.<br />
faustus, -a, -um i.q. prosper, felix 1 de hominibus 2 de rebus<br />
fautor, -is i.q. adiutor, assensor, studiosus 1 c.gen.obi.2 nude<br />
faux, -cis 1 de arta corporis parte quæ os et ventrem coniungit a strictius i.q. gula; in imagine 167, 27 :<br />
in patriæ nostræ fauces b fere i.q. collum 2 de artis locis (RH mutavit locus in locis) (plur.tantum) a i.q.<br />
ostium, aditus cum speluncæ tum fluminis b i.q. angustiæ cum montium tum maris (et de freto et de<br />
sinu)<br />
faveo, -vi, -utum, -vere i.q. indulgeo, studeo, auxilior 1 c.dat. 2 nude; Gertz S 231, 18 se accomodare, =<br />
credere 194, 3<br />
favilla, -æ i.q. cinis, reliquiæ corporis combusti 54, 2 ; Gertz S 202, 3 de cinere ultimo mortui<br />
*favor, -is 1 i.q. actio favendi, assensus, benevolentia a c.gen.hominum b sine gen. 2 i.q. condicio eius<br />
cui favent alii<br />
favorabilis, -e i.q. benevolus, opportunus; favorabiliter adv. = opportune<br />
favorabiliter i.q. benevole<br />
favus, -i i. cera apium ubi (RH mutavit qua in ubi) mel condunt<br />
fax, -cis f. 1 proprie i.q. tæda 2 in imagine vel translate i.q. ardor a amoris b inimicitiarum sim.<br />
febris, - i. nimius calor ægroti<br />
fecunditas, -tis 1 de facultate pariendi 2 metonymice de copia<br />
fecundus, -a, -um i.q. plenus, uber<br />
fel, -lis translate de iracundia (semper cum allitteratione)<br />
felicitas, -tis i.q. prosperitas, res secundæ<br />
felix, -cis 1 de hominibus a de femina fere i.q. fecunda b i.q. beatus, lætus, fortunatus c.abl.2 de rebus a i.<br />
q. faustus, prosper b i.q. gratus, iucundus<br />
*feliciter 1 i.q. prospere, bono eventu 2 i.q. bono omine<br />
femen, -inis i.q. femur 53, 22 [obsoletum Georges RH]<br />
*femina de puella, de muliere, de hominibus vel dis sexus femini 1 c.adi. vel gen. 2 sine adi.aut gen.<br />
femineus, -a, -um de homine i.q. femini sexus 2 de rebus i.q. muliebris, ad feminam pertinens a pro gen.<br />
subi. b pro gen.obi.<br />
femoralia, -um n. i. indumentum femorum (et crurum) (syn. 253, 12 braccæ)<br />
femur, -oris n. i. membrum inter coxam et genu porrectum<br />
fenestra, -æ i. foramen parietis per quod lux immittitur<br />
fenus, -oris 1 i.q. usuræ (in imagine) 2 i.q. opes, divitiæ<br />
® feodum = feudum ; feodalis = feudalis;feodotarius = feudotarius<br />
feracitas, -tis i.q.fecunditas<br />
feralis, -e i.q. mortifer<br />
ferax, -cis i.q. fertilis, uber (de agris sim.) 1 abs. 2 c.gen.obi.<br />
ferculum, -i n. i.q. epulæ, cibus<br />
fere i.q. prope (singulis vocibus additur, sæpius postponitur) (33, 36 syn. pæne)<br />
feretrum, -i n. i. lectus in quo mortuus effertur; in translatione sanctorum Gertz S 202, 20<br />
feria, -æ 1 i.q. dies festus re divina celebrandus(cum apud paganos tum apud Christianos 2 i.q dies<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (44 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
hebdomadis (sensu ecclesiastico)<br />
® ferialis ad singules dies pertinens, feriales psalmi = ad diei officium pertinentes Gertz S<br />
ferinus, -a, -um i.q. ad feras, bestias pertinens<br />
ferio, -re 1 i.q. contingo, percutio (gladio, sagitta, aliis armis) a abs. b c.acc. 2 i.q. afficio 3 i.q. castigo,<br />
punio 4 i.q. facio, pango<br />
ferior, -atus sum, -ari 1 i.q.(diem festum) celebro a c.acc. b abs. 2 i.q. a laboribus cesso, quiesco a c.acc.<br />
b abs.<br />
feritas, -tis i.q. crudelitas, ferocia, vehementia (de moribus hominis) ; Gertz M feritates gentium = ferae<br />
gentes<br />
ferme i.q. fere (sæpius postpositum)<br />
fermentum, .i n.i.q. cervisia<br />
*fero, -tuli, -latum, -ferre I prævalet notio sustinendi A generatim i.q. porto, veho 1 proprie a sine<br />
obiecto b pro obiecto res cum aliæ tum proprii corporis 2 translate (pro obiecto incorporalia) i.q. in<br />
animo habeo, foveo B speciatim i.q. patior 1 sine obi. 2 pro obi. inf. 3 pro obi. subst. 4 nota iuncturas e.<br />
g. 320, 21 impune (fere i.q. ago, facio) II prævalet notio movendi A active i.q. moveo, ago B passive1 i.<br />
q. propero, venio, eo (de celeri motu) 2 fere i.q. incitor III prævalet notio afferendi A generatim 1 i.q.<br />
affero, do, præbeo a sine obi. b c.obi. 2 i.q. monstro, prodo a in universum b in iunctura præ se ferendi B<br />
speciatim 1 t.t. a i.q. edo, edico; Gertz M iunctura: excommunicationem ferre b i.q. dico, propono 2 fere<br />
i.q.refero, trado a abs. b c.acc.(nom)c. inf. (vel c. duobus acc. IV prævalet notio auferendi A i.q. effero B<br />
i.q.eripio, libero C i.q. accipio, nanciscor<br />
ferocia, -æ de feris hominum moribus<br />
ferocitas, -tis 1 i.q. fortitudo 2 i.q. atrocitas, furor a de hominibus b de bestiis mordacibus<br />
ferox, -cis i.q. acer, sævus, trux 1 adi. a de animantibus b de rebus 2 subst.<br />
ferramentum, -i i. instrumentum fabri ferreum [RH varia instrumenta]<br />
ferratus, -a, -um i.q. e ferro factus vel ferreus<br />
ferreus, -a, -um 1 i.q. ad ferrum pertinens 2 i.q. e ferro factus<br />
® ferrugo i.e. ferrugo in rebus ferreis (teutonice Eisenrost) vide aerugo et robigo<br />
ferrugineus, -a, -um i.colore ferreo imbutus, fuscus<br />
*ferrum, -i 1 de metallo formæ incertæ a generatim b speciatim de lamina candenti; in iudicio ferri<br />
candentis (danice `jarnbyrth´):476, 32 2 de variis armis vel instrumentis (sæpius collective a de gladio,<br />
iaculo, telo b de securi c de pedica d de murice ferreo e de lorica<br />
fertilis, -e i.q. uber (c.gen.obi.)<br />
fertilitas, -tis i.q. ubertas, copia<br />
ferus, -a, -um 1 adi. i.q. crudelis, ferox, sævus a de personis b de rebus 2 subst. a: m. b: f. i.q. bestia,<br />
animal indomitum<br />
ferveo, -ui, -ere 1 i.q. incitor 2 de re quæ acriter agitur<br />
fervens, -tis i.q. bulliens 2 translate i.q. acer, vehemens; ferventer = acriter<br />
fervor, -is i.q. ardor, calor 1 proprie 2 translate 190, 3 pruritantis animi (< prurire)<br />
fessus, -a, -um i.q. confectus, fatigatus, lassus 1 c.abl. causæ 2 sine abl.<br />
festinabundus, -a, -um i.q. moræ impatiens<br />
® festinantiâ = festinanter Gertz M<br />
festinatio, -nis i. actio festinandi, celeritas<br />
festino, -avi i.q. propero<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (45 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
festinatus, -a, -um i.q. celer<br />
festinato i.q. celeriter<br />
festinus, -a, -um i.q. celer; festine = celeriter<br />
® festivus, -a, -um = illustris; adv. festive/ festiviter<br />
festum, -i i. dies re divina celebrandus<br />
fetidus v fætidus<br />
® fetor < faetor = odor horribilis<br />
fetus, -us i.q. progenies<br />
® feudum germ/mlat. (explicatio nominis RH: < confusio beneficii et clientelae)<br />
fibræ, -arum 1 de filis viscerum 2 de ipsis visceribus<br />
fibula, -æ i. instrumentum quo figitur lorica<br />
‡fictim i.q. simulate<br />
® fideiubere = sponsionem facere Georges<br />
® fideiussor = sponsor "<br />
fidelis, -e 1 de eo cui confidi potest 2 active i.q. credens, fiducia plenus<br />
fideliter i.q. constanter, cum fide, sincere<br />
*fides, -i I passive de iis rebus et hominibus quibus confidi potest A i.q. tutela sim. B i.q. vox, signum<br />
etc. securitatem efficiens 1abs. 2 c.gen. a rei promissæ b rei securitatem efficientis C i.q. constantia,<br />
fidelitas, honestas 1 generatim (nonnulla ad 2 a trahi possunt) a nude b c.gen. 2 speciatim a erga<br />
Cæsarem, regem, principem (syn. obsequium) b erga ecclesiam c erga imperium D i.q. probabilitas(ad II<br />
trahi possunt33, 7 mortis fidem insequentibus fecit) 1 abs. 2 c.gen. a rei probatæ vel probandæ b rei<br />
fidem præbentis 3 c.dat II vergit in notionem activam fiduciæ (nota vocabulum nusquam de religione<br />
Christiani usurpari<br />
fides, -ium f. 1 i.q. instrumentum musicum, cithara, lyra (metonymice de ipso carmine 2 i.q. chorda,<br />
nervus<br />
fido, -sus sum, -dere i.q. confido, credo, fiduciam habeo a c.dat. b c. abl. c c.dat vel abl. d c.in et abl.. e<br />
c. inf. f c.acc.c.inf. 2 fere i.q. audeo<br />
fidens, -tis i.q. sibi fidus, audax<br />
fidenter 1 i.q. cum fide, fideliter, constanter 2 i.q.audacter<br />
*fiducia, -æ 1 i.q. actio confidendi sive audacia, animus, fides (nota variationem sermonis 49, 16) a c.<br />
gen.obi. b c. gen qui dicitur subiectivus ; nota abstr. pro concr. 55, 12 c sine gen.2 i.q. fidelitas, studium<br />
3 de fide interposita a generatim i.q. promissio b speciatim in re pecunaria i.q. cautio, sponsio<br />
® fiducialiter = bono animo; Gertz M II, 49, 18 = prospere<br />
® fidula ( teutonice Fiedel) primo Otfried von Weißenburg (ca 860) RH<br />
fidus, -a, -um i.q. constans, fidelis, cui confidi potest 1 c.dat. 2 sine dat. a de hominibus b de rebus<br />
fide i.q. fideliter, cum fide<br />
® fiellator Gertz M I, 388, 15 vide viella RH<br />
figmentum, -i 1 proprie a i.q. imago, figura, forma b fere i.q. gleba 2 translate i.q. commentum,<br />
simulatio a c.gen.obi. b c.gen explicativo c nude<br />
figo, -xi, -xum, -gere 1 proprie a i.q. affigo, adiungo b i.q. configo, vincio c i.q. terræ, fundo infigo d i.q.<br />
pono, statuo 2 translate a i.q.infligo, efficio b i.q. sisto, retineo<br />
figura, -æ i.q.forma 1 strictius de corpore; fere i.q. persona: 59, 24 2 de litteris 3 de imagine, effigie<br />
® figurative = in imagine<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (46 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
figuro, -avi 1 i.q. depingo 2 i.q. fingo, formo, efficio 3 i.q. indico, exprimo 4 i.q. prodo<br />
*filia, -æ [abl. plur. semper -abus] de subole humana sexus femini 12, 9 regis filia<br />
filialis, -e ad filium pertinens (pro gen.obi.)<br />
filiolus, -i i.q. parvus filius<br />
*filius, -i de subole humana vel divina sexus masculini<br />
filum, -i de re tenui cuius ductu torques moveri potest<br />
finalis, -e de tempore i.q. postremus; Gertz M finaliter = postremo<br />
findo, -di, -ssum, -ndere i.q. frango, scindo<br />
fingo, -nxi, -ctum, -ngere i.q. efficio, formo a c.acc. b c.duobus acc. 2 i.q. doceo, instruo 3 i.q.simulo a c.<br />
acc. b c.acc.c. inf.<br />
fictus, -a, -um i.q. simulatus, falsus<br />
finio, -vi, -tum, -re 1 trans. (spectat ad tempus;hic illic vergit in notionem definiendi) a pro obiecto res i.<br />
q. finem impono b pro obiecto homines i.q. occido, morte afficio 2 intr. i.q. loqui desino<br />
finis, -is I proprie A plur.de lineis quæ territoria dirimunt sive de territorio quod his lineis includitur 1 c.<br />
gen. 2 abs.B sing. de tempore 1 c.gen. 2 abs. a generatim b de morte c de votis II translate<br />
finitimus, -a, -um i.q. confinis, propinquus, vicinus 1 adi. a c.dat. b sine dat. 2 subst. a m. plur. b n. plur.<br />
i.q. regio vicina<br />
fio, -eri v. facio<br />
® fiola (etiam viola) Gertz M I, 114, 21 in fiolis, cy(i)tharis, choris, tympanis modulantes<br />
firmamentum, -i 1 i.q. constantia, stabilitas 2 i.q. observantia, fides(c.gen.obi.) Gertz M = confirmatio<br />
firmitas, -tis 1 i.q. robur, stabilitas, vis 2 i.q. fides<br />
firmo, -avi 1 i.q. munio, tueor 2 i.q. reficio, recreo 3 i.q. confirmo, corroboro, fulcio 4 i.q. hortor,<br />
stimulo 5 i.q. servo, retineo 6 i.q. sancio, probo, stabilio7 i.q. paco, placo, mulceo 8 i.q.affirmo, assero(c.<br />
acc. c. inf.); firmare manum in aliqm = firmiter prehendere Gertz S; Gertz M aliquem super regnum<br />
firmare = fidem regis firmare<br />
firmus, -a, -um i.q. constans, robustus, immobilis<br />
firme (nonnisi comp.legitur) i.q. constanter, stabiliter, tuto<br />
fiscella, -æ de vimine instar hominis formato<br />
fiscus, -i de possesione (pecunia)regis<br />
fissiculo v physiculo<br />
fistula, -æ i.q. syrinx; fistulare = canere ad syringa; fistulator = qui ad syringa canit<br />
flabellum, -i de instrumento quo faber ignes excitat<br />
flaccidus, -a, -um i.q. languidus, marcidus<br />
flagitiosus, -a, -um i.q. turpis, probrosus<br />
flagitium i.q. maleficium, probrum, scelus 1 generatim 2 speciatim de stupro, factis libidinosis sim.<br />
flagito, -avi i.q, (flagranter) posco, rogo 1 abs. 2 c.obi. a hominem b rem<br />
flagrantia, -æ i.q. ardor<br />
‡flagratio, -nis i.q. actio flagrandi<br />
flagro, -avi translate i.q. ardeo 1 c.abl. 2 sine abl.<br />
flagrans, -tis 1 proprie i.q. candens 2 in imagine i.q.ardens 3 translate i.q. ardens, commotus a c.abl. b<br />
nude<br />
flamen, -nis i.q. sacerdos 1 de summo deorum 2 de sacerdote pagano; Gertz S 156, h, 12 = spiritus<br />
sanctus<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (47 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
flaminium, -i i.q. sacerdotium paganum<br />
flamma, -æ 1 proprie de eruptione ignis sive de ipso igni 2 translate de affectu i.q. ardor<br />
flammabundus, -a, -um i.q. flammans, ardens<br />
® flammescere = inflammari Gertz M<br />
® flammivomus Gertz M: fornax flammivoma = ardens<br />
flatilis, -e i.q.flatu follis effectus<br />
flatus, -us 1 i.q. ventus, motus aeris 2 de aere oris<br />
flavus, -a, -um de comarum colore i.q. `blondus´<br />
flebilis, -e i.q. flens, fletu plenus<br />
flebiliter 1 i.q. cum fletu 2 i.q. miserabiliter<br />
flecto, -xi, -xum, -ctere 1 spectat ad cursum, viam, regionem i.q. dirigo, verto 2 spectat ad animum i.q.<br />
commoveo, mitigo, muto<br />
fleo, -vi, -tum, -re i.q. lacrimas fundo<br />
fletus, -us i.q. effusio lacrimarum vel lamentatio<br />
flexio, -nis 1 de voce i.q. variatio 2 de via i.q. anfractus, circuitus<br />
flexuosus, -a, -um i. cum multis flexibus, orbibus, curvus<br />
® flexura = gramm.t. flexio, declinatio etc.; = flexus RH Gertz M II, 173, 32<br />
flexus, -us 1 de actione curvandi 2 de re curvata a i.q. orbis b fere i.q. saltus c i.q. sinus maris vel<br />
fluminis<br />
floccipendo, -ere i.q. parvi æstimo, contemno<br />
® florenus = nummus Hollandiae (Gylden)<br />
floreo, -ui, -ere i.q. vigeo<br />
florens, -tis fere i.q. optimus, præclarus<br />
® floriger = floribus ornatus Gertz S 160, 32<br />
flos, -ris 1 de quolibet decore 2 de integritate virginis<br />
fluctivagus, -a, -um i.q. fluctibus agitatus: = inquiete fluctuans Gertz S 112, 9<br />
fluctuatio, -nis 1 de re corporali i.q. motus, concussio 2 de animo i.q.inconstantia, trepidatio, vacillatio<br />
® fluctuo, -avi, -atum, -are = fluctuor : fluctuat judicium<br />
fluctuor, -atus sum, -ari 1 proprie de navi [Vergil RH] vel homine in fluctibus vagante 2 translate a i.q.<br />
vacillo, hæsito b fere i.q. versor, exsisto c i.q.sollicitor, angor<br />
*fluctus, -us 1 proprie i.q. unda 2 translate i.q. perturbatio, tempestas<br />
fluentum, -i i.q. 1 i.q. unda 2 i.q. flumen<br />
fluidus, -a, -um 1 proprie a i.q. liquidus, fluens b i.q. umidus 2 translate de ætate i.q. labens, fluens<br />
fluito, -avi de capillis i.q. laxe defluo<br />
flumen, -inis i.q. amnis, fluvius 1 nude 2 additur nomen fluminis<br />
fluo, -xi, -xum, -ere 1 proprie de liquore i.q. mano 2 de re incorporea a fer i.q venio, eo b de tempore i.q.<br />
prætereo, labor; Gertz M : in bivio fluere = vacillare<br />
fluxus, -a, -um de re incorporea 1 i.q. instabilis 2 i.q. remissus, mollis;fluxus morbi Gertz S 330, 20<br />
fluvialis, -e i.q. ad fluvium pertinens<br />
fluvius, -i i.q. flumen, amnis 1 nude 2 accedit nomen fluminis eodem casu<br />
fluxus, -us de tempore labente<br />
foculus, - i.q. focus, locus ignis 2 de ipso igni<br />
focus, -i 1 de loco ignis in tecto facti 2 metonymice fere i.q. domus 3 de rogo 4 de ipso igni<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (48 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
fodico, -avi i.q. eruo, fodio<br />
fodio, -di, -ssum, -dere 1 strictius de vertenda terra i.q. perfodio 2 latius i.q. pungo, transfigo<br />
foedero, -avi i.q. consocio<br />
foeditas, -tis i.q. turpitudo, dedecus<br />
foedo, -avi 1 i.q. deformo, maculo, inquino b in imagine 2 translate i.q. dehonesto, infamia vel probro<br />
afficio<br />
foedus, -a, -um 1 spectat ad sensum i.q. deformis, atrox, tæter a nude b c.abl. 2 spectat ad famam, mores<br />
i.q. inhonestus, turpis a de homine ; accedit abl. :106, 21 b de re; nota foedum puto c. inf.<br />
foede i.q. turpiter<br />
foedus, -eris 1 i.q. pactio, societas a publica b privata (de amicitia, matrimonio sim. 2 fere i.q. indutiæ<br />
foetidus, -a, -um i. qui male olet<br />
foetor, -is i.q. malus odor<br />
folium, -i de fronde arboris<br />
folliculus, -i i.q. parvus follis, sacculus 1 generatim 2 speciatim in arte æraria<br />
follis, -is i.q. saccus<br />
fomentum, -i de actione fovendi sive cura a de curatione calore effecta b i.q. medicamentum, remedium<br />
c i.q.adiumentum 2 de nutrimento ignis(= fomes) sive esca a proprie b translate fere i.q. causa ; Gertz M<br />
= incitatio/stimulatio<br />
fons, -tis i. caput aquæ e terra erumpentis 1 proprie 2 in imagine ;fons sacer : Døbefond/Taufstein Gertz<br />
S 237, b : = puteus ibidem 118, 25<br />
for, -fatus sum, -fari i.q. dico, loquor, verba profero;Georges: praecipue actio deorum, oraculorum,<br />
prophetarum, ut vates et augures sunt; Gertz M fari passive I, 480, v.4<br />
foramen, -inis i. locus ubi res perforata vel perrupta est, caverna, rima<br />
foras i.q. e domo<br />
forceps, -ipis f. i. instrumentum fabri ad ferrum candens capiendum<br />
® forefacere = forisfacere = iniuriam facere<br />
forensis, -e i. ad forum vel emporium pertinens (de eo qui de foro venit vel inforo mercatur<br />
forinsecus i.q. extrinsecus<br />
foris 1 extra fores, domum, specu sim. 2 extra urbem, castra 3 extra patriam<br />
*fores, -ium i.q. ianua sive porta conclavis, domus, ecclesiæ sim.<br />
forma, -æ I de figura et specie A de figura externa 1 generatim certis lineis circumscripta 2 speciatim de<br />
corpore humano a de corporis habitu, specie, statura (nonnulla ad b trahi possunt) b de forma concinna<br />
i.q. pulchritudo c i.q. vultus, facies B de figura interna II de re formata A generatim i.q. figura B<br />
speciatim 1 de conceptis verbis, formula 2 de privilegio, consuetudine; Gertz M: forma = modus; genus;<br />
regula Cf formula<br />
® forma 2 Gertz S 356, 16 : = teutonice: Betpult confer (Georges) formam calcei (Schuhleisten) ><br />
forma (pulpiti) vide pulpitum)<br />
formidabilis, -e i. qui timetur, terribilis<br />
formido, -inis i.q. timor, horror 1 c.gen.subi. 2 c gen.obi. 3 c.gen. rei timorem facientis 4 nude<br />
formido, -avi i.q. timeo, horreo, vereor 1 c.obi. 2 c.inf.(362, 26 fere i.q. fastidio) 3 c.acc. c.inf. (omissa<br />
copula)<br />
formidolosus, -a, -um de eo qui timorem inicit, terribilis 1 c.dat. 2 sine dat.<br />
formo, -avi 1 i.q. in formam quandam redigo 2 i.q. formando fingo, facio<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (49 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
formula, -æ 1 i.q. modus, ratio 2 i.q. concepta verba, præscriptum a generatim 2 speciatim in re<br />
iudiciaria 3 i.q. sigillum<br />
fornax, -cis i. caminus quo panis torretur, furnus ; vide calefactorium et stuba<br />
*fors, -tis 1 nom. i.q.casus, fortuna 2 abl. a i.q. casu, fortuito b i.q. fortasse, forsitan<br />
forsan i.q. forsitan<br />
® fortalicium = munimentum, locus munitus<br />
fortasse i.q. forsitan, forte<br />
fortassis i.q forsitan<br />
*fortis, -e 1 i.q. robustus, validus A adi. B subst. m. plur.II i.q. firmus, munitus III i.q. audax (non solum<br />
ad corporis vires spectat A adi. B subst. 1 m. plur. 2 n. plur. (i.q. fortia facta) 4 de tolerando i.q. patiens<br />
*fortiter i.q. valide, vehementer 2 i.q. animose, audacter<br />
fortitudo, -inis 1 de vi corporali i.q. robur, vigor 2 de vi animi a i.q. audacia, animositas, virtus b fere i.q.<br />
constantia, patientia; Gertz M = firmitas<br />
fortuitus, -a, -um 1 adi. i.q. incertus, fortunæ vicissitudini debitus a de rebus incorporeis b de re<br />
corporea 2 subst. n. i.q. casus, fors<br />
fortuito i.q. casu, forte; Gertz S 307, 20 fortuitu<br />
*fortuna, -æ 1 i.q. casus, sors Gertz M fortunam belli gerere 2 in bonam partem i.q. felicitas, res<br />
secundæ 3 i.q. condicio, dignitas, status 4 interdum de mala fortuna fere i.q. infelicitas, res adversæ<br />
fortunatus, -a, -um i.q. felix<br />
forum, -i 1 de loco conventus vel de contione 2 de iudicio<br />
fori, -orum i foramina remorum in summis lateribus navigii<br />
fossa, -æ i. locus ubi terra effossa est 1 de scrobe 2 de fossa in longum ducta a ad muniendum b i.q.<br />
canalis<br />
® fosso intensive (< fodio) (avi)-atum-are, fossatum n.et fossatus, -i m = fossa Georges<br />
fossor, -is i.q. qui terram effodit<br />
® fossorium = ligo, -onis Gertz S 434, 6<br />
fovea, -æ i. locus ubi terra effossa est, scrobis<br />
foveo, -vi, -tum, -vere 1 proprie (sæpius c.abl.) a i.q. curo, delecto b i.q. nutrio, alo, servo c i.q. servo 2<br />
translate i.q. adiuvo, colo, faveo (sæpe c.abl.) de hominibus et rebus<br />
fractio, -nis 1 de actione frangendi a c.gen.obi. b nude 2 de actione effodiendi tumuli 3 de naufragio<br />
fragilis, -e 1 proprie i.q. qui facile frangitur 2 translate i.q. debilis, infirmus, incertus<br />
fragilitas, -tis proprie de condicione rei quæ facile frangitur<br />
® fraglantia vide fragrantia<br />
fragmen, -inis i.q.fragmentum, particula<br />
fragmentum, -i 1 i.q. res fracta, frustum, particula 2 i.q. actio frangendi<br />
fragor, -is de magno sono i.q. strepitus, fremitus 1 c.gen. 2 nude; Gertz M: sonus lignorum cadentium<br />
qui munimento erant<br />
fragosus, -a, -um i. fragore, strepitu plenus<br />
fragrantia, -æ i.q. odor bonus, suavis<br />
framea, -æ 1 i.q. hasta 2 i.q. ensis, gladius<br />
frango, -fregi, -fractum, -frangere 1 proprie i.q. in partes comminuo, rumpo 2 translate a fere i.q.<br />
interrumpo (de sonitu modo fortiore, modo remissiore) b i.q. debilito, deprimo, domo (hic illic c. abl.)<br />
fractus, -a, -um translate i.q. incertus<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (50 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
*frater nusquam in allocutione clerici, semper de homine qui parentes cum aliquo communicat, de<br />
germano<br />
fraternitas, -tis i.q. fratrum inter se coniunctio<br />
*fraternus, -a, -um i.quod ad fratrem pertinet 1 pro gen.poss. vel subi. 2 pro gen.obi.<br />
fraterne i.q. cum amore fraterno<br />
® fratricida = qui fratrem occidit ;fratricidium = caedes fratris<br />
fratruêlis, -is m. i filius fratris<br />
fraudo, -avi 1.q. decipio, fallo a c.acc. b c.acc. et abl. 2 i.q. privo, spolio dolo malo (passive, fraudatore<br />
non indicato, sæpe fere i.q. careo, renuntio)<br />
fraudulentus, -a, -um i.q. dolosus, perfidus<br />
fraudulenter i.q. cum fraude, dolose, perfide<br />
*fraus, -dis, gen.plur.fraudum/fraudium 1 i.q. damnum 2 i.q. dolus, fallacia, insidiæ<br />
fremebundus, -a, -um i.q. furibundus de eo qui fremit<br />
fremitus, -us I de hominum clamore tumultuoso 2 de furore<br />
fremo, -ui, -ere i.q. clamo, strepo<br />
frenatus, -a, -um i.q. freno instructus<br />
® freneticus = insanus<br />
frenum, -i (plur. i 114, 12 a 226, 22) 1 proprie de instrumento quo ora equorum gubernantur a strictius<br />
b latius i.q. habenæ 2 in imagine vel translate de quolibet impedimento<br />
frequens, -tis 1 de numero, copia a: i.q.creber, multus, numerosus b i.q. plenus, uber (c. abl. copiæ) 2 de<br />
actione iterata i.q. assiduus, creber<br />
frequenter i.q. sæpe<br />
frequentatio, -nis i.q. frequens<br />
frequentia, -æ 1 hominum i.q. celebritas, conventus magnus, tam ad multitudinem quam ad actionem<br />
conveniendi spectat (sæpe c. gen.) a generatim b speciatim de conventu solemni 2 bestiarum i.q.<br />
multitudo 3 rerum corporalium i.q. multitudo<br />
frequento, -avi 1 de homine i.q. utor, visito 2 de re a i.q. sæpe exsequor b celebrem, communem reddo<br />
fretum, -i 1 strictius i.q. angustiæ maris a nude b accedit nomen proprium (fretum Noricum 6, 13 pars<br />
maris quæ hodie Skagerak vocatur) 2 latius vanescente sensu angustiarum i.q. mare a nude b accedit<br />
nomen proprium 3 i.q. aqua (maris)<br />
*fretus, -a, -um i.q. confisus, fidens<br />
frico, -ui, -atum, -are i.q. tero; Gertz M II, 475, 13 terga fricabant = fugiebant RH<br />
frigens, -tis i.q. frigidus<br />
frigescens, -tis in imagine fere i.q. languidus<br />
frigidus, , -a, -um i.q. algidus, non calidus<br />
frigus, -oris i.q. algor, status frigendi 1 proprie a aeris vel corporis (propter aerem frigentis) b corporis<br />
ex senio frigentis 2 translate fere i.q. languor 3 i.q. glacies<br />
® frivola = nugæ superstitiosæ Gertz S 201, 24<br />
frixorium, -i i. calefactorium, vas quo frigitur<br />
frondens, -tis i.q. frondem habens, viridis<br />
frondosus, -a, -um i.q. fronde plenus<br />
frons, -dis nonnisi plur. de foliis vel ramis frondosis arborum<br />
frons, -tis 1 animantium a strictius de superioris oris parte b metonymice de anteriore capitis parte de<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (51 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
ore, de facie 2 aciei (ea pars quæ hostibus obiecta est) a i.q. primus ordo b i.q. latus hostibus oppositum;<br />
Gertz S 122, 22 = impudentia<br />
fructifico, -avi i.q. fructum fero; Gertz S 193, 12 = alere (translate)<br />
fructus, -us 1 de frugibus a proprie b in imagine 2 de lucro, quæstu, commodo<br />
® frugalis = moderatus RH ( Gertz errat 329, 29)<br />
frugalitas, -tis i.q. abstinentia, temperantia 1 generatim 2 speciatim de ieiunio<br />
® fruges = fertilitas Gertz S 98, 12<br />
® frugi nullius frugi / nullius frugis = inutilis sive iners Gertz S 234, b, 1<br />
frumentum de frugibus quæ aristis continentur<br />
fruor, -fructus sum, -frui 1 i.q. delector, gaudeo, utor a c.abl. b gerund. c.obi. c: abs. 2 i.q. potior<br />
frustatim i.q. in complures partes<br />
*frustra 1 i.q. sine effectu, eventu, in vanum a adverbialiter b prædicative 2 i.q. iniuria, sine causa,<br />
temere<br />
frustratio, -nis i.q. actio frustrandi, interrumpendi 2 i.q.incommodum, infortunium<br />
® frustratorie = in vanum<br />
frustror, -atus sum, -ari 1 i.q. decipio, fallo 2 i.q. casso, debilito, irrito 3 i.q. eludo, detineo 4 i.q.<br />
effugio, evado<br />
® frustulum > frustula = sarmenta arida Gertz S 79, 8 RH<br />
frustum, -i i.q. particula 1 generatim 2 speciatim de esca<br />
frutices, -icum de gignentibus minoribus<br />
frux, -gis f. de frumento<br />
frugi i.q abstinens, sobrius<br />
fucatus, -a, -um i.q. ornatus<br />
fucosus, -a, -um nonisi translate de rebus incorporeis i.q. falsus, mendax, vanus<br />
*fuga, -æ 1 proprie a de actione eius qui metu perculsus prælium fugit, relinquit b i.q. discessus ex<br />
patria, exsilium 2 de ipsis fugientibus<br />
‡fugatio, -nis i.q. actio fugandi, expulsio<br />
fugax, -cis i.q. pronus ad fugiendum a de ignavia b de inconstantia 2 i.q. fugiens 3 i.q. abhorrens, timens<br />
(c.gen.)<br />
‡ fugibundus, -a, -um i.q. fugiens<br />
*fugio, -i, -iturus, -ere I intr. A proprie i.q. metu impulsus locum celeriter relinquo 1 generatim 2<br />
speciatim in bello, prælio, quolibet certamine B translate i.q. removeor, abeo, evanesco II trans.: A<br />
proprie 1 generatim i.q. derelinquo, desero 2 speciatim i.q. in prælio evito, effugio B translate i.q.<br />
caveo, horreo, sperno<br />
fugitivus, -a, -um i.q discedens, profugus 1 de servo 2 de classe<br />
fugito, -avi i.q. fugio, certamine abscedo<br />
fugo, -avi 1 proprie a strictius i.q. propello (in certamine, e regno etc.) b latius i.q. removeo 2 translate i.<br />
q. tollo, demo<br />
fulcimen, -inis i.q. adminiculum, res qua nititur aliquis<br />
fulcio, -si, -tum, -cire 1 proprie i.q. cadentem sustento 2 translate i.q. firmo, adiuvo<br />
fultus, -a, -um 1 proprie sustentatus 2 translate adiutus<br />
fulcrum, -i i.q. lectus 1 generatim 2 metonymice fere i.q. coniugium<br />
fulgeo, -si, -gere translate i.q. excello, floreo<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (52 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
fulgens, -tis 1 proprie i.q. lucidus, splendidus 2 translate i.q. clarus, egregius<br />
fulgidus, -a, -um 1 proprie i.q. lucidus, nitidus 2 translate i.q. clarus excellens<br />
fulgor, -is 1 proprie i.q.splendor, nitor, lux 2 in imagine et translate i.q. claritas, gloria<br />
fuligo, -inis f. de fumi particulis densis, quæ parieti sim. adhærent<br />
fulmen, -inis i.q. flamma quæ de cælo venit a proprie b in imagine 2 translate fere i.q. ictus perniciosus<br />
® fulminare = ut fulmen sententiam dicere<br />
® fulvus = subruber de auro = aurum<br />
fumidus, -a, -um 1 i.q. fumi plenus 2 i.q. fumum emittens 3 i.q. fumo tostus<br />
fumigans, -tis i. qui vaporem emittit; Gertz M :fumigare<br />
fumigium, -i i.q. fumus<br />
® fumivomus = qui fumum evomit<br />
fumo, -avi i.q. fumum emitto<br />
fumus, -i de vapore ; fumus de igne, vapor de aqua RH<br />
functio, -nis i.q. administratio officii, negotium 1 c.adi. 2 c.gen.obi.<br />
funda, -æ1 i. genus armaturæ quo lapides iaciuntur 2 per imaginem de glaciei voragine<br />
® fundamentalis (lapis) = lapis primarius aedificii > translate de religione<br />
® fundamen = fundamentum<br />
fundamentum, -i 1 proprie i.q. ima atque firmissima pars, basis a ædificii b pontis 2 translate fere i.q.<br />
initium, principium<br />
® fundator = 1 qui urbem etc. fundat, 2 qui lapides iacit<br />
® fundaticius, -a, -um Gertz M :litterae fundaticiae = litterae conditoris<br />
fundatio, -nis i.q. actio fundandi (urbem); Gertz M = confirmatio RH<br />
funditor, -is de milite qui fundis lapides sim.iacit, etiam fundator<br />
funditus 1 proprie i.q. a fundamento, in ima parte 2 translate i.q. omnino, penitus, plane<br />
fundo, -avi translate i.q. condo, instituo; Gertz M proprie: ecclesiam fundare<br />
fundo, -di, -sum, -ndere 1 proprie de re liquida a i.q. effundo b i.q. aspergo, madefacio c i.q. liquefacio<br />
2 translate de rebus non liquidis a i.q. proicio, sterno b fere i.q. do, impendo c i.q. pono, colloco d i.q.<br />
disseco, scindo e i.q. emitto f i.q. fugo, prosterno, vinco g reflexive de tempore i.q. decurro, labor, fluo<br />
fundus, -i 1 fere i.q. humus, terra 2 de loco ædificii i.q. area, fundamentum, Gertz M = solum (fere i.q.<br />
domus 295, 9); Gertz M :fundus = ager; t.t.iuris: quod numquam abalienari potest, nihilo minus ut<br />
beneficium assignari debet; beneficium vide; ager ecclesiasticus e.g.sempiternus est > feudum quod<br />
vide<br />
funebris, -e 1 i.qui ad funus, exsequias, mortem pertinet 2 i. qui mortem affert, perniciosus<br />
funero, -avi i.q. sepelio, humo<br />
funestus, -a, -um i. qui ad cadavera pertinet 2 i.qui mortem affert 3 fere i.q. crudelis, perniciosus<br />
fungor, -ctus sum, -gi 1 actione exsequendi, gerendi a generatim b speciatim additur vocabulo fati 2 de<br />
actione fruendi 3 de actione potiendi; Gertz M : fungor nomine = mihi est nomen<br />
fungus, -i. nomen herbæ tumidæ 1 comeditur 2 ignem nutrit<br />
funiculus, -i i.q. funis; Gertz M = vinculum<br />
funis, -is i.q. lorum, restis, tenaculum<br />
*funus, -eris n. 1 i.q. deductio, elatio mortui 66, 37 69, 25 regium 2 metonymice i.q. corpus mortuum,<br />
cadaver 3 i.q. mors, obitus<br />
fur, -is i. qui clam aliena aufert<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (53 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
‡ furcatus, -a, -um i. in duas partes discedens 47, 5 Sueno bifurcatus<br />
furens, -tis proprie de animantibus a strictius i.q. amens, insanus b latius i.q. acer, ardens, sævus<br />
speciatim libidine ardens 2 in imagine de mari i.q. agitatus, turbulentus<br />
® furfureus < furfur frumenti Gertz S 314, 14 panis furfureus = paleam continens RH<br />
furia, -æ nonnisi plur. i.q. insania, dementia 2 i.q. rabies, furor<br />
furialis, -e i.quod ad furiam pertinet (in imagine)<br />
*furor, - is 1 proprie de hominibus a i.q. dementia, insania b i.q. audacia, ferocia, rabies 2 in imagine de<br />
ventis<br />
furor, -atus sum, -ari i.q. abscondo, abstergeo<br />
furtim i.q. clam, latenter, occulte<br />
furtivus, -a, -um 1 i.q. furto ablatus 2 i.q. clandestinus, occultus, secretus.<br />
furtive i.q. clam<br />
furtum, -i i.q. actio res alienas clam auferendi (sæpe opponitur rapina)<br />
furvus, -a, -um i.q. niger<br />
fusco, -avi translate i.q. commaculo, obscuro<br />
fuscus, -a, -um i.q. niger (in cognomine)216, 5<br />
® fusilis (< fundo) Gertz M : leones auro fusiles = qui ex auro fusi sunt<br />
fustis, -is 1 generatim i.q. baculus, stipes 2 speciatim de soleis ligneis 275, 23 (`renne skiith´)<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
G<br />
® garcio, -onis = famulus, puer<br />
galea, -æ i. armatura capitis (syn. cassis)<br />
gallus, -i nomen animalis domestici ; in nomine herbæ 79, 31<br />
garrio, -ire i. vocem male sonantem mitto<br />
garrulus, -a, -um de eo qui garrit<br />
gaudeo, -visus sum, -udere i.q. iucunde afficitur, lætor 1 abs. 2 c.abl. (hic illic vergit in notionem fruendi<br />
3 c. acc. (et inf.) 4 c. inf. 5 sequitur quod; gaudenter tarde: = laete<br />
gaudium, -i i. iucundus animi affectus 1 nude 2 c. gen. 3 c. adi.<br />
gaza, -æ f. i.q. divitiæ, opes, thesaurus<br />
gelatus, -a, -um de rebus frigore in glaciem vel rigorem conversis<br />
gelidus, -a, -um i.q. frigidus (vox a gelu tracta)<br />
gelu n. (nonnisi nom. et abl. legitur i.q.) frigus quod aquam in glaciem convertit<br />
gemibundus, -a, -um i.q. qui gemit, lamentat<br />
gemellus, -a, -um ponitur pro numerali 1 c. plur. 2 c. sing.225, 10 fuste gemello (i.duobus fustibus)<br />
geminus, -a, -um 1 i.q. duplex 2 i.q. e duobus consistens 3 ponitur pro numerali a c. plur. b c.sing. 4 i.q.<br />
uterque; Gertz S 233, 9 gemina caritas = (dei et propinqui), gemina scientia = duplex scientia: Albertus<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (54 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
Magnus: Super Dionysium. De divinis nominibus p. 105 ((una) subiacet rationi, (altera) ad (quam) non<br />
attingit ratio.<br />
gemitus, -us i. actio gemendi vel lamentandi<br />
gemma, -æ i. lapillus pretiosus et fulgens<br />
gemo, -ui, -itum, -ere i. lamentando dico, queror<br />
gena, -æ i. pars faciei inter aures et os<br />
® genealogia = origo gentis conscriptus<br />
gener, -i 1 i.q. filiæ maritus a nude b c.gen. 2 i.q. sororis maritus; Gertz M = uxoris frater; = socer I,<br />
122, 9<br />
generalis, -e i.q. ad omnes spectans, publicus 2 i.q. totius ecclesiæ de generali conventu 443, 11<br />
generatio, -nis actio generandi a de patre b de matre 2 i.q. origo<br />
genero, -avi 1 proprie de actione procreandi (de patre) 2 translate i.q. efficio<br />
generosus, -a, -um 1 i.q. præclari generis vel originis 2 i.q. nobilis<br />
genetrix, -cis i.q. mater, de femina quæ genuit<br />
genialis, -e nonnisi cum vocabulo tori de lecto coniugum<br />
® geniculare /geniculari (< genu) Gertz M sese alicuius pedibus geniculari = se advolvere<br />
genitalis, -e 1 adi.i.q. ad generandum pertinens 2 subst. n. plur. de partibus quæ ad generandum<br />
pertinent<br />
genitor, -is i.q. pater<br />
genius, -i de bona indole<br />
*gens, -tis f.1 de iis qui artiore necessitatis vinculo coniuncti sunt 2 de populo qui certos fines inhabitat<br />
(spectat cum ad totam terram tum ad provincias; de provinciis Estiæ 227, 28 a additur nomen populi per<br />
gen. b additur nomen populi per adi. c abs. 3 de hominibus in universum 4 de aulicis5 de paganis,<br />
ethnicis, gentilibus<br />
® gentilitas = gens superstitiosa<br />
genua, -um n. i. pars corporis inter femora et crura<br />
® genuflexio = genua flexa ad supplicationem faciendam<br />
® genuinus 1 (< genae) a: quod ad genas pertinet b: genuinus m. (sc.dens);proverbium: genuïnum in<br />
aliquo frangere = aliquem maledico dente carpere 2 (< geno = gigno) Cic.: genuinae domesticaeque<br />
virtutes ; translate : = verus, non depravatus<br />
*genus, -eris I spectat ad originem A hominum 1 generatim 2 in bonam partem fere i.q. nobilitas3 in<br />
malam partem 4 de ipsis hominibus sim. certæ originis B bestiarum C gignentium II spectat ad<br />
similitudinem A hominum 1 c.gen. 2 nude B rerum 1 c. gen. 2 nude<br />
germanus 1 m. frater 2 germana f. i.q.soror<br />
germen, -inis i.q. suboles; Gertz S 104, 1 germina = herbæ<br />
® germinare = producere Gertz M vites fructiferae vinum iustitiae germinantes<br />
gero, -ssi, -stum, -rere I i.q. fero, porto, habeo(inest vis sustinendi) A prævalet notio portandi 1 res<br />
corporeas 2 partes corporis B prævalet notio habendi 1 speciatim affectus aliasque res ad mentem<br />
pertinentes 2 generatim II de notione aliquid agendi aut faciendi A i.q. ago vel facio, exerceo, exsequor<br />
1 sensu laxiore a pro obi. pron. sive adi.neutrum b pro obi. subst. 2 sensu strictiore a in vita privata;<br />
Gertz M de infirmis et pauperibus curam gerere b in vita publica 3 transit in certas verbi agendi<br />
locutiones a varias partes 153, 16 prædonem b temporis spatium c sacra (fere i.q. celebro) 4 structuræ<br />
certæ a morem 504, 40 sacris b bellum, proelium, pugnam, fugam etc. Gertz M plagam/ conflictum<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (55 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
gerere c rem d militiam f operam ; Gertz M fortunam belli gerere B i.q. dirigo vel guberno III reflexive<br />
A accedit ita et sim.; Gertz M se gerere pro episcopo/abbate = se simulare aliquem B accedunt adverbia<br />
C 1 abl. ponitur modum indicans 2 acc. additur<br />
® gesta saepe pro res gesta Gertz S passim<br />
gerulus, -a, -um de eo qui gerit vel portat 1 adi. (c. gen. obi.) 2 subst. m. a c.gen. b nude<br />
gestabilis, -e de honore qui geri potest(cum negatione)<br />
gestamen, -inis 1 de quolibet onere (de conto malefico qui lingua nostra vocatur `nidstang´) 2 de<br />
diversis armis ; (gestatorius, -a, -um = quocum aliquid gestare potes RH)<br />
gesticulor, -atus sum, -ari de tibicine qui arte agit, gestus facit<br />
gestio, -nis i.q. actio gerendi, administratio<br />
gestio, -vi, -tum, -re 1 proprie i.q. lætos gestus facio, exsulto 2 translate i.q. vehementer cupio<br />
gesto, -avi i.q. fero, porto A rem corpoream 1 generatim 2 speciatim a vestem et sim. i.q. induor b<br />
partem corporis i.q. habeo B incorporea (508, 38 de epistula i.q. contineo) II i.q. cicumveho III in<br />
imagine i.q. dirigo IV translate i.q. in animo gero<br />
gestus, -us i.q. motio(corporis eiusque partium); = se gerendi modus GertzS 90, 9<br />
gibbus, -i i.q.tuber in tergo<br />
giganteus, -a, -um i.q. ad gigantes pertinet 1 pro gen. subi. 2 pro gen obi.<br />
gigas, -ntis m. 1 stricte de animalibus monstruosis mythicis, lingua nostra `jætte´ 2 latius de viro<br />
magnitudinis inusitatæ<br />
gigno, -genui, -genitum, -gignere 1 proprie de homine, bestia sim. i.q. pario, procreo a active b passive<br />
c. abl. 2 translate de re i.q.profero<br />
® girare vide gyrare<br />
genitus, -i m. i.q. filius<br />
glacialis, -e i.q. ex glacie constat (adi. pro gen.subi.<br />
glacies, -i f. i.q. aqua gelata<br />
gladiator, -is 1 i.q.pugnator, monomachia dimicans 2 i.q. qui gladio uti docet, lanista<br />
gladiatorius, -a, -um i.q. ad gladiatorem sive pugnatorem pertinet<br />
*gladius, -i 1 i.q. ensis 2 de hasta amentata; Gertz M I, 17, 6 in ore gladii (2.Buch Mose, 17, 13) acuto<br />
gladio<br />
glæba, -æ f. 1 strictius de compacta terræ massa, de cæspite 2 latius a i.q. humus, solum b i.q. ager,<br />
campus<br />
glans, -dis de fruge quercus vel fagi<br />
® gleba sc terrae = cadaveris Gertz S 89, 7<br />
glisco, -ere i.q. vehementer cupio (notio vergentis latinitatis 171, 11) Gertz M passive: deteriorem fieri<br />
globus, -i m. 1 strictius i.q. massa compacta 2 latius i.q. multitudo, caterva a de exercitu b de classe<br />
glomero, -avi i.q. congrego, coniungo (c. dat.)<br />
*gloria, -æ 1 i.q. claritas, bona fama, laus a nude b c.adi. 2 i. hymnus qui incipit `Gloria in excelsis Deo,<br />
pars missæ post Kyrie<br />
gloriatio, -nis i actio gloriandi, prædicandi<br />
® glorificare = (ex)ornare; (col)laudare Gertz M<br />
glorior, -atus sum, -ari i.q. laudem, honorem mihi paro, me ostento 1 c. abl. 2 c. de 3 c. acc.c. inf.<br />
gloriosus, -a, -um 1 i.q. honore, laude plenus, præclarus 2 i.q. qui laudat, glorificat deum, pius<br />
gloriose i.q. cum gloria, honore<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (56 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
glutinum, -i n. i. materia lenta vi compaginandi prædita<br />
® glut(t)o, -onis = luxuria diffluens<br />
gnarus, -a, -um i.q. peritus 1 c.gen.obi. 2 c.abl. 3 abs.<br />
gnata, -æ f. i.q. i.q. filia<br />
gnaviter i.q. industrie, Gertz S studiose<br />
gracilis, -e i.q. tenuis<br />
gradatim i.q.paulatim<br />
gradior, -gressus sum, -gradi i.q. incedo 1 proprie 2 in imagine<br />
gradus, -us 1 i.q. actio gradiendi, gressus a proprie b in imagine 2 i.q. pars scalarum qua ascendimus a<br />
proprie b in imagine 3 i.q. linea, ordo, aciei 4 status, locus a speciatim de honoribus (cum de aliis tum de<br />
ordine clerici) b generatim de qualibet condicione 5 i.q. occasio, casus a c.gen.b nude<br />
gramen, -inis de coma viridi camporum 2 i.q. herba<br />
grammaticus, -a, -um i.q. ad iuncturam verborum vel litteras pertinens ; Gertz M litterarum peritus<br />
grandævus, -a, -um 1 i.q. ætate provectus 2 i.q. adultus, virilis<br />
grandiloquus, -a, -um i.q. superbus, tumidis<br />
grandis, -e i.q. magnus 1 de corporalibus 2 de incorporalibus<br />
granditas, -tis i.q. magnitudo 1 de corpore animantium eiusve partibus 2 de aliis rebus corporalibus<br />
grando, -inis f. 1 proprie i.q. gutta aquæ in aere congelata(collective) 2 in imagine i.q. multitudo<br />
® grangia = praedium monasterii<br />
granum, -i i. fructus frumenti<br />
grassor, -atus sum, -ari i.q. sævio 1 de hominibus(accedit in c. acc.) 2 de malis, morbis, vitiis sim. a<br />
accedit in c. acc. b abs.<br />
grates f. [nonnisi acc. plur.] i.q. gratiæ<br />
® gratanter = grato animo Gertz S app.3, 3<br />
*gratia f. I de oblatione favoris A in universum 1 c.gen. a eius qui favorem, beneficium sim. exhibet b<br />
rei oblatæ 2 nude B in retributione C de favore mutuo II de condicione eius cui favetur fere i.q.<br />
pulchritudo 193, 39 III abl. postponitur i.q. propter A c, gen.ger. B c.gen. sine ger. Gertz M tempus<br />
gratiæ = tempus post Chr.natum<br />
® gratiose = benevole<br />
gratis i.q. sine pretio, ultro, = gratiis Gertz S<br />
gratuitus, -a, -um i.q. libero arbitrio factus, voluntarius<br />
gratulatio, -nis 1 i.q. actio gratiam habendi, gratia 2 i.q. salutatio 3 i.q. gaudium<br />
gratulor, -atus sum, -ari 1 i.q. gratias ago, rependo 2 i.q. gaudeo, lætor (supplendum `sibi´) a c.dat. b c.<br />
abl. c c.acc.(c. inf.) d additur quod c. coni.<br />
gratulanter i.q. libenter, cum gaudeo<br />
gratus, -a, -um 1 i.q. gratiam habens 2 fere i.q. lætus 3 i.q. acceptus, carus, iucundus a c.dat. b sine dat.<br />
grate i.q. libenter, cum gaudio<br />
gravamen, -inis i.q. molestia (c.adi. pro gen.obi.) Gertz M = onus<br />
gravedo, -inis f. i.q. hebetudo; Gertz S 86, 17 = onus<br />
*gravis, -e I proprie A i.q. ponderosus B i.q. aliqua re gravatus II translate A de hominibus 1 i.q. audax,<br />
atrox, durus 2 i.q. cura affectus B de rebus 1 i.q. magni momenti, efficax, magnus; nota de somno i.q.<br />
profundus 125, 15 2 in malam partem i.q. acerbus, asper, durus, vehemens a generatim b speciatim de<br />
valetudine<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (57 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
*graviter i.q. valde, multum, vehementer<br />
gravitas, -tis 1 i.q. vis, auctoritas a c.gen. 2 i.q. severitas<br />
gravo, -avi i.q. opprimo, vexo<br />
gravor, -atus sum, -ari i.q. dubito, cunctor [re vera medial.pass. (gravo).RH]<br />
gregarius, -a, -um de militibus nullo in honore constitutis<br />
gregatim i.q. catervatim<br />
gremium, -ii 1 proprie de parte corporis a sensu strictiore b latiore sensu vel periphrastice 2 translate de<br />
interiore parte alicuius rei a generatim b speciatim i.q. solum<br />
gressus, -us 1 i.q. actio gradiendi, passus 2 metonym. de pedibus 3 de temporis spatio<br />
grex, -gis m. i.q. caterva, multitudo I bestiarum A c. gen. B nude II hominum A generatim 1 c.gen. 2<br />
nude B speciatim 1 de comitatu regis (lingua nostra `hird´ syn. comitatus, familia) 2 de ecclsiæ fidelibus<br />
(quorum pastor episcopus est) syn. plebs 304, 34 526, 20<br />
® griseus = canus color Gertz S 365, 9<br />
® grossus 1 = crassus 2 = ficus RH<br />
gubernaculum, -i 1 proprie de remo quo navis dirigitur 2 translate de administratione rerum publicarum<br />
gubernator, -is 1 proprie de eo qui navis cursum dirigit 2 translate de rerum publicarum administratore<br />
guberno, -avi 1 proprie i.q. navis cursum dirigo 2 translate i.q. rego; Gertz M cathedram gubernare =<br />
munus doctoris/magistri tenere<br />
® guerra = bellum Gertz S 424, 15<br />
gula, -æ 1 proprie de faucibus, fere i.q. collum 2 translate a de cibo per gulam transmisso b de aviditate<br />
cibi c de aviditate vini sim.<br />
gulosus, -a, -um i.q. gulæ vel voracitati obnoxius, deditus<br />
gummi indeclin. n. i.q. materia glutinosa certis arboribus emanans 116, 38<br />
gurges, -itis m. 1 de ipsa voragine, vertice 2 de aquæ mole (cum de mari tum de flumine)<br />
gusto, -avi 1 i.q. degusto, bibo 2 i.q. saporem alicuius rei percipio<br />
gustus, -us 1 i.q. actio gustandi, saporem percipiendi 2 i.q. sapor<br />
gutta, -æ i.q. stilla<br />
guttatim i. per guttas<br />
guttur, -is n. i.q. collum, fauces<br />
® gymnasium = scholae sacerdotales Gertz M<br />
gymnicus, -a, -um i.q. gymnasticus, ludis partus<br />
gyratio, -is i.q. motio circularis<br />
gyro, -avi i.q. me in orbem verto<br />
gyrus, -i m. i.q. ambitus, circulus<br />
H<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (58 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
habena, -æ [semper pl., excepto 78, 35] 1 proprie de loris freno alligatis quibus equi reguntur 2 in<br />
imagine 270, 33; Gertz S 81, 15 vincula, impedimenta<br />
*habeo, -ui, -itum, -ere I abs. II c.singulis obiectis A pro obi. corporalia 1 i.q. mihi est, possideo 2 i.q.<br />
contineo, capio (opp.respuo) 3 i.q. obtineo, nanciscor B pro obi. incorporalia 1 i.q. mihi est, præsto est 2<br />
i.q. adhibeo, exerceo fere i.q. dego : 209, 9 3 i.q. facio, ago 4 i.q. efficio, affero, præbeo III cum duobus<br />
acc.(vel nom.) A i.q. utor 1 c.subst. 2 c.adi.3 c. part.perf. B i.q. duco, existimo, iudico 1 active 2 passive;<br />
variæ iuncturæ 1c. subst. a dat. b c.abl. c c.gen. 2 c.adv. 3 c.variis præp. 4 i.q. volo (pro fut.) 458, 39<br />
referre 5 c.quæstione indirecta 6 c. rel.; Gertz S 334, 20 haberi in memoriam = esse in memoria; Gertz<br />
M habere + inf. = debere; habere in consvetudine = solere<br />
habilis, -e i.q. aptus, idoneus 1 de hominibus 2 de rebus<br />
habiliter i.q. commode<br />
habitabilis, -e i. habitatione aptus<br />
habitaculum, -i n. i.q. sedes, domus<br />
habitatio, -nis 1 i.q. actio habitandi 2 metonym. i.q. sedes, domicilium<br />
habitator, -is i.q. incola<br />
habito, -avi i.q. incolo 1 proprie a trans. b intr. 2 in imagine<br />
*habitus, -us I proprie de specie et forma corporis humani II metonym. de vestibus; Gertz S 203, 5<br />
habitus ordinis, religionis; habitus regularis, religiosus III translate A de condicione vel statu rerum<br />
(sæpe perphrastice) 2 nude B de dispositione animi 1 c.gen. 2 nude C de moribus<br />
® habundare vide abundare Gertz S passim<br />
hac in hanc partem (opp. illac)<br />
hactenus 1 hucusque, adhuc, usque ad hoc tempus (in oratione obliqua e.g. 514, 9 2) 2 elliptice in initio<br />
sententiarum 64, 27 ; = antea, pridem Gertz S passim<br />
hædinus, -a, -um i.q. ad hædum pertinens<br />
hædus, -i i.q. parvulus caper<br />
hæreo, -si, -sum, -rere 1 i.q. inhæreo a c.dat b sine dat. 2 i.q. cunctor, dubito<br />
® haeresis f. = lat. secta Georges :haeresis Ariana;haereticus, -a, -um; haereticus m. (teutonice Ketzer<br />
hæsitatio, -nis i.q. cunctatio, dubitatio<br />
hæsito, -avi i.q. cunctor, dubito<br />
halec, -is i. nomen piscis (lingua nostra `sild´) 491, 4<br />
halitus, -us 1 i.q. anima, spiritus 2 i.q. odor<br />
hamatus, -a, -um i.q. hamis præditus<br />
hamus, -i 1 proprie i.q. uncus 2 translate de insidiis 3 in imagine<br />
hara, -æ de porcorum stabulo<br />
harundo, -inis f. i.q. canna, iuncus<br />
haruspex, -icis i.q. divinus, præsagus<br />
hasta, -æ i.q. instrumentum bellicum hostibus perfodiendis idoneum, hastile<br />
hastatus, -a, -um i.q hasta præditus<br />
hastile, -is n. i.q. hasta, iaculum<br />
*haud fere i.q. non 1 c.adi. 2 c.adv. 3 c. verbis; Gertz S iuncturae: haud minime = valde, haud modo...<br />
immo =non modo non.... sed etiam<br />
haudquaquam i.q. nequaquam, nullo modo<br />
haurio, -si, -stum, -rire I prævalet notio sumendi A proprie 1 strictius i.q. rem liquidam absorbeo 2<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (59 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
latius i.q. aerem capio, traho B translate i.q. animo capio 1 i.q. percipio, sentio 2 i.q. audio, disco 3 i.q.<br />
agere, adhibere disco II prævalet notio consumendi A de corporalibus 1 i.q. percutio, vulnero 2 i.q.<br />
interficio 3 i.q. absumo, conficio B de tempore i.q. dego<br />
® haustorium = teutonice die Pumpe ? < antlia, incerte. (< haurio, haustio (subst), haustor = is qui<br />
haurit, haustus = potio) Gertz S 402, 14<br />
haustus, -us I i.q. actio sumendi, capiendi A proprie 1 strictius de re liquida i.q. actio bibendi 2 latius<br />
de aere B translate i.q.actio eius qui animo percipit 1 de institutione, doctrina 2 de affectu, sensu II i.q.<br />
actio vacuefaciendi<br />
® hebdomada vide ebdomada<br />
hebes, -tis 1 proprie i.q. retusus 2 translate i.q. languidus, segnis<br />
hebesco, -ere i.q. cunctor, moror (in imagine proprie i.q. retusus fio 56, 2)<br />
hebeto, -avi 1 proprie i.q. retusum facio 2 translate i.q. debilito, infirmo a generatim b speciatim de arte<br />
magica<br />
hebetudo, -inis proprie i.q. status rei obtusæ 2 translate i.q. languor, torpor, segnities<br />
hedera, -æ i. nomen herbæ semper virentis, muris adhærentis<br />
herba, -æ de parvis gignentibus<br />
herbosus, -a, -um i.q. herbis confectus, conditus<br />
® herciscere (familiam) / erciscere = hereditatem dividere<br />
hercule [deos obtestari RH]<br />
hereditarius, -a, -um i.q. hereditate traditus a strictius b latius 2 i. in quo per ius heredis succeditur<br />
hereditas, -tis 1 de successione in iura ac bona defuncti 2 de ipsis bonis hereditate acquisitis<br />
® heremus = eremus quod vide<br />
heres, -dis g.c. de eo qui succedit in iura ac bona defuncti 1 c.gen. a proprie b in imagine 2 nude<br />
Georges : heres ex asse = heres omnium bonorum; ibidem : testamento fecit heredem filiam<br />
® heresis = haeresis quod vide<br />
® herilis (< ex heris = nobilibus) vide infra herus<br />
® heros, -ois (< ante Homerum) translate : vir honestus; Gertz M heroes = principes ; etiam fortes<br />
milites<br />
herus, -i m. de domino quem homagio astricti comites sequuntur<br />
hesternus, -a, -um i.q ad diem priorem pertinet<br />
hians, -tis 1 i.q.apertus 2 i.q. qui os aperit<br />
hiatus, -us fere i.q. rima<br />
hibernus, -a, -um 1 adi. i.q. ad hiemem pertinet 2 subst. n. pl.i.q. hiems<br />
*hic, hæc hoc [gen. sing. huiusce abl.pl. hisci(ne)] pron. demonstr. primæ presonæ I solum ponitur A<br />
strictius 1 subst. a m. b n. 2 adi. B latiore sensu vi propria imminuta 1 i.q. is ;spectat ad sequentia 138,<br />
31 a subst. b adi. 2 i.q. ille a in oratione obliqua b in oratione directa 3 i.q. iste (ad pron. tu spectat) 4 i.q.<br />
talis, tantus sim. (spectat ad antecedentia e. g. 53, 37 II respondet aliis pron. A is....hic 408, 25 B hic...<br />
hic C hic ....ille 1 hic respondet posteriori membro (a b--b a) 2 hic respondet priori membro (a b--a b) 3 i.<br />
q. alter...alter, alius...quidam D illi ...hic 1 hic posteriori membro respondet 2 i.q. alter...alter E hoc....quo<br />
F opponitur ceteris G ipse...hic<br />
hic I de loco A proprie 1 i.q. hoc in loco a generatim b de loco narrationis 2 i.q. ibi B translate i.q. in hoc<br />
exemplo, in hac re opp. illic II de tempore i.q. hoc tempore, hac occasione, tunc<br />
® hiemalis domus Gertz S 415, 11 = calefactorium, quod vide!<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (60 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
hiems, -is i. pars anni frigidissima inter autumnum et ver<br />
® hilacer < vox contaminata e hilaris et alacer Gertz M II, 230, 7 nota<br />
hilaris, -e i.q. lætus, serenus<br />
hilariter i.q. læte<br />
hilaritas, -tis i.q, lætitia, serenitas 1 c.gen. 2 nude<br />
hinc 1 i.q. ex hoc loco (vergit in notionem `hic´) a solum ponitur b hinc...inde c hinc inde i.q. utrimque 2<br />
i.q. ex hac parte a hinc...inde; Gertz M hincinde = aliquando b hinc...hinc 3 i.q. ex hac causa, ex hac re 4<br />
i.q. ex hoc tempore, deinde<br />
hinnitus, -us i. vox equi<br />
hirtus, -a, -um i. crine vel lana densus, horridus 1 adi. 2 subst. n.sg. 122, 20 (proverbaliter)<br />
hirundo, -inis i. nomen avis<br />
hiscens, -tis i.q. apertus, hians<br />
hispidus, -a, -um i.q. hirtus, horridus<br />
historia, -æ 1 i.q. relatio rerum gestarum 3, 6 2 fere i.q. res gestæ<br />
historicus, -a, -um i.q. ad historiam pertinens, antiquus<br />
histrio, -nis i.q. ioculator<br />
hodie i.q. hoc die<br />
hodieque i.q. hodie quoque, etiamnunc<br />
® homagiari = (mil.) sacramentum dicere regi/duci<br />
® homagium = hominium Gertz S 432, 5 teutonice Huldigung, Lehnseid, Mannschaft<br />
® homelia (< homelîa (graece) Gertz S : colloquium) = oratio sacra<br />
homicidium i.q. cædes hominis (lingua nostra `manddrab´)<br />
® hominium = teutonice Ergebenheit, Lehnsdienst, Lehnseid, Lehnsmannschaft<br />
*homo, -inis g.c. animal rationale 1 generatim 2 speciatim a de femina b de viro c de mago(vel deo) ;<br />
Gertz S homo dei de sancto, generis incerti d: de milite; Gertz M : homines regis/principis<br />
homuncio, -nis m. i.q. parvus homo (sensu peiorativo);etiam homullulus, homullus, homunculus<br />
Georges<br />
honestas, -tis i.q. dignitas, decor; Gertz M I, 297, 8 = fidelitas<br />
honestus, -a, -um i.q. decorus, nobilis 1 adi. 2 subst. a m. pl. b n.sg. ; Gertz M honestus alicui :<br />
testimonium alicui dans<br />
honeste i.q. decore, nobiliter<br />
*honos, -ris 1 sive de statui.q. dignitas, amplitudo sive de actione i.q. cultus, reverentia a generatim b<br />
speciatim de dignitate regia 2 de munere, officio a generatim b speciatim de episcopatu<br />
honorabilis, -e i.qui honorem affert<br />
honorabiliter i.q. cum honore, reverentiâ<br />
honoratio, -nis i.q. actio honorandi<br />
honorificentia, -æ i.q. honor, reverentia<br />
® honorificare = honore afficere aliquem<br />
honorificus, -a, -um i. qui honorem affert<br />
honoro, -avi i.q. honore afficio<br />
honoratus, -a, -um 1 i.q. honore affectus, illustris 2 i.qui honorem affert<br />
honorate i.q. cum honore, reverentia<br />
® honustus = onustus quod vide<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (61 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
hora, -æ 1 strictius de vicesima quarta diei parte 2 latius i.q.tempus; Gertz S : horæ (canonicæ, diurnæ et<br />
nocturnæ) statuta diei et noctis tempora quibus divina celebrantur.<br />
® hora = ora quod vide<br />
® horalogium = horologium<br />
horreo, -ui, -ere 1 i.q. tæter sum 2 i.q. reformido<br />
horrendus, -a, -um i.q. terribilis, tæter<br />
horrens, -tis i.q. tæter, atrox<br />
horreum de ædificio in quo frumentum conditur<br />
horribilis, -e i.q. timorem iniciens<br />
horridus, -a, -um i.q. terribilis, tæter 1 adi. 2 subst. n. pl.<br />
horride i.q. terribiliter<br />
horrificus, -a, -um i.q. horrorem faciens, terribilis<br />
horrisonus, -a, -um i. qui terribiliter sonat<br />
horror, -is 1 de specie, habitu a i.q. rigor b i.q.squalor, horrida species c i.q. acies 2 de sensu qui<br />
speciem horridam dat a i.q. terror, timor c.gen.obi. b fere i.q. dolor<br />
hortamen, -inis i.q. actio hortandi<br />
hortamentum i.q. actio hortandi<br />
hortatio, -nis i.q. actio hortandi<br />
hortator, -is i.qui hortatur 1 c.gen.obi.2 nude<br />
® hortatorius = ut incitamentum vel adhortatio RH; hortatorie adv.<br />
hortatus, -us m. i.actio hortandi<br />
hortor, -atus sum, -ari i.q. concito, impello, moneo I pro subi. homo A c.acc.obi.1 sequitur inf. 2<br />
sequitur ut 3 sequitur coni. 4 sequitur ad 5 pro obi. res appetita B sine acc. obi. 1 c. acc. c. inf.(hic illic<br />
copula omissa) 2 c.inf. 3 c. ut 4 c. coni. 5 abs. II pro subi res A c. inf.B abs.<br />
hortulanus, -ii. qui hortum colit<br />
hortus, -i i. locus inclusus, ubi flores crescunt;vide et ortus ubi alia nominantur<br />
hospes, -itis 1 qui advenam aliquamdiu domo excipit a strictius b latius i.q. dominus domus,<br />
paterfamilias 2 i.q. advena, perigrinus qui domo alicuius aliquamdiu excipitur a generatim b speciatim<br />
de mercatoribus perigrinis<br />
hospita, -æ i.quæ advenam excipit<br />
hospitalis, -e i.q. benignus erga advenas; hospitale sc. edificium<br />
hospitaliter i.q. benigne erga advenas<br />
hospitalitas, -tis i. benignitas qua advenæ excipiuntur<br />
hospitium, -i 1 i.q. ius hospitum 2 i.q. actio hospites excipiendi, hospitalitas 3 i.q. ædificium vel<br />
conclave a proprie b in imagine c de quodam receptaculo loricarum<br />
hostia, -æ animal dis immolandum;Georges: hostias immolare/mactare/caedere, hostiarum munera<br />
offerre (Gregor.Tur.)<br />
hosticus, -a, -um i.q. ad hostem pertinet<br />
hostilis, -e 1 de iis quæ ad hostem pertinent a de corporeis b de re incorporali (pro gen. subi vel poss.) 2<br />
i.q. adversus, infestus, inimicus<br />
hostiliter i.q. hostili modo<br />
hostilitas, -tis i.q. animus hostilis, inimicus<br />
*hostis, -is g.c. 1 de adversario publico quocum bellum vel certamen est a nude iuncturæ iteratæ c.gen.b<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (62 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
c.gen. c c. adi.vel pron. 2 i.q. inimicus a nude b c.gen.<br />
® hostium lege: ostium<br />
huc 1 proprie a i.q. in hunc locum b huc atque illuc (in hanc et illam partem) 2 translate a i.q. ad hunc<br />
(illum) gradum, modum, statum (accedit gen. part.) b i.q. ad hanc rem<br />
hucusque i.q. usque ad hoc tempus<br />
huiuscemodi 1 i.q. talis 2 i.q. hic<br />
huiusmodi fere i.q. hic (variis casibus, sequuntur verba laudata)<br />
humanitas, -tis 1 i.q. benignitas, favor, comitas erga homines a c.gen.subi. b sine gen. 2 i.q. gens,<br />
homines; humana Christi natura Gertz S 86, 18<br />
humanitus adv. i.q ab hominibus<br />
humanus, -a, -um 1 i.q. ad hominem pertinet a adi. b subst. n.pl. 2 i.q. benignus, comis<br />
humane i.q. benigne<br />
humecto, -avi i.q. humidum facio 265, 24 solemnibus aquis (i. baptizo)<br />
humefacio, -feci, -factum, -facere i.q. humidum facio<br />
humerus, -i de parte corporis humani 1 proprie [semper fere i.q.scapulæ q. vide RH] 2 in imagine<br />
humidus, -a, -um i.q. aqua perfusus<br />
® humiliare =summisse se gerere Gertz S 122, 20<br />
humilis, -e 1 proprie de campo qui non alte se extollit, demissus, devexus 2 translate a i.q.ignobilis,<br />
obscurus, tenuis b sensu Christiano i.q. submissus, supplex<br />
humiliter i.q. submisse.suppliciter<br />
humilitas, -tis 1 proprie i.q. situs, devexus 2 translate a i.q. ignobilitas b i.q. demissio, modestia<br />
humo, -avi i.q. sepelio, sepulcro condo<br />
humor, -is i.q. liquor<br />
humus, -i f. i.q. terra, solum<br />
humi i.q. in terra (ponitur etiam apud verba motionis, e.g. 187, 5)<br />
humo abl. i.q.ex terra<br />
® hydropicus = qui morbum aquae intercutis habet Gertz S 243, 6<br />
® hymenae(e)us 1 carmen nuptiale 2 pompa nuptiale 3 nuptiae 4 fecundatio<br />
® hypocrita = assentor / simulator<br />
hypogæum, -i n. i.q. locus subterraneus ; de sepulchro: 282, 27<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
http://www.rostra.dk/latin/defgh.html (63 of 63)19/12/2004 05:50:31
Vademecum in opus Saxonis<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
Vademecum in opus Saxonis<br />
et alia opera Danica<br />
compendium<br />
ex indice verborum<br />
Hoc est tomus II (auctore Franz Blatt) operis Gesta Danorum ut appellantur; tomus II labori meo fuit<br />
fundamentum, sed necessitate coactus omnia errata atque delicta in huius temporis scriptorio facta<br />
emendavi ut spero. Notionibus modo et constructionibus servatis omnes pæne notas ad textum nonnisi<br />
exempli gratia omisi ad unumquemque locum celeriter perspiciendum; id quod in animo habebam.<br />
Angulatis uncis [ ] propria ad deliberandum digna annotavi et omni tempore cum RH signavi. Facultates<br />
mechanicae omnes magistros linguae latinae ex amatoribus in exploratores huius artis fecerunt; ob eam<br />
causam supplementa huius opusculi sequentur et nos complures et varios auctores cognoscere et legere<br />
sperabimus.<br />
Reimer Hemmingsen<br />
Porsevænget 5<br />
DK-8600 Silkeborg<br />
Ordo post lemmata hic est:<br />
Ad usum<br />
● Si satis est significationem simplicem afferre, divisionem non invenies.<br />
● Quod nisi ita est, divisio notionum et constructionum est haec:<br />
● Voces quae in duo sola capita dividendae sunt, parvis litteris (a-b etc.)<br />
dividuntur<br />
● Secundo numeri arabici adhibentur (1 a-b; 2 a-b etc.)<br />
● Tertio litterae maximae adhibentur (A 1 a-b;2 a-b;B 1 a-b, 2 a-b etc.)<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (1 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
● Quarto numeri Romani adhibentur (I A 1 a-b;2 a-b;B 1 a-b, 2 a-b; II identidem<br />
etc.)<br />
Voces ordine alphabetico afferuntur ita tamen ut participia post verba, adverbia<br />
post adiectiva ponantur; ut participia et adverbia derivata esse monstretur,<br />
lemmata ista a margine maiore spatio separata sunt.<br />
* ante lemma ostendit non omnes locos Saxonicos allatos esse;<br />
‡ ostendit vocem ante finem sexti saeculi post Chr. natum inveniri non posse;<br />
[ ] indicantur alia ad recensionem vel ad formas pertinentia.<br />
aa, bb etc. pro littera Graeca<br />
abs. absolute<br />
adi. adiectivus/adiective<br />
app. apponitur<br />
c. cum<br />
coni. coniunctivus<br />
consec. consecutivus<br />
demin. deminutivus<br />
demonstr. demonstrativus<br />
e.g. exempli gratia<br />
enunt. prim. /sec.<br />
enuntia prima<br />
enuntia secunda<br />
f. femininum<br />
g.c. genus commune<br />
gr. graece<br />
i.e. id est<br />
imp. imperativus<br />
i.q. idem quod (synonyma)<br />
Index <strong>abbreviationum</strong><br />
m. masculinum<br />
n. neutrum<br />
obi. obiectus<br />
opp. opponitur<br />
pers. persona<br />
pos. positivus<br />
poss. possessivus<br />
q.v. quod vide<br />
® id quod in Indice Saxonis non est<br />
RH meo iure et culpa in Latinum<br />
translatum, citatum vel explicatum<br />
sc. scilicet<br />
sim. similia<br />
sqq. sequentes<br />
subi. subiectivus / subiectum<br />
superl. superlativus<br />
s.v. sub voce<br />
syn. synonymon<br />
t.t. terminus technicus<br />
v. vide<br />
Gertz M: Scriptores minores historiae danicae.Vol. I et II<br />
Gertz S: Vitae sanctorum danorum Libellus I, II et III<br />
MGH: Monumenta Germaniae Historica Scriptorum<br />
A.M. Albertus Magnus Ausgewählte Texte Darmstadt 1981<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (2 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
I<br />
iaceo, -ui, -ere 1 proprie a genratim i.q. humi porrectus sum, cubo b speciatim de mortuis ; de igni<br />
operto 54, 3 fere i.q. sum 395, 18 2 translate i.q. obtritus, abiectus sum<br />
iacens, -tis 1 i.q. infelix 2 i.q. torpens<br />
iacio, -ieci, -iactum, -iacere I proprie A intr. i.q. per aerem mitto B trans. i.q. per aerem (aquam) mitto 2<br />
speciatim a i.q. iaciendo facio b i.q. spargo c i.q. abicio II in imagine III translate 485, 22 voces<br />
iactantia, -æ f. i.q. arrogantia, insolentia, ostentatio 1 c.gen.a rei b personæ 2 abs.<br />
iactatio, -nis de fluctuatione et motibus maris<br />
‡iactilis, -e i.q. iaci potest (de funditorum lapidibus379, 39 saxa)<br />
iactito, -avi i.q. dictito, divulgo, glorior<br />
iacto, -avi I proprie A abs. de motibus maris fluctuantis B trans. 1 de motibus maris 2 i.q. huc et illuc<br />
moveo 3 i.q. per aerem (aquam) mitto 4 i.q. moveo, dirigo 5 i.q. vi collico 6 i.q. abicio(cum contemptu)7<br />
i.q. abicio, proicio II translate A i.q. vehementer commoveo B i.q. præcipito C i.q. vexando ago D i.q.<br />
dictito, glorior, præ me fero<br />
iactura, -æ i.q. damnum, detrimentum 1 abs. 2 c.gen. a obi. b subi. c causæ<br />
iactus, -us i.q. actio iaciendi I proprie A abs. B c.gen. 1 obi.2 subi.II translate 52, 2 vocis<br />
iaculatio, -nis i.q. actio iaculandi, vi movendi<br />
iaculor, -atus sum, -ari 1 i.q. tela, missilia iacio 2 i.q. iacio<br />
iaculum, -i de hasta quam manus emittit 1 proprie a c.gen 2 per imaginem de esurie 37, 12 de morte :<br />
224, 4 naturæ<br />
iam I in enuntiato positivo A c.verbis 1 de tempore præsenti i.q. nunc a c. modis finitis b c.inf.2 de<br />
tempore futuro i.q. mox 3 de tempore prætertito a c.impf. b c. plusqpf. c c. perf. B c. part. C sine verbis<br />
iuncturæ iam pridem e.g. 42, 10 iam dudum 338, 22 iam iam 148, 14; Gertz M iamiam = nuper (c.fut. i.<br />
q. mox) II in enuntiato negativo A in exaggeratione (sequitur enunt.adversativum) B nec iam 138, 19 C<br />
iam nec 26, 12 D iam non 435, 36 E nihil iam 295, 25; iam = iam tum Gertz S 63, 13;iam iamque =<br />
mox, cito 69, 6<br />
ianitor, -is de eo qui ianuam custodit<br />
ianua, -æ proprie i.q. fores, valvæ 2 in imagine communionis vestræ<br />
Ianuarius, -a, -um i. quod ad primum anni mentem pertinet<br />
ibi 1 i.q. in eo loco 2 i.q. in eum locum<br />
ibidem i.q. in eo(dem) loco<br />
ico, -i, -tum, -ere 1 i.q. ferio, feriendo pulso 2 i.q. facio, pango<br />
ictus, -us i.q.actio pulsandi, feriendi, vehemens motus 1 nude 2 c.gen.<br />
idcirco i. ob eam causam 1 sequitur quod 2 sequitur ne 3 sequitur ut; Gertz S iccirco = idcirco<br />
*idem, -eadem, - idem I proprie ad antecedentia spectat, aliquem(aliquid) a prædictis personis(rebus)<br />
non differre demonstrat, i.q. prædictus A de personis B de rebus 1 nude 2 c.gen.II prævalet notio<br />
identitatis A de hominibus (cum subst. tum adi.) B de rebus (cum subst. tum adi.) III vi propria omissa A<br />
i.q.is (variationis causa :290, 36 527, 18) B de nova qualitate actione passione substantivi iam descripti<br />
1additur que 2 additur quoque<br />
® idemptitas vide identitas<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (3 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
identidem i.q. rursus 2 i.q. semel atque iterum<br />
identitas, -tis de eodem specierum statu, de speciebus congruentibus<br />
ideo i.q. ob eam causam 1 spectat ad antecedentia (semper additur que) 2 spectat ad sequentia a<br />
sequitur quod b sequitur ut c sequitur quia(omisso verbo 286, 2) 3 spectat ad antecedentia et sequentia<br />
433, 34 (sequitur ne)<br />
® idolatra = idolatres, -ae m. idolorum venerator/cultor;Georges: etiam adi idolatris, -tris, subst. f.<br />
® idolatrîa / ydolatrîa = superstitiones, cultus deorum fictorum<br />
® idolon (ydolon) = lat. spectrum ; formaliter eidolum<br />
® idioma etiam ydioma = lingua<br />
idoneus, -a, -um de hominibus vel rebus ad aliquam rem utendis 1 c.dat. 2 nude i.q. bonus; Gertz M<br />
idoneus c. inf.<br />
iecur v.iocur<br />
® ieiunare in pane et aqua Gertz S 316, 14; Gertz M festum aliquod ieiunare = festum celebrare cibo<br />
abstinendo<br />
ieiunium, -i 1 generatim de carnis abstinentia 2 speciatim de quadragesimali carnis abstinentia,<br />
quadragesima (t.t. ecclesiasticus)<br />
ieiunus, -a, -um i.q. omni cibo privatus, esuriens<br />
*igitur particula conclusiva 1 ad sensum a proprie concludit b sensu proprio omisso transitionem<br />
significat i.q. autem, enim 2 ad collationem a primo sententiæ loco b secundo loco<br />
ignarus, -a, -um i. qui aliquid non scit, aliquem non novit 1 de homine A abs. i.q. inopinatus (active) b c.<br />
gen. obi. (imperitus rei equestris379, 37) c c.acc. c. inf. d c. quæstione indirecta 2 de terra a i.q. expers,<br />
liber b i.q. nescius 3 de nocte quæ facit ut ignoremus<br />
ignavia, -æ i.q. timiditas (plerumque dimicantis) 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
ignavus, -a, -um 1 i.q. iners, segnis a de homine b de re incorporea fere i.q. inutilis 2 i.q. vilis, inglorius<br />
3 i.q. timidus (plerumque in re militari) a adi. b subst.m.<br />
ignave i.q. stulte<br />
igneus, -a, -um i.q. calens, candens<br />
*ignis, -is [abl. et igni et igne traditur] I de elemento A spectat ad homines qui comburunt, coquunt,<br />
incendunt 1 proprie a sg. b pl. 2 in imagine 178, 11 B spectat ad naturam II metonymice de morbo qui<br />
ignis sacer dicitur i.q. ardor, æstus III translate de amore, libidine<br />
ignobilis, -e i.q. vilis, humilis, vulgaris 1 de homine, spectat ad genus, condicionem 2 de re<br />
ignominia, -æ i.q. dedecus, contumelia 1 c.gen. a de iis quibus contumelia exprobratur b de rebus<br />
contumeliam præbentibus 2 sine gen. a latius b strictius de pæna<br />
ignominiosus, -a, -um i.q. inhonestus, turpis<br />
ignominiose i.q. inhoneste, turpiter<br />
ignorantia, -æ i.q. inscientia, error 1 abs. a generatim b speciatim de errore pagano 2 c.gen.obi.<br />
ignoro, -avi 1 i.q. nescio, non novi a abs. b c.acc. c c. acc. (c.inf.) d c. quæstione indirecta 2 i.q. nequeo,<br />
nolo<br />
ignoratus, -a, -um i.q. ignotus<br />
ignosco, -vi, -tum, -scere i.q. veniam do, indulgeo 1 abs. 2 c.dat. a personæ b rei ; Gertz M ignoscere<br />
alicui aliquid<br />
ignotus, -a, -um i.q. non notus, abditus 1 c.dat. 2 sine dat. a adi. b subst. n.pl.<br />
ilex, -icis f. i nomen quercus 182, 8 [quercus ilex L (RH)]<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (4 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
® ilaritas > hilaritas<br />
ilico v. illico<br />
illabor, -psus sum, -bi 1 i.q. labendo incido, decido a abs. b c.dat. 2 i.q. influo (de humore)<br />
illac i.q. in illam partem<br />
illaqueo, -avi 1 proprie i.q. laqueo, circumdo, capio, irretio a pro obi. res irretita b pro obi. res laqueis<br />
facta 2 translate i.q. illicio<br />
*ille, -a, -ud pron. quod ad remotiora spectat I vi propria nondum exstincta A i.q. iam descriptus,<br />
præfatus, talis (adiective) 1 generatim 2 speciatim a in malam partem b in bonam partem B spectat ad<br />
sequentia (cum subst. tum adi.) 1 sequitur enunt.rel. 2 sequitur cum 3 sequitur quod iuncturæ hic....ille<br />
spectat ad posterius membrorum antecedentium 18, 32 spectat ad prius antecedentium 64, 30 i.q. alius...<br />
alius(quidam)110, 1 ille ...hic spectat ad prius antecedentium 33, 31 spectat ad posterius duorum<br />
antecedentium 314, 33 de eodem 480, 31 iste...ille 113, 6 ille ...iste 193, 12 ipse....ille 118, 14 ille ...ipse<br />
264, 24 II vi propria imminuta A i.q. is1 generatim 2 speciatim a in sermone, colloquio (tum ille`) b in<br />
anaphora B i.q. hic 59, 11 C abundat 57, 4<br />
illecebra, -æ i.q. ars vel instrumentum illiciendi, deliciæ 1 c.gen.rei qua quis illicitur 2 sine gen. a adi. b<br />
sine adi.<br />
® illecebrosus qui corruptor est Gertz S 89, 1<br />
‡illectio, -nis i.q. actio illiciendi, promissio<br />
illex, -icis i.q. falsus, fraudulentus<br />
illibatus, -a, -um i.q. intactus, inviolatus<br />
*illic 1 proprie i.q. in eo loco (antecedit ubi 238, 18) 2 sensu locali debilitato i.q. tum, in eo casu a:<br />
solum ponitur b opponitur hic 143, 22<br />
® illicenciatus = sine ullo commeatu<br />
illicio, -lexi, -lectum, -licere 1 pro obi. homo i.q. dolo, arte impello, incito 2 pro obi. res incorporea a i.q.<br />
dolose comparo b i.q. irretio<br />
illicitus, -a, -um i. quod non licet 1 adi. 2 subst. n.pl.<br />
illico i.q. statim, protinus<br />
illido, -si, -sum, -dere i.q. impingo, violenter admoveo, vi appropinquo (pro obi.res, accedit dat.)<br />
illinc i.q. ab eo loco<br />
illino, -levi, -litum, -linere 1 proprie a i.q. materia lenta obduco b i.q. depingo c i.q. inscribo, insculpo 2<br />
translate a i.q. afficio, compleo b i.q. indo<br />
® illocalis = ad sepulturam non aptus Gertz S 190, 13<br />
illuc i.q. ad eum locum, in eam partem<br />
illucesco, -xi, -cescere fere i.q. venio (de die)<br />
illudo, -si, -sum, -dere i.q. irrideo, ludibrio habeo<br />
® illuminare aliquem = visum ei reddere Gertz S 21, 2, illumina faciem tuam super servum tuum = fac<br />
ut claritate splendeat Gertz S 338, 21 RH; Gertz M : = vera fide instruere<br />
® illuminator qui libros picturis ornat<br />
® illusiones = errores<br />
® illustrare = laudibus ornare, vera fide instruere<br />
illustratio, -nis i.q. glorificatio<br />
illustrator, -is i. qui laude ornat, illustrem reddit (c.gen.obi.)<br />
illustris, -e i.q. clarus, excellens, notus (de moribus 92, 32) hic illic de ordine e.g. 106, 5 I adi.A c.abl. B<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (5 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
nude 1 de rebus 2 de hominibus a generatim b de rege regisque prosapia c de Saxoniæ duce (superl.vi<br />
propria imminuta 438, 19) [II deest RH]<br />
illustre i.q. cum honore<br />
illustro, -avi i.q. honoro, orno, extollo 1 hominem 2 rem<br />
illuvies, -i f. i.q. inundatio 2 i.q. sordes, limus a c.gen. b nude<br />
imago, -inis f. I i.q simulacrum II i.q. forma, figura (hic illic de vana et fallace forma) A hominis B<br />
rerum corporalium C incorporalium 1 generatim 2 speciatim a in memoria b per somnum III i.q.<br />
similitudo, species fere i.q. exemplum, specimen, spectaculum 121, 25 : hanc ...-inem (huius rei<br />
similitudinem) IV i.q. titulus V de hominibus; Georges : gr.:eikôn = imago (teutonice: Abbild, Brustbild)<br />
imbecillis, -e i.q. infirmus<br />
imbecellitas, -tis 1 i.q. infirmitas, inopia a c.gen. b c. adi. 2 i.q. ægrotatio (de infirmitate corporis) 3 i.q.<br />
timiditas (de infirmitate animi)<br />
imbellia, -æ de statu hominis ad bellum inutilis<br />
imbellis, -e 1 de iis qui bellare non student i.q. non bellicosus, mollis 2 de iis qui bellare non audent i.q.<br />
ignavus, timidus 3 de iis qui(quæ) bellare non possunt i.q. infirmus, inutilis<br />
imber, -ris m. 1 proprie i.q. aqua de cælo ruens syn nimbus273, 3 2 translate i.q. multitudo<br />
imberbis, -e i.q. non barbatus, barba non præditus<br />
® imbibitus (error) [in + bibo] translate: qui vanam opinionem imbibit GertzM/RH<br />
imbuo, -i, -tum, -ere c.abl. 1 rei corporeæ i.q. impleo 2 rei incorporæ i.q afficio, doceo<br />
imbutus, -a, -um de hominibus 1 c.abl. i.q. affectus, impletus 2 c.gen i.q. doctus, peritus<br />
imitatio, -nis i.q. actio imitandi (c.gen.obi.)<br />
imitator, -is i.qui imitatur<br />
imitor, -atus sum, -ari 1 i.q. æmulor, æquo, simulo a c.acc. b c.acc. et abl. 2 i.q. sequor, utor<br />
immanis, -e i.q. ingens, permagnus (vergit in notionem atrocitatis) Gertz M : immanissimus =<br />
permaximus<br />
immanitas, -tis 1 i.q. ingens magnitudo 2 i.q. ingens multitudo<br />
® immarcescibilis (< in + marcesco = deflorescere) = semper in flore<br />
immaturus, -a, -um i.q. non maturus 1 proprie 2 translate<br />
immature i.q. inconsulte<br />
® immeabilis qui transcendi non potest<br />
® immediate = extemplo<br />
immedicabilis, -e i.q. insanabilis<br />
immemor, -is i.q. oblitus, neglegens 1 c.gen.obi. 2 c.acc.c.inf.<br />
immensitas, -tis i.q. ingens magnitudo (vergit in notionem sævitiæ)<br />
immensus, -a, -um de magnitudine quam metiri non possumus 1 spectat ad homines i.q. innumerus 2<br />
spectat ad res a corporeas b incorporeas<br />
immerens, -tis [adiectivus RH] i.q. innocens, qui notam, pænam, suspicionem non meret<br />
immergo, -si, -sum, -gere c. acc.et dat. 1 proprie a i.q. intingo, infero b i.q. obicio, inicio, infero 2<br />
translate i.q. obicio<br />
immeritus, -a, -um i.q. indebitus<br />
immerito i.q. sine causa, iniuste<br />
immineo, -ere I sensu strictiore de actione pendentis rei (c.dat.) II sensu latiore i.q. insto A sensu<br />
temporali B sensu peiorativo 1 c.dat. eorum quibus periculum instat, in quos impetus fit; a pro subiecto<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (6 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
persona ; b pro subiecto res 2 nude<br />
imminens, tis i.q. instans 1 adi. 2 subst.<br />
immitis, -e i.q. atrox, non mitis<br />
immitius i. atrocius<br />
immitto, -ssi, -ssum, -ttere 1 i.q. in aliquem locum dirigo a c.acc.et dat. b c.acc. (t.t. de equis quorum<br />
habenæ solvuntur 232, 1) 2 i.q promitto<br />
immo i.particula augens novam sententiam præcedenti addit 90, 6<br />
immobilis, -e i.quod moveri non potest, quietus, tranquillus<br />
immoderatus, -a, -um i.cui modus non est 1 nude 2 c. gen. rei non moderatæ<br />
immodestus, -a, -um i. non modestus, cui modus non est<br />
immodicus, -a, -um 1 i.q. non modicus, non parvus 2 i.q. qui modum nescit<br />
immodice i. sine modo<br />
immolo, -avi i.q. sacrifico<br />
immoror, -atus sum ari c. dat. 1 proprie i.q. moror in aliquo loco 2 translate<br />
immortalis, -e i.q. non mortalis, æternus<br />
immortalitas, - tis i.q. condicio eius qui mori non potest<br />
immotus, -a, -um i.q. immobilis, non motus<br />
immunditia, -æ i.q. impuritas, sordes, squalor<br />
immunis, -e i.q. non particeps, purus 1 c.gen.2 c.ab et abl.<br />
immunitas, -tis i.q. libertas, condicio eius qui tributum solvere non tenetur 1 c.gen. 2 abs.<br />
® immutabiliter quod immutabilis est; etiam vide inmutare<br />
impactio, -nis i. actio impingendi, illidendi, ictus<br />
impar, -is 1 c. dat. i.q. inferior 2 sine dat. i.q. non par a generatim (c. abl. e.g. 106, 27 b speciatim de<br />
numero 467, 15<br />
impariter i. non pariter (spectat ad condicionem)<br />
imparatus, -a, -um i.q. non paratus<br />
® impartire = impertire (< in + partio) quod vide<br />
impatiens, -tis i.q. non patiens (de eo qui aliquid non pati, sustinere non potest) 1 c.gen.obi. 2 nude i.q.<br />
moræ impatiens<br />
impatientia, -æ i.q. condicio eius qui aliquid non patitur 1 generatim (c.gen.obi.) 2 speciatim de eo qui<br />
moram non patitur a nude b c.gen.; Gertz M = ira<br />
impedimentum, -i de iis quæ impediunt (de obstaculis corporalibus) 1 generatim de quolibet obstaculo<br />
a nude b c.gen. c c. gen. definitivo 2 speciatim de sarcinis<br />
impedio, -vi, -tum, -re 1 i.q. arceo, prohibeo, efficio ut aliquid non fiat 2 i.q. remoror, retineo<br />
impeditus, -a, -um i.q. difficilis, qui impeditur<br />
impello, -puli, -pulsum, -pellere I i.q. pellendo afficio, violenter tango A proprie 1 abs. 2 c.acc.B in<br />
imagine II i.q. hortor<br />
impendeo, -ere i.q. immineo<br />
impendium, -i 1 i.q. actio impendendi, exhibendi, monstrandi (hic illic periphrastice) 2 i.q. damnum,<br />
iactura; a c.gen.obi.; b nude 3 i.q. opera, labor<br />
impendo, -di, -sum, -dere 1 i.q. facio ut aliquid pendeat 2 i.q. do, præbeo, solvo a c.acc.et dat. b c.acc. 3<br />
i.q. utor, alicuius rei obtinendæ causa (cf. 54, 11 ordo versuum mutandus non est); obsequium pendo =<br />
res divinas conficere, sacramenta, cultum exsequi Gertz S 385, 18<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (7 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
impensus, -a, -um i.q. gravis, magnus, sumptuosus<br />
impense i.q. sumptuose, valde<br />
impensa, -æ i.q. actio impendendi, tribuendi 1 c.gen 2 abs. a i.q. sumptus; (nota de vectigalibus 342, 6)<br />
b i.quod labore efficitur<br />
imperator, -is 1 de Carolo Magno 255, 27 2 de Cæsare romano 272, 23 3 de Cæsare Græco 4 in<br />
imagine de deo<br />
imperatorius, -a, -um i. quod ab imperatore datur, ad imperatorem pertinet<br />
imperfectus, -a, -um i.q. non perfectus<br />
imperialis, -e i.q. ad imperium pertinet;imperialiter = ut imperator Gertz M<br />
imperitia, -æ de condicione eius qui peritus non est, inscitia 1 abs. 2 c.gen.<br />
imperito, -avi i.q. impero, imperia do 1c. dat. 2 abs.<br />
imperitus, -a, -um i.q. non peritus, rudis (sæpe per enallagen) 317, 28<br />
imperium, -i I i.q. actio imperandi, edictum, iussio A abs. B c.gen. 1 personæ imperantis 2 rei<br />
imperantis 3 rei imperatæ II i.q. ius terræ imperandi, gubernandi, regnandi (de dominatione; nonnulli<br />
loci et huc et ad III trahi possunt e.g. 39, 16 A generatim 1sine gen. 2 c.gen.imperantis3 c. gen.terræ<br />
imperatæB speciatim de dominatione imperii Romani III i.q. terra cui imperatur A præest imperator B<br />
præest rex i.q. regnum 1 c.gen.2 sine gen<br />
impero, -avi i.q. præcipio, mandata do 1 generatim a nude b c.acc.rei præceptæ c c. dat d c.obi.et inf.e c.<br />
acc. c.inf. f c.inf. g c. ut 2 speciatim de rege a abs.b c.acc. c c. dat.<br />
imperata, -orum i.q. edicta, iussiones<br />
® imperpetuum = in perpetuum<br />
impertio, -vi, -tum, -re i.q.attribuo, assigno<br />
impetitio, -nis i.q. actio impetendi, adoriendi 1 generatim 2 speciatim in iure 254, 35<br />
impeto, -ivi, -itum, -ere i. sensu hostili peto, adorior ; ethera vocibus impetere = graviter in aliquem<br />
invehi. Gertz S 107, 7<br />
impetro, -avi i.q. efficio ut alquid obtineam, adipiscor 1 c.subst 2 c.enunt.; Gertz M impetrare c.acc. et<br />
inf.<br />
impetuosus, -a, -um i.q. impetu plenus, vehemens<br />
impetus, -us 1 generatim i.q. vis, vehementia cum rerum corporalium tum animi a nude b c. gen 2<br />
speciatim i.q. actio hostiliter aggrediendi a nude b c. gen.<br />
impietas, -tis i. condicio eius qui impius est, divinas humanasque leges ignorat 1 nude 2 c.gen.<br />
impiger, -ra, -rum i.q. non piger, vehemens<br />
® impignorare = (op)pignorare (< pignus) = pignori dare >< pigneror = pignus accipio; impignoratio<br />
= actio pignori dandi<br />
impigre i.q. celeriter, non pigre<br />
impingo, -pegi, -pactum, -pingere 1 i.q. vi adigo, admoveo, illido a c.acc. b c.acc.et dat. 2 i.q. vi attingo,<br />
moveo; terram cum baculo impingere Gertz S 403, 19<br />
impius, -a, -um i.q. non pius, divinis humanisque legibus repugnans<br />
impleo, -vi, -tum, -re 1 i.q. plenum facio, confercio a proprie b translate 2 i.q. verum esse demonstro 3 i.<br />
q. ad finem perduco 4 i.q. pervenio ad 5 i.q. gero 6 i.q. servo<br />
® implicitas = confusio (nominum regum danicorum) Gertz M /RH<br />
implico, -avi sive ui, -itum sive atum, -are I sensu strictiore A jam interlucet notio propria sinus<br />
faciendi 36, 12 -itus gyris serpens B notione propria imminuta 1 i.q. impedio a c.acc. b c.acc. etabl. II<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (8 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
sensu latiore A c.acc. et abl. 1 i.q.impedio, involvo, irretio 2 i.q. condo, detineo 3 i.q. cingo, impleo B c.<br />
acc.et dat. i.q. obicio C c.acc. i.q. capio<br />
imploratio, -nis i.q. actio implorandi, petendi<br />
imploro, -avi i.q. vehementer peto<br />
implumis, -e i.q. plumis orbatus<br />
impolitus, -a, -um i.q. infacetus<br />
impono, -sui, -situm, -nere 1 proprie de actione collocandi, ponendi in aliquo loco 2 in imagine 3<br />
translate a i.q. irrogo b i.q. trado c i.q. facio<br />
® importabilis = intolerabilis; = quæ transportari non possunt Gertz M<br />
importat, avit, -are i.q. infert 2 i.q. secum fert, significat : 193, 32<br />
® impostura (= impositura
Vademecum in opus Saxonis<br />
impudicus, -a, -um i.q. pudore alienus, a verecundia remotus, = impudens<br />
impugnator, -is de eo qui impugnat, adoritur<br />
impugno, -avi i.q. adorior, impetum facio adversus<br />
impulsio, -nis i.q. actio pellendi (c.gen.obi.)<br />
impulsus, -us 1 i.q. actio impellendi, ictus a abs. b c.gen 2 translate i.q. admonitio, instinctus a c.gen. b c.<br />
adi.<br />
impune i.q. sine pæna, sine ultione (197, 11 i.q. inultus)<br />
impunitas, -tis i. condicio eius qui pæna non afficitur<br />
impunitus, -a, -um i. non punitus, pæna non affectus 1 c.gen rei 2 abs.<br />
imputo, -avi i.q. addico, attribuo1 pro obiecto subst. 2 pro obiecto enunt.<br />
*in I c.acc. A de relatione locali 1 c. verbis movendi a composita b simplicia 2 sine verbis 323, 27 406,<br />
2 B relatione locali vanescente 1 in universum a c.verbis b c.subst. 2 de relatione finali a c.verbis b c.adi.<br />
c c. subst. vel pron. pro gen. 3 de novo alicuius statu 4 de effectu cum aliarum actionum tum<br />
commutationum5 de sensu hostili (non semper distingui potest utrum proprie de motu an de sensu<br />
hostili agatur e.g.36, 38 51, 18 a c. verbis b sine verbis 6 de sensu benigno a c. verbis b sine verbis C de<br />
relatione temporali 1 durationem indicat 2 i.q usque in 3 distributive D de relatione modali 1 abs. 2 c.<br />
gen.<br />
iuncturæ c. adi. n. sg. e.g. in longum, in sublime in medium II c. abl. A de relatione locali 1 c. verbis a<br />
generatim b c. nominibus propriis (nusquam urbium) 2 sine verbis B relatione locali vanescente 1<br />
generatim 2 speciatim a limitat personam vel rem de quibus agitur b de numero ad quem pertinet is de<br />
quo agitur c i.q.ante; Gertz M in antea = ulterius; inibi = ibi ;in palam = palam ; in hoc = hoc dicens/ hoc<br />
modo;propter hoc;in aliquo = aliquo modo ; in nullo = nullo modo; in tanto...sic ut = tantum ...quantum;<br />
in brevi = 1 paulo ante 2 mox = in proximo; in odium alicuius = ob odium; in penam = poenâ dignus;in<br />
continenti = statim;in signum = ut signum; in honore = in honorem;in fide suâ = fide suâ; in legatione<br />
vadere = ut legatus vadere; in multitudine = permulti; in ore gladii (2. Buch Mose 17, 13) = acuto gladio;<br />
in via = per viam ; regem etc. assumere, eligere, consecrare, coronare, sublimare, in episcopum<br />
confirmare, in uxorem ducere (danice semper in = "til") C de relatione temporali 1 c. subst. 2 c. gerund.<br />
D de relatione causali i.q. propter E de relatione instrumentali 1 c. nom 14, 23 fortis in armis 2 c. ger. F<br />
de relatione condicionali 41, 19 in obscuranda nobilitate remedium ducebat G de relatione finali 184, 26<br />
æque in retinendo regno ac recuperando instruere H de relatione concessiva 504, 21<br />
iuncturæ c. abl. sg.e.g.in dubio, pl.e.g.in primis<br />
® inabundantia = abundantia Gertz S 218, 11<br />
® inaccessibilis = qui adiri non potest<br />
inaccessus, -a, -um 1 i.q. non accessus, invius 2 i.q. non accessibilis<br />
inaccessa, - orum i.q. partes non accessæ, inviæ<br />
inæqualis, -e i.q. non planus (de terra)<br />
inæqualitas, -tis i.q. condicio non æqualis, diversitas<br />
® inalto, -avi, -altum, -are : Georges :humiles inaltare = erigere<br />
inanis, -e 1 adi. a i.q. falsus, vanus b i.q. debilis 2 subst. 39, 33<br />
inaniter i.q. falso, sine effectu<br />
inanitas, -tis i.q. desertio<br />
inauditus, -a, -um i.q. non auditus, novus<br />
inauratus, -a, -um i.q. auro obductus<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (10 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
® inauris plur. : insigne aurium<br />
‡incaleo, -re i.q. incalesco<br />
incalesco, -ere i.q. calidus fio, commoveor (de animis)<br />
incantatio, -nis i.q. actio vel formula incantandi; Gertz MI, 76, 14 ; actio incantandi vide incantoRH<br />
incanto, -avi i.q. carmina facio 75, 22; Georges: carmen malum incantare = formulam magicam recitare/<br />
declamare/murmurareRH<br />
® incarceratus tarde (< in + carcero) = in carcere et vinculis Gertz M<br />
® incarnatio sc. dominica = (in carnalitate degereRH)<br />
® incausare = incusare<br />
® incaustum = atramentum<br />
incautus, -a, -um 1 adi. i.q, non cautus, non satis providus a abs. (sæpe per enallagen) b c.gen.obi. 2<br />
subst.<br />
incaute i.q. non provide, , non caute<br />
incedo, - ssi, -ssum, -dere I intr. A sensu locali de actione se movendi 1 c. dat 2 sine dat. a de personis b<br />
de navibusB sensu locali vanescente 1 i.q. accidit, accedit 2 fere i.q. sum C sensu locali penitus amisso i.<br />
q. impleo 1 c.dat. 2 abs. II trans. i.q. ingredior, incipio<br />
incendium, - i 1 proprie de actione ardendi, flammas emittendi a c.gen. rei(ardentis, excepto 455, 7) b<br />
nude 2 translate; incendia = flammæ infernales Gertz S 88, 3<br />
incendo, -di, -sum, -dere 1 proprie i.q. incendio trado 2 translate i.q. impello, instigo, permoveo<br />
® incensio = actio incendendi RH<br />
® incensum = 1 tus 2 Georges :sacrificium 3 Georges : = incensio Ambrosius : hora incensi<br />
incentivum, -i i.q. esca, nutrimentum, materia ignis 8, 11; incentivum (sc.signum) habere = incitari<br />
Gertz S142, 1 ; = incitare in / ad = hortari ad Gertz S 16, 25<br />
incentor, -is i.q. instigator, de eo qui incendit (translate) 1 nude 2 c.gen.<br />
® inceptio (opp. depositio) = inceptum quod vide<br />
® inceptus, -a, -um < incipio = (opus inceptum) quod aliquis inceperat<br />
inceptum, -i i.q. res cæpta, propositum<br />
incertus, -a, -um 1 i.q. non certus, anceps a abs. b c.gen. c c. de d c. supino e c. quæstione indirecta 2 i.<br />
q. non tutus<br />
incessanter i.q. assidue, sine ulla intermissione<br />
‡incessatus, -a, -um i. continuus<br />
incesso, -ere i.q. adorior 1 c.acc. 2 abs.<br />
incessus, -us 1 i.q. actio incedendi, gressus a nude b c. gen. 2 i.q. actio veniendi, incidendi 3 i.q. actio<br />
incessendi, aggrediendi(c.gen.)<br />
incestum, -i de qualibet gravi castitatis violentia (non solum de adulterio inter consanguineos)<br />
incestuosus, -a, -um i.q. incestus, non castus<br />
incestus, -us i.q. incestum<br />
inchoamentum, -i i.q, initium, principium 1 c.gen. 2 abs.<br />
inchoo, - avi i.q. cæpi, inauguro, initium facio 1 c. acc. 2 abs.<br />
‡incidenter i.q. casu, fortuito 287, 25 : cuius incidenter mentionem egi (i. cuius mentio incidit)<br />
incido, -i, -dere 1 abs. i.q. accido 2 i.q. (casu, fortuito) pervenio(sequitur in);( Gertz M incidere plagam<br />
= in plagam incidere) a sensu locali b sensu locali vanescente 3 c.dat. a rerum b personarum;Georges :<br />
litteras incidere in lignum (Gell.) vide littera<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (11 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
incîdo, -di, -sum, -dere i.q. abscido, secando tollo<br />
incinero, -avi i.q. in cinerem converto, concremo<br />
incircumspectus, -a, -um i.q. improvisus, inopinatus, non exspectatus; Gertz M = inconsideratus<br />
incitamentum, -i de eo quod incitat i.q. stimulus 1 c.gen. (cum rei effectæ tum rei libidinem efficientis)<br />
2 sine gen.<br />
incito, -avi i.q. stimulo<br />
incitatus, -a, -tum 1 i.q. celer, rapidus 2 i.q. instigatus, turbulentus<br />
incitate i.q. magno impetu<br />
incitus, -a, -um i.q. incitatus, rapidus<br />
inclaresco, -ui, -escere i.q. clarus fio<br />
inclementia, -æ i.q. duritia, gravitas<br />
inclinatio, -nis i.q.i.q. actio inclinandi<br />
inclino, -avi 1 i.q. flecto a proprie b translate 2 i.q. diminuo 3 i.q. subicio; Gertz M inclinare = se<br />
inclinare<br />
inclinatus, -a, -um i.q. flexus<br />
inclitus, -a, -um i.q. clarus, nobilis, notus<br />
includo, -si, -sum, - dere i.q. circumcludo, complector, limito 1 c.abl. 2 c. inter 323, 1<br />
incognitus, -a, -um i.q. non cognitus, ignotus; Gertz M = ignarus<br />
incola, -æ g.c. de iis qui terram colunt, habitant 1 c.gen. 2 abs.<br />
incolo, -colui, -cultum, -colere i.q. habito<br />
incolumis, -e i.q. integer, non saucius (opp. divisus 263, 22, exhaustus 377, 27)<br />
incolumitas, -tis i. condicio vel status eius qui incolumis est 1 abs. 2 c.gen.<br />
® incombustus = non ustus Gertz S 83, 8<br />
incomitatus, -a, -um i. sine comitatu<br />
® incommoditas = miseria Gertz S 97, 19; Gertz M incommoditates = incommoda n. plur.<br />
incommodus, -a, -um i.q. non commodus, impeditus<br />
incommodum, -i n. i.q. clades<br />
incomparabilis, -e i. quod comparari non potest 1 nude 2 c.dat.<br />
incompertus, -a, -um i.q. non compertus<br />
incompositus, -a, -um 1 i.q. non compositus, inconditus, vulgaris 2 i.q. difficilis, non habilis a adi. b<br />
subst.; Gertz M (scripta incomposita = monstruosa)<br />
incomprehensus, -a, -um i.q. incomprehensibilis, quod comprehendi non potest<br />
incomptus, -a, -um i.q. non comptus, rudis<br />
inconcessus, -a, -um i.q. non concessus, prohibitus<br />
inconcinnus, -a, -um i.q. non concinnus, non conveniens 1 abs. 2 c.dat.<br />
® inconculcatus = non conculcatus i.q. sine refutatione Gertz M/RH<br />
inconcussus, -a, -um i.q. non concussus, tranquillus; inconcusse = immutabiliter Gertz S 305, 4<br />
inconditus, -a, -um i.q. agrestis, incompositus, rudis<br />
incongruus, -a, -um i.q. non aptus, non congruus, non conveniens 1 c.dat. 2 abs.<br />
inconsentaneus, -a, -um i.q. non aptus, non consentaneus, incongruus<br />
® inconsolabiliter = omni consolatione invisa<br />
inconstantia, -æ i.q. levitas, condicio vel status eius qui constans non est<br />
inconsultus, -a, -um 1i.q. non consultus, de eo cuius consilium neglectum est 2 i.q. incircumspectus,<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (12 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
temerarius<br />
® incontextus, -a, -um = oratio quae cohaerens non est Gertz M /RH<br />
® incontinenter = modestiâ carens Gertz M /RH<br />
® inconvulsus = non perturbatus Gertz M<br />
® incorporare = adiungere; incorporatio = etiam adiectio Gertz M /RH<br />
® incorrectus = non emendatus Gertz M<br />
® incorrigibilis = insanabilis Gertz M/RH<br />
incorruptus, -a, -um i.q. non corruptus, non deletus<br />
increbresco, -ere i.q. creber fio<br />
incredibilis, -e i.q. fide non dignus, ingens 1 adi. a additur subst. b additur enunt. 2 subst. 239, 5<br />
incredulitas, -tis i.q. condicio vel status eius qui non credit<br />
incredulus, -a, -um i. qui non credit 1 abs. 2 c.gen. obi.<br />
incrementum, -i de actione crescendi huiusque actionis effectu i.q. augmentum 1 c.gen. a rei b personæ<br />
2 abs.<br />
increpito, -avi i.q. crepito, strepito<br />
increpo, -ui, -itum(avi, -atum Gertz M), -are 1 c.obi. personæ i.q. conviciis onero a c.acc. b c.gen rei<br />
obiectæ c sequitur quod 2 c.obi. rei<br />
incruentus, -a, -um i.q. non cruentus<br />
incubo, -are [cf. incumbo] 1 proprie (de actione cubandi) 2 i.q. studeo, operam do (c.dat.)<br />
inculco, -avi 1 abs. i.q. insero 2 c.dat i.q. ingero<br />
® inculpabilis = innocens<br />
incultus, -a, -um i.q. non cultus, non habitatus 1 adi. 2 subst. n.<br />
incumbo, -bui, -bitum, -mbere I intr. A proprie de motu 1 generatim a c. super b c.dat 2 speciatim de<br />
vento mari imminente B translate 1 de personis quæ alicui rei operam dant a c.dat. b c. ad 2 de rebus (c.<br />
dat. personæ) II trans. 393, 16 cuius fortunæ suam (incumbitRH)<br />
incunabula, -orum n. 1 de loco ubi recubat infans 2 de infantia vel de cura infantis 3 abstr. pro concr. de<br />
infante 264, 24 4 fere i.q. origo<br />
incunctans, -tis de remigio quod sine cunctatione fit<br />
incunctanter i.q. sine cunctatione, statim<br />
incuria, -æ i.q. neglegentia 1 abs. 2 c. gen. eius qui curam non gerit<br />
incurro, -i, -ere i.q. subeo (c.acc.)<br />
incursatio, -nis i.q. actio incursandi, impetus<br />
incursio, -nis i.q. incursatio<br />
incurso, -avi 1 c. acc. i.q. adorior 2 abs. a i.q. adorior b i.q. inundo 3 c. dat. i.q. curro in<br />
incursus, -us 1 i.q. inundatio 2 i.q. impetus, actio adoriendi a c.gen. b c. adi<br />
incurvus, -a, -um i.q. aduncus, unco præditus<br />
incus, -dis f. de loco qui malleo tunditur;Georges: eandem incudem tundere ; proverbium: esse inter<br />
malleum et incudem<br />
® incusare = culpam conferre in aliquem > etiam = accusare<br />
‡incussio, -nis i.q. actio incutiendi, iaciendi<br />
incussus, -us de vi lapidis icti<br />
incutio, -ssi, -ssum, -tere 1 proprie i.q. ico 2 i.q. facio, inicio a c.acc. et dat. b c. acc.; Gertz M =<br />
concutere<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (13 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
indagatio, -nis i. actio indagandi, scrutatio<br />
indago, -inis i.q. fines, territorium 1 abs. Gertz M tamquam indagine inclusus 2 c.gen.<br />
indago, -avi 1 i.q. exploro, perscrutor 2 i.q. invenio; Gertz M = explicare (Georges :intervallum siderum<br />
a terrâ indagare (Cic.)<br />
*inde 1 prævalente sensu locali i.q. ex eo loco; a solum ponitur; b inde...unde c hinc...inde 2 sensu<br />
temporali prævalente i.q. deinde 3 vergit in notionem causalem i.q. ideo, quamobrem<br />
indebitus, -a, -um i.q. non aptus, non debitus 1 c.dat. 2 abs.; indebite adv. = indigne Gertz M /RH<br />
indecens, -tis i.q. non decens, ignominiosus<br />
indecenter i. non decenter<br />
indecorus, -a, -um i.q. non decorus, non decens, ignominiosus<br />
® indeficiens = numquam deficiens Gertz S 88, 7;indeficienter = indesinenter Gertz M<br />
indefessus, -a, -um i.q. non defessus, non lassus, non fatigatus<br />
indeflexus, -a, -um i.q. non flexus<br />
indemnatus, -a, -um i.q. non condemnatus<br />
indemnis, -e i. damno non afflictus<br />
indemnitas, -tis i.q. impunitas, vacuitas damnationis (opp. damnationis consortio)<br />
® indesinenter = continenter Gertz S 19, 25<br />
index, -icis de eo qui alquid indicat (cum subst. tum adi.) 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
® indicare = indicere =imperare Gertx M<br />
® indicibilis = incredibilis<br />
indicium, -i 1 i. actio indicandi, declarandi, deferendi a c.gen. rei indicantis b abs. 2 i.q. documentum,<br />
signum a generatim c.gen. rei indicatæ b speciatim de miraculis 281, 27 329, 1 329, 36<br />
indico, -avi i.q. nuntio, notum facio 1 c. acc. 2 c. duobus acc. 3 c. enunt. 4 c.acc.c.inf. 5 abs.<br />
indico, -xi, -ctum, -cere 1 i.q. iniungo, impono 2 i.q. declaro<br />
[indidem i.q. ex eo loco 112, 6 e coni. vix recta]<br />
®indies = in dies = cotidie<br />
® indifferenter (< indifferens) = eodem modo Gertz M/RH<br />
indigena, -æ m. de iis qui in ipsa terra nati sunt, de vernaculis 1 subst. 2 adi.<br />
indigentia, -æi.q. inopia<br />
indigeo, -ui, -ere i.q. mihi opus est 1 c.gen. 2 c.abl.<br />
indigens, -tis i.q. (inopia)afflictus<br />
indigestus, -a, -um 1 i.q. non digestus, crudus 2 translate i.q. recens<br />
indigetes, -um m. i.q. incolæ<br />
® indignanter = aegre ferens Gertz M/RH<br />
indignatio, -nis 1 proprie de hominibus i.q. actio indignandi, ira a abs. b c.gen. subi. c c. gen obi.2<br />
translate de terra cadavera fastidienti<br />
indignitas, -tis i.q. condicio humilis<br />
indignor, -atus sum, -ari i.q. ægre fero 1 c.acc.c. inf. 2 abs.<br />
indignans, -tis i.q. fastidiosus (de eo qui aliquid aspernatur)<br />
indignanter i. cum indignatione, ingrato animo<br />
indignus, -a, -um i.q. non congruus, non dignus, non idoneus 1 additur id quod (ali)quis non meret a c.<br />
abl. b c. enunt. rel. 25, 16 c c. inf. d c. ut 2 solum ponitur a app. subst. b app. inf.<br />
indigne 1 i.q. ægre c. verbo ferendi 2 i.q. modo non digno (de actione qua aliquis dignus non est et in<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (14 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
bonam et in malam partem)<br />
indigus, -a, -um i.q. indigens (c.gen. obi.)<br />
® indilate = nulla mora Gertz M/RH<br />
® indisciplinatus (in+disciplina) = effrenatus (Georges : Eccl.) Gertz M : ex ordine dissolvens RH<br />
® indiscussus (in + discutio) = qui indagatus non est Gertz M /RH<br />
® indiscretio = sine moderatione Gertz S 316, 27<br />
indissolubilis, -e i. quod dissolvi non potest<br />
indo, -didi, -ditum, -dere i.q. addo, iniungo 1 c.dat. 2 abs.<br />
indoles, -is f. 1 i.q. ingenium, insita natura a c.gen. b abs. 2 abstr.pro concr. de ipsa persona i.q. suboles<br />
indolesco, -ui, -escere i.q. dolorem sentio<br />
indomite i.q. superbe<br />
indonatus, -a, -um i.q. non donatus<br />
indormio, -vi, -tum, -re i.q. dormio apud (c. dat.)<br />
indubitanter i.q. procul dubio; sine dubio ( Gertz S)<br />
indubitatus, -a, -um de quo dubitari non potest<br />
indubitato i.q. sine ulla dubitatione<br />
® induciæ vide indutiæ<br />
induco, -xi, -ctum, -cere 1 proprie, nondum evanuit notio localis 2 translate i.q. adduco, permoveo;<br />
Gertz M: inducere proelium super aliquem; inducere c.acc.c. inf.= sibi persuadere RH<br />
indulgentia, -æ i.q. actio indulgendi, favendi, gratiam faciendi 1 c.gen. 2 abs. Gertz M = venia (peccati)<br />
indulgeo, -si, -tum, -gere i.q. credo, dono a c.dat.et acc.b c.acc. 2 i.q. obtempero, morem gero (c.dat<br />
solo); indulgere = ignoscere Gertz S 433, 1; Gertz M I, 100, 3 :cuncti indulgebant silentio = se dedebant<br />
silentio<br />
indulgens, -tis i.q. mitis<br />
indulgenter i. cum indulgentia<br />
® indultor (criminum) = qui indulget Gertz M/RH<br />
® indultum = beneficium papae/ concessio papae(Georges /RH) Gertz M<br />
indumentum, -i i.q. vestimentum quo induitur aliquis<br />
induo, -i, -tum, -ere 1 proprie i.q. amicio, capio (de veste sim.) 2 translate a i.q. gero b i.q. ago c i.q.<br />
dono<br />
indutus, -a, -um i.q. gerens (de vestimentis)<br />
industria, -æ i.q. labor, studium, virtus sive peritia studio parta 1 abs. a generatim b speciatim 44, 33 de/<br />
ex -â (i.q. sua sponte, consulto...) 2 c. gen. a subi. b obi. Gertz M industriâ = sua sponte<br />
industrius, -a, -um 1 de personis i.q. strenuus 2 de rebus per industriam sive de industria factis<br />
industrie i. cum industria<br />
indutiæ, -arum i.q. dilatio, tempus, tranquillitas 1 abs. 2 c. gen.<br />
® induviæ, -arum = indumentum quod vide<br />
inedia, -æ i. actio non edendi, fames, ieiunium<br />
® inedicibilis = id quod non exprimi potest Gertz S 379, 20 RH<br />
® ineffabilis /ineffabiliter = " " "<br />
inefficax, -cis i.q. non efficax<br />
inemendabilis, -e i. quod emendari non potest<br />
® inenarrabilis = qui non funditus narrari potest Gertz M/RH<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (15 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
ineo, -ii, -itum, -ire 1 intr. i.q. incipio 2 trans. a sensu locali nondum debilitato de actione in alquem<br />
locum se movendi b debilitato sensu locali i.q. incipio<br />
ineptiæ, -arum i.q. insipientia, stultitia<br />
ineptus, -a, -um i.q. insipiens, stultus; Gertz M : ineptus pro armis<br />
inequito, -avi i.q. equito in<br />
inermis, -e i.q. armis orbatus, sine armis<br />
‡inermitas, -tis i.q. condicio eius qui arma non fert<br />
iners, -tis i.q. degener, remissus, segnis(quod ad probrum pertinet) 1 adi. 2 subst. de stultis<br />
inerter 1 i.q. segniter 2 i.q. sine arte<br />
inertia, -æ i.q. segnities, tarditas 1 c.gen. 2 abs.<br />
inevitabilis, -e i. quod evitari non potest<br />
inexcussus, -a, -um i.q. non excussus, non temptatus<br />
inexorabilis, -e i.qui exorari, flecti non potest<br />
inexorabiliter de actione non mutabili<br />
inexpertus, -a, -um i.q non exploratus<br />
inexpiabilis, -e i. quod expiari non potest<br />
inexpletus, -a, -um 1 i.q. non expletus 2 i.q. non sanatus<br />
inexploratus, -a, -um i.q. non exploratus, inexpertus<br />
inexpugnabilis, -e i. quod expugnari non potest<br />
inextricabilis, -e i. quod extricari non potest, indissolubilis (cum proprie tum in imagine et translate)<br />
inextricabiliter i ita ut extricari non possit<br />
® infacundia = sine eloquentia Gertz S 79, 1<br />
‡infallibilis, -e i. quod non fallitur Gertz M infallibiliter = sine errore (percutere)<br />
infamia, -æ i.q. dedecus, ignominia, probrum 1 c.gen. 2 abs.<br />
infamis, -e i.q. probrosus, infamia plenus<br />
infandus, -a, -um i.q. exsecrabilis, detestabilis, detestandus 1adi. 2 subst.<br />
infans, -tis g.c. de parvulis pueris<br />
infantia, -æ i.q. prima hominis ætas 1 c.gen. (hic illic abstr. pro concr.) 2 abs.<br />
infantilis, -e i. ad infantes pertinens, infantibus aptus<br />
infantulus, -i i.q. parvulus<br />
infatigabilis, -e i. qui fatigari non potest<br />
infatigabiliter i. sine fatigatione<br />
infaustus, -a, -um i.q. non faustus, non felix<br />
infectus, -a, -um i.q. non factus, non perfectus<br />
infecundus, -a, -um i.q. aridus, non fecundus<br />
infelicitas, -tis i.q. infortunium, calamitas, condicio eius qui felix non est<br />
infelix, -cis i.q. non felix, calamitosus 1 subst. 2 adi.<br />
infeliciter i.q. infortunate, sine fausto eventu<br />
infensus, -a, -um i.q. hostilis, inimicus, oppositus 1 abs. 2 c.dat. 3 c. præp.<br />
inferiæ, -arum de iustis exsequiis quæ mortuis debentur (de convivio post funus faciendo, de cervisio in<br />
honorem mortui bibendo 1 abs. 2 c, gen<br />
® inferioritas = quod pecuniae deficit<br />
infernalis, -e i.q. inferus, quod ad inferos pertinet; infernalia quæ ad infernum ducunt vel pertinent<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (16 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
infernus, -a, -um i. quod ad inferos, mortuos pertinet 1 adi. 2 subst. m.pl.<br />
infero, -intuli, -illatum, inferre I pro obiecto res corporea (sensu locali) A i.q. portando infero B i.q.<br />
admoveo, induco, immitto (77, 34 complexibus ;286, 2 desertoribus in imagine i.q. aggredior) II pro<br />
obiecto incorporalia A i.q. affero, do 1 generatim 2 speciatim incommoda B i.q. profero C i.q. induco<br />
(morem novum) D i.q. impono, impero<br />
*inferus, -a, -um de eo qui in regno mortuorum est 1 adi. 2 subst.m.pl. inferi vide infernus<br />
inferior, -us i.qui infra est, humilior, minor 1 adi. a de loco b de condicione 236, 5 ; pl. = subditi =<br />
familia c. abl. astu 2 subst. a de loco b de condicione vitæ, de dignitate<br />
infimus, -a, -um 1 proprie de loco i.q.humillimus a subst.n. pl. b adi. 2 translate i.q. minimus, vilis<br />
imus, -a, -um de loco 1 proprie a adi. b subst. n. 2 in imagine<br />
infesto, -avi i.q. aggredior<br />
infestus, -a, -um i.q. inimicus, molestus 1 c.dat. a adi. b subst.<br />
inficio, -feci, -fectum, -ficere i.q. afficio; Gertz M II, 74, 6 inficiatus (< inficio :Georges II, B = veneno<br />
inficere)<br />
® infideles = qui non credunt<br />
infigo, -xi, -xum, -gere i.q. intundo<br />
infinitus, -a, - um i.q. immensus, permagnus 1 de coporeis 2 de incorporeis (adv.i.q. maxime, multum)<br />
infirmitas, -tis i.q. debilitas<br />
® infirmari = aegrotare/aegresco ; = debilitari (passive)<br />
® infirmitorium ubi aegroti reconvalescent ;etiam infirmaria<br />
infirmus, -a, -um i.q. debilis, imbecillus; Gertz M aeger<br />
® infitatio = negatio infitiatioque facti (Cic.) Gertz M t.t. in iudicio (Georges/RH)<br />
infitior, -atus sum, -ari i.q. nego opp. confitior;passive :non infitiari potest quin alia causa in praemio sit,<br />
alia in poenis (Gell. in Georges) RH<br />
inflammo, -avi translate i.q. incito;proprie: = flammesco Gertz M<br />
inflecto, -xi, -xum, -ctere 1 proprie i.q. moveo, pulso 2 translate i.q. commoveo, muto<br />
® inflexibilitas < inflexibilis institutio Gertz S 400, 31<br />
informo, -avii.q. formo 1 proprie 2 translate; Gertz M informare etiam = instituere/erudire<br />
infortunatus, -a, -um i.q. infelix<br />
infortunium, -i i.q. calamitas<br />
[infra i.q. sub, intra]<br />
infremo, -ui, -ere i.q. clamo; de equo > exardesco Gertz S 107, 4<br />
® infrenatus, -a, -um < particip. < (in +frenatus < freno)= equites non frenati<br />
infringo, -fregi, -fractum, - fringere i.q. frango<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (17 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
infractus, -a, -um nonnisi translate i.q. fractus, oppressus<br />
infructuosus, -a, -um i.q. inutilis<br />
® infrugi < (dat. < frux, -gis) (frugi (dat.) = idoneus) opp. infrugi = improbus<br />
infulæ, -arum i. capitis vestimentum dignitaten significans, vel potius ipsa dignitas 1 generatim 2 i.q.<br />
insigne episcopi Christiani<br />
infundo, -fudi, -sum, -ndere I proprie A stricte i.q. liquorem immitto 1 c.dat. 2 c.abl. i.q. perfundo,<br />
misceo B latius i.q. immitto II translate i.q. monstro<br />
infusco, -avi nonnisi translate i.q. obscuro<br />
ingemisco, -ui, -iscere 1 proprie de homine i.q. gemo 2 translate de re i.q. crepo<br />
ingemo, -ere i.q. doleo, gemo (269, 13 c.acc. c. inf.)<br />
ingenero, -avi i.q. creo, infero, inicio (c.acc. et dat.)<br />
® ingeniolum (< demin.< ingenium) = parvum ingenium<br />
® ingeniositas = abundantia ingeniosa<br />
ingeniosus, -a, -um i.q. sollers<br />
ingenitus, -a, -um i.q. non natus 2 i.q. ab origine impositus, innatus, nativus<br />
*ingenium, -i I de indole hominis, de animo, de mente (spectat ad sollertiam, artem, virtutem, mores ;<br />
sæpe periphrastice) A in universum 1 c.adi., pron.vel gen. 2 nude B speciatim de callido ingenio 1 fere i.<br />
q. dolus 2 de instrumento bellico callide excogitato II i.q. acumen, acies<br />
*ingens, -tis i. q. permagnus, immensus 1 de rebus corporeis 2 de rebus incorporeis<br />
ingenuitas, -tis i.q. nobilitas, dignitas(generis) 2 i.q. probitas<br />
ingenuus, -a, -um 1 sensu strictiore i.q. nobilis (spectat ad genus) a adi. b subst. m. 2 sensu latiore a i.q.<br />
illustris, clarus b i.q. probus c i.q. audax ; Gertz M 1 = indìgena 2 = liber 3 = enervatus quia servi plus<br />
sustinere possunt RH<br />
ingero, -ssi, -stum, -rere i.q. infero, inicio 1 proprie et in imagine a c.acc. b c.acc. et dat. 2 translate<br />
vergit in notionem præbendi a c.acc. b c.acc. et dat.<br />
inglorius, -a, -um i.q. non glorius<br />
ingluvies, -i f. i.q. voracitas<br />
ingratitudo, -inis i.q. mens ingrata<br />
ingratus, -a, -um 1 active de eo qui gratias non agit, non gratus, beneficii immemor a c.gen.obi. b sine<br />
gen. 2 i.q. non acceptus, non carus; Gertz M ingratus alicui = adversus aliquem<br />
ingredior, -ssus sum, -di 1 proprie 1.q. adeo, ineo, introeo (cum sensu strictiore pedibus movendi, cum<br />
sensu latiore navigando e.g.191, 33 394, 4) a abs. b c. ad c c. acc. 2 translate i.q. incipio, aggredior(c.<br />
acc.)<br />
ingressus, -us I proprie A i.q. aditus 1 c.gen.subi. 2 c.gen. obi. 3 sine gen. B i.q. incursus (hostilis) II<br />
translate i.q. actio incipiendi (c.gen.obi.)<br />
® ingruentia-ae = accessus violentus Gertz S 26, b, 15<br />
ingruo, -i, -ere i.q. incido, irrumpo (intr.) 1 de re corporea 2 de re incorporea<br />
inguen, -inis n. de verendis sive de inferiore ventris parte<br />
inhabilis, -e i. q. non idoneus, inutilis 1 abs. 2 c. ad 3 c.dat.<br />
® inhabitator = qui in provincia aliqua habitat Gertz S 191, 18<br />
inhæreo, -si, -sum, -rere i.q. hæreo, infixus sum (c. dat.) 1 proprie 2 translate a i.q. incumbo b i.q.<br />
persequor<br />
‡inhiator, -is i. qui appetit<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (18 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
inhibeo, -ui, -itum, -ere i.q. impedio, prohibeo 1 c.acc. 2 c. ne; Gertz M = interdicere : inhibere alicui, ne<br />
inhio, -avi i.q. appeto, studeo 1 c.dat. 2 c. ad<br />
inhorreo, -ere i.q. immineo<br />
inhumanitas, -tis i.q. atrocitas<br />
inhumatus, -a, -um i.q. non humatus, non sepultus<br />
inibi i.q.eo loco<br />
inicio, -ieci, -iectum, -icere I pro obiecto res corporea i.q. impono, immtto A proprie 1 accedit dat. 2<br />
sine dat.B in imagine (accedit dat.) II translate (pro obiecto res incorporea) i.q. affero, do A accedit dat.<br />
B sine dat.<br />
inimicitia, -æ fere i.q. discordia, odium 1 sg. 2 pl. a nude b c.adi. c. gen.<br />
® inimicari alicui = ut inimicus exsistere<br />
inimicus, -i 1 subst. m. i.q. adversarius, non amicus 2 adi. i.q. contrarius, infestus, hostilis, nocens a c.<br />
dat. b sine dat.<br />
iniquitas, -tis de rebus adversis; Gertz S 67, 9 :peccatum, improbitas RH<br />
iniquus, -a, -um i.q. iniustus, improbus (nota apud Saxonem deesse iuncturam regis iniqui vel iniusti<br />
scriptoribus mediæ latinitatis familiarissimam) ; Gertz S 118, 17 Christus in cruce inter iniquos =<br />
latrones; mammona iniquus Gertz S 86, 5 > qui iniquitati servire solet, sic Gertz.<br />
inique i.q. iniuste<br />
initialis, -e i.q. primus<br />
initio, -avi 1 i.q. imbuo (Christano ritu) 429, 22 Priszlavum 2 i.q. accipio<br />
initium, -i i.q. exordium, principium 1 generatim a c.gen vel adi. b nude 2 speciatim de initio regnandi<br />
iniungo, -xi, -ctum, -gere i.q. impono<br />
*iniuria, -æ i.q. iniquitas, maleficium, vis 1 nude 2 c.adi. vel pron. 3 c.gen. a subi. b obi. c inhærentiæ<br />
® iniuriari = iniuriam inferre Gertz S 192, 11<br />
® iniuriator = qui aliquid iniuriose possidet RH, Gertz S 219, 12 : danice ugerningsmand = auctor<br />
sceleris RH<br />
iniuriosus, -a, -um i.q. contumeliosus, iniquus 1 c.dat. 2 sine dat.<br />
® iniurius sibi = sibi iniuriam inferre<br />
iniustus, -a, -um i.q.iniquus, non iustus<br />
® inmarcescibilis = immarcescibilis quod vide<br />
® inmutare = innovare, crescere RH, Gertz S 406, 15 = mutare<br />
innato, -avi i. in aqua moveor, nato in<br />
innexus, -a, -um i.q. alligatus<br />
innitor, -xus sum, -ti I i.q. fulcior, sublevor, incumbo A proprie 1 c.dat. 2 abs.B translate II i.q.<br />
persequor<br />
innocens, -tis i.q. insons, liber culpâ<br />
innocentia, -æ i.q. condicio eius qui non nocuit, integritas, probitas 1 c.gen., adi. vel pron.poss. 2 nude<br />
innocuus, -a, -um 1 active a proprie de eo quod non nocet b translate i.q. insons, probus 2 passive de eo<br />
cui non nocetur, incolumis<br />
innocue, - i.q. sine damno<br />
® innodare (< in + nodus) = annectere nodo > prohibere<br />
® innotescere = patefacere, rel. revelare<br />
innovo, -avi i.q. renovo<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (19 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
innoxius, -a, -um 1 proprie de eo quod non nocet 2 translate i.q. insons, culpâ liber a adi. b subst.<br />
innumerus, -a, -um i.q. innumerabilis, permultus 1 sg. collective 2 pl. a adi. b subst. m.<br />
innuo, -i, -ere i. significo<br />
inoffensus, -a, -um i.q. non impeditus<br />
® inofficiare ecclesiam = officia divina celebrare Gertz M<br />
inolesco, -evi, -itum, -escere 1 proprie i.q. maturus fio 2 translate i.q. orior<br />
inopia, -æ i.q. penuria, egestas 1 c.gen. rei deficientis 2 c. gen. hominis(rei) qui(quæ) aliqua re caret 3<br />
sine gen.<br />
inopinabilis, -e i.q. incredibilis<br />
inopinatus, -a, -um 1 passive i.q. improvisus 2 active i.q. improvidus a adi. b subst. m. pl.<br />
inopinus, -a, -um i.q. improvisus<br />
inops, -is i.qui aliqua re caret a c.gen. inopiæ b sine gen. i.q. pauper 2 i.q. vilis 3 i.q. infirmus a c.gen i.q.<br />
impotens b sine gen.<br />
® inordinatus = non iusto ordine mil. ; inordinate: non secundum ordinis regulam rel. Gertz M;<br />
inordinatum n. Cic. :ex inordinato in ordinem adducere RH<br />
*inquam, -it, -iens i.q. dico 1 c.acc.c. inf. vel cum duobus acc. 2 inducit orationem directam 3 ponitur<br />
post verba iterata<br />
® inquies = animi motus<br />
® inquietare = molestare, perturbare Gertz M<br />
® inquietatio = molestia, onus Gertz M/RH<br />
inquietudo, -nis i.q. commotio;= sollicitatio (Eccl. und spät Georges) Gertz S 106, 19<br />
inquino, -avi i.q. dehonesto<br />
inquiro, -sivi, -situm, -rere i.q. interrogo, quæro 1 c. quæstione indirecta 2 c.acc.<br />
inquisitio, -nis i.q. indagatio<br />
® inrecuperabilis = irrecuperabilis quod vide<br />
insania, -æ i.q. dementia<br />
insanus, -a, -um i.q. demens<br />
insatiatus, -a, -um i.q. insatiabilis<br />
inscitia, -æ i.q. stultitia<br />
inscius, -a, -um i.q. nescius 1 c.gen.obi. 2 sine gen.<br />
inscribo, -psi, -ptum, -bere 1 proprie i.q. scribo 2 translate i.q. attribuo<br />
inscrutabilis, -e i.qui investigari nequit<br />
insculpo, -si, -tum, -ere i. secando, cædendo inscribo<br />
insecabilis, -e i. qui secari nequit<br />
insectatio, -onis i. actio insequendi 1 proprie c.gen.obi. 2 translate i.q. contumelia, invectio<br />
insectator, -is m. translate i.q. conviciator<br />
‡insectatus, -us i. actio insequendi<br />
insector, -atus sum, - ari 1 proprie i.q. persequor 2 translate i.q. convicior<br />
insecutio, -nis 1 in universum i.q. actio sequendi 2 sensu hostili i.q. insectatio a sine gen. b c. gen.<br />
insecutor, -is de eo qui hostiliter insequitur<br />
® insegniter = non segniter Gertz S<br />
insemino, -avi i.q. indo, suggero<br />
® insensatus = amens Gertz S 113, 26<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (20 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
® insensibilitas (Ambros.) qui sensu caret Gertz S 361, 6<br />
inseparabiliter i. ita ut ab aliquo separari non possit, constanter, semper<br />
insequor, - insecutus sum, -qui I de actione sequendi A sensu locali nondum debilitato 1 c.acc. 2 nude B<br />
sensu locali vanescente 1 c. acc.et abl. a: morte b: oculis 2 c.acc. a: pro subi. homines b de pudore C<br />
vergit in notionem faciendi cum aliquo D fere i.q. obtempero, auctorem habeo II prævalet notio<br />
subsequendi, succedendi A de eo qui ordine proximus est B sensu temporali 1 trans. 2 intrans. III<br />
prævalet notio persequendi (sensu hostili) A strictius 1 c. acc.et abl. (vario sensu) 2 sine abl. 3 nude B<br />
latius 1 generatim 2 i.q. iudicio persequor IV omisso sensu hostili i.q. aliquem afficio aliqua re<br />
insequens, -tis 1 de persecutoribus a subst. b adi. 2 de tempore i.q. posterus<br />
insero, -sevi, -situm, -serere i.q. inculco, insemino (c.acc. et dat.); = intellectu discernere Gertz S 230, 1<br />
insitus, -a, -um i.q. inseminatus 1 c.dat. a: de corporeis in alliqua re collocatis b de incorporeis 2 sine<br />
dat.<br />
insero, -ui, -tum, -ere i.q. ingero, immitto, inicio 1 c.acc. et dat. a proprie b translate i.q.immisceo 2 sine<br />
dat.<br />
inservio, -i, -tum, -ere 1 generatim a i.q. incumbo, operam do b i.q. fungor 2 speciatim de capitulo 413,<br />
10 Trinitatis ædi<br />
insideo, -re 1 sensu strictiore de actione sedendi vel hærendi in aliquo loco a: c.dat. b: c. acc. c: abs. 2<br />
sensu latiore i.q. insum<br />
*insidiæ, -arum 1 in re militari de actione eorum qui per latebras interitum hostibus parant vel de iis<br />
ipsis 2 de quolibet consilio clandestino in exitium vel detrimentum alicuius inito a c.gen. b nude (hic illic<br />
transit in notionem astutiæ, doli, figmenti e.g. 44, 33<br />
insidiator, -is i. qui insidias tendit 1 nude 2 c. gen.<br />
insidiatrix, -cis i.quæ insidias tendit<br />
insidior, -atus sum, -ari 1 sensu strictiore in re militari de iis qui in insidiis latent 2 sensu latiore i.q.<br />
insidias, dolum facio a nude b c. dat.<br />
insidiosus, -a, -um i. q. dolo, insidiis, periculis plenus 1 adi. a c. dat. b nude 2 subst.;insidiose = impetu<br />
insidioso Gertz M/RH<br />
insido, -sedi, -sessum, -sidere 1 c.dat. i.q. locum capio, consido 2 c.acc. i.q. occupo<br />
insignio, -vi, -tum, -re i.q. insignem facio, noto 1 generatim 2 speciatim de consecratione archiepiscopo<br />
insignis, -e i.q. clarus, excellens, nobilis 1 nude 2 c.abl.rei qua aliquid excellit, distinguitur;<br />
insignissimus Gertz S 92, 6<br />
insigne, -is n. 1 de signo pretioso sine symbolo a nude b c.gen. 2 de rebus præclare gestis a nude b c.<br />
gen. 3 de quolibet signo<br />
insigniter i.q. præclare<br />
® insignium = insigne Gertz S 325, 21<br />
insilio, -ui, -ire i.q. salio in aliquid, saltu occupo; Gertz M = subito invadere<br />
insimulatio, -nis i.q. accusatio<br />
insimulo, -avi i.q. accuso 1 c.gen. rei 2 nude<br />
® insinuatio = nuntiatio Gertz S 275, epist.5<br />
insinuo, -avi i.q. expono, narro, notum facio; insinuare Gertz S = docere 78, 11 = nuntiare 100, 7; =<br />
communicare<br />
insipidus, -a, -um i.q. fatuus, hebes<br />
® insipiens = imprudens<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (21 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
insipienter i.q. stolide, sine sapientia<br />
insisto, -stiti, -sistere 1 sensu locali a i.q. pedibus sto (c.dat. loci in quo stat aliquis, excepto114, 39) b i.<br />
q. insideo (c.dat.) 2 sensu locali vanescente i.q. premo 3 i.q. operam do, studeo, aliquid acriter ago a c.<br />
dat.(fortasse abl. e.g. 34, 28) b c.inf. c sequitur ne d abs.<br />
insolabilis, -e de eo quem consolari nemo potest<br />
insolens, -tis i.q. superbus, intemperans<br />
insolenter i.q. superbe;® insolenter vivere Gertz M<br />
insolentia, -æ i.q. arrogantia, intemperantia, superbia 1 c.gen. 2 nude<br />
insolesco, -vi, -scere i.q. insolens fio<br />
insolitus, -a, -um 1 c.inf. de iis qui aliquid facere non solent vel quibus aliquid contingere non solet 2<br />
sine inf. a generatim b vergit in notionem ingentis<br />
® insolubiliter = constrictus inevitabiliter<br />
® insolutus = non solutus (nodus) Gertz S131, 16<br />
insomnis, -e 1 de nocte in qua non dormitur 2 de rege qui non dormit<br />
insono, -ui, -itum, -are i.q. sono, cano(ingressive); = strepito Gertz S 107, 5<br />
insons, -tis i.q. non nocens, innoxius; Gertz M :insons scelere<br />
insopibilis, -e de eo qui sopiri non potest (translate)<br />
® inspectator = spectator RH<br />
inspectio, -nis i. actio inspiciendi<br />
inspecto, -avi 1 i.q.oculis vel mente perlustro, inquiro 2 i.q, spectator sum a c.acc. b abs. 3 i.q. fero,<br />
video<br />
insperatus, -a, -um i.q. improvisus (de iis quæ præter spem eveniunt) 1 adi. 2 subst.<br />
inspicio, -spexi, -spectum, -spicere 1 i.q. oculis contueor 2 i.q.viso 3 i.q. perscrutor, inquiro, lustro, a<br />
proprie b translate 4 i.q. respicio<br />
® inspiratio sc.divina Gertz M/RH<br />
inspiro, -avi i.q. indo, suggero<br />
instabilis, -e 1 de eo qui in incedendo pedibus confidere nequit 2 i.q.non tranquillus, cupidus<br />
instabilitas, -tis i.q. inconstantia, infirmitas<br />
® installare/installire = aliquem muneri præficere RH<br />
® instans = præsens Gertz S 196, 3;instanter = eodem momento; = studiose Gertz M<br />
instantia, -æ i.q. studium; = momentum, pars Gertz S 436, 16 cotidie instans negotium = negotium quod<br />
cotidie faciendum est 307, 16 ibidem (RH); Gertz M = oratio atque obsecratio RH<br />
instar n. indeclin. 1 i.q. modus, amplitudo 2 i.q. exemplum, imago 3 (ad) instar c.gen. i.q. ad exemplum<br />
instauro, -avi 1 i.q. innovo, reparo 2 i.q. præparo, adorno; Gertz M = denuo munire<br />
insterno, -stravi, -stratum, -sternere 1 c. acc.et dat. i.q. sternendo colloco in aliquo loco 2 c.acc.et abl. a:<br />
i.q. obsero, orno b i.q. onero (c.abl.)<br />
instillatio, -nis i. actio instillandi, stillicidium<br />
instillo, -avi i.q. paulatim inculco, indo, suggero (translate)<br />
instinctus, -us i.q. consilium, instigatio, impulsus 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
instinctus, -a, -um i.q. adductus, permotus (c.abl.)<br />
instituo, -i, -tum, -ere 1 de actione collocandi 2 de actione incipiendi, apparandi 3 de magistratibus<br />
creandis, constituendis 4 de actione decernendi, inducendi, præcipiendi a c.acc. b c.acc.(c.inf.) c c. ut d<br />
c. enunt.<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (22 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
® institutio (ordinis) = institutum RH<br />
® institutor = magister<br />
institutum, -i n. i.q. lex, constituo 1 c.gen. 2 sine gen.;instituta = regulæ ordinis<br />
insto, -stiti, -stare (cf. insisto) 1 sensu hostili i.q. premo a c.dat. b abs. 2 i.q. immineo a c.dat. sensu<br />
latiore b sine dat. de tempore<br />
instans, -tis 1 i.q. insequens, premens 2 i.q. insistens, impellens 3 i.q. imminens a in universum b de<br />
tempore<br />
instanter i.q. acriter, urgenter<br />
instructio, -nis i.q. machinatio<br />
instrumentum, - i i.q. organum (sæpe periphrastice) a sensu strictiore b sensu latiore 2 i.q. apparatus a<br />
c.gen. b nude 3 i.q. copia, penus; Gertz M = argumentum RH<br />
instruo, -xi, -ctum, -ere 1 in re militari i.q. constituo, ordino 2 i.q. constituo, creo, efficio a nude b c.abl.<br />
3 i.q. exorno, repleo 4 i.q. promptum, paratum facio 5 i.q. instituo, edoceo a nude b c.abl.<br />
instructus, -a, -um 1c.abl. i.q. præditus, ornatus 2 nude a i.q. bene ornatus b i.q. mollis<br />
insudo, -avi i.q. incumbo (in aliqua re RH) ; Gertz M (< sudor) = operam dare alicui rei;parvum sudare<br />
aliqua re RH<br />
insuesco, -vi, -scere i.q. assuesco, me apto<br />
insuetus, -a, -um i.q. non assuetus, expers<br />
® insufficiens = parvum<br />
*insula, -æ 1 de terra aquis undique circumdata (opp. continenti e.g. 476, 17 de Britannia, Burgunda,<br />
Fiona, Sialandia, aliisque terris medio pelagi sitis : nota pleraque insularum nomina exitum habere in a,<br />
e.g. Boka, Masneta Syra etc. vulgo danice `ø´ a in universum b speciatim de Islandia ; de maritima<br />
insula 458, 22 (hodie nostra lingua `Slotsholmen´) 2 de pæninsula quæ hodie dicitur Wittow [provincia<br />
Rugiæ RH]<br />
insulanus, -i m. de iis qui insulas incolunt<br />
insularis, -is de iis qui insulas incolunt (opp. iis qui Iutiam incolunt)<br />
insultatio, -nis i.q. actio insultandi<br />
insulto, -avi 1 proprie a i.q. saltum facio b i.q hostiliter invehor 2 translate i.q. contumelias, invectivas<br />
infero a c. dat et gen. b c.dat. et abl. c c. dat. d abs.<br />
insultus, -us i.q. impetus<br />
insum, -esse c.dat. 1 sensu locali 2 translate<br />
insuper i.q. præterea, præter iam dicta<br />
insusurro, -avi i.q. auribus alicuius submissa voce alquid indo<br />
intactus, -a, -um i.q. non tactus, integer 1 generatim 2 speciatim a fere i.q. non punitus, non castigatus b<br />
de libero arbitrio virginis c de pudicitia<br />
integer, -ra, -rum 1 adi. a de rebus vel personis non diminutis i.q. incolumis b spectat ad animum fere i.<br />
q. totus 2 subst. a: n. b: m.<br />
integre i. sine deminutione, optime<br />
integritas, -tis 1 i.q. unitas a de rebus cohærentibus b de incolumitate 2 i.q. puritas a generatim de<br />
moribus b de fide (opp. perfidia, noxa)<br />
integro, -avi i.q. innovo<br />
intellectus, -us 1 i.q. mens 2 i.q. sensus, argumentum<br />
intellegentia, -æ i. actio intellegendi<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (23 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
intellego, -xi, -ctum, -gere 1 i.q. comprehendo, mente capio, perspicio a c.acc. et (inf.) b abs. 2 sensu<br />
strictiore; Gertz M intelligere = sentire, comperire<br />
intemeratus, -a, -um i.q. integer, purus<br />
intemperans, -tis i.q. immoderatus, sibi non temperans<br />
intemperantia, -æ 1 de incontinentia morum a nude b c. gen 2 de immodestia 3 de cælo<br />
intemperate i.q immoderate<br />
intemperies, -i i.q. intemperantia cæli<br />
intempestivus, -a, -um i.q. importunus, qui iusto tempori non congruit 1 in universum 2 i.q. immaturus,<br />
de eo quod ante iustum tempus evenit<br />
intempestus, -a, -um i.q. cæcus, obscurus<br />
intendo, -di, -tum, -dere I trans. A i.q. tendo 1 proprie b translate B i.q. cooperio, impono (c.acc.et dat. 1<br />
proprie 2 translate C i.q. dirigo, converto 1 sensu strictiore 2 sensu latiore D i.q. ago, facio, molior II<br />
intr. A c.dat. i.q. faveo, incumbo, studeo B c. inf. i.q. in animo habeo, molior C c. præp. i.q. me dirigo<br />
® intentio Gertz M = incusatio/ affirmatio<br />
® intentum = propositum/consilium Gertz M/RH<br />
intentus, -a, -um 1 c.dat. de eo qui operam dat a spectat ad singulas actiones b spectat ad ingenium 2<br />
sine dat i.q. tentus<br />
intente i.q. acriter, diligenter<br />
intensio, -nis i.q. tensio<br />
intentatus, -a, -um i.q. intactus 2 i.q. novus<br />
intentio, -nis 1 i.q. contentio, labor 2 i.q. exercitatio 3 i.q propositum<br />
intento, -avi i.q. dirigo, converto, intendo<br />
*inter 1 de relatione locali a: duo vel complures limites nominantur b i.q. `in´ c. abl. c i.q. ìn´ c. acc. (de<br />
directione) 2 relatione locali debilitata a de hominum multitudine fere i.q. apud b de rerum multitudine<br />
c sensu hostili d sensu amicali e in distributione f in hæsitatione 3 de relatione temporali a generatim b<br />
inter hæc i.q. interea c: c. gerund.: inter redeundum = in redeundo 4 vergit in notionem concessivam<br />
intercapedo, -inis i.q. intervallum<br />
intercedo, -ssi, -ssum, -dere 1 de qualibet relatione quæ duas partes aut coniungit aut diremit i.q.<br />
intersum, inteiaceo a in universum b de relatione hostili c de tempore 2 i.q. intervenio = intercedo,<br />
deprecor pro aliquo 3 i.q. me oppono, impedio<br />
® intercessio = deprecatio Gertz S 320, 13<br />
intercessus, -us i.q. interventus<br />
intercipio, -cepi, -ceptum, -cipere 1 de singulis actionibus i.q. capio, deprehendo, prehendo a c.acc. (vel<br />
nom.) b c.acc. et abl. c c. ab 2 i.q. impedio, obsisto, obstruo a de hominibus b de rebus 3 i.q. accipio,<br />
excipio, suscipio<br />
intercisio, -nis i.q. divisio<br />
intercisus, -a, -um i.q. divisus<br />
intercludo, -si, -sum, -dere 1 i.q. includo 2 i.q. obstruo, impedio<br />
® intercursor = internuntius Gertz S 113, 9<br />
® intercussor < Gertz : < incutio invicem (= excito RH)<br />
intercus, -tis i.q. intra cutem positus<br />
interdico, -xi, -ctum, -cere i.q. veto<br />
interdictum, -i i.q. actio interdicendi (de legislatione) Gertz M II, 220, 23 :sub interdictu<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (24 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
interdiu i.q. die<br />
interdum 1 i.q. aliquando, nonnumquam 2 i.q. inter hæc, interea<br />
*interea 1 i.q. inter hæc, dum hæc geruntur 2 vi debilitata fere i.q. igitur (particula transitionis)<br />
interemptio, -nis i.q. nex<br />
interemptor, -is i.q. homicida, de eo qui interemit<br />
intereo, -ii, -itum, -ire i.q. pereo, morior 1 nude 2 c.abl.<br />
interequito, -avi i.q. equito inter<br />
interfectio, -nis i.q. interemptio, percussio<br />
interfector, -is i.q. homicida, percussor 1 nude 2 c.gen.<br />
interficio, -feci, -fectum, -ficere i.q. cædo, percutio<br />
interfectus, -a, -um i.q. cæsus, occisus, mortuus<br />
interfluo, -xi, -ctum, -ere i.q.(medius) fluo<br />
interfluus, -a, -um i.q. interfluens<br />
interfundo, -di, -sum, -ndere i.q. immisceo<br />
interiaceo, -ere i.q. intersum, iaceo inter<br />
intericio, -ieci, -iectum, -icere 1 i.q. interpono a genratim b speciatim de tempore 2 i.q. infero<br />
interiectus, -us 1 de actione intericiendi 2 de eo quod interiacet 3 de temporis intervallo 4 i.q.<br />
interventus<br />
interim 1 i.q.inter hæc, dum hæc geruntur 2 particula transitionis<br />
interimo, -emi, -emptum, -ere i.q. interficio, neco, iugulo<br />
interior, -us fere i.q. internus<br />
interius i.q. intra regni fines<br />
interitus, -us i.q. exitium 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude<br />
interlino, -levi, -litum, -linere i.q. linendo aliqua re aliquid compleo<br />
interluo, -i, -ere i.q. luendo variis terræ partibus allabor<br />
® intermedium = intervallum, spatium interiectum<br />
® intermedius qui est inter duo alios medius; intermediis proditionibus Gertz M II, 109, 12 = multis<br />
proditionibus præcedentibusRH<br />
intermeo, -are i.q. peragro 1 trans. 2 intr. (nonnisi præs.part. i.q.viator)<br />
® interminabilis = aeternus<br />
intermissio, -nis i.q. mora; Gertz M = actio interpellandi RH<br />
intermitto, -si, -ssum, -ttere 1 i.q. interrumpo, finem facio 2 i.q. omitto, negligo; intermittere = inter se<br />
mittere Gertz S 103, 4<br />
internecio, -nis v. internicio<br />
internecto, - i.q. coniungo<br />
internicio, -nis i.q. cædes<br />
interniteo, -ui, -ere i.q. interfulgeo<br />
internuntius, -ii i.q. nuntius, legatus<br />
internus, -a, -um 1 qui in interiore alicuius rei parte est a adi. b subst. 2 i.q. domesticus, proprius<br />
interpellator, -is de eo qui interpellat, interrumpit<br />
interpello, -avi 1 aliquem loquentem interrumpo 2 i.q. intermitto 3 i.q. interrogo 4 i.q. cesso, prohibeo,<br />
sedo a trans. b intr. 5 i.q. rumpo; = hortari, orare, postulare Gertz S 100, 16<br />
interpono, -sui, -situm, -nere 1 proprie de collocatione 2 translate a generatim b speciatim<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (25 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
interpositio, -nis i.q. intervallum<br />
interpres, -tis g.c. de alicuius rei teste a c.gen. b nude 2 de linguæ translatore e.g. 472, 5 Guthskalki quo<br />
Absalon apud Sclavos interprete utebatur<br />
interpretamentum, -i i.q. explicatio<br />
interpretatio, -nis 1 actio interpretandi, explicandi, iudicandi 2 i.q. comprehensio, peritia 3 i.q.<br />
translatio 152, 20 [locus falso scriptus RH]<br />
® interpretare = transferre in Latinum; interpretari = transferre in Latinum tantummodo in aliquam<br />
sententiam<br />
‡interpretatus, -us de actione transferendi ex altera lingua 442, 13<br />
interpretor, -atus sum, -ari 1 c.acc. a i.q. denoto b i.q. iudico 2 c.acc.c.inf. i.q. efficio 3 i.q. iudico<br />
interritus, -a, -um i.q. intimidus, impavidus<br />
interrite i.q. intimide<br />
interrivatio, -nis i.q. fluminis vel maris interiectus<br />
interrogatio, -nis i.actio interrogandi<br />
interrogo, -avi i.q. quæro 1 c.acc.(sine additamentis) 2 c.acc. et variis præpos. 3 sequitur quæstio<br />
indirecta<br />
interrumpo, -pi, -ptum, -mpere i.q. abrumpo, intermitto<br />
interruptio, -nis i.q. interiectio<br />
interseco, -ui, -tum, -are 1 i.q. secando divido 2 i.q. findo, sulco<br />
intersero, -ui, -tum, -ere i.q. insero, interpono 1 c.acc. et dat. 2 c.acc.<br />
® intersignium = Gertz M diversa signa indicant viam et locum ubi gladius Uffonis inveniatur; etiam =<br />
signum<br />
‡intersilio, -silui, -sultum, -selire i.q. saliendo inter aliquas res locum occupo<br />
intersitus, -a, -um i.q. interpositus 1 sine dat. 2 c.dat.<br />
® interstinctio (< 2 interstinguo) = internecio Gertz M<br />
1:interstinguo, -xi, -tum, -guere 1 i.q. passim tego 2 i.q. distinguo, divido; RH Georges 2: interstinguo<br />
active ignem exstinguere; passive = interire<br />
interstitium, -i i.q. distantia, intervallum a sensu locali b sensu temporali 2 i.q. media collocatio<br />
intersum, - 1 i.q. particeps sum 2 i.q. adsum 3 i.q. disto, discrepo<br />
intervallum, -i 1 proprie de distantia a sensu locali b de tempore 2 translate i.q. differentia<br />
intervenio, -i, -tum, -ire 1 i.q. advenio, obviam venio 2 i.q. intersum, intercedo<br />
interventus, -us i.actio interveniendi, auxilium ferendi, subsidium 1 nude 2 c.gen.<br />
intervolo, -avi fere i.q. involo<br />
intestinus, -a, -um i.q. interior, domesticus; = inter se Gertz S 158, seq..v.18<br />
intexo, -ui, -tum, -ere i.q. texendo impleo<br />
® intitulo (tarde) = aliquem in tabella proposita notare ad certum munus in officio divino peragendum<br />
Gertz S 305, 22<br />
® intime = ex intimo corde Gertz S 432, 33<br />
intimidus, -a, -um i.q. non timidus, intrepidus (c.gen.obi.)<br />
intimo, -avi i.q. nuntio<br />
intimus, -a, -um 1 proprie i.q. ab exteriore alcuius rei parte remotissimus 2 translate a i.q. subtilis b i.q.<br />
carus<br />
intolerabilis, -e i.quod ferri non potest (cum proprie tum translate)<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (26 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
® intonare = tonitrus (m.) nostris auribus tonat<br />
intorqueo, -si, -tum, -quere 1 sensu torquendi nondum diminuto 2 i.q. infero 3 i.q. confero, mando<br />
intra terminos indicat qui aliquod continent (hic illic i.q `in´ c. abl.) 2 translate a in universum b de<br />
tempore<br />
intractabilis, -e i.qui tractari non potest, difficilis<br />
® intraneus, -a, -um = indigena (apud Saxonem) = domesticus<br />
intrepidus, -a, -umi.q. intimidus, impavidus 1 c.gen. 2 c.ad 3 nude<br />
intrepide i.q. sine metu, intimide<br />
‡intrinsecus, -a, -um i.q. in interiore parte alicuius rei situs<br />
intro, -avi i.q. ingredior (vergit in notionem aggrediendi e, g. 378, 10) 1 trans. 2 abs.<br />
® introductor = qui aliquid introducit Gertz M/RH<br />
introeo, -ii, -itum, -ire i.q. adeo, intro<br />
introgredior, -ssus sum, -di i.q. ineo, ingredior<br />
introitus, -us (de introitu missæ 313, 23 psallendi) i.q. aditus 1 de actione a proprie b translate 2 de loco<br />
intromitto, -si, -ssum, -ttere 1 i.q.immitto 2 i.q. demitto; intromittere se de aliqua re = se interponere<br />
® int(h)ronizare = alicui regnum deferre RH;int(h)ronizatio<br />
introrsum, - de loco i.q. intra 2 de directione<br />
introspicio, -spexi, -spectum, -spicere i.q. inspicio<br />
® intrudere (< in + trudo, -trusi, -trusum, -ere) passive : medial. : ascendere; (munus) capessere RH<br />
® intrusus vide introrsum/introrsus<br />
intueor, -itus sum, - eri 1 proprie i.q. aspicio, contemplor, video a pro obiecto res corporea b abs 2 in<br />
imagine de terra i.q. specto 3 translate pro obiecto res incorporea a i.q. video b i.q. respicio<br />
intuitus, -us 1 proprie i.q. aspectus 2 translate i.q. respectus (c.gen. obi.) a nom. vel acc. b abl. vi<br />
præpositionis i.q. propter, causa : eo intuitu = eo ago, intuitu alicuius = ratione habita rei, intuitu pietatis/<br />
de pietate Gertz M/RH<br />
intumesco, -ui, -escere. i.q. tumeo<br />
intus [opp. foris] 1 in domo, navi 2 in urbe, patria<br />
inultus, -a, -um i. ultionis expers, non ultus<br />
inumbratio, -nis i.q. caligo<br />
inumbro, -avi i.q. obscuro, umbra involvo<br />
inundatio, -nis de aquis superfluentibus<br />
inundo, -avi de aqua i.q. superfluo; Gertz M inundantia = inundatio<br />
® inungere (in regem) oleo sacro Gertz S 219, 17<br />
inuro, -ssi, -stum, -rere translate i.q. i.q. inferveo; 1 inustus (particip. de inuro) 2 inustus = non ustus<br />
inusitatus, -a, -um i.q. non usitatus, modum excedens 1 adi. 2 subst.n; inusitatus = invisitatus Gertz M.<br />
inutilis, -e 1 i.q. cassus, non utilis a c.dat. b nude 2 i.q. perniciosus<br />
invado, -si, -sum, -dere sensu hostili i.q. aggredior<br />
invaletudo, -inis de imbecilitate corporis<br />
invalidus, -a, -um 1 proprie i.q. non validus, debilis a adi. b subst. 2 translate i.q. non firmus<br />
‡invariabilis, -e i.q. constans, de eo qui mutari non potest<br />
invasio, -nis i.q. actio invadendi, aggrediendi<br />
invasor, -is de eo qui aggreditur<br />
invectio, -nis i.q. actio invehendi vel potius conviciandi<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (27 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
invectivæ, -arum i.q. invectio, convicium<br />
inveho, -xi, -ctum, -here I active A c.dat. 1 i.q. vehendo impono 2 translate i.q. infero B nude i.q. efficio<br />
II passive A c.dat. 1 i.q. pervenio ad 2 i.q. aggredior B c. in. C abs.<br />
invenio, -i, -tum, -ire 1 i.q. rem amissam vel diu requisitam rursus video 2 i.q. video (de re vel homine<br />
occurrente) 3 i.q. habeo, experior<br />
inventio, -nis i.q. actio inveniendi<br />
inventus, -us i.q. actio inveniendi, reperiendi<br />
inverecundus, -a, -um i.q. non verecundus<br />
investigabilis, -e i.q. investigatrix<br />
investigo, -avi 1 i.q. indago, scire cupio a c.acc. b c.quæst. ind. 2 i.q. invenire cupio<br />
invicem 1 adverbialiter a i.q. inter se b i.q. ex altera parte, vicissim c fere i.q. rursus 2 subst.<br />
invictus, -a, -um i.qui vinci non potest, insuperabilis 1 de hominibus 2 de rebus<br />
invideo, -di, -sum, -dere i.q. adimo, obtrecto 1 c.acc. et dat. 2 sine acc. 3 sine dat.<br />
invidens, -tis i.q. invidiosus, invidia plenus<br />
invidenter i.q. invidiose<br />
invisus, -a, -um i.q. detestabilis, non dilectus 1 abs. 2 c.dat.<br />
invidia, -æ i.q. actio invidendi, odium 1 c.gen. a obi. b subi. 2 abs.<br />
invidiosus, -a, -um i.q. asper, odiosus, molestus<br />
invidiose i.q. odiose<br />
invidus, -a, -um i.q. invidia motus<br />
invigilo, -avi i.q. incumbo, studeo<br />
® invincibilis = invictus quod vide<br />
inviolabilis, -e i. qui violari non potest<br />
inviolatus, -a, -um i.q. integer, incolumis, non violatus<br />
invisito, -avi i.q. inviso<br />
inviso, -ere i.q. visito<br />
® invisus = non visitatus; = non visus<br />
invitatio, -nis i.q. vocatio<br />
® invitatorius-a-um = qui invitat Gertz S<br />
invito, -avi 1 proprie i.q. hortor, voco a generatim b speciatim i.q. ad convivium voco 2 translate i.q.<br />
illicio a active b passive (c. abl.)<br />
invitus, -a, -um i.q. non voluntarius, nolens<br />
invius, -a, -um 1 adi. a: proprie de locis ubi via non est b: translate 2 subst. n. i.q. locus invius<br />
® invocavit sc. me et ego exaudiam eum = dominica prima Quadragesimae<br />
involo, -avi 1 proprie i.q. adversum volo 2 in imagine a de crinibus agitatis b fere i.q. salio 3 translate a i.<br />
q. aggredior, invado b i.q. rapio, arripio<br />
involucrum, -i fer i.q. simulatio, species<br />
involvo, -vi, -utum, -vere 1 c. acc. a de actione volvendi vel potius volvendo circumdandi b de actione<br />
amplectendi, incurrendi, invadendi 2 c.acc. et abl. a i.q. circumdo b i.q. tego c i.q. connecto, insero<br />
involutus, -a, -um i.q. occultus, lectus<br />
iocabundus, -a, -um i.q. iocans<br />
iocor, -atus sum, -ari i.q. ludo<br />
iocosus, -a, -um i.q. ridiculus, lepidus<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (28 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
iocose i.q. lepide<br />
iocularis, -e i.q. qui ad iocum pertinet<br />
ioculator, -is i.q. scurra<br />
® iocundari = lætari Gertz S 20, v.1<br />
iocur, -inoris n. de corporis parte<br />
iocus, -i 1 i.q. ludificatio 2 i.q. ludus<br />
*ipse, -a, -um 1 sensu proprio circumscribit vel præcipue commorat rem vel personam iam dictam (cum<br />
adiective tum substantive ; hic illic casus obliquus pro nom. ponitur 2 sensu proprio vanescente a i.q. is;<br />
b i.q. ille; c i.q. se; d vergit in notionem articuli (c. subst. genetivum includit) 3 iuncturæ notabiliores a c.<br />
pron. demonstr. b c. pron. refl. c c. pron.pers. d et ipse (cum in enunt. rel. tum in aliis) e ipse quoque;<br />
ipse = prædictus Gertz S passim<br />
ipsemet i.q. ipse<br />
*ira, -æ fere i.q. indignatio 1 c. gen. 2 nude<br />
iracundia, -æ de irascentis habitu<br />
iracundus, -a, -um i.q. infensus<br />
® irrationabilis = rationis expers RH<br />
iratus, -a, -um i.q. irâ accensus, indignatus<br />
® irrecuperabilis = qui restitui non potest Gertz M/RH;Georges: = irreparabilis, immutabilis<br />
‡irrediturus, -a, -um i irremeabilis; quod non redit<br />
® irrefragabilis = nullo repugnante<br />
® irregularitas = quod contra regulam est<br />
® irremuneratus = aliquid remuneratum non est < remunerari = munus referre<br />
® irreparabiliter = quod reparari non potest<br />
irrepo, -si, -tum, -ere c. dat. 1 i.q. rependo, insinuor, intro 2 i.q. clam me trado 3 i.q. paulatim insinuor<br />
‡irrestrictus, -a, -um 1 i.q. non restrictus, solutus, laxus 2 i.q. non impeditus<br />
® irreverenter = inhoneste<br />
irrevocabilis, -e 1 de iis quæ revocari non possunt 2 de iis quæ reposci non possunt, fere i.q. certus 3 i.q.<br />
obstinatus<br />
irrevocabiliter i. ita ut revocari, reposci non possit, irreparabiliter<br />
irrideo, -si, -sum, -dere i.q. ridendo contemno, illudo<br />
irriguus, -a, -um i.qui irrigat<br />
irrisio, -nis i.actio irridendi, cavillatio<br />
irrisor, -is i.q. cavillator<br />
irrisorius, -a, -um i.qui ad irrisionem pertinet<br />
irritamentum, -i i.q. incitamentum, -i 1 c.gen.(cum obi. tum subi.) 2 nude<br />
irrito, -avi 1 i.q. exagito, exaspero 2 i.q. perturbo<br />
irritus, -a, -um 1 i.q. vanus a nude b c.gen. rei non ratæ 2 i.q. deceptus<br />
irrogo, -avi i.q. adicio, impono, infero 1 in universum 2 de actione puniendi<br />
irrumpo, -pi, -ptum, -mpere 1 de actione violenter intrantis, ingredientis a c. acc. b abs. 2 de hostili<br />
impetu a c.acc. b abs. 3 de subito adventu<br />
irruo, -i, -ere 1 de qualibet actione immittendi, impetus faciendi a sequitur in b abs. 2 de inundatione 3<br />
de subito adventu<br />
irruptio, -nis 1 i.q. impetus, incursio a c. gen subi. b c.gen.obi. c c.adi pro subst. d nude 2 i.q. ruptio<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (29 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
irruptor, -is i.qui impetum facit<br />
*is, ea, id I adi. A in universum B c. nom. propr. C sequitur enunt.rel. D i.q.talis, tantus II subst.<br />
(nonnulli casus, e.g. abl.pl. semper substantive ponuntur) A m. vel f. (sequitur enunt.rel.) 1 de tertia<br />
persona, sæpe in initio enuntiati a in universum b pro pron. refl. 2 de rebus B n. 1 c.gen. 2 nude (c. enunt.<br />
rel. 3 id ipsum<br />
® isdem = idem<br />
iste, -a, -ud pron. demonstr. 1 in universum 2 i.q. hic (opp. ille) 3 sensu peiorativo ; iste saepe = hic<br />
Gertz S passim<br />
istic i.q. ibi<br />
istinc i.q. inde, exiis locis<br />
*ita i.q. eo modo, sic I solum ponitur A spectat ad antecedentia B spectat ad sequentia 1 ita....ut 2 ita ut<br />
3 ita ...si 4 ita...cui II respondet aliis adverbiis A ut 1 ut...ita, a: duo membra inter se opponuntur b: duo<br />
membra congruunt (fere i.q. et....et, non modo...sed etiam) 2 ut...ita etiam 3 ut....ita et 4 ut...ita quoque B<br />
sicut :1 sicut...ita 2 sicut....ita quoque C prout 127, 10 III quid ita (in quæstione directa<br />
*itaque 1 primo loco a i.q. (et) ita b i.q. deinde, porro c de transitione 2 secundo loco a i.q. igitur b i.q.<br />
ita c i.q. deinde d transitionem indicat<br />
item 1 i.q. eodem modo 2 in enumeratione i.q. porro 3 in oratione directa inducit personam loquentem i.<br />
q. rursus<br />
iter, -ineris 1 de actione eundi, proficiscendi, propositi spatii conficiendi (difficile est distinguere inter 1<br />
et 2) 2 de ipsa via peragranda (nonnulla ad 1 trahi possunt 3 i.q. facultas, copia a abs. b c.gen.<br />
iteratio, -nis i. actio iterandi, renovandi<br />
iterato i.q. denuo<br />
itero, -avi i.q. renovo<br />
iterum i.q. secundo, rursus 1 solum ponitur 2 apponitur vel semel vel tertio<br />
itidem i.q. etiam, porro<br />
iuba, -æ i.q. capilli equi<br />
iubar, -is n. i.q. splendor<br />
*iubeo, -ssi, -ssum, -bere i.q. impero, præcipio 1 c.obi.et inf. a active b passive 2 c.acc. et inf (passive) 3<br />
c.dat. et inf 4 c.inf.5 sequitur coniunctivus 6 sequitur ut (ne) 7 c. acc. (vel nom.) 8 abs. ;iubere =<br />
permittere Gertz S 10017<br />
® iubilare (melum) = canere Gertz S 158, seq. v. 2<br />
® iubilatio = actio iubilandi<br />
® iubileus =annus iubileus ; iubileum = tempus iubileum<br />
® iubilo, -avi, -atum, -are = laetos clamores tollere<br />
® iubilum = clamor militum;clamor laetus venatoris<br />
iussum, -i n. i.q. imperium 1 c.gen. 2 abs.<br />
iucunditas, -tis 1 i.q. gaudium, delectatio 2 i.q. suavitas<br />
iucundus, -a, -um 1 i.q. lætus 2 i.q. suavis, gratus 3 i.q. pulcher, amønus<br />
iucunde i.q. læte, libenter<br />
iudex, -icis de eo qui iudicat, fere i.q. arbiter<br />
iudicatio, -nis i.q. actio iudicandi, iudicium<br />
iudicialis, -e ad iudicium vel potius ad legem castrensem pertinens (pro gen.)<br />
iudicium, -i I i.q. cognitio, diiudicatio, actio iudicandi (sensu iuridiciali) A generatim 1 c.gen. a obi. b<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (30 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
subi. 2 nude B speciatim 1 de iudicio clericorum 2 de supremo iudicio II i.q. existimatio, sententia;<br />
iunctura iuris:<br />
iudico, -avi 1 sensu iuridiciali de actione damnantis a personæ b notæ 57, 34 nec nos nota iudicet ulla,<br />
`brand´ hodie britannice.(RH) 2 sensu latiore a i.q. æstimo b i.q. puto, existimo<br />
iugalis, -e 1 i.q. iugo coniunctus 2 i.q. coniugalis; iugales, -ium = duo equi ;vinculum iugale = conubium<br />
iugera, -um (pl. RH) 1 de spatio terræ 2 de mensura terræ (subesse videtur vox Danica, fortasse `bol´)<br />
290, 6<br />
iugis, -is i.q. assiduus, continuus, constans<br />
iugiter i.q. semper, sine intermissione<br />
iugo, -avi i.q. coniungo<br />
iugulo, -avi i.q. interficio, occido, trucido<br />
iugulum, -i proprie de collo a c.gen. b nude 2 metonymice a de iugulo = vitæ sede b de cæde = iugulatio<br />
iugum, -i 1 de ligno quod duobus iumentis imponitur 2 de spatio terræ quod iugo boum circumaratur 3<br />
de hastis sub quas victi mittuntur in signum cladis 4 de cacumine montium, de locis editis 5 translate de<br />
quolibet onere a c.gen b abs.<br />
iumentum, -i 1 proprie a de animali quo ad portandum vel trahendum utimur b de equo, in nomine<br />
herbæ 79, 31 2 metonymice de vehiculo 226, 25<br />
iungo, -xi, -ctum, -gere i.q. coniungo 1 c.(acc.et) dat. 2 c. acc. et cum 3 c. acc. etabl. 4 c.acc. 5 abs.<br />
iunctus, -a, -um 1 i.q coniunctus, connexus a c. dat. b sine dat. 1 i.q. finitimus, , vicinus 3 fere i.q. una<br />
cum<br />
iuramentum, -i i.q. iusiurandum<br />
iuratio, -nis i.q. actio iurandi, iusiurandum, iuramentum<br />
iuratorius, -a, -um i.q. iureiurando firmatus<br />
iurgium, - i.q.altercatio, convicium, controversia<br />
iurgo, -avi i.q.altercor, rixo<br />
iurisdictio, -nis de potestate eius qui iura dat. de pontificatu Hamburgensi 382, 7<br />
iuro, -avi i.q. iureiurando affirmo 1 c.acc. c. inf., 2 sine verbo; Gertz S 69, 12 sec.nunt. + ne pro acc.c.<br />
inf.<br />
1 ius, -ris n. 1 nude a de quolibet legis vinculo, de legibus hominum et naturæ b de lege castrensi c de<br />
iure canonico d de iure regio 2 c.gen. (varii sensus) a c.gen. gerund. b c. gen. subst.; Gertz M iura carnis<br />
persolvere = mori<br />
iusiurandum, -i de fide verbis sollemnibus data = iuramentum<br />
2 ius, -ris i. liquor carnis assatæ<br />
® iussio = iussum = quod (militibus) iubetur<br />
® iustitia/iusticia = aequitas (opp. intemperantia) ; obiective: summa legum (Georges) = satisfactio/<br />
redditio;iustitiae complementum = satisfacere ; = iurisdictio<br />
® iustificare = purgare<br />
® iustitiarius/iusticiarius = qui ius aeque dicit<br />
iustus, -a, -um 1 adiective a i.q. æquus, dignus (de iis quæ certis condicionibus respondent) b i.q.<br />
legitimus 2 subst. n. pl. i.q. debitum<br />
iuste 1 i.q. æque, iure 2 i.q. plane<br />
® iuvamen (< iuvo) tarde = auxilium<br />
® iuvencula (tarde) < iuvenca < iuvenis Gertz S 273, 25<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (31 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
iuvenilis, -e i.q. ad iuventutem pertinens 1 adi. 2 subst.<br />
iuveniliter i.q. iuventutis more, temere<br />
*iuvenis, -is m. 1 de singulis hominibus nondum adultis (sg. et pl.) 2 de iuventute, de pube<br />
iunior, -is i.q. minor natu<br />
iuventa, -æ 1 deætate iuvenili 2 de iuvenibus<br />
iuventus, -tis i.q. pubes 1 additur nomen gentis 2 sine gentis nomen<br />
iuvo, -vi, -tum, -vare 1 i.q. auxilium, opem fero (c.acc.) 2 i.q. prosum (impersonaliter) 3 i.q. delecto<br />
iuxta 1 adverbialiter i.q. æque, pariter 2 præponitur a i.q.prope, apud b i.q. secundum 3 postponitur i.q.<br />
apud<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
K<br />
kalendæ, -arum de primo mensis die<br />
® karistia vide caristia<br />
® karitative vide caritative<br />
® knese = dominus vox Sclavica Gertz S 194, 18<br />
® kyrieeleison = letania Gertz S 243, 19<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
L<br />
labefacio, -feci, -factum, -facere i.q. concutio, debilito, labefacto<br />
labefacto, -avi i.q. concutio, efficio ut aliquid vacillet 1 proprie 2 translate<br />
labellum, -i.q. labium<br />
® labens = transitorius Gertz S 64, 12<br />
labeo, -nis m. i.q. ganeo, helluo, tumidis labellis præditus<br />
® laberintus = laburinthus<br />
labes, -is f. 1 de eo qui ruinam efficit, labefactat 280, , 37 religionis (opp. robur ac columen) 2 i.q.<br />
dedecus, flagitium a c.gen. b nude<br />
labilis, -e 1 i.q. lubricus, non stabilis 2 i.q. solutus, laxus 3 i.q. inclinatus<br />
labium, -i i.q. labrum<br />
labo, -avi i.q. instabilis sum, nuto, vacillo 1 proprie 206, 12 ebrietate 2 translate 208, 3<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (32 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
labor, -psus sum, -bi 1 proprie de motu locali a de ferro penetrabili b de aqua i.q. curro, fluo c de actione<br />
cadendi, collabendi vel concidendi, decidendi 2 de tempore 3 vanescente notione propria a i.q. evado b i.<br />
q. deficio c i.q. erro, pecco d i.q. morti appropinquo, decedo<br />
*labor, -is de actione eius qui officio fungitur, de negotio, de opera (hic illic prævalet notio molestiæ e.<br />
g. 22, 19) a: genus laboris indicat adiectivum b: genus laboris indicat genetivus c: genetivus eum indicat<br />
qui laborat d nude 2 de opere, de libro<br />
laboro, -avi 1 i.q. nitor, officio, fungor, operam do a c.inf. b abs. 2 i.q. vexor, periclitor a c.abl.b abs.<br />
labrum, -i de oris parte<br />
lac, -tis i. liquor ex ubere stillans<br />
lacer, -a, -um 1 passive a proprie i.q.dilaceratus, discissus b translate i.q. disiectus 2 active i.q. lacerans<br />
laceratio, -nis i.q. actio lacerandi, laniatus<br />
lacero, -avi 1 sensu strictiore i.q. dilacero, discindo, distraho 2 sensu latiore a i.q. vexo b i.q. aggredior,<br />
opprimo, perdo<br />
lacertus, -i i.q. brachium<br />
lacesso, -ivi, -itum, -ere i.q. excito, provoco, tento 1 c.abl. 2 sine abl. 3 abs.; lacessire pro lacessere<br />
Gertz S App.6, 9<br />
lacrima, -æ i.q. humor ex oculis emanans<br />
lacrimabilis, -e i.q. miserabilis, tristis<br />
lacrimo, -avi i.q. lacrimas fundo, fleo<br />
lacrimosus, -a, -um de eo qui lacrimas commovet<br />
lacteus, -a, -um i.q. lacte plenus<br />
® lacticinium (< lac, -tis + cena + syllabae finales) > lacticinia sc.cibaria (< cibarium = farina hordei)<br />
+ lac, -tis = cibarium lacticinium RH<br />
lacuna, -æ de qualibet cavitate soli, de gurgite, de voragine 2 i.q. palus<br />
lacunar, -is n. i.q. lacuna, palus<br />
lacus, -us i.q. stagnum<br />
lædo, -si, -sum, -dere 1 trans. a i.q. affligo, offendo b i.q vulnero 2 intrans. 88, 25<br />
læsio, -nis 1 proprie a i.q. damnum, detrimentum b i.q. vulneratio 2 translate i.q. violatio, offensio<br />
® lætanter / læte = cum gaudio<br />
lætitia, -æ i.q. gaudium, hilaritas, habitus eius qui læto animo est<br />
lætor, -atus sum, -ari i.q.iucunde afficior, gaudeo 1 c.abl. 2 c.acc. c.inf. 3 sequitur quod<br />
lætus, -a, -um 1 de mente humana i.q. contentus, felix 2 de habitu vultus oculorum vocis i.q. hilaris a<br />
proprie b in imagine i.q. serenus 3 de rebus i.q. alacer, iucundus, lætabilis<br />
lævorsum, - i.q. ad lævum versus<br />
lævus, -a, -um de altera vel corporis vel aciei parte (opp. dexter) 1 adi.2 subst. f. i.q. manus læva (opp<br />
dextra)<br />
® laicus (laycus) opp. clericus RH<br />
lambo, -ere i.q. ligurio<br />
lamentor, -atus sum, -ari i.q. deploro, doleo<br />
lamentum, -i i.q. lamentatio, querela<br />
lamina, -æ de frusto metalli 2 de acumine<br />
lampas, -dis f. i.q. fax<br />
lancea, -æ i.q. hasta, jaculum<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (33 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
® lanceare = lanceâ perforare Gertz S 61, 2; lanceare (Georges) :lanceam attollere<br />
® lance/iola = lancea parva Georges<br />
® lancolum = stragulum laneum Gertz S 330, 3<br />
laneus, -a, -um i e lana factus<br />
langueo, -i, -ere i.q. languidus sum, moror<br />
languesco, -i, -escere i.q. torpesco<br />
languidus, -a, -um 1 i.q. lentus, tardus 2 i.q. iners<br />
languide i.q. lente<br />
languor, -is 1 i.q. defectio virium, infirmitas 2 i.q. morbus<br />
laniatus, -us i.q. actio laniandi, dilaceratio<br />
lanio, -avi i.q. dilacero<br />
lanx, -cis f. 1 i.q. vas cibum continens 2 de duobus (libræ) vasculis 97, 9; Gertz M: aequa lance <<br />
iunctura: aequa lance pendere<br />
lapideus, -a, -um i. adi. pro gen. lapidis<br />
lapillus, -i i.q. parvus lapis<br />
*lapis, -dis de massa dura, fere i.q. saxum<br />
lapsus, -us 1 proprie de cursu rapido a de aqua b i.q. actio cadendi, casus c i.q. ruina 2 vanescente sensu<br />
proprio a i.q. occasus, ruina b i.q. error<br />
laquear, -is n. 1 proprie de trabibus tecti 2 in nomine floris 79, 32 (lingua nostra `tagrør´ ; teutonice<br />
`Schilfrohr´ ; (vide ungula: lusus de cubitu et herba RH)<br />
laqueatus, -a, -um de locis depressis, fere i.q.cælatus<br />
laqueus, -i 1 proprie de fune quo homines strangulantur i.q. tendicula 2 in imagine de insidiis vel fraude<br />
lar, -is 1 de dis qui custodes omnium habitationum putantur 2 metonymice a de foco b de æde<br />
lardum, i n. i. porcina<br />
largior, -tus sum, -ri i.q. (large)dono 1 c.acc. 2 abs.<br />
largitas, -tis i.q. liberalitas<br />
largitio, -nis i.q. liberalitas 2 i.q. donum corrumpendi causa datum vel actio eius qui donis corrumpit<br />
largus, -a, -um i.q. abundans, multus<br />
larva, -æ 1 i.q. spiritus maleficus, monstrum 2 i.q. exuviæ, tegumentum nativi decoris<br />
® larvatus = monstruosus<br />
lascivia, -æ 1 i.q. petulentia a c.gen b abs. 2 i.q. pavor<br />
lascivio, -vi, -tum, -re 1 i.q. exsulto 2 i.q. luxurio<br />
lascivus, -a, -um 1 i.q. voluptuosus, petulans a adiective b substantive 2 de equis i.q. pavidus<br />
lascive i.q. licenter<br />
lassitudo, -inis i.q. fatigatio 1 c.gen. 2 abs.<br />
lasso, -avi i.q.fatigo<br />
lassus, -a, -um i.q. fatigatus<br />
*latebra, -æ 1 de loco ubi aliquis latet, de perfugio, de receptaculo a c.gen. 2 vergit in notionem fraudis,<br />
mendacii<br />
lateo, -ui, -ere 1 proprie i.q. me occulto 2 i.q. obscurus sum<br />
latens, -tis i.q. absconditus, occultus 1 adi. 2 subst.<br />
latenter i.q. occulte, secreto<br />
later, -is i.q. tegula [murum cocti lateris 272, 10 non tectum, recte tegula tecti RH]<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (34 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
laterculus, -i i.q. parvus later<br />
latericius, -a, -um i. e latere factus<br />
latex, -icis i.q. fons<br />
latibulum, -i i.q. perfugium, receptaculum<br />
laticlavius, -a, -um i. lato clavo præditus (in ornamentis sacerdotalibus)<br />
latifundium, -i i.q. bonum, prædium 1 c.gen. 2 abs.<br />
latio, -nis i. actio (per)ferendi<br />
latitudo, -inis i.q. spatiositas, extensio<br />
lator, -is 1 de eo qui aliquid fert 2 de eo qui aliquid exhibet<br />
® latrabilis = latrans vide latro<br />
latratus, -us i.actio latrandi<br />
latro, -avi i.q. canis vocem edo<br />
latrantes, -um i.q. canes<br />
latro, -nis i.q. insidiator, prædo, sicarius<br />
latrocinium, -i 1 proprie i.q. rapina 2 translate i.q. insidiæ, fraus 3 metonymice de latronibus<br />
latus, -a, -um 1 i.q. in latitudinem ductus a de rebus b de statura hominum 2 i.q. amplus, extensus<br />
late i.q. magna extensione, vaste, ample<br />
latus, -eris n. 1 de dextra et sinistra parte corporis humani vel animalis a sensu strictiore b sensu proprio<br />
evanescente, fere periphrastice 2 de dextra vel sinistra rei parte a generatim b speciatim de altera aciei<br />
parte<br />
laudabilis, -e i.q. laudatione dignus<br />
laudabiliter i.q. egregie<br />
laudatio, -nis i. actio laudandi, commendandi<br />
laudo, -avi 1 i.q. laudibus extollo, orno, probo 2 vergit in notionem afferendi, citandi, commemorandi<br />
laudator, -is de eo qui laudat<br />
laus, -dis 1 i.q. approbatio a nude b c.gen.obi. c c.gen. subi. 2 i.q. honor, gloria, fama a c.gen. b nude 3 i.<br />
q. res egregie gestæ; laudes : pars ultima officii nocturni (sub tempus matutinum) in qua laudes domini<br />
decantabantur Gertz S 326, 30<br />
lautitia, -æ i.q. luxuria<br />
lautus, -a, -um i.q. luxuriosus<br />
laute i.q. luxuriose<br />
lavacrum, -i 1 de actione lavandi, fere i.q. balneum 2 de baptismate: lavac(h)rum salutare Gertz S 87, 2<br />
lavo, -lavi, - lotum, -lavare 1 i.q. me aqua purgo 2 i.q. madefacio 57, 17<br />
laxamentum, -i 1 i.q. lenimentum, levamentum 2 i.q. remissio<br />
laxatio, -nis i.q. remissio<br />
laxo, -avi 1 i.q. remitto aproprie b translate 2 i.q. evello 3 i.q. dimitto 4 i.q. violo 5 i.q. indulgeo<br />
laxus, -a, -um 1 i.q. amplus, extensus, latus 2 i.q. solutus a proprie b translate c in imagine 3 i.q.<br />
flexibilis<br />
laxe i.q. late<br />
® lazaricus = leprosus Gertz S 81, 12<br />
® leccator = scurra vanam loquelam proferens Gertz S 318, 5, 10<br />
® lechitus = lechytus Gertz S 350, 22<br />
lectica, -æ i.q. ferculum<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (35 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
lectio i.q.actio legendi; lectiones divinæ = scripta sacra> pericopæ seu partes ex sacra scriptura vel ex<br />
vitis sanctorum desumptæ; septima lectio = prima lectio in tertio nocturno; tertia lectio ultima in primo<br />
nocturno circa mediam noctem Gertz S 339, 26; Gertz M : lectio = verba scriptoris<br />
® lectisternium =stragula vestis Gertz S 108, 9<br />
lectito, -avi i.q. studiose colligo<br />
lector, -is de eo qui legit<br />
lectulus, -i i.q. lectus<br />
lectus, -i 1 de cubili, de loco ubi dormitur 2 i.q. feretrum<br />
® legalis = ad legem (i.e. vetus testamentum) pertinens Gertz S 87, 8; legaliter = ut leges poscunt RH<br />
® legatarius = 1 legatus 2 qui testamentum possidet ; subst: legatarium = testamentum/ legatum<br />
Georges<br />
® legatia = officium legati Gertz M<br />
legatio, -nis de mandato, munere nuntio legatorum vel de ipsis legatis I in universum A abs. B c.gen. 1<br />
obi. 2 subi II de Romanæ ecclesiæ legatis; Gertz M I, 263, 18 in legatione vadere = ut legati vadunt<br />
*legatus, -i de eo qui legatione fungitur, ab aliquo missus est 1 generatim 2 speciatim de apostolicæ<br />
sedis legatis<br />
® legendarium = liber legendarum<br />
® legislator qui legem fert sive imponit populo Gertz MRH<br />
legitimus, -a, -um 1 de iis qui(quæ) secundum leges sunt a generatim b speciatim ad legem castrensem<br />
spectat 2 de iis quæ lege vel potius consuetudine fiunt, fere i.q. constans<br />
lego, -avi 1 i.q. assigno 2 i.q. testamento relinquo<br />
legatum, -i n. i.q. testamentum<br />
lego, -legi, -lectum, -legere 1 de qualibet actione colligendi 2 de actione convocandi 3 de actione (intel)<br />
legendi litteras sive figuras 4 de actione eligendi<br />
lectus, -a, -um i.q. egregius, optimus 1 pos. 2 superl.<br />
® lembus (< graece) = navicula<br />
lemures, -um m. i. nomen monstrorum<br />
lenimentum, -i 1 i.q. levamen 2 i.q. illecebra<br />
lenio, -vi, -tum, -re i.q. levo, minuo, mitigo<br />
lenis, -e i.q. clemens, mitis<br />
leniter 1 i.q. clementer 2 i.q. caute<br />
lenitas, -tis 1 i.q. tranquillitas 2 i.q. cautio, prudentia<br />
lenocinium, -i i.q. illecebra<br />
lentesco, -ere i.q. callosus fio, duresco<br />
lentigo, -inis i. maculum cutis<br />
lentus, -a, -um i.q. diuturnus, iners, tardus<br />
lente i.q. tarde, tranquille<br />
leo, -nis g.c. pro fera ponitur: 24, 6(cf.502, 26 tigres)<br />
lepidus, -a, -um i.q. urbanus<br />
lepos, -ris m. i.q. urbanitas<br />
® lepra elephantina = elefantiasis<br />
lepus, -oris g.c. i. nomen animalis<br />
® lesio = cædes vide laesio<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (36 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
® letabundus = lætitia plenus Gertz S 132, 10, 17<br />
letalis, -e i.q. mortalis, mortem efficiens<br />
letaliter i.q. mortifere<br />
® letania = preces ecclesiasticæ a kyrieeleison incipientes trinitatemque et omnes sanctos invocantes<br />
Gertz S 325, 22<br />
® letanter vide laetanter<br />
letifer, -a, -um i.q. mortifer<br />
letum, -i i.q. exitium, mors; etiam : lethum Gertz S 426, 14<br />
® leuga > gallice : lieue (4 miliaria)<br />
® leve = leviter Gertz S 316, 22<br />
levis, -e 1 sensu strictiore de parvo pondere 2 sensu latiore a i.q. debilis, non firmus b i.q. agitabilis,<br />
mutabilis c i.q. parvus, exiguus d i.q. non gravis 321, 19<br />
lèviter i.q. parum Gertz M = facile; leviuscule = facilime Gertz M /RH<br />
lêvis, -e 1 de membris glabris, mollibus (opp. hispidis) 2 i.q. politus<br />
levitas, -tis i.q. inconstantia, incontinentia, instabilitas 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
lêvitas, -tis i.q. mollities, teneritas<br />
® leviter Gertz S<br />
® leviticum officium = diaconi (levitæ) officium (evangelii prælegendi) Gertz S 305, 24<br />
levo, -avi 1 proprie i.q. tollo, attollo 2 translate a i.q. deminuo, mitigo b i.q. demo c i.q. tollo(de voce); =<br />
ædificare Gertz S 148, 6 ; levare = elevare (ossa sancti) 15, 19, Gertz S 109, 17 (hominem) qui peccavit<br />
deiciendo levare.<br />
lex, -gis I i.q. decretum, statutum A in universum 1 c.gen. 2 abs. B speciatim 1 de lege quæ danice<br />
`witherlogh´vocatur; [nunc danice `vederloven´ RH] 294, 10 297, 9 297, 11 298, 2 2 de iure canonico II<br />
i.q. condicio, necessitas, status A c.gen. B abs. III i.q. ordo IV i.q. modus<br />
libamen, -inis n. i.q. libatio<br />
libamentum, -i de sacrificio 1 apud paganos 2 apud christianos de corpore et sanguine Christi<br />
libellus, -i de missali, de libro missæ<br />
liber, -ri m. de missali, de codice qui sacrum textum continet<br />
liber, -a, -um I adi. A i. qui sui iuris est, ingenuus B i.q. liberatus, privatus, solutus (c. abl.) C i.q. non<br />
impeditus, licitus, solutus 1 additur subst. 2 sine subst. D i.q. impavidus, audax II subst. A sg. 1 m. 2 f. B<br />
plur. de progenie, de filiis 1 c.gen. 2 abs.<br />
libere 1 i.q. facile, expedite, solute 2 i.q. audacter<br />
liberalis, -e 1 de iis quæ in viri ingenui naturam cadunt 311, 3 artium 2 fere i.q. benignus, largus 3 fere i.<br />
q. nobilis, pulcher<br />
liberaliter i.q. benigne, large<br />
liberalitas, -tis i.q. largitas, munificentia 1 c.gen. 2 nude<br />
liberatio, -nis i. actio liberandi<br />
liberator, -is de eo qui liberat<br />
libero, -avi i.q. eripio, exuo 1 c.abl. 2 sine abl.<br />
libertas, -tis I proprie de condicione eius qui liber est (cum sensu strictiore opp. servituti, captivitati tum<br />
sensu latiore A c.gen B abs. 1 generatim 2 speciatim de iure eligendi, subrogandi episcopi II translate A<br />
de libero arbitrio i.q. copia, facultas, licentia 1 nude 2 c.gen. a obi. b subi. B i.q. audacia, impudentia<br />
libertus, -a, -um i.q. servus cui libertas data est<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (37 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
libet, -uit vel itum est, -ere i.q. iuvat, placet 1 c.inf. 2 sine inf.; c. acc.c. inf. Gertz S 320, 15<br />
libitum, -i n. 1 i.q. beneplacitum, voluntas 2 i.q. libido 3 i.q. appetitus; Gertz M libitus, -us m. :id<br />
quod libet<br />
libens, -tis i.q. lætus, promptus, voluntarius<br />
libenter i.q. gratulanter, cum gaudio<br />
libidinosus, -a, -um i.q. cupidus, lascivus, voluptate plenus<br />
libido, -nis I i.q. appetitus, desiderium, studium A c.gen. 1 obi. 2 subi. B nude II i.q. amor, cupido,<br />
voluptas A c.gen. B nude<br />
libo, -avi i.q. bibo, degusto, haurio; Gertz M I, 122, 5 : translate leges...quas ...libavi i.e. libare =<br />
delibare = degustare<br />
*libra, -æ de mensura monetæ; = marca (denariorum) Gertz S 323, 1 = 240 denarii (danice pendinge)<br />
® libralis = qui unam libram pendet<br />
® librarius = qui ad libros pertinet; libraria sc.taberna = ubi libri ementur > libraria monasterii =<br />
bibliotheca, etiam = armarium librorum RH<br />
‡libratus, -us i.q. actio librandi, ictus gravis<br />
libro, -avi 1 i.q. metior, penso 2 i.q. adapto tempero 3 i.q. vi emitto, iacto, iaculor 4 i.q. moveo<br />
liburna, -æ i.q. navis;Georges: liburna sc.navis (< terra Liburnia nunc Kroatia)<br />
liburnica, -æ i.q. liburna<br />
licentia, -æ 1 i.q. copia, facultas, permissio a c.gen.rei b abs. 2 i.q. libertas, intemperantia; GertzM<br />
iunctura : ut licentia detur = ut aperte loquendum ; licenciatus = cui licentia permissa est<br />
*licet, -uit vel -itum est, -ere i.q. possibile est, conceditur, potestas datur 1 impersonaliter a c.inf. b c.acc.<br />
c.inf. c sine inf. 2 personaliter 101, 29<br />
licens, -tis 1 i.q concessus, permissus 2 i.q. laxus, solutus<br />
licenter i.q. immoderate, libere<br />
licitus, -a, -um i.q. concessus, permissus<br />
licite i.q. libere, licenter<br />
licet i.q. etsi, quamvis 1 c.coni (præs.impf., perf., plusqupf. a sequitur tamen b sine tamen 2 sine verbo<br />
lictor, -is de carnifice, de cruento ministro<br />
® ligamen = nodus<br />
ligamentum, -i i.q. corrigiæ<br />
® ligatura Gertz M : ligaturas laxare = tegumenta laxantur II, 484, 3RH<br />
ligneus, -a, -um i.q. e ligno factus<br />
‡lignifer, -a, -um i. ligno præditus<br />
lignum, -i 1 de materia arborum (cum collective tum de singulis truncis, trabibus, palis) a generatim b<br />
speciatim de ligno compactili quo alius alium agnoscit 2 de ipsis arboribus<br />
ligo, -avi i.q. iungo<br />
ligo, -nis m. de instrumento rustico, fere i.q. rastrum<br />
ligurio, -re i.q. lambo 1 c.acc. 2 abs.<br />
limbus, -i de patagio sive ora vestis<br />
limen, -inis 1 de ligno quod transversum in inferiore ianuæ aut portæ parte ponitur 2 i.q. aditus a c.gen.<br />
b nude 3 i.q. principium 4 fere i.q. limes; limina = ianuæ Gertz S 128, 7; limina (sacraria sepulchralia)<br />
sanctorum (visitare) Gertz S 268, 17<br />
limes, -itis m. i.q. finis, terminus<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (38 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
limito, -avi i.q. termino<br />
limo, -avi i.q. acuo<br />
limosus, -um i.q. luto vel limo plenus, cænosus<br />
limus, -i de cæno, luto, terra palustri<br />
linea, -æ 1 de serie 2 de figuris in cinere descriptis. 3 de viæ limite<br />
lineamentum, -i i.q. adumbratio, forma, linea<br />
lingua, -æ 1 de corporis parte 2 de facultate dicendi (`parole´) 3 i.q. sermo (`langue´) a c.gen. b sine gen.<br />
® linire = linere < linea > linealis vide linea<br />
linquo, -qui, -nquere 1 i.q. desero, destituo, relinquo 2 i.q. sino<br />
® lint(h)eamen < linteus < linum = linteum Gertz S 379, 18<br />
linter, -ris i.q. cymba, navicula<br />
linteum, -i n. 1 i.q. pannus 2 i.q.velum<br />
liquet, -re i.q. constat, manifestum est<br />
liquidus, -a, -um 1 i.q. fluidus 2 i.q. serenus, limpidus 3 i.q. manifestus a c.subst. b impersonaliter<br />
liquido i.q. aperte, clare, manifeste 1 generatim 2 speciatim de sono<br />
liquo, -avi i.q. liquefacio, liquidum reddo; RH : liquorem cribrare<br />
liquor, -is i.q. humor 1 c.gen. 2 sine gen.; = potio Gertz S 95, 22<br />
lis, -tis de controversia, rixa 1 generatim 2 speciatim sensu iuridiciali<br />
litatio, -nis i.q. piaculum, propitiatio<br />
litigiosus, -a, -um i.q. lite plenus<br />
litigium, -i n. i.q. contentio, controversia<br />
lito, -avi i.q. sacrifico<br />
litoralis, -e de iis qui(quæ) prope litus sunt, fere i.q. maritimus<br />
littera, -æ 1 sg. de singulis scripturæ signis (cum de aliis tum de iis quæ lingua nostra `runer´vocantur 4,<br />
26 7, 4 7, 10 81, 24 143, 16 147, 37 155, 25 289, 22 464, 3) II pl. A de scripto quo res gestæ memoriæ<br />
traduntur B de epistola 1 generatim 2 speciatim de papæ litteris C de doctrina<br />
® litteralia (liberalia, litterarum) studia, litterales artes Gertz S 300, 4, 13<br />
® litteraliter = verba ac litteras sequens Gertz S 124, 9<br />
litteratus, -i m. i.q. clericus (de personis ecclesiasticis; apud alios medii ævi scriptores clericus pro<br />
homine litteris imbuto ponitur<br />
litura, -æ de actione cancellandi, demendi, tollendi 2 de cicatrice<br />
*litus, -oris de terra mari adiacenti 1 c.gen. 2 sine gen<br />
lituus, -i m. 1 i.q. tuba 2 metonymice i.q. signum lituo datum;Georges : I lituus (sc.augurum) II lituus<br />
corneus quo cornicen utitur ad pedestres inflammandas (opp. tuba equitum)<br />
liveo, -re de pallido (inferni) colore [nonnisi præs.partcip. gen. sg.] : liventis 1 de mortuo 2 de aqua<br />
fluvii RH (qui (quod)pallido colore est)<br />
lividus, -a, -um i.q. pallidus (de larvis)<br />
livor, -is m- 1 proprie de pallido vel insano corporis colore a propter frigus b propter vulnus 2 translate<br />
de invidia a c.gen. b abs. 3 de tenebris<br />
lixa, -æ m. i.q. calo (de iis qui gulæ officiis operam dant<br />
localis, -e i. ad locum pertinens<br />
locellus, -i m. i.q. arca<br />
loco, -avi 1 proprie i.q. pono 2 translate a i.q. habeo b i.q.dissipo, distribuo;Georges : loco opp conduco :<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (39 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
portorium/fundum/vectigalia locare pecuniâ/frumentô; iunctura locare sedi i.e. in sede locare<br />
loculus, -i i.q. arca, claustrum ;® = sacculus, marsupium Gertz M I, 250, 19RH<br />
locuples, -tis i.q. dives 1 c.abl. 2 sine abl.<br />
locupleto, -avi i.q. augeo 1 c.abl. 2 sine abl.<br />
® loculus= arca ; etiam =theca nummaria<br />
*locus, -i I sensu strictiore A de situ vel positione 1 generatim a c.gen. b nude2 speciatim a de locis<br />
religiosis b in re militari de statione B de spatio II sensu latiore A spectat ad narrationis ordinem B<br />
spectat ad honores 1 c.gen 2 nude C spectat ad originem 1 c.gen. 2 sine gen. D periphrastice fere i.q.<br />
vice pro c. gen. 1 in locum 2 loco E spectat ad copiam, facultatem, potestatem 1 c.gen.2 abs.<br />
® locutio usualis = loquendi consvetudo Gertz S 194, 17<br />
® longanimis = patiens, tolerans, placidus, aequo animo<br />
longævus, -a, -um i.q. grandævus, vetus<br />
® longenus = longus, diuturnus<br />
longinquitas, -tis de grandi spatio, longitudine, distantia 1 c.gen. 2 abs.<br />
longinquus, -a, -um 1 i.q. amplus, longus, extensus 2 i.q remotus a adi. b subst.<br />
longitudo, -inis 1 de rebus 2 de hominibus i.q. proceritas<br />
longus, -a, -um 1 de spatio locali a adi. b subst. n. 2 de tempore i.q diuturnus a adi. b subst.<br />
longum i.q. diu<br />
longe 1 sensu locali (de distantia, extensione etc.) a nude b additur unde 2 i.q. multo (c.compar.);<br />
Gertz M temporale = diu;poet. longo = longo temporeGeorges ex Cic.<br />
loquacitas, -tis i.q. eloquium, garrulitas, facultas dicendi<br />
loquax, -cis i.q. disertus, facundus, garrulus<br />
loquaciter i.q facunde (in malam partem)<br />
loquor, -cutus sum, -qui i.q. dico, verba profero 1 intr.a nude b c.dat. 2 trans.<br />
loramentum, -i de armis equestribus<br />
*lorica, -æ 1 i.q. thorax 2 i.q. galea<br />
loricatus, -a, -um i.q. lorica indutus, armatus<br />
lorum, -i n. 1 de corrigiis 2 de freno<br />
lubricitas, -tis 1proprie i.q. levitas 2 translate i.q. perfidia<br />
lubricus, -a, -um 1 i.q. levis a adi. b subst. 2 i.q. labilis 3 i.q. incertus, falsus a adi. b subst.; Gertz S ad<br />
luxuriam inclinans;etiam = lascivus, obscenus; saxa lubrica vestigium fallunt Curt. (Georges)<br />
® lucanus, -a, -um (< lux) subst.:ante lucanum / ante lucanam<br />
lucellum, -i n. i.q. lucrum<br />
luceo, -xi, -cere i.q. fulgeo (translate)<br />
lucens, -tis excellens, illustris<br />
lucerna, -æ i.q. cereus, lychnus<br />
lucesco, -xi, -cescere i.q. lucem emitto<br />
® lucicluis fulgens luce clara Gertz S 155, Add.II, 4<br />
lucidus, -a, -um i.q. clarus, perspicuus<br />
lucide i.q. perspicue<br />
® lucifluus = lucidus Gertz S 155, Add.II, 2<br />
® lucrativus (< lucrari) :possessio lucrativa<br />
® lucrifacere = lucrosum reddere Gertz S 328, 23<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (40 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
lucror, -atus sum, -ari i.q. comparo, acquiro 2 i.q.concilio<br />
lucrosus, -a, -um i.q. utilis<br />
lucrum, -i 1 i.q. quæstus 2 i.q. reditus<br />
lucta, -æ i.q. actio dimicandi, luctatio, pugna<br />
luctor, -atus sum, -ari i.q. dimico<br />
luctuosus, -a, -um i.q. miserabilis, tristis<br />
luctus, -us i.q. dolor, mæror 1 c.gen. 2 abs.<br />
luculentia, -æi.q. decus, pulchritudo<br />
*ludibrium, -i 1 de ioco, cavillatione a c.gen. b nude 2 de dedecore vel infamia a c.gen. b nude 3 de<br />
specie risum præbente;ludibriosus = deridens/irridens<br />
ludicrus, -a, -um i.q. hilaris, iocosus<br />
ludificatio, -nis i.q. fraudatio, præstigiæ<br />
ludifico, -avi i.q. decipio, fallo<br />
ludo, -si, -sum, -dere 1 trans. i.q. decipio 2 intrans. i.q. me delecto<br />
ludus, -i 1 de ioco, lusu a c.gen. b nude 2 de spectaculo 3 de pugna<br />
lues, -is f. i.q. pestis 1 c.gen. 2 abs.<br />
lugeo, -xi, -ctum, -gere i.q. doleo 1 trans. 2 intr.<br />
lugubris, -e i.q. mæstus, tristis 1 adi. 2 subst.<br />
lugubriter i. cum mærore<br />
lumbare, -is n. i. pannus qui lumbum tegit<br />
® lumbricus = vermis ventri > Gertz S 242, 11 lumbri (pl.) vide etiam tænia et fetor<br />
lumen, -inis n. 1 proprie a de luce diurna b i.q. lucerna 2 metonymice a i.q. oculus b de mente 3<br />
translationes a i.q. splendor, gloria b de hominibus claris<br />
luna, -æ de corpore cælesti<br />
luo, -i, -ere i.q. pænas do, solvo 1 c.abl. 2 sine abl.<br />
lupinus, -a, -um ad lupum pertinens<br />
lupus, -i 1 m. 2 f...[lupa, -æ f. de muliere positum Saxo 179, 13.Plautus: Epid. 403 de meretriceRH]<br />
luscus, -a, -um i.q. strabo, limis oculis<br />
lusito, -avi i.q. iocor<br />
lustratio, -nis i.q. indagatio, investigatio<br />
lustrator, -is i.q. investigator<br />
lustro, -avi 1 strictius i.q. inspicio, scrutor a trans. b intr. 2 latius a i.q. delibero b i.q. peragro;rel.<br />
agrum / urbem / populum lustrare, aliquem flammis lustrareRH<br />
lustrum, -i 1 i.q. quinquennium 2 pl. i.q. anni;RH lustrum :vota in proximum lustrum (quinque annorum)<br />
suscipere<br />
lusus, -us 1 de lusu aleæ et calculorum 2 de ioco, oblectatione a generatim b speciatim de amore 3 de<br />
spectaculo<br />
luteus, -a, -um 1 de qualibet re limosa, sordida 2 de terra argillosa<br />
lutum, -i 1 de sordibus 2 de terra humida vel palustri<br />
lux, -cis 1 de luce solis radiis acta a generatim b speciatim de die 2 de vitæ luce 3 de facultate videndi 4<br />
de claritate, perspicuitate a c.gen. b abs. de religione christiana 5 de laude, fama, gloria ;nota de ipso<br />
homine illustri 5, 15 patriæ<br />
luxuria, -æ i.q. intemperantia, libido, voluptas<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (41 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
luxurio, -avi 1 i.q. abundo 2 i.q. lascivio<br />
luxuriosus, -a, -um 1 i.q. abundans 2 i.q. voluptuosus<br />
luxus, -us 1 i.q. apparatus magnificus, abundantia 2 i.q. intemperantia, lascivia, voluptas a c.gen. b sine<br />
gen.<br />
lychnus, -i m. i.q. cereus, lanterna, lucerna<br />
lympha, -æ f. i.q. aqua<br />
lymphans, -tis i.q. mente captus, demens<br />
lymphatus, -a, -um i.q. lymphans<br />
lyra, -æ f. de instrumento musico<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
M<br />
macer, -cra, -crum i.q tenuis, non pinguis de hominibus 2 de pane<br />
[maceria, -æ i.q. mænia, sæpes]<br />
machina, -æ de instrumentis bellicis<br />
machinamentum, -i 1 de instrumentis bellicis a generatim b speciatim de tormentis 2 de instrumento<br />
mortifero in excelsa domus parte suspenso<br />
machinatio, -nis de arte, artificio, insidiis<br />
machinor, -atus sum, -ari i.q. paro (in malam partem)<br />
macies, -i f. i.q. tenuitas<br />
macto, -avi i.q. cædo<br />
macula, -æ 1 i.q. labes, nota, punctum 2 translate i.q.vitium<br />
maculo, -avi 1 proprie i.q. aspergo 2 translate i.q. violo, polluo, contamino a pro obiecto homines b pro<br />
obiecto res<br />
maculosus, -a, -um i.q. sanguine respersus<br />
madefacio, -feci, -factum, -facere i.q. humecto<br />
madeo, -ui, -ere i.q. humidus sum a c.abl. b sine abl. 2 i.q. ebrius sum<br />
madido, -avi i.q. madefacio<br />
madidus, -a, -um i.q. humidus<br />
mador, -is m. i.q. humor<br />
mæreo, -ui, -ere i.q. doleo<br />
*mæror, -is i.q. dolor 1 abs. 2 c.gen.<br />
mæstitia, -æ i.q. tristitia 1 abs. 2 c.gen.<br />
mæstus, -a, -um i.q. lugubris, mærens, tristis 1 de hominibus a c.abl. rei moventis b c. de c. nude 2 de<br />
rebus<br />
® maga, -ae = venifica, saga<br />
magica, -æ i.q. magica ars<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (42 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
magicus, -a, -um i.q. ad magicam pertinens<br />
*magis 1 de comparatione a sequitur quam (comparantur sententiæ vel partes sententiarum, substantiva,<br />
adiectiva, verba, adverbia) b c.abl.c altera<br />
comparationis pars deest d altera comparationis pars in sententia condicionali ponitur 2 c.adi. pro<br />
comparativo ponitur 3 i.q. potius 4 pleonastice (c comparativo)5 variæ iuncturæ<br />
a hoc .s...quo b hoc -s ...quod c quo magis d nihilo magis e sed magis ; Gertz S magis = plus 282, 64, qui<br />
te magis oppugnabant = magnopere ibidem 194, 21 RH, nescio magis = nescio utrum magis verum sit<br />
ibidem 317, 22<br />
maxime 1 ad adi. non trahitur a i.q. summopere, valde b i.q. præcipue, ante omnia 2 c.adi. pro<br />
superlativo ponitur 3 variæ iuncturæ a quam -e b<br />
perquam -e c -e cum<br />
magister, -ri 1 m., de eo qui alicui præest a c.gen. b abs. 2 f., fere i.q. domina a c.gen. b abs.; magister<br />
templi;conversorum;hospitum;conventualium (apud fratres minores);magister grangiae<br />
magisterium, -i 1 de dignitate, gradu, honore eius qui docet (t.t. esse non videtur) 2 de actione eius qui<br />
docet i.q. documentum 3 de actione eius qui præest<br />
magistratus, -us i.q. honor, primatus, princeps locus<br />
magnalia, -um n. i.q. res egregie gestæ<br />
magnanimitas, -tis i.q. magnitudo animi<br />
magnates, - um m. de certo hominum ordine i.q.maiores, nobiles.optimates, primores, principes,<br />
proceres 1 abs. 2 c.gen<br />
® magnificare (ex)ornare, laudibus efferre Gertz S passim, magnificatus = magnificus; magnifacere =<br />
magnificare<br />
magnificentia, -æ i.q. magnificus apparatus, lautitia, splendor 1 sine gen. 2 c.gen.<br />
magnificus, -a, -um i.q. splendidus<br />
magnifice i.q. splendide<br />
® magnipendere = magnum iudicare Gertz S 82, 22<br />
magnitudo, -inis I proprie i.q. amplitudo, granditas A corporea 1 in universum a c.gen. b abs. 2 de<br />
corpore a c.gen. b abs.B incorporea 1 in universum 2 de magna vi, multitudine a c.gen. b abs. II translate<br />
i.q. dignitas, auctoritas<br />
magnopere i.q. valde<br />
*magnus, -a, -um I adi.A proprie 1 de amplitudine, extensione, granditate a corporea b incorporea 2 de<br />
gravitate3 de sono 4 de ætate a additur natu b nude B translate 1 m. a abl. i.q. superior, potens b sine abl.<br />
i.q. superior generatim, speciatim de archiepiscopo antiquam formulam æmulans<br />
430, 21 i.q. nobilis (epitheton ornans) 2 n.228, 14 II subst. A m. 1 pos. 2 comp. a de iis qui antea<br />
vixerunt, de antecessoribus b de magnatibus, nobilibus, proceribus 3 superl. B n. 1 c.abl. comparationis<br />
2 nude a i.q. tumidus b i.q. grandis (de rebus gestis)<br />
magus, -i m. i.q. divinandi peritus<br />
maiestas, -tis I de dignitate, auctoritate A proprie 1 de dis a c.gen. b nude 2 de hominibus a c.gen. b abs.<br />
3 de terra a c.gen. b c.adi. 4 de ecclesia B de ipsa regia dignitate vel potius de eo qui hac dignitate<br />
ornatus est ;nota de læsa dignitate 392, 28 II de specie i.q. gravitas<br />
® maior = maximus Gertz S 424, II, 8; maiores =magnates ibidem 66, 4 ; maiores natu vide prudentes<br />
ibidem 102, 6<br />
mala, -æ de ea oris parte qua manditur<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (43 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
maledictum, -i n. i.q. convicium<br />
maledicus, -a, -um i.q. malignus<br />
® malefactor = homo scelestus<br />
maleficium, -i 1 i.q. scelus 2 i.q. damnum, incommodum 3 de arte magica<br />
maleficus, -a, -um de eo qui scelus committit; = piratus; = magus; artes maleficae = artes magicae<br />
malevolentia, -æ i.q. improbitas<br />
® malignare =maligne agere Gertz S 305, 26<br />
malignitas, -tis i.q. malitia 1 c.gen. 2 abs.<br />
malignus, -a, -um i.q. malus, malitiosus, nequam<br />
maligne i.q. malo animo<br />
malitia, -æ i.q. nequitia<br />
malleolus, -i i.q. malleus<br />
malleus, -i i.q. instrumentum fabrile<br />
*malo, -lui, -lle, particip. praesens :mallens i.q. magis volo, præfero 1 c.(acc. c. inf.) a additur quam<br />
(comparantur sententiæ, substantiva, adiectiva, verba, adverbia) b additur an c altera comparationis pars<br />
deest 2 c.acc.<br />
*malus, -a, -um 1 adi. i.q. pravus a pos. b superl. 2 subst. n. i.q. calamitas, incommodum a sine gen. b c.<br />
gen.<br />
male opp.bene<br />
malus, -i m. de antenna in media navi erecta cui velum affigitur 1 abs. 2 c.gen.<br />
mamma, -æ de pectore femineo<br />
® mam(m)ona/mammonas -ae m. = divitiae Gertz S 86, 5 vide iniquus<br />
mancipium, -i n. i.q. servus 1 proprie 2 translate<br />
mancipo, -avi 1 proprie i.q. trado; mancipare aliquem custodiae/carceri/servituti 2 translate i.q. dedo;<br />
Cic.: qui in compedibus corporis semper fuerunt<br />
mancus, -a, -um i.q. mutilus<br />
mando, -avi I i.q. trado, do A pro obiecto corporea 1 c.acc.et dat. 2 c.ger. B pro obiecto incorporea 1 c.<br />
acc.et dat. 2 c.ger. 3 c.acc. II i.q. nuntio, impero A c.coni. B sequitur ne C c.acc.c.inf. D c.inf. 348, 33<br />
utrique Sleswicum venire districtius mandat (subesse videtur formula diplomatis)E nude; mandare =<br />
promulgare Gertz M I, 112, 1; = iubere<br />
*mandatum, -i n. i.q. imperium, legatio, nuntius 1 generatim a c.gen. b nude 2 speciatim de bulla<br />
papali; mandatum pauperum = ablutio pedum in cena domini Gertz S 508 sub "mandare"<br />
® mando, -mansi, -mânsum, -ere = vescor Gertz M/RH<br />
® manducare =cenare Gertz S 263, 8<br />
*mane i.q. diluculo<br />
*maneo, -si, -sum, -ere i.q. duro, exsisto, sum (intr.) 2 i.q. exspecto a c.acc. b solum ponitur 3 i.q.<br />
consto; = habito ;iunctura : in manendo = domi<br />
manes, -ium m. de mortuorum animis 1 c.gen. 2 abs.<br />
manifestus, -a, -um 1 i.q. evidens, perspicuus, planus 2 i.q. apertus, non occultus, non clandestinus<br />
manifeste i.q. aperte, efficaciter, palam<br />
manipulus, -i 1de parte exercitus 1 c.gen. 2 abs.2 manipulus: Gertz S 232, 13 = merges-itis f. knippe/<br />
neg;teutonice GarbeRH<br />
mannus, -i m. i.q. equus<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (44 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
mano, -avi 1 proprie i.q. effluo, me effundo a de liquore b de odore 2 translate a i.q. orior, originem<br />
traho b i.q. divulgor, extendor, propagor<br />
mansio, -nis [nusquam de curia vel domo] i.q. habitatio<br />
®mansionarius i.q. aedituus ac custos conservatorque ecclesiae (qui luminaribus, reliquiis ceterisque<br />
rebus curabat Du Cange < Gregorii Dialogorum Libri IV (I, 5 et III 24, 25) MGH Epistolarum tomus I<br />
264. Gertz S 346, 16 boelsmand = der Häusler RH<br />
® mansitare = requiescere<br />
mansuefacio, -feci, -factum, -facere i.q. mitigo, mollio<br />
mansuetudo, -inis i.q. mollitia, clementia 1 c.gen. 2 abs.<br />
mansuetus, -a, -um i.q. clemens, mitis<br />
® mansus (teutonice die Hufe;danice Bol) agrestis mensura<br />
® mantîle = mantêle >< mappa (gallice serviette) RH<br />
® mantule = mantellum gallice manteau RH<br />
manubiæ, -arum f. de præda 1 c.gen. 2 c.adi.<br />
manubrium, -i de loco qui manu capitur i.q. capulus<br />
manumissio, -nis de libertatis donatione, de actione manumittendi<br />
*manus, -us f. 1 de corporis parte (cum sensu proprio tum in imagine) 2 de manu armata 3 de copia<br />
militum a c.gen. b abs.; Gertz M: manus = iuratum testimonium<br />
® manutenentia = sustentatio<br />
® manutenere = tueri Gertz M/RH<br />
® mappa = gallice serviette<br />
® mappula = parva mappa<br />
marcidus, -a, -um 1 i.q. debilis 2 i.q. inops<br />
marcor, -is m. 1 i.q. pallor 2 i.q. debilitas, fatigatio, imbecillitas<br />
*mare, -is n. 1 de aperto pelago (syn. fretum) 2 speciatim a de freto, sinu b de mare [Varro abl. c. e RH]<br />
Baltico c de mari Scanico<br />
® marc(h)a = certum pondus, marcha argenti = 240 denarii Gertz S 401, 6<br />
® marchio-nis:mlat: teutonice: Markgraf<br />
® marck = terminus<br />
marinus, -a, -um i.q. ad mare pertinens<br />
maritalis, -e 1 i.q. matrimonialis 2 i.q. ad maritum pertinens (adi. pro gen. 90, 20)<br />
maritimus, -a, -um i.q. ad mare pertinens<br />
maritima, -orum n. i.q. ora (cum de terra tum de mari prope litus iacenti)<br />
marito, -avi i.q. in matrimonium do, copulo 1 de hominibus 2 de animalibus 80, 37<br />
*maritus, -i m. i.q. coniunx (semper de viro)<br />
mas, -ris 1 de viro, de homine sexus masculini 2 de puero, filio, progenie sexus masculini<br />
masculus, -a, -um i.q. virilis<br />
massa, -æ i.q. copia<br />
*mater, -ris f. i.q. genetrix, parens (de femina) 1 nude 2 c.gen.<br />
materia, -æ 1 de ea re qua aliquid compositum est, fere i.q. elementum, principium a c.gen. b nude 2 i.q.<br />
potestas, facultas 3 i.q. liber, opus 3, 21 [illic fere i.q. argumentum RH]<br />
® materialis (spät) omnia infra solem, materiale granum (tria grana: primum: materiale, secundum:<br />
misteriale, tertium: ex merito procedit AM) Gertz S 230, 2, materiale lumen 268, b, 14<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (45 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
maternus, -a, -um i.qui ad matrem pertinet 1 adi. 2 subst. n. pl. de hereditate materna<br />
mathematicus, -i i.q. magus, artis magicæ peritus 20, 9<br />
*matrimonium, -i i.q. coniugium a c.gen. b abs. 2 abstr. pro concr. i.q. coniunx<br />
matrona, -æ de femina nupta<br />
matronalis, -e i. ad coniugem, feminam nuptam, matronam pertinens<br />
maturesco, -ui, -escere i.q. maturus fio<br />
maturitas, -tis i.q. gravitas, vigor 2 i.q. opportunitas<br />
maturo, -avi 1 c.acc. i.q. accelero 2 c. inf. i.q. propero<br />
maturus, -a, -um 1 i.q. adultus a c.dat. b c.abl. c abs. 2 i.q. meritus, tempestivus<br />
mature 1 i.q. mane 2 i.q. cito<br />
matutinus, -a, -um i.q. ad mane pertinens 1 generatim 2 speciatim de officio matutino vel horis<br />
matutinis 373, 26; Gertz M matutinae =matutinales horae = res divinae ante solis ortum<br />
matutine i.q. mane<br />
mausoleum, -i n. de magnifico sepulchro, monumento<br />
® maxilla = Kinnbacken Georges; vide mola/molaris<br />
maxime v. magis<br />
meabilis, -e i.q. accessibilis, pervius<br />
meatus, -us i.q. actio meandi 2 i.q. via, iter; Gertz M II, 197, 23 :canalis [in lacum nomine Mos in cuius<br />
ripa civitas Skanderborg est RH] : meatum obstruere sudibus et stipitibus quod vide<br />
medela, -æ i.q. sanatio, vis medendi; Gertz S = sanitas 24, h, 5<br />
medeor, -ri i.q. sano, curo 1 c.dat. 2 abs.<br />
® mediamna = insula in medio amne sita Gertz M<br />
mediator, -is i.q. internuntius<br />
medicamen, -inis n. i.q. remedium<br />
medicamentum, -i n. i.q. remedium morbi<br />
medicatus, -a, -um i. qui mederi potest<br />
medicina, -æ de arte medendi<br />
medicinalis, -e i. ad medicinam pertinens<br />
medicus, -i m. [medica f. RH] i.q. medendi peritus 1 m. 2 f. (71, 22)<br />
medietas, - tis i.q. dimidium, dimidia pars<br />
medio, -are i.q. intervenio, iuvo (nonnisi part.præs.); Gertz S = intercedere, opitulari 263, 2<br />
mediocris, -e i.q. humilis, parvus, tenuis<br />
mediocriter i.q. parum<br />
mediocritas, -tis i.q. humilitas, simplicitas<br />
mediotenus i.q. medio tenus, usque ad medium<br />
medioximus, -a, -um i.q. medius<br />
meditatio, -nis i.q. cogitatio, studium 1 c.gen. 2 abs.<br />
mediterraneus, -a, -um 261, 16 Mediterraneum fretum [=. mare nostrum RH]<br />
meditabundus, -a, -um i.q. meditans<br />
® mediterraneum mare = mare nostrum Gertz M/RH<br />
meditor, -atus sum, -ari i.q. cogito, in animo habeo 1 c.acc. 2 c.inf.<br />
*medius, -a, -um i.q. interiacens, interpositus, medianus 1 de loco a: sensu strictiore de iis quæ a locis<br />
extremis æque distant b sensu latiore 2 de tempore<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (46 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
medium, -i n. 1 i.q. media pars, medius locus a c.gen. b abs. 2 i.q. dimidium 3 variæ iuncturæ a in<br />
medio positus 44, 39 b in medium accerso 52, 10; Gertz M : nullis mediis = nulla ratione<br />
® medo = medus(< mel + vinum) ;(teutonice : Met, danice: mjød Append.2, 5 Gertz S et M II 272, 17<br />
mehercule i.q. profecto (particula affirmativa)<br />
® melior = optimus Gertz S 324, 13<br />
® meliorari = convalescere Gertz S 363, 4; Gertz M : meliorare = meliorem facere;emendare<br />
melleus, -a, -um de eo qui mel sapit<br />
® mellifluus = suavis; = mellitus<br />
® mellitus = dulcis factus : placenta mellita<br />
melodia, -æ i.q. musica<br />
melos n.(nom.melus, Gertz S 158, seq. 2, acc. melum, gen.pl. melorum283, 96) 1 i.q. melodia 2 de<br />
antiphona vigiliæ nativitatis Domini<br />
membratim i.q. per membra, Gertz M = singuli<br />
*membrum, -i n. 1 proprie de corporis partibus i.q. artus 2 in imagine; Gertz M : membra (diaboli) =<br />
satellites<br />
*memini, -isse 1 i.q. recordor, in memoria teneo a c.gen. b c.acc. c c.inf. d c.acc.(c.inf) e c. quæstione<br />
indirecta 2 i.q. commemoro a c.gen. b c.acc.<br />
memor, -is i.q. recordans 1 c.gen. 2 c.acc.c.inf. 3 c. quæstione indirecta 4 abs.<br />
memoriter i.q. e memoria<br />
memorabilis, -e i.q. commemoratione dignus, famosus, illustris<br />
® memorandus = memoriâ dignus Gertz M<br />
memoria, -æ 1 proprie i.q. facultas recordandi, recordatio a c.gen.obi. b c.gen.subi. c abs. 2 translate a i.<br />
q. bona memoria, fama b i.q. mentio; Gertz S memoria = antquitus tradita persvasio < formulæ memoriæ<br />
(felix, pia, venerabilis etc.): 63, 9, 83, 6, 20, 246, 8, 275, ep.6, 407, 7, 408, 2, 6<br />
memoro, -avi i.q. moneo, in memoriam revoco 2 i.q. commemoro, mentionem facio a c.acc. b c.acc. c.<br />
inf. (passive nom. c.inf.); Gertz S memorare = reminisci 324, 1, = repræsentare 342, 3<br />
memoratus, -a, -um i.q. iam dictus<br />
*menda, -æ i.q. vitium<br />
*mendacium, -i de re non vera, efficta<br />
mendax, -cisi.q. falsus, mendacio nisus<br />
mendaciter i.q. falso<br />
® mendicatus (< mendico = ostiatim cibum mendico) Gertz M I, 140, 5 = in meas partes trahere<br />
conatus RH<br />
[mendum, -i n. i.q. vitium 288, 36]<br />
*mens, -tis de animo et ingenio humano 1 in universum a nude b c.gen. de mente voluntatis sede a i.q.<br />
propositum, voluntas (cum nude..tum addito gen.) b i.q. attentio 3 de mente intellectus sede (sæpe opp.<br />
amentiæ) 4 periphrastice pro personis<br />
*mensa, -æ 1 proprie de supellectili 2 metonymice a i.q. convivium nota de dapifero (danice`drost´) b i.<br />
q. cibus, esca; mensa vitalis convivii = altare (=eucharistiæ) Gertz S 134, 19; Gertz M : mensa (episcopi)<br />
= praedia, patrimonium II, 150, 26<br />
® mensale sc.stragulum Gertz S 316, 15<br />
mensis, -is de duodecima anni parte<br />
mensura, -æ 1 i.q. capacitas, magnitudo, multitudo a c.gen. b abs. 2 i.q. modus 285, 22<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (47 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
mensuro, -avi i.q. metior<br />
mentio, -nis i.q. commemoratio 1 c.gen. 2 c. de<br />
mentior, -tus sum, -rib 1 i.q. fingo a c.acc. b abs. 2 fere i.q. imitor<br />
mentula, -æ i.q. membrum virile<br />
mentum, -i i.q. inferior oris pars<br />
meo, -avi i.q. eo, iter facio<br />
mercatio, -nis i.q. actio mercandi<br />
mercator, -is de eo qui mercatur<br />
mercatorius, -a, -um i qui ad mercatorem pertinet<br />
mercennarius, -a, -um i. qui mercede pro aliis militat<br />
merces, -dis f. i.q. pretium, præmium, remuneratio laboris<br />
mercimonium, -i i.q. actio mercandi, mercatio; Gertz M = merx, -cis<br />
mercor, -atus sum, -ari i.q. emo<br />
® merens iuncturae :bene/ male merens > (tarde) bene merentissimus Georges<br />
mereo, -ui, -itum, -ere vel mereor, -itus sum, -eri i.q. acquiro, comparo iure, dignus sum 1 c.acc. 2 c.inf.<br />
3 c.acc.c.inf. 4 c. de 5 abs. 6 sequitur ut<br />
® meritorius (tarde) Gertz S: meritum parans 350, 9 : (fides) meritoria.; antea `meritorius´significabat<br />
meritricem etc.<br />
meritus, -a, -um 1 passive i.q. debitus 2 active de eo qui meruit<br />
meritum, -i n. 1 i.q. factum laude dignum a c.gen. (cum rei tum personæ) b abs. 2 fere i.q. merces 3 i.<br />
q. facinus<br />
merito i.q. iure<br />
mergo, -si, -sum, -gere 1 i.q. submergo, in aqua condo (hic illic vergit in notionem necandi) 2 i.q. condo,<br />
immitto<br />
mersi, -orum m. i.aquâ necati<br />
mergus, -i m. i. nomen avis<br />
meridianus, -a, -um i.q. australis<br />
meridies, -i m. i.q. regio australis<br />
meritorius, -a, -um i.q. mercede conductus<br />
merso, -avi i.q. mergo<br />
*merum, -i n. i.q. vinum<br />
merx, -cis f. 1 i.q. mercimonium, res venalis 2 i.q. pretium<br />
messis, -is f. i.q. actio metendi<br />
messor, -is de eo qui metit<br />
*-met particula demonstrativa variis pronominibus affigenda<br />
meta, -æ 1 i.q. terminus a proprie in certamine equestri b translate 2 fere i.q. curriculum 3 i.q. finis,<br />
limes<br />
® metallinus = metallicus<br />
metallum, -i 1 de materia solida 2 de armis<br />
meticulositas, -tis i.q. timor<br />
meticulosus, -a, -um i.q. timidus [< metu RH]<br />
metior, -nsus sum, -tiri 1 i.q. æstimo, iudico, penso a c.acc.; vergit in notionem respiciendi :160, 25<br />
proavos tuos b c.acc. et abl. c c.acc. et ex 2 i.q.emetior, permetior<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (48 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
meto, -ssui, -ssum, -tere de actione fructus percipiendi<br />
metricus, -a, -um i. metro compositus, numerosus<br />
® metropolis = civitas præcipie archiepiscopalis; metropolitanus m. :archiepiscopus<br />
metrum, -i n. i. oratio numerosa<br />
metuo, -i, -ere i.q. timorem habeo, vereor, timeo 1 c.acc. 2 c.inf. 3 c.acc.(c.inf.) 4 sequitur ne<br />
*metus, -us m. i.q. formido, pavor, timor 1 c.gen. a obi. b subi. 2 abs.<br />
*meus, -a, -um pron.poss.primæ personæ 1 adi. 2 subst. n.<br />
micatus, -us i.q. ardor, fulgor, splendor 2 i.q. actio micandi, celeriter et trepide movendi 37, 3<br />
mico, -ui, -are 1 de splendore, fulgore i.q. corusco a proprie b translate 2 de trepido et celeri motu<br />
migro, -avi de actione eundi, iter faciendi 1 proprie ; migrare (ad dominum) = mori 2 translate<br />
miles, -itis I sensu strictiore de iis qui in clientela alicuius sunt A de iis qui solemni fide data regem,<br />
præfectum, ducem, episcopum in bello sequuntur(nostra lingua`hirdmænd;syn.comites, familares,<br />
proceres; apud alios curiales vocantur ;Waldemari temporibus ordo militari censebatur nomine, lingua<br />
nostra `ridder´, Saxo autem vocabulum nusquam usurpare videtur nisi ubi de bello agitur1 c.gen. a eius<br />
cuius obsequio aliquis astringitur b terræ 2 c.adi. 3 abs.(sg. sæpissime collective) B de iis qui terram a<br />
principe beneficii nomine accipiunt i.q. vasallus II sensu latiore et in imagine 328, 35 de dei milite;<br />
Gertz M militem aliquem facere i.e. comitem facere<br />
militaris, -e 1 generatim quod ad militem, pugnam, bellum pertinet (cum de aliis rebus tum de iis quæ<br />
ad equitem, nobilem sim. pertinent 287, 22 alacritas (i. alacres milites) 2 speciatim de curia, clientela,<br />
militia (temporibus Waldemari de ordine equitum, `ridder¦) a regis b aliorum 3 de spreta lege castrensi<br />
militia, -æ I de actione bellandi, militandi, expeditionem faciendi II de ipsis militibus A sine gen. B c.<br />
gen.C abstr.pro concr. i.q. miles III de obsequio eius qui regi se homagio addixit IVde ipsa curia,<br />
clientela, familia (lingua nostra `hird, syn. comitatus) A additur eius in cuius clientela aliquis est 1 per<br />
gen. 2 per adi.B abs. V de clientela imperatoris Græci VI de lege castrensi; Gertz S milicia matyrum =<br />
exercitus martyrum 157,<br />
® milities = manus militum Gertz M/RH<br />
milito, -avi I abs. i.q. miles sum, bellum gero (cum de aliis tum de equite, e.g. 382, 38 466, 16) II c.dat i.<br />
q. servio A proprie 1 generatim 2 speciatimc.dat. personæ in cuius clientela aliquis est a strictius b in<br />
imagine B translate; Gertz M deo militare = particeps cruciatae esse<br />
mille, -ia 1 sing. a solum ponitur b mille et centum 2 plur. a c.gen. b additur id quod numeratur per<br />
appositionem c nude<br />
millenarius, -i m. i. numerus mille ac ducentorum capax<br />
® milliare = mille passus; = milliarium (lapis milliarius); = (viâ) fere milliaris (gen.)<br />
mimus, -i m. i.q. comædus, scænicus homo<br />
® mina sive mna gr.nummusRH<br />
*minæ, -arum f.plur. de verbis vel signis malum intendentibus 1 nude 2 c.gen. Gertz M : minas facere =<br />
minari / minitari quod vide<br />
® minatorius, -a, -um Gertz M : verba minatoria<br />
minax, -cis i.q. hostilis, minas intendens<br />
minaciter i. per minas<br />
minime vide parvus<br />
minister, -ri de eo qui aliis servit, aliquid præbet 1 generatim a nude 2 c.gen. b speciatim de capitulo<br />
322, 19; Gertz M : ministri Sathanæ ; Gertz M: minister generalis (apud fratres minores) ; minister<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (49 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
provincialis<br />
® ministeriatus = officium ministri Gertz M<br />
ministerium, -i i.q. auxilium, officium, subsidium eius qui alicui servit I generatim A abs. B c.gen. 1 rei<br />
per alium effectæ 2 personæ vel rei adiuvantis II speciatim A de provinciæ gubernatione B de<br />
pontificatu C de sacerdotio D de magisterio E de debitis, tributis sim.; Gertz S 358, 22 = sacramentum<br />
ministra, -æ f. de ea quæ aliquid efficit, alicuius rei instrumentum est<br />
ministro, -avi 1 proprie i.q. famulor, servio, ministerii officio fungor 2 i.q. porrigo, ingero, do3 i.q.<br />
efficio; Gertz M : = missarum solemnâ auxilium ferre<br />
minitor, -atus sum, -ari i.q. minor, minas profero 1 c.acc. rei 2 c. abl. instr. 3 c.acc.c inf.<br />
® mino, -avi, -atum, -are (gallice : mener) Gertz M = ducere, Georges praeterea: = equum impellere,<br />
plaustrum appellere (maledicendo pulsandoque) vide et minæ<br />
minor, -atus sum, -ari de actione aliquid hostiliter intendendi 1 abs. 2 c.acc. 3 c.acc (et.inf.) 4 c. dat.<br />
solo; minitari > mlat etiam minitare<br />
minoro, -avi i.q. minorem facio<br />
minuo, -i, -tum, -ere i.q. minorem facio<br />
® minutatim= frustatim, carptim, minutim Gertz S 125, 5<br />
® minuto = deminuo Gertz M passive = reflexive : minutari<br />
minutus, -a, -um i.q. parvus, tenuis<br />
*minus vide parvus<br />
minutim 1 i.q. frustatim, in parvas partes divisus 2 i.q. paulatim 236, 24<br />
mirabilis, -e 1 adi. i.q. mirus, admirationem vel stuporem efficiens 2 subst. n.pl. i.q. res miræ<br />
mirabundus, -a, -um i.q. admiratione vel stupore plenus<br />
miraculosus, -a, -um i.q. miraculis plenus<br />
® miraculose = miranter (< mirans) = mirifice<br />
miraculum, -ii.q. prodigium, res mira, res veri fidem excedens 1 generatim a c.gen. b abs. 2 spectat ad<br />
religionem Christianam, de virtutibus divinis a c.gen. b abs.<br />
mirator, -is de eo qui admiratur<br />
® mirifice Gertz S 241 fragm.<br />
® mirifico= extollo, laudo, praedico; Gertz M :mirificentior : comparative solo :satis mirificens<br />
mirificus, -a, -um de rebus ingentibus, magnificis, admirationem facientibus<br />
miror, -atus sum, -ari de actione eius qui aliquid admiratione vel stupore complectitur 1 c.acc. 2 c.acc.c.<br />
inf. 3 c. quæstione indirecta 4 sequitur quod 5 sequitur si<br />
mirandus, -a, -um i.q. admirationem efficiens<br />
mirus, -a, -um 1 adi. de iis quæ admirationem efficiunt 2 subst. n. sing.<br />
mire i. mirum in modum<br />
misceo, -scui, -xtum, -scere i.q. tempero, cum aliis rebus iungo 1 c.acc. 2 c.acc. et dat.<br />
*miser, -a, -um i.q. infelix, lugubris, miseratione dignus 1 adi. a nude b c.abl. 2 subst.<br />
miserabilis, -e i.q. miser, miseratione dignus<br />
miserabiliter i. miseris modis<br />
miseratio, -nis i.q. actio miserandi, compassio 1 abs. 2 c.gen.obi.<br />
‡miseratorius, -a, -um i.q. miseratione plenus<br />
misereor, -tus sum, -eri i.q. compassionem vel misericordiam habeo 1 abs. 2 c.gen.obi. 3 c.dat<br />
miseria, -æ de condicione lugubri, miserabili, tristi fere i.q.calamitas 1 abs. 2 c.gen.<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (50 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
® misericordia= humanitate compassioRH<br />
® misericors = compassibilis<br />
® misericorditer (tarde) Gertz S 261, 5<br />
miseror, -atus sum, -ari i.q. misereor, compatior (nonnisi c.acc.)<br />
missa, -æ i.divinum officium; missalis Gertz M : sacrificium missale<br />
missile, -is n. i.q. hasta vel iaculum<br />
missio, -nis i. actio dimittendi, libertatem dandi<br />
® misterium vide mysterium<br />
mitesco, -ere i. mitis fio<br />
mitigo, -avi i.q. mitem facio, lenio<br />
mitis, -ei.q. blandus, mansuetus, lenis<br />
mitra, -æ i.q. infulæ, capitis tegumentum; Gertz S 344, 25 mitra (pellicea) = almuc(t)ia<br />
*mitto, -si, -sum, -ttere 1 i.q. dirigo a abs. b c.acc. c pro obiecto enunt.sec rel. 2 i.q. omitto 3 i.q. emitto<br />
4 i.q. pono; Gertz M mitto + inf. finali : mittebatur aliquid facere<br />
mixtim i. ita ut misceatur<br />
® mna vide mina<br />
mobilis, -e 1 proprie de rebus quæ moveri possunt 2 translate i.q. non constans, non fidus<br />
mobilitas, -tis i.q. facultas se movendi, volubilitas<br />
moderamen, -inis n. i.actio moderandi, pensandi<br />
moderatio, -nis 1 generatim actio moderandi, temperandi 2 speciatim i.q. animi moderatio, verecundia,<br />
constantia a nude b c.gen.<br />
moderator, -is i.qui moderatur<br />
moderor, -atus sum, -ari i.q. curo, guberno, tempero<br />
moderatus, -a, -um i.q. modestus, temperatus<br />
moderate i. cum moderatione<br />
® modernus (tarde) = hodiernus, novus, hodie vivens Gertz S 224, 39<br />
modestia, -æ i.q. verecundia<br />
modestus, -a, -um i.q. parvus, temperatus, verecundus<br />
modeste i.q. continenter, moderate, verecunde<br />
modicus, -a, -um i.q. parvus, tenuis 1 adi. 2 subst.n. sg.; modicus fidei = parvum fidelis Gertz S 333, 22,<br />
ad modicum = (ad) breve tempus 118, 3, 23; adv : modice (modice ridere = leviter ridere) Gertz M: adv.<br />
modicum = paulum; brevi, post modicum = brevi tempore post<br />
modius, -i i. mensura annonæ<br />
modo 1 non ...-o i.non solum 2 si - i. dummodo 3 -o ...-o i. nunc...nunc 4 nunc...-o 22, 10: vide haud et<br />
tam<br />
modulatio, -nis i.q. actio modulandi 1 c.gen. 2 abs.<br />
modulor, -atus sum, -ari i.q. cano, ludo<br />
modulus, -i (deminutive< modus)1 de soni modulatione 2 de capacitate, de spatio; Gertz S 281, 42 =<br />
teutonice Melodien; Gertz M modulus = parvae capaxitatis<br />
*modus, -i [cf. amodo, eiusmodi, huiusmodi, modo, propemodum] 1 i.q. mensura, spatium, gradus a<br />
abs. b c.gen. 2 i.q. mos, ratio a nude(cum sing.tum plur.) b c.gen. (sæpe periphrastice) 3 i.q. numeri (de<br />
carminibus) :31, 28 63, 14; Gertz M = carmen Hislandense I, 96, 11<br />
mæchor, -atus sum, -ari i.q. adulterium committo<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (51 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
mænia, -um n.pl. i.q. murus 1 generatim a c.gen. b abs. 2 speciatim de muro urbis vel oppidi a c.gen. b<br />
abs.<br />
mola, -æ 1 i.q. lapis molaris 2 i.q. molendinum; Gertz S 381, 19 = dens molaris<br />
molaris, -is m. 1 de lapide 2 de dentibus; dentes molares = Backzähne Georges<br />
® molendinum = molinae; pistrinum Georges (< pinso = contundo)<br />
moles, -is f. 1 generatim de re magni ponderis (cum proprie tum translate) a c.gen. b abs. 2 speciatim a<br />
de saxo, lapide b de gigante c de labore, munere<br />
® molestator = vexator<br />
molestia, -æ 1 i.q. incommodum, malum a c.gen.b abs. 2 i.q. contumelia, iniuria 3 i.q. ira<br />
molesto, -avi i.q. vexo, gravo<br />
molestus, -a, -um i.q. gravis difficilis<br />
® molimen n. = vexatio Gertz M/RH<br />
molior, -tus sum, -ri i.q. conficio, struo 1 corporea 2 incorporea a c.acc. b c.inf. i.q.cupio, studeo<br />
molitio, -nis 1 i.q conatio, cæptum 2 i.q. factum<br />
molitor, -is i.q. exsecutor<br />
mollesco, -ere i.q. mollis fio<br />
mollio, -vi, -tum, -re 1 i.q.flecto, lenio 2 i.q. debilem reddo<br />
mollis, -e i.q. non durus, non asper 2 i.q. ignavus, effeminatus 3 i.q. mitis, placidus<br />
f1 i.q. placide 2 i.q. ignave<br />
mollities, -i f. 1 de materia molli et flexibili 2 i.q. ignavia, effeminatio<br />
mollitudo, -inis. 1 i.q. teneritudo 2 i.q. ignavia<br />
molo, -ui, -itum, -ere i.q. molis tero, comminuo<br />
molossus, -i m. i.q. canis venaticus<br />
momentaneus, -a, -um fere i.q. præsens; Gertz M : ad praesentia (>< eternus) = caducus<br />
momentum, -i 1 i.q. punctum temporis 2 i.q. res magni ponderis ;nota: in momento pono i.q. æstimo,<br />
fere i.q. elementum<br />
® monacha = nonna RH; Gertz M: monacha nigra (ordinis Benedictini vel Cluniacensis)<br />
monachalis, -e i.q. ad monachos pertinens, religiosus<br />
® monachari = monachus fieri Gertz S 303, 14<br />
monachicus, -a, -um i.q. ad monachos pertinens, religiosus<br />
monachus, -i i.q. homo qui vitam deo sacrificat, religiosus (Canutinus ordinis sancti Benedicti Gertz S<br />
164, IV, 2 et sancti Germani eiusdem ordinis 301, 10; monachi nigri = Cluniacenses 300, 28)<br />
® monarchia = tyrannis, -idis f.~ dominatus, -us m.~ principatus, -us m.~ imperium<br />
® monasterium = coenobium Gertz S passim<br />
monasticus, -a, -um i.q. monachalis<br />
moneo, -ui, -itum, -ere 1 i.q. admoneo, iubeo a c.inf. b c.obi.et inf. c c.acc. c.inf. (gerund.) d sequitur ut/<br />
ne e c. coni. f c.acc. g abs. 2 i.q. in memoriam alicuius rei revoco a c.gen. b c acc. c. inf..<br />
® moneta = 1 locus monetaria 2 > aequator monetae = qui in moneta omnes nummos iudicat/aestimat/<br />
pendit/metitur (teutonice Münzwardein); officinator monetae = dux et princeps monetariorum 3 =<br />
signum / imago monetae RH < Gertz M<br />
® monetarius = operarius ; familia monetaria = omnes operarii monetae RH<br />
® monialis = sanctimonialis (virgo) = monacha Gertz M<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (52 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
® monimentum<br />
monitio, -nis i.q. admonitio<br />
monitor, -is de eo qui admonet, de hortatore;monitorius, -a, -um = (ad)hortans<br />
*monitum, -i i.q. actio monendi 1 c.gen. 2 abs.<br />
*monitus, -us i.q. monitum 1 c.gen. 2 abs.<br />
® monoculus, -i m qui oculum singulum habet Gertz M /RH<br />
® monomachia = certamen singulare mlat. etiam duellum Gertz M/RH<br />
mons, -tis m. i.q. collis, editus locus; Gertz M etiam = clivus; mons crucis ; demin. monticellus/<br />
monticellulus/monticulus RH/ Gertz M<br />
monstrifer, -a, -um i.q. monstruosus 1 adi. 2 subst.<br />
monstrigenus, -a, -um i.q. monstro procreatus<br />
monstro, -avi 1 i.q. præ me fero 2 i.q. viam monstro, duco 3 i.q. ostendo, significo 4 i.q.testifico<br />
monstrum, -i n. 1 i.q. augurium 2 de creaturis monstruosis a generatim b speciatim de gigantibus 3 i.q.<br />
terricula 4 i.q. miraculum 5 fere i.q. nefas<br />
monstruosus, -a, -um 1 i.q. non humanus 2 i.q. horrendus<br />
montanus, -a, -um de eo qui ad montem pertinet<br />
monumentum, -i 1 fere i.q. testimonium a c.gen. b abs. 2 i.q. sepulcrum, mausoleum a c.gen. b abs.<br />
mora, -æ 1 i.q. cunctatio a c.gen. b abs. 2 i.q. dilatio 3 i.q. impedimentum 4 i.q. spatium temporis 5 i.q<br />
intermissio, pausa 6 i.q. commoratio; Gertz M moram facere/trahere/contrahere = cunctari Gertz M<br />
‡morabundus, -a, -um i.q. exspectans, morans<br />
morbus, -i i.q. ægritudo, debilis corporis status<br />
mordacitas, -tis i.q. malignitas<br />
mordax, -cis 1 proprie i.q. mordens 2 translate a i.q. dicax b i.q. qui animum angit<br />
mordeo, -momordi, -sum, -dere 1 proprie i.q. dentibus frango 2 translate i.q. irrideo<br />
mordicus, -a, -um 1 proprie i.q. morsu 2 translate i.q. contumeliose<br />
moribundus, -a, -um i.q. moriens<br />
morior, -tuus sum, -i i.q. decedo, vitam linquo<br />
mortuus, -a, -um i.q.exanimis, demortuus<br />
moror, -atus sum, -ari 1 intr. i.q. cunctor, dubito a c.inf. b sine inf. 2 trans.i.q. retineo, impedio 3 abs. i.<br />
q. impedio<br />
morosus, -a, -um i.q. tardus, laboriosus, molestus; Gertz M = valde exactus et diligens<br />
® morula = mora parva Gertz M /RH<br />
*mors, -tis f. 1 sing. i.q. obitus a nude b c.gen. c c.adi. 2 plur. i.q. genus moriendi<br />
morsus, -us 1 proprie a i.q. actio mordendi b i.q. ictus 2 translate i.q. obtrectatio<br />
mortalis, -e 1 adi. i.q. qui ad homines pertinet, humanus 2 subst. de hominibus<br />
mortalitas, -tis de hominum condicione; Gertz S 245, 13, 6 = pestilentia<br />
® morticina = cadavera Gertz M<br />
® mortificare = interficere Gertz M ; carnem mortificare = cupiditates exstinguere Gertz M/RH<br />
mortificus, -a, -um i.q. qui mortem affert<br />
mos, -ris I spectat ad ingenium et animum hominum A fere i.q. indoles 1 abs. 2 c.gen. 3 c.adi. B i.q. boni<br />
mores II spectat ad vitam et instituta cum hominum tum bestiarum A in universum i.q. consuetudo, usus<br />
1 abs. 2 c.gen. a hominum b rerum c temporis 3 c.adi. B periphrastice (abl..) c. gen, nota mos est 150, 25<br />
moris est 36, 31<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (53 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
motio, -nis i.q. actio movendi, agitatio<br />
® motivum = causa, RH :ratio ;Georges (< motivus, -a, -um = mobilis)<br />
® motive = ad movendos animos apte Gertz M; Georges etiam mollis<br />
motus, -us I proprie i.q. agitatio A c.gen.B abs. II in imagine 280, 28 fortunæ III translate A i.q. affectus<br />
1 abs. 2 c.gen. B i.q. impulsus 1 abs. 2 c gen.C i.q. impetus, tumultus, seditio 1 abs. 2 c.gen.; Gertz M :<br />
motus animi = intentio cogitationis ;Georges : motus animorum duplices sunt, alteri cogitationis alteri<br />
appetitus (Cic.)<br />
moveo, -vi, -tum, -vere 1 proprie i.q. agito, verto a corporea b incorporea 2 translate i.q. impello,<br />
commoveo ac.abl. b sine abl.<br />
*mox de actione quæ aliam subsequitur, fere i.q. deinde, postea 1 solum ponitur 2 in enumeratione a<br />
primus, primum, primo, imprimis......mox b prius....mox c paulo ante...moxd hinc...mox....post hæc e in<br />
longa enumeratione 205, 21 3 apponitur ut i.q. cum primum 8, 17<br />
mucro, -nis m. cum proprie de acie gladii; tum metonymice de ipso gladio<br />
mugitus, -us i.q. actio mugiendi<br />
mulceo, -si, -sum, -cere fere i.q. concilio<br />
muliebris, -e i.q. ad muliebrum pertinens, femineus<br />
muliebriter i.q. effeminate<br />
mulier, -is i.q. femina<br />
muliercula, -æ fere i.q. mulier (notione deminutivi vergente in sensum peiorativum)<br />
mulsum, -i n. fere i.q. mel<br />
multa, -æ i.q. pæna 1 pecuniaria 2 corporalis<br />
multicolor, -is i.q. multis coloribus<br />
® multiformis virtus Gertz S 260, 6, multiformiter:263, 14<br />
multigenus, -a, -um i.q. varius; Vulg.: multigena impiorum multitudo;etiam multigeneris, -e /<br />
multigenerus, -a, -um<br />
® multimodus = multus;multigenus Gertz M, S 304, 6 = multiformis 350, 28 ;adv.multimodis = multis<br />
modis<br />
multiplex, -icis i.q. varius<br />
® multiplicitas = multitudo<br />
multipliciter i.q. varie, multis modis<br />
multiplico, -avi i.q. augeo<br />
multitudo, -nis de magno numero 1 c.gen. 2 c.adi 3 abs.<br />
multivagus, -a, -um i.q.qui late vagatur<br />
multivolus, -a, -um i.q. circumvolans<br />
multo, -avi i.q. punio 1 c.abl. 2 nude<br />
® multocie(n)s = saepe<br />
*multus, -a, -um de amplitudine et extensione I gradu positivo A adi. 1 corporea 2 incorporea B subst. 1<br />
m. pl. 2 n. a c.gen. b nude C adv. i.q.magnopere 1 multum, diu ac multum 357, 29 2 multo (additur<br />
comparativus) II gradu comparativo A adi.B subst. 1 n.sg. a c. gen b nude 2 pl. C adv. 1 sequitur quam 2<br />
sequitur abl. 4, 16 æquo 3 in quæstione disiunctiva 4 variæ iuncturæ a : quo plus...hoc magis b eo et<br />
comparativus...quo plus<br />
402, 14 c quo plus 383, 20 III gradu superlativo A adi 1 corporea 2 incorporea B subst. 1 m.pl. 2 n.sg. a<br />
c.gen. b nude C adv.<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (54 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
mulus, -i m. i nomen animalis e coniunctione asini et equæ vel equi et asinæ orti<br />
munditia, -æ 1 de actione purgandi 2 de integritate<br />
® mundo, -avi, -atum, -are = abluere (a lepra) vide etiam purgare/lustrare/expiare<br />
mundus, -i i.q. orbis terrarum<br />
muneror, -atus sum, -ari i.q. dono<br />
® munia = munimenta/patrocinia vide suffragium/suffragia<br />
municeps, -ipis i.q. incola, civis<br />
municipium, -i 1 i.q. ius civitatis 2 i.q. oppidum munitione præditum<br />
munificentia, -æ i.q. liberalis<br />
munificus, -a, -um i.q. liberalis<br />
munimen, -inis 1 de loco munito 2 de armis<br />
munimentum, -i 1 proprie a de locis munitis 2 in imagine 3 translate i.q. defensio<br />
munio, -vi, -tum, -re 1 proprie a i.q. vallo, firmo b i.q. armo 2 translate i.q. protego<br />
munitus, -a, -um i.q. vallatus<br />
munitio, -nis 1 i.q. locus munitus a c.gen. b nude 2 i.q. defensio<br />
munus, -eris n. 1 i.q. negotium, mandatum, officium a c.gen. b c.adi. c nude 2 i.q. donum a c.gen. b c.<br />
adi c nude 3 i.q. pensio 4 i.q. beneficium (lingua nostra `len´)<br />
munusculum, -i n. i.q donum<br />
muralis, -e i.q. ad murum pertinens<br />
murex, -icis m. 1 i.q. purpur 140, 5 2 i.q. instrumentum ferreum 141, 5 227, 24<br />
murmur, -is i.q. sonus summissæ vocis<br />
® murare (ecclesiam) muris aedificare Gertz M/RH<br />
murus, -i i.q. moenia ; RH: moenia palatii.<br />
mus, -ris i. nomen animalis<br />
musa, -æ 1 i.q. cantus, melos 2 nomen proprium<br />
musicus, -a, -um i.q. ad musicam pertinens<br />
mutabilis, -e i.q mutans, variabilis<br />
mutatio, -nis i.q.conversio 1 c.gen. 2 nude<br />
mutilo, -avi i.q. disseco, trunco<br />
muto, -avi 1 i.q. transformo 2 i.q. commuto a c.abl. b sine abl.; Gertz S 69, 19 = quærere; Gertz M =<br />
venalia præbere, merces mutare, porcos aere mutare<br />
mutuor, -atus sum, -ari i.q. recipio, suscipio, obtineo 1 sequitur ab 2 nude<br />
mutus, -a, -um i.q. elinguis<br />
mutuus, -a, -um ab utraque parte profectus<br />
mutuo adv. (< mutuus, -a, -um RH i.q. vicissim<br />
myoparo, -nis i.q. navis prædatoria<br />
mysterium, -ii i.q. significatio; Gertz S misteria sacra/ vivida = sacramentum corporis Christi 154, 3<br />
misteria = missa in qua sacerdos facit et elevat corpus Chr. 414, 3 ; = hostia 335, 12, misterium = passio<br />
Christi. 312, 16<br />
® mi(y)steriale granum = Christus Gertz S 230, 2 vide granum<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (55 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
N<br />
*nam particula causam inducens<br />
*namque i.q. nam (secundo loco ponitur); sensu adversativo 151, 10<br />
nanciscor, -ctus sum, -nciscere i.q. capio, obtineo 2 i.q. pervenio ad; Gertz M : nactus passive<br />
naris, -is f. i.q. nasus<br />
narratio, -nis i.q. actio narrandi, enarratio<br />
narratus, -us i.q. narratio, relatio<br />
narro, -avi i.q. dico, refero 1 c.acc.c.inf. 2 abs.<br />
*nascor, -tus sum, - sci i.q.orior 1 de hominibus a c. abl. b additur ex ;c.nude 2 de rebus<br />
natus, -a, -um 1 adi. 2 subst. a f. i.q. filia b m. i.q. filius<br />
nasus, -i m. i. pars eminens oris<br />
nasutus, -a, -um i.q. magno naso præditus<br />
natabundus, -a, -um i.q. natans<br />
natalis, -is m. 1 sing. i.q. dies natalis a generatim b speciatim de nativitate Christi 2 pl. a m. i.q. origo b<br />
n. i.q. locus natalis; Gertz M : (oculi) natales = dati a natu<br />
natatio, -nis i.q. actio natandi<br />
natio, -nis i.q. gens; Gertz S 192, 9 = genus (nacio)<br />
natis, -is f.i.q. podex<br />
® nativitas = partus Gertz S 273, 27; Gertz M : nativitatis suæ terra = patria<br />
nativus, -a, -um i.q. innatus, insitus, internus; Gertz S = patrius 85, 12<br />
nato, -avi i.q. no<br />
natura, -æ 1 de condicione nascendi 2 de condicione, specie, habitu a hominum (cum de ingenio tum<br />
etiam de corpore b animalium c locorum d aliarum rerum 3 d gubernatione vel ratione mundi<br />
naturalis, -e 1 i.q. genere coniunctus 2 i.q. genuinus, verus 3 i.q. localis; Gertz M : naturalis filius = non<br />
iustâ uxore; naturalia sua = omnia sua in visu et auditu ac ceteris plena et sana sunt Gertz M II, 277, 5<br />
naturaliter i.q. vere<br />
natus, -us 1de tempore nascendi 2 de genere<br />
naufragium, -i 1 proprie de interitu navium 2 in imaglne de qualibet calamitate<br />
naufragus, -a, -um 1 proprie de eo qui naufragium subiit 2 in imagine<br />
naulum, -i i.q. vectura (sc. pretium pro vectura RH)<br />
nauta, -æ m. i.q. rerum maritimarum peritus<br />
nauticus, -a, -um 1 adi de eo qui ad copias navales pertinet 2 subst. i.q. nauta<br />
navalis, -e i.q. qui ad naves pertinet, maritimus<br />
navaliter i. cum navibus<br />
navicula, -æ i.q. parva navis ; translate: dominica navicula inter fluctus huius saeculi Gertz M II, 178,<br />
18<br />
navigabilis, -e i. ubi navigari potest<br />
*navigatio, -nis de actione navigandi huiusque actionis effectu<br />
navigium, -i i.q. navis 1 c.gen. 2 nude<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (56 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
navigo, -avi i.q. nave vehor 1 intr. 2 trans.<br />
*navis, -is i.q. vehiculum quo in aqua utimur 1 c.gen. 2 nude<br />
*ne 1 i.q. particula negativa, nonnisi in iunctura ne...quidem 2 inducit enunt. prim. 3 inducit enunt. sec. a<br />
sensu finali b sensu consecutivo c sensu effectivo; Gertz S ne pro acc. c. inf. post verba iurandi 195, 13,<br />
vide ut; Gertz M ne = ut non c. indik./c. coni.<br />
-ne vide an -ne....an, 4, 19 5, 25<br />
nebula, -æ i.q. calligo<br />
*nec (neque) 1 i.q. et non 2 i.q. ne...quidem 3 i.q. neve 4 i.q. non<br />
iuncturæ: nec...nec, nec...neque, nec...et, nec...nec...-que, nec...aut, nec...nec...aut, nec...quidem (i.q. ne...<br />
quidem) (i.q. et ne...quidem : 187, 31) ;nec...tamen ;neque...-ve...aut 305, 31; non...nec...aut...et 53, 18 ;<br />
nec non 63, 10 ; nec non et 333, 23 ; nec minus (i.q. nec non, item); Gertz M nec etiam = ne...quidem<br />
necdum i.q. nondum<br />
necessarius, -a, -um I adi.de iis rebus quibus carere non possimus II subst. A m.pl. i.q. propinqui 1 c.<br />
gen.2 nude B n.pl. 440, 26<br />
necesse i.q. necessarium 1 sequitur esse a c.acc.(nom.) c.inf. b c. coni. 81, 7 2 sequitur habere 67, 7<br />
necessitas, -tis i.q. angustiæ, vis 1 c.gen. 2 nude<br />
necessitudo, -inis 1 i.q. angustiæ 2 i.q. propinquitas<br />
® necessum = necessarium<br />
® nec ne = necnon Gertz S 76, 7<br />
neco, -ui, -atum, -are i.q. interficio<br />
necatus, -a, -um i.q. interfectus<br />
nectar, -is n. i.q. potio<br />
necto, -xui, -xum, -ctere 1 proprie i.q. coniungo, stringo, vincio a corporea b incorporea 2 translate i.q.<br />
paro<br />
® nectus = necatus Gertz S 221, antiph., 2, 3.<br />
nexus, -a, -um i.q. captivus, ligatus<br />
nedum i.q. ne dicam, ® multo minusRH<br />
nefandus, -a, -um i.q. impius<br />
nefarius, -a, -um i.q. impius, scelestus 1 adi. 2 subst.<br />
nefas n. 1 sensu strictiore de divinarum humanarumque legum violatione 2 sensu latiore de iniquo<br />
negatio, -nis i.q. actio negandi, infitiandi 1 abs. 2 c.gen.obi.<br />
neglegentia, -æ i.q. incuria 1 abs. 2 c.gen.<br />
neglego, -xi, -ctum, -gere i.q. contemno, non curo 1 c.acc. 2 c.inf.<br />
neglegens, -tis i.q. dissolutus, de eo qui parum diligentiæ adhibet 1 abs.2 c.gen. fere i.q. immemor<br />
neglegenter i.q. otiose, nulla cum cura (nonnisi comparative)<br />
nego, -avi I i.q. abnuo, infiteor, repudio A c.acc. 1 rerum 2 hominum (per brachylogiam i.q. tradere, dare<br />
nolo B c.acc.c.inf. (copula sæpe omissa) C c. nom. c.inf. (copula omitti potest) D solum ponitur II i.q.<br />
interdico (c.inf.); = abnego Gertz S 110, 6<br />
negata, -orum n. i.q. res negatæ<br />
negotiator, -is i.q. mercator<br />
negotriatrix, -cis i.q. mercatoria 481, 17 classis (opp.piratica)<br />
negotiosus, -a, -um i.q. labore aliquo occupatus<br />
negotium, -i 1 de labore, munere, studio a abs. b c.gen. c c.inf. 2 de prælio 3 de periculo 4 de causa, lite<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (57 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
180, 2 5 de qualibet re<br />
nemo, -inis g.c. [gen. neminis nusquam legitur (nemine abl. pro nullo Gertz S 194, 13)] 1 subst. (hic illic<br />
additur genitivus partitivus e.g. 84, 4) a nom. b acc. c dat. d abl. abs. c. præp. 120, 7<br />
iuncturæ notabiliores : nemo qui: c. coni.;nemo nisi (ni): c. coni. ;nemini nisi 2 adi. a nom. b acc.<br />
nempe particula affirmativa (ironice 227, 6); Gertz M II, 474, 18 = igitur<br />
nemus, -oris i.q. silva, saltus 1 generatim 2 speciatim a prævalente notione loci invii et periculosi b<br />
prævalente notione amænitatis<br />
nepos, -tis 1 sensu strictiore a i.q. filius filiæ b i.q. filius filii 2 sensu latiore i.q. proles<br />
neptis, -is f. 1 i.q. filia filii 2 i.q. filia sororis<br />
nequam i.q.turpis, sordidus<br />
nequiter i.q. turpiter, sordide<br />
nequaquam i.q. nullo modo, non<br />
neque vide nec<br />
*nequeo, -ivi, -ire i.q. non possum, non valeo 1 c.inf. 2 inf. subaudiendus est<br />
nequicquam i.q. frustra, sine eventu, in vanum<br />
® nequiter = sceleste Gertz S 434, 9<br />
nequitia, -æ de inertia, malitia, turpitudine<br />
nervosus, -a, -um i.q. plenus nervi, roboris<br />
nervus, -i 1 proprie a de ligamentis artuum b de fidibus c de arcu 2 translate a de viribus corporis b de<br />
viribus animi c i.q. vinculum<br />
nescio, -vi, -re I i.q. ignoro, non scio, nescius A c. quæstione indirecta 1 sequitur an 2 disiunctive a<br />
utrum...an b deest prima particula disiunctionis 91, 16 3 c.pron.interr. B c.duobus acc. II i.q. non<br />
possum<br />
nescius, -a, -um i.q. inscius 1 c.gen. 2 c. quæstione indirecta 3 c.inf. 4 abs.<br />
neu vide neve<br />
neuter, -ra, -rum [genetivus nusquam, dativus semel legitur] 1 sing. a subst. b adi. 2 plur.<br />
neuticam = neutiquam < ne utiquam = nullo pacto<br />
neve [neu semel legitur] i.q. et ne<br />
nex, -cis f. de morte per vim effecta 1 proprie a c.gen. b c.adi. c nude 2 translate de cruore<br />
nexilis, -e i.q. connexus, coniunctus, devinctus<br />
nexus, -us I de eo quod connexum est A proprie B translate II de eo quod coniungit, vincit i.q. vinculum<br />
A proprie B translate 1 de coniunctione coniugali a c.gen. b nude 2 de consanguinitate 3 de amicitia 4 de<br />
iure 5 de fide militari III i.q. iunctura, coniunctio<br />
ni i.q. nisi, si non 1 c.ind. 2 c. coni. a præs. b impf.(pro plusqpf. e.g.114, 34) c plusqpf.<br />
‡nidens, -tis i.q. plenus nidore, odore<br />
‡nidificatio, -nis i.q. nidus<br />
nidor, -is i.q. odor<br />
nidus de habitatione avis<br />
niger, -ra, -rum i.q. ater, pullus<br />
nigrans, -tis i.q. niger, ater, pullus<br />
*nihil [vide nihilum, forma nil sæpius legitur e.g. 50, 8] 1 subst. a nude b c.gen. 2 adverbialiter nihilo<br />
minus = saltem Gertz S 407, 24; Gertz M = similiter<br />
nihilum, -i [vide nihil] 1 acc. 2 abl. a c.præp.522, 22 b abl. differentiæ<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (58 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
nil vide nihil<br />
nimbus, -i 1 i.q. aqua pluvia, imber a proprie b in imagine 2 i.q.tempesta, procella cum imbri et grandine<br />
coniuncta<br />
nimietas, -tis de magnitudine vel multitudine nimia<br />
nimirum i.q. proculdubio<br />
nimis i.q.nimium, plus æquo; Gertz S 71, 5 = valde<br />
nimius, -a, -um 1 notione comparativa prævalente 2 notione comparativa vanescente i.q. magnus,<br />
maximus ; Gertz M adv. nimie = immodeste ;nimius = ingens<br />
nimium i.q. nimis<br />
nisi 1 additur coni. verbi a impf. b plusqpf. 2 sine verbo a additur negatio b in quæstione<br />
iuncturæ: -i forte, -i forsan, -i ut, -i qui, -i quod<br />
nisus, -us i.q. vis 2 i.q. vigor animi, fortitudo 3 i.q. pugna, res gesta 4 i.q. conatus, impetus, petitio<br />
niteo, -ui, -ere i.q. splendeo, fulgeo 1 proprie 2 translate de gloria, honore<br />
nitens, -tis i.q. splendidus, fulgens 1 proprie 2 de gloria<br />
nitesco, -ere i.q. splendere incipio<br />
nitidus, -a, -um i.q. splendidus, nitens<br />
nitide i.q. splendide<br />
® nitidum (subst) = argentum Gertz S 133, 19<br />
nitor, -usus vel -xus sum, -niti 1 i.q. contendo a abs. b additur ad c c.abl. 2 i.q. confido, fulcio (c.abl.) 3 i.<br />
q. conor, laboro, studeo a c.inf. b omisso inf.<br />
nitor, -is i.q. splendor (cum proprie tum translate) 1 c.gen. 2 abs.<br />
nivalis, -e 1 i.q. nive plenus 2 pro gen. nivis<br />
niveus, -a, -um i. nivis colorem habens, albus<br />
nix, -vis f. de aqua gelu astricta<br />
no, -navi, -natum, -nare [nonnisi forma gerund. legitur] de arte eius qui in aqua se movere valet<br />
nobilis, -e 1 adi. a de rebus conspicuis, notis b de personarum genere et honestate 2 subst. spectat<br />
semper ad genus præclarum a superl. b pos. de certo civium ordine<br />
nobilitas, -tis de præstantia originis a c.gen. b c.adi.; c abs. 2 i.q. nobiles a c.adi. b abs.<br />
noceo, -ui, - iturus, -ere i.q. damnum infero, obsum 1 c.dat. 2 abs.<br />
nocens, -tis de eo qui nocet 1 abs. a subst. b adi. 2 c.gen.obi.<br />
nocivus i.q. nocens, nocuus<br />
*noctu i.q. nocte<br />
noctua, -æ i.q. nomen avis, fere i.q. bubo<br />
nocturnus, -a, -um i.q. nocte fit, ad noctem pertinet 2 fere i.q. obscurus; Gertz S nocturni = nocturnæ<br />
(horæ) = tripertitum noctis officium divinum (primus, secundus, tertius) 21 seqq..., 365, 23; Gertz M<br />
nocturni (sc.) psalmi<br />
nocuus, -a, -um i.q. nocens, nocivus<br />
nodo, -avi i.q. vincio, ligo<br />
nodosus, -a, -um 1 i.q. articulis plenus 2 i.q. tumens Gertz M = plenus nodis ; ossa nudosa ; nudi<br />
corporum RH<br />
nodus, -i 1 proprie de laqueo 2 in imagine et translate a de qualibet consertione inextricabili, de nexu b<br />
de impedimento c de globo, massa, mole<br />
® nola = cymbalum Gertz S 316, 2 ;nolæ, -arum f. i.q. tintinnabulum Blatt index<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (59 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
*nolo, -lui, -, -lle i.q. non volo 1 c.inf. [nota imperativum 159, 39, 160, 20] 2 c.acc.c.inf. 3 abs.<br />
nolens, -tis i.q. invitus<br />
nomen, -inis n. I i.q. appellatio, nuncupatio A c.gen. 1 poss.2 def. B c.adi. vel pron. C abs. II vergit in<br />
notionem prætextus III vergit in notionem famæ IV de omnibus qui eodem nomine vocantur, de gente A<br />
c.gen. B c.adi.<br />
nomine 1 abs. 2 c.gen. a i.q. loco, ut b i.q. pro, propter c i.q.prætextu, causa<br />
nominatim nomine diserte allato<br />
® nominatissimus = valde nobilis Gertz S 142, 24<br />
nomino, -avi 1 c. duobus acc. a i.q. voco b i.q. designo 2 c.acc. i.q. (nomen) affero<br />
*non particula negativa 1 in universum 2 i.q. ne<br />
iuncturæ (cf. nec) non solum ...verum (sed) et(iam), non tam....quam, non modo...verum (sed) et(iam),<br />
non tantum...sed etiam ; non enim; non tantum = non dicam Gertz S 302, 4; Gertz M : non post negare :<br />
iteratio negationis.<br />
® nona sc.hora RH<br />
nondum i.q. usque ad hoc tempus non<br />
nongenti, -æ, -a i.q. novies centum<br />
® nonna = monacha RH<br />
nonne i. particula interrogativa<br />
nonnulli, -æ, -a i. aliquot 1 subst. a c.gen. b abs. 2 adi.<br />
norma, -æ i.q. regula 1 c.gen. 2 abs. de religione christiana ;norma spiritualis = ordo religiosus Gertz S<br />
81, 21; norma = forma (id est regula, exemplar RH) 282, 74; = similitudo 63, 13<br />
nos v. ego<br />
noscito, -avi i.q. nosco (passive sensu copulæ, cf.infra nosco)<br />
nosco, -vi, -tum, -scere I formæ e radice præsentis tractæ A i.q. video, intellego B vi propria debilitata 1<br />
i.q. dignosco (in fine clausulæ) 2 fere i.q. sum II formæ e radice perfecti tractæ, i.q. notum habeo A c.acc.<br />
(c.inf.) B c.acc. C c. inf. D c. quæstione indirecta<br />
noscens, -tis de eo qui novit<br />
notus, -a, -um i.q. familiaris (de iis quæ vidimus)<br />
*noster, -ra, -rum pron. poss. primæ personæ (pl.) 1 adi. 2 subst. a m. pl. (i. nostri concives) b gen. sing.<br />
pro adi. 37, 20 :nostri loco (i.nostro) 210, 35 laudem nostri (i. nostram)<br />
nota, -æ 1 i.q. lineamentum, signum a c.gen. b sine gen. 2 i.q.opprobrium, maculum, vitium a c.gen. b<br />
sine gen.<br />
notabilis, -e 1 i.q. insignis (de iis quæ non videre non possumus) 2 i.q. nota, opprobrio dignus; Gertz M<br />
notabiliter = eminenter<br />
® notarius = scriba qui cito scribit etiam = actuarius > Gertz M notat = amanuensis/cancellarius<br />
‡notatus, -us m. i.q. castigatio, actio notandi<br />
® notificare = planum facere; notificari = notum esse Gertz M II, 399, 14<br />
notio, -nis de actione notificandi<br />
notitia, -æ i.q. cognitio, familiaritas, scientia 1 c.gen. obi. 2 abs [RH 1 et 2]<br />
noto, -avi 1 i.q. censeo, nomino, significo 2 i.q.castigo, condemno, vitupero a c.acc. b c. gen. forensi 3 i.<br />
q. vitio afficio, coniungo<br />
® notorius = qui vulgo notus est Gertz M/RH<br />
notula, -æ i. parva nota (de litterarum signis)<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (60 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
notus, -i m. i.q. ventus<br />
novacula, -æ i.q. culter acutus<br />
® novalis, -e (< novo, novus) = ager qui primo aratur (teutonice Brachacker) Gertz M/RH subst. novalis<br />
f. (sc terra); novale n (sc. solum)<br />
novellus, -a, -um i.q. novus; Georges :boves novelli >< boves vetuli;subst.novellae, -arum : arbores quae<br />
adhuc crescere debent ;praecipue vites<br />
novem i. numerale 1 subst. 2 adi.<br />
noveni, -æ, -a i.q. novem<br />
noverca, -æ de nova patris coniuge, de nova matre 1 c.gen. 2 abs.<br />
® novicius, -a, -um (< novus) : vinum novicium ; venales novicios accepimus = servos Georges; Gertz<br />
M = qui recens affuit<br />
novitas, -tis de condicione rei innovatæ, redintegratæ vel usque adhuc ignotæ 1 c.gen. 2 abs.<br />
® noviter = nuper Gertz M etiam noviter vestitus = in vestimentis novis Gertz M/RH<br />
novo, -avi i.q. novum reddo, muto 1 generatim 2 speciatim de mutatione reipublicæ<br />
novus, -a, -um usque adhuc ignotus, inauditus, recens 1 adi. a generatim b subst.; Gertz S 67, 2<br />
novissima hominis = mors<br />
novissime i.q. nuper<br />
*nox, -ctis f. de eo temporis spatio quod est inter solis occasum et ortum; Gertz S nox = vigilia, dies<br />
aliquod festum præcedens (opp.crastinus) 272, 28; e.g. nox Luciae 12/12 quae cum solstitio coincidare<br />
saeculo 11./12.credebatur. oraculum filiarum nubilium danice :Lucia den blide/skal fly mig at vide/hvis<br />
dug jeg skal brede/hvis seng jeg skal rede/hvis barn jeg skal bære/hvis kærest jeg skal være/hvis arm jeg<br />
skal sove i ; cum calendario Gregoriano ca 1750 et datum eius noctis Luciae prolatatum est 12 diebus =<br />
vigilia Nativitatis Christi<br />
nocte i.q. noctu (opp. interdiu)<br />
noxa, -æ i.q. culpa, maleficium 1 c.gen. 2 c.adi. 3 abs.<br />
noxius, -a, -um 1 adi i.q. culpabilis a: m. b: n. i.q. nocivus 2 subst de iis qui culpam admiserunt<br />
nubes, -is f. fere i.q. nimbus<br />
nubilis, -e i.q. adultus<br />
® nubilo = nube obscuro 164, II, 20<br />
nubilus, -a, -um 1 adi. a proprie i.q.qui ad nubes pertinet b translate de vultu obscuro 2 n. subst.<br />
nubo, -psi, -ptum, -bere de femina i.q. matrimonium ineo 1 c.dat. 2 sine dat.<br />
nupta, -æ i.q. sponsa, uxor<br />
® nudipes = nudus pedibus Gertz S 402, 4<br />
nuditas, -tis 1 proprie a de corpore veste privato b de avi plumis privata 2 translate i.q. simplicitas<br />
nudo, -avi I proprie A sensu strictiore i.q. vestimentis privo 1 c.abl. 2 sine abl. B sensu latiore i.q. detego<br />
1 pro obi. corporalia 2 pro obi. incorporalia II translate i.q. privo<br />
® nudulus = miserere nudus Gertz S 266, 26, miserabiliter indutus RH<br />
nudus, -a, -um 1 proprie a sensu strictiore i.q. sine vestibus b sensu latiore de gladio destricto 2 translate<br />
a i.q. inermis b de obtusa hastæ parte c de humo nuda = sine monumento saxeo Gertz M I, 284, 15<br />
nugæ, -arum f. i.q. figmenta nullius pretii<br />
® nugator = fatuus, scurra, sannio<br />
nugax, -cis i.q.nugatorius, garrulus<br />
® nullatenus = nullo modo Gertz S 260, 12<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (61 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
*nullus, -a, -um pron. negativum (pro ne quisquam [ullus] 86, 10 179, 2) I adi. II subst. A i.q. nemo 1 c.<br />
gen.part. 2 sine gen. a: m. b : n. abl. B i.q. neuter; Gertz M nullus = nemo<br />
num particula interrogativa 1 in oratione directa 2 in oratione indirecta<br />
numen, -inis cum sensu proprio de divina potestate tum sensu metonymico de dis 1 prævalet sensus<br />
proprius 2 prævalet sensus metonymicus<br />
numerabilis, -e i.qui numerari potest<br />
® numeralia distributiva pro cardinalibus Gertz S 165, V, 3; pro ordinalibus 220, carm. v. 1, 3<br />
numero, -avi 1 i.q. enumero a generatim b speciatim de pecunia solvenda 2 i.q. habeo, iudico<br />
numerositas, - i.q. multitudo<br />
numerosus, -a, -um i.q. creber, frequens<br />
numerus, -i 1 i.q. actio numerandi, numeratio 2 i.q. multitudo a c.gen. b sine gen. 3 fere i.q. facultas<br />
numero apponitur sæpe<br />
numisma, -tis n. i.q. moneta<br />
nummus, -i m. de pecunia numerata<br />
*numquam 1 i.q. non umquam 2 i.q. ne umquam<br />
numquid particula quæstionis<br />
*nunc 1 i.q. hoc tempore 2 sensu temporale evanescente a nunc...nunc b nunc...nunc...nunc etc. c nunc...<br />
rursus d nunc ...modo<br />
nuncupatio, -nis i.q. nomen a c.gen. b nude 2 i.q. nominatio, invocatio 3 i.q. actio pronuntiandi,<br />
promulgandi<br />
nuncupator, -is de eo qui votum pronuntiavit<br />
nuncupo, -avi 1 i.q. appello 2 i.q. invoco 3 i.q. promulgo 4 i.q. promoveo<br />
nuntio, -avi i.q. certiorem facio, communico 1 c.acc. rei communicatæ 2 c.acc. et dat. 3 c.acc. (c.inf.) 4<br />
abs.<br />
nuntium, -i i.q. nuntius<br />
*nuntius, -i 1 de eo qui mandatum alicuius affert, fere i.q. legatus a c.gen.obi. b c.gen. poss. 2 de ipso<br />
mandato quod legatus affert a c.gen. b abs.<br />
nuntius, -a, -um i.q. nuntians<br />
*nuper i.q. novissime, paulo ante<br />
*nuptiæ, -arum de solemni ritu quo matrimonium initur 1 c.gen. 2 abs.<br />
nuptialis, -e i.q. qui ad nuptias pertinet<br />
® nurus = quæ in domum aliquam nupta ut filia habeturRH, Gertz S = iuvencula mulier 124, 8<br />
nusquam i.q. nullo loco<br />
nutabundus, -a, -um i.q. vacillans, labens<br />
nutatio, -nis i. actio nutandi, vacillatio<br />
nuto, -avi i.q. vacillo, labo 1 proprie 2 translate<br />
® nutricius = iuvenis qui ut filius nutricatur<br />
nutrico, -avi i.q. educo<br />
nutrimentum, -i i.q. alimentum 1 proprie et in imagine (de igne) a c.gen. b abs. 2 translate a c.gen. b<br />
abs.<br />
nutrio, -vi, -tum, -re i.q. alo 1 proprie 2 translate<br />
® nutritius vide nutricius<br />
® nutritor = qui iuvenem ut filium nutricat<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (62 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
nutrix, -cis de femina nutriente, mammas parvulis præbente<br />
nutus, -us m. 1 de gestu a c.gen. b abs. 2 de voluntate, fere i.q. imperium a c.gen. b abs.<br />
nux, -cis f. i. fructus<br />
nympha, -æ i.q. virgo<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
http://www.rostra.dk/latin/iklmn.html (63 of 63)19/12/2004 05:51:36
Vademecum in opus Saxonis<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
Vademecum in opus Saxonis<br />
et alia opera Danica<br />
compendium<br />
ex indice verborum<br />
Hoc est tomus II (auctore Franz Blatt) operis Gesta Danorum ut appellantur; tomus II labori meo fuit<br />
fundamentum, sed necessitate coactus omnia errata atque delicta in huius temporis scriptorio facta<br />
emendavi ut spero. Notionibus modo et constructionibus servatis omnes pæne notas ad textum nonnisi<br />
exempli gratia omisi ad unumquemque locum celeriter perspiciendum; id quod in animo habebam.<br />
Angulatis uncis [ ] propria ad deliberandum digna annotavi et omni tempore cum RH signavi. Facultates<br />
mechanicae omnes magistros linguae latinae ex amatoribus in exploratores huius artis fecerunt; ob eam<br />
causam supplementa huius opusculi sequentur et nos complures et varios auctores cognoscere et legere<br />
sperabimus.<br />
Reimer Hemmingsen<br />
Porsevænget 5<br />
DK-8600 Silkeborg<br />
Ordo post lemmata hic est:<br />
Ad usum<br />
● Si satis est significationem simplicem afferre, divisionem non invenies.<br />
● Quod nisi ita est, divisio notionum et constructionum est haec:<br />
● Voces quae in duo sola capita dividendae sunt, parvis litteris (a-b etc.)<br />
dividuntur<br />
● Secundo numeri arabici adhibentur (1 a-b; 2 a-b etc.)<br />
● Tertio litterae maximae adhibentur (A 1 a-b;2 a-b;B 1 a-b, 2 a-b etc.)<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (1 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
● Quarto numeri Romani adhibentur (I A 1 a-b;2 a-b;B 1 a-b, 2 a-b; II identidem<br />
etc.)<br />
Voces ordine alphabetico afferuntur ita tamen ut participia post verba, adverbia<br />
post adiectiva ponantur; ut participia et adverbia derivata esse monstretur,<br />
lemmata ista a margine maiore spatio separata sunt.<br />
* ante lemma ostendit non omnes locos Saxonicos allatos esse;<br />
‡ ostendit vocem ante finem sexti saeculi post Chr. natum inveniri non posse;<br />
[ ] indicantur alia ad recensionem vel ad formas pertinentia.<br />
aa, bb etc. pro littera Graeca<br />
abs. absolute<br />
adi. adiectivus/adiective<br />
app. apponitur<br />
c. cum<br />
coni. coniunctivus<br />
consec. consecutivus<br />
demin. deminutivus<br />
demonstr. demonstrativus<br />
e.g. exempli gratia<br />
enunt. prim. /sec.<br />
enuntia prima<br />
enuntia secunda<br />
f. femininum<br />
g.c. genus commune<br />
gr. graece<br />
i.e. id est<br />
imp. imperativus<br />
i.q. idem quod (synonyma)<br />
Index <strong>abbreviationum</strong><br />
m. masculinum<br />
n. neutrum<br />
obi. obiectus<br />
opp. opponitur<br />
pers. persona<br />
pos. positivus<br />
poss. possessivus<br />
q.v. quod vide<br />
® id quod in Indice Saxonis non est<br />
RH meo iure et culpa in Latinum<br />
translatum, citatum vel explicatum<br />
sc. scilicet<br />
sim. similia<br />
sqq. sequentes<br />
subi. subiectivus / subiectum<br />
superl. superlativus<br />
s.v. sub voce<br />
syn. synonymon<br />
t.t. terminus technicus<br />
v. vide<br />
Gertz M: Scriptores minores historiae danicae.Vol. I et II<br />
Gertz S: Vitae sanctorum danorum Libellus I, II et III<br />
MGH: Monumenta Germaniae Historica Scriptorum<br />
A.M. Albertus Magnus Ausgewählte Texte Darmstadt 1981<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (2 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
O<br />
o interiectio exclamantis 1 c. voc. 2 c.acc.<br />
*ob i.q. propter a generatim b speciatim c. gerundivo 2 fere i.q. de 3 fere i.q. in<br />
obardesco, -si, -descere i.q. incendio consumor<br />
® obaudire = oboedire, obedire alicui Gertz S 126, 6; Gertz M = non audire, neglere<br />
® obdormire = obdormiscere (sc.inchoative RH) Gertz S 334, 7<br />
obduco, -xi, -ctum, -cere i.q. tego 1 c.abl. 2 sine abl.;® = rates (poetice = naves) tentorio tegere Gertz<br />
M ;obductio (ignorantiae) Gertz M<br />
® obedere = (com)edere RH)<br />
® obedientia vide oboedientia<br />
obeo, -ii, -itum, -ire 1 c.acc. i.q. exsequor 2 abs i.q. morior<br />
obequito, -avi i.q. obviam equito<br />
oberro, -avi i.q. erro<br />
obesus, -a, -um i.q. cibo plenus, pinguis<br />
® obfuscare = obscurare RH, Gertz S 79, 9;vide offuscare<br />
obhaurio, -si, -stum, -rire i.q. exhaurio<br />
obicio ieci, -iectum, -icere 1 i.q. appono, admoveo 2 i.q oppono a c.dat. b c.acc. et gerund. 3 i.q. proicio<br />
4 i.q. exprobro 5 i.q. profero<br />
obiectus, -a, -um 1 adi de eo qui impedit i.q. oppositus 2 subst. (n.pl.) i.q. accusatio<br />
obiectio, -nis i.q. reprehensio<br />
obiecto, -avi 1 i.q. expono, proicio a c.acc. et dat. b c.acc. et gerund. 2 i.q. exprobro<br />
obiectus, -us 1 de actione obiciendi, opponendi, obsistendi 2 de eo quod oppositum est 3 fere i.q.<br />
impetus<br />
obiex, -cis m. i.q. claustrum, sera<br />
obiter i.q. in via (de iis quæ obstant)<br />
obitus, -us i.q. mors 1 c.gen. 2 abs.<br />
obiurganter i.q. cum obiurgationibus<br />
obiurgo, -avi i.q. exprobro<br />
oblangesco, -i, -escere fere i.q. ægroto<br />
oblatio, -nis 1 i. actio offerendi a c.gen.poss. b c.gen.obi.c abs. 2 i.q. interventus; Gertz S 243, 23<br />
notetur præcipue: pretium pudoris offerebant (pudenter vivere postea offerebant RH)<br />
oblator, -is de eo qui offert<br />
oblatro, -avi i.q. latro<br />
oblectamentum, -i i.q. illecebræ<br />
oblectatio, -nis i.q. illecebræ<br />
oblido, -si, -sum, -dere i.q. lædo, vulnero<br />
obligo, -avi 1 proprie i.q. ligo 2 translate i.q. astringo a c.abl. b sine abl.<br />
oblino, -levi, -litum, -linere i.q. illino<br />
obliquitas, -tis 1 i.q. deformitas 2 fere i.q. sinus<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (3 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
obliquo, -avi 1 i.q. transversum facio 2 i.q. verto<br />
obliquus, -a, -um 1 i.q. transversus 2 i.q. devius<br />
oblittero, -avi 1 i.q. lituram facio, deleo 2 i.q. prætereo<br />
oblivio, -nis i.q. actio obliviscendi<br />
obliviscor, -tus sum, -visci i.q. non recordor 1 c.gen. 2 c.inf.; Gertz M cum acc.<br />
oblivium, -i i.q. oblivio<br />
oblongus, -a, -um fere i.q. longus<br />
obluctatio, -nis i.q. repugnatio<br />
obluctor, -atus sum, -ari i.q. obsisto, repugno 1 c.dat. 2 sequitur in 3 abs.<br />
obludo, -si, -sum, -dere i.q. ludo<br />
® obmittere vide omittere<br />
‡obmugio, -vi, -tum, -re i.q. tono<br />
® obmutare = mutum reddere Gertz M<br />
obnitor, -xus sum, -ti 1 c.dat. i.q.repugno 2 sine dat. i.q. laboro<br />
obnixus, -a, -um 1 i.q. pertinax, tenax 2 i.q. insolens, superbus<br />
obnixe i.q. pertinaciter<br />
obnoxius, -a, -um i.q. deditus, subiectus 1 c.dat. 2 sine dat. (serviens alicui RH)<br />
® obnubilare = nubibus obducere Gertz S 378, 16 RH<br />
obnubo, -psi, -ptum, -bere i.q. obvelo, obvolvo<br />
oboedienter i.q. obnoxie<br />
oboedientia, -æ i.q. obtemperantia<br />
oboedio, -vi, -tum, -re i.q. pareo<br />
oboeditio, -nis i.q. obtemperatio, subiectio<br />
obolitus vide abolitus<br />
oborior, -tus sum, -iri i.q. suborior, nascor<br />
obrepo, -si, -tum, -ere 1 i.q. furtim repo 2 i.q.supervenio<br />
obrigesco, -ui, -escere i.q. hebesco<br />
® obrizum = obryzum gr. (sc.aurum) = aurum quod argento vel aere mixtum est et probatum (teutonice<br />
Probegold) Georges; Gertz M = aurum purum<br />
obruo, -i, -tum, -ere 1 proprie a: mole superincidenti confundo b i.q. inundo 2 translate i.q. opprimo,<br />
perdo<br />
obscenitas, -tis i.q. turpitudo<br />
obscenus, -a, -um 1 i.q. sordidus, squalidus, tæter 2 i.q. infamis, ignominiosus 3 i.q. impudicus,<br />
stuprosus, turpis<br />
obscuritas, -tis 1 proprie a c.gen. b abs. 2 translate a i.q. infamia, dedecus b i.q.improbitas, pravitas<br />
obscuro, -avi 1 fere i.q. fusco 2 fere i.q. supero 3 i.q. deminuo 4 i.q. obvelo, celo<br />
obscurus, -a, -um 1 proprie de tenebris a adi. b subst., n. sing. 2 translate a de sono i.q. lenis b de oris et<br />
animi habitu i.q. austerus, tristis c i.q. qui intellegi non potest, incomprehensibilis d i.q. fraudulentus e i.<br />
q. occultus f i.q. humilis, infamis, ignobilis<br />
obscure i.q. parum clare<br />
obsecro, -avi i.q. obtestor 1 c.acc. 2 c.inf. 3 c.acc. c.inf. 4 sequitur ut(ne) 5 sequitur coniunctivus 6 abs.<br />
obsequium, -i i.q. officium, servitium, auxilium I generatim A c.gen. 1 def. 2 poss. B abs. II speciatim<br />
A de militis vel comitis vel alius subiecti erga dominum fide et de servitiis quæ domino præstant (syn.<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (4 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
famulatus, homagium) 1 c.gen. a def. b poss. 2 abs. B de cultu deorum C de funere D de solutione<br />
vectigalium; Gertz S 339, 10 vide officium sacrum<br />
obsequor, -cutus sum, -qui 1 i.q. indulgeo, obædio, pareo a c.dat. b abs. 2 de subditorum erga dominum<br />
servitiis et fide a c.dat. b abs.<br />
obsequens, -tis i.q. deditus<br />
‡obseratio, -nis i.q. actio obserandi, claudendi (de interdicto)<br />
obsero, -avi 1 proprie i.q. claudo a c.abl. b sine abl. 2 translate a i.q. impedio b de animo non attendente<br />
observantia, -æ fere i.q. disciplina; Gertz M : fratres de observantia (apud fratres minores)<br />
observatio, -nis 1 i.q. contemplatio 2 i.q. scrutatio, exploratio 3 fere i.q. respectus<br />
observator, -is 1 de exploratore 2 de eo qui quibusdam præceptis obtemperat<br />
observo, -avi 1 i.q. scrutor 2 i.q. considero, rationem habeo 3 i.q. teneo 4 i.q. custodio 5 i.q. caveo<br />
obses, -idis g.c. de personis in securitatem alicuius rei datis<br />
obsideo, -sedi, -sessum, -sidere i.q. occupare, conor, includo 1 proprie 2 translate<br />
obsidio, -nis i.q. actio obsidendi 1 c.gen. 2 abs.<br />
obsido, -sedi, -sessum, -sidere i.q. occupo<br />
obsigno, -avi 1 i.q. sigillo 2 i.q. cælo, noto<br />
obsisto, -stiti, -sistere i.q. resistere, impedio 1 c.dat. 2 sequitur quominus 3 abs.<br />
obsitus, -a, -um fere i.q. plenus (c.abl.) 1 corporeis 2 incorporeis<br />
obsolesco, -vi, -tum, -scere i.q. marcesco<br />
obsoletus, -a, -um i.q. sordidus, squalidus, fædus 1 corporea 2 incorporea<br />
obsonium, -i n. i.q. esca 1 c.gen. 2 abs.<br />
obstaculum, -i i.q. impedimentum 1 c.gen. a rei (personæ) impedientis 2 abs.<br />
obstino, -avi i.q. duro, exaspero<br />
obstinatus, -a, -um i.q. exasperatus, pertinax<br />
obstinate i.q. pertinaciter<br />
® obstinax = obstinatus<br />
obsto, -stiti (RH), -staturus, -stare i.q. obviam eo, occurro, impedio 1 c.dat. 2 sequitur quominus 3 abs.<br />
obstans, -tis 1 i.q. oppositus 2 i.q. aggressor<br />
obstrepo, -ui, -itum, -ere 1 proprie de sono a generatim b speciatim de avium cantu 2 translate a de<br />
obiurgatoribus et insidiatoribus b fere i.q. impedio<br />
obstringo, -nxi, -ctum, -ngere 1 in imagine a fere i.q. obvelo b i.q. impedio 2 translate i.q. obligo<br />
® obstrudere = obstruere<br />
obstruo, -xi, -ctum, -ere 1 i.q. claudo, impedio 2 i.q. expleo 3 i.q. refercio;obstrusus = obstructus<br />
obstupefacio, -feci, -factum, -facere i.q. torpesco 1 de animo 2 de corpore<br />
obstupesco, -ui, -escere i.q. miror<br />
obsum, -fui, -esse i.q. noceo, damnum infero 1 c.dat. 2 abs.<br />
obtego, -xi, -ctum, -gere i.q. obvelo<br />
obtempero, -avi i.q. obædio, indulgeo 1 c.dat. 2 sine dat.<br />
obtendo, -di, -tum, -dere i.q. tendo<br />
obtenebro, -avi i.q. obscuro, obumbro 1 proprie 2 translate<br />
obtentio, -nis fere i.q. comprehensio;<br />
obtentus, -us m. 1 i.q. prætextus 2 i.q. auxilium, præsidium a generatim b obtentui sum i.q. auxilio,<br />
præsto sum 3 i.q. permissio; Gertz M : iunctura: sub obtentu = ratione alicuius rei, alicuius rei causa<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (5 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
obtero, -trivi, -tritum, -terere 1 i.q. dilacero, divello 2 i.q. tero 3 i.q. extinguo, opprimo, perdo a corporea<br />
b incorporea 4 i.q. debilito, conficio 5 i.q. dego<br />
obtestatio, -nis i.q. consecratio<br />
obtestor, -atus sum, -ari i.q. imploro<br />
obtineo, -tinui, -tentum, -tinere 1 i.q. nanciscor, occupo 2 i.q. possideo, habeo 3 i.q. impetro 4 i.q.<br />
detineo; Gertz M = valere<br />
obtorpesco, -ui, -escere i.q. rigesco<br />
obtorqueo, -si, -tum, -quere 1 i.q. flecto, torqueo 2 i.q. torquendo interficio<br />
obtrectatio, -nis i.q. calumnia, falsa criminatio, invidia 1 c.gen. 2 abs.<br />
obtrectator, -is i.q. calumniator, insidiator<br />
obtrecto, -avi i.q. invideo, insidior<br />
obtrectans, -tis i.q. obtrectator<br />
obtrunco, -avi i.q. neco<br />
obtundo, -di, -sum, -ndere 1 proprie i.q. hebeto 2 translate i.q. debilito<br />
® obturare = facere ut aliquis taceat Gertz M/RH<br />
obtusus, -a, -um nonnisi translate i.q. stultus<br />
obtusus, -us m. 1 i.q. acies oculorum 2 i.q. facultas videndi 3 i.q. aspectus<br />
® obtutus = oculus Gertz S 91, 14<br />
obumbratio, -nis i.q. umbra; Gertz M = obscuratio<br />
obumbro, -avi 1 proprie i.q. umbra tego 2 translate i.q. tego<br />
obunctus, -a, -um i.q. unguentarius<br />
oburo, -ssi, -stum, -rere i.q. cremo<br />
obvenio, -i, -tum, -ire i.q. contingo<br />
obversor, -atus sum, -ari i.q. appareo<br />
obverto, -ti, -sum, -tere i.q. adversum aliquem verto, alicui oppono 2 i.q. verto, converto<br />
obvio, -avi 1 i.q. occurro 2 i.q. resisto, obsisto; Gertz S = obviam eo; = nocere<br />
obvius, -a, -um de eo qui alicui occurrit I adi. a generatim b sensu hostili fere i.q. adversarius c i.q.<br />
contrarius, inconcinnus 2 subst.<br />
obviam de actione occurrendi 1 in universum 2 sensu hostili a corporeis b incorporeis<br />
obvolvo, -vi, -utum, -vere 1 i.q. devolvo, præcipito 2 i.q. obvelo, tego<br />
occæco, -avi i.q. cæco (translate)<br />
occasio, -nis i.q. copia, facultas, potestas 1 nude 2 c.gen.obi. a subst. b subst. et gerundivi. c gerundii<br />
®occasio, ut saepius, pro praetextu Arnoldi Chronica L III 158 MGH scriptores tomus XXI; Gertz M<br />
occasione = causâ; remotâ occasione = remotâ excusatione<br />
occasivus, -a, -um i.q. occidentalis<br />
occasus, -us m. 1 i.q. occidens 2 i.q. exitium 3 i.q. finis<br />
® occedere = obviam ire Gertz M/RH<br />
occentus, -us m. i.q. cantus, vox 1 galli 2 muris<br />
occidens, -tis i.q. occidentalis<br />
occidentalis, -e i.q. ad occasum solis versus<br />
occîdo, -cîdi, -cîsum, -cidere i.q. cædo, interficio [haec vocabula consimilia ad morem accomodavit RH]<br />
occîdens, -tis i.q. occisor<br />
occido, -cidi, -casum, -cidere i.q. cado, morior, necor<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (6 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
occiduus, -a, -um i.q. occidens a de sole b de die 2 i.q. eversus 3 i.q. labilis a adi. b subst. 4 i.q.<br />
inclinatus 5 i.q. caducus, debilis 6 fere i.q. extremus<br />
occipitium, -i n. i.q. occiput [ob et caput Georges]<br />
occiput, -tis n. i. posterior capitis pars<br />
occisio, -nis i.q. cædes<br />
occisor, -is i.q. interfector<br />
occludo, -si, -sum, -dere 1 i.q. claudo 2 i.q. includo 3 i.q. intercludo, obstruo 4 i.q. suffoco<br />
occlusus, -a, -um i.q. refertus<br />
occulo, -ui, -tum, -ere i.q, celo, tego<br />
occultus, -a, -m 1 adi. i.q. absconditus, secretus a de corporeis b de incorporeis 2 subst. n.pl.<br />
occulte i.q. secreto<br />
occultatio, -nis i.q. dissimulatio<br />
occulto, -avi 1 proprie i.q, tego a c.abl. b sine abl. 2 translate i.q. dissimulo<br />
occumbo, -bui, -bitum, -mbere i.q. pereo 1 c.dat. 2 sine dat.<br />
occupatio, -nis 1 i.q. actio occupandi 2 i.q. comprehensio 3 fere i.q. labor<br />
‡occupator, -is i.q. usurpator<br />
occupo, -avi 1 i.q. expugno, potior, usurpo a corporea b incorporea 2 i.q. obsideo, teneo 3 i.q. capio,<br />
prehendo 4 i.q. insideo, teneo 5 i.q. complector, expleo 6 i.q. aggredior, afficio 7 i.q. præcurro<br />
occupatus, -a, -um i.q. distentus 1 c.abl. 2 sequitur circa 3 nude<br />
occurro, -ri, -sum, -rere I i.q. obviam eo A generatim 1 c.dat. 2 abs. B speciatim sensu hostili 1<br />
corporeis a c.dat. b sequitur in c abs. 2 incorporeis II i.q. in mentem venio III i.q. accido<br />
occursatio, -nis i. actio occursandi<br />
occurso, -avi i.q. occurro, obviam eo 1 c.dat 2 abs.<br />
occursus, -us i. actio occurrendi 1 c.gen 2 c.adi. 3 abs.<br />
oceanus vide oceanus Britannicus 389, 3 oceanus Occidentalis272, 6 oceanus Septentrionalis 271, 18<br />
ocellus, -i vi deminutiva omissa i.q. oculus<br />
*ocior, -us i.q. celerior 1 sensu comparativo 2 sensu comparativo vanescente i.q. celer<br />
® ocium vide otium<br />
ocius adverbaliter i.q. celerius<br />
ocissime i.q. celerrime<br />
ocrea, -æ i. tegumentum cruris<br />
octavus, -a, -um 1 adi. 2 subst. f. i.q. octava dies, lux; Gertz S 386, 33 octava = dies octavus post festum<br />
sancti alicuius quo tota solemnitas clauditur (Ducange); ad Octavam transire = ad aeternam requiem<br />
transire Gertz M<br />
octo 1 adi. 2 subst.<br />
octoas, -dis f. i. octonarius numerus<br />
octogeni, -æ, -a i. numerale distributivum<br />
® oculare = oculis subicere ut appareat RH ; Gertz M : oculata fide = oculis suis demonstratus RH<br />
*oculus, -i de ea oris parte qua lumen admittitur, conspectus 1 c.gen. 2 abs.<br />
® oda = (gr.) carmen : Gertz M odae vocantur cantus Lutheranorum<br />
odi, -isse i.q. aspernor, detestor, respuo; odire >odiebat Gertz S 447, 2<br />
odibilis, -e i.q. odio dignus<br />
odium, -i i.q. aspernatio, declinatio, offensio 1 c.gen. a poss. b obi. 2 c.adi. 3 abs.; Gertz M : in odium =<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (7 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
ob odium<br />
odor, -is m. i.q. exhalatio 1 c.gen. 2 abs.<br />
odoramentum, -i i.q. odor<br />
oestrus, -i m. i. nomen bestiolæ<br />
offendiculum, -i n. de eo quod offendit<br />
offendo, -di, -sum, -dere 1 i.q, (subito) pervenio ad, occurro a pro subi persona b pro subi. res 2 i.q.<br />
lædo 3 i.q. impedio 4 i.q. iaculando attingo<br />
offensa, -æ f. i.q. indignatio, ira 1 c.gen. 2 abs.<br />
offensio, -nis i.actio offendi<br />
offero, -obtuli, -oblatum, -offerre i.q. porrigo, præbeo 1 c.acc. et personæ et rei 2 c. enunt. sec<br />
offerens, -tis m. [sine definitione RH] 70, 35<br />
oblatum, -i n. [sine definitione RH] 70, 35<br />
® officialis = qui aliquod munus ecclesiasticum curat Gertz S 315, 16, =? sacerdos ecclesiæ 389, 6<br />
® officiare (ecclesiam) = divina officia celebrare<br />
officina, -æ i. taberna artificis, locus ubi aliquid conficitur 1 c.gen. obi. 2 c.gen.poss.; Gertz M :<br />
officinae fabriles = officina ferraria; officinae claustri = fabrica pro laicis conversis<br />
officio, -feci, -fectum, -ficere i.q. obsto 1 abs. 2 c.dat. 3 sequitur quo minus<br />
officiosus, -a, -um i.q. benignus, libens<br />
officiose i.q. benigne, libenter<br />
officium, -i I de auxilio, ministerio, obsequio (cum de aliis tum de iis quæ facere debemus e.g. 298, 35<br />
sæpe vanescente sensu proprio e.g.120, 7) A abs. 1 generatim 2 speciatim de honore funeris B c.gen. 1<br />
personæ suffragium præbentis a in universum b de honore qui alicui deo præbetur c de horis matutinis<br />
quæ dicuntur 2 rei II de publico munere A generatim B speciatim de munere pontificis III de quolibet<br />
labore, munere A abs. B c.gen. 1 gerund. 2 rerum 3 personæ IV vanescente sensu proprio periphrastice<br />
(c.gen.)<br />
offirmo, -avi i.q. firmum reddo, claudo<br />
offula, -æ i.q. crustulum, frustum, particula escæ<br />
offundo, -di, -sum, -ndere i.q. compleo<br />
® offuscare e.g. prope totum ecclesiastici splendoris lumen offuscant = obscurantGeorges<br />
oleo, -re 1 intr. i.q. malum odorem exhalo 2 trans. i.q. odore indico<br />
oleum, -i n. i. sucus vel umor oleæ<br />
olfacio, -feci, -factum, -facere i. odorem percipio<br />
olfactus, -uum m. i.q. nasus<br />
oliditas, -tis i.q. fætor, odor malus<br />
olidus, -a, -um i.q. fætidus, de iis quæ male olent<br />
*olim i.q. quondam (de illis temporibus quæ iam præterierunt)<br />
olla, -æ de vase vel testa<br />
olor, -is i. nomen avis (de cygno)<br />
® omelia = homelia, homilia<br />
® omagium vide homagium<br />
omen, -inis 1 i.q. signum quod res futuras indicat, auspicium a abs. b c.gen. rei indicatæ 2 i.q. fatum<br />
ominor, -atus sum, -ari i.q. significo<br />
omitto, -si, -ssum, -ttere 1 c.acc. i.q. relinquo 2 c.inf. i.q. non facio<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (8 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
omnifariam i. omnibus modis<br />
omnigenus, -a, -um i. omnibus partibus oriundus<br />
® omnimodis = omnibus modis Gertz S 69, 16, omnimodus = plenus, perfectus; Gertz M omnimode =<br />
omnibus modis<br />
omnino i.q. plane<br />
omnipotens, -tis i.q. deus<br />
*omnis, -e I de quantitate discreta A de hominibus singulis 1 subst. 2 adi B de aliis 1 subst. n.pl. 2 adi. a<br />
pl. b sing. i.q.(unusquisque) II de quantitate integra i.q. totus<br />
onerarius, -a, -um de nave mercibus onerata<br />
onero, -avi i.q. onus impono, gravo 1 proprie 2 translate<br />
onerosus, -a, -um i.q. (onere) gravatus cum proprie tum translate<br />
onus, -eris n. de rebus gravibus, ponderibus, impedimentis I proprie A nude B c.gen. II in imagine III<br />
translate A nude B c.gen. 1 rei 2 vulgi<br />
onustus, -a, -um 1 i.q. (onere) gravatus a c.abl. b nude 2 i.q. molestus a c.dat. b nude<br />
opacitas, -tis fere i.q. tenebræ, umbra<br />
opacus, -a, -um i.q. tenebrosus, umbrosus, opacitate plenus 1 adi. 2 subst. n.pl. (c.gen.)<br />
opera, -æ I i.q. labor, munus, negotium A abs. B c.gen. 1 personæ 2 rei II i.q.auxilium, obsequium<br />
(nonnulla ad I trahi possunt) A nude B c.gen.; operam ducere/dare c. inf. Gertz S 86, 3<br />
operatio, -nis i.actio operandi<br />
operio, -ui, -tum, -ire i.q. tego<br />
operor, -atus sum, -ari 1 trans.i.q. efficio 2 intr. i.q. proficio<br />
operosus, -a, -um i. opere vel labore plenus, artificiosus, studiosus<br />
operose i. cum cura<br />
® opido vide oppido adv.<br />
opifex, -icis m. de eo qui operose vel artificiose aliquid efficit 1 c.gen. 2 abs.<br />
opimus, -a, -um i.q. abundans, copiosus, uber 1 adi 2 subst. n.pl.<br />
opinatio, -nis i.q. actio opinandi, opinio<br />
® opinatissimus = celeberrimæ famæ Gertz S 79, 25<br />
opinative i. secundum opinionem, ficte et simulate (opp. revera, naturaliter)<br />
® opinatus = famosus Gertz M<br />
*opinio, -nis 1 i.q. iudicium, sententia a c.gen.poss. b c. gen. obi. 2 i.q. fama, existimatio, rumor a c.gen.<br />
cum personæ tum rei 3 i.q. imaginatio a c.gen. b nude 4 i. somnium [ut videatur (RH)] a c.gen. [ut...<br />
nocturna unius opinio omnium oculis interdiu subiecta claresceret (RH)] b nude<br />
opinor, -atus sum, -ari i.q. puto (sequitur quod) ; Gertz M II, 458, 21 et nota: opinata commenta i.e,<br />
famosa et celebria scripta<br />
® opitulatio = auxilium Gertz S 82, 9<br />
opitulor, -atus sum, -ari i.q. iuvo 1 c.dat. 2 nude<br />
*oportet, -uit, -ere i.q. decet 1 sequitur acc. c.inf. 2 sequitur inf. 3 sequitur ut<br />
operior, -tus sum, -iri i.q. expecto, præstolor 1 trans. a homines b res 2 intr. 3 sequitur donec 4 sequitur<br />
quoad<br />
oppeto, -ivi, -itum, -ere 1 i.q. peto 2 i.q. obeo, morior a c.abl. b sine abl.<br />
oppidani, -orum m. (nonnisi plur.) 1 oppidi incolæ 2 urbis a incolæ b custodes 3 vici incolæ 4 terræ<br />
incolæ<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (9 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
® oppido obsolete adv. = valde ante adi. et adv. ;oppido quam = sane quam<br />
oppidulum, -i i.q. parvum oppidum<br />
oppidum, -i de qualibet communitate civium i.q. civitas (sæpe de eodem loco et oppidi et urbis<br />
vocabulum usurpatur<br />
® oppignero = pignori do ;oppignerator qui aliquid pignori accipit<br />
® oppilare = obturare, obstruere quod vide<br />
oppono, -sui, -situm, -nere i.q. obicio (cum proprie tum translate) 1 c.acc. et dat. 2 sequitur contra<br />
oppositum, -i n. i.q. adversum, contrarium<br />
opportunitas, -tis i.q. opportuna occasio, fortuna 1 abs. 2 c.gen. a subi. b obi.<br />
opportunus, -a, -um i.q. aptus, idoneus 1 c.dat. 2 sine dat.<br />
opportune i.q. apte, commode<br />
oppositus, -us i.q. actio opponendi, obiectus<br />
oppressio, -nis i.q. subactio, suppressio, fere i.q. clades 1 c.gen. 2 abs.<br />
oppressor, -is de eo qui opprimit, pacat, subiugat, fere i.q. tyrannus 1 c.gen.obi. 2 abs<br />
opprimo, -pressi, -pressum, -primere I proprie i.q. (pondere) premo, obruo II translate A i.q, subiugo,<br />
vinco, interdum i.q. interficio Gertz M : opprimere infantes = cubans infantes opprimere
Vademecum in opus Saxonis<br />
oratio, -nis de actione dicendi; Gertz S 69, 5 = supplicatio; orationem fundere = patrem nostrum<br />
ardenter invocare Gertz S 402, 8 RH; Gertz M : oratio dominica = PaterNoster RH<br />
® oratorium Gertz S 243, 25 = sacrarium/sacellumRH. Binding: Architechtonische Formenlehre<br />
Darmstadt 1980 S. 248: Sacrarium:Grube mit durchlochter Deckplatte südl. vom Altar oder in der<br />
Sakristei zur Aufnahme von Wasserresten der liturgischen Waschungen und von Resten oder Asche<br />
heiliger Gegenstände<br />
orbiculatus, -a, -um i.q. sinuosus<br />
orbis, -is m. 1 de circulo a de corporeis b de incorporeis 2 de toto mundo vel de parte mundi, fere i.q.<br />
terra a c.gen. b abs. 3 de cavis oculorum<br />
orbita, -æ fere i.q. cursus<br />
orbitas, -tis de desiderio vel privatione liberorum<br />
orbo, -avi i.q. privo<br />
orbus, -a, -um i.q. privatus<br />
orcus, -i m. [vel Orcus 15, 28 RH]<br />
® ordinarie = recte, iuste institutus Gertz M/RH<br />
® ordinatim = per ordinem, (ex) ordine Gertz M/RH<br />
® ordinatio = 1 dispositio 2 administratio muneris/ sacerdotii 3 tempus muneris Gertz M/RH<br />
ordino, -avi 1 i.q. dispono, instituo 2 i.q. compono, fere i.q. paco 3 i.q. constituo; Gertz M : ordinare<br />
episcopum etc.; classem/exercitum ordinare; ordinare aliquem ad aliquid; ordinare = iubere, curare ><br />
cum acc. c. inf. / cum ut; ordinare monasterium = res domesticas instruere; praedia ordinare =<br />
administrare;pacem provinciis ordinare = pacem providere; ordinare nuptias = nuptias parare<br />
ordior, -sus sum, -diri i.q. aggredior, incipio 1 generatim a c.acc. b c.inf. 2 speciatim de loquendi initio<br />
ordo, -inis m. I prævalente sensu continuationis i.q. series A generatim 1 abs. 2 c.gen. B speciatim in re<br />
militari 1 abs. 2 c.gen. II prævalente sensu rei stabilitæ A de classe, dignitate, genere 1 abs. 2 c.gen. B<br />
de condicione, ratione, statu 1 abs. 2 c.gen. C de ritu; ordo etiam = regula ordinis; Gertz M ordines =<br />
ordinationes<br />
® organicus = ad corpus pertinens Gertz M<br />
® organum = instrumentum Gertz S 333, 3<br />
orientalis, -e i. ad solem orientem spectans<br />
orientalia, -ium de terris orientalibus<br />
® originale commissum = peccatum originis, originale n = documentum originale Gertz M<br />
origo, -inis 1 de principio 2 de genere a c.gen. b abs.; Gertz S 17, 4 exortus, proventus; Gertz M =<br />
primitiva qualitas<br />
orior, -tus sum, -ri i.q. nascor 1 de hominibus a nude b c.abl. c sequitur ab d sequitur ex e sequitur extra<br />
f sequitur gen. 2 de rebus a nude b c.abl. c sequitur ab d sequitur in<br />
oriens, -tis m. de terris ad solem orientem spectantibus<br />
oriundus, -a, -um i.q. natus 1 c.gen. 2 c.abl. 3 sequitur ex<br />
ornamen/ornamentum, -i I proprie i.q. decus, insigne A c.gen. 1 poss. 2 descriptionis II translate i.q.<br />
laus, honos A de rebus 1 c.gen. 2 abs. B metonymice de hominibus ;RH :ornamentum missale i.q.<br />
vestimentum et utensilia missae<br />
® ornaticius Gertz M = ornans<br />
ornatus, -us i.q. ornamentum<br />
orno.- avi i.q. decoro, exorno, paro 1 proprie 2 translate<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (11 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
ornatus, -a, -um 1 i.q. præditus 2 i.q. indutus 3 i.q. magnificus a generatim b speciatim de eloquio<br />
ornate 1 i.q. magnifice 2 i.q. donatus<br />
oro, -avi 1 generatim i.q. rogo a sequitur acc. b sequitur acc. c.inf. c sequitur ut d sequitur ne e sequitur<br />
coni. f abs. 2 speciatim i.q. (deum) precor<br />
orphanus, -a, -um i.q. parentibus orbatus<br />
® ort(h)odoxus = cat(h)olicus (qui fidem iustam habet RH)<br />
ortivus, -a, -um i.q. orientalis<br />
® ortus = hortus, >ortulus = hortulus, > ortulanus = hortulanus ~ olitor qui (e.g. brassicam) olet ~<br />
topiarius qui in topiariâ herbas alit RH<br />
ortus, -us I i.q.actio oriendi II i.q. natus, origo A de hominibus 1 c.gen. 2 abs.B de rebus III i.q. oriens<br />
*os, -ris n. I spectat ad foramen quodlibet i.q. ostium II spectat ad hominem A de ipso foramine inter<br />
labia sito 1 generatim 2 speciatim de ore vocis instrumento B de oculis C de facie, vultu<br />
os, -sis n. de duris partibus animalium 1 abs. 2 c.gen. de reliqiis humanis ; ossa levare, extollere,<br />
sustollere vide elevare Gertz S 15, 19; Gertz M :aliquem ossibus iactare = ossa in aliquem proicere<br />
oscito, -avi i.q. hio<br />
osculor, -atus sum, -ari i.q. basio<br />
osculum, -i de actione eius qui rei amatæ os applicat i.q. basium<br />
osor, -is de eo qui odit<br />
® ospes, -itis vide hospes<br />
ostendo, -di, -sum, -dere I i.q. monstro II i.q. præ me fero, præbeo A generatim B reflexive i.q. appareo<br />
III i.q. doceo A c.acc. 1 generatim 2 pron. reflexivi i.q. me præsto B c.enunt.sec.<br />
ostentatio, -nis i.q. gloriatio, iactatio<br />
ostento, -avi 1 i.q. præ me fero 2 i.q. doceo 3 i.q. iacto<br />
ostium de ianua, porta 2 de freto 3 de fluminum exitu a c. gen. b sine gen.<br />
ostrum, -i i.q. purpura<br />
otiosus, -a, -um 1 i.q. tranquillus 2 i.q. tardus 3 i.q. piger 4 i.q, inutilis, vanus<br />
otium, -i 1 i.q, inertia 2 de tempore ad quietem dato, fere i.q. quies a c.gen. b abs. 3 fere i.q. pax; Gertz S<br />
118, 23 = facultas /(occasio RH)<br />
ovillus, -a, -um i.q. ad ovem pertinet<br />
ovis, -is f. i. nomen animalis<br />
ovo avi i.q. exsulto, glorior 1 c.abl. 2 abs.<br />
P<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
pabulum, -i de cibariis animalium 1 c.gen. 2 abs.<br />
pabulor, -atus sum, -ari i.q. pabulum peto<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (12 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
paco, -avi i.q. mansuefacio, sedo, subigo<br />
pacatus, -a, -um i.q. sedatus<br />
® pacificare =pacatum reddere Gertz S 89, 20<br />
pacifice i. ad pacem obtinendam<br />
pacificor, -atus sum, -ari i. pacem facio<br />
paciscor, -tus sum, -cisci fere i.q. statuo 1 de pace facienda (abs.) 2 de sponsalibus faciundis c. acc. a rei<br />
b personæ 3 de actione pollicendi vel promittendi a c.acc.c.inf. b c.acc. 4 de actione obtinendi, cupide<br />
petendi a sensu activo b perf.part. passive<br />
pactum, -i n. I proprie i.q. fædus A sing. 1 abs. 2 c.gen. a rei b personæ B plur. II sensu proprio<br />
debilitato i.q. modus Gertz M iuncturae: nullo pacto = nullo modo, aliquo pacto = aliquo modo, alio<br />
pacto = aliter, eodem pacto = hoc modo, quo pacto = cur<br />
pactio, -nis i.q. actio paciscendi, statuendi (c.gen.obi.) 2 i.q. condicio, pactum, fædus a abs. b c.gen. 3 i.<br />
q. promissum connubii<br />
® pactus-us = pactum Gertz S 109, 10<br />
pædagogus, -i i.q. magister 1 c.gen. 2 abs.<br />
pælex v. pelex<br />
*pæne i. ita ut aliquid desit, fere<br />
iuncturæ 1 c. superl. ad ultimam pæne, 2 idem pæne, 3 totus pæne, 4 omnis pæne, pæne omnis, 5<br />
cunctus pæne, 6 universus pæne 7 c. negatione, 8 tantum pæne...quantum<br />
pænitentia, -æ de dolore animi aliqua culpa vel malefacto procreato 1 c.gen. a rei dolorem efficientis b<br />
animi c ultimi temporis 2 abs.<br />
pæniteo, -ui, -ere de sensu doloris animi aliquo facto procreati 1 personaliter 2 impersonaliter a c.gen. b<br />
c.inf.<br />
® paenitudo, -inis = etiam misericordiaRH<br />
paganus, -a, -um de religione non Christiana 1 adi. 2 subst.; Gertz M > paganissimus; paganitas<br />
pagina, -æ fere i.q. folium; Gertz M = scriptum, littera<br />
pagus, -i 1 de vico 2 de civitate; Gertz S 319, 20 etiam = villa, urbs<br />
palæstra, -æ de corporis exercitatione<br />
palæstricus, -a, -um i.q. gymnicus<br />
® palafredus = paraverêdus (< para + veredus < gallice voredos = equus vehiculi publici/equus<br />
venaticus) Gertz M palefridus (palefredus) >< runcinus =equus = iumentum<br />
palam i.q. aperte, publice; in palam prolatis Gertz S 131, 9<br />
palatium, -i i.q. arx, regia; ad Christi palacium secum trahere Gertz S 66, 15<br />
palatum, -i i.q. gula<br />
palea, -æ de galli barba 79, 17 [vide ungula RH]<br />
palla, -æ 1 i.q. pallium 2 i.q. stragulum<br />
palleo, -ui, -ere fere i.q. timeo<br />
pallesco, -ui, -escere fere i.q. timeo<br />
® palliare = velare, tegere, teutonice : bemänteln<br />
pallidus, -a, -um de colore albo oris(nonnisi in nomine proprio)<br />
® palliola vide brandeum<br />
® palliatus (palleatus) = clericus pallio vestitus<br />
pallium, -i 1 de qualibet chlamyde sive vestmento 2 speciatim de insigni episcopali; Gertz M pallium =<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (13 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
involucrum mortui vide palliola et brandeum;translate pallium excusationis<br />
pallor, -is de albo oris colore<br />
palma, -æ I de manibus II de arbore A proprie (de dominica palmarum) B translte de gloria, victoria 1 c.<br />
gen. 2 abs.<br />
palor, -atus sum, -ari i.q. vagor<br />
palpebra, -æ de membrana oculum tegente<br />
palpito, -avi de morientium tremore<br />
palpo, -avi 1 i.q. titillo 2 i.q. blandior; = leniter fovere 333, 13 Gertz S; Gertz S = manibus prætemptare<br />
415, 28<br />
paludamentum, -i i.q. pallium<br />
pâlus, -i m. i.q. asser, sudes, vallus<br />
palus, -dis f. de terra limosa 2 i.q. lacus<br />
paluster, -ris, -re 1 adi. i.q. ad paludem pertinens, limosus 2 n.pl. subst. i.q. palus<br />
pando, -ndi, -ssum, -ndere 1 proprie a i.q. extendo, explico b i.q. aperio 2 translate i.q. detego, monstro<br />
pandus, -a, -um i.q. curvus<br />
pango, -pepigi, -pactum, -pangere i.q. confirmo, statuo; = cantare, iubilare Gertz S 159, 1<br />
panis, -is i. alimentum humanum e farina confectum<br />
panniculus, -i i.q. parva vestis<br />
pannosus, -a, -um 1 i.q. pannis obsitus 2 i.q. pauper<br />
pannus, -i 1 i.q vestis 2 i.q. velum 3 i.q. vexillum<br />
® papilio, -nis = 1 Lepidoptera (Linn.) 2 tabernaculum/mil.tentorium / prætorium (ducis) > (fr. pavillon)<br />
*par, -is i.q. similis, æqualis 1 adi. a c.dat. b c. abl. c nude<br />
iuncturæ 1 par est i.q. æquum est : a c.acc.c.inf. b c.inf. c ut d abs. 2 par duco 3 par æstimo<br />
2 par substantive n.sg.<br />
® parabola = proverbium/ materia irrisionis<br />
® paralellus / parallelus = segmenta mundi, paralleli circuli Georges / Gertz M : (provinciae) ipsum<br />
frigentis zonae parallelum ultimâ sui porrectione contingunt I, 218, 14<br />
pariter 1 i.q. æque a sequitur atque, ac b sequitur et c sequitur -que 2 i.q. eodem modo, idem 3 i.q.<br />
simul a in universum b pariter cum i.q. una cum<br />
parabilis, -e 1 de armatura et cultu, fere i.q. expeditus 2 i.q. facilis accessu, paratus<br />
® parabola = proverbium, materia derisus Gertz S 306, 24<br />
® paraclitus = spiritus sanctus Gertz S 158, h, 4, 10<br />
parallelus, -i de telluris zonis<br />
® paral(l)isis/para(l)lysis =nervorum resolutio/remissio(Georges) Gertz S 244, 29<br />
parasitus, -i de eo qui alienæ culinæ studiosus adulantium more se gerit<br />
paratus, -us m. i.q. apparatus 1 c.gen. 2 abs. [vide et paratus de verbo paro RH]<br />
parcitas, -tis i.q. tenacitas, parsimonia<br />
parco, -peperci, -parsum, -ere 1 i.q. abstineo aliqua re a c.dat. b c.inf. i.q. omitto 2 i.q. veniam do a c.dat.<br />
b abs.<br />
parcus, -a, -um i.q. abstinens 1 c.gen. 2 nude i.q. parvus<br />
parce i.q. tenaciter, fere i.q. parum<br />
parens, -tis 1 singularis : a i.q.pater b honorifice de homine bene merito 2 pluralis i.q. pater et mater<br />
parentatio, -nis i. actio parentandi, mortuis sacrificandi<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (14 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
parentela, -æ i.q. genus<br />
parento, -avi i.q. mortuis sacrificium facio<br />
pareo, -ui, -itum, -ere i.q. dicto audiens sum, obædio 1 c.dat. 2 nude<br />
paries, -tis m. i.q. murus<br />
® parificare = aequare<br />
parilis, -e i.q. consimilis<br />
parilitas, -tis de similitudine<br />
pario, -peperi, -partum (pariturus), -parere 1 proprie i.q. procreo 2 translate a active i.q. acquiro,<br />
comparo, nanciscor 3 passive i.q. orior<br />
parta, -orum n. de iis quæ acquisita sunt<br />
paritas, -tis 1 de pari condicione 2 i.q. similitudo<br />
® parlamentum (sc. generale anno MCCLXXXV) = convocatio generalis Gertz M II, 300, 21/RH<br />
® parlatorium = cellula (mlat.) clatrata ubi clericus monasterii cum laico/ca colloquitur[< clatri; sive<br />
cancelliRH]<br />
parma, -æ i. scutum<br />
parmula, -æ i. parvum scutum<br />
paro, -nis i. navis<br />
paro, -avi 1 i.q. præparo, molior, efficio a generatim b speciatim (c.inf.) i.q. aggredior 2 i.q.conficio 3 i.<br />
q. obtineo 4 i.q. trado<br />
paratus, -a, -um i. promptus, pronus 1 de hominibus 2 de rebus [vide et subst. paratus RH]<br />
parricida, -æ m. 1 generatim de homicida a c.gen.obi. b abs. 2 speciatim de consanguinei oppressore<br />
parricidalis, -e i.q. ad parricidam pertinens; parricidale crimen = parricidium Gertz S 121, 19<br />
parricidium, -i de homicidio, cæde 1 generatim a abs. b c.gen.subi. 2 speciatim de oppressione<br />
consanguinei a abs. b c.gen.<br />
® par(r)ochia < paroecia; parrochianus etiam = qui in parrochia est Gertz S 363, 8; parochialis ecclesia<br />
Gertz S 417, 16 ;aedes parrochiana = ecclesia in parrochia Gertz M/RH<br />
pars, - I de divisione alicuius rei vel multitudinis A corporeæ 1 c.gen. 2 abs. B incorporeæ II de partibus<br />
adversis fere i.q. factio A c.gen. B c. adi. C abs. III de munere, officio A c.gen.B c.adi. IV de habitu,<br />
specie, fere periphrastice A c.gen. B abs. V de regione A c.gen. B c.adi. C abs. VI directio<br />
variæ iuncturæ 1 pars...pars 2 alii...pars 3 ex parte a c.adi. b nude<br />
parsimonia, -æ de continentia, frugalitate, tenacitate<br />
® partialis = quod in singulas partes divisus est Gertz M/RH<br />
particeps, -ipis m. i.q. consors, socius 1 abs. 2 c.gen. rei divisæ<br />
participatio, -nis i.q. divisio<br />
participo, -avi i.q. communico, divido, partior; participatio (eucharistiae)<br />
particula, -æ i.q. parva pars<br />
particularis, -e i.q. separatus ® particulare i.q. animal singulare A.M.De homine q 59 a<br />
*partim i.q. pro parte 1 semel ponitur 2 bis ponitur (fere i.q. cum..tum); iunctura partim...alii 97, 7 sq.<br />
Gertz S<br />
partior, -tus sum, -ri 1 i.q. divido 2 i.q. distribuo 3 fere i.q muto, alterno<br />
partitus, -a, -um passive 380, 10<br />
partitio, -nis i.q. actio partiendi, dividendi 1 c.gen. 2 abs.<br />
® partitivus e.g. nomen ex partibus compositum Gertz M<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (15 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
parturio, -vi, -re i.q. pario<br />
partus, -us 1 i.q. actio parturiendi 2 i.q. proles a c.gen. b abs.<br />
*parum 1 i.q. non multum, paulum a c.verbo b c.gen partitivo 2 i.q. haud, non a c.verbo b c.adi. et adv.;<br />
Gertz M :parum post = paulo post<br />
parumper i.q. brevi tempore, paulum; Gertz S 137, 15 : parum = parumper; parumper = parum 361, 5;<br />
parumper = paululum<br />
® parvipendere < parvi pendo Ter. et Sall. Georges; = neglere Gertz S 325, 27; Gertz M = spernere<br />
parvitas, -tis i.q. exiguitas 1 abs. in formula modestiæ 3, 12 2 c.gen.<br />
parvulus, -a, -um i.q.parvus, non despicabilis 1 generatim 2 speciatim de pueris a adi. b subst. i.q. puer<br />
parvus, -a, -um I adi. A proprie 1 de quantitate exigua a corporea b incorporea 2 de brevitate temporis 3<br />
de ætate a additur natu b additur annis c nude II subst. A m. 1 comp. i.q. inferior a generatim b<br />
speciatim i.q. ignobilis, plebeius, popularis (opp magnatibus, maioribus, nobilibus, proceribus) B n. 1<br />
pos.(cf. parum) a gen. pretii b abl. differentiæ c in quam parvo 2 comp.: a c.gen. b adverbialiter 3 superl.<br />
a c.gen. b gen.pretii c adverbialiter<br />
*minus (v.nihilominus) 1 non (nec) minus (hic illic i.q. nec non, item) 2 non (nec, haud) minus...quam<br />
17, 29 3 minus quam 4 quo minus fere i.q. ne (inducit enunt.sec.5 solum ponitur i.q. non(tantum), parum<br />
minime, - i.q. haudquaquam, non<br />
paschalis, -e i.q. ad pascham pertinens<br />
pasco, -vi, -stum, -scere (hic illic mediopassive) 1 proprie i.q. cibo 2 translate i.q. alo<br />
pascuum, -i n. de agris ubi armentum pascitur<br />
® pascundo = pascendo Gertz S 245, 10<br />
® passagium = fretum = vadum<br />
*passim i.q. effuse, hic illic, sparsim; Gertz M = undique<br />
passio, -nis 1 i.q. dolor a generatim b speciatim de domini passione 2 i.q. affectus; Gertz M = animi<br />
motus RH;etiam aegritudines Gertz M<br />
passus, -us1 i.q. gradus a proprie b in imagine 2 i.q. elocutio<br />
® pastinare i.e. rastro solum fodere, vineas pastinare ut vites plantare possisRH, Gertz M pastinare =<br />
plantare sc. translate<br />
pastor, -is 1 proprie de custode pecoris 2 translate de officio ecclesiastico<br />
pastoralis, -e i.q. ad custodiam pecoris pertinens<br />
pastus, -us i.q. alimentum<br />
patefacio, -feci, -factum, -facere 1 proprie i.q. aperio, recludo, resero 2 translate i.q. detego, prodo a c.<br />
acc. 2 c.enunt.sec.<br />
® patenter = clare, aperte Gertz M<br />
pateo, -ui, -ere 1 c.dat. i.q. accessibilis sum, exponor a impersonaliter b personaliter 2 abs. a i.q. me<br />
extendo b i.q. appareo (impersonaliter)<br />
patens, -tis 1 i.q. apertus 2 i.q. se extendens 3 i.q. manifestus 4 i.q. nudus vel strictus<br />
patenter i.q. manifeste<br />
*pater, -ris i.q. genitor, parens (de viro) a nude b app. subst. c app. adi. d app.pron.poss. e app. gen.<br />
pron. 2 de magnatibus, nobilibus, proceribus 3 de deo christiano 4 in allocutione honorifica; Gertz S =<br />
patronus 65, 6 ;pater familias = sacerdos parrochianus 405, 10;pater monasterii =abbas 303, 23 ;patres =<br />
gubernatores ecclesiarum 14, 3; Gertz M :patres abbates (apud Cistercienses) = abbates monasteriorum<br />
ex quibus alia monasteria quorum abbates "filii abbates vocabantur originem ducebant; patres = primi<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (16 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
abbates Gertz M<br />
paterfamilias, -gen. patrisfamilias i.q. caput familiæ<br />
patera, -æ i.q. crater<br />
® paternaliter de eo qui clementer ut pater agit<br />
paternus, -a, -um i.qui ad patrem pertinet<br />
paterne i.q. patris modo<br />
® patescere (inchoative < pateo)= patere Gertz M<br />
patibulum, -i de instrumento torturæ 1 generatim 2 speciatim de Christi cruce<br />
patientia, -æ de æquanimitate, constantia, mansuetudine 1 abs. 2 c.gen. a patientis b rei<br />
patina, -æ de lance ciborum<br />
patior, -ssus sum, -ti 1 c.acc. i.q. fero, tolero 2 i.q. concedo, sino a c.acc.c.inf. b(c.nom.)c.inf.; Gertz M :<br />
patior passive<br />
patiens, -tis 1 i.q. qui patitur 2 fere i.q. aptus<br />
patienter ferei.q. æquanimiter, moderate, tranquille<br />
® patrator (< patro, -avi, -atum, -are: perficere, finire) = patrator necis, pacis, belli<br />
patria vide patrius II; Gertz M = caelum, = terra<br />
® patricida = interfector patris<br />
patricius, -a, -um i.q. nobilis (opp.agrestis, plebeius, rusticus);patricius = pater, patronus Gertz S 77, 7<br />
® patriensis = indigena Gertz M<br />
patrimonium, -i de hereditate paterna (nusquam speciatim de ea hereditatis regalis parte quæ `konunglev<br />
´vocatur) 1 abs. 2 c.gen.<br />
® patrinus = spiritualis pater = gudfader Gertz S 237, fragm.II, 2 (Georges : sponsor = teutonice<br />
TaufpateRH) ; patrinus sine significatione loci RH)<br />
*patrius, -a, -um I adi. de eo quod ad patres pertinet i.q. domesticus, vernaculus II f. subst. (sc.terra) A<br />
de terra patrum 1 abs. nota iuncturam patriæ parens357, 18 2 c.gen. B de qualibet terra<br />
® patris(s)are (< gr. patrizare = patris moris imitari Gertz M; RH: patrem simulare<br />
patro, -avi i.q. ad finem perduco, perficio<br />
patrocinium, -i i.q. auxilium, præsidium, subsidium 1 c.gen. 2 abs.; patrocinium sanctorum Gertz S 21,<br />
8<br />
® patronisare Gertz M = præsidio esse alicui (= patrocinari) RH<br />
patronus, -i i.q. defensor, tutor; Gertz S 21, 14 sanctus qui præsidio clientis spiritualis est = genius<br />
patruus, -i i.q. patris frater<br />
patulus, -a, -um 1 i.q. apertus 2 i.q latus<br />
pauci, -æ, -a de parvo numero 1 adi. 2 subst.<br />
® paucillum = pauxillum Gertz M<br />
paucitas, -tis i.q. parvus numerus 1 c.gen. 2 abs.<br />
*paulatim i.q. sensim<br />
paulisper de brevi temporis spatio<br />
paululum, -i n. 1 subst. i.q. parvum 2 adverbialiter i.q. parum<br />
*paulum, -i n. 1 subst. i.q. parvum a c. comparativo b c. adverbio 2 adverbialiter i.q. parum<br />
pauper, -is i.q. egens, inops; pauper Christi Gertz S 15, 7<br />
pauperies, -ei i.q. paupertas<br />
paupertas, -tis de statu eius qui nihil possidet, fere i.q. egestas 1 c.gen. 2 abs.<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (17 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
pauso, -avi i.q. cesso; Gertz S 336, 8 = requiesco<br />
paveo, -i, -ere i.q. horreo 1 c.acc. 2 abs.<br />
pavidus, -a, -um i.q. timidus<br />
pavimentum, -i de fundamento 1 domus 2 turris<br />
pavito, -avi i.q. horreo<br />
pavor, -is i.q. horror<br />
*pax, -cis 1 proprie de statu eorum qui bellum non gerunt a abs. b c.gen. 2 in imagine i.q. venia; Gertz<br />
M : pace privare = aliquem proscribere; aquâ et igni interdicereRH<br />
® peccamen = peccatum Gertz S 135, 14 ;etiam 134, 6 peccatrices oculi<br />
pecco, -avi i.q. erro<br />
pecten, -inis m. de instrumento quo crines discernuntur<br />
pecto, -xi, -xum, -ctere i. pectine discerno<br />
pectus, -oris n. 1 de anteriore corporis parte a c.gen. b abs. 2 de pectore sede affectuum et intellectus a c.<br />
gen. b abs. 3 de fronte, latere a c.gen. b abs.; = cor, animus Gertz S 22, 21<br />
pecudalis, -e i.q. ad pecus pertinens<br />
peculator, -is [sc.fraudator, 325, 27 cognomine Peculatorem RH]<br />
peculatus, -us m. de pecuniæ fraudatione<br />
peculiaris, -e 1 i.q. proprius 2 i.q. singularis<br />
pecunia, -æ 1 de bonis, divitiis, opibus (cum de metallo tum de aliis rebus pretiosis) a abs. b c.gen. 2 de<br />
metallo certa forma percusso, de summa nummorum (huc trahendum esse puto)<br />
pecuniarius, -a, -um i.q. pecunia solvendus<br />
pecus, -oris n. de armentorum grege (cf. infra)<br />
pecus, -dis f. de armentorum grege (cf. supra)<br />
pedes, -itis m. 1 subst. de milite pedibus utente a abs. b c.gen. 2 adi. de quolibet pedibus utente<br />
pedester, -ris, -re i.q. ad pedites pertinens<br />
pedissequa, -æ g.c. i.q. assecla, comes 1 abs. 2 c.gen.<br />
® peditare Gertz M = pedibus ire<br />
pelagus, -i n. i.q. mare<br />
pelex, -icis f. i.q. concubina 1 abs. 2 c.gen.<br />
pelicatus, -us m. i. Venerius extra matrimonium usus<br />
pellax, -cis adi. i.q. dolosus, fraudulentus, versutus<br />
® pel(l)ex = concubina RH<br />
® pellicia/pellicium (< pellis Georges e.g. tunica pellicia) mitra pellicia Gertz S = almucia 344, 25<br />
pellicio, -lexi, -lectum, licere i.q. fraudo, fraude vel dolo (ad)duco<br />
pellis, -is f. i.q. corium, cutis, tegumentum (cum hominum tum bestiarum) 1 c.gen. 2 abs. a generatim b<br />
speciatim de folliculis<br />
® pellifex (= coriarius, pellarius RH) Gertz S 440, 18 ;teutonice Gerber oder Kürschner<br />
® pelliparius = pellifex Gertz M /RH<br />
pello, -pepuli, -pulsum, -pellere I abs. i.q. instigo II c.acc. A i.q. ico B i.q. depello, fugo C i.q. expello 1<br />
c.abl. loci 2 c.præp. III c.inf. i.q. impello, cogo sim.<br />
pelvis, -is f. de receptaculo (term. tech. medicinalis)<br />
® pena (< poena) = passio Gertz M, poenitentia RH<br />
® penalis e.g. rota penalis Gertz S 424, 16 ; cf. membra praebere rotae Georges; Gertz M loca penalia i.<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (18 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
e. ubi tormenta adhibentur<br />
® penarius (
Vademecum in opus Saxonis<br />
propter, per hoc = propterea < Gertz S. Gertz M : per modum fugæ = fugientis modo; per ordinem =<br />
ordine<br />
perago, -egi, -actum, -agere [RH] 1 generatim i.q. conficio, efficio, ad finem perduco 2 speciatim de<br />
tempore i.q. consumo, dego, transigo<br />
peragro, -avi i.q. itinere emetior, traicio, transeo<br />
® perca = danice: aborre, teutonice Barsch RH<br />
percalefacio, -feci, -factum, -facere i.q. calidum reddo<br />
percarus, -a, -um i.q. valde carus<br />
percelebro, -avi i. rem divinam ad finem perduco<br />
percello, -culi, -culsum, -cellere 1 part.perf. (c.abl.) i.q. valde motus, territus 2 ind. i.q. repente afficio,<br />
ico<br />
percenseo, -ui, -um, -ere i.q. censeo, puto<br />
percio, -vi, -tum, -re nonnisi part.perf. i.q. perculsus, permotus (c.abl.)<br />
percipio, -cepi, -ceptum, -cipere i.q. accipio, haurio (cum generatim tum speciatim de actione discendi,<br />
audiendi sim.)<br />
percommodua, -a, -um i.q. valde commodus<br />
percontatio, -nis i. actio percontandi, interrogandi<br />
percontator, -is de eo qui interrogat, percontatur<br />
percontor, -atus sum, -ari i.q. interrogo 1 abs. 2 c.acc. 3 c.enunt. sec<br />
percrebresco, -ui, -escere [RH] 1 de persona i.q. notus fio 2 de rebus quæ sæpius ac sæpius fiunt<br />
® percupere = valde cupere Gertz M<br />
percurro, -curri, -cursum, -ere [RH] 1 proprie i.q. celeriter emetior 2 translate i.q. leviter tango<br />
percussio, -nis i.actio percutiendi, ictus<br />
percussor, -is de eo qui percutit, occidit, trucidat 1 abs. 2 c.gen.obi.<br />
percutio, -ssi, -ssum, -tere i.q. ico, pulso, tundo 1 abs. 2 c.acc.<br />
percussus, -i m. de eo qui trucidatus est<br />
perdisco, -didici, -discere i.q. cognosco, comperio, disco<br />
perditio, -nis i.q. calamitas, interitus<br />
perditor, -is de eo qui perdit<br />
® perdiu = interdiu Gertz M<br />
perdo, -didi, -ditum, -dere i.q. amitto, deleo<br />
perditus, -a, -um i.q. dissolutus<br />
perdoceo, -ui, -tum, -ere i.q. doceo; Gertz M = nuntiare<br />
perdomo, -ui, -itum, -are i.q. domo, subigo, supero<br />
perduco, -xi, -ctum, -cere 1 sensu locali 2 translate i.q. moveo, pellicio a ind. b part. perf. de motu animi<br />
(c.abl.)<br />
peredo, -di, -sum, -dere i.q. consumo, devoro (cum proprie tum translate)<br />
® peregre adv. (< per + ager Georges : außerhalb der Stadt etc.) peregre proficisci > ad loca externa<br />
Georges; Gertz M = peregrinari, vide etiam perigrinor; Gertz M :peregre proficisci/ire = peregrenari<br />
peregrinatio, -nis de actione perigrinandi vel profiscendi i.q. iter 1 generatim 2 speciatim ad loca<br />
sancta; vide peregre<br />
peregrinor, -atus sum, -ari 1 proprie i.q. proficiscor a generatim b speciatim ad loca sancta 2 translate i.<br />
q. me abalieno 167, 30 a ritu patrio ; vide peregre; perigrinari etiam: peregre esse RH<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (20 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
pere/igrinus, -a, -um 1 i.q. externus (spectat ad regiones externas a adi.. b subst. n.pl. 2 i.q. alienus a adi.<br />
b subst. n.pl.; teutonice : Pilger; vide peregre<br />
® peremptorie adv = firmissime<br />
perennis, -e i.q. sempiternus<br />
perenniter i.q. semper Gertz M etiam perhenniter<br />
perennitas, -tis i.q. æternitas<br />
pereo, -ii, -itum, -ire i.q. intereo (de hominibus) a nude b c. abl. 2 i.q. evanesco (de rebus); ad infernum<br />
descendere Gertz S 69, 21<br />
pererro, -avi 1 proprie i.q. pervagor c.obi. 2 translate i.q. ambigo, dubito (de animo)<br />
perfacilis, -e i.q. valde facilis (nonnisi c. supin.)<br />
perfamiliaris, -e i.q. valde familiaris (c.dat.)<br />
perfectio, -nis i.q. absolutio, consummatio, expletio (c.gen.obi.)<br />
perfero, -tuli, -latum, -ferre I i.q. fero ad locum destinatum A prævalente sensu locali 1 additur<br />
terminus 2 omisso termino prævalet notio movendi B vanescente sensu locali de fama, nuntio sim. 1<br />
trans. 2 sequitur acc. c. inf. i.q. nuntio, refero II i.q. perpetior, sustineo, tolero<br />
perficio, -feci, -fectum, -ficere 1 i.q. conficio, ad finem perduco 2 i.q. facio, efficio a c.obi. b sequitur ne<br />
c sequitur quo minus<br />
perfectus, -a, -um (sæpissime in superl.) i. absolutus, completus 1 adi. a nude b c. abl. resp. 308, 33<br />
cunctis humanitatis partibus perfectissimus 2 subst. n. sing.<br />
*perfidia, -æ facinus vel dictum infidum, fraus, infidelitas<br />
perfidus, -a, -um i.q. fraudulentus, infidelis I de hominibus A adi 1 a c.dat. b nude B subst. 1 m.pl. 2 n.<br />
sing. II de rebus<br />
perfide i.q. infideliter<br />
‡perflecto, -xi, -xum, -ctere 1 proprie i.q. corporis flexione labor, meo (variatio figuræ etymologicæ) 2<br />
translate i.q. moveo, persuadeo<br />
® perfocare = strangulare; suffocare Gertz M /RH<br />
perfodio, -di, -ssum, -dere 1 strictius i.q. terra vertenda fodio 2 latius i.q. perforo, transfigo<br />
perforo, -avi i.q. traicio, tundendo transigo<br />
perfrico, -ui, -are i.q. condio 167, 23 (c.abl.)<br />
perfrigidus, -a, -um i.q. valde frigidus<br />
perfringo, -fregi, -fractum, -fringere 1 i.q. frango, in partes comminuo, rumpo 2 i.q. perrumpo, perfodio<br />
(prævalente sensu præpositionis)<br />
perfruor, -ctus sum, -i i.q. fruor, utor 389, 24 (c.abl.)<br />
perfugio, -i, -itum, -ere i.q. confugio<br />
perfugium, -i i.q. actio fugiendi, fuga<br />
perfunctorie i. nomine alicuius (de eo qui alicuius vicem gerit)<br />
perfundo, -di, -sum, -ndere 1 proprie de re liquida i.q. aspergo, madefacio 2 translate de rebus non<br />
liquidis a i.q. compleo, imbuo b fere periphrastice i.q. afficio, permoveo (c.abl.)<br />
® pergamenum = charta pergamena (< pergamenus, -a, -um < Pergamum)<br />
‡pergenuo, -avi i. genibus nixus repo<br />
® pergirare (per + gyrare) i.e.circueundo percurrere Gertz M<br />
pergo, -rexi, -rectum, -gere 1 proprie i.q. aliquo peto, iterfacio, proficiscor a additur terminus b c.inf. c:<br />
ad c. gerund. 2 translate i.q. aggredior, conor, in animo habeo a c.inf. b c.sup.; Gertz S 15, 12 pergere ad<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (21 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
dominum = mori ;vide etiam migrare, transire Gertz S.<br />
® per(h)ennare = immortalitati commendare<br />
® perhennis vide perennis<br />
perhibeo, -ui, -itum, -ere i.q. affirmo, dico, profiteor 1 active c.acc.c.inf. 2 passive c.inf.<br />
perhorreo, -ui, -ere i.q. horreo, horridus sum 2 i.q. perhorresco, pertimesco (c.inf./ abs.) 3 i.q. recuso<br />
(transitive)<br />
® peribu(o)lus = (ambitus) + gen.: ædis sacræ Gertz S 156, h, 5 tarde Georges<br />
periclitatio, -nis 1 i.q. mors (cf. pereo, v.periclitor II B 2) 2 i.q. naufragium<br />
periclitor, -atus sum, -ari I i.q. in periculo versor, discrimen subeo II i.q.pereo A generatim 1 c.abl. 2<br />
abs. B speciatim de naufragio 1 c.abl. 2 abs.<br />
periclum v. periculum<br />
periculosus, -a, -um i. perculis obnoxius<br />
periculose i. cum periculo<br />
*periculum, -i [periclum nonnisi in versibus legitur..] i.q. discrimen 1 c.gen. a obi. b rei periclitantis c c.<br />
gen.poss. 2 nude<br />
iuncturæ notabiliores [sine exemplis RH]<br />
perimo, -emi, -emptum, -imere 1 i.q. interimo, interficio, occido 2 i.q. deleo, exstinguo<br />
peremptus, -a, -um i.q. occisus 1 adi. 2 subst.<br />
*perinde i.q. æque, similiter 1 sine coniunctione 2 sequitur ac, atque (...hic illic causam ex aliena<br />
sententia significat e.g. 47, 18 ..) a c. part.præs. b c. part. fut c c.part. perf. d sine part. e additur<br />
coniunctivus (i.q. perinde ac si, quasi)<br />
® peripse/ima, -atis;perissima (< gr.peripsêma (Pauli ep. ad Corinth I, 4, 13) : spurcitia < ut porcus<br />
spurcus est<br />
peritia, -æ i.q. cobnitio, experientia, scientia 1 c.gen.obi. 2 c.in c.abl. 3 abs.<br />
peritus, -a, -um 1 i.q. c.gen.obi. i.q. gnarus, sciens 2 abs. i.q. strenuus; Gertz M peritus +abl.<br />
periurium, -i de iure iurando violato<br />
periurus, -i m. de eo qui ius iurandum violat<br />
perlabor, -psus sum, -bi i. labendo circumeo<br />
perlego, -gi, -ctum, -gere i. a principio usque ad finem lego<br />
‡perlingo, -xi, -ctum, -gere i.q. lingo<br />
perlucidus, -a, -um i.q.perspicuus<br />
perluo, -i, -tum, -ere i.q. conspergo, lavo<br />
perlustro, -avi 1 strictius i.q. inspicio a c.obi. b abs. 2 latius a i.q. perambulo 2 i.q. peragro; Gertz S 128,<br />
11 = diffundo (de luce)<br />
permaneo, -si, -sum, -ere i.q. remaneo, persevero (intr.)<br />
permeabilis, -e i qui transiri potest<br />
‡permensor, -is i.q. permetiens (c.gen.obi.)<br />
permeo, -avi 1 i.q. transeo a c.obi. b abs.2 i.q. circumeo, peragro<br />
permetior, -nsus sum, - tiri 1 de loco i.q. emetior, percurro a de terrestribus b de navigando 2 de<br />
tempore i.q. transigo, consumo 3 translate i.q. recenseo, narratione persequor<br />
permisceo, -scui, -xtum, -scere i.q. misceo, tempero, cum aliis rebus iungo 1 c.obi. 2 c.acc. et dat.<br />
permissio, -nis actus permittendi, concessio (c.gen.obi.)<br />
permissus, -us i. concessio (c.gen.subi.)<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (22 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
permitto, -si, -ssum, -ttere 1 i.q. concedo, sino, potestatem facio a c.obi. b c.acc. c. inf. i.q. iubeo c c.<br />
inf. d c.dat.et inf. e c.dat et gerund. f abs. 2 i.q. committo, trado a c.acc. et dat. b reflexive; Gertz M :<br />
passive permittor + facere aliquid<br />
permolo, -ui, -itum, -ere i.q. molo<br />
‡permoneo, -ui, -itum, -ere i.q. admoneo, præmoneo 1 c.acc. 2 additur inf.<br />
permoveo, -vi, -tum, -vere i.q. commoveo, compello, moveo 1 c.acc.et abl. 2 c.acc.<br />
permotus, -a, -um c.abl.<br />
permulceo, -si, -sum, -cere i.q. demulceo, delenio, mitigo (c.acc. et abl.)<br />
permuto, -avi commuto, muto 1 accedit acc. et abl. 2 accedit acc. et `cum´ c.abl. 3 acc.<br />
perna, -æ i.q. coxa suis 1 proprie = clunis RH 2 translate de mari<br />
pernavigo, -avi i. navigando traicio<br />
pernicies, -i f. 1 i.q. exitium, interitus, ruina 2 i.q.periculum<br />
perniciosus, -a, -um i.q. exitialis, perniciem afferens I de rebus A adi. 1 c.dat. eius cui pernicies affertur<br />
2 additur in 3 nude B subst.n.pl. II de hominibus A c.dat. B abs.<br />
pernicitas, -tis i.q. velocitas, celeritas 1 c. gen. 2 sine gen.<br />
pernix, -cis i.q. velox, celer<br />
perniciter i.q. perniciose<br />
pernoctatio, -nis i. actus pernoctandi<br />
pernocto, -avi i.totam noctem transigo<br />
‡pernoto, -avi i.q. animadverto, noto<br />
pernox, -ctis i. per totam noctem vigil<br />
peropto, -avi i.q. ex animo opto (c.inf.)<br />
® perornare = ornare Gertz M<br />
® perorare = orando proponere Gertz S 100, 10, (per)svadere 106, 17<br />
perosus, -a, -um de eo qui valde odit vel detestatur 1 pro obi. res 2 pro obi.homines<br />
perpauci, -æ, -a i. valde pauci 1 adi. 2 subst.<br />
perpello, -puli, -pulsum, -pellere i.q. impello, hortor (c.inf.)<br />
perpendo, -di, -sum, -dere i.q. considero, exanimo 1 c.obi. 2 additur inf. 3 c.quæstione ind.; Gertz S<br />
128, 17 = intellegere; = animadvertere 198, 12 ; pro certo perpendere = pro certo habere 195, 22<br />
perpes, -tis 1 i.q. continuus 2 i.q.firmus, stabilis 3 de iis rebus quæ adhuc exstant<br />
perpetior, -ssus sum, -ti i.q. patior, perfero, tolero<br />
perpetro, -avi i.q. perago, perficio<br />
perpetuus, -a, -um i.q. assiduus, continuus 1 de iis rebus quæ diuturnæ vel æternæ sunt a generatim b<br />
speciatim de iure 2 de homine<br />
‡perplexio, -nis i.q. connexio, implicatio<br />
® pereplexitas = dubitatio Gertz M<br />
perplexus, -a, -um 1 proprie i.q. implicatus 2 translate i.q. ambiguus; Gertz M :perplexus = turbatus<br />
perquam i.q. valde (augendi causa ponitur) 1 cum adi 2 cum adv. a gradu positivo b gradu superlativo<br />
perquiro, -sivi, -situm, -rere 1 i.q. diligenter quæro, perscrutor 2 i.q. quæro, interrogo a c. quæstione<br />
ind. b c.obi. c additur de d additur super<br />
perrarus, -a, -um i.q. valde rarus<br />
perridiculus, -a, -um i.q. valde ridiculus<br />
perrumpo, -pi, -ptum, -mpere 1 proprie a i.q. cum impetu rumpo, perfringo, diffindo b i.q. perfodio 2<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (23 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
translate a i.q. interrumpo, rumpo b i.q. dissolvo<br />
persæpe i.q. sæpissime<br />
perscribo, - psi, -ptum, -bere i.q. diligenter describo, trado<br />
perscrutor, -atus sum, -ari 1 i.q. investigo, perquiro, scrutor 2 i.q. exanimo, inquiro; Gertz M<br />
perscrutatus passive<br />
perseco, -ui, - tum, -are i.q. per medium seco<br />
® persecurizare Gertz M sic conicit I, 138, 10; RH: (per = valde, securare = tutum facere)<br />
persecutio, -nis i.actus persequendi<br />
persecutor, -is de eo qui persequitur 1 c.gen. 2 nude<br />
persentio, -si, -sum, -tire 1 i.q. valde sentio, animadverto a i.q. auribus percipio, audio b aliis sensibus<br />
percipio, intelligo, c.acc.c.inf. : 334, 6 512, 2 2 i.q. pendo, solvo<br />
persentisco, -ere i.q. persentio vel persentire incipio<br />
persequor, -cutus sum, -qui i.q. insequor (sensu hostili) 1 strictius 2 latius<br />
perseverantia, -æ i.q. assiduitas, constantia 1 de re diu durante 2 de pertinacia (in bonam partem a c.<br />
gen. eius rei in qua perseveratur b c.gen. subi. c nude 3 de pertinacia (in malam partem)<br />
® perseveranter adv. = perpetuo, assidue, continenter<br />
persevero, -avi 1 abs. i.q. continuo, duro 2 i.q. persequor, persisto, persto a c.inf. b c.obi.<br />
perseverans, -tis 1 i.q. assiduus, constans, instans 2 i.q. pertinax a de rebus b de hominibus<br />
perseveranter i.q. assidue, constanter, tempore non intermisso<br />
persimilis, -e i.q. similis 1 c.dat. 2 abs.<br />
persisto, -stiti, -sistere 1 c.inf. i.q. continuo, persevero, persto 2 intr. i.q. remaneo, duro 3 additur in c.<br />
abl. i.q. persto, persevero 4 abs. fere i.q. resisto, sustineo; Gertz S 151, 40 =firmiter manere<br />
persolvo, -vi, -utum, -vere i.q. pendo, præsto, solvo 1 speciatim a de nummis vel vectigalibus b de pænis<br />
vel sim. 2 generatim a c.acc. et dat. b abs. i.q. promissa præsto<br />
persona, -æ 1 i.q. homo, vir 2 periphrastice (c.gen.); personæ = prælati maioris dignitatis Gertz S 204, 2;<br />
Gertz M II, 257, 6 et 258, 21 : iunctura iuris : persona standi in iudicio = qui ius/potestatem + gen<br />
iudicio sistendi (< sistere), standi (Georges/<br />
RH; RH. nescio an "sistere" = in iudicium venire sit et "stare" = participem constantem esse<br />
® personaliter = ipse<br />
persono, -ui, -itum, -are 1 pro subi. sonus i.q. sono 2 pro subi. homines i.q. alta voce cano<br />
perspicax, -cis 1 proprie de acie oculorum 2 translate i.q. acutus, sollers, diligens<br />
® perspicari = videre Gertz M<br />
perspicio, -exi, -ectum, -icere 1 proprie i.q. plane video, conspicio 2 translate a i.q. cogito b i.q.<br />
cognosco, intelligo<br />
perspicuitas, -tis 1 de acie oculorum 2 de luce clara<br />
perspicuus, -a, -um 1 i.q. eximius a de homine b de rebus 2 de cælo sereno<br />
persto, -stiti, -statum, -stare 1 i.q. sto 2 i.q. maneo, duro; Gertz M = esse<br />
perstrebo, -ui, -ere (nonnisi in partc.præs.) i.q. strepo, fremo<br />
® perstrepo = valde strepere Gertz M<br />
perstringo, -nxi, -ctum, -ngere 1 proprie a i.q. ligo, stringo, vincio b i.q. ferio, percutio (c.abl.) 2<br />
translate a i.q. attingo, commoveo, tango c.abl. b in narratione leviter attingo, brevem mentionem<br />
alicuius rei facio c i.q. reprehendo d i.q. cogo<br />
persuadeo, -si, -sum, -dere 1 i.q. probo, fidem facio (c.acc. c.inf.;Getz M: c. dat.+ inf.) 2 i.q. induco,<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (24 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
illicio a c.inf. b c.obi. persuasum habeo: 1 c.acc. c.inf. i.q. satis mihi constat (ad 1) 2 abs. i.q. exoro,<br />
impello (ad 2)<br />
persuasio, -nis i. actus persuadendi 1 c.gen.obi. 2 nude<br />
persulco, -avi translate de navigando [de sulco =vestigium aratri RH]<br />
pertæsus, -a, -um i. tædio vel fastidio affectus (c.obi.)<br />
pertento, -avi 1 i.q. exanimo, experior (c.obi.) 2 i. conor (c.inf.) 3 fere i.q. impugno, improbo<br />
pertergeo, -si, -gere 1 proprie i.q. tergeo, detergeo 2 translate i.q. diluo<br />
perterrefacio, -feci, -factum, -facere i.q. perterreo 1 c.abl. 2 nude<br />
perterreo, -ui, -itum, -ere i. valde terreo<br />
pertica, -æ i. baculus, contus Gertz S 331, 20 "pertica" notavit, ubi piscem " perca" designare voluit<br />
scriba<br />
pertimesco, -ui, -escere i.q. valde timeo, reformido 1 c.inf. 2 c.obi.<br />
pertinacia, -æ 1 in bonam partem i.q. assiduitas, firmitas, perseverantia 2 in malam partem i.q.<br />
obduratio, obstinatio a c.gen.obi. b c.gen.subi.<br />
pertinax, -cis 1 in bonam partem i.q. assiduus, constans, perseverans a de hominibus b de rebus 2 in<br />
malam partem i.q. obstinatus, pervicax<br />
pertinaciter 1 i.q. obstinate, contumaciter, nimis perseveranter 2 de alto somno i.q. arte, graviter<br />
pertineo, -ui, -ere i.q. attineo, specto ; Gertz M : pertinentiæ = attinentiæ : fundus qui pertinet/attinet;<br />
aliquae res quae pertinent ad aliquid<br />
pertingo, -ere i.q. pertineo; Gertz S 315, 21 pertingere ad = adipisci, pervenire ad<br />
pertractatio, -nis vide pertractio<br />
pertractio, -nis i. actus naves per angustum fretum pertrahendi<br />
pertracto, -avi i.q. considero, animo volvo; Gertz M I, 390, 12 = convivio excipere aliquem<br />
pertraho, -xi, -ctum, -here 1 proprie i.q. traho a generatim b speciatim ad obsequium vasalli<br />
præstandum 2 translate a i.q. adduco, voco b i.q. impello, incito c i.q. allicio, illicio d de tempore i.q. in<br />
longum traho, produco<br />
pertranseo, -ii, -itum, -ire i.q.transeo ; Gertz S 79, 11 = neglegendo prætermittere<br />
pertundo, -di, -sum, -ndere i.q. tundendo perforo<br />
perturbatio, -nis i.q. affectio, commotio animi<br />
perurgeo, -si, -gere i.q. valde urgeo<br />
peruro, -ussi, -ustum, -urere 1 proprie 2 translate i.q. vexo, excrucio<br />
perutilis, -e 1 de rebus i.q. valde utilis 2 de hominibus i.q. valde idoneus (c.dat.)<br />
pervado, -si, -sum, -dere de populabunda militum transitione<br />
pervagor, -atus sum, -ari i.q. peragro, pererro 1 c.obi. 2 abs.<br />
pervasor, -is de eo qui per vim aliena invadit atque possidet (c.gen.obi.)<br />
pervehor, -ctus sum, -vehi i.q. eo, iter facio, proficiscor<br />
pervello, -velli, -vulsum, -vellere i.q. rumpo, dissolvo<br />
*pervenio, -i, -tum, -ire i.q. accedo, advenio 1 proprie sensu locali (nota præpositionem apud 449, 34) 2<br />
translate sensu locali evanescente a pro subi. homines b pro subi. res<br />
preversus, -a, -um pro subst. i.q. vir pravus, sceleratus; Gertz S 434, 10 etiam : malus<br />
pervicacia, -æ i.q. constantia, pertinacia<br />
pervicax, -cis i.q. assiduus, constans, pertinax 1 de rebus 2 de hominibus<br />
pervicaciter i.q. constanter, pertinaciter, impigre<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (25 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
pervicus vide pervius<br />
pervideo, -di, -sum, -dere 1 strictius i.q. oculis perspicue video 2 latius i.q. animo perspicuo, intellego c.<br />
acc.c.inf. : 91, 30 e.g.<br />
pervigil, -is i.q. valde vigil, qui tota nocte vigilat<br />
pervigilium, -i i.q. vigilia 1 generatim 2 speciatim de variis festis Christianorum:; circumcisionis 311,<br />
19 divini natalis 427, 30 ;542, 4 pentecostalis festi<br />
pervius, -a, -um 1 de iis quæ transiri possunt a c.dat. b nude 2 de iis quæ penetrata, transfixa sunt<br />
pervolito, -avi i.q. pervolo, per aliquem locum volo (c.obi.)<br />
*pes, -dis 1 proprie de infima corporis parte a hominum (vel deorum) b bestiæ c simulacri 2 plus minus<br />
translate hæ locutiones dicuntur e.g. 29, 5 3 de certa mensura 248, 34<br />
pessulum, -i i. vectis quo fores clausæ obfirmantur intus [danice` en slå´, teutonice `riegel´RH]<br />
pessulus, -i vide pessulum<br />
pessumdo, -dedi, -datum, -dare [infin. pessundare scribitur] i.q. undis mergo (quasi ex voce `undare<br />
´tractum)<br />
pestifer, -a, -um i. pestem afferens 1 speciatim de morbis vel periculis morbiferis 2 generatim i.q.<br />
exitiabilis, perniciosus<br />
pestilens, -tis i.q. pestifer<br />
pestilentia, -æ de morbo mortifero<br />
pestis, -is 1 proprie de morbis 2 translate a generatim de exitio, pernicie b speciatim meton. de variis<br />
animi affectibus c de variis incommodis vel molestiis<br />
petitio, -nis i.q. flagitatio, rogatio (plur. i.q. preces) 1 generatim a c.gen.obi.b c.gen.subi. c c.pron.poss.<br />
d nude 2 speciatim de matrimonio petendo<br />
petitor, -is de eo qui alquid petit vel rogat 1 generatim a c.gen.obi. b nude 2 speciatim i.q. procus a c.gen.<br />
obi. b nude<br />
*peto, -ivi, -itum, -ere I notione movendi non plane obscurata A sensu locali prævalente 1 i.q.iter facio,<br />
proficiscor (c.obi. loci) 2 i.q. adeo, convenio B sensu hostili prævalente i.q. adorior, aggredior, tento 1 c.<br />
acc.et abl. 2 c.acc. 3 c.acc.et dat. 4 additur unde II sine notione movendi A i. oro, precor, rogo 1 c.acc. 2<br />
additur ab c.abl. 3 c.acc. c.inf. 4 additur ab et acc.c.inf. 5 c. obi. et inf. 6 abs. B latius i.q. assequi conor,<br />
flagito, quæro 1 generatim a c.acc. b c.acc.c.inf. 2 speciatim de matrimonio vel de stupro petendo C [RH]<br />
i.q. affecto, appeto, cupio 1 res 2 hominem D fere i.q. accerso, comparo, conquiro 1 res 2 homines (i.q.<br />
lacesso)<br />
iuncturæ notabiliores: fugam peto 123, 21 aliquid raptu 444, 11 quæstum 473, 3<br />
petens, -tis i.q. procus<br />
petra, -æ i.q. lapis, rupes, saxum; Gertz S 354, 12 = terra ; 88, 18 = Christus<br />
petrinus, -a, -um i.q. lapideus<br />
petrosus, -a, -um i.q. plenus lapidibus<br />
petulans, -tisi.q. audax, immodestus, lascivus 1 adi. 2 subst.<br />
petulanter i.q. immoderate, immodice,<br />
petulantia, -æ i.q. insolentia, protervitas, superbia I de hominibus A c.gen. 1 personæ 2 rei B abs. II de<br />
equis<br />
petulcus, -a, -um i.q. lascivus, levis, protervus<br />
phalanx, -gis i.q. acies, cohors 1 sing. 2 plur.; Gertz S 161, 10 phalanga f.<br />
phaleratus, -a, -um (< phalerae = ornatus(, -us)frontis/pectoris nitidus;etiam phalerae equorum) =<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (26 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
ornatus<br />
® phanum = fanum<br />
pharetra, -æ i.q. receptaculum sagittarum<br />
‡physiculo, -avi i.q. divino, vaticinor 20, 14<br />
piaculum, -i 1 i.q. instrumentum placationis Georges : porco piaculum facere 2 i.q. nefas, delictum<br />
piceus, -a, -um i.q. ater, pullus<br />
pictura, -æ i.q. imago vel picta vel cælata<br />
pietas, -tis 1 de pio mentis habitu a erga Deum i.q. devotio b erga consanguineos c erga regem d erga<br />
patriam e erga amicum i.q. amicitia f in hostem victum i.q. clementia 2 de iustitia 3 de officio;cf. imago<br />
pietatis; imago = Brustbild vide Søren Karstensen Humaniora 1996, 4 ; pietá :familia Christi sub cruce<br />
® pigacium = calceus Graecus Gertz S 242, 2<br />
piger, -gra, -grum i.q. iners, lentus 1 abs. 2 sequitur ad 3 c.inf.<br />
pigre i.q. lente, segniter<br />
piget, -uit, -erei.q. fastidium, pænitentia, tædium est 1 c.inf. 2 c.gen. rei fastidium præbentis<br />
® pignero = pignori do; etiam = pigneror : pignus accipio ; pigneratio = 1 actio pignori dandi 2 et<br />
accipiendi ;pignerator qui pignus accipit<br />
pignus, -oris n. I i.q. res(vel persona) ad fidem alicui faciendum tradita A generatim 1 c.gen.rei 2 nude B<br />
speciatim de liberis utpote coniugii pignoribus II i.q. divitiæ; Gertz S 81, 20 pignora = reliquiæ<br />
sanctorum<br />
pigritia, -æ i.q. lentitudo, segnitia<br />
® pigrito-atus sum, -ari = neglegere Gertz M<br />
pila, -æ i.q. sphæra<br />
pilleolus, -i i.q. tegimentum capitis, pilleus<br />
pilleus, -i i.tegimentum capitis<br />
pilum, -ii.q. iaculum, telum<br />
pilus, -i i.q. capillus, crinis<br />
pincerna, -æ m. 1 generatim de eo qui pocula ministrat 2 speciatim de magistratu regis<br />
pingo, -nxi, -ctum, -ngere i.q. colorare, colorem inducere<br />
® pinguedo = pingue, -is n sive adeps<br />
pinguesco, -ere i.q. pinguis, optimus fio<br />
pinguis, -e i.q. fecundus (de agro)<br />
pirata, -æ m. i.q. prædo maritimus; Gertz M I, 47, 8 :piratia = praedatio maritima<br />
piraticus, -a, -um i. quod ad prædationem maritimam attinet 1 adi. 2 subst. f. a de munere piratarum b<br />
de piratis ipsis<br />
piscatio, -nis i.q. actio piscandi<br />
piscator, -is i.q. homo qui pisces capit<br />
piscatorius, -a, -um i. quod ad piscatorem attinet<br />
pisciculus, -i i.q. parvus piscis<br />
piscis, -is m. i. nomen animalis<br />
piscor, -atus sum, -ari i.q. pisces capio<br />
pistor, -is i.q. homo qui panem coquit; pistoria ars = ars pistoris Gertz S 401, 11<br />
® pistrinum quo grana contunduntur RH < Georges (< pinso-pinsi/pinsui-pinsum/pinsitum/pistum/<br />
pisum)<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (27 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
® pitantia = victus monachorum Gertz M II, 202, 3;273, 18/RH ;> gallice : pitance " une maigre<br />
pitance"; le pitancier = monachus qui victum diurnum distribuit RH;cf. origine germanico : bítan lingua<br />
angelica/ lingua saxonica :bîtan quod initio = findere est<br />
pitisso, -avi i.q. minutim sorbeo (opp.bibere)<br />
pius, -a, -um i.q. certo erga deos vel homines officio obædiens 1 de hominibus a adi. b nude 2 de<br />
actionibus et condicionibus a c. subst. b pium est c.inf.<br />
pie i. pio animo; Gertz S 23, 46 = misericorditer<br />
® placabilis = bono animo in aliquem<br />
placamen, -inis i.q. instrumentum placationis<br />
placatio, -nis i.q. actio placandi, leniendi<br />
placenta, -æ i.q. crustum, libum<br />
® placenter amicus Gertz S 445, v.22 = qui placet et amicus est<br />
placeo, -ui, -itum, -ere 1 usu personali i.q. gratus, iucundus sum a c.dat. b sine dat. 2 usu impersonali i.q.<br />
constituo, censeo a c.acc.c.inf. (c.dat.109, 31) b c.inf.<br />
placentia, -um n. de iis quæ placent<br />
placitum, -i n. (nusquam de terræ placitis) i.q. propositum; fere = consilium publicum Gertz S 240, II,<br />
20<br />
placidus, -a, -um i.q. clemens, mitis, lenis<br />
placide i.q. clementer, leniter<br />
® placitare = disputare in placito vide placitum Gertz M/RH<br />
® placitus (etiam = placidus RH) (< placeo = tranquillo) = dilectus, gratus, iucundus alicui.RH<br />
placo, -avi i.q. clementem facio, lenio<br />
1 plâga, -æ 1 i.q. ictus 2 i.q. vulnus Gertz M plagam gerere<br />
2plaga, -æ i.q. regio, pars<br />
planctus, -us m. i.q gemitus, plangor<br />
plane i.q. omnino, prorsus<br />
planeta, -æ i.q. stella errans<br />
plango, -xi, -ctum, -gere i.q. doleo, lugeo, mæreo 1 acc. 2 c.inf.<br />
plangor, -is i.q. actio plangendi, gemendi<br />
planities, -ei i.q.campus patens<br />
planta, -æ i.q. pars inferior pedis vel pes(pars pro toto)<br />
® plantatio < planto (e.g.vineam) Gertz M/RH<br />
® plantula = germen Gertz M/RH<br />
planum, -i i.q. campus, locus planus, planities<br />
® plasma = creatura Gertz S 230, 16<br />
platea, -æ i.q. via strata, locus apertus inter domus oppidi<br />
® plaustrare = plaustro vehere Gertz S 245, 10<br />
plaustrum, -i i.q. vehiculum onerarium<br />
plausus, -us 1 generatim de fremitu, strepitu 2 speciatim de fremitu assensionem significante<br />
® plebanus = sacerdos pagi Gertz M/RH<br />
plebecula, -æ i.q. homines infimi ordinis, plebs (sensu peiorativo); Gertz M: plebicula<br />
plebeius, -a, -um de iis quæ ad plebis ordinem pertinent 1 adi. 2 subst. m. i.q. ignobilis, popularis,<br />
vulgaris<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (28 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
plebiscitum, -i i.q. lex (prima notione obscurata)<br />
plebs, -is f. 1 de ea populi parte quæ magnatibus, potentibus, primoribus opponitur (additur populi<br />
nomen...) 2 de toto populo 3 sensu christiano (opp.clerus) = populus in ecclesia/ecclesiasticus ;laicus<br />
populus Gertz S 20, v. 1 et 228, 23<br />
plecto, -xi, -xum, -cterei.q. ferio, punio (syn. cædo)<br />
plectrum, -i i.q. instrumentum quo chordæ citharæ tanguntur<br />
® plenarie = copiose Gertz M/RH<br />
® plenitudo = abundantia Gertz M/RH<br />
plenus, -a, -um i.q. abundans, completus, repletus (opp.vacuus) 1 c.gen. 2 c.abl. 3 nude fere i.q. magnus<br />
plene i.q.valde (opp. minus)<br />
plerusque, -aque, -umque [nonnisi plurali numero] de maxima parte, de numero permagno 1sust. a c.<br />
gen.b nude 2 adi.<br />
*plerumque adv. i. (per)sæpe, sæpissime<br />
® plicare = complicare Gertz M/RH<br />
plorabundus, -a, -um i.q. flebilis<br />
pluma, -æ i.q. penna parva et mollis<br />
® plumbetum = plumbeum, -ei, n. = capsula plumbea<br />
plumbeus, -a, -um i.q. ex plumbo factus<br />
pluvia, -æ i.q. imber<br />
® pluvialis Gertz S 70, 13 scribitur pluialis<br />
pluvius, -a, -um i.q. imbricus, pluviosus<br />
® pneuma = spiritus sanctus Gertz S136, 4<br />
poculum, -i 1 de scypho ex quo bibitur 2 de exemptione poculi, haustu, potione 3 de eo quod poculum<br />
capit a proprie de cerevisia b translate<br />
podex, -icis i.q. nates, posticum<br />
® podium = baculum (teutonice Krücke)sic Gertz S 243, 19; podium significat quod alicuius<br />
fulcimentum (> fulmentum) est, fulcire = sustinere RH; claudus hoc loco citato spondâ aliquâ usus est<br />
poema, -atis n. i.q. carmen<br />
*pæna, -æ I proprie A de ea re qua male factum compensatur 1 speciatim 322, 20 detractæ expeditionis<br />
(danice: `lethangvithe´) 2 generatim (cf. pendo, persolvo, remitto, solvo, sumo) B i.q. supplicium, ultio<br />
II translate i.q. calamitas, malum, mors etc.<br />
pænalis, -e de eo quod ad pænam attinet<br />
poësis, -is 1 i.q. ars poetica 2 i.q. opus poeticum, carmen<br />
poeticus, -a, -um i.q. a poeta factus<br />
polio, -ivi, -itum, -ire i.q. exorno<br />
politus, -a, -um i.q. excultus, elegans<br />
polleo, -ere 1 c.abl. i.q. excello, splendeo 2 c.acc. et abl. i.q. possum, valeo<br />
pollens, -tis i.q. potens, validus(c.abl.)<br />
pollex, -icis i.q. nomen primi digiti<br />
polliceor, -itus sum, -eri i.q. promitto, fidem do 1 c.acc. 2 c.acc. et gerund. 3 additur acc. c.fut.inf. 4 c.<br />
inf. 5 nude<br />
pollicitatio, -nis i.actio pollicendi, promissum 1 c.gen. 2 nude<br />
polluo, -i, -tum, -ere i.q. commaculo, contamino, inquino 1 proprie in proverbio 111, 7 nidum 2 translate<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (29 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
a generatim b de coitu c de peccato (notione christiana)<br />
polus, -i i.q. vertex cæli 2 i.q. cælum<br />
pompa, -æ 1 de funere 2 de qualibet manu 3 i.q. decus, gloria, honor<br />
® pompatice = admirative<br />
® pompositas = magnificentia Gertz S 222, hist.4<br />
® poma(e)rium = ubi pomi omnium artium florescunt RH<br />
pomum, -i i.nomen fructus omnium arborum RH<br />
pondero, -avi i.q. æstimo ® = pendo Gertz S III 403, 27 stricte.<br />
ponderosus, -a, -um i.q. gravis<br />
® pondo indeclin. = libra Gertz M/RH<br />
pondus, -eris n. 1 proprie de gravitate corporis a c.gen. b nude ; fere i.q. corpus grave 185, 39 2 translate<br />
a in bonam partem i.q. auctoritas, gravitas, momentum [Georges II B Gewicht RH] b in malam partem i.<br />
q. calamitas, labor, onus<br />
pone adv. i.q. post<br />
pono, -sui, -situm, -nere 1 i.q. colloco, constituo 2 i.q. habeo, numero, duco 3 i.q. depono 4 i.q. impono;<br />
ponere super altare Gertz S 15, 23; Gertz M : ponere se ad aliquid = in animo habere; ponere in memoria<br />
= meminisse ;ponere sibi ad aurem = alicui aures praebere Gertz M /RH<br />
*pons, -tis m. i. opus constructum quo impedimentum transitur ; additur nomen pontis e.g. Sleswicensi<br />
516, 31; Gertz M pons volubilis quod vide qui elevari potest RH<br />
pontifex, -icis i.q. episcopus 1 speciatim de episcopo Romano sive papa 2 generatim de aliis<br />
archiepiscopis et episcopis a c.gen. b c.adi ; nota iuncturam pontifex maximus de archiepiscopis c nude;<br />
= summus Judæorum sacerdos Gertz S 102, 2<br />
pontificalis, -e i.q. episcopalis 1 adi. 2 subst. n.plur. i.q. insignia episcopi<br />
pontificatus, -us 1 speciatim de dignitate papali 2 generatim de episcopatu a c.gen. b c.adi. ;nota<br />
iuncturam pontificatus maximus c nude<br />
pontificium, -i i.q. dignitas episcopalis 1 in universum 2 abstractum pro concreta voce pontificis<br />
pontus, -i m. i.q. mare<br />
popina, -æ metonymice de cibis<br />
poples, -itis i.q. genu (pars pro toto)<br />
popularis, -e i. ad populum pertinens, plebeius, rusticus I adi. II subst. A m. plur. 1 i.q. plebs, plebei,<br />
rustici 2 de omnibus Daniæ incolis B m. sing. 1 de singulis plebeiis 2 totum genus indicat 3 de milite<br />
gregario<br />
polatio, -nis i.q. actio populandi, prædatio, spoliatio<br />
populator, -is i.q. prædator<br />
populor, -atus sum, -ari i.q, prædor, vastando deleo 1 c.acc. 2 nude<br />
® populosus = plenus multorum hominum<br />
populus, -i de civibus alicuius terræ vel provinciæ a c.gen. b c.adi. c nude 2 de plebe, rusticis, vulgo (vel<br />
prævalente quidem hac notione...) a c.adi. b nude 3 de multitudine, numero aliquo a c.gen. b nude 4 de<br />
Christianorum conventu<br />
porcus, -i i. nomen animalis luto assueti<br />
® porosus = perforatus<br />
porrectio, -nis i.q. extensio<br />
porrigo, -rexi, -rectum, -rigere 1 sensu strictiore i.q. extendo (passivum sensu mediali 7, 5) sensu latiore<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (30 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
i.q. do, præsto, trado<br />
porrectus, -a, -um i.q. longus, protensus<br />
porro vi debilitata fere i.q. sed, autem<br />
porta, -æ fere i.q. ianua 1 c.gen. 2 nude<br />
® portarius = ianitor<br />
® portator/portitor qui aliquid portat<br />
portendo, -di, -tum, -dere i.q. ominor<br />
portentum, -i 1 i.q. omen, prodigium 2 i.q. monstrum a generatim b de homine malo et scelesto<br />
portio, -nis i.q. pars 1 generatim a c.gen.part. 2 speciatim de prædæ parte; = hereditas Gertz S 369, 7<br />
*portus, -us 1 proprie de navium receptaculo a c.gen. b c.adi. c nude 2 translate 105, 7 errabundæ<br />
Veneris<br />
posco, -poposci, -poscere i.q. peto, rogo 1 generatim a c.acc. b additur inf. vel acc. c.inf. c abs. 2<br />
speciatim in matrimonium 39, 12 221, 36<br />
positio, -nis 1 i.q. situs 2 i.q actio ponendi, datio<br />
® posse = potestas quod vide<br />
possessio, -nis 1 i.q. actio possidendi, usurpatio 2 i.q. dominatio a c.gen. b nude 3 i.q. bonum<br />
possessor, -is i.qui aliquid possidet 1 c.gen. 2 abs.<br />
possibilis, -e 1 de eo quod fieri potest 2 de eo quod potestatem dat<br />
® possibilitas etiam = facultas<br />
possideo, -sedi, -sessum, -sidere i.q. habeo, teneo<br />
possido, -sedi, -sidere i.q. capio, occupo<br />
*possum, -tui, -sse i.q. valeo (nusquam infinitivus subst.indeclin. usurpatur sicut sæpe apud scriptores<br />
medii ævi) 1 sequitur infinitivus (loco obiecti) ; pro coniunctivo futuri 518, 28 pro coniunctivo imperfecti<br />
174, 9 a notione propria non imminuta b vanescente sensu propria e.g. 174, 1 2 sine inf. a c.acc. b<br />
additur quam c.abl. c additur quam c.adv. d nude<br />
*post I adv. de tempore i.q. postea II præp. c.acc. A de tempore 1 generatim 2 speciatim c. part. et subst.<br />
B de loco i.q. pone, ultra, , trans 1 generatim 2 speciatim C de ordine 1 generatim i.q. secundum 2<br />
speciatim vergit in notionem conparativum ;269, 32 cetera morum documenta (fere i.q. præter); Gertz<br />
M: post se = ex se, ex suo nomine<br />
postea de tempore posteriore<br />
posteritas, -tis 1 generatim de futuris a abs. b c.gen. 2 speciatim de prole<br />
*posterus, -a, -um I gradu positivo A sing. de tempore a i.q. sequens b i.q. futurus 2 de loco B plur. de<br />
hominibus futuri ævi II gradu comparativo A adi. 1 de tempore a i.q. serus b i.q. minor natu 2 sensu<br />
locali de eo qui pone positus est B adverb.(posterius) 1 de tempore 2 de loco III gradu superl. A adi. 1 i.<br />
q. ultimus, extremus a de tempore b de loco c de gradu honoris B adverb. (postremo) fere i.q. denique<br />
(in enumeratione)<br />
posthabeo, -ui, -itum, -ere i.q. postpono 1 c.dat. 2 abs.<br />
postica, -æ de ianua in aversa ædis parte sita<br />
posticum, -i i.q. postica<br />
postis, -is 1 de ianuæ trabibus 2 de pila, columna<br />
*postmodum (vox Saxoni familiarissima) i.q. postea<br />
postpono, -sui, -situm, -nere 1 proprie i.q. post tergum relinquo 2 translate i.q. secundo loco pono a c.dat<br />
rei vel personæ prælatæ b abs.<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (31 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
*postquam i.q. ubi, cum 1 c.perf. 2 c.præs. 3 c. plusqpf.; Gertz M: postquam = cum + coniunctive<br />
plusquampf. vel imperf.<br />
postridie i.q. postero die<br />
postulatio, -nis i.q. petitio 1 c.gen. a obi. b subi. 2 abs.<br />
postulo, -avi 1 generatim i.q. flagito, peto, posco a c.acc. b c.inf. c c.acc.c.inf. d sequitur ne e abs.2<br />
speciatim iuridice i.q. cito; Gertz M postulare in archiepiscopum [sc.: aliquem RH] Gertz M addit:ut ex<br />
aliena ecclesia (Ducange), in protectorem ordinis postulatus = unanimi ordinis consensu petitus II, 289,<br />
24 vide protector<br />
postulatum, -i de iis quæ postulantur<br />
® potabilis quod bibere potes<br />
potens, -tis [gen.plur. -tum :123, 42 208, 16 512, 27] I adi A i.q. potentia præditus 1 nude a de dis vel<br />
hominibus b de rebus 2 c.abl. 3 c.gen. (opp. impotens); Gertz M potens + inf. B i.q. corporis viribus<br />
excellens, validus<br />
II subst. A m. sing. i.q. vir potens B m. plur. i.q. magnates, nobiles<br />
potenter i. cum potentia Gertz M = per vim<br />
potentia, -æ i.q. auctoritas, potestas 1 c.gen. a subi. b obi. 2 nude<br />
potestas, -tis 1 i.q. auctoritas, dicio, potentia a c.gen. b abs. 2 i.q. copia, facultas (c.gen.obi.) Gertz M<br />
potestative = auctoritate imperioque RH/ Gertz M<br />
potio, -nis i.q. liquor ad potandum aptus<br />
potior, -tus sum, -ri i. aliquid obtineo, occupo, in possessionem meam redigo [semper c.abl.RH]; Gertz<br />
M:potior c.acc.I, 20, 3, I, 227, 8 c.gen. potitus passive I, 134, 21<br />
® potiores = meliores (regni), principes 432, 29 Gertz S.<br />
potis, -e de eo qui aliquid potest<br />
*potior, -is fere i.q. melior I adi. II adv. A in universum B variæ iuncturæ 1 potius quam 2 quin potius<br />
potissimus, -a, -um i.q. optimus 1 adi. 2 n.adv,<br />
potitor, -is expugnator, possessor<br />
poto, -avi i.q. bibo, facio aliquem bibere Gertz S 224, 54<br />
potus, -a, -um de eo qui potavit 1 c.abl. 2 sine abl.<br />
potus, -us de bibendis i.q. potio<br />
præ i.q. ante, pro 1 de loco a proprie b in imagine 2 de comparatione; Gertz M = ob/propterI, 44, 17<br />
præacutus, -a, -um i. anteriore parte acutus<br />
præaltus, -a, -um i.q. valde altus<br />
® praeamare = magis amare Gertz M<br />
® praeannosus = valde annosus Gertz M<br />
‡præarduus, -a, -um i.q. valde arduus, difficilis<br />
® præbenda-ae f./prebenda = victus, canonici stipendium vel beneficium Gertz S 301, 6<br />
® præbendarius = qui præbenda fruitur, canonicus<br />
præbeo, -ui, -itum, -ere 1 i.q. præ me fero a in universum b reflexive 2 i.q. do a c.acc.et dat b c. acc. 3 i.<br />
q. curo (c.gerund.)<br />
® præbita- orum: materialiter = stips<br />
præcautus, -a, -um i.q. valde cautus<br />
præcedo, -ssi, -ssum, -dere 1 intr. i.q. prægredior 2 trans.i.q. prævenio; precedentes = antecessores Gertz<br />
S 80, 3<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (32 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
præcelero, -avi i. celeritate antevenio<br />
præcello, -ere i.q. præsto;praecelsus (c. comparatione) = praeclarus<br />
præceps, -ipitis i.q. celer, rapidus 1 adi. a nude b additur res in quam ruitur 2 n.subst.<br />
præceptio, -nis i.q. monitio<br />
præceptor, -is i.q. magister<br />
præcerpo, -si, -tum, -ere i.q. præoccupo<br />
præcessio, -nis i.q. actio præcedendi, prægressio<br />
præcessor, -is de eo qui præmissus est<br />
‡præcessus, -us i.q. præmissio<br />
® præciare vide pretiare Gertz M/RH<br />
præcido, -di, -sum, -dere (cf. præcise) i.q. partem abscido, disseco<br />
præcingo, -xi, -ctum, -gere 1 i.q. circumdo 2 i.q. obvolvo<br />
præcipio, -cepi, -ceptum, -cipere i.q. impero, iubeo 1 c.acc.c.inf. b additur dat. 3 additur ut/ne 4 additur<br />
coniunc. 5 c.acc. 6 abs (auditur inf.)<br />
præceptum, -i i.q. imperium, mandatum 1 abs. 2 c.gen. a obi. b subi.<br />
præcipitium, -i 1 i.q. locus præruptus 2i.q. actio præcipitantis a proprie b translate<br />
præcipito, -avi i.q. deicio, demitto 1 proprie, Gertz M se paecipitare + dat. = in + acc. 2 in imagine<br />
præcipuus, -a, -um i.q. excellens, præstantissimus, primus 1 de hominibus a c.gen. b c. præpositionibus<br />
c nude d c.abl. 2 de rebus<br />
præcipue i.q. imprimis, maxime<br />
præcise i.q. accurate<br />
præclarus, -a, -um i.q. famosus, speciosus<br />
præclare i.q. splendide<br />
præcludo, -si, -sum, -dere i.q. obstruo<br />
præcluis, -e i.q. præstans, excellens; Gertz M precluis < prae + clueo/cluo<br />
præco, -nis de eo qui ad convocandum præmittitur, etiam apparitor Gertz M<br />
® praeconarius Gertz M quod ad praeconem pertinens :vox preconaria<br />
præcognosco, -novi, -nitum, -noscere i.q. antea cognosco<br />
præconium, -i i.q. laus<br />
præcordia, -orum n. i.q. diaphragma, viscera 1 proprie 2 translate de sensuum sede<br />
præcordialis, -e i.q. intimus<br />
præcurro, -ri, -sum, -rere 1 i.q. antevenio, prævenio a c.acc. b c. acc. et abl. 2 i.q. præsto, supero<br />
*præda, -æ 1de viventibus captis 2 de rebus i.q. spolia<br />
prædamno, -avi i.q. condemno [etiam: ante condemno 463, 16 RH]<br />
prædatus, -us m. i.q. rapina<br />
prædecessor, -is i.q. antecessor<br />
prædensus, -a, -um i.q. densus [valde densus RH]<br />
® praedestinare Gertz S 313, 18 = destinare Gertz M I, 126, 21 = praestituere RH<br />
prædicatio, -nis (nusquam sensu christiano) i.q. preces<br />
® praedicator Gertz M : fratres predicatores = Dominicani<br />
prædico, -avi (nusquam sensu christiano) 1 sequitur acc. (c.inf.) i.q. declaro 2 additur abl. rei propter<br />
quam aliquid laudatur; Gertz S autem 15, 1 et passim de oratione sacra, etiam crucem predicare = ut deo<br />
militaret<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (33 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
prædico, -xi, -ctum, -cere i.q. prænuntio 1 intr. 2 trans. 3 sequitur acc.c.inf.<br />
prædictus, -a, -um de rebus vel personis supra commemoratis<br />
prædictio, -nis i.q. actio prædicendi, divinatio, prænuntiatio 1 abs. 2 c.gen. a subi. b obi.<br />
‡prædignus, -a, -um i.q. dignus<br />
® praedilectus = valde dilectus Gertz M<br />
prædisco, -dici, -scere i.q. antea disco, prænosco 1 c.acc. 2 cum quæstione indir.<br />
® praedistare = valde distare Gertz M<br />
præditus, -a, -um i.q. instructus, ornatus<br />
prædium, -i i.q. bonum, fundus<br />
prædo, -nis 1 generatim de eo qui prædam agit 2 speciatim i.q. pirata<br />
® praedoctus =valde doctus<br />
prædor, -atus sum, -ari i.q, rapio 1 abs. 2 c.acc.<br />
prædabundus, -a, -um de eo qui prædam agit<br />
prædurus, -a, -um i.q. valde durus<br />
® praedux qui omnium periculorum peritus viam (amnis/maris) monstrat Gertz M/RH<br />
® praeeligere = praeferre/praeponere Gertz M/RH<br />
præemineo, -ere i.q. præcello<br />
præeo, -ivi, -itum, -ire i.q. ante eo, præcedo, præcurro<br />
® praefatus = praedictus Gertz M<br />
præimo, -emi, -emptum, -ere i.q. antea emo<br />
præfectura, -æ 1 de minore terræ parte vel provincia (cum sensu latiore i.q.`jarledømme´tum pro ducatu<br />
`hertugdømme´ e.g. 378, 28 a c.gen.subi. b c.gen.obi. c c.adi. 2 de magistratu eius viri qui provinciam<br />
regit (cum sensu latiore tum pro ducatu e.g. 411, 34 de munere quæstoris regii [dan. ` ombudsmand´]) a<br />
c.gen.obi. b nude<br />
*præfero, -tuli, -latum, -ferre 1 i.q. (ante me) gero (pro obi. corporalia) 2 i.q. præ me fero, demonstro<br />
(pro obi. incorporalia) 3 i.q. præficio 4 i.q. antefero a c.dat. b sine dat.<br />
prælatus, -i m. i. abbas; Gertz S 325, 10 = princeps<br />
® praelibare Gertz M (Vergil) = praegustare; > praetangere I, 192, 15 ;praelibatus = praefatusII, 175,<br />
11<br />
præficio, -feci, -fectum, -ficere i.q. aliquid curandum trado (c.dat.)<br />
præfectus, -i m. 1 de principe qui urbem vel provinciam regit (cum sensu latiore i.q.`jarl´, tum sensu<br />
strictiore i.q. comes, dux `greve, hertug´, de quæstore regis i.q.` gældker´517, 5) a c.gen.loci b c.gen.<br />
incolarum c nude 2 pl. i.q. magnates, nobiles<br />
præfigo, -xi, -xum, -gere i.q. præstituo; Gertz M præfigere electionem = electionem constituere; diem<br />
præfigere = (concilium) in certam diem indicere<br />
præfoco, -avi i.q. suffoco<br />
*præfor, -atus sum, - ari [295, 14 præfari, ceteris locis nonnisi part.perf.legitur] 1 i.q. antea commemoro<br />
2 i.q. dico a c.acc.c.inf. b c.nom. et inf. 3 i.q. prædico (de futuris)<br />
præfractus, -a, -um i.q. gravis, rigidus, severus<br />
præfracte i.q. graviter<br />
præfrigidus, -a, -um vide perfrigidus i.q. valde frigidus<br />
prægrandis, -e i.q. valde grandis<br />
® prægravare = valde gravare<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (34 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
prægravis, -e i.q. valde gravatus<br />
præhabeo, -ui, -itum, -ere i.q. antea habeo<br />
præicio, -ieci, -iectum, -ere i.q. obicio<br />
præiudicium, -i i.q. detrimentum; Gertz M: propositum incipio pro aliquo qui aptior esset RH<br />
prælatio, -nis i.q. actio præferendi 2 i.q. dominatio 3 i.q. prælatorum ordo (t.t.eccl.)<br />
® prælatus = ecclesiasticus ordinis magnificentioris Gertz M/RH; prælatio = munus magnificentius<br />
prælectus, -a, -um vide prædictus<br />
prælongus, -a, -um i.q. valde longus<br />
præmemoratus, -a-um i.q. antedictus<br />
® praeminere =excellere Gertz S 102, 6<br />
præmitto, -si, -ssum, -ttere i.q. antemitto 1 proprie 2 translate<br />
*præmium, -i n.[< Blatt :vide prævius ; præ et emo Georges; nullo testimonio RH] i.q. palma, pretium 1<br />
c.gen. a rei b presonæ 2 abs.<br />
præmollis, -e i.q. magnopere mollis<br />
præmoneo, -ui, -itum, -ere i.q. antea moneo 1 c.gen. 2 c. enunt.sec.3 c.acc. (c.inf.)<br />
præmonstro, -avi i.q. monstro<br />
præmunitus, -a, -um i.q. paratus, providus<br />
prænominatus, -a, -um i.q. antedictus<br />
prænosco, -vi, -tum, -scere i.q. antea cognosco 1 c.acc. 2 c.acc.c.inf.<br />
prænoto, -avi 1 i.q. antea noto, præfigo, signo 2 i.q. animadverto<br />
prænuntius, -a, -um i.q. ominans<br />
præopto, -avi i.q. malo 1 additur quam 2 nude<br />
præparo, -avi i.q. paratum reddo 1 c.dat. 2 sine dat.<br />
præpedio, -vi, -tum, -re i.q. impedio<br />
præpes, -tis i.q. celer, præceps<br />
præpollens, -tis i.q. pollens, potens, validus<br />
præpondero, -avi i.q. antecedo, anteeo, prævaleo 1 c.dat 2 nude<br />
præpono, -sui, -situm, -nere 1 i.q. antepono, præfero, præpono; Gertz S 194, 29 = spem dare, promittere<br />
præpositus, -i m. i.q. præfectus; Gertz S 263, 21 (in ecclesia cathedrali) = da.provst, Probst., ad quem<br />
reditûs recipiendi et administrandi cura pertinuisse videtur (Ducange) [reditus = vectigalia RH] ;<br />
praepositura minoris dignitatis munus fuisse videtur. canonico ea mandabatur; ille praedium aliquod ad<br />
capitulum pertinens administrabat<br />
præpotens, -tis de eo cui potestas data est aliquid faciendi (c.inf.)<br />
præproperus, -a, -um 1 proprie i.q. velox 2 translate a i.q. maturus b i.q. inconsideratus<br />
præpropere i.q. velociter 2 i.q. inconsiderate<br />
præquiro, -sivi, -situm, -rere i.q. antea quæro (c.quæst.indir.)<br />
præradians, -tis i.q. fulgidus, splendidus<br />
præripio, -ripui, -reptum, -ripere i.q. antea rapio<br />
prærodo, -si, -sum, -dere i.q. (ar)rodo<br />
prærogativa, -æ (vere centuria praerogativa) i.q. præstantia, (Georges :der Vorzug) Gertz S 385, 32<br />
prerogativa decoris = praecipuus decor<br />
prærogo, -avi i.q.præfero<br />
præruptus, -a, -um 1 i.q. arduus, præarduus, præceps 2 i.q. violentus<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (35 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
prærupta, -orum n. i.q. præcipitium 1 c.gen. 2 abs.<br />
præs, -dis fere i.q. pignus, obses<br />
præsagio, -vi, -re 1 i.q. animo antecapio 2 i.q. ominor<br />
præsagium, -i n. 1 i.q.actio præsagiendi, præsensio 2 i.q. omen a c.gen. b abs.<br />
præsagus, -a, -um i.q. præscius, providens 1 c.gen. 2 abs.<br />
® presby(i)ter = sacerdos Gertz S passim<br />
præscio, -vi, -tum, -re i.q. antea scio, præsentio, præsagio<br />
præscientia, -æ 1 i.q. præsagitio 2 i.q. prædictio<br />
præscius, -a, -um i.q. præsentiens, providus 1 c.gen.obi. 2 abs.<br />
præscribo, -psi, -ptum, -bere i.q. præcipio<br />
*præsens, -tis1 de eo qui adest cum subst. tum adi.; nota usum quasi adverbialem (i.q. coram) :188, 37<br />
2 i.q. qui nunc est (sensu temporali) ; nota ad præsens i.q. nunc<br />
præsentia, -æ de iis qui(quæ) adsunt 1 c.gen subi. (additur pron.poss. 357, 23) 2 abs.<br />
præsento, -avi i.q. exhibeo 1 de hominibus 2 de rebus; Gertz S presentare (morbidum ad sanandum vel<br />
sanatum ad gratias agendas sancto 274, 12<br />
præsepium, -i n. i.q. præsepe<br />
præsertim i.q. imprimis, præcipue(particula vi illustrandi prædita) 1 sequitur cum 2 nude<br />
præses, -idis m. 1 i.q. præfectus(cum de comite, duce tum de episcopo) a c.gen. b abs. 2 i.q. patronus<br />
præsideo, -sedi, -sessum, -sidere 1 i.q. ante sedeo 2 i.q. præsum, guberno<br />
*præsidium, -i n. 1 de auxilio a c.gen.subi. b c.gen.obi. c abs. 2 de copiis a c.gen.b abs. 3 de munitione<br />
a c.gen.b abs. 4 de præfectura sive præsidis munere<br />
præstabilis, -e i.q. præstans; Gertz S (eximius (sc. Christus) super malitia (fraus et perfidia) 362, 10<br />
præstantia, -æ i.q.excellentia<br />
præstes, -itis m. i.q. dux, princeps<br />
præstigiæ, -arum i..q. res magicæ; Gertz S 101, 23 prestigia sg. = dolositas, dolosa et occulta tentamina.<br />
præstigiator, -is i. fraudator<br />
præstigiosus, -a, -um i.q. fraudulentus, magicus<br />
præstigium, -i i.q. res magica<br />
præstituo, -i, -tum, -ere [RH] i.q. antea constituo<br />
1præsto fere i.q. paratus 1 c.dat. 2 c.inf. 3 abs.<br />
2præsto, -stiti, -stare I transitive A additur acc. 1 i.q. demonstro, præbeo, præ me fero 2 i.q. me præsto<br />
3 i.q. do 4 i.q. facio, efficio B c. duobus acc. i.q. reddo II intrans. i.q.prævaleo, supero A pro subi.<br />
personæ 1 c. abl. 2 nude B impersonaliter i.q. melius est 44, 14<br />
præstans, -tisi.q. egregius, excellens 1 positive a c.abl. b nude 2 in comparatione a c.abl. b nude 3<br />
gradu superlativo a c.abl. b nude<br />
præstolatio, -nis i.q. actio præstolandi, cunctatio Gertz S 99, 19 = expectatio<br />
® praestolator Gertz S 197, 31 = insidiator RH<br />
præstolor, -atus sum, - ari i.q. exspecto 1 trans. 2 sequitur quoad 3 abs.<br />
præstruo, -xi, -ctum, -ere i.q. obstruo 1 c.acc. 2 c.acc. et abl.<br />
præsul, -is m. i.q. episcopus 1 c.gen. 2 abs.; (< praesilio = ut primus salto RH)<br />
‡præsulco, - avi i.q. sulco<br />
præsultus, -us i.q. introitus, initium<br />
præsum, -fui, -esse 1 c.dat. a proprie i.q. ante sum b translate i.q. præfectus sum 2 nude i.q. regno,<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (36 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
guberno<br />
præsumo, -psi, -ptum, -ere 1 i.q. (ante)capio, exspecto a c.acc.et abl. b c.acc. 2 i.q. audeo, conor a c.inf.<br />
b c. acc.; Gertz S = sperare86, 7, arbitrari 231, 3, audere 126, 19<br />
præsumptio, -nis 1 actio præsumendi fere i.q. exspectatio 2 i.q. arrogantia, (nimia) audacia, superbia<br />
præsumptiosus, -a, -um i.q. arrogans, audax, superbus<br />
® praesumptor = homo audacter ius violans, usurpator Gertz S 316, 2<br />
® praesumptuose = nimis audacter<br />
‡prætaxo, -avi i.q. præfigo<br />
prætendo, -di, -tum, -dere 1 proprie i.q. porrigo a c.acc. et dat. b c.acc. 2 translate a i.q. obtendo,<br />
prætexo b i.q. committo, facio; Gertz S = praeferre, ostendere 127, 24, = offerre 235, b, 1, 4<br />
prætentio, -nis i.q. obiectio<br />
prætento, -avi i.q. tento, experior<br />
*præter 1 de iis rebus quibus alia adduntur (fere i.q. extra, supra) 2 de iis quæ excipiuntur (fere i.q.<br />
excepto, salvo) a c. negatione b c. vocabulis omnis, cunctus etc. 3 i.q. contra 4 i.q. sine ; Gertz M<br />
praeter = praeterquam<br />
*præterea i.q.porro, de cetero<br />
prætereo, -ii, -itum, -ire i.q. prætergredior, transeo I intrans. A de loco 1 c.abl. 2 abs. B de tempore<br />
(nonnisi in part.perf. i. prior, superior, opp.præsens, instans, futurus) 1 adi. 2 subst. a n. sing. b n.plur. II<br />
trans. A proprie de loco 1 pro subi. res 2 pro subi. homines a c. abl. b sine abl. B translate 1 generatim i.<br />
q. prætermitto, omitto, neglego a pro obi.rei b pro obi. homines c c.acc. c.inf. d sequitur quod 2<br />
speciatim de exheredatione 3 impersonaliter i.q. fugit (c. quæstione indir.)<br />
prætergredior, -ssus sum, -di 1sensu locali i.q. transgredior, prætereo 2 translate i.q. neglego, sperno<br />
præterlabor, -psus sum, -bi i.q. præterfluo (de amni)<br />
prætermeo, -avi i.q. præterfluo (de mari)<br />
prætermitto, -si, -ssum, -ttere 1 i.q. dicendo omitto, taceo 2 i.q. veniam do, indulgeo, conniveo<br />
præternavigo, -avi i.q. navigio prætervehor<br />
prætervehor, -ctus sum, -hi i.q. navigio prætereo<br />
prætervolo, -avi i. volandi prætereo<br />
prætexo, -ui, -tum, -ere 1 proprie i.q. protego, tego 2 translate i.q. prætendo (de causa minus vera<br />
afferenda<br />
prætextatus, -a, -um i.q. veste purpurea indutus<br />
prætextus, -us i.q. simulatio<br />
præuro, -ssi, -stum, -rere i. in anteriore parte uro<br />
prævalidus, -a, -um i. præpotens, validissimus<br />
prævenio, -i, -tum, -ire 1 intrans. sensu strictiore i.q. ante venio 2 trans.sensu latiore i.q. occupo,<br />
præverto(c.acc.et abl.); Gertz M prevenire : impedimento praevenire/occupare ;iuncturae: dei gratiâ<br />
mentem hominis nolentem prevenit = occupat i.e.multum valere apud hominem potest<br />
prævideo, -di, -sum, -dere i.q. ante video; Gertz S 304, 15 = providere, 314, 6 = sibi aliquem eligere,<br />
Gertz M previdêre sibi = cavêre; previdêre alicui in re = providêre alicui aliquid RH<br />
prævius, -a, -um de eo qui antecedit, præit 1 adi. a de tempore b de loco 2 subst.i.q. dux viæ<br />
prandeo, -di, -sum, -dere i. prandium sumo<br />
prandium, -i i.cibus qui mane sumebatur<br />
pratum, -i i. locus in agris ex quo fenum percipitur<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (37 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
pravitas, -tis i.q. improbitas, perversitas<br />
pravus, -a, -um i.q. improbus, malus<br />
® precamen- ina pl. = preces Gertz S 160, 26, 35<br />
precarius, -a, -um de eo quod non habetur nisi ex precibus<br />
precarie i. precibus, precando<br />
precario i.q. precarie<br />
precatio, -nis i.q. actus precandi, obsecratio, rogatio 1 generatim 2 speciatim de precibus ad deum<br />
adhibitis (Græca sc. Kyrie eleison 467, 3)<br />
® precatorius = orans et obsecrans Gertz M/RH<br />
® precedentes vide praecedentes<br />
® precelsus vide praecelsus<br />
preces, -um vide prex<br />
® precipere vide praecipereRH<br />
® prec/tiare = aestimare Gertz M < pretium RH<br />
® prec/tiositas = sumptuositas Gertz M /RH<br />
® preciosus etiam adornatus Gertz S 110, 14 = pretiosus < pretium RH<br />
® precipitium vide praecipitium<br />
® precipuus dies = dies solemnis Gertz S 101, 7<br />
® precluis = insignis / præclarus 280, 27 Gertz S, M: valde illustris, egregius vide praecluis<br />
® precognoscere vide praecognoscere<br />
® preco = apparitor vide praeco<br />
precor, -atus sum, -ari i.q. obsecro, oro 1 c.obi. ;additur inf.513, 16 ; sequitur sententia effectiva sine<br />
coniunctione e.g. 182, 26; sequitur ne 527, 10 2 c.acc. c.inf. 3 abs. 4 inseritur (non nisi in versibus)<br />
precabundus, -a, -um i.q. precans, supplicans<br />
® preeligere = ante omnia, præcipue eligere Gertz S 372, 20<br />
® præeminêre/præminêre = pro omnibus eminêre<br />
® prefari = predicere, antea commemorare Gertz S 134, 4<br />
® prefatus = predictus Gertz S 195, 22<br />
® preferre = habere, ostendere Gertz S 85, 14; pretuli = antea nominavi Gertz S 99, 4<br />
prehendo, -di, -sum, -dere i.q. capio, comprehendo 1 animantia 2 res<br />
® prelibatus = Gertz S 429, 20 = antea libatus RH<br />
prelum, -i i. instrumentum quo uva comprimitur<br />
® preminêre vide præeminêre<br />
premo, -ssi, -ssum, -mere [sæpissime in versibus] i.q. urgeo I proprie A generatim a: manu teneo b calco<br />
c ferio, tundo, vulnero d contraho e lacero f tego B speciatim 1 de mordendo 2 de equitando 3 de<br />
iugulando II translate A i.q. interimo, opprimo, vinco B i.q. persequor, subsequor, vexo ; c.abl. 92, 37 C<br />
i.q. reprimo, retineo D i.q. ango, gravo ;c.abl. 23, 13<br />
nota iuncturas poeticas: gressum premere (i. est :sistere);vestigium premere 221, 18<br />
prendo, -di, -sum, -dere v. prehendo<br />
® prenominatus = prefatus<br />
® prenotare = antea notare/supra notare Gertz M/RH;prenotatus = prefatus Gertz M<br />
® preordinare = ante ordinare Gertz M/RH<br />
® preostendere = ante ostendere Gertz M/RH<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (38 of 70)19/12/2004 05:52:12
Vademecum in opus Saxonis<br />
® prepedire = impedire Gertz M II, 436, 6<br />
® prepollere = valde pollere<br />
® prepositus = (teutonice Probst) Gertz M/RH<br />
® prerogativa (< sc.centuria) Gertz MII, 62, 14 prerogativa primatûs (de eo qui principatum tenetRH)<br />
® prescriptio = exceptio (t.t.iuris) Gertz M; = mos iuris (ut consvetudo est) Gertz MII, 217, 10/RH<br />
® prescriptus = ex usu et consvetudine Gertz M/RH<br />
® presens Gertz M 1 litteræ presentes = hae litteraeRH; v.presentare (donum) = donum tradere 2 =<br />
introducere; presentatio = praesentia (episcopi novi) Gertz M/RH ; in presentiarum positus (< in<br />
presentia harum sc.rerum) = praesens/ qui adest, = presentialiter etiam hac aetate aptus RH<br />
® presertim = precipue, imprimis<br />
® presidencia (< praesideo = primum locum habeo = praesidens) = summus locus<br />
® presignare = antea significare<br />
pressio, -nis i. actio premendi (de turba conferta)<br />
pressura, -æ i.q. pressio; Gertz S ærumna 127, 19<br />
® prestigiosus = praestigiator qui imagines fallaces producit<br />
® presul = episcopus vide praesul; presulatus, -us m. = munus presulis Gertz M/RH<br />
® presumere = 1 sperare 2 audere (audacter sibi permittere) Gertz M<br />
® presumptio = audacia; presumptor = homo audax Gertz M; presumptuosus = audax<br />
® pretactus = antea commemoratus Gertz M/RH<br />
® pretaxatus = antea commemoratus (propie frequentative de tango) Gertz M/RH<br />
® pretendere = 1 excusando probare 2 simulare 3 ostendere 4 causam interponere<br />
® preter = preterquam vide praeter<br />
pretiosus, -a, -um de eo quod est multi pretii 1 proprie 2 translate<br />
pretium, -i 1 proprie i.q. pro re venali poscitur a: c.gen.rei quæ æstimatur b sine gen. c speciatim de<br />
rebus pretiosis d de connubio venali 2 translate a i.q. merces, præmium b i.q. gloria, laus c i.q. nobilitas<br />
d speciatim de pæna quæ danice nominatur `mandebod´,<br />
nota iuncturas 44, 30 cultui pretium afferre, 105, 29 pretio opus agnoscere, 347, 37 primi pretii metallum<br />
® pretorium = curia regis Gertz M I, 51, 8;RH : pretorium quoquo in loco<br />
® prevalere = superiorem discedere ab aliquo Gertz M/RH<br />
® prevaricari (aliquid) = violare;prevaricatio = violatio; prevaricator antiquus = diabolus (< prae+<br />
varico = per transversum ire<br />
® prevenire vide praevenire<br />
prex, -cis f. i.obsecratio, rogatio 1 sing. 2 plur. a generatim b speciatim de precibus ad deos directis<br />
® priapisticus = libidinosus<br />
*pridem 1 de tempore præterito i.q. antea, olim, aliquando 2 addito iam prævalet notio logi spatii i.q.<br />
diu, iam dudum<br />
pridie 1 c.acc. 2 sequitur quam 3 nude<br />
primævus, -a, -um de eo quod in primo ævo est, ad adolescentiam pertinet<br />
® primas = princeps Gertz S 149, 9 primates = principes 219, 25; Gertz M = archiepiscopus<br />
primatus, -us 1 generatim a i.q. principatus (inter deos 72, 15) de ducatu Saxoniæ 496, 33 b i.q.<br />
principes, proceres ; sing. collective 472, 23 omnis Rugiæ principatus 2 speciatim a de episcopatu b de<br />
archiepiscopatu c de ipsis episcopis<br />
® primicerius (< primus + cera = primum nomen in tabula cerata Georges) = primus, primas<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (39 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
primipilus, -i de eo qui signum aciei fert, aquilifer, signifer<br />
primitiæ, -arum de integritate virginis<br />
primitus adv.i.q.. primum, primitivus, -a, -um adi.<br />
primordium, -i i.q. initium, principium<br />
primores m. (nonnisi primores et primoribus legitur) i.q. magnates, principes, proceres 1 nude 2 c.gen.<br />
*primus, -a, -um de eo qui ante se nullum habet 1 proprie de loco a adi. b subst. c appos. 2 de ordine a<br />
opp. alius, alter, secundus etc. b i.q. potissimus, principalis, summus3 de tempore ;nota iuncturam in<br />
primis e.g. 74, 19 = initio<br />
primo i.q. initio, principio ;primogenitus = primus natu<br />
*primum 1 de tempore i.q. primo vel primo loco a sequitur mox b sequitur deinde c sequitur<br />
postmodum, postremum, tum, ad ultimum, paulatim vel sim. d solum ponitur e.g. 16, 18 2 præcedente<br />
coniunctione vel adv. a :cum b quando, c ubi, d ut, e iam, f tunc g quam<br />
princeps, -is 1 de eo qui regnum, terram, provinciam gubernat a nude b c.gen. 2 de magnatibus, proceres<br />
a nude b c.gen. 3 i.q. auctor a de Deo, (princeps summus = deus Gertz S 70, 11) ; b de rebus humanis;<br />
principes celestes = angeli et sancti<br />
principalis, -e i.maximus, potissimus, summus 1 generatim 2 speciatim de crimine capitali<br />
principatus, -us i.q. principis dignitas<br />
® principissa = uxor principis/regina<br />
principium, -i 1 de loco a i.q. fons, ortus b i.q. ostium 2 de ordine 3 de tempore i.q. initium, origo, ortus<br />
a c.gen.b nude<br />
® principaliter =praecipue; modo principali<br />
principor, -atus sum, -ari i.q. princeps sum (c.gen.)<br />
*prior, -is 1 de loco 2 de tempore a adi. (opp. posterior) b subst. m.pl. i.q. superiores, qui supra<br />
commemorati sunt;i.q.maiores, patres e.g. 225, 1 3 de dignitate, ordine i.q. potior, præstantior; prior in<br />
monasterio = secundus ab abbate, in minoribus monasteriis summus monachorum gubernator<br />
® priorari = qui prior est Gertz M; prioratus = prioris dignitas et officium Gertz S 315, 14<br />
® prioria ? = munus prioris Gertz M/RH<br />
® prioritas = aetas quae matura est Gertz M/RH<br />
*prius adv i.q. antea 1 nude opp. deinde, mox 2 sequitur quam (semper seorsum uno vel pluribus verbis<br />
intermissis positum)<br />
priscus, -a, -um i.q. antiquus, vestutus (opp.novus, recens) 1 de rebus a adi. b subst. 2 de hominibus<br />
*pristinus, -a, -um de eo quod antea fuit, superior, fere i.q. priscus 1 de rebus 2 de homine<br />
priusquam i.q. antequam(cf. prius)<br />
privatim opp. publice<br />
privatus, -a, -um vide privo<br />
privignus, -i m. i. filius mariti vel uxoris alterutro parente carens [Georges: Stiefsohn RH]<br />
® privilegiare privilegium dare<br />
privilegium, -i i. beneficium, commodum, gratia 1 generatim 2 speciatim de instrumento publico 322,<br />
22 templorum<br />
privo, -avi i.q. nudo, orbo (c.abl.); privare = liberare Gertz S 223, 23; privatus = demotus ibidem 189, 13<br />
*privatus, -a, -um i. publicis muneribus liber I adi. A opp.publicus 1 de rebus 2 de hominibus B opp.<br />
sanctus II subst. A generatim B speciatim 1 i.q. plebeius, popularis 2 opp. sacerdos; privati dies = non<br />
solemnes Gertz S 95, 20<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (40 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
pro interiectio querelæ<br />
pro 1 proprie de loco i.q. ante 2 translate a de actione in commodum alicuius (rei) facta (cum<br />
gerundivo...) b de actione, loco, nomine, vice alicuius (rei) facta (vergit in notionem`ante, præter´192,<br />
23) vergit in notionem `de´ 508, 30) c de pretio d de ratione loci vel temporis vel rei, sæpe i.q.ex,<br />
secundum; Gertz M: protunc =eo ipso tempore; pro = ante, = propter;pro via = ad profectionem/<br />
navigationem/peregrinationem; pro hoc =ad hoc faciendum<br />
proavus, -i m. 1 strictius i.q. pater avi 2 latius de maioribus<br />
probabilis, -e 1 de eo quod probari potest, verisimilis 2 i.q. laudabilis, probandus, probatione dignus a<br />
nude b c.abl. resp.<br />
probamentum, -i i.q. experimentum, probatio, tentatio<br />
probator, -is de eo qui probat aliquid (c.gen.obi.)<br />
probitas, -tis i.q. fides, integritas, animi virtus 1 c.gen. 2 abs.<br />
probo, -avi 1 fere i.q.laudo, præfero, confirmo 2 i.q. exploro, exanimo, scrutor 3 c. duobus acc. i.q.<br />
præsto, præbeo; = experior Gertz S 367, 18<br />
probanda, -orum de iis quæ laude digna sunt<br />
probatus, -a, -um 1 i.q. certus, exploratus, spectatus 2 i.q. æquus, secundus<br />
probrosus, -a, -um i.q. probro, ignominia, dedecore plenus 1 adi. 2 subst.<br />
probrose i.q. ignominiose, cum dedecore<br />
probrum, -i 1 i.q.ignominia, infamia, contumelia a c.gen.subi. b c.gen.obi. c nude 2 i.q. flagitium, de re<br />
pudenda a c.gen. b nude 3 i.q. convicium, maledictum a c.gen.obi. b nude<br />
probus, -a, -um i.q. bonus, fortis, stabilis (de viris honestis)<br />
probe i.q. bene<br />
procacitas, -tis i.q. petulentia, impudentia, condicio eius qui pudorem non habet<br />
procatio, -nis i. actio petendi puellam in matrimonium<br />
procax, -cis i.q. petulans, impudens qui pudorem non habet 1 adi. 2 sust.<br />
procaciter i.q. petulanter, impudenter<br />
procedo, -ssi, -ssum, -dere 1 sensu locali de actione se movendi a de personis b de navibus 2 sensu<br />
locali vanescente sensu iuridicali 298, 12 (danice `procedere´)<br />
procella, -æ de impetu venti 1 proprie a nude b c gen. 2 in imagine a nude b c.gen.<br />
proceres, -um nonnisi m.pl. i.q. magnates, nobiles, principes 1 nude 2 c.gen.; proceres superni = angeli<br />
et sancti<br />
proceritas, -tis de condicione eius qui magnus et altus est i.q. altitudo, magnitudo, granditas I proprie A<br />
de personis 1 c.gen. 2 nude B de rebus II translate i.q. nobilitas, amplitudo, claritas<br />
procerus, -a, -um i.q. altus<br />
processio, -nis i.q. pompa<br />
® processionaliter = ut pompa Gertz M/RH<br />
processus, -us de eo quod procedit, successus, progressus 1 sensu locali 2 sensu temporali 3 translate<br />
100, 27<br />
procinctus, -us de actione præparandi<br />
proclamatio, -nis i.q.clamor assentiens<br />
proclamo, -avi i.q. declaro, profiteor, pronuntio<br />
proclivis, -e fere i.q. facilis, præceps; Gertz M :proclivis c.dat.<br />
proclivitas, -tis i.q. propensio in rem malam 419, 2 dicti (fere i.q.protervitas, procacitas)<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (41 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
® proconsul Gertz M = decurio/praetor/magister civium RH<br />
procor, -atus sum, -ari i. puellam in matrimonium peto<br />
procreo, -avi de animantibus i.q. creo, gigno (cum de viro tum de muliere) 1 active 2 passive<br />
procudo, -di, -sum, -dere i. fabrili arte efficio<br />
procul i.q. remote a loco (nota iuncturam :haud procul e.g. 59, 39;proculdubio = certus/non dubius) 1<br />
solum ponitur 2 c.abl. 3 c. præp. ab, ex 4 c.adv. hinc, inde; procul ponere = longe seponere Gertz S 123,<br />
1<br />
proculco, -avi i.q. prosterno<br />
procumbo, -bui, -bitum, -mbere i.q. cado, collabor, labor<br />
procuratio, -nis i.q. administratio, curatio, gubernatio 1 regni a c.gen. b sine gen. 2 provinciæ a c.gen. b<br />
sine gen. 3 aliarum rerum i.q. negotium; Gertz M procuratio rei frumentariae<br />
procurator, -is 1 de eo qui administrat, gubernat, procurat a c.gen.obi. b nude de eo qui regis vice regno<br />
præest 2 i.q. curator, tutor; Gertz S = dispensator 416, 13; Gertz M::causae actor; = responsalis ecclesiae<br />
(gr.apocrisiarius); procuratores apud fratres minores<br />
® procuratorium = ius alicuius rei<br />
procuro, -avi 1 i.q. curo a generatim b speciatim de cura plagæ 2 i.q. administro<br />
iuncturæ: 76, 4 : ne 231, 15 c.gerund. 78, 23 c enunt.rel.; Gertz M :procurare c.inf.;c.acc. c.inf.passivo;<br />
procurare alicui aliquid = providêre; procurare = administrare (episcopi loco)RH<br />
procurro, -curri, -cursum, -currere 1 proprie de motu a hominum b animantium c navium 2 vanescente<br />
sensu locali a i.q. festino ad, in b i.q. me converto 3 translate i.q. me extendo<br />
procursus, -us i. actio (pro)currendi 1 sensu locali i.q. impetus a c.gen. b nude 2 sensu temporali fere i.<br />
q. curriculum sive gradus 3 i.q. actio præcurrendi<br />
procus, -i de eo qui procatur 1 c.gen. 2 nude<br />
prodeo, -ii, -itum, -ire i.q. procedo, progredior<br />
prodigalitas, -tis i. nimia largitas<br />
prodigialis, -e ad prodigium pertinens<br />
prodigium, -i i.q. portentum, omen<br />
prodigus, -a, -um i. nimis liberalis, profusus, effusus 1 nude 2 c.gen.<br />
proditio, -nis i. actio prodendi 1 nude 2 c.gen.<br />
® proditiose = modo proditoris<br />
proditor, -is de eo qui prodit 1 nude 2 c.gen<br />
prodo, -didi, -ditum, -dere 1 i.q. detego, palam facio, patefacio (hic illic accedente notione perfidiæ) a c.<br />
acc. b c. acc. c.inf. c: enunt.sec.2 i.q. trado a c.acc. et dat. b c.acc. c.inf.<br />
produco, -xi, -ctum, -cere 1 i.q. in longum duco, extendo, traho a proprie b translate 2 i.q.ago, duco (ita<br />
tamen ut insit vis quædam extrahendi) 3 i.q.(pro)creo, gigno<br />
productio, -nis i.q. actio producendi, prorogandi, protrahendi<br />
proelior, -atus sum, -ari i.q. prælium facio, pugno, dimico 1 abs. 2 c. præp. adversum, cum, sine 3 c.abl.<br />
*proelium, -i I de actione pugnandi A i.q.pugna 1 abs. 2 additur locus B i.q. bellum C de certamine<br />
singulari II de eo qui pugnat i.q. bellator<br />
® profanatio = pollutio<br />
profano, -avi i.q. violo, polluo<br />
profanus, -a, -um 1 i.q. impius, nefarius 2 i.q. paganus (< pro + fanum = extra fanum)<br />
profectio, -nis i.actio proficiscendi, iter 1 generatim 2 speciatim de perigrinatione ad loca sancta<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (42 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
profecto i.q. certe, sine dubio, sane (particula affirmativa)<br />
profectus, -us i.q. effectus, progressus, successus 1 c.gen. 2 abs.<br />
profero, -tuli, -latum, -ferre i. in aliquam partem fero sive duco 1 generatim 2 speciatim a i.q. exhibeo,<br />
promo, propono b i.q. gigno, edo, fero c i.q. porrigo d i.q.promoveo, extendo e i.q.affero, commemoro,<br />
profiteor<br />
professio, -nis i.q. actio profitendi 1 de confessione a c.gen. b sine gen. 2 de quolibet munere vel studio<br />
a c.gen. b nude 3 de ordine clericorum; Gertz S professio (fidei) 225, h, 1, 12<br />
professor, -is i.q. doctor, magister, præceptor<br />
® professus = monachus qui votum emisit cenobii (< profiteor) Gertz M<br />
® profestum = dies festum praecedens Gertz M<br />
proficio, -feci, -fectum, -ficere i.q. efficio(c.acc.) 2 i.q. prosum (c.dat.) 3 i.q. progredior, progressus<br />
facio (c.abl.); proficere visu = opitulari visum restituendo Gertz S 23, 65<br />
proficiscor, -fectus sum, -ficisci I proprie i.q. me confero, eo, vado A c.præp. B sine præp. 1 c.acc. 2<br />
sine acc. II translate i.q. orior A c.præp. a(b) B c. præp. ex<br />
proficuus, -a, -um i.q. utilis ;subst.proficuum Gertz M = lucrum/ quaestus/utilitasRH<br />
proficue i.q. utiliter<br />
profiteor, -fessus sum, -fiteri i.q. agnosco, confiteor, pronuntio 1 c.acc. 2 c.acc. c.inf. (hic illic omittitur<br />
inf.) 3 c. acc. prædicativo i.q. me profiteor<br />
profligo, -avi 1 i.q.exstinguo, fundo, supero 2 i.q. populor<br />
proflo, -avi i.q. exhalo<br />
profluo, -xi, -ere i.q. orior<br />
profluus, -a, -um de iis quæ profluunt, emanant<br />
profluvium, -ii i.q. fluor, fluxus 1 c.gen. 2 abs. de sudore<br />
(profor), -fatus sum, -fari i.q. eloquor, pronuntio<br />
® profuga = (homo) vagus/vagabundus<br />
profugio, -i, -tum, -ere i.q. fugâ me aufero 1 additur locus (persona)quo tendunt fugientes 2 nude<br />
profugium, -ii i.q. perfugium, receptaculum 1 c.gen.2 nude<br />
profugus, -a, -um 1 de eo qui longe aliquo fugit 2 i.q. exsul a de personis b de repersonata<br />
profunditas, -tisi.quod profundum est, altitudo 1 proprie 2 translate de astutia, sagacitate, sublimitate<br />
animi<br />
profundo, -di, -sum, -ndere 1 i.q. effundo, eicio, emitto a proprie b translate 3 i.q. procreo, gigno 4 i.q.<br />
compleo, impleo, infundo<br />
profusus, -a, -um i.q. extensus, largus<br />
profuse i.q. large<br />
profundus, -a, -um i.q. altus, imus, vastus 1 adi. A sensu locali B translate II subst.A c.gen.B nude 1<br />
generatim 2 speciatim de aqua a maris b fluvii<br />
progenies, -ei i.q. genus, proles, suboles<br />
progigno, -genui, -genitum, -gignere i.q.genero, pario, procreo 1 proprie 2 translate<br />
prognatus, -a, -um i.q. editus, natus, ortus<br />
progredior, -ssus sum, -di i.q. procedo, prodeo 1 proprie sensu locali a de personis b de navibus 2<br />
translate<br />
progressio, -nis i. actio progrediendi<br />
progressus, -us i actio progrediendi 1 proprie sensu locali a c.gen. b nude 2 translate i.q. successus,<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (43 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
felicitas a c.gen. b nude<br />
prohibeo, -ui, -itum, -ere i.q. arceo, impedio, veto 1 c.acc. a rei b personæ 2 c. acc. et præp. 3 cacc.et<br />
abl. a separativo b instrumentali 4 sequitur inf. a obi. c.inf. b acc. c.inf. c inf.; Gertz M prohibere +<br />
aliquem +aliquid;prohibere alicui (+ ne);prohibitus de aliquo<br />
prohibitio, -nis i.actio prohibendi, interdictum<br />
proicio, -ieci, -iectum, -icere i.q. abicio 1 proprie b translate i.q. aspernor, despuo 2 i.q. dedo<br />
® proiectura t.t.archit.
Vademecum in opus Saxonis<br />
translato a i.q. efficio, perficio b i.q. augeo, extendo<br />
® promovere imperio= promovere ad imperium, promovere in diaconum = mandare alicui; Gertz M<br />
promoveri = progredi Gertz M ® promptuarium = cella (penaria) (Plautus Amph.156 :promptuaria<br />
cella = carcer Georges; antea : penus/penum: Gertz S 322, 21<br />
promulgo, -avi i.q. edico (c.acc. et inf.) Gertz M: promulgare sententiam, promulgare laudes et actûs<br />
alicuius in libelli capiteII, 388, 3<br />
promus, -i m. i.q. cellarius, de eo qui pocula infundit<br />
pronuba, -æ i. mulier quæ ex parte sponsæ nuptiis præest<br />
pronuntiatio, -nis 1 i.q. vox 2 i.q. sententia a iudicibus pronuntiata<br />
pronuntio, -avi 1 i.q. palam nuntio, edico (c.acc.c.inf.) a generatim b speciatim de suffragiis i.q. deligo<br />
2 i.q. confirmo, ratum facio, sancio 3 i.q. iudico a c.acc. c.inf. b sequitur in c. acc. c nude<br />
pronus, -a, -um I proprie A i.q. proclinatus, in anteriorem partem flexus B i.q. decurrens, secundus 1 de<br />
flumine 2 de undis volventibus II sensu latiore et translato i.q. paratus, promptus, propensus A c. ad B c.<br />
dat.<br />
prone (nonnisi compar. legitur) i.q. propense (sensu translato; 54, 31 fere i.q. temerarius<br />
propagator, -is de eo qui propagat, renovat, multiplicat (c.gen.obi.) opp. servator; Gertz S 222, hist, 2 =<br />
pater<br />
propago, -inis f. 1 i.q. proles, progenies 2 i.q. origo, genus<br />
propago, -avi 1 i.q. augeo, extendo 2 i.q. genus, stirpem procreando conservo<br />
® propalare = palam facere Gertz S 96, 3<br />
propassus, -a, -um i.q. expansus, passus<br />
propatulus, -a, -um nonnisi in iunctura :in propatulo i.q. aperte, propalam, publice<br />
prope 1 adv. a de loco propinquo b i.q. pæne, propemodum 2 præp. (post subst. collocatur) c.acc. loci i.<br />
q. ad, apud, iuxta<br />
® propensum (sc.donum) = benevolus RH; = pensio quod vide Gertz M<br />
® propensus = propituus [de consilio Deo] RH Gertz S 323, 19 (< propendeo Georges)<br />
® properare = proficisci 21, v, 12, = appropinquare 197, 30 Gertz S<br />
® propheta/prophetes, -ae m.Iudaeus RH<br />
® prophetare = praenuntiare, praedicere Gertz M/RH<br />
® propheticus vide propheta/prophetes, -ae m.<br />
® propinare = adhibere Gertz M = insumere RH;(< gr.propino) ut medicamentum dare ad bibendum, in<br />
convivio propinantur convivaeRH<br />
propior v. propinquus<br />
propius i.q. magis prope 1 adv. a proprie de loco b translate fere i.q.accuratius, diligentius 2 præp. a c.<br />
dat b c.acc.(post subst. collocatur)<br />
proxime 1 de loco a proprie i.q. valde prope b translate de maximo cognationis gradu 2 de tempore a<br />
refertur ad præteritum quod nuper fuit aut postremo factum est b refertur ad futurum<br />
propello, -puli, -pulsum, -pellere 1 proprie i.q. abigo, fugo, summoveo 2 translate a i.q. pello, ex animo<br />
pello b i.q. arceo, prohibeo, propulso<br />
propemodum indeclin. i.q. pæne, prope (restringit vim adi.vel adv. vel verbi 1 c. adi. 2 c.adv. 3 c.verbis<br />
propendeo, -di, -sum, -dere v. pendeo<br />
propensus, -a, -um 1 i.q. paratus, promptus, pronus a nude b c.dat. 2 i.q. gratus, propitius, secundus<br />
propense (nonnisu comp.gradu) i.q. ex animo, cum inclinatione vel propensione<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (45 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
propere i.q. celeriter<br />
propero, -avi i.q. celeritate utor, festino, maturo (sæpe de rebus militaribus 1 c.inf. 2 abs. (486, 37 c. ad)<br />
properans, -tis de eo qui festinat<br />
properanter i.q. celeriter<br />
® prophetia = facultas prophetae Gertz S 302, 8<br />
propino, -avi i. prægustato leviter vino poculum alteri affero 1 c.acc. et dat. 2 nude<br />
propinquitas, -tis 1 de loco propinquo 2 de tempore instanti 3 de coniunctione sanguieneo i.q. cognatio,<br />
necessitudo a sensu abstracto b abstr.pro concreto i.q. propinquus<br />
propinquo, -avi i.q.appropinquo 1 c.dat. 2 nude<br />
propinquus, -a, -um 1 de loco i.q. prope positus, vicinus a nude b c.dat. 2 de tempore seu de rebus<br />
instantibus a nude b c.dat. 3 translate de similitudine i.q. prope accedens ad (c.dat) 4 de consanguinitate<br />
i. q. affinitate, amicitia, sanguine coniunctus (substantive)<br />
propior, -is i.q. vicinior 1 de loco a c.dat. b nude 2 de amicitia i.q. coniunctior 3 translate i.q. propius<br />
accedens, magis pertinens ad, sæpe de qualitatibus inter se comparatis (semper c.dat.)<br />
proximus, -a, -um i. maxime propinquus 1 de loco a c.dat. b nude 2 de tempore a futuro; nota :in<br />
proximo i.q. tempore proxime futuro 251, 26 b præterito 3 de ordine 4 de amicitiæ gradu 5 i.q. similis (c.<br />
dat.)<br />
‡propitiamentum, -i i.q. piaculum (sacrificium ad deum placandum factum)<br />
® propitiatio = reconciliatio Gertz S 263, 20 : domino hostia propitiationis fieri.<br />
propitio, -avi i. propitium reddo, placo (semper de dis vel numinibus)<br />
propitius, -a, -um i.q. amicus, favens, placatus<br />
propono, -sui, -situm, -nere I proprie sensu locali nondum debilitato II in imagine A c.obi. B c.dat et<br />
acc. III translate A i.q. expono, profero, promulgo 1 c.acc. 2 c.acc.c.inf. 3 c. enunt. B i.q, affero 1 c.acc.<br />
2 c.acc.c.inf.3 c-inf. C i.q. pronuntio, promitto D i.q.decerno, statuo 1 c.acc. 2 c. inf. i.q. in animo habeo<br />
* propositum, -i 1 de sententia animi a nude b c.gen. 2 de ingenio 3 de argumento 4 de vallo Thyræ<br />
272, 13<br />
proportio, -nis i.q. ratio (de ordinibus certa ratione instruendis); Gertz M : = modus (gr. analogìa) adv.<br />
pro rata parte/pro portione/pro<br />
proprietas, -tis i.e. propria vis, natura, qualitas<br />
proprius, -a, -um I sensu strictiore i.q. peculiaris, privatus A adi. (sæpe uno vel pluribus verbis a subst.<br />
disiungitur B subst. n. 1 sing. 2 plur. i.q. domestica II notione propria imminuta A generatim i.q.`suus´<br />
sive alia pron.poss. B c.pron. demonstr. (nota cum pron. poss. nusquam iungitur e.g. 375, 37)<br />
propter præp. c. acc. 1 sensu locali i.q. iuxta, prope 2 sensu causali i.q. ob ; = per Gertz S 69, 13<br />
propterea i.q. ea de causa<br />
propugnaculum, -i (nonnisi plur. legitur) i.q. munimentum in summo vallo vel aggere vel turri<br />
defendendi causa exstructum<br />
propugnator, -is de eo qui pro aliqua re pugnat, defensor, tutor 1 c.gen.obi. 2 nude<br />
propugnatrix, -cis de ea quæ propugnat, defendit (c.gen.obi.)<br />
propugno, -avi i.q. defendendi causa pro aliquo pugno, defendo 1 c.dat. 2 abs.<br />
propulso, -avi 1 proprie i.q. pello, prohibeo, repello Gertz M de rege Canuto: malum(Canutum)<br />
propulsare (intensive
Vademecum in opus Saxonis<br />
prorepo, -si, -tum, -ere nonnisi sensu translate i.q. sensim progredior<br />
proripio, -ripui, -reptum, -ripere c.pron. reflex. i.q. celeriter curro<br />
prorogo, -avi 1 i.q. extendo, extraho, produco (de tempore) a c.obi. b c.obi et dat. 2 i.q. differo<br />
prorsus i.q. omnino, plane 1 generatim 2 cum particula negativa i.q. omnino non<br />
prorumpo, -pi, -ptum, -mpere 1 i.q. erumpo 2 i.q.irrumpo 3 i.q. procedo, progredior a proprie b translate<br />
proruo, -i, -tum, -ere 1 transitive i.q. prosterno 2 vi mediopassiva i.q. impetu feror, irruo<br />
® prosa (< prorsus < pro+versus = rectâ) < prorsa >< versa : prosa scribere >< versus scribere;adi.<br />
prosus, -a, -um : modo solutae orationisRH/ Gertz M<br />
prosapia, -æ i.q. progenies 1 nude 2 c.gen.<br />
proscindo, -di, -ssum, -ndere i.q. aro, vomere scindo 2 i.q. munio 3 i.q. exæquo, in planum deduco<br />
proscribo, -psi, -ptum, -bere i.q. exulem facio, aqua et igni interdico 1 proprie 2 translate fere i.q.<br />
aboleo, tollo<br />
proscriptus, -a, -um i.q. exsul<br />
proscriptio, -nis i. actio proscribendi vel relegandi<br />
prosecutio, -nis 1 i.q. actio prosequendi vel deducendi 2 i.q. actio eius qui scribendo pertractat (c.gen.<br />
obi.), commemoratio, mentio<br />
*prosequor, -secutus sum, -sequi 1 de actione sequendi, comitandi a c.acc. b c.acc. et abl. c c. adv. d<br />
nude 2 sensu locali vanescente a i.q. exsequor.facio, præsto b i.q. obsequor c: i.q. persequor, continuo d<br />
fere i.q. augeo 3 periphrastice a i.q. (verbis vel dictis) b cum variis ablativis...i.q. honesto, iuvo, orno,<br />
sim. ® prosecutum sensu passivo Arnoldi Chronica L VII 250 MGH scriptores tomus XXI<br />
prosilio, -ui, -ire 1 sensu strictiore i.q. exsilio, prorumpo, cum saltu prodeo 2 sensu latiore a i.q. irrumpo,<br />
feror, ruo b i.q. subito appareo<br />
prospecte i.q. provide, prudenter<br />
prospecto, -avi 1 i.q. procul video, specto (c.acc. c.inf.) 2 i.q. vergo ad<br />
prospectus, -us 1 i.q. prospiciendi facultas 2 i.q. aspectus, conspectus a c.gen. b nude<br />
prosper, -a, -um 1 de rebus i.q. faustus, secundus (cum de aliis tum de vento, navigatione) a adi. b subst.<br />
n.pl. (opp. adversa) 2 de hominibus i.q. felix<br />
prospere i.q. fauste, feliciter<br />
prosperitas, -tis i.q. felicitas, res secundæ 1 c.gen. 2 nude<br />
prospero, -avi i.q. prosper, secundus sum (intrans.)<br />
prospicio, -spexi, -spectum, -spicere 1 i.q. procul video, aspicio a c.obi. b abs. 2 i.q. circumspicio,<br />
respicio (c.obi.) 3 i.q. prævideo, præsentio 4 translate i.q. caveo, provideo, prospicere de = curare Gertz<br />
S 105, 11<br />
® prossus vide prorsus<br />
prosterno, -stravi, -stratum, -sternere 1 sensu strictiore i.q. in terram deicio, sterno 2 sensu latiore a i.q.<br />
neco, cædo b i.q.everto, exstinguo c fere i.q. pellicio<br />
prostibulum, -i i.q. lupanar; Gertz M/ RH : (< pro+sto/prostituo): propie casula ubi meretrix habitat<br />
prosto, -stiti, -stare i.q. ante et palam sto<br />
prosum, -fui, -desse i.q. iuvo (opp. obsum) 1 c.dat. 2 abs.<br />
protectio, -nis i.q. actus protegendi<br />
protector, -is i.q. adiutor, defensor 1 c.gen.obi. 2 nude; Gertz M II, 289, 23 seq.= patronus RH<br />
protego, -xi, -ctum, -gere 1 proprie i.q. celo, occulto, tego 2 translate a i.q. defendo, tueor b i.q.<br />
dissimulo c fere i.q. adiuvo, promoveo<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (47 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
protelo, -avi i.q. in longum traho<br />
® protendere Gertz M in anteriora protendere<br />
protero, -trivi, -tritum, -terere i.q. exstinguo, opprimo, perdo<br />
® protervire de homine qui protervus/impudens est/erit<br />
protervitas, -tis vide proclivitas<br />
protervus, -a, -um i.q. impudens, lascivus, procax<br />
proterve i.q. impudenter<br />
protestor, -atus sum, -ari (pro + testor) 1 i.q. palam testor, profiteor a c.duobus acc. b c.acc.c.inf. c c.inf.<br />
d c. quæstione indir. 2 i.q. præ me fero; = testari Gertz S 166, VI, 10; Gertz M :protestatio<br />
® prothoplastus = primus homo creatus Gertz S 87, 6<br />
*protinus i.q. continuo, confestim<br />
protractio, -nis de actione protrahendi sive abducendi 2 de ductu litterarum Gertz M :caracteres in ligno<br />
protrahere<br />
protraho, -xi, -ctum, -here 1 proprie a generatim b speciatim de ductu litterarum 2 translate a i.q. in<br />
longum duco, traho (de tempore) b i.q. fallo c i.q. elicio, efficio d i.q. cogo, deduco<br />
protubero, -avi i.q. emineo<br />
prout i.q.pro eo ut sive pro eo quod ; antecedit ita 127, 19, 129, 3; prout quod = prout Gertz S; Gertz M<br />
= sic ut<br />
provectio, -nis i.q. actio provehendi, electio, promotio<br />
provectus, -us i.q. promotio (opp. abiectus)<br />
proveho, -xi, -ctum, -bere I proprie A active i.q. transporto, veho B passive i.q. vehor II translate A i.q,<br />
eveho, promoveo, tollo 1 de gressu 2 de honoris gradibus a cum præp. b abs. 3 de ætate B i.q, adduco,<br />
impello, commoveo (c.abl.) C i.q. augeo, adiuvo<br />
provenio, -i, -tum, -ire i.q. procedo, succedo<br />
proventus, -us 1 de eventu, excitu 2 de frugibus<br />
proverbium, -i i.q. adagium, sententia, dictum longâ experientiâ probatum<br />
providentia, -æ i.q. consilium, cura, prudentia<br />
provideo, -di, -sum, -dere 1 i.q. prævideo, præsentio a c.obi. b c.acc. c.inf. (vergit in notionem<br />
intelligendi) 2 i.q prospicio, curo a c.obi. b c.dat. i.q. consulo, prospicio c sequitur ut d sequitur ne e c.<br />
obi. et gerund. f c.inf. g c. quæstione indir.<br />
providus, -a, -um i.q. providens, prudens 1 c.gen.obi. 2 nude<br />
provincia, -æ I sensu strictiore de regione A generatim de parte cuiuslibet regni vel terræ 1 c.gen. 2 c.<br />
adi. 3 nude B speciatim de Daniæ(Suetiæ, Norvagiæ) partibus (hic illic i.q. `herred´ [pars provinciæ<br />
RH] 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude II sensu latiore de qualibet terra A c.gen. B nude 1 generatim 2<br />
ecclesiastice<br />
provincialis, -e 1 adi. i.q. ad provinciam pertinens 2 subst. i.q. incola provinciæ<br />
provisor, -is de eo qui providet vel consulit 1 c.gen.obi. 2 nude<br />
provocatio, -nis i.q. actio provocandi vel lacessendi, invitatio ad certamen I generatim de pugna<br />
corporali A c.gen. 1 obi. 2 subi. B nude II sensu iuridicali 318, 11<br />
provocator, -is de eo qui provocat (c.gen.obi.)<br />
provoco, -avi I generatim A i.q. excito, lacesso, tento 1 ad 2 c. abl. 2 adversum 4 nude B i.q, accio,<br />
evoco, allicio 1 ad 2 in 3 i.q. hortor, moneo(sequitur ut) II sensu iuridicali A i.q. in contionem evoco B i.<br />
q. appello, arbitrium papæ invoco, populi iudicio causam permitto<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (48 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
provocatus, -a, -um iratus (c.abl.)<br />
provolo, -avi i.q. prorumpo (nonnisi de equitibus)<br />
provolvo, -vi, -utum, -vere 1 proprie i.q. devolvo, ruo 2 translate i.q. delabor, me dedo<br />
prudens, -tis i.q.astutus, callidus, providens 1 adi. a de hominibus b de rebus 2 subst. i.q. vir prudens ;<br />
sapiens, maior natu Gertz S 102, 6<br />
prudenter 1 i.q. callide 2 i.q. accurate, caute, diligenter<br />
prudentia, -æ i.q. calliditas vel sapientia 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude; prudentia morum Gertz S 63, 11 = sc.<br />
prudentia hominis qui moratus vivit<br />
pruina, -æ i.q. glacies, nix<br />
pruna, -æ i.q. carbo ardens<br />
prurio, -re 1 proprie i.q. scabie laboro 2 translate i.q. appeto, cupio a de impudica libidine b de libidine<br />
gulæ<br />
‡prurito, -avi i.q. prurio<br />
pruritus, -us i.q. appetitus<br />
psallo, -i, -ere i.q. psalmos (christianos) cano 313, 23 spectat ad Kyrie eleison, 460, 12 spectat ad<br />
matutinam<br />
® psalmista, -ae m. poeta et cantor psalmatum Gertz M/RH<br />
® psalmodia = psallentium id est psallere (2.coniugatio) vel psaltare<br />
psalterium, -i i.q. psalmus; psalterium i.e. instrumentum vel psalma quod canitur; Gertz S 416, 5 =<br />
liber psalmos David continens<br />
® pseudoapostolus
Vademecum in opus Saxonis<br />
puellula, -æ i.q. parva puella<br />
puer, -i 1 de viro teneræ ætatis i.q. infans e.g. 21, 22 2 de adolescente 3 de servis; Gertz M = (danice :<br />
svende, karle = comitas<br />
puerilis, -e 1 ad puerum pertinens, a puero ortus 2 i.q. levis, vanus<br />
pueriliter i.q. pueri modo<br />
puerilitas, -tis i.q. ætas puerilis<br />
pueritia, -æ i.q.ætas puerilis<br />
*pugil, -is m. i. delectus pugnator, homo pugni viribus præstans 1 generatim 2 speciatim de<br />
pugnatoribus regis (danice bersærk < teutonice: Bär(ursus)+serkr= vestis pellicia ursi cf. ars pugillatoria<br />
Gertz M I, 104, 10/RH)<br />
*pugna, -æ 1 i.q. æmulatio, contentio, monomachia 2 i.q. certamen bellicum, prælium (nonnumquam<br />
syn. bellum 101, 32)<br />
pugnator, -is de eo qui pugnat;pugnatrix femina = danice skjoldmø = amazon, -acc.onem/ona, -gen.<br />
onis, -plur., -ones, -acc.onas, -gen.um<br />
pugnax, -cis 1 i.q. pugnæ avidus 2 i.q. ad pugnam pertinens<br />
pugnaciter i.q. bellice<br />
pugno, -avi i.q. confligo, congredior, dimico 1 intrans. a abs. b c.abl. c c. præp. pro/adversum/ in (acc.) /<br />
cum 2 trans.<br />
pugnus, -i fere i.q. manus [teutonice `Faust´RH]<br />
pulcher, -ra, -rum 1 i.q. formosus, venustus 2 i.q. egregius<br />
pulchre i.q. egregie; = callide Gertz MI, 28, 1<br />
pulchritudo, -inis i.q. venustas<br />
pulex, -icis f. i. bestiola irritans sanguisuga [teutonice `Floh´RH] siphonaptera<br />
pullarius, -a, -um m. i.q. custos pullorum sacrorum 282, 19<br />
pullulo, -avi i.q. germino<br />
pulmentum, -i i.q. pulpamentum<br />
pulmo, -nis m. de parte corporis [< gr. pleumon < pneumon RH]<br />
® pulpitare : teutonice : mit schrägen Brettern versehen Georges.<br />
pulpitum, -i i.q. suggestus unde sermo habetur ;® Tribüne, pulpitum quod solum transversum habet,<br />
vide pulpitare (danice læsepult Gertz S 306, 9)<br />
puls, -tis f. esca<br />
® pulsatio = omnes campanae sonant Gertz S 443, 8<br />
pulso, -avi 1 i.q. percutio a proprie Gertz M :portam pulsare b translate Gertz M: aures pietatis divinæ<br />
pulsare (Plautus)RH 2 vinco; pulsare astra (cantu)= hymnos ad cælum asscendere Gertz S 153, 70,<br />
omnes campanæ pulsantur= teutonice Alle Glocken rühren 443, 7 Gertz M: impellere, hortari<br />
pulsus, -us m. i.q. impulsus<br />
pulvinar, -is i.q. cubital, culcita, pulvinus<br />
pulvinus, -i i.q. cubital, cervical<br />
pulvis, -eris m. i. minutæ terræ particulæ<br />
puniceus, -a, -um i.q. purpureus<br />
punio, -vi, -tum, -re i.q. pæna afficio 1 pro obi. homines 2 pro obi. res<br />
punitus, -a, -um i.q. pæna affectus<br />
punitor, -is de eo qui punit<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (50 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
pupilla, -æ de interiore oculi parte<br />
pupillus, -i m. de eo qui sub tutela est, orbus<br />
puppis, -is (acc. puppim e.g. 36, 29) 1 proprie de posteriore navis parte (opp. prora) 2 translate de ipsa<br />
nave 3 collective de classe<br />
® purgare sceleris (= ab scelere) Gertz S 436, carm, v.7<br />
purgatio, -nis i. actio purgandi, defensio, satisfactio<br />
purgo, -avi i.q. purum facio, mundo 1 sensu proprio 2 translate i.q. excuso, expio<br />
puritas, -tis i.q. integritas morum 265, 3<br />
purpura, -æ de panno coloris purpurei<br />
purpureus, -a, -um de colore rubeo<br />
purus, -a, -um 1 i.q. serenus 2 i.q. integer<br />
pusillus, -a, -um i.q. ignavus<br />
putamen, -inis de partibus amputatis<br />
puteo, -ui, -ere i.q. fætio, malum odorem exhalo<br />
® puter-ris, -re = in putrem, putredinem mutatus RH<br />
puteus, -i de loco perpetuas aquas habente 199, 23 Walbrunna, Latine cadaverum vel stragis puteus<br />
[Wal- i.q. milites occisi cf. `Valhal ; brunna cf. teutonice `Born` K.L et RH]<br />
putidus, -a, -um i.q. fætidus<br />
*puto, -avi i.q. existimo, habeo 1 active a: c.acc.c.inf. b c. duobus acc. c abs. 2 passive a c.inf. b c.nom.<br />
® putredinosus Gertz S 274, 15 plenus putreRH<br />
putredo, -inis m. i.q. putida vomica, sanies; Gertz S 135, 17<br />
® putrefactio Gertz S 438, 19<br />
® putrescere Gertz S 81, 13 = in putrem mutare RH<br />
® putridus (lepra) Gertz S 274, 9 in putrem mutatus RH<br />
putris, -e 1 i.q. fætidus, rancidus 2 i.q. fragilis<br />
pyga, -æ i.q. nates<br />
pyra, -æ i.q. rogus<br />
® pyrata etc. vide pirata<br />
pyramis, -dis i. figura mathematica ex basi lata paulatim in acutum desinens<br />
pythonicus, -a, -um (forma Phitonicus traditur) i.q. magicus<br />
Q<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
quadrageni, -æ, -a i.q. quadraginta 1 distributive 2 vi distributiva debilitata<br />
® quadragesima -ae f. (Hieron. epist. 41, 3) = ieiunia annua; = etiam illi quadraginta dies ieiunii<br />
quadraginta i. numerale<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (51 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
quadratus, -a, -um i. quatuor lineis rectis æqualibus et totidem rectis angulis præditus<br />
quadrifarius, -a, -um i.q. quadruplex<br />
quadriga, -æ i. nomen vehiculi<br />
quadringenti, -æ, -a i. numerale<br />
® qualiter = quomodo Gertz S 85, 3<br />
quæro, -sivi, -situm, -rere1 c.acc. i.q. acquirere, adipisci, invenire conor a aliquem b aliquid 2 c.<br />
quæstione indir. i. interrogo 3 c.inf. i.q. conor<br />
quæso [Georges :ivi, -ere RH] i.q. oro, peto, quæro (sed nonnisi orationi directæ insertum adhibetur)<br />
quæstio, -nis I i.q. interrogatio II i.q. cognitio A c.gen. B abs. 1 generatim 2 speciatim de cognitione per<br />
tormenta<br />
quæstor, -is i.q.exactor<br />
quæstorius, -a, -um de iis quæ ad quæstorem pertinent<br />
quæstuosus, -a, -um i.q. fructuosus<br />
quæstus, -us i.q. lucrum 1 c.gen. 2 abs.<br />
qualis, -e de alicuius rei vel personæ natura 1 per interrogationem 2 sensu relativo (omittitur talis 400,<br />
36 517, 18<br />
® qualitas = species<br />
qualiter i.q. quomodo (nonnisi interrogative)<br />
qualiscumque, -ecumque i. quicumque, cuiuscumque modi<br />
qualitas, -tis fere i.q. natura<br />
*quam de gradu vel modo I inducit alteram comparationis partem (cum singula vocabula tum enunt.<br />
sec. e.g. 78, 21 ut 224, 9 si 125, 35 quod A antecedit particula cui respondet quam :1 tam: e.g. 4, 29 2<br />
adeo 142, 1 3 vox sensus comparatici a comparativus (sequitur comparativus : 3, 17 audacius quam<br />
efficacius) minora, potius, magis, plus, non minus, satius b adverbium sensus comparativi :ante, prius,<br />
supra, post c verbum sensus comparativi 3, 13 præoptaret 4, 11:maluisti, 44, 15præstat, 106, 2 elegimus,<br />
195, 2 præferre d alius, aliter(pro ac ponitur) e secus(pro ac ponitur) B omissa particula cui respondet<br />
quam 1 c. superl.(additur potuit 449, 4) libentissime 2 c. positivo (semper additur poterat) 129, 2 quam<br />
poterat clara voce II inducit interrogationem A directam 415, 3 B indirectam 154, 5<br />
syntactica:omittitur 1 pron. rel. post quam480, 4 : non minore impetu castra quam (i. quam quo)<br />
reliquerant repetebant 2 pron.demonstr. post quam 101, 11<br />
*quamobrem i.q. qua de causa (nonnisi sensu relativo) 1 c.indicat. 2 c. coniunct. 3 c.acc. c.inf. (in<br />
oratione obliqua)<br />
*quamquam I concessivum A additur verbum 1 c. coniunct.(in oratione obliqua) a præs. b impf. c<br />
perf.;95, 14(fere i.q. etiamsi) d plusqpf. 2 indic. a præs. b impf. c perf. d plusqpf. B omisso verbo 158, 25<br />
II correctivum (c. coniunc.) A præs. : vi potentiali 118, 5 B perf. C plusqpf.<br />
quamvis particula concessiva 1 additur verbum (c. coniunc.) 2 omisso verbo 64, 2<br />
quando nonnisi de tempore 1 sensu relativo a fere i.q. cum : quando primum 113, 17 b fere i.q. dum<br />
177, 33 2 sensu interrogativo<br />
quandoque de tempore(indefinite) 1 de futuro 2 de rebus peractis fere i.q. quondam<br />
quantitas, -tis i.q.magnitudo<br />
® quantocius = valde celeriter Gertz S 100, 3<br />
quantuluscumque, -acumque, -umcumque i. quantumvis parvus<br />
quantumlibet/vis i. quamvis, valde ; Gertz M = quantumcunque<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (52 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
quantus, -a, -um de quantitate i.q. quam magnus 1 per interrogationem a directam b indirectam 2<br />
relative (c. indic. in oratione obliqua 269, 12) a respondet tantus b omittitur tantus; Gertz M quanti =<br />
quot<br />
quantuscumque, -acumque, -umcumque i.q. quam magnus (indefinite) 1 c.coniunc. 2 c.indic.<br />
quantumcumque i.q. quamvis 1 c.coniunc.verbi 2 c. adi<br />
quantuslibet, -alibet, -umlibet i.q. quantuscumque<br />
quantumlibet i.q. quantumvis<br />
quantumvis i.q. quamvis<br />
quapropter i.q. cur, quamobrem, quare (vi relativa deminuta)<br />
quare i.q. cur (nonnisi per interrogationem)<br />
quartus, -a, -um i. numerale ordinis de eo qui post tertium venit<br />
quarto i. quartum<br />
quasi 1 de comparatione a c.enunt.sec. i.q. tamquam si b c.part.vel gerund. c c.abl.abs. 2 de similitudine<br />
i.q. ut, velut a generatim b additur quidam 3 de causa efficta a c. coniunc. i.q. quod b c. part.; quasi =<br />
fere Gertz S 350, 29 ; iunctura : quasi....dicitur = idem fere significat quod ibidem 17, 10<br />
quasso, -avi i.q. concutio (c.acc.)<br />
® quatember medii aevi < dies quattuor temporum = dies quater cuiusque anni quo die ante omnia festa<br />
quatuor(tria) dies ieiunii incipiunt (teutonice quatember m. [post 1.adventum, 13/12 sancta Lucia, dies<br />
cinerum = Aschermittwoch, pentecostes, post 14. septemb., exaltio sanctae crucis]; > danice tamberdag;<br />
Quatembergelder = Termine für Steuern und andere Abgaben (nicht alle deutschen Länder am selben<br />
Datum) vide nox Luciae<br />
quate/inus i.q. ut (finale); ut consecut. Gertz S 92, 2; Gertz M post verba iubendi et efficiendi<br />
quaterni, -æ, -a i. numerale distributivum ;382, 39 vi distributiva vanescente i.q. quattuor; Gertz M<br />
quaternus = quaternio = (teutonice: Quartbogen des Papiers) = compactio/libellus 4 vel 8 foliorum Gertz<br />
M/RH<br />
quatio, -ssi, -ssum, -tere 1 proprie i.q. vehementer agito 2 translate i.q. moveo, terreo<br />
quatriduum, -i i.q. spatium quattuor dierum<br />
quattuor i. numerale<br />
quattuordecim i. numerale<br />
*que I i. particula adiunctiva...iis vocis postponenda quæ præcedentibus adiunguntur ; nota<br />
collocationem metri causa mutatam A coniungit duo membra 1 complures voces complexa 2 singulas<br />
voces complexa B in enumeratione 1 adiungit ultimum membrum (ac, atque, et adiungit pænultimum<br />
membrum 2 adiungit pænultimum membrum (ac, atque, , et inducit ultimum membrum e.g.136, 14 II<br />
vanescente vi adiunctiva : A sensu adversativo, fere i.q. sed B abundare videtur (vide namque) III i.q.<br />
quoque IV ponitur pro neve (post negationem) V sequitur negatio 28, 34<br />
queo, -ivi, -ire i.q. possum<br />
quercus, -ius f. i. arbor glandifera<br />
querela, -æ i. actio querendi, conquestio, querimonia 1 abs. 2 c.gen. a poss. b obi.<br />
® querelare Gertz M < querelor (t.t.iuris)= nomen alicuius deferre de re RH<br />
querimonia, -æ i.q. querela 1 abs. 2 c.gen.<br />
queror, -stus sum, -ri i. voce dolorem significo, lamentor 1 abs. 2 sequitur de 3 c.acc.4 c.acc.(c.inf.) 5<br />
sequitur quod<br />
querulus, -a, -um i. querularum plenus 1 abs. 2 c.gen.obi.<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (53 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
® questio = actio (iure agendi) Gertz M/RH<br />
questus, -us i. lamentatio, querela<br />
*qui, -quæ, -quod [forma abl. quis pro quibus legitur 385, 3] pronomen relativum I c.ind.(in oratione<br />
obliqua; in enunt.sec. causali :4, 5: quippe qui, utpote qui 167, 12) (in enunt.sec.determinativo 213, 29)<br />
A adi. B subst. 1 congruit cum præcedentibus(omittitur demonstr. e.g.4, 20) 2 intermittuntur nonnulla<br />
10, 143 nota constructionem ad sententiam 194, 28 4 abl. quo a nude b c.gen. II c. coniunct. (in oratione<br />
obliqua 90, 4 utpote qui 477, 25 ut qui ..) A finali 1 generatim 2 quo c.comparativo B causali quippe qui<br />
488, 2 C consecutivo D de repetione E determinativo 1 antecedit 2 antecedit negatio III c.acc. c.inf. in<br />
oratione obliqua IV omisso verbo; qui = quicumque Gertz S 224, v.56<br />
qui i. quomodo 471, 29<br />
*quia i. coniunctio causalis 1 fere semper c. ind. 2 c. coni. ; quia (sine verbo) Gertz S 200, 16; "quia"<br />
pro "nam"/"enim"ibidem 16, 9; quia pro acc. cum inf. 95, 16 ;194, 24 Gertz M c. indicat./c.coniunc.<br />
quicumque, -quæcumque, -qodcumque i.q. omnis qui 1 c.ind. 2 c.coni. a in oratione obliqua b per<br />
attractionem(rhytmi causa) c potentiali? Gertz M: = quivis;= omnes/omnis generis;quodcunque =<br />
utrumcumque<br />
*quidam, -quædam, -quiddam (quoddam) I i.q. certus aliquis A adi. (fere semper postponitur sed vide<br />
256, 9) 1 generatim 2 c.nom.propriis antecedentibus(sæpissime) B subst. (additur gen. descriptivus) 1<br />
nude 2 gen. part.(fere semper antecedenti) II i.q. aliquot<br />
*quidem 1 emphatice postponitur a pronomini b et c aliis vocabulis 2 vi concessiva (opp..sed, vero)3 vi<br />
affirmativa vanescente 4 post negationem (interiectis singulis vel duobus verbis a ne..quidem b nec ..<br />
quidem; quidem = enim Gertz S 22, 40 Gertz M = certe<br />
quies, -tis f. 1 i.q. actio cessandi, otium, remissio laboris cum alius tum bellici a abs. b c. gen. 2 i.q.<br />
somnus a abs. nota per quietem i.q. per somnum, in somniis b c.gen.<br />
quiesco, -vi, -scereI abs. A pro subi. persona 1 i.q. in otio sum, nil facio 2 i.q. dormio 3 de mortuis B pro<br />
subi. res i.q. cesso II c.inf. i.q. omitto<br />
quietus, -a, -um i.q. compositus, placidus, tranquillus<br />
quiete i, q. placide<br />
quilibet, -quælibet, -quid(quod)libet i.q. omnis, quisque 1 adi. 2 subst. abs. b c.gen.; quilibet = ullus<br />
Gertz S 275, 11; Gertz M = quidam;quislibet = quisquam ; = quisque<br />
*quin 1 inducit enunt prim. a quin etiam, vi debilitata fere i.q. etiam b quin et i.q. quin etiam c quin<br />
potius i.q. immo vero 2 inducit enunt. sec a post negationem i.q.ut non b post interrogationem c post<br />
verba dubitandi sim. i.q. cur non<br />
quindecim i. numerale<br />
quindeni, -æ, -a i.q. quidecim (numerale distributivum vi distributiva debilitata) 131, 15<br />
quigenti, -æ, -a i.q. quinquies centum<br />
quini, -æ, -a i. numerale 1 vi distributiva 2 vi distributiava vanescente 203, 38<br />
quinquaginta i.q quinquies decem<br />
quinque i.numerale; Gertz M quinquepertitus i.e. in quinque partes divisus<br />
quinquennis, -e i.quinque annorum<br />
quiquennium, -i i. spatium quinqueannorum<br />
quintus, -a, -um i. numerale ordinis<br />
*quippe particula causalis, fere i.q. enim, nam 1 generatim 2 speciatim a in parenthesi (vergit in<br />
coniunctionis quod, quia.quoniam b abundat(additur nam) c quippe cum d quippe qui; Gertz M<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (54 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
® quique = omnes Gertz S 65, 9<br />
*quis(qui), quæ, quid(quod) pron. interrogativum I subst. A masc. B fem. C neutr. 1 nude a generatim<br />
b acc. quid i.q. cur(quid ita 313, 26) quid multa 78, 4 c ut quid (= cur) 2 c.gen. II adi.; quis (interog. =<br />
uter Gertz S Append. 1, 3<br />
*quis, -quæ(qua), -quid[neutr.plur. qua 394, 29] pron. indefinit. I subst. (antecedit si, nisi, ne, cum, ut,<br />
pron.rel.) A masc. 1 nude 2 c.gen. B neutr. 1 nude 2 c.gen. II adi.;quis indefin. = quisquam<br />
® quislibet = quisque Gertz S 203, 14<br />
quisnam, -quænam, -quidnam i.q. quis (interrogative) 1 subst. 2 adi.<br />
quispiam, -[quæpiam, -quodpiam, -subst.quidpiam sive quippiam Georges, RH] 1 subst. i.q.quisquam a<br />
abs. b c.gen. 2 adi i.q. quis, ullus (indefinite vi debilitata); quispiam = quisquam Gertz S 126, 4<br />
*quisquam, - [quæquam RH], -quicquam pron. indefinitum I subst. A in negatione, interrogatione,<br />
condicione 1 nude 2 c.gen. i.q. aliquis, quidam B sine negatione II adi. i.q. ullus<br />
*quisque, -quæque, -quidque(quodque) I pron.distributivum A de compluribus 1 sing. a nude (antecedit<br />
ut) b c.gen. c c. numerali ordinis 2 plur. B de duobus i.q. uterque II vi distributiva vanescente A sing. 1<br />
nude i.q. quivis, omnis 2 c.superl. B plur. i.q. omnes 1 nude 2 c.superl.<br />
*quisquis, -[quæquæ Georges RH] , -quicquid i.q. omnis qui, quicumque (c.gen. e.g. 128, 16 1 c.ind. a<br />
generatim b in oratione obliqua 2 c. coniunc. a generatim b in oratione obliqua c per attractionem 110,<br />
32 d irreali; quisquis = quisquam Gertz S 345, 25; Gertz M = ullus<br />
quivis, -quævis, -quidvis(quodvis) 1 adi. a i.q. quisque, omnis b i.q. aliquis, quilibet c i.q. ullus 2 subst. a<br />
i.q. quisque b i.q. aliquis, quilibet;quivis(quis) non = nemo Gertz S 195, 18<br />
*quo I sensu interrogativo II sensu relativo A de loco 1 abs. 2 c.gen. B de gradu i.q. quanto 1 respondet<br />
hoc(c.comp.) 2 sine responsione III sensu finali (c.coniunc.) A sine comparativo B c.comparativo; quo =<br />
ubi Gertz S 133, 21; quo = ut finale ibidem 91, 17; = ut consecut.102, 15 Gertz S.<br />
*quo minus 1 i.q. quin, ut non 2 i.q. ne a sensu finali b post verba efficiendi 181, 28<br />
quoad I de tempore A i.q. quamdiu (c.ind.; in oratione obliqua coniunc. B i.q. donec, usque dum (c.<br />
coniunc.;spectat ad finem intervalli) 1 sensu finali 2 sensu finali omisso C fere i.q. antequam II de gradu<br />
436, 19; quoad = quod attinet ad Gertz S 430, 4<br />
quoadusque i.q. ideo, usque dum<br />
quocirca i.q. ideo, quamobrem, quare<br />
quocumque i.q. quemcumque in locum<br />
*quod I vi relativa nondum debilitata A respondet pron.demonstr. 1 sequitur ind. 2 sequitur coniunc.<br />
(quamquam de rebus certis agitur) II vi rel. amissa A sensu causali i.q. quia 1 c. ind. 2 c.coniunc. a<br />
solum ponitur (non afferuntur loci ubi coniunc. æstimationem loquentis significat) b non quod....sed quia<br />
c non quod...sed ut d sive quod...sive quia 3 sine verbo B sensu explicativo 1 generatim 2 speciatim<br />
vergit in notionem cur C inducit enunt.sec. pro subi. D inducit enunt.sec. pro obi. E inducit enunt.sec.<br />
consecutivum i. q. ut post tantus, talis, talite, ita, (in) tantum, adeo, tam F continuat orationem fere i.q.<br />
et /quodsi G fere i.q. quodsi; quod post verba timendi = ne Gertz S 63, 16 ; quod post adeo, in tantum,<br />
ita, sic, tam = ut; quod = ut finale Gertz S 167, 8; post contingit, fit = ut Gertz S 194, 12 ; quod cum<br />
nuntia sec.pro acc. cum inf. post velle, post verba sentiendi et declarandi et post videtur; Gertz M quod<br />
= ut post verba iubendi et similia<br />
quomodo i.q. quo pacto, qua ratione; Gertz M quomodolibet = nullo modo;quocunque sit<br />
*quondam i.q. olim, nonnisi de præteritis 1 cum verbo 2 c. nomine (neque tamen de defunctis ut in aliis<br />
medii ævi documentis<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (55 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
quoniam i.q. quia, quod(inducit causam), c. ind. etiam in oratione obliqua 1 secundo loco ponitur 2<br />
primo loco ponitur;quoniam cum enunt.sec. pro acc cum inf.<br />
*quoque I i.q. etiam A postponitur 1 nomini vel pronomini premendo a nullis vocibus intermissis b<br />
intermissis nonnullis vocibus 2 verbo premendo B anteponitur vocibus premendis 1 nullis intermissis 2<br />
interiectis nonnullis II vi debilitata fere i.q. autem<br />
quorsum i.q. quo (in quem locum) 1 proprie 2 translate<br />
quot i.q. quanti(de numero) 1 interrogative 2 relative, respondet tot; a c.ind. b c. coni.<br />
quotannis i.q. singulis annis<br />
quotidianus, -a, -um de iis quæ singulis diebus fiunt<br />
quotidie i.q. singulis diebus<br />
quoties i.q. quot vicibus 1 interrogative 2 relative a c. ind. b c. coni. (in oratione obliqua; de repetitione<br />
128, 20<br />
quotiescumque i.q. quoties<br />
quotlibet i.q. quotcumque(opp. unus)<br />
quotquot i.q. quotcumque (c.ind.)<br />
quousque i.q. quoad (c. fut. ex.) 2 i.q. donec (c. coni. repetitionis)<br />
R<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
rabidus, -a, -um i.q. ferus, sævus<br />
rabies, -i f. i.q. feritas, furor, sævitia 1 abs. a generatim b speciatim de ferocitate athletorum pugnæ<br />
præsaga (danice `bersærkergang´) 2 c.gen.<br />
® radicari = radices agere, radicatus Gertz S 353, 1<br />
radicitus i. c. radice, a stirpe<br />
radio, -avi i.q. corusco, mico, refulgeo<br />
radius, -i de splendore corporum lucentium 1 abs. 2 c. gen.<br />
radix, -cis f. i.q. ima gignentium pars 1 proprie 2 translate<br />
ramalia, -um n. i.q. rami aridi 1 proprie a abs b c. gen. 2 translate de stirpe<br />
ramulus, -i parvus ramus<br />
ramus i. pars arboris e trunco exiens 1 proprie a abs. b c.gen. 2 in imagine<br />
rancidulus, -a, -um i. aliquantum rancidus<br />
rancidus, -a, -um de cibis nimis diu servatis i.q. corruptus<br />
® rancor-oris m. (< ranceo) id quod male olet ;translate : vetus odium habere in aliquem (Georges)RH<br />
rapacitas, -tis i.q. aviditas rapiendi<br />
rapax, -cis 1 abs. 2 c.gen.rapiendi avidus<br />
rapidus, -a, -um 1 i. rapax, vorax, 2 i.q repentinus, velox a de torrente b de cursu, itinere c de vehiculo 3<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (56 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
i.q. acute sonans<br />
rapina, -æ 1 i.q. actio rapiendi a abs. b c.gen. 2 i.q. res rapienda vel rapta<br />
rapio, -ui, -tum, -ere 1 i.q. celeriter aut vehementer moveo a nude b additur finis 2 i.q. vi aut impetu<br />
prehendo<br />
rapta, -orum n. fere i.q. spolia<br />
raptim 1 i.q.celeriter 2 i.q.vehementer<br />
rapto, -avi 1 i.q. vi promoveo2 i.q. dirimo<br />
raptor, -is de eo qui rapit 1 abs. 2c.gen.<br />
® raptrix, -cis f: aquila raptrix Georges<br />
raptus, -us 1 i.q. actio eius qui celeriter se movit(c.gen subi.) 2 i.q. actio vehementer capiendi a c. gen.<br />
obi. b nude; raptus = rapta præda Gertz S 124, 24; = raptum ibidem Append.7, 8<br />
raptrix, -cis de femina vehementer auferente<br />
rapulum, -i i. parva rapa (e genere olerum) vox Horatiana<br />
raresco, -ere i.q. rarefio, rarus fieri incipio, densitatem amitto<br />
raritas, -tis i. q. infrequentia, paucitas, qualitas densitati contraria 1 c.gen. 2 abs.<br />
rarus, -a, -um i.q. non densus, infrequens, tenuis; Gertz S = parcus (cum abl.)126, 23;<br />
raro i. minus sæpe, non frequenter, interdum<br />
® rasorius :cultellus rasorius : cui qui sine barba esse vult necesse est Gertz M/RH<br />
ratio, -nis 1 abs.a de actione enumerandi b de argumento, causa c de cogitatione, consilio sano, mente 2<br />
c.gen. a gerund. fere i.q. methodus, via b fere i.q. causa c debilitato sensu, Gertz M = condicio, ratione =<br />
propter, periphrastice. Nota ® rationes universales (teutonice Allgemeinbegriffe A.M. De homine)<br />
rationabilis, -e i.q. rationalis;rationabiliter<br />
*ratis, -is f. i.q. navis, navigium; Gertz S 22, v.34 nec praetereunt rate flumen (RH Georges); vide ><br />
praetereo = transeo<br />
ratus vide reor<br />
raucedo, -inis f. i.q. raucitas<br />
raucus, -a, -um de eo qui vocem asperam vel obtusam emittit 1 de homine 2 de sonitu<br />
® reaccendi = iterum accendi Gertz S 268, b, 18<br />
reædifico, -avi i.q. rursus ædifico<br />
® realiter = corporaliter<br />
® reamare = amorem reddere Gertz M/RH<br />
reatus, -us i.q. culpa, scelus 1 c.gen.culpæ 2 c.pron.poss. 3 sine gen.<br />
rebellatio, -nis f. i.q. rebellio, seditio<br />
rebellio, -nis f. i.q. seditio<br />
rebellis, -e i.q. seditiosus, adversarius (evanescente sensu proprio) 1 adi. 2 subst. m.<br />
rebello, -avi i.q. seditionem, bellum concito, facio<br />
recedo, -ssi, -ssum, -dere 1 proprio sensu locali i.q. redeo, cedo 2 translate i.q. desisto<br />
*recens, -tis 1 adi. a i.q. nuper factus, novus b i.q. integer 2 subst.<br />
recenter i.q. nuper<br />
recenseo, -ui, -itum, -ere 1 i.q. militum numerum recognosco 2 i.q. ordine enumero 3 i.q. commemoro,<br />
narro, trado a c.obi. b c.acc.(c.inf.); Gertz M = prolixius describere<br />
receptaculum, -i i.q. perfugium, præsidium 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
® receptibilis = capax Gertz S 351, 2<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (57 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
receptio, -nis i. actio recipiendi (c.gen.obi.); receptio persone Gertz S Append.2, 1= qui benigne,<br />
liberaliter, liberali hospitio recipitur.vide acceptio<br />
receptor, -is de eo qui aliquid recepit<br />
receptus, -us 1 i.q.acceptio 2 i.q. perfugium, receptaculum 3 i.q. actus se recipiendi<br />
recessus, -us 1 proprie i.q. actus recedendi vel se recipiendi 2 translate a de sinu vel aliis litorum vel<br />
viarum flexionibus b de flexione cornuum exercitus c de receptaculo vel perfugio occulto<br />
recidivus, -a, -um i.q. renovatus, redintegratus<br />
recido, -cidi, -casum, -cidere i.q. cado, convertor, devenio (de sorte, fortuna; sequitur in c. acc.)<br />
recîdo, -di, -sum, -dere i.q. amputo, reseco<br />
recino, -ui, -ere 1 i.q. iterum cano a c. obi. b sine obi. 2 i.q. sono (de lituo) 3 i.q. cano (in missa)<br />
*recipio, -.cepi, -ceptum, -cipere 1 i.q. recupero, rursus capio ( Gertz M = sumere/rapere) vel iterum<br />
accipio 2 i.q. accipio, excipio (opp. do, offero) a corporea b incorporea 3 i.q. assumo, ascisco (c.acc.) 4 i.<br />
q. suscipio 5 i.q. reduco 6 reflexive a i.q. pedem refero, recedo b i.q. colligo7 i.q. puto, habeo (additur in<br />
c. abl.)<br />
reciprocus, -a, -um de fluctibus accedentibus et recedentibus; Gertz S 305, 2 : reciprocata in se ipsam =<br />
contra se ipsam conversa<br />
‡recitamentum, -i i.q. recitatio, narratio<br />
recitatio, -nis i.q. actus recitandi, lectio<br />
recito, -avi 1 i.q. clara voce lego 2 i.q. numero;= narrare Gertz S 438, 5<br />
reclamatio, -nis i.q. actus reclamandi vel repugnandi<br />
reclamito, -avi i.q. repugno, adversor<br />
® reclinarium (< reclinatorium Georges) : in nave regali Danorum rex in lecto dormiens excitatur Gertz<br />
M/RH I, 118, 26 vide reclinis<br />
reclinis, -e i.q. reclinatus, innixus<br />
reclino, -avi i.q. debilito, corrumpo; = de/inclinare Gertz S 66, 4<br />
recludo, -si, -sum, -dere i.q. claudo, includo 1 c.abl. 2 sine abl.<br />
® recoctio i.actio recoquendi Gertz M:II, 435, 21 fere: recoctio panem conservare poterit RH cf. danice<br />
tvebak ndl. tweebak = beschuit<br />
recognosco, -novi, -nitum, -noscere 1 i.q. cognosco, agnosco 2 i.q. considero delibero<br />
recolligo, -egi, -ectum, -igere i.q. rursus colligo; Gertz M = (de)metere RH;se recolligere = omnes vires<br />
recipere RH<br />
recolo, -colui, -cultum, -colere 1 i.q. meditor, memoria repeto a c.obi. b c.acc. c.inf. 2 i.q. celebro<br />
® recommendare = commendare Gertz S 402, 33<br />
® recompensa, -ae = compensatio;recumpensare = parem referre;recumpensatio = compensatio<br />
reconciliatio, -nis i.q. actus reconciliandi vel in gratiam restituendi<br />
recondo, -didi, -ditum, -dere i.q. abscondo, tego<br />
® reconsecrare = rursus consecrare Gertz M/RH<br />
® reconsignare = reddere RH/ Gertz M> qui aliter aestimat<br />
recoquo, -xi, -ctum, -quere i.q. coquo 161, 5 RH: metalla recoquere = teutonice umschmelzen vide<br />
recoctio<br />
recordatio, -nis i.q. actio recordandi, in memoriam revocandi 1 c.gen. 2 c.adi.<br />
recreo, -avi i.q. reficio, restituo, (con)firmo 1 transitive 2 sensu mediali 32, 22<br />
recrudesco, -ui, -escere i.q. crudelis fio, exasperor<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (58 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
rectitudo, -nis i.q. æquitas, rectum iudicium<br />
rector, -is i.q. qui regit, gubernator 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
rectus, -a, -um 1 adi. a i.q. directus b i.q. iustus, æquus 2 subst. n. sing. i.q. honestum<br />
recte i.q. iuste, accurate (nonnisi compar.)<br />
recubo, -ui, -itum, -are i.q. cubo, quiesco<br />
recuperatio, -nis i.q. actus recuperandi 1 c.gen. 2 sine gen.; Gertz M II, 119, 6 :recuperatio vitæ ac<br />
dilapidatio omnium bonorum<br />
recupero, -avi i.q. amissam rem recipio, rursus acquiro<br />
recurro, -i, -sum, -rere i.q. rursus curro, redeo<br />
recursus, -us 1 i.q. reditus (c.gen.) 2 fere i.q.fuga a c.gen. b sine gen.<br />
recuso, -avi i.q. nego 1 c.acc. 2 c.inf. 3 abs.<br />
reda, -æ i. vehiculum<br />
redamo, -avi i.q.amorem refero<br />
redargutio, -nis i. actio redarguendi, recusando;redarguere = reprehendere Gertz S 107, 2<br />
redditio, -nis i. actio reddendi, fere i.q. traditio; Gertz M : = reditus quod vide<br />
reddo, -idi, -itum, -ere 1 i.q. restituo a: sensu strictiore b: sensu latiore 2 i.q. substituo, sufficio 3 i.q.<br />
facio, efficio a c.duobus acc. (passive c.nom.) b c.acc. 4 i.q. do, præbeo 5 i.q. edo<br />
redemptio, -nis i.q. dimissio, relaxatio 2 de ipsa pecunia pro remissione solvenda<br />
® redemptor = qui pretio redemptionis aliquem solvit RH Gertz S 157, h, 2, 9<br />
redeo, -ii, -itum, -ire i.q. revertor 1 proprie sensu locali a abs. b additur ad c additur in d additur acc. e<br />
additur supinum f additur unde 2 translate<br />
® refectorium (monasterii) = cenatio vel triclinium RH Gertz S 316, 2<br />
redigo, -egi, -actum, -igere 1 i.q. adduco 2 i.q. deminuo 3 i.q. adscisco 4 i.q. facio, efficio<br />
redimiculum, -i i.q. tænia<br />
redimio, -ivi, -itum, -ire i.q. orno<br />
redimo, -emi, -emptum, -ere 1 i.q. libertatem pretio emo 2 i.q. rependo, compenso a c.abl. b sine abl.3 i.<br />
q. perficio 4 i.q. reficio 5 i.q. expio<br />
re(d)integro, -avi i.q. renovo 2 fere i.q. reficio<br />
*reditus, -us i.q. reversio 1 nude 2 c.adi. 3 c.gen.; Gertz M: vectigal/pecuniae/fructus/quaestus RH<br />
redivivus, -a, -um i.q. qui reviviscit 1 de animantibus 2 de rebus<br />
redoleo, -ui, -ere vanescente sensu proprio (cf. tamen 160, 30 [non recte RH]) i.q. reddo<br />
® redonare = amentes redonantur sensui = amentes adipiscuntur omnem sensum<br />
reduco, -xi, -ctum, -cere 1 i.q. retro duco, ago a sensu srtictiore b sensu latiore 2 i.q. revoco 3 fere<br />
i.q. claudo<br />
reductio, -nis i. actio reducendi vel redeundi<br />
® reductus = actio aliquem honore reducendi >< deducere Gertz M/RH<br />
redundo, -avi 1 c.abl. i.q. abundo a proprie b translate 2 sine abl. i.q. mano, pertineo<br />
redux, -cis 1 i.q. domum revertens 2 i.q. qui aliquem domum prosequitur<br />
refectio, -nis i. actio reficiendi, reparandi, restaurandi 1 proprie a c.gen.obi.;Georges:refectio aedium,<br />
refectio nocturna > medii aevi: = cena; b abs. 2 translate<br />
® refectorium = ubi monachi edunt Gertz M/RH<br />
refello, -i, -ere i.q. reicio, repudio<br />
refercio, -si, -sum, -cire i.q. compleo<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (59 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
refertus, -a, -um i.q. plenus 1 c.abl. 2 sine abl.<br />
*refero, -tuli, -latum, -ferre I vi particulæ præfixæ non debilitata, A i.q. retro porto, reporto 1 generatim<br />
a corporea b incorporea 2 speciatim de actione recedendi B i.q. revoco (spectat ad originem) C i.q.<br />
remuneror D i.q. præbeo, habeo E i.q. reicio II vi particulæ præfixæ vanescente A i.q. commemoro,<br />
trado, narro 1 c.acc. (passive nom.) 2 c.acc. (c.inf.) 3 c.inf. 4 c. quæstione indir. 5 c. enunt.rel. 6 abs. B i.<br />
q. defero<br />
reficio, -feci, -fectum, -ficere i.q. reparo 2 i.q. recreo a sensu strictiore b sensu latiore fer i.q. delecto 3 i.<br />
q. restituo<br />
refigo, -xi, -xum, -gere i.q. affigo<br />
reflecto, -xi, -xum, -tere 1 i.q.verso, circumago a pro obi. corporalia b pro obi. incorporalia 2 i.q.<br />
retorqueo 3 i.q. averto<br />
reflexus, -a, -um i.q. sinosus, flexuosus<br />
reflexio, -nis i.q. circumfusio<br />
reflexus, -us 1 i.q. actio flectentis 2 i.q.declinatio, anfractus<br />
‡refluxio, -nis i.q. actio refluendi<br />
® refocillare = focillare: fomento aliquem facit revivere;recreare RH/ Gertz M<br />
reformo, -avi i.q. restituo; Gertz S :reformare = sanare 330, 21; = reconcilliare (pacem)266, 4; in<br />
meliorem formam et habitum redigere 85, 2<br />
refoveo, -vi, -tum, -vere i.q.foveo; = consolare Gertz S 64, 15 = sanare 366, 26<br />
refragor, -atus sum, -ari 1 i.q. repugno, detrector 2 i.q. impedio<br />
refreno, -avi i.q. prohibeo<br />
® refrigerare (>< calefacere) calorem corporis deminuere (cenâ, potu, remedio)<br />
® refrigerium = recreatio; Gertz S 168, 12 = requies, refugium; Gertz M = frigusculum (
Vademecum in opus Saxonis<br />
® regnicolæ i.e. regni incolæ<br />
regno, -avi i.q. guberno 1 de rege vel regina 2 de aliis<br />
*regnum, -i 1 depotestate vel dignitate regia, de iure regnandi a abs. b c.gen. 2 de terra regis a abs. b c.<br />
gen. c c.adi 3 de inferis<br />
rego, -xi, -ctum, -gere i.q. guberno; se regere = se gerere Gertz S 226 v.11<br />
® regratiari = gratias agere Gertz S 401, 33<br />
regredior, -ssus sum, -di i.q. revertor<br />
regressus, -us de actione revertendi, regrediendi, redeundi<br />
® regula = quod institutum est Gertz S 263, 3<br />
® regularis = ad regulam accommodatus<br />
regulus, -i i.parvus rex 1abs a generatim b sensu peiorativo 2 c.gen. a generatim b sensu peiorativo<br />
® rehabere = recuperare Gertz M/RH<br />
‡rehabito, -avi i.q. iterum habito<br />
reicio, -ieci, -iectum, -icere 1 i.q.retro iacio a sensu strictiore b sensu latiore 2 i.q. proicio 3 i.q.abicio,<br />
depono a corporea b incorporea 4 i.q. deporto, relego 5 i.q. repudio a homines b res 6 i.q. transfero, verto<br />
a homines b res<br />
‡reiectus, -us de impetu iterato<br />
® reincipere = denuo incipere Gertz M/RH<br />
® reinstituere = denuo instituere<br />
® reintegrare vide redintegro<br />
® reiterare = iterare<br />
relabor, -psus sum, -bi 1 i.q. effugio 2 i.q.redeo 3 i.q. refugio<br />
relatio, -nis 1 i.q. narratio 2 i.q. retributio<br />
® relator, -is = nuntius Gertz M/RH<br />
relatus, -us i.q. narratio, Gertz M abl. relatu = narratione RH<br />
relaxo, -avi 1 i.q. remitto, dissolvo 2 i.q. cesso; Gertz M = (culpam) remittere;relaxatio (iuramenti) =<br />
solutio iuramenti RH<br />
1 relego, -avi 1 i.q. deporto, dimitto 2 i.q. reicio<br />
2 relego, -gi, -ctum, -gere i.q. iterum lego<br />
relevo, -avi i.q. levo, lenio<br />
® relicta = vidua Gertz S 140, 12<br />
relido, -si, -sum, -dere 1 i.q. divello 2 i.q.tero<br />
religio, -nis I de cultu vel sacris A sensu strictiore 1 de religione christiana 2 de religione pagana B<br />
sensu latiore de potestate ecclesiastica, fere i.q. ecclesia II de ordine monastico vel de dignitate<br />
ecclesiastica III de pietate A abs. B c.gen. IV de sanctitateV de officio, debito A c.gen. B abs.<br />
iunctura religioni esse i.q. mos esse 426, 17<br />
religiosus, -a, -um 1 i.q.pius 2 i.q. ecclesiasticus a adi. b subst. de membris ordinis religiosi<br />
religo, -avi i.q. alligo<br />
relinquo, -qui, -ctum, -nquere I proprie A strictiore sensu 1 i.q. decedo (sensu locali) 2 i.q. reliquum<br />
facio 3 i.q. destituo, desero B sensu latiore fere i.q. trado II sensu proprio evanescente A i.q.sino, curo B<br />
i.q. efficio, facio, reddo<br />
® reliquiarium > ital.reliquiario: nomen commune omnium conservationum sanctorum.<br />
reliquiæ, -arum f. i.q. residuum 1 c.gen. 2 sine gen.; reliquiæ = limina Gertz S 244, 29;reliquiæ ciborum<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (61 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
331, 8; Gertz M : reliquiæ sanctorum<br />
reliquus, -a, -um 1 i.q.residuus(plur. ceteri) 2 de duobus fere i.q. alter<br />
reliquum, -i n.i.q. residuum<br />
reluceo, -xi, -cere i.q. resplendeo (c.abl.)<br />
reluctor, -atus sum, -ari i.q. resisto, repugno (c.dat.)<br />
remando, -avi i.q. renuntio<br />
remaneo, -si, -sum, -ere i.q. resto, maneo<br />
remedium, -i n. i.q. medicamentum 1 proprie de sanatione morborum a c.gen.obi b abs. 2 latius, fere i.q.<br />
salus, de remediis cuiusque generis a c.gen. b c. dat. c abs.<br />
® rememorare = in memoriam revocare Gertz M<br />
remeo, -avi i.q.redeo, revertor<br />
remetior, -mensus sum, -metiri i.q. iterum metior, de itinere i.q. eâdem viâ revertor; Gertz M remetiri<br />
passive<br />
*remex, -igis m. i.q. qui remum agit (sing. de remigibus ponitur 290, 29)<br />
*remigium, -i 1 i.q.remorum suppellex, ipsi remi 2 i.q. remigatio, pulsus remorum 3 i.q. remiges 4 i.q.<br />
navis vel classis<br />
remigo, -avi i.q. remas ago<br />
remissio, -nis i.q. diminutio, liberatio 2 i.q. intermissio, omissio<br />
remitto, -si, -ssum, -ttere 1 i.q. retro vel rursus mitto 2 i.q. debilito 3 i.q.laxo, dissolvo (c.acc.et dat. 4 i.q.<br />
omitto, desisto. 5 i.q. condono, ignosco, veniam do b c.acc. solo a c.acc. et dat. b c.acc. solo; Gertz S<br />
110, 7: remittere vultum = demittere<br />
remissus, -a, -um 1 i.q. lentus, languidus, piger, de hominibus 2 de rebus i.q. laxus, lentus<br />
remisse i.q. liniter<br />
remoror, -atus sum, -ari i.q. retardo, retineo<br />
remotio, -nis i.q. longinquitas, distantia (opp. propinquitas)<br />
removeo, -vi, -tum, -vere i.q. aufero, tollo 1 c.abl. 2 c. ab 3 sine abl.<br />
remotus, -a, -um 1 proprie i.q. semotus, longe positus, longinquus a de loco b de tempore c de<br />
familiaritatis gradu 2 translate i.q. alienus, abhorrens ab<br />
remote i.q. procul<br />
remugio, -vi, -tum, -re i.q. vocem reddo, resono<br />
® remunerator = qui praemio remuneratur Gertz S Append. 8, 2<br />
*remus, -i i.q. instrumentum quo naves aguntur<br />
renideo, -ui, -ere i.q. resplendeo<br />
reniteo, -ui, -ere i.q. niteo, splendeo<br />
renitor, -nixus sum, -niti i.q. obsisto, resisto<br />
renodo, -avi i.q.(nodum) solvo<br />
renovo, -avi i.q. redintegro<br />
renuntiatio, -nis i.q. abdicatio pontificatus<br />
renuntio, -avi 1 i.q. nuntium affero, refero 2 i.q. recuso, reicio a c.dat. b c.acc.<br />
renuo, -i, -ere i.q. abnuo, recuso 1 c.inf. 2 abs.<br />
® renutare intensive < renuo<br />
*reor, -ratus sum, -reri i.q. puto, arbitror, censeo 1 c.duobus acc. 2 c.acc. c.inf. 3abs.<br />
ratus, -a, -um i.q. certus, fixus, constans ;iunctura : ratum....habere i.q. approbare 172, 17<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (62 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
repagulum, -i i.q. obices, quibus equi coercentur vel includuntur [< obiex
Vademecum in opus Saxonis<br />
reprehensor, -is i.q. castigator, vituperator<br />
reprimo, -pressi, -pressum, -primere 1 i.q. coerceo, impedio, retineo a res b homines 2 fere i.q.<br />
confercio<br />
® reprobare = aliquid reiciendum aestimare RH<br />
reprobus, -a, -um i.q. abiectus, perditus, profligatus<br />
® repromittere = promittere, (referre gratiam alicui pro aliqua re) Gertz S 338, 15<br />
reptile, -is n. i.q. serpens<br />
repudio, -avi i.q. aspernor, respuo, renuo 1 generatim 2 speciatim de uxore domo eicienda 122, 17<br />
repudium, -i de discidio connubii 1 abs. 2 c.gen.obi.<br />
repugnatio, -nis i.q. actio resistendi<br />
repugno, -avi 1 abs.resisto a de hominibus b de rebus 2 c.dat. me oppono<br />
repulsa, -, -æ I i.q. reiectio, repudiatio A proprie 1 c.gen.poss. 2 translate de proco II i.q. reiectio<br />
(contumeliosa) A abs. B c.gen.obi. C c.gen.poss. III i.q. actio eius qui dignitatem alicui regni dignitatem<br />
adimit<br />
repulsio, -nis i.q. refutatio<br />
® reputatio = aestimatio Gertz M/RH; suâ reputatione = arbitratu suo<br />
reputo, - avi i.q. æstimo, duco, habeo, Gertz M etiam iudicare RH 1 c. acc. 2 c. duobus acc. 3 c.acc. et<br />
gen. 4 c.acc.et inf.<br />
requies, -tis f. i.q. quies, recreatio, relaxatio 1 abs. 2 c.gen.;<br />
® requietio = requies (mortui) Gertz S 358, 5<br />
requietus, -a, -um i.q. recreatus<br />
requiro, -sivi, -situm, -rere 1 pro subi. homines a i.q.expeto, repeto, reposco b i.q. quæro 2 pro subi. res<br />
*res, -i f. I de iis quæ in hoc mundo exstant, cum de corporeis tum de aliis II spectat ad ea de quibus<br />
agitur A periphrastice (cum pronominibus) B de iis quæ causam continere videntur III de ratione<br />
qualibet A abs. B c. gen. C c. adi. 1 generatim 2 c. adi. a nomine gentium derivatis a plur. b sing.IV de<br />
concubitu V de iis quæ gesta sunt VI de iis quæ vera sunt VII de bonisVIII spectat ad societatem vel<br />
communitatem hominum A mutandam B stabiliendam 1 generatim 2 respublica i.q. regnum<br />
resanatus, -a, -um i.q. sanatus, ad sanitatem perductus<br />
resarcio, -si, -tum, -cirei.1 i q. reficio, reparo, restituo, in integrum restiuo<br />
rescindo, -di, -ssum, - ndere i.q. discindo, dissolvo, revoco 1 proprie i.q. disscindo, dissolvo 2 translate a<br />
i.q. revoco, irritum facio b i.q. aboleo<br />
rescribo, -psi, -ptum, -bere i.q. per litteras respondeo<br />
reseco, -ui, -tum, -are i.q.abscido, amputo<br />
resero, -avi i.q. aperio, patefacio 1 proprie 2 in imagine<br />
reservo, -avi i.q. attribuo, decerno, retineo 1 i.q. destino(c.dat.) 2 i.q.attribuo 3 i.q. retineo<br />
reservatus, -a, -um i.q. servatus, conservatus<br />
resideo, -sedi, -sessum, -sidere i.q. sedeo, remaneo 1 i.q. erectus sedeo (cf. resido)2 i.q resupinus sedeo<br />
3 de ordine mensæ accubantium 4 i.q. sedeo; Gertz M : residentia = habitatio nobilis<br />
resido, -sidi, -sidere (fortasse huc pertinet 119, 40) i.q. consido, sedem capio<br />
® residium vide residuum<br />
® residuum-i n. = quod restat, quod reliquum est 448, 15<br />
residuus, -a, -um i.q. relictus, reliquus, superstes I adi. II subst. A m. B n. 1 c.gen. 2 nude<br />
® resignare = (proprie < signum frangere) 1 pacta vana facere 2 munus alicui committere 3 magistratu<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (64 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
abire<br />
‡resignatio, -nis i.q. actus resignandi, abdicatio<br />
resilio, -ui, -ire (re+ salio) rursus traicio 2 i.q. saltu me erigo, me ad pedes sublevo; Gertz M = se<br />
abrumpere; = a bono decedere<br />
resipisco, -ui vel ivi vel ii, -scere i.q. ad sanitatem revertor, me pænitet<br />
resisto, -stiti, -sistere i.q.obsisto, repugno 1 c.dat. 2 nude; Gertz M resistentia (Augustinus) = defensio<br />
® resolutio (< resolvo) = mors Gertz S 336, 2<br />
resolvo, -vi, -utum, -vere 1 i.q. aperio, recludo 2 i.q. remitto 3 i.q. debilito; Gertz S 340, 9 in mortem<br />
resolvi<br />
resono, -ui, -are de sono repercusso<br />
*respectus, -us 1 i.q. actus respiciendi (c.gen.obi. sive pron.poss.) 2 i.q. obstaculum 77, 9 (sequitur: quo<br />
minus) 3 i.q. reverentia, veneratio; Gertz M respectum habere ad aliquem = pertinere ad RH; respectu<br />
alicuius / paucitatis = pro<br />
respergo, -si, -sum, -gere 1 i.q. spargo, inquino a proprie b in imagine 2 i.q. obduco<br />
® respero = denuo spero Gertz S 97, 12<br />
respersio, -nis actus respergendi<br />
respicio, -spexi, -spectum, -spicere 1 notione locali 2 i.q. aspicio 3 i.q. rationem habeo 4 i.q. prospicio<br />
respiratio, -nis i.q. actus respirandi<br />
respiro, -avi i.q. spiritum duco;<br />
® resplendo (3 coniug).= splendeo, etiam lucem repercussam refundit<br />
*respondeo, -di, -sum, -dere 1 i.q. interrogatus de aliqua re sententiam meam aperio a c.acc.c.inf. b c.<br />
acc. et dat. c sequitur ad d sequitur ut e sequitur oratio directa f nude 2 i.q. congruo a c.abl.instr. b sine<br />
abl. 3 i.q. succedo 4 i.q. obsequor (opp. obsisto) 5 i.q. remuneror<br />
® responsalis = qui alicuius nomine in iudicio est/qui mandata alicuius habet<br />
® responsorium : cantus ecclesiasticus, quo chorus cantui præcedenti a sacerdote prolato aut lectioni<br />
respondet Gertz S 163, 6<br />
*responsum, -i 1 generatim de iis quæ alcui quærenti dicuntur; responsum etiam = responsorium Gertz<br />
S 306, 7, vide etiam benedictiones lectionum<br />
iuncturæ a acc. accipere 519, 10 ;complere;dare; fundere;inferre;laudare, morari;uti b abl. periphrastice<br />
excipere c.acc. etabl. 222, 34 2 speciatim de oraculo 206, 16<br />
responsio, -nis i.q. actus respondendi<br />
respuo, -i, -ere 1 proprie i.q. arceo 2 translate i.q. reicio, repudio, sperno<br />
restauratio, -nis i.q. restitutio; sanitas Gertz S 361, 17<br />
restauro, -avi 1 i.q. in integrum restituo 2 i.q. redintegro, repeto; Gertz M = (legiones) supplere<br />
® restingere = impedire, sustinere Gertz M/RH<br />
restinguo, -xi, -tum, -guere i.q. exstinguo<br />
restipulatio, -nis i.q. actus restipulandi<br />
restipulor, -atus sum, -ari i.q. vicissim stipulor, mutuam sponsionem exigo<br />
restis, -is [acc. et restim et restem traditur] 1 generatim i.q. funis, funiculus ; Gertz M = rudentes navis;2<br />
speciatim de certamine vel agone<br />
restituo, -i, -tum, -ere 1 i.q. rursus statuo, colloco, repono 2 i.q. reddo a c.acc. b c.acc et dat. 3 i.q. in<br />
pristinum statum repono a c.acc.b c.acc. et dat.<br />
restitutio, -nis i.q. actus restituendi, in priorem locum aut statum reponendi, redditio 1 c. gen. 2 sine<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (65 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
gen.<br />
resto, -stiti, -stare i.q. relinquor, reliquus sum 1 c.dat. 2 c. in + abl. i.q. reponor 3 c. gerund. 4 sequitur ut<br />
5 nude<br />
resulto, -avi 1 i.q. retro salto, resilio 2 i.q. emineo 3 i.q. resono 4 i.q. palpito, vibro; exsultando repetere<br />
Gertz S 161, 27<br />
resumo, -psi, -ptum, -ere i.q. iterum sumo<br />
® resurrectio = reditus in vitam divinam Gertz S 91, 9<br />
resuscito, -avi i.q. extendo; ad vitam revoco, vitam alicuius reddo Gertz S 367, 27<br />
retardo, -, -avi i.q. remoror<br />
rete, -is n. i.q. instrumentum quo pisces capimus<br />
‡retentatio, -nis i.q. actus retentandi, retinendi (in imagine)<br />
retento, -avi i.q. retineo a de hominibus b de rebus 2 i.q. differo 3 i.q. excipio 4 i.q. remoror<br />
retexo, -ui, -tum, -ere 1 i.q. narrando vel cantando depingo, renovo 2 i.q. traho, duco 3 i.q. enumero;<br />
Gertz S 326, 23 iterando monere et in memoriam revocare, iterando narrare ibidem 331, 18<br />
retiarius, -ii m. de eo qui rete fert, de venatoris ministris<br />
reticeo, -ui, -ere i.q. tacendo occulto, silentio prætereo<br />
retinaculum, -i de eo quo aliquid retinemus<br />
retineo, -tinui, -tentum, -tinere i.q. retro teneo, contineo, inhibeo 1 animantia 177, 27 sororem retineo i.<br />
q. in matrimonio habeo 2 corporalia 3 incorporea; Gertz S 109, 23 = tenere<br />
retorqueo, -si, -tum, -quere 1 proprie i.q. retro torqueo, reicio 2 translate a i.q. facio ut in aliquem<br />
recidat b i.q. converto<br />
® retractatio = repetitio, iteratio Gertz S 230, 38<br />
retractio, -nis i.q. actus retrahendi<br />
retracto, -avi i.q. revoco<br />
retraho, -xi, -tum, -here i.q. retro traho 1 res 2 homines de eo qui aliquem invitum reducit b refl. 3<br />
incorporea<br />
retributio, -nis i.q. remuneratio<br />
retro i.q. a tergo, post 1 adv. 2 præp.+ acc.= post 380, 10<br />
® retroactus = præcedens, ante actus Gertz S 426, 22<br />
retrogradior, -gressus sum, -gradi i.q. me recipio<br />
® retrospectus = prædictus, antea commemoratus Gertz S 202, 26<br />
retundo, -di, -sum, -ndere i.q. repello, expello; iterando tundo Gertz S 110, 8<br />
retusus, -a, -um 1 proprie i.q. hebes 2 translate<br />
® reunire = denuo iungere Gertz M/RH<br />
reus, -a g.c. de iis qui culpam admiserunt, noxius 1 c.gen. a rei b personæ i.q. auctor cædis 2 sine gen. 3<br />
c.abl.; reus + gen. Gertz S 194, 16 cum inf. 165, IV, 25, cum abl.117, 14, vide reatus<br />
revehor, -ctus sum, -vehi i.q. retro veho, renavigo cf. pervehor<br />
revelo, -avi i.q. aperio, in lucem profero; Gertz M :revelatio = actio revelandi RH<br />
reverentia, -æ i.q. pudor ac metus cum observantia coniunctus; Gertz M = honor 1 c.gen. a obi. b defin.<br />
2 sine gen.<br />
revereor, -itus sum, -eri i.q. observo simul et metuo<br />
reverendus, -a, -um i.q. venerandus, venerabilis, magnificus (vi gerundivi vanescente)<br />
reverens, -tis i.q. plenus reverentiæ<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (66 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
reverenter i.q. cum veneratione; Gertz M : reverentissime = summo cum honore;reverentissimus =<br />
reverendissimus<br />
reversio, -nis i.q. actus revertendi, regressio 1 generatim 2 speciatim a i.q. reditus, restitutio ex exsilio b<br />
de re militari i.q. reditus<br />
revertor, -ti, -sum, -ti i.q. regredior, redeo, revenio 1 abs. 2 additur ad 3 additur in 4 additur per5<br />
additur acc. 6 additur unde a : a / ab b: e / ex c: inde d abl.<br />
revincio, -xi, -ctum, -cire i.q. vincio, arte vincio 1 proprie 2 translate<br />
reviresco, -ui, -escere translate i.q. rursus viresco<br />
reviso, -si, -sum, -ere 1 i.q. iterum viso 2 i.q. adeo ut videam<br />
revocabilis, -e de eo qui revocari potest 1 proprie 2 translate<br />
revocatio, -nis i.q. actus revocandi exsules<br />
revoco, -avi I i.q. retro voco, retraho, reduco A proprie 1 additur ab 2 additur ex 3 additur in 4 nude B<br />
translate 1 additur ab 2 additur ex 3 additur ad 4 additur in II i.q. rescindo III i.q. recordari facio IV i.q.<br />
desisto ab V i.q. retraho VI i.q. renovo; Gertz M = reedificare VII coerceo<br />
revolvo, -vi, -utum, -vere 1 proprie i.q. volvo, circumvolvo 2 translate i.q. recenseo, volvo; Gertz M<br />
revolutus = evolutus i.e. ex Adam multi anni evoluti sunt<br />
*rex, -gis de eo qui habet summum imperium alicuius regionis aut populi aut urbis 1 generatim pl. 2<br />
voc. 3 app. nomen proprium 4 c.gen. a: loci b: incolarum vel pron.poss.c: egentium 212, 26 5 nude<br />
rhythmus, -i m. de versuum symmetria, de modis<br />
rictus, -us m. 1 de ore bestiæ aperto a abs. b c.gen. 2 de ore hominis<br />
rideo, -si, -sum, -dere i.q. derideo a c.acc. b c.acc.c.inf. 2 i.q. risum edo, cachinnum tollo<br />
ridiculosus, -a, -um i.q. ridendus, ridiculus<br />
ridiculus, -a, -um de iis quæ risum movent 1 attributive 2 c.acc. c.inf.<br />
rigens, -tis i.q. durus, rigens (rigidus, horrens RH)<br />
rigidus, -a, -um i.q. durus, asper, horridus 1 proprie 2 translate<br />
rigide i.q. severe<br />
rigo, -avi i.q. imbuo, madefacio<br />
rigor, -is 1 proprie i.q. duritia a generatim b de torpore mortis 2 translate i.q. acerbitas, inhumanitas a<br />
abs. b c.gen.<br />
rima, -æ i.q. fissum 1 abs. 2 c.gen.<br />
rimatim i.q. per rimas<br />
rimor, -atus sum, - ari i.q. diffindo a: c.acc.et abl. b sine abl. 2 translate a i.q. scrutor, sciscitor, exploro<br />
b i.q. pernavigo;rimor flumina = aquam quaerere Gertz S 161, 14<br />
rimosus, -a, -um i.q. rimis plenus<br />
rimula, -æ i.q. rima parva<br />
ripa, -æ i.q. litus fluminis<br />
risus, -us m. i.q.actus ridendi, cachinnatio, ludibrium<br />
rite 1 i.q. recte, iuste 2 i.q. ritu<br />
ritus, -us m. I sensu strictiore i.q. cærimoniæ A generatim B spectat ad religionem christianam 1 c.gen.<br />
2 sine gen. C fere i.q. fides II sensu latiore i.q. mos, usus; Gertz M ritus = fasA abs. B c.gen. 1 moris<br />
sensu prævalente 2 moris sensu vanescente, fere i.q. instar<br />
rivolus, -i 1 i.q. rivus parvus 2 in imagine de sanguine; Gertz M : rivuli compassionis, rivulus sermonis<br />
rivus, -i 1 i.q. flumen, amnis 2 i.q. alveus manu factus<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (67 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
rixa, -æ 1 i.q. altercatio, controversia, iurgium 2 i.q. duellum<br />
rixor, -atus sum, -ari i.q. altercor<br />
robigo, -inis f. 1 proprie fere i.q. (RH?). ærugo, ferrugo (sed nonnisi de frumentoRH) 2 translate i.q.<br />
tempus edax rerum<br />
roboro, -avi i.q. confirmo, corroboro 1 proprie 2 translate<br />
robur, -oris n. I sensu strictiore A de quercu, ilice B de duritie rerum 1 de fuste ;66, 24 de clava<br />
Thoronis 2 de hasta 3 de tigno 4 de scamno C de lapidibus II sensu latiore A i.q. vis 1 generatim a c.gen.<br />
b abs. 2 animantium a c.gen. b abs. 3 rerum incorporalium a c.gen. b abs. B i.q. potentia C i.q. fortitudo<br />
militaris: sive copiæ electæ 1 c.gen. 2 abs. D i.q. virtus 1 c.gen. 2 abs. E præsidium<br />
robustus, -a, -um i.q. firmus, validus 1 subst. 2 adi.<br />
® rogationum dies = tres dies Ascensionem domini praecedentes (danice gangdage;teutonice Bittgänge;<br />
rogationes/supplicationes etiam 25-4 pro sanctus Marcus ; alio loco Fratres Arvales)<br />
rogatus, -us m. i.q.preces, rogatio<br />
rogo, -avi I i.q.interrogo, quæro A additur quæstio indirecta 1 aliquem 2 aliquid 3 nude B sequitur super<br />
C nude 1 aliquem 2 aliquid 3 oratione directæ insertum II i.q. peto, flagito, hortor A aliquem 1 nude 2<br />
sequitur (obi.) c. inf. 3 additur ut B sine acc.<br />
rogus, -i 1 sensu strictiore de strue lignorum ad mortuos cremandos facta a abs. b c.gen. 2 sensu latiore<br />
de igne<br />
® roncinus/runcinus = equus arator RH<br />
® ros-ris (teutonice Tau) Gertz S 117, 9 ros supernæ virtutis Gertz = imber, pluvia<br />
roscidus, -a, -um i.q. rore madefactus<br />
roseus, -a, -um i.q. rosæ colorem habens<br />
rostratus, -a, -um i.q. rostro præditus<br />
rostrum, -i 1 de avis ore 2 de anteriore navis parte, prora a generatim b de suggesto oratorio<br />
rota, -æ i.q. orbis, quo circumacto currus procedit; Gertz M: rota penalis (gr.trokhos) qua aliquis<br />
torqueturRH<br />
roto, -avi 1 i.q. vibro 2 mediopassive i.q. volvor; Gertz M :aliquem rotâ torquereRH<br />
rotula, -æ i.q. rota<br />
rotunditas, -tis i.q. forma rotunda<br />
rotundus, -a, -um i.q. circuli figuram habens, globosus 1 proprie 2 translate i.q. aptus, bene compositus<br />
rubellus, -a, -um i.q. colore fere rubro<br />
rubens, -tis i.q. ardens, flagrans<br />
® rubêtum < rubus Linn. = virgulta (plur.)<br />
rubicundus, -a, -um i.q. rubore plenus, ruber<br />
rubigo, -inis vide robigo<br />
rubor, -is I proprie A de rebus B de vultu hominis 1 erubescentis a c. adi. b nude 2 irascentis 3 in<br />
imagine de animo II translate A i.q. pudor, verecundia 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude B i.q. indignatio, ira C i.q.<br />
dedecus, ignominia 1 c.gen. a de iis quibus contumelia exprobratur b de rebus contumeliam præbentibus<br />
2 c.adi. 3 nude<br />
® rubrica = titulus capituli semper ruber est > rubrica (sc.terra)<br />
® rubricare Gertz S 144, 6 id quod rubet<br />
® rubus = vepres<br />
ructatio, -nis i.q. actio ructandi, vomitus<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (68 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
ructor, -atus sum, -ari i.q. ructum emitto<br />
rudens, -tis i.q. funis nauticus<br />
rudimentum, -i i.q. primum principium artis<br />
rudis, -e 1 proprie i.q. non factus, non dolatus 2 translate a i.q. impolitus, iners b i.q. ignarus, imperitus<br />
® ruditas = stultitia, ignorantia Gertz S Append, 3, 5<br />
® rudo, -rudivi, -ere = gemo, -ui, -itum, -ere Gertz M/RH<br />
ruga, -æ i.q. plicatura et quasi sulcus in cute contracta<br />
® rugire = leones rugiunt, vacchae mugiunt. Gertz S 102, 1;rugitus m. 331, 26<br />
‡ruibundus, -a, -um i.q. ruens<br />
ruina, -æ I i.q. i.q. casus, lapsus A proprie 1 generatim 2 speciatim de ædificiis sim. a c.gen. b abs. B<br />
translate 1 c.gen. vel pron.poss. 2 abs. II metonymice de ipsis ruderibus (< rudus, -erisRH); ruina =<br />
impetus caecus Gertz S 63, 13<br />
® ruminare de homine qui iterum manducat > qui frequenter et submissa voce inter se colloquuntur<br />
Gertz S 306, 14<br />
rumor, -is i.q. sermo in populo de recenti re dispersus, in bonum vel in malum sine certo auctore 1 c.<br />
gen. 2 c.adi. 3 nude; Gertz S 427, 24 = nuntius<br />
rumpo, -pi, -ptum, -mpere 1 proprie i.q. frango, dissolvo a de rebus b de hominibus 2 in imagine 3<br />
translate a i.q. violo b i.q. intermitto, finio<br />
® runcinus = equus = iumentum >< palafridus quod vide<br />
ruo, -i, -ere 1 i.q. cum impetu moveor a abs. b additur quo 2 i.q. collabor, cado a res b homines<br />
rupes, -is f. 1 i.q. mons præruptus, saxum (danice fial>fjæld) 2 i.q. saltus, hiatus montis<br />
ruptio, -nis i.q. scissio<br />
® ruptura < (di)rumpi = fractura membri<br />
ruralis, -e i.q. ad rus pertinens, rurestris<br />
ruricola, -æ g.c. i.q. agricola, rusticus<br />
*rursum 1 i.q. denuo, iterum, rursus 2 i.q. deinde, postea 3 i.q. vicissim 4 in enumeratione 245, 21 tum...<br />
item....rursum 5 in colloquio responsum inducit<br />
rursus (v. nunc) 1 i.q. contra 2 i.q. vicissim<br />
rus, -ris n. ( Gertz S 103, 21 rus f. gen.) 1 de terra 2 de arvo aratro colendo vel culto 3 de agro civitati<br />
vicino 4 de terra firma<br />
® rusticalis = rusticans/ rusticus (peiorative) Gertz S 414, 25<br />
rusticanus, -i m. i.q. agricola, rusticus<br />
rusticitas, -tis 1 i.q. cultus, habitus agrestis 2 i.q. virtus agrestis<br />
rusticus, -a, -um 1 i.q. agrestis, rusticis aptus 2 fere i.q. rudis, asper<br />
® rutheri = ritteri Gertz M: milites<br />
rutilans, -tis i.q. rutilus<br />
® rutilare = fulgere Gertz S 24, hymn., 18<br />
rutilus, -a, -um i.q. flavus, luteus; = fulgens Gertz S 281, 39<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (69 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
http://www.rostra.dk/latin/opqr.html (70 of 70)19/12/2004 05:52:13
Vademecum in opus Saxonis<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
Vademecum in opus Saxonis<br />
et alia opera Danica<br />
compendium<br />
ex indice verborum<br />
Hoc est tomus II (auctore Franz Blatt) operis Gesta Danorum ut appellantur; tomus II labori meo fuit<br />
fundamentum, sed necessitate coactus omnia errata atque delicta in huius temporis scriptorio facta<br />
emendavi ut spero. Notionibus modo et constructionibus servatis omnes pæne notas ad textum nonnisi<br />
exempli gratia omisi ad unumquemque locum celeriter perspiciendum; id quod in animo habebam.<br />
Angulatis uncis [ ] propria ad deliberandum digna annotavi et omni tempore cum RH signavi. Facultates<br />
mechanicae omnes magistros linguae latinae ex amatoribus in exploratores huius artis fecerunt; ob eam<br />
causam supplementa huius opusculi sequentur et nos complures et varios auctores cognoscere et legere<br />
sperabimus.<br />
Reimer Hemmingsen<br />
Porsevænget 5<br />
DK-8600 Silkeborg<br />
Ordo post lemmata hic est:<br />
Ad usum<br />
● Si satis est significationem simplicem afferre, divisionem non invenies.<br />
● Quod nisi ita est, divisio notionum et constructionum est haec:<br />
● Voces quae in duo sola capita dividendae sunt, parvis litteris (a-b etc.)<br />
dividuntur<br />
● Secundo numeri arabici adhibentur (1 a-b; 2 a-b etc.)<br />
● Tertio litterae maximae adhibentur (A 1 a-b;2 a-b;B 1 a-b, 2 a-b etc.)<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (1 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
● Quarto numeri Romani adhibentur (I A 1 a-b;2 a-b;B 1 a-b, 2 a-b; II identidem<br />
etc.)<br />
Voces ordine alphabetico afferuntur ita tamen ut participia post verba, adverbia<br />
post adiectiva ponantur; ut participia et adverbia derivata esse monstretur,<br />
lemmata ista a margine maiore spatio separata sunt.<br />
* ante lemma ostendit non omnes locos Saxonicos allatos esse;<br />
‡ ostendit vocem ante finem sexti saeculi post Chr. natum inveniri non posse;<br />
[ ] indicantur alia ad recensionem vel ad formas pertinentia.<br />
aa, bb etc. pro littera Graeca<br />
abs. absolute<br />
adi. adiectivus/adiective<br />
app. apponitur<br />
c. cum<br />
coni. coniunctivus<br />
consec. consecutivus<br />
demin. deminutivus<br />
demonstr. demonstrativus<br />
e.g. exempli gratia<br />
enunt. prim. /sec.<br />
enuntia prima<br />
enuntia secunda<br />
f. femininum<br />
g.c. genus commune<br />
gr. graece<br />
i.e. id est<br />
imp. imperativus<br />
i.q. idem quod (synonyma)<br />
Index <strong>abbreviationum</strong><br />
m. masculinum<br />
n. neutrum<br />
obi. obiectus<br />
opp. opponitur<br />
pers. persona<br />
pos. positivus<br />
poss. possessivus<br />
q.v. quod vide<br />
® id quod in Indice Saxonis non est<br />
RH meo iure et culpa in Latinum<br />
translatum, citatum vel explicatum<br />
sc. scilicet<br />
sim. similia<br />
sqq. sequentes<br />
subi. subiectivus / subiectum<br />
superl. superlativus<br />
s.v. sub voce<br />
syn. synonymon<br />
t.t. terminus technicus<br />
v. vide<br />
Gertz M: Scriptores minores historiae danicae.Vol. I et II<br />
Gertz S: Vitae sanctorum danorum Libellus I, II et III<br />
MGH: Monumenta Germaniae Historica Scriptorum<br />
A.M. Albertus Magnus Ausgewählte Texte Darmstadt 1981<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (2 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
S<br />
sab(b)atum = feria septima (dies lunae), dies solemnis, = septimana 95, 21, (sexta sabbati, prima<br />
sabbati)<br />
sabulum, -i i.q. harena, terra harenæ plena; plur. Gertz S 101, 1<br />
saccus, -i vas vinarium<br />
sacellum i.q. locus deo sacratus 1 de choro ecclesiæ christianæ 2 de delubro pagano 3 i.q. simulacrum<br />
dei pagani<br />
*sacer, -a, -um [, -sacra, -sacrum RH.] I adi.A i.q.sanctus, religiosus, consecratus 1 spectat ad<br />
religionem Christianam a de hominibus b de rebus ad religionem pertinentibus 2 spectat ad paganos a de<br />
dis paganis b de rebus ad cultum paganum pertinentibus B i.q. horrendus, terribilis, de morbo quodam II<br />
subst. n. pl. A speciatim a de religione Christiana a nude b c.gen.rei c c.gen.personæ d c.adi. 2 de cultu<br />
pagano a nude b c.gen. B generatim de moribus et institutis humanis 1 c.gen. 2 c. adi.<br />
sacerdos, -tis 1 de eorum ordine qui sacris christianis præsunt (syn. clerici, sacrorum administratores) a<br />
generatim b speciatim de episcopo 2 de iis qui cultui pagano præsunt a nude b c.adi c c.gen. (de deo qui<br />
colitur)465, 23<br />
sacerdotalis, -e i. ad sacerdotem vel ad clerum pertinens (nonnisi de ecclesia Christiana)<br />
sacerdotium, -i i. sacerdotis dignitas et officium 1 generatim de ministris ecclesiæ a nude b c.gen. c<br />
cadi. 2 speciatim de (archi)episcopatu a nude b c.adi; Gertz S 319, 11 = sedes episcopalis<br />
sacramentum, -i 1 i.q. iusiurandum, de fide verbis solemnibus data 2 de baptismate; Gertz S 60, 5 0<br />
sacramentum eucharistiæ; sacramenta = cultus; Gertz M sacramenta = hostia vel reliquiæ sanctorum<br />
sacrarium, -i 1 proprie de loco consecrato, de ædificiis Christianorum sacris, de ecclesiis a nude b c.adi.<br />
2 translate fere i.q. thesaurus ; vel sacraria = locus sacer, ædes Gertz S 93, 9<br />
sacrificium, -i 1 proprie de rebus divinis a de cultu pagano b de ritu Christiano (i.q. missa) 2 translate;<br />
sacrificium celeste = confectio corporis Christi in summa missa Gertz S 239, fragm.II, 7, sacrificium<br />
domini 336, 5<br />
sacrilegium, -i i. violatio rei sacræ 1 speciatim a de violatione ritus pagani 72, 21 b de violatione<br />
sacrorum Christianorum 262, 4 2 generatim i.q. impietas, scelus<br />
sacrilegus, -a, -um de eo qui sacra violat 1 adi. 2 subst.<br />
‡sacrista, -æ m. i. custos ædificiorum et sacrorum Christianorum;= sacristanus Gertz S 344, 24; =<br />
thesaurarius Qui reliquias et ornamenta vasaque omnis generis custodiret (locus nullus)<br />
® sacristia = sacrarium ubi sacra ecclesiæ asservantur Gertz M<br />
sacro, -avi i. sacrum facio, dico, consecro 1 c. obi. et abl. 2 abs.<br />
sacratus, -a, -um i.q.sacer, deo dedicatus 339, 17 : sacratissimis ossibus (de reliquiis viri sancti)<br />
sacrosanctus, -a, -um i. inviolabilis<br />
sæculum, -i 1 sing. fere i.q. tempus, semper de præterito tempore 2 i.q. longum annorum spatium<br />
*sæpe 1 pos. i.q. crebro, frequenter 2 comp. a vi comparationis non obscurata (sequitur quam) b vi<br />
comparationis debilitata i.q. identidem<br />
sæpenumero i.q. sæpissime<br />
sæpes, -is f. ( Gertz S 346, 10 ; masc.) 1 i.q. sæptum quo clauditur ager 2 de sæptis in aqua ad pisces<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (3 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
capiendos positis (gurgustiis < gurgustium < gurges Georges)<br />
sæpio, -si, -tum, -ire i.q. munio, custodiæ causa circumdo (nonnisi pass.)<br />
sæptum 1 i. locus sæptus et munitus 2 i.q. cella 445, 17; Gertz S 148, 16 septa = ambitus: intra<br />
ecclesiæ septa (teutonice Gewölbe)<br />
sævio, -ire i. sævus sum, crudeliter ago (nonnisi part.præs. et gerund.) 1 de animantibus a nude b c.<br />
præp. 2 de vehementia tempestatis vel maris<br />
sævitia, -æ i.q. crudelitas, ferocitas, immanitas 1 c.gen. vel pron.poss. 2 c.adi. 3 abs.<br />
sævus, -a, -um i.q. asper, crudelis, ferus 1 pos. a de rebus b de hominibus 2 superl. a de rebus b de<br />
hominibus<br />
sagacitas, -tis i.q. acumen, calliditas, sollertia (nonnisi c.gen.)<br />
sagax, -cis i.q. callidus, peritus 1 adi. 2 subst.<br />
sagaciter i.q. callide<br />
sagina, -æ i.q. obesitas, adeps<br />
sagitta, -æ i. iaculum quod arcu emittitur 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude<br />
sagittarius, -a, -um 1 adi. ad sagittam pertinens 2 subst. de iis qui sagittis pugnant<br />
sagitto, -avi i. sagittas emitto<br />
sagulum, -i i. indumentum, pallium<br />
sal, -is 1 proprie 2 translate de lepore vel ioco faceto<br />
® sala i.e.ad solemnia celebranda<br />
salacitas, -tis i. vis saliendi<br />
salax, -cis de eo qui pruritum efficit<br />
salebra, -æ 1 proprie de loco aspero et transitu difficili 2 translate a de rebus adversis b de obiurgatione<br />
salinum, -i vas in quo sal reponitur 175, 14<br />
salio, -vi, -tum, -re i. sale condio 142, 27 480, 16<br />
saltem i.quidem, certe 1 spectat ad sequentia 2 spectat ad antecedentia; Gertz S nichilominus 407, 24<br />
saltim i.q. saltans<br />
1 saltus, -us i.actus saliendi, saltatio ;518, 18 fere i.q. fuga<br />
2 saltus, -us i. locus silvanus et pascuus (nonnisi plur.) 1 c.adi. 2 c.gen. 3 nude<br />
salubris, -e 1 generatim i.q.sanus, utilis, salutem afferens a pos. b comp. c superl. 2 speciatim spectat ad<br />
valetudinem<br />
salubriter i.q. utiliter, commode<br />
salubritas, -tis 1 generatim i.q. sanitas, utilitas a c.gen. b nude 2 speciatim spectat ad valetudinem<br />
salum, -i i.q. mare<br />
*salus, -tis 1 generatim i.q. incolumitas, integritas, vita a c.gen. vel pron.poss. b c.adi. c nude 2<br />
speciatim a spectat ad sanationem morbi b spectat ad religionem Christianam<br />
® salutamen = salutatio Gertz M/RH<br />
salutaris, -e i.q. utilis, bonus, sanitatem vel salutem afferens 1 generatim a de rebus b de hominibus 2<br />
speciatim spectat ad religionem Christianam<br />
salutatio, -nis i. actus salutandi<br />
saluto, -avi i. salutem dico, salvere iubeo; salutare = salvator (ex usu Vulgatæ) Gertz S 352, 5<br />
salvo, -avi i.q. servo (nonnisi gerund.); salvare Gertz S 21, 6 etc. Gertz M = conservare, salutem afferre ;<br />
liberare, eripere aliquem a re;salvatio, salvator<br />
salvus, -a, -um i.q. incolumis, vivus et sanus 1 de hominibus 2 de rebus<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (4 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
® sanatio = curatio RH Gertz S 130, 17 vide sanitas pro curatione sanitas = bona valetudo<br />
sancio, -xi, -ctum, -cire i.q. decerno, constituo, scisco<br />
® sanctificare = consecrare Gertz S 261, 3; Gertz M: sanctificatio = consecratio<br />
® sanctimonialis = virgo Domini<br />
sanctio, -nis i.q. rogatio, lex<br />
sanctitas, -tis (sanccitas/sancitas)semper spectat ad religionemChristianam 1 generatim fere i.q. fides,<br />
pietas, animus pius a c.gen. personæ b c.gen. rei; 439, 19 : quippe quem animi virtus et generis sanctitas<br />
tantæ rei iudicem deposcant (fere i.q. nobilitas) c sine gen. 2 speciatim de qualitate viri sancti<br />
® sanctuarium Gertz S praecipue = chorus basilicae 120, 4<br />
sanctus, -a, -um i.q. pius, religiosus (nonnisi de Christianis) 1 adi. a de virtutibus vel rebus ad<br />
religionem Christianum pertinentibus b de hominibus 2 subst. m. pl.<br />
sancte i.q. pie, religiose<br />
sane 1 vi affirmativa i.q. certe, quidem, nempe; 76, 24 i.q. iure<br />
*sanguis, -inis m. i.q. (cruor 1 de sanguine effuso) 2 de cognatione a i.q. genus, gens b i.q. proles, de<br />
filiis 3 i.q. natura, ingenium<br />
® sanguisugus < sanguisuga = hirudo (teutonice Blutegel)<br />
sanies, -ei f. 1 i.q. sanguis corruptus, venenum quod spuunt serpentes vel dracones 2 i.q. putror<br />
sanitas, -tis i. bona valetudo; Gertz M = sanatio = valetudo restituta RH<br />
® sannio, -onis m. = fatuus/fatua, scurra, -ae m., nugator, -oris(Georges)<br />
sano, -avi i. sanum reddo, curo<br />
sanus, -a, -um semper spectat ad animum (nonnisi comp.)<br />
sapidus, -a, -um i. gratum saporem habens<br />
sapide i cupide, grate<br />
sapiens, -tis i.q. peritus, prudens 1 adi. 2 subst. m.;cf. maior natu Gertz S 102, 6<br />
sapienter i.q. prudenter<br />
sapientia, -æ i.q. prudentia 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
sapio, -ivi, -ere i. sapens, prudens, sanus sum<br />
sapor, -is m. 1 proprie i.q. gustus a c, gen. b sine gen. 2 translate de epulis delicatis<br />
sarcina, -æ i.q. onus quod fertur in itinere 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
sarcio, -si, -tum, -cire 1 i.q. reficio, reparo 2 i.q. compenso, medeor<br />
® sarcophagus = arca Gertz S 129, 20 ; = sepulcrum Gertz S 357, 2<br />
sarculus, -i i. instrumentum quo terra foditur vel sarritur<br />
® sartor = vestifex Gertz S 439, 3 (< sarcio = reparo vestimentum)vide etiam sector<br />
sat i.q. satis<br />
satago, -ere i.q. vehementer cupio;satagere = studere Gertz S 86, 6<br />
*satelles, -itis m. i.q. stipator, corporis custos, latro (sæpe de viris qui [danice] `hird´ vel `huskarle<br />
´nominantur sed prævalente notione in malam partem vergente) 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
satietas, -tis 1 proprie de appetitu cibi satiendo i.q. saturitas a c.gen. b sine gen. 2 translate a i.q.<br />
satisfactio vel status satis habendi b i.q. fastidium, tædium<br />
satio, -avi 1 proprie i.q. cibo vel potu saturum facio 2 translate spectat ad animam i.q. expleo, satisfacio<br />
® satirus = Satyrus Gertz M/RH<br />
*satis 1 pos. i.q. sufficiens, æquus, par a coniungitur cum adi b cum verbo 2 comp. i.q. melius, utilius,<br />
potius a adv. b adi. n.<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (5 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
satisfacio, -feci, -factum, -facere 1 generatim fere i.q. pareo, obedio ; passive i.q. contentus sum 2<br />
speciatim satisfactionem do<br />
satisfactio, -nis i. actus satisfaciendi<br />
sator, -is i.q. progenitor, origo<br />
satrapa, -æ m. i. profectus provinciæ, speciatim comes regius [danice `jarl´ vel `hertug´] 1 c.gen. 2 sine<br />
gen.<br />
satur, -a, -um i.q. satiatus<br />
saturitas, -tis i.q. satietas cibi<br />
® satus, -us = actio serendi vide sero; translate = procreatio, origo, genus GeorgesRH<br />
saucio, -avi 1 proprie i.q. vulnero a in pugna b de morbo 2 translate i.q. perforo<br />
saucius, -a, -um i.q. vulneratus 1 in pugna 2 de ebrietate<br />
saxeus, -a, -um 1 proprie ad saxa pertinens (pro gen.) b c.saxis factus 2 translate de animo, fere i.q.<br />
ferreus<br />
saxum, -i 1 generatim fere i.q. lapis a in natura b ad iactationem in pugna usitatum c ad ædificandum 2<br />
speciatim de lapidibus qui [danice] `runestene´ vocantur<br />
scaber, -bra, -brum i.q. asper, inæqualis<br />
scabidus, -a, -um i.q. scabiosus, scabie laborans<br />
scabies, -ei f. i. asperitas cutis cum pruritu<br />
scæna, -æ i.q. ludus vel pars ludi<br />
scænicus, -a, -um i.q. ad scænam pertinens, histrionalis<br />
scalæ, -arum f. i. machina gradibus constans qua ad ascendendum utimur<br />
® scalaris = < scalae, -arum = adv. gradatim<br />
scalpo, -si, -tum, -ere i.q. rado<br />
® scama vide squama<br />
® scandalizare =infamare; infamiae obicere Gertz S 305, 26;in perniciosum errorem inducere 383, 16<br />
® scandalum (gr.skandalon) quod moleste fertur. Gertz S 126, 16; Gertz M = læsio, damnum<br />
scando, -di, -sum, -dere i. q. ascendo, conscendo<br />
® scansorium (< scansorius, -a, -um < scando = equum scandere/conscendere) = stapia<br />
scapha, -æ i.q. navis, navicula<br />
scapulæ, -arum f. i.q. humeri vel superior dorsi pars<br />
scarabæus, -i i. insecti genus<br />
scatebra, -æ i.q. eruptio aquæ scatentis, aqua fontis<br />
scateo, -ere i.q. abunde effluo<br />
scaturigo, -inis f. i.q. scatebra, aqua scatens<br />
scaturio, -ire i.q. scateo<br />
sceleratus, -a, -um i.q. flagitiosus, nefarius, scelestus 1 adi. 2 subst. m.pl.<br />
® scelerose adv < scelus = plenus sceleris<br />
scelestus, -a, -um i.q. sceleratus, scelere contaminatus 1 adi. 2 subst. m.pl.<br />
*scelus, -eris n. i.q. flagitium, maleficium, probrum (etiam de animo scelerato) 1 nude a generatim b<br />
speciatim de stupro 2 c.gen. de sceleris genere<br />
‡sceptratus, -a, -um i. sceptro regio ornatus<br />
sceptrum, -i i.q. baculum, insigne potestatis regiæ, translate 1 i.q. regnum 2 i.q. patria<br />
® schedula = folium Gertz M<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (6 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
schema, -tis n. i.q. forma, figura 1 corporis 2 de forma et ordine litterarum vel nominum 124, 1 :<br />
sentiarum schemata (i.q. proverbia)<br />
schisma, -tis n. i.q. discordia, dissensio ecclesiæ<br />
schismaticus, -a, -um i.q. dissentiens vel dissentibus adhærens 1 adi. 2 subst. m.pl.<br />
schola, -æ 1 proprie i.q. locus quo artes liberales et doctrina ecclesiæ docentur 2 translate i.q. doctrina,<br />
studium<br />
scientia, -æ 1 i.q. doctrina, eruditio a abs. b c.gen.obi. 2 i.q. notitia, cognitio<br />
scilicet habet vim explicandi et accuratius exponendi, fere i.q. quippe, nempe<br />
scindo, -di, -sum, -ndere i.q. findo, abrumpo<br />
scindula, -æ i.q. tenuis lamina e ligno<br />
scintilla, -æ i.q. particula ignis quæ e silice cum cæditur exsilit<br />
scintillo, -avi i.q. scintillas emitto<br />
*scio, -vi, -tum, -re i.q. novi, cognitum habeo 1 c.acc. 2 c. quod 3 c.acc. c.inf. 4 c. quæstione indirecta;<br />
scire = posse Gertz S 351, 19<br />
sciens, -tis i.q.gnarus, peritus<br />
scitum, -i i.q. decretum, iussum<br />
® sciscitatio = interrogatio<br />
sciscitor, -atus sum, -ari i.q. scire laboro, percontor : c. quæstione indirecta<br />
® sc(h)isma quod ecclesiam dividit;scismaticus Gertz M/RH<br />
scissim i.q. scindendo<br />
® scissitare Gertz S 245, 11 scissitant = sciunt (? RH) ; =sciscitare = exquirere Georges<br />
® scius = gnarus Gertz M<br />
® scolares = discipuli scholae monasterii<br />
® scolasticus = scholæ magister;studium scholasticum = studium universale Gertz M/RH<br />
scopæ, -arum f. i.q. instrumentum quo verrimus [vias, pavimentumRH] Gertz M scopare = verrere<br />
scopulus, -i i.q. rupes, saxum in monte vel in mari eminens<br />
scortum, -i i.q. meretrix<br />
® scotare = tabellâ vendere; scotatio = tabella emptionis<br />
scriba, -æ m. 1 i.q. minister regis 2 i.q. minister episcopi 3 i.q. sacerdos, sacrorum administrator; Gertz<br />
S 108, 23 scribæ = theologi Iudæorum<br />
scribo, -psi, -ptum, -bere i.q. litteris mando, scribendo narro 1 abs. 2 transitive 3 c. duobus acc. 4 c.dat. 5<br />
c.acc. c.inf.<br />
® scrinium = reliquiarium 274, 21 vide et arca /theca<br />
scriptum, -i n. 1 i.q.epistula, litteræ 2 i.q. historia litteris mandata 3 speciatim de suffragiis scriptis<br />
423, 24; = formula scripta cuius lectio morbidum sanare potest 347, 29<br />
scripto, -avi i.q. scriptito, sæpe scribo<br />
scriptor, -is i. qui scribit, auctor librorum historicorum<br />
scriptura, -æ i.q. ductus litterarum<br />
scrobis, -is m. i.q. fossa<br />
scrupeus, -a, -um i.q. scrupis plenus, lapidosus, asper<br />
scruposus, -a, -um i.q. scrupeus<br />
scrupulosus, -a, -um i.q. diligens, minuta quæque persequens<br />
scrupulose i.q. diligenter<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (7 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
® scrupulus = sollicitudo Gertz M/RH<br />
scrutatio, -nis i.q. inquisitio diligens, perscrutatio<br />
scrutor, -atus sum, -ari 1 i.q. diligenter inquiro, perscrutor a c.acc. b c.acc. et abl. 2 i.q. exploro (sensu<br />
militari) 3 i.q. excogito; Gertz M etiam = perlustrare<br />
scrutabundus, -a, -um i.q. inquirens<br />
scurra, -æ i.q. ioculator (syn. histrio, app.parasitus);Georges: sannio, nugator, fatuus/fatua<br />
scurrilitas, -tis i.q. procax dicacitas<br />
scurriliter i.q. scurræ more, procaciter<br />
*scutum, -i i. genus armorum ad defensionem<br />
scyphus, -i i.q. vas potorium, poculum<br />
*se omittitur 126, 13-14 [sese nonnisi pro acc.] 1 vi reflexiva a refertur ad eiusdem sententiæ subi. (refl.<br />
dir., plures comprehendit 496, 34 528, 28) b refertur ad verbi regentis subi. (refl. indir.) sæpissime in<br />
acc. c.inf. c refertur ad nomen quod secundum logicam pro subi. est 2 vi reciproca inter se 3 sine vi<br />
reflexiva pro pron. is ponitur e.g. 37, 2<br />
iuncturæ: secum (reflex.dir.), pro `cum eo´ 203, 24, per se , additur ipse, sibi vult, additur quisque; se,<br />
sibi pro eum, ei, eo et vice versa; su(u)s pro eius etc.<br />
secedo, -ssi, -ssum, -dere i.q. abeo, recedo, seorsum eo<br />
secerno, -crevi, -cretum, -cernere i.q. seiungo, dirimo, separo 1 sensu locali 2 sine sensu locali<br />
® secretarius = scriba fidelis, secretorum consiliorum particeps Gertz M/RH ; etiam qui peritus secreta<br />
novit<br />
® secretarium = sacristia<br />
secretus, -a, -um 1 adi. a i.q. separatus, semotus, desertus b i.q. occultus, clandestinus 2 n. subst. i.q.<br />
arcanum<br />
secreto i.q. separatim, clam 1 pos. 2 comp. (eodem sensu)<br />
secessio, -nis i.q. recessus<br />
secessus, -us 1 generatim i.q. recessus, discessus, absentia a c.gen. b nude 2 speciatim a i.q. receptus<br />
(sensu militari, fere i.q. fugæ simulatio) b i.q. locus devius c i.q aditus angustus<br />
seco, -ui, -tum, -are (vulg. avi-atus)1 proprie i.q. cædo, reseco a c.obi. b abs. 2 translate i.q. divido,<br />
seiungo<br />
® secreta sc. oratio (Ducange) Gertz S 369, 24<br />
secretarium, -i i.q. locus secretus, penetrale<br />
® secretarius = scriba (abbatis) Gertz S 345, 12<br />
sectator, -is i.q. qui assidue sequitur, socius<br />
sectio, -nis i.q. actus secandi 1 c.gen. 2 nude; = messis Gertz S 119, 10<br />
sector, -atus sum, -ari 1 proprie a i.q. sequor b i.q. insequor, persequor 2 translate a i.q. obsequor,<br />
obtempero b periphrastice fere i.q. adhibeo, utor<br />
® sector (< monachi regulares<br />
® seculariter = secularium modo Gertz S 358, 19<br />
‡secunditas, -tis de vento secundo<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (8 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
secundo, -avi i.q. secundus sum<br />
secundus, -a, -um 1 de ordine opp. primus 2 de rebus secundis opp. adversus; Gertz S 279, v.5 secundus<br />
+ alicui: ut ei quis vix foret secundus = aequalis<br />
secundo i.q. secunda vice, iterum;additur quoque 236, 36<br />
secundum e coniectura vix recta<br />
® securare = tutum facere RH<br />
securicula, -æ i.q. securis parva<br />
securis, -is [acc. securim] i. ferrum quo cædimus<br />
securitas, -tis i.q. condicio vel status eius qui securus vel tutus est, tranquillitas animi 1 abs. 2 c.gen.<br />
securus, -a, -um 1 de hominibus i.q. qui sine cura est, tutus a abs. b c.gen.obi. c c.ab 2 de rebus a abs. b<br />
c. ab<br />
secure (nonnisi in comp.) i.q. tuto, sine cura<br />
secus 1 adv. i.q. aliter a abs. b sequitur quam c sequitur ac 2 præp. c.acc. i.q. apud (de loco), prope;<br />
Gertz S 70, 3 = iuxta<br />
*sed particula adversativa I singula verba coniungit A negatione præeunte B nulla negatione præeunte<br />
nota 23, 13 secundo loco ponitur metri causa II sententias inter se opponit A solum ponitur B sed et 1 vi<br />
adversativa plus minus debilitata 2 i.q. sed etiam 3 i.q. et 4 i.q. sed etiam C sed et ...quoque i.q. etiam D<br />
sed et...pariter (pleonastice) E non modo..sed F sed nec i.q. neque vero 2 i.q. et ne ...quidem 3 i.q. sed<br />
ne ...quidem G sed neque 1 i.q. neque vero 2 i.q. et ne...quidem 3 i.q. sed ne ...quidem; Gertz S sed (sed<br />
et) = praeterea, quin etiam 19, 7<br />
sedabilis, -e i.q. qui sedari potest<br />
sedeo, -sedi, -sessum, -sedere i.q. consideo; Gertz M sedêre : sêdit sententia = permansit sententia;<br />
animo sedêre = in animo haerere<br />
sedes, -is 1 i.q. locus sedendi, habitatio a generatim b speciatim de inferis 2 i.q. sella a de sella remigum<br />
b de sede regia ( Gertz S 116, 10 = aedes regia) c de sella pontificali d de fundamento ædis<br />
sedile, -is n. i.q. sedes, subsellium<br />
seditio, -nis 1 genratim i.q. discordia, altercatio 2 speciatim i.q. tumultus, motus populi (sæpe de bellis<br />
civilibus Daniæ)<br />
seditiosus, -a, -um 1 adi i.q. turbulentus, qui seditiones facit 2 subst. m.pl. de hominibus seditiones<br />
excitantibus<br />
seditiose i.q. effrenate, turbulente<br />
sedo, -avi fere i.q. lenio, reprimo, restinguo<br />
seduco, -xi, -ctum, -cere 1 i.q.seorsum duco 2 i.q.deduco (c. quo minus)<br />
® seductor = Satanas Gertz S 112, 14<br />
sedulitas, -tis i.q. diligentia<br />
sedulus, -a, -um i.q. studiosus, intentus, assiduus 1 de hominibus a nude b c. inf. 2 de rebus<br />
sedulo i.q. assidue, studiose, impigre<br />
seges, -tis f. i.q. fruges in agris nondum demessæ, ex quibus panis conficitur<br />
segnis, -e i.q. piger, tardus, ignavus<br />
segniter i.q. tarde, ignave 1 pos.; c. negatione (sæpe nec segniter´ initio sententiæ) 64, 35 2 comp. c.<br />
negatione 73, 7<br />
segnities, -ei f. [130, 26 i.q. inertia RH] 1 abs. 2 c.gen.<br />
segregatim i.q. separatim<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (9 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
segrego, -avi i.q. separo<br />
sella, -æ 1 generatim i.q. sedes, sedile 2 speciatim de ephippio<br />
semel 1 i.q. una vice (vi peremptoria e.g. 134, 19) 2 i.q. aliquando (vi debilitata) (202, 33 i.q. forte)<br />
semen, -inis i. quod seritur i. de fructu frumenti 2 de partu hominis<br />
sementis, -is i.q. satio, seminatio nonnisi translate<br />
semestris, -e i. qui sex mensium est<br />
semianimis, -e i.q. semivivus, semimortuus<br />
‡semicæsus, -a, -um i.q. dimidia parte percussus<br />
semideus, -i i. dimidia parte deus, dimidia homo de Baldero 64, 3<br />
‡semifusus, -a, -um i.q. pæne labitur<br />
semilotus, -a, -um i.q. dimidia parte lautus<br />
seminarium, -i translate i.q. origo, principium (< semen) re vera ubi stirpes et herbae adolescunt RH ;<br />
Gertz S 324, 16 proponit = sementis quae facitur.<br />
seminex, -cis i.q. semianimis<br />
semino, -avi i.q. in agris effundo<br />
semisopitus, -a, -um i.q.semisomnis<br />
semita, -æi.q. callis, via angusta 1 proprie 2 translate<br />
‡semivigil, -is i.q.. semisomnis<br />
semoveo, -vi, -tum, -vere i.q. removeo<br />
*semper i.q. omni tempore, omne ætatis tempus, usque<br />
sempiternus, -a, -um i.q. semper durans, perpetuus, æternus<br />
senatus, -us 1 i.q. concilium deorum 2 de decurionibus urbis [Metz RH] 442, 2<br />
senecta, -æ 1 i.q. senectus 2 i.q. senex(abstractum pro concreto)<br />
senectus, -tis i.q. senium, senecta<br />
senesco, -ere i.q. senex fio<br />
senex, -is m. i.q. virætate provectus<br />
senior generatim fere i.q. senex 2 speciatim a de viris in contione præstantibus b de vetustissimo chori<br />
membro; vir peritissimus villae (danice oldermand);seniores = maiores aetate<br />
seni, -æ, -a i.q. sex (sensu distributivo omisso)<br />
senilis, -e1 i.q. quod ad senectutem pertinens 2 i.q. senis<br />
senium, -i i.q. ætas senilis, prævalente sensu infirmitatis<br />
sensatus, -a, -um i.q. sensu pollens, sanus<br />
sensibilis, -e i.q. qui sentiri vel audiri potest<br />
sensibiliter i.q. ut sentiri possit<br />
® sensficare = sanæ mentis restituere Gertz S 240, epit 8<br />
sensim 1 i.q. paulatim, pedetemptim (sæpius prævalente sensu `furtim, occulte´) 2 i.q. sensibiliter<br />
sensualis, -e i.q. sensu præditus, sensus ostendens<br />
® sensualitas = voluptas, libido Gertz S 386, 14<br />
sensus, -us 1 i.q. vis sentiendi a generatim de variis sensibus videndi, audiendi etc. qui morte vel gravi<br />
vulnere exstinguuntur b speciatim de sensu doloris 2 i.q. facultas animi, vis cogitandi, ratio 3 fere i.q.<br />
animus<br />
*sententia, -æ 1 i.q. alicui videtur, arbitrium, voluntas, consilium a generatim b speciatim de suffragiis<br />
in electione regis latis 2 i.q. opinio 3 i.q. iudicium a generatim b speciatim de exsecratione 4 i, q.<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (10 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
decretum, lex 5 i.q. proverbium 6 i.q. argumentum, sensus<br />
® sententialiter = per edictum, per iudicium Gertz M<br />
® sentiare = sententia ferire Gertz S 316, 23; Gertz M = sententiam ferre<br />
sentina, -æ 1 proprie a i.q. fundus navis b i.q. aqua in fundo navis confluens 2 translate de vita luxuriosa<br />
et effrenata<br />
sentio, -si, -sum, -tire 1 i.q. sensu percipio a c.abl. b c.obi. c c.acc.c.inf. 2 i.q. intellego, video a c.acc. et<br />
ut b c. acc.c.inf. c c. quæstione indir. 3 i.q. existimo, indico a c.acc.c.inf. b c.adv. c c.obi. d c.de<br />
sentis, -is m. i.q. spina, vepres<br />
seorsum 1 i.q. separatim, secreto 2 foris<br />
separatim i.q. divisim, seorsum<br />
separo, -avi i.q. seiungo, secerno; Gertz M separare a lesione = aliquid a laesione impedire<br />
® sepedictus qui saepius commemoratus est Gertz S 427, 8<br />
sepelio, -pelivi, -pultum, -pelire 1 proprie i.q. humo, sepulcro condo 2 translate a i.q. quieti mando b i.q.<br />
tollo, deleo, perdo<br />
® sepes vide sæpes<br />
sepono, -sui, -situm, -nere i.q. removeo<br />
septem i. numerale 1 adi. 2 solum ponitur<br />
septennium, -i i.q. septem anni<br />
septentrio, -nis nonnisi sing. i.q. septentriones (de parte cæli)<br />
septentrionalis, -e i.q. ad septentriones pertinens 1 adi. 2 subst. m.pl. e coniectura parum certa (i.q.<br />
septem?)<br />
septenus, -a, -um i. numerale (vi distributiva omissa) 1 sing. 2 plur.<br />
® septimana (> fr. semaine ; media septimana = fr mercredi). Gertz S 316, 14<br />
septimus, -a, -um adi<br />
septingenti, -æ, -a i.q. numerale<br />
septuaginta i. numerale 1 addito alio numero 2 nude ; Gertz M septuagesima rel. aliquando scriptum<br />
LXX<br />
sepulcrum, -i 1 proprie i.q. locus ubi sepelitur homo 2 translate i.q. mors<br />
sepultura, -æ 1 i.q. actus sepeliendi, humatio 2 i.q. sepulcrum, tumulus<br />
sequacitas, -tis de electione pontificis<br />
sequax, -cis i.q. assidue sequitur, comes 1 adi. 2 subst. m.pl.<br />
sequester, -tra, -trum i. qui medius est inter plures 1 nude 215, 26 pax (i.q. indutiæ 220, 13 2 c.gen.=<br />
conciliator pacis Gertz S 238, 14<br />
sequestro, -avi i.q. separo, secerno<br />
sequor, -cutus sum, -qui i.q. eo cum aliquo, consector, , comitor 1 sensu locali nondum debilitato a c.<br />
acc. rei vel loci qui petitur b c. acc. personæ quam sequitur aliquis 2 sensu locali evanescente a c.acc. b c.<br />
acc. et abl. 3 sensu hostili i. q. insequor, persequor 4 sensu temporali a c.acc. b abs. 5 de imitatione i.q.<br />
consequor, obtempero, præsto sim. 6 periphrastice fere i.q. utor, habeo sim.<br />
sequens, -tis sensu temporali i.q. posterus, insequens 1 adi. 2 subst.n.pl.; Gertz M sequentia (cantus<br />
ecclesiasticus; sequentia = oratio soluta vide prosus/prosa<br />
® sequester, -tra, -trum/, -tris, -tre (< sequor) = concilians / conciliator Gertz M/RH<br />
® sequestrare > tumultu seculari sequestratus = procul absens ;aliquem a communione dominici<br />
corporis sequestrare = excommunicare<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (11 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
[sequior, -ius i.q. deterior 149, 23 -is ordinis vir :legendum equestris ordinis vir ......]<br />
1:sera, -æ 1 proprie i.q. instrumentum claudendi, claustrum 2 translate i.q. impedimentum a nude b c.<br />
gen.;® cf. serare = claudereRH<br />
2 :® sera = vesper cf. serus (fere = tardus) RH<br />
® serenitas (appellatio Caesaris): serenitas tua Gertz S 380, 32 ;serenissimus (de regibus et reginis)<br />
serenus, -a, -um 1 adi. a i.q.tranquillus, purus b mitis, lenis 2 subst. n. sing. i.q.tranquillitas<br />
seriatim i.q. per ordines<br />
® sericum (= velum sericum quod in terra Serica factum e bombylibus bombycis RH) vide seta ><br />
teutonice Seide<br />
series, -ei f. i.q. ordo, nonnisi c.gen. earum rerum quæ ordine vel seriatim coniunguntur vel cohærent 1<br />
generatim 2 speciatim a de genere, familia b de eventu, fato, sim. c de scriptis fere i.q. argumentum,<br />
summa; in nostra serie Gertz S 221, ant.1, 5 = quod nos attinet RH; series insidiarum = insidiae<br />
cohaerentes Gertz M/RH<br />
® seriose adv. medii aevi (< serius) (>< iocose) = graviter<br />
serius, -a, -um i.q. verus, gravis opp. iocosus 1 adi. 2 substantive a n.sing. b n.plur. nota iuncturam: per<br />
serium 123, 4;adv.serio<br />
sermo, -nis m. 1 generatim de verbis in colloquio factis fere i.q. locutio, dictum sim. 2 speciatim a de<br />
narratione per litteras tradita b de propria cuiusque gentis lingua c i.q. rumor, fama; Gertz S 236 fragm.<br />
sermones = homilia sanctorum; 328, 26 = orationes ad clericos instruendos<br />
® sermonizari/sermocinari = garrire, nugari; Georges etiam = verbis contendere/concertare Gertz M/<br />
RH<br />
sero, -sevi, -satum, -serere i.q. semino, planto 1 proprie nonnisi substantive satum i.q. frumentum quod<br />
in agris satum est 2 translate a i.q. in animo semino b de corporeis c per imaginem fere i.q. dico, divulgo;<br />
serotinus t.t. agriculturae (aliquae herba quae sero ad maturitatem pervenit) RH/ Gertz M : tempore<br />
serotino = multa nocteRH. vide serus<br />
satus, -a, -um i.q. ortus, natus, editus<br />
serotinus, -a, -um i.q. serus<br />
serpentinus, -a, -um i.q. ad serpentem pertinens; Gertz S 67, 12 fere = diabolicus[= serpens aniquus<br />
RH];ibidem 414, 27 familia serpentina dicta est de regis comitatu.<br />
serpo, -si, -tum, -ere i.q. repo, translate i.q. irrepo, divulgor<br />
serpens, -tis i.q. anguis<br />
® serrura (< sera) (trabs transversa, quae ianuam claudit RH) Gertz S 194, 10 ; cf. clavis et sera RH<br />
serus, -a, -um i.q. tardus, qui tarde venit ;cf. sera = vesper Georges; Gertz M serum = vesper RH; de<br />
sero = aliquanto sero; Gertz M latius: tempore serotino = multa nocte (significatiione termini<br />
agriculturae exstincta RH)<br />
servatio, -nis i.q. salvatio, actus servandi<br />
servator, -is i.q. qui servat 1 abs. 2 c.gen.obi.<br />
servilis, -e i.q. ad servum pertinens<br />
servio, -vi, -tum, -re 1 i.q. inservio, servus sum c dat. 2 i.q. prospicio, consulo 3 i.q. expleo, satio<br />
servitium, -i 1 i.q. status serviendi, servitus 2 i.q. ministerium, officium; Gertz M: = officium militum<br />
regis<br />
servitus, -tis f. i.q. status serviendi, servitium opp. libertas; Gertz M : servitus, -utis rel.= summa missa<br />
RH<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (12 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
servo, -avi i.q. conservo, retineo, tueor 1 generatim a c.obi. b c.obi. et ab 2 speciatim a de<br />
salvationeChristiana b de acie militari c i.q. asservo, custodio; Gertz S 124, 16 servare = occultare<br />
servus, -i i.q. qui in servitute est, alieno dominio subiectus, opp.liber, dominus 1 subst. 2 adi.; Gertz S de<br />
sancto : servus dei 95, 6 ;servus servorum dei :sic nominat se papa inde a Gregorio Magno 246, 1; Gertz<br />
M servi = (in monasterio) fratres laici<br />
sessio, -nis 1 i.q. actus sedendi 2 i.q. locus sedendi<br />
sessor, -is i.q. is qui sedet 1 generatim 2 speciatim de equite (qui equo insidet ut Gertz S 414, 7 indicat<br />
® seta > teutonice Seide RH<br />
seu vide sive, -ve<br />
severitas, -.tis i.q. gravitas, asperitas, duritas 1 c., gen. (personæ vel rei 2 nude)<br />
severus, -a, -um i.q. gravis, austerus, asper<br />
severe i.q. austere, aspere<br />
sevoco i.q. seorsum voco<br />
sex i. numerale 1 adi. 2 subst. c.gen.<br />
sexageni, -æ, -a i.q. sexaginta (vi distributiva debilitata)<br />
sexaginta i. numerale<br />
sextilis, -e i.q. mensis Augustus<br />
sextus, -a, -um i. numerale ordinem indicans<br />
sexus, -us i. id quo animal masculum a femina distinguitur 1 de sexu feminino 2 de utroque sexu<br />
*si 1 c.ind. a præs. b impf. c fut. d fut. ex. e perf. 2 c. coni. (de iteratione e.g.107, 22) a præs. (vel<br />
potentiali vel in oratione obliqua b impf. (pro plusqpf. e. g. 231, 30) nota quæstionem indirectam 112, 12<br />
si quid..esset, ...perlustrandi licentiam tribuit.; Gertz M: si interrogativum post verba ut:sciscitari,<br />
quærere, interrogare, prospicere, requirere, attemptare, iudicare, explorare etc. c perf. d plusqpf. 3 sine<br />
verbo : si non..saltem; nota iuncturas si non 107, 22 si vero 417, 25 ac si i.q. quasi, quod si [>quodsi<br />
Georges : wenn also, nun (locus non recte indicari videtur) RH] si forte i.q. fortasse, forsitan; si modo i.<br />
q.dummodo<br />
sibilus, -i 1 i.q. sonus sibilans, susurrus 2 i.q. convicium<br />
*sic i.q. eo modo, ita I solum ponitur (nota iuncturas sicque, ne sic quidem) A spectat ad antecedentia B<br />
spectat ad sequentia 1 sic...ut 2 sequitur oratio recta C in oratione recta vel obliqua, vi demonstrativa i.<br />
q. isto vel illo modo II respondet aliis adverbiis A ut...sic (similitudinem indicans) B sicut...sic<br />
sica, -æ i.q. brevis gladius, pugio<br />
sicco, -avi i.q. siccum reddo, exhaurio<br />
siccus, -a, -um 1 adi. i.q. aridus 2 subst. n. sing. i.q. siccitas<br />
sicut similitudinem indicat i.q. quemadmodum, velut ; Gertz S :sicut = quasi 345, 21; = quam 426, 23; 1<br />
sententiæ comparantur (c.indic.) a sequitur ita b sequitur sic c nude 2 singula verba comparantur a<br />
sequitur ita b nude<br />
sidereus, -a, -um i.q. ad sidera, ad solem pertinens<br />
sidus, -eris n. i.q. signum cæleste, stella 1 generatim 2 speciatim a de sole b de luna; Gertz S = oculus<br />
23, 52 ; Gertz S tropice de egregiis hominibus 17, 6<br />
sigillum, -i 1 i.q. parvum signum ad litteras obsignandas 2 i.q. imago, de ornamentis vestitus<br />
signaculum, -i i.q. sigillum; nota :signaculum crucis Gertz S 114, 21; ibidem 265, 25 = signum crucis<br />
signatorius, -a, -um i.q. ad obsignandum pertinens<br />
significatio, -nis i.q. signum, iudicium<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (13 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
significo, -avi i.q. iudico, declaro, ostendo 1 c. obi. 2 c.acc. et dat. 3 c.acc. c.inf.<br />
signo, -avi 1 i.q. signo aliquo noto 2 i.q. significo, indico; Gertz S signare fere = circumdare ut quasi<br />
sigillo muniatur 332, 9<br />
signum, -i 1 generatim i.q. indicium quo aliquid cognoscitur a c.gen. obi. b abs. (vel c.alio gen. 2<br />
speciatim a de sonu pugnam vel aliud militare (ut receptum, navigationem sim.) indicans b de signo<br />
exercitus i.q. vexillum c de prodigio vel miraculo; Gertz S signa fidei id est baptismus et cetera<br />
sacramenta; signa = campanæ 350, 19<br />
silentium, -i i.q. reticentia, taciturnitas 1 generatim 2 speciatim de tranquillitate nocturna<br />
sileo, -ui, -ere i.q.taceo 1 transitive 2 intransitive<br />
silenter i.q. tacite; Gertz M susurranter RH<br />
silex, -icis m. (f.?) 1 generatim i.q. lapis, saxum 2 speciatim a de saxo ex quo ignis excuti solet b in<br />
imagine<br />
siliqua, -.æ i.q. folliculus, involucrum quo continentur legumina<br />
® sillogismus vide syllogismus et sophisma Gertz M/RH<br />
silva, -æ i.q. locus arboribus consitus<br />
silvestris, -e 1 i.q. silvam habens, arboribus abundans 2 i.q. qui est in silva 3 i.q. silvæ similis 4 i.q.<br />
arboreus<br />
similis, -e i.q. eiusdem generis, consimilis, æqualis 1 adi. a c.dat. b sine dat. 2 n.pl. substantive<br />
similiter i.q. simili modo ; 255, 29 sequitur ut<br />
similitudo, -inis eadem species, forma 1 c.gen. obi. 2 c.gen.subi. 3 c.adi. 4 nude<br />
® simonîa = ambitus (lex de ambitu iam Cic.) Gertz M/RH<br />
simplex, -icis 1 i.q. unius modi, qui una re constat, opp. multiplex 2 i.q. purus 3 i.q. apertus, sincerus.<br />
minime callidus<br />
simpliciter 1 i.q. non varie 2 i.q. pure, sincere<br />
simplicitas, -tis 1 i.q ratio rei simplicis, non variæ 2 i.q. ingenuitas, sinceritas animi, fatuitas :78, 16 opp.<br />
sapientia.<br />
® simplus, -a, -um (cf.semel /duplus), subst. simplum >< duplum; simpla, -ae sc. emptio RH ; Gertz M<br />
= purus<br />
simul i.q. eodem tempore 1 solum ponitur 2 c. aliis particulis coniungitur a simul ac b simul et b simul<br />
et...et d simulque e simul cum f cum...simul<br />
simulacrum i.q. imago, forma, effigies 1 de statuis a deorum b regum 2 de umbris monstrosis sive de<br />
manibus 91, 13 defunctorum 3 translate de homine 41, 5<br />
*simulanter i.q. ficte, simulate<br />
simulatio, -nis i.q. fictio, vana ostentatio 1 c.gen.obi. 2 sine gen.<br />
® simulatorie adv >< veraciter<br />
*simulo, -avi 1 i.q. simile facio, imitor c. obi. 2 i.q. fingo, mentior a c.obi. b c.acc.c.inf. c c.inf.<br />
simultas, -tis i.q. inimicitia, odium<br />
® simultim = simul<br />
simus id est cognomen Simus<br />
sin i.q. sed si, sin vero (c.coni. iterationis 467, 5) 1 antecedit si a nude b additur autem 2 non antecedit si<br />
b additur autem<br />
® sinaxis (= synaxis) : conventus ad officium divinum celebrandum > ipsum officium ;> contemptim:<br />
decantatio horarum 320, 14 Gertz S<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (14 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
sinceritas, -tis i.q. puritas, integritas 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
sincerus, -a, -um i.q. purus, integer, incorruptus;<br />
sincere i.q. integre, incorrupte, si(y)ncerissime<br />
*sine c.abl. i.q. absque; Gertz S 316, 15 sine mensale : Gertz abl. opinatur.; Gertz M = præter<br />
® sincopare vide syncopare<br />
singillatim i.q. singulatim, per singulos<br />
singularis, -e 1 i.q. unus, solus, unicus 2 i.q. eximius, præstans 3 i.q. præcipius, suus opp. universorum,<br />
generalis, multorum<br />
singulariter i.q. solus, pro se quisque<br />
singulatim i.q. singillatim, per singulos<br />
singuli, -æ, -a i.q. unusquisque pro se, separatim ab aliis 1 adi. 2 subst. a masc. opp. universi ; c.gen. :<br />
325, 9 ; b neutr. Gertz S pro pronomine quisque(uterque)<br />
singultus, -us i.qi. motus citus et creber stomachi et sæpti transversi 1 ex gravi humore 2 in morte<br />
sinister, -ra, -rum 1 i.q. lævus a adi. b subst. f. sing. (sc. manus) 2 i.q. pravus, perversus 3 i.q. malus,<br />
fatalis, infestus<br />
sinistre i.q. male, infeliciter, infeste<br />
sino, -vi, -tum, -nere i.q. patior, fero a c.obi. et inf. act. b c.acc. c.inf. (pass.) c c.inf. d abs.<br />
® sinodalis (= synodalis) < synodus = conventus ecclesiasticus Gertz S 131, 6<br />
sinum, -i n./ sinus-i m. i.q. vas fictile, vas<br />
® sinuatim = in complures sinus<br />
sinuo, -avi i.q. tendo : (arcum sinuat/tendit ;serpens sinuatur in arcus Georges/RH)<br />
sinuosus, -a, -um i.q. plenus sinuum, flexuosus 1 de ora maritima 2 de viis 3 de anguibus<br />
sinus, -us m. i.q. flexus 1 maris vel fluminis 2 vestimenti 3 corporis 4 in imagine<br />
*siquidem 1 i.q. enim, nam(primo vel secundo sententiæ loco ponitur) 2 fere i.q. ita 3 pæne<br />
supervacaneum videtur 144, 25 ; Gertz M = scilicet;= nam, enim, ceterum<br />
siquis vide si<br />
sisto, -steti, -statum, -sistere [ad stare traxi e.g. 143, 17] 1 proprie a i.q. stare facio, facio c.obi. b i.q.<br />
statuo, constituo, colloco 2 translate i.q. compono, instituo; Gertz M: iunctura iuris: personam standi in<br />
iudicio non habuit vide persona<br />
status, -a, -um i.q. fixus, stabilis<br />
sistrum, -i n. i. instrumentum musicum, fere i. q. fides, lyra<br />
siticulus, -a, -um i.q. sitiens<br />
sitio, -ivi, -itum, -ire i. q. siti laboro 1 transitive i.q. valde cupio 2 intransitive, nonnisi metonymice<br />
‡sitibundus, -a, -um i.q. sitiens<br />
sitis, -is f. 1 proprie i.q. bibendi cupiditas 2 translate de qualibet cupiditate<br />
® situla = urceus/urna 79, 10 (teutonice :der Krug) RH<br />
1 situs, -us m. 1 i.q. condicio loci, positio a c.gen. b abs. c c.adi. 2 i.q. status, collocatio a c.gen. b abs. 3<br />
fere i.q. forma, species<br />
2 situs, -us m. i.q. illuvies, squalor sim.<br />
3situs, -a, -um i.q. positus, collocatus 1 proprie de loco a adi. b c. sum coniungitur 76, 12 2 translate<br />
*sive particula disiunctiva 1 semel ponitur a fere i.q. vel b notione disiunctiva vanescente fere i.q. et 2<br />
sive...sive a fere i.q. vel....vel b notione disiunctiva vanescente fere i.q. et...et ; sive quia...sive quia:<br />
286, , 29 sive quod....sive quia : 378, 22 3 sive...seu 506, 14-15<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (15 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
seu i.q. sive 1 semel ponitur i.q. vel 2 seu...seu a sine verbo 423, 30 b c. coniunctivo (potentiali)<br />
coniungitur; Gertz S notat seu...seu = simul...simul? 111, 2<br />
® soboles = filius Gertz S 156, hymn.12 vide suboles<br />
sobrietas, -tis temperantia eius qui vino, cerevisia sim. abstinet (opp. crapulæ, temulentiæ) 1 abs. 2 c.<br />
gen.<br />
® sobrina/ sobrinus : fr. cousine/cousin RH<br />
sobrius, -a, -um parcus vini, cerevisiæ sim.<br />
sobrie de mente eius qui sibi in potando temperat<br />
socer, -i m. pater uxoris<br />
socialis, -e 1 i.q. sociorum 2 i.q. communis 3 i.q. coniunctus, geminus 4 i.q. civilis<br />
societas, -tis I generatim i.q. communio, coniunctio, consociatio A hominum 1 c.gen. 2 sine gen. 3 c.<br />
cum B rerum c.gen. II speciatim A i.q. sodalitas, amicitia 1 c.gen. 2 sine gen. B i.q. coniuratio C de<br />
coniunctione coniugali D metonymice<br />
socio, -avi i.q. iungo, coniungo, sæpe fere i.q. misceo, addo (nusquam c. cum coniungitur) 1 c.acc. et<br />
dat. 2 c. obi. (sine dat.) 3 c.acc. et abl. 4 c. acc. et inter<br />
*socius, -a, -um 1 adi. i.q. consors, communis 2 subst. (fere semper masc.) sodalis, comes, amicus,<br />
popularis a c.gen. b sine gen., fere semper de auxiliis bellicis<br />
socordia, -æ i.q. ignavia, inertia 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
sodalis, -is m. i.q. commilito, socius<br />
sodalitas, -tis 1 i.q. societas, contubernium 2 i.q. convivium (lingua nostra `gilde´)<br />
sol, -is m. 1 de ipso sidere 2 de lumine vel radiis eius<br />
solacium, -i i.q. consolatio, solamen; Gertz S 305, 8 = auxilium, præsidium<br />
solamen, -inis i.q. solacium<br />
® solarium 1 solarium (sc.horologium) 2 tectum planum < solarius, -a, -um 3 solarium (sc.vectigal)<br />
Georges; Gertz M = tabulatum summum (monasterii), tabulatum ubi fenum servatur<br />
solatium, -i i.q. solacium 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
solea, -æ i.q. planta pedis, solum<br />
*soleo, -itus sum, -ere i.q. consuevi 1 c.inf. 2 abs.<br />
solitus i.q. consuetus, assuetus 1 subst. a c.inf b abl. n. c. comparativo coniungitur 2 adi.<br />
‡solidativus, -a, -um i.q. firmus, validus<br />
soliditas, -tis i.q. firmitas, duritia; Gertz M = consolidatio t.t. iuris = usus et fructus alicuius fundi RH<br />
solido, -avi i.q. solidum facio, firmo 1 proprie 2 translate fere i.q. augeo; Gertz S 158, seq.15 = sanare<br />
solidus, -a, -um 1 adi. a proprie de humo vel loco i.q. continuus, firmus, magnus b translate de viribus<br />
corporis vel animi i.q. constans, firmus 2 subst. n.i.q. solum, fundus<br />
solitarius, -a, -um i.q. solus, unicus, sine comitibus 1 de hominibus 2 de actu e.g. navigatio 42, 18<br />
solitudo, -inis 1 de loco deserto 2 de statu eius qui solus et derelictus est<br />
solium, -i i.q. sella regalis, thronus<br />
sollemnis, -e 1 adi. a i.q. sanctus, celeber b i.q. consecratus c i.q. solitus, vulgaris 2 subst. n. i.q. feria, de<br />
diebus festis, celebritas a c.gen. b sine gen.<br />
sollemniter i.q. more sollemni, cum celebritate; Gertz M = magnifice<br />
sollemnitas, -tis i.q. celebritas, qua dies festus celebratur<br />
® sollemnium = solemnitas = magnificentia Gertz M<br />
® sollempnizare = sollemnium agere Gertz S 163, II, 1<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (16 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
sollers, -tis i.q. sagax, peritus<br />
sollerter i.q. sagaciter<br />
sollertia, -æ i.q. prudentia, peritia 1 c.gen. a aliquam artem indicante b personam indicante 2 nude<br />
sollicitatio, -nis i.q. concitatio (ad tentandum)<br />
*sollicito, -avi I i.q. provoco, excito, lacesso A generatim 1 c.obi. 2 additur ad 3 additur in B speciatim<br />
1 i.q. dimicatione lacesso 2 i.q. ad seditionem allicio 3 vox magica de manibus evocandis II notione<br />
lacessendi evanescente, fere i.q. adeo, rogo, precor 1 c.obi. 2 c. de 3 c. super<br />
sollicitudo, -inis i.q. angor animi, ærumna, cura 1 abs. 2 c.gen. obi.; Gertz M = sollicitatio quod vide<br />
sollicitus, -a, -um i.q. anxius, inquietus, cura affectus 1 abs. 2 c. de 3 c. abl. 4 c.inf.<br />
sollicite i.q. anxie, inquiete<br />
solor, -atus sum, -ari i.q. consolor, recreo<br />
® solotenus = humi Gertz S 61, 1; = ad solum 155, 5; Gertz M solotenus prosternere, evertere = aequare<br />
solstitium, -i i.q. media æstas<br />
solum, -i 1 i.q. humus, terra 2 i.q. terra, aridum opp. mare 3 i.q. ager, regio, terra<br />
*solus, -a, -um i.q. solitarius, unus, sine aliis 1 generatim 2 speciatim cum numeralibus coniungitur, nota<br />
dumtaxat additur 474, 35; Gertz M = praeter ceteros<br />
*solum i.q. modo, tantum 1 sine negatione 2 c.negatione :non solum...sed, non solum...sed et, non<br />
solum ... sed etiam, nec solum...sed et, nec solum ...sed etiam, non solum...sed ne..quidem, non solum...<br />
verum et, non solum...verum etiam, neque (enim) solum..verum etiam; Gertz S 141, 2 solummodo =<br />
solum, modo<br />
solutio, -nis i.q. actus solvendi, de debitis solvendis 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
solvo, -vi, -utum, -vere 1 i.q. libero a c.abl. b abs. sc. navem i.q. navigo, vehor 2 i.q. dissolvo, rumpo a<br />
generatim b speciatim de re militari vel civili, fere i.q. dimitto 3 i.q. laxo 4 i.q. expleo 5 i.q. pendo a<br />
proprie b translate; Gertz S proponit = diluere, absolvere 22, 40, 162, 32 ; (ut debitum) dare 156, hymn.2<br />
solutus, -a, -um 1 i.q. dissolutus 2 i.q. fractus<br />
® somniator = qui somniat<br />
somnium, -i i.q. visum in somno<br />
somnus, -i i.q. sopor, quies<br />
sonitus, -us m. i.q. sonus<br />
sono, -ui, -itum, -are i.q. strepitum edo<br />
sonoritas, -tis i.q. clarus sonus<br />
sonorus, -a, -um i.q. clare sonans<br />
sonore i.q. cum claro sono<br />
sons, -tis i.q. nocens, noxius 1 adi. 2 subst.<br />
sonus, -i i.q. sonitus, strepitus, vox 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
sopio, -vi, -tum, -re 1 proprie i.q. dormire facio, soporo a c.abl. b sine abl. 2 translate i.q. sedo<br />
® sophisma, -ta = captioRH teutonice Trugschluß<br />
® sophisticatio = dolosum inventum Gertz M/RH<br />
sopor, -is m. 1 i.q. somnus altus 2 i.q. segnities<br />
sorbeo, -psi, -bere i.q. haurio, translate i.q. imbuor ;consecrare RH<br />
® sorbile Gertz S 331, 21, 24 = sorbitium<br />
sorbitio, -nis i.q. actus sorbendi<br />
® sorbitium < sorbeo =sorbitio i.e. quod sorberi potest = ius q.v.<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (17 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
sordeo, -ere i.q. sordidus, squalidis sum, sordesco<br />
sordes, - is f. (nonnisi in plur.) 1 proprie i.q. lutum 2 translate i.q. dedecus, flagitium, probrum a c.gen. b<br />
sine gen.<br />
sordesco, -ere i.q. sordidus, vilis fio<br />
sordidus, -a, -um 1 proprie i.q. immundus, squalidus 2 translate i.q. fædus, turpis, vilis<br />
sorex, -icis i.q. mus agrestis (in situla = hama, urceus, teutonice = der Eimer RH)<br />
*soror, -is nusquam in allucutatione feminæ sacræ, semper de femina quæ parentes cum aliquo<br />
communicat, de germana; Gertz M etiam = consobrina<br />
sororius, -i m. i.q. ad sororem pertinens, , filius sororis<br />
*sors, -tis f. 1 i.q. casus, fortuna a c.adi. b c.gen. c abs. 2 fere i.q. condicio, status 3 de sortiendo a i.q.<br />
sortitio b i.q. instrumentum in sortiendo adhibitum<br />
sortior, -itus sum, -iri i.q. sorte obtineo, nanciscor, consequor 1 generatim 2 speciatim de nomine i.q<br />
capio 288, 24 cognomen<br />
sortitio, -nis i.q. electio quæ sortibus fit<br />
sospes, -itis i.q. incolumis, salvus<br />
sospitas, -tis i.q. incolumitas, felicitas<br />
® sotular/sotularis = calceus (< suo, sutor, sutura RH) (< sub+talares)<br />
*spargo, -si, -sum, -gere 1 i.q. aspergo, conspergo, tinguo a c.obi. et abl. 2 i.q. dispergo a generatim b<br />
speciatim de comis (fere i.q. diffundo) 3 i.q. divido, dispono 4 proprio sensu vanescente fere i.q. afficio<br />
® sparsim = huc illuc disparsus Gertz S 91, 22<br />
spatior, -atus sum, -ari i.q. ambulo, ® < spatium 2 sensu temporali = tempus vacuum habens Gertz S<br />
104, 12<br />
spatiosus, -a, -um i.q. latus, vastus<br />
*spatium, -i 1 i.q. intervallum, locus a abs. b c.gen. c fere i.q. pars 2 sensu temporali a c.gen. b c.adi.<br />
® specialis = proprius, peculiaris, singularis RH;speciales filiæ = non ex matrimonio sed de concubinis<br />
Gertz M/RH<br />
® specialiter = præcipue Gertz M/RH<br />
species, -ei i.q. in quaque re extrinsecus apparet et oculis cernitur vel auribus percipitur I c. gen. A i.q.<br />
similitudo (hic illic de vana ac fallaci forma) 1 animantium 2 rerum corporalium 3 incorporalium a<br />
generatim b per somnum B i.q. subdivisio generis, modus II sine gen.<br />
® specietenus = ut species servaretur Gertz S 202, 24 < species (quod vide)<br />
specimen, -inis i.q. indicium, significatio, exemplum<br />
® speciositas = (eximia speciositatis forma = pulchritudo corporis Gertz M/RH)<br />
speciosus, -a, -um i.q. specie et aspectu iucundus, pulcher, formosus 1 adi. a de corporalibus b de<br />
incorporalibus 2 subst. (nonnisi in comparativo)<br />
speciose i.q. pulchre, magnifice, ornate<br />
spectabilis, -e i.q. clarus, insignis, conspicuus<br />
spectabiliter i.q. clare, insigniter<br />
spectaculum, -i i.q. spectatur 1 de specie a c.gen. b c.adi. c nude 2 de pugna, vergit in notionem<br />
certaminis a c. gen. b nude 3 de spectantibus 4 i.q. exemplum, specimen, documentum a generatim b<br />
speciatim de exemplo deterrendi causa edito 5 i.q. imago, de tabula picta<br />
spectator, -is qui spectat 1 c.gen. a obi. 2 sine gen.<br />
spectatrix, -cis quæ spectat (adi.)<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (18 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
specto, -avi I i.q. aspicio, intueor A c.acc. obiecti 1 corporea 2 incorporea B abs. II i.q. recenseo III i.q.<br />
cogito, reputo c.acc.c.inf.; Gertz M: spectare ad = pertinere ad<br />
spectatus, -a, -um i.q. probatus, insignis, conspicuus 1 de rebus 2 de hominibus<br />
specula, -æ i.q. locus editus unde alquid eminus prospici potest; Gertz M = custos;RH = insidiae<br />
specular, -is n. i.q. specularia, specie fenestræ<br />
speculatio, -nis i.q. actio speculandi, explorandi 1 i.q. exploratio a generatim b de re militari 2 i.q.<br />
species per somnum oblata 3 i. q. ratiocinatio<br />
speculator, -is qui tacite et a longo speculatur, explorator<br />
speculatrix, -cis quæ speculatur, de nave speculatoria<br />
speculor, -atus sum, -ari I generatim A i.q. video B i.q. prospicio, procul vel eminus video C i.q.<br />
inspicio, sequitur sententia interrogativa D i.q. observo E i.q. per somnii visum aliquid provideo,<br />
præsentio II speciatim de re militari A c.acc. B abs.<br />
speculum, -i i.q. instrumentum ex argento, stanno, vitro sim. in quo imaginem nostram videmus<br />
specus, -us m. i.q. antrum, cavitas, spelunca 1 i.q. antrum 2 i.q. sepulcrum (nostra lingua `jættestue´, app.<br />
bustum ;RH:teutonice :Hünengrab) 3 i.q. scrobis<br />
spelunca, -æ i.q. antrum<br />
sperno, -sprevi, -spretum, -spernere i.q. asprenor, contemno 1 pro obi. res 2 pro obi.homines 3 c.<br />
infinitivo<br />
spero, -avi de incertis futuri eventis sive bonis sive malis quæ expectantur 1 pro obi. res 2 c.acc. c.inf.<br />
(futur.) [ Gertz M inf præs.] 3 c.inf. 4 c.duobus acc. 5 sequitur de<br />
speratum, -i de iis quæ sperantur<br />
*spes, -ei f. i.q. expectatio de incertis rerum futurarum eventis 1 c.gen. a obi. b subi. 2 c.adi. vel pron. 3<br />
nude iuncturæ 38, 35 spe Orientis imperium complexus; spem in aliquem habere Gertz S 23, 57 =<br />
sperare de aliquo<br />
sphæra, -æ f. i.q. globus, corpus solidum rotundum 176, 27 i. terra<br />
spica, -æ i. q. collectio granorum in summo culmo frumenti : 330, 32 spicarum capita<br />
® spiculator vide speculator<br />
spiculum, -i i.q. ferrum in modum spicæ acuminatum 1 proprie a i.q.cuspis, iaculum, telum b i.q. sagitta<br />
vel telum per ballistam vel arcum emissum 2 translate 104, 16 : a lingua spicula mutuans<br />
spicus, -i i.q. acus crinalis<br />
spina, -æ i.q. aculeus sentis, rubi et sim. quo pungimur; Gertz S Appendix = III, 554, 12 spinali eius<br />
erecto gibbo adnichilato (de eo qui gibbus fuit RH)<br />
spinosus, -a, -um de dente acuto vel de ore dentibus acutis prædito<br />
spira, -æ de serpente gyrum trahente<br />
spiraculum, -i i.q.spiritus, halitus<br />
spiramen, -inis 1 generatim de actione ignem afflandi 2 speciatim in arte æraria<br />
spiramentum, -i i.q. spiramen<br />
® spiritalis = spiritualis Gertz S 263, 13<br />
® spiritualis = (qui carnalis non est RH) Gertz S 67, 22 et 6 alii loci; = religiosus, monachalis 81, 21, =<br />
ecclesiasticus 93, 9; spirituales filii = monachorum conventus 340, 15;spiritualis pater = deus, patrinus<br />
237, II, 2<br />
® spiritualiter >< temporaliter<br />
*spiritus, -us m. I actio spirandi, de homine spirante A speciatim i.q. spiraculum 1 c.adi. 2 nude B<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (19 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
generatim i.q. vis vitalis, vigor II de anima cum viventis tum mortui A proprie 1 periphrastice 2 de tertia<br />
persona Trinitatis 3 opp.corpus, membra sim. 4 de animis mortuorum i.q. umbra B translate i.q. animus,<br />
mens a c.gen. b c.adi. c nude 2 i.q. vita a c.adi. b nude; Gertz S 76, 9 angeli et sancti; = diaboli(demones,<br />
demon) 63, 18; = vide supra II de anima hominis 75, 23<br />
spiro, -avi 1 i.q. dego, duco 2 i.q. animum duco<br />
spirans, -tis qui spirat<br />
® spissim : aedificia spissim collocata i.e. ut oppidum paene non pervium sit Gertz M/RH<br />
spissitudo, -nis i.q. spissitas ;RH = densitas<br />
spissus, -a, -um 1 i.q, crassus (cognomen) 2 i.q. densus<br />
splendeo, -ui, -ere de cena lauta<br />
splendesco, -ui, -escere i.q. splendeo<br />
splendidus, -a, -um i.q. clarus, perspicuus 1 de rebus 2 de hominibus<br />
splendide i.q. lucide<br />
splendor, -is 1 proprie i.q. lux 2 translate i.q. magnificentia a c.gen. b sine gen.<br />
spolia, -orum n. i.q. exuviæ 1 c. gen. vel pron. poss. 2 c.adi. 3 nude<br />
spolio, -avi 1 proprie i.q. vestes detraho, exuo 2 translate i.q. privo a c.abl. b sine abl.<br />
spondeo, -spopondi, -sponsum, -spondere i.q. promitto, polliceor I pro subi. res A c.obi. B c. gerundivo<br />
II pro subi. persona A c.obi. B c.acc.c.inf. C c.gerund.<br />
sponsus, -i de viro cui aliqua mulier in matrimonium promissa est<br />
sponsa, -æ de muliere quæ alicui in matrimonium promissa est<br />
sponsalia, -iuim n. 1 i.q. solemnis actio spondendi 2 i.q. dos<br />
sponsio, -nis 1 generatim i.q. promissio, fides, iusiurandum a c. gen. b sine gen. 2 sensu iuridicali i.q.<br />
actio in contionem evocandi, vadimonium<br />
sponsor, -is de eo qui spondet et pro alio se obligat<br />
spontaneus, -a, -um i.q. voluntarius, naturalis<br />
sponte i.q. arbitrium, optio, voluntas 2 i.q. consulto, ultro<br />
sporta, -æ i.q. vas e vimine aut iunco aliave leviore materia ad varios usus factum<br />
spuma, -æ de iis quæ per ebullitionem aut vehementum agitationem rebus liquidis supernatant<br />
spumans, -tis i.q. spumam emittens, spumas agens, spumosus<br />
spumeus, -a, -um i.q. spumans, spumosus<br />
sputum, -i i.q. purgamentum oris, saliva quæ ex ore eicitur<br />
squaleo, -ui, -ere de nitore auri evanescente i.q. asper, horridus sum<br />
squalor, -is i.q. sordium congeries, illuvies qua quid quasi crusta, duritie obductum videtur 1 proprie de<br />
cultu corporis neglecto atque horrido 2 translate c.gen.<br />
squama, -æ i.q. dura cartilago quæ piscibus et anguibus pro cute est<br />
squameus, -a, -um i.q. plenus squamis<br />
stabilio, -vi, -tum, -re i.q. stabilem reddo, firmo, fulcio<br />
stabilis, -e i.q. firmus<br />
stabiliter i.q. firme<br />
stabilitas, -tis i.q. firmitas, constantia 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
stabularius, -a, -um de eo qui regis stabulo præest (danice `staller´)<br />
stabulum, -i i.q. locus in quo iumenta et pecora aliæque bestiæ degunt; Gertz S 135, 17 stabulum =<br />
divine reconciliationis.<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (20 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
stagno, -avi de aquis quæ litora aut ripas prætergressæ alicubi immotæ considunt<br />
stagnum, -i i.q. aqua e mari aut flumine exundans et quiescens<br />
® stallum/stallus (germanica) = sedes, etiam stabulum<br />
® stapia = scansorium = strepa/strepus<br />
statim i.q. confestim (iunctura: perinde ac statim : semper nonnisi statimque)<br />
statio, -nis i.q. custodia, excubiæ, vigiliæ 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
stativa, -orum n. i.q. castra perpetua 261, 15<br />
statua, -æ i.q. signum, simulacrum ex ære aliove metallo, lapide aut ligno imaginem referens cuiuspiam<br />
honoris causa 1 proprie de simulacris deorum paganorum 2 in imagine<br />
*statuo, -i, -tum, -ere I proprie i.q. loco, colloco II translate A i.q. pono, decerno B i.q. facio, efficio C i.<br />
q. duco, habeo D i.q. constituo 1 c.acc. 2 c.inf. 3 sequitur ut 4 sequitur ne<br />
statutus, -a, -um i.q. certus, præfixus, constitutus 1 adi. 2 subst.<br />
statura, -æ i.q. status seu modus seu quantitas corporis stantis 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
status, -us i.q. condicio, habitus 1 c.gen. 2 c.pron.<br />
® statuta = mores et leges Gertz S 94, 23<br />
® stella virgo (Maria) Gertz S 155, add.II 1<br />
® stellifer-fera, ferum Gertz S 417, 9 opus gratum sublimis stelliferi ( Gertz : ut opinor) =cæli vel dei<br />
stemma, -atis n. i.q. avorum proavorumque series, nobilitas 1 c.gen. 2 sine gen.; Gertz S = origo 222,<br />
hist, 4<br />
stercus, -oris n. i.q. excrementum, fimus (nota 154, 19 gemmæ stercoribus insitæ i. sterquilinum, in<br />
imagine)<br />
sterilis, -e i.q. nihil ex se gignens, prolem aut fructum non ferens<br />
sterilitas, -tis i.q. infecunditas<br />
® sterlingus (germ., ab 1190 in Britannia < (ea)sterlingus; undique in regione occidentali Europae) :<br />
sterlingus albus = denarius argenti RH<br />
® sternax = equus qui sternens suum rectorem decutere vult (< sterno, -stravi, -stratum, -ere) Gertz M/<br />
RH<br />
sterno, -stravi, -stratum, -sternere i.q. humi spargo aut expando, substerno 1 i.q.apparo, stragulis aliisve<br />
rebus orno dormiendi aut cenandi causa ; Gertz S 193, 14 veste stragula decorare 2 de via vel itinere<br />
muniendo, operio 3 i.q. occido, stragem<br />
vel cædem facio<br />
sterto, -ui, -ere i.q. dormiendo ronchos edo (nonnisi pr.particip. vel gerund.)<br />
® stigma, -ata = signa vulnerum Christi Gertz M; cf. britannice brand :vide brandeum<br />
stilus, -i 1 i.q. scribendi genus a c.adi b nude 2 i.q. instrumentum quo scribimus 3 i.q. sudes acutæ humi<br />
latenter defixæ ad hostium incursionem sistendam<br />
stimulo, -avi i.q. fodio, pungo 1 proprie i.q. propello aliquod instrumentum acutum applicando 2<br />
translate i.q. impello, commoveo, concito<br />
stimulus, -i 1 i.q. aculeus vel plaga 2 i.q. cavillatio vel dicta aculeata 3 i.q. ardor amoris vel libido<br />
stipator, -is de eo qui alterum comitatur eiusque lateri adhæret tutelæ, honoris aut amicitiæ causa<br />
stipendium, -i I proprie A i.q. merces 1 generatim 2 speciatim i.q. merces militaris B i.q. militia C i.q.<br />
vectigalia D i.q. reditus, subsidia E i.q. sumptus F i.q. beneficium ;Georges = adminiculum (Columella)<br />
> stipendia navium > stipendiare; Gertz S 106, 4 = penus, commeatus II translate, fere abundat c.gen. e.<br />
g. stipendium doctrinæ, avaritiæ, fidei, familiaritatis, amicitiæ, gloriæ et claritatis, fortunæ<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (21 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
® stipendiare = stipendium dare; stipendiarius = qui stipendio militat; stipendia navium restaurare<br />
Gertz M II, 403, 9 = apparatus bellicosos reparare =adminicula malorum facere Gertz M/RH<br />
stipes, -itis m. 1 proprie de parte arboris a i.q. truncus b i.q. ramus 2 de rebus e trunco vel ramo factis a<br />
de palo, sude b de spissamento arboreo c de torre d de unco e de longurio f de clava g de furca, patibulo<br />
h de baculo i i.q. sculponeæ k de pedis tegumento (nostra lingua `ski´) l de sagitta m i.q. crux n i.q.<br />
lignum quo dentes purgantur (nostra lingua `tandstikker´, RH teutonice Zahnstocher)) o i.q. lignum quo<br />
res nuntiatur (nostra lingua `budstikke´, RH teutonice Botenstab)<br />
stipo, -avi i.q. comitor honoris aut custodiæ causa, firmo, impleo; Gertz M = vallare 1 pro obi. homo 2<br />
pro obi. res 3 abs.<br />
stips, -is f. i.q. aenea pecunia minuta 1 i.q. stipendium 2 i.q. nummus, pecunia numerata<br />
stipula, -æ i.q. calamus frumentorum<br />
stirpitus adv. i.q. radicitus, funditus<br />
stirps, -is f. i.q. radix, imus truncus arboris qua hæret radicibus 1 in imagine 2 translate i.q. condicio,<br />
genus, ordo a c. adi. b nude<br />
stiva, -æ i.q. pars aratri quam arator manu tenet<br />
sto, -steti, -statum, -stare 1 proprie i.q. pedibus nixus maneo, erectus sum 2 c.præp. ab i.q.cum aliquo<br />
facio 3 i.q. exsto, fio 4 i.q. sum 5 i.q. consto Gertz M = durare; Gertz M: personam standi in iudicio non<br />
habuit II, 257, 6 et 258, 21 = RH : (iudicio stare Cic.) personam constantem habere in iudicio ut actiones<br />
persequatur<br />
stans, -tis de eo qui erectus manet<br />
stola, -æ 1 i.q. vestis muliebris ad talos usque demissa 2 de veste sacerdotali; Gertz S (de martyrum et<br />
omnino sanctorum induviis) : stola alba, purpurea, candida, prima innocentiae<br />
gloriæ, immortalitatis, beatitudinis.<br />
stoliditas, -tis i.q. dementia, stultitia 1 c.gen. 2 nude<br />
stolidus, -a, -um i.q. rationis expers, stultus 1 de hominibus a subst. b adi. 2 de rebus a adi. b subst.<br />
stomachus, -i m. de parte intestinorum fere i.q. ventriculus; Gertz M stomachari =evomere<br />
strages, -is f. I proprie A de rebus, ædificiis sim. i.q. ruina, casus B de hominibus i.q. cædes, clades 1 c.<br />
gen. 2 c.adi. 3 nude II translate III meton.<br />
stramen, -inis n. i.q. culmus, stipula<br />
stramentum, -i n. i.q. stramen vel quidvis aliud quod solo quiescendi gratia sternitur<br />
strangulo, -avi 1 proprie a i.q. suspendo b i.q. spiritus intercludo, suffoco 2 translate<br />
® stratus- us m = stratum-i n.etiam = lectus Gertz S 271, b, 1; Gertz M : strata sc via<br />
® strenuitas =efficientia, alacritas, hilaritas Gertz M :immanitas RH<br />
strenuus, -a, -um i.q. acer, alacer, fortis 1 de incorporalibus 2 de hominibus a c.abl. b nude<br />
strenue i.q. fortiter, impigre<br />
® strepa/strepus = stapia (Corp. inscr. Lat.) (teutonice Steigbügel) Gertz M/RH;stapes auris = strepa<br />
RH<br />
strepitus, -us de magno sono i.q. fragor, fremitus, crepitus 1 c.gen. 2 nude<br />
strepo, -ui, -itum, -ere i.q. strepitum edo<br />
strictim (< strictus) i.q. stricte, breviter ;Georges : anguste, contracte, adstricte<br />
® strictitudo = strictio Gertz M: = braccae strictae RH<br />
® strictus = severus Gertz S 159, 13;RH proprie contractus;strictoria = tunica interior (teutonice das<br />
Hemd<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (22 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
stridens, -tis i.q. stridorem edens, acutum sonum emittens; arma stridentia Gertz S 119, 19 = arma<br />
strepitantia GeorgesRH<br />
stridor, -is i.q. sonus acutus et ingratus 1 c.gen. 2 nude<br />
stridulus, -a, -um i.q. stridens, crepitans<br />
stringo, -nxi, -ctum, -ngere de armis e vagina promendis, nudandis i.q. destringo 2 i.q. prehendo, capio 3<br />
i.q. vibro 4 i.q. comprimo<br />
strictus, -a, -um i.q. adstrictus, constrictus, contractus; Gertz S = severus 159, 13<br />
® stridere dentibus Gertz S 107, 3 (strideo/stridoRH) = dentibus frendere<br />
® stropha = artificium > dolus, fraus Gertz M/RH<br />
structura, -æ i.q. ordinata multarum rerum compositio 1 c.gen. ; 399, 22 structura Danorum (nostra<br />
lingua `Danevirke´) 2 nude<br />
strues, -is f. i.q. acervus, congeries rerum alia super aliam cumulataram 1 c.gen. 2 nude<br />
struma, -æ (< struo)i.q. tumor morbosus; Gertz M strumosus ? = gibber (= homo cuius tergum gibbam<br />
ostendit; ?RH :strumose = corpore valde tumido<br />
struo, -xi, -ctum, -ere 1 i.q. viam patefacio, munio 2 i.q. paro, comparo, instruo 3 i.q. construo, ædifico<br />
® stuba (germ.) proprie = fornax > balneum aqua calida praeditum > calefactorium > cella RH/ Gertz<br />
M<br />
*studeo, -ui, -ere i.q. curam in aliqua re pono, operam do 1 c.dat. 2 c.inf. Gertz M studeo c.dat. et<br />
gerund.<br />
studiosus, -a, -um 1 c.gen. i.q. amans, cupidus 2 sine gen. i.q. diligens<br />
studium, -i i.q. cura, cupiditas, voluntas 1 c.gen. a obi. 2 c.adi. vel pron. 3 nude ; Gertz M = universitas<br />
sc.litterarum<br />
stultitia, -æ i.q. amentia, stoliditas<br />
stultus, -a, -um i.q. insipiens, stolidus 1 adiective 2 substantive a n. b m.<br />
stupefactus, -a, -um i.q. obstupefactus, torpidus<br />
stupeo, -ui, -ere I i.q. obstupesco, torpesco A de hominibus 1 c.acc. 2 sequitur quod 3 c.abl. 4 abs. B de<br />
rebus II i.q. sto<br />
stupendus, -a, -um i.q. mirandus<br />
stupidus, -a, -um i.q. mirabundus 1 de rebus 2 de hominibus<br />
stupor, -is 1 i.q. admiratio 2 i.q. tarditas, torpor a c, gen. b sine gen. 3 i.q. horror, metus<br />
strupro, -avi i.q. stuprum infero, violo<br />
stuprosus, -a, -um i.q. in stupro propensus<br />
stuprum, -i i.q. turpis concubitus (cum virgine ante sponsalia) 1 c. gen. 2 sine gen.<br />
suadela, -æ i.q. suasio<br />
suadeo, -si, -sum, -dere i.q. hortor, moneo 1 c.acc. 2 c.acc.c.inf. (copula omissa 421, 7) 3 sequitur ut(ne)<br />
4 sequitur coni 5 abs.<br />
suapte i.q. pron. poss. sua cum particula demonstrativa pte affixa<br />
suasio, -nis i.q. actio suadendi<br />
suasor, -is de eo qui suadet, hortator<br />
® suatim adv.= suo more < suus ; < sus : more suillo<br />
suavis, -e i.q. dulcis, conditus, iucundus<br />
suavitas, -tis i.q. dulcedo, iucunditas 1 de hominibus 2 de rebus a c.gen. b sine gen.<br />
sub (abundat e.g. 54, 24) I c.acc. A de relatione locali B de relatione temporali 1 generatim 2 fere i.q. ad<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (23 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
II c.abl. ; Gertz S 346, 7 intrare sub tecto meo A de relatione locali 1 c. verbis a generatim b c.<br />
nominibus propriis 2 sine verbis B relatione vanescente 1 de hominibus a generatim b c. nominibus<br />
propriis 2 de rebus C de relatione causali i.q. propter D de relatione instrumentali E de relatione modali<br />
subactio, -nis i.q. actio subigendi<br />
subactor, -is de eo qui subigit c.gen.obi.<br />
subarmalis, -e de veste sub armum gestata<br />
® subdelegatus = vicarius Gertz M/RH<br />
® subdiaconus = minister diaconi et ordinis maioris est Gertz S 301, 5<br />
subdo, -didi, -ditum, -ere 1 i.q. subicio, suppono a proprie b translate 2 i.q. domo, subicio<br />
subditus, -a, -um m. pl. subditi = inferiores = familia quod vide<br />
subdolus, -a, -um i.q. astutus, fraudulentus<br />
subduco, -xi, -ctum, -cere i.q. sursum duco, tollo 1 de navibus i.q. in terram, litus, continentem sim.<br />
duco 2 i.q. clam aufero, surripio a c.acc. b c.acc. et dat. c c.acc. et dat. et abl.3 reflexive i.q. clam et<br />
sensim me removeo a c.dat b sequitur ab (a) c.abl. 4 i.q. solvo 5 i.q. demitto, abstraho c.acc. et dat.<br />
subductus, -a, -um i.q. interior pars alicuius rei<br />
subeo, -ii, -itum, -ire I proprie sensu motionis prævalente A i.q. intro pervenio, advehor B i.q. ascendo C<br />
i.q. accedo, prodeo 1 de animantibus a c.acc. b abs. 2 de rebus D i.q. obsisto E i.q. appropinquo II<br />
translate A i.q. accido B i.q. occupo, afficio 1 c, acc. 2 c.dat. 3 abs. C i.q.orior, exsisto D i.q. succedo(de<br />
tempore) E i.q. sustineo, suscipio, perfero F i.q. in mentem venio, pro subi. acc. c. inf. 1 c.acc.114, 34 2<br />
abs.<br />
® subgrunda = suggrunda quod vide (RH: subgrundaria = sepulchra infantium) < subgrundium =<br />
suggrundium<br />
subiaceo, -ui, -ere subiectus sum<br />
subicio, -ieci, -iectum, -icere I i.q. suppono A proprie 1 c.acc. 2 c.acc. et dat. B translate II i.q. subdo A<br />
proprie B translate III i.q. sufficio IV reflexive V i.q. postpono VI i.q. subsum<br />
subiectus, -a, -um I i.q. subtus positus A de rebus 1 c.dat. 2 sine dat. B de hominibus 1 adiective 2<br />
substantive II i.q. subditus A adiective B substantive III i.q. obnoxius<br />
subiectio, -nis i.q. actio subiciendi, servitus 1 c.gen. vel pron.poss. 2 sine gen.<br />
subiecto, -avi i.q. subdo<br />
subigo, -egi, -actum, -igere 1 i.q. in potestatem ditionemque redigo a c.abl. b sine abl. 2 i.q. subverto<br />
subinde i.q. deinde, postea (cum primo tum secundo loco ponitur)<br />
‡subintexo, -ui, -ere i.q. vocem iacto<br />
subintro, -avi i.q. conscendo, appropinquo;subintrare = clam intrare Gertz S 145, 2; Gertz M = intrare;<br />
subintrare + inf. pro ut finale II, 416, 18<br />
subitaneus, -a, -um i.q. subitus<br />
subitus, -a, -um i.q. repentinus; Gertz S = celerrimus 413, 9<br />
subito 1 i.q. repente, repentino, ex tempore a c.participio b sine participio 2 i.q. celeriter, cito,<br />
festinanter; Gertz S 143, 16 subito = statim; subito = ad præsens 201, 9<br />
subiugo, -avi i.q. in servitutem redigo<br />
subiungo, -xi, -ctum, -gere I generatim i.q. dico II speciatim A i.q. dicendo addo 1 sequitur oratio<br />
directa 2 sequitur acc.c.inf. B i.q. respondeo<br />
sublabor, -psus sum, -bi i.q. elabor<br />
sublatio, -nis i.q. actio tollendi<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (24 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
‡sublator, -is i.q. interfector de eo qui aliquem de medio tollit, interficit<br />
sublatus vide tollo<br />
sublego, -gi, -ctum, -gere 1 proprie a i.q. colligo b i.q. evello, revello 2 translate i.q. excipio<br />
® sublevare = sustollere Gertz S 164, II, 23 ;sublevatio = auxilium 82, 8; Gertz M = rem faciliorem<br />
facere; (Georges) ut navem exoneraret RH<br />
® sublimare (in excelsissimam claritudinem Georges) Gertz S 90, 17 ; sublimare fascibus = ad fasces;<br />
Gertz M :sublimare in regem<br />
sublimis, -e 1 adiective i.q. in altum, in altitudinem elevatus, supra aliquid positus a de hominibus b de<br />
rebus 2 substantive i.q. altitudo : 8, 3 in sublime<br />
sublimitas, -tis 1 proprie i.q. altitudo, celsitudo 2 translate i.q. dibnitas, magnitudo<br />
® sublinire = oblinire : caligas resîna subter oblinire<br />
subluo, -i, -ere i.q. madefacio, perluo<br />
sublustris, -e i.q. lumine aliquo illustratus 50, 9 nox<br />
submergo, -si, -sum, -gere i.q. aqua mergo, demergo<br />
subministro, -avi i.q. præbeo, porrigo<br />
® submisse = summisse adv. = 1 placide 2 modeste/ suppliciter<br />
submitto, -si, -sum, -ttere 1 proprie a i.q. suppono b i.q. deicio, (caput)demitto 2 translate i.q. subicio<br />
submoveo, -vi, -tum, -vere i.q. removeo, secerno a de hominibus b de rebus 2 i.q. clam removeo 3 i.q.<br />
stringo<br />
subnecto, -xui, -xum, -ctere 1 i.q. adnecto, addo 2 i.q. loquendo addo, sequitur ut 3 i.q. alligo<br />
subnixus, -a, -um i.q. fultus 1 proprie 2 translate<br />
subnoto, -avi 1 i.q. subscribo 2 i.q. notando addo<br />
suboles, -is f. i.q. progenies, proles 1 c.gen. vel pron.poss. 2 c.adi. 3 nude<br />
suborior, -tus sum, -ri i.q. fio, orior, subnascor<br />
suborno, -avi i.q. aliquem clam instruo contra aliquem 1 c. sententia relativa 2 c.gerund. 3 c.obi. tantum<br />
subornatus, -a, -um 1 substantive i. q. instructus 2 adiective a i.q. simulans b i.q. callidus<br />
® subportare (ut fr. supporter, soutenir Georges) Gertz S 66, 12<br />
® subputare Gertz M = supputare<br />
subrepo, -si, -tum, -ere i.q. incido<br />
subrideo, -si, -sum, -dere i.q. leniter arrideo<br />
subrogatio, -nis i.q. actio subrogandi<br />
subrogo, -avi i.q. aliquem in locum alicuius sufficio, substituo 1 speciatim de electione 2 generatim i.q.<br />
sufficio<br />
subruo, -i, -tum, -ere i.q. everto, prosterno 1 proprie a pro obi. homo b pro obi. res 2 translate a pro obi.<br />
homo b pro obi. res<br />
® subsannare (Vulg.) = gestibus irridere Gertz S 318, 21 (RH); subsannatio (< subsannoGeorges)<br />
Gertz S 121, 9<br />
subsellium, -i n. pl. 1 i.q. sella equestris 2 i.q. strepa (in vernacula `stigbøjle´ teutonice `Steigbügel´)<br />
subsequor, -cutus sum, -qui i.q. post sequor, insequor 1 sensu locali a c.obi. b nude 2 sensu temporali a<br />
c.obi. b nude<br />
subsequenter i.q. subsequendo, paulatim, sensim<br />
subsidium, -i i.q. auxilium, de adiumento, ope 1 c.gen. a obi. b subi. 2 c. dat. 3 nude<br />
subsido, -sedi, -sessum, -sidere i.q. decido, concido de motu quo res vel homo e superiore loco ad<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (25 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
inferiorem fertur a de hominibus b de rebus<br />
subsisto, -stiti, -ere 1 i.q. consisto 2 i.q. de equo descendo 3 i.q. fulcior, sustineor, in aliqua re positus<br />
sum a proprie b translate i.q. sustineor<br />
substantia, -æ i.q. materia de magnitudine corporis; res familiaris Gertz S 320, 10 ; = laus 222, hist, 5<br />
substerno, -stravi, -stratum, -sternere 1 proprie i.q. humi spargo, subicio 2 translate i.q. subicio<br />
substituo, -i, -tum, -ere i.q. suppono, aliquid in locum alicuius pono<br />
substo, -are i.q. subsum, lateo<br />
subsum, -fui, -esse i.q. lateo, occultor 1 c. dat. 2 sine dat.<br />
subtel, -is n. i.q. planta, cavum pedis<br />
‡subterfugium, -i de loco, ubi non pugnatur<br />
subterlabor, -psus sum, -bi i.q. e conspectu abeo, clam elabor, effugio<br />
subterraneus, -a, -um quod est sub terra<br />
subtexo, -ui, -tum, -ere 1 i.q. scribendo addo, subicio, subiungo 2 i.q per ludibrium aliquid dico 3 i.q.<br />
oppono, obicio 4 i.q. adiungo<br />
subtilis, -e i.q. tenuis; Gertz M = callidus<br />
® subtilia sc. vestis Arnoldus I, 12 MGH XXI<br />
subtractio, -nis i.q. actio subtrahendi<br />
subtraho, -xi, -ctum, -here i.q. adimo, aufero, subduco 1 c.acc. et dat. 2 sine dat.<br />
® subtus = sub Gertz S 346, 10 præp. + abl.Georges tarde<br />
subucula, -æ de veste interiore<br />
suburbanus, -a, -um i.q. urbi vicinus<br />
suburbium, -i de vicinitate urbis<br />
® subvector = equus GertzM(coniecturâ);RH(coniecturâ): subvector(i) stratis praecipit(ib)u(s) arbori<br />
illisus interiit [delevit (i) et supplevit (ib) et (s) ; Gertz M supplevit 6 litteras : subvector = qui sursum(=<br />
sub) vehit<br />
subveho, -xi, -ctum, -here i.q. sublevo, extollo<br />
subvenio, -i, -tum, -ire i.q. subsidio venio, opem fero<br />
subverto, -ti, -sum, -tere i.q. everto, perdo, tollo<br />
succedo, -ssi, -ssum, -dere I i.q. subsequor, pone sequor A generatim 1 c.dat. 2 sine dat B speciatim de<br />
successione 1 regni 2 antistitum II i.q. intro, ingredior III i.q. accedo IV i.q. venio V i.q. me offero<br />
succendo, -di, -sum, -dere 1 proprie i.q. incendo, incendio trado 2 translate i.q. impello, instigo<br />
succenseo i.q. irascor<br />
successio, -nis I i.q. substitutio in locum alterius A in hereditate B in regno vel imperio 1 c.gen. a obi. b<br />
subi. 2 sine gen. C in administratione episcopatus II i.q. suboles, proles III i.q. origo IV i.q subsidium V i.<br />
q. mutatio VI i.q. ordo, series<br />
® successive = per successionem Appendix 1, 5 Gertz S<br />
successor, -is de eo qui in alterius locum succedit I generatim II speciatim de successione A regum 1 c.<br />
gen. a obi. b subi. 2 sine gen. B episcoporum<br />
successus, -us 1 i.q. prosper eventus a c.gen. b sine gen. 2 i.q. mutatio; Gertz S 231, 18 (< succedo<br />
Georges) condicio vitae ? RH; Gertz M: successus = possessiones feliciter comparatæ; successu<br />
temporis/temporum = tempore RH0<br />
succîdo, -cîdi, -cîsum, -ere i.q. cædo, subseco 1 c.acc. 2 abs.<br />
succingo, -xi, -ctum, -gere i.q. vestes cingulo, adstringo et colligo<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (26 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
succinctus, -a, -um 1 proprie i.q. accinctus, præcinctus 2 translate a i.q. stipatus, iuvatus b i.q. præditus<br />
c i.q. expeditus, liber; Gertz M = compendiosus = fructuosus<br />
® succincte/succinctim = breviter<br />
succino, -cinui, -centum, -cinere i.q. cano 2 i.q. insusurro<br />
succlamatio, -nis i.q. actio succlamandi, vociferatio<br />
succlamo, -avi i.q. assentiendo acclamo<br />
succresco, -vi, -tum, -scere 1 proprie i.q. ab imo cresco (de plantis) 2 translate i.q. augeor, originem<br />
traho<br />
succumbo, -bui, -bitum, -mbere i.q. cedo, me subicio 1 c.dat. 2 abs.<br />
succurro, -ri, -sum, -rere 1 i.q. occurro, consulo, medeor 2 i.q. in mentem venio<br />
‡succursus, -us i.q. auxilium, subsidium<br />
succutio, -ssi, -ssum, -tere i.q. adduco<br />
sucula, -æ i.q. porculus, porcellus<br />
sucus, -i m. i.q. humor, liquor aliquid habens crassitudinis vel lentitudinis 1 generatim de variis escis vel<br />
potionibus 2 speciatim de philtro<br />
sudes, -is f. 1 i.q. palus, vallus 2 i.q. lignum, trabs;Georges:sudis, -is; ripa erat acutis sudibus munita<br />
Caesar<br />
sudo, -avi i.q. sudorem emitto<br />
sudor, -is i.q. humor per cutem animalis erumpens 1 labore 2 metu 3 morbo<br />
sudus, -a, -um i.q. clarus, perspicuus, serenus 1 proprie 2 translate i.q. nobilitas 204, 15 sanguis<br />
suesco, -vi, -tum, -scere i.q. consuesco, soleo<br />
suetus, -a, -um de consuetudine alicuius rei<br />
suffectio, -nis i.q. substitutio<br />
sufficio, -feci, -fectum, -ficere 1 i.q. satis sum, suppedito a c.dat. b c.inf. c sequitur quod d sequitur ad e<br />
nude 2 i.q. in locum alterius pono, substituo a de antistite b de rege 3 i.q. iuvo, adiuvo c.dat.et abl.; Gertz<br />
M = suppeditare (= parare)<br />
suffectus, -a, -um i.q. subrogatus, substitutus<br />
sufficiens qui vel quod sufficit; Gertz M = bonus;sufficientia = quantum satis est;abundantia<br />
sufficienter i. cum sufficientia<br />
suffigo, -xi, -xum, -gere i.q. affigo, configo<br />
® sufflare = fr. souffler Gertz S 415, 30<br />
suffragatio, -nis i.q. actio suffragandi, commendatio, auxilium<br />
® suffraganeus (episcopus) = qui archiepiscopo subiectus est Gertz S 317, 7<br />
suffragator, -is qui suffragatur, suffragium fert 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
suffragium, -i 1 proprie i.q. significatio voluntatis in creandis magistratibus, legibus iubendis vel<br />
abrogandis, reis iudicandis sim. a c. gen. vel pron.poss. 2 translate a i.q. existimatio, voluntas, favor b i.<br />
q. auxilium; Gertz S suffragium sanctorum 162, 31<br />
suffragor, -atus sum, -ari i.q. prosum, suffragium fero; Gertz S 164, III, 10 = intercedere<br />
suffultus, -a, -um i.q. fulciendo suspensus, sustentatus<br />
suffundo, -di, -sum, -ndere i.q. infundo, aspergo 1 proprie i.q. liquorem immitto 2 translate<br />
suffusus, -a, -um i.q. aspersus, inspersus 1 proprie 2 translate<br />
suggero, -ssi, -stum, -rere 1 proprie i.q.subministro, subinde præbeo, suppedito 2 translate a i.q. moneo,<br />
suadeo b i.q. subicio, efficio; Gertz S suggerere = monere, hortari 197, 12 ;persuadere = contra dicere ?<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (27 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
(teutonice einwerfen)<br />
suggestus, -a, -um i.q. locus eminens n. pl. (nostra lingua `tinghøj´, teutonice `Thinghügel´); Gertz M<br />
suggestum = cancelli (teutonice Gitter) qui laicos et clericos dividunt > locus eminens et cancellatus ubi<br />
praedicator Christum pràedicat (teutonice :die Kanzel)<br />
suggestio, -nis i.q. actio aliquid consulendi, consilia clandestina; Gertz S = (ad)hortatio<br />
® suggrunda Gertz M = corona navis; RH = proiectura tecti super navem = etiam velarium pro sole et<br />
pluviâ;etiam vide velamen (danice solsejl)<br />
suggestus, -us i.q. locus eminens ex terra aliave materia suggesta<br />
® suggrunda (< sub+grunda; grunda = tectum) etiam subgrunda quod vide supra<br />
sugillatio vel suggillatio, -nis i.q. contumelia, ignominia<br />
sugillo vel suggillo, -avi i.q. lædo, contumelia afficio<br />
suillus, -a, -um i.q. ad suem pertinet f.pl.174, 18 carnes<br />
sulco, -avi i.q. navigo; Gertz S sulcare = lacerare 426, 33<br />
sulcus, -i i.q. vestigium aratri, fossula in longum vomere impresso ducta<br />
*sum, -fui, -esse I i.q. existo(vi non debilitata) II i.q. licet III i.q. absum 36, 9 insula non longe est IV vi<br />
debilitata A c.dat 1 possessivo 2 finali B c.gen. C c.abl. D copula 1 generatim 2 c.gerundivo a pro fut.inf.<br />
pass.(omittitur e.g. 31.13 b pro fut. indic.pass. c pro imperf.coni. 3 c. particip.fut. (infinitivus semper<br />
omittitur, e.g. omittitur fuisse 86, 2) a ind. b coni.<br />
formæ: semel legitur fuerunt, passim fuere; notiones fuisse i.q. esse, fui i.q. sum, furim i.q. sim, fueram i.<br />
q. eram, fueram c.perf.part. pro imperf., fuissem i.q. essem, fuero i.q. ero; fore 1 i.q. esse (c.gerund. 245,<br />
14) cf. affore i.q. adesse 39, 2, forem i.q. essem, forem i.q. fuissem 2 i.q. fieri, forem i.q.fierem 157, 1,<br />
futurus, -a, -um 1 adi. a generatim b sensu hypothetico 2 subst.n. de rebus futuris ;syntactica futurum ut,<br />
fore ut<br />
summa vide post supremo: summus, summe, summa<br />
summatim i.q. in summa, breviter<br />
® summisse adv. = submisse quod vide Gertz M/RH<br />
® summitas = cacumen/culmen (montis) Gertz M/RH<br />
summopere i.q. maxime, vehementissime<br />
summoveo, -vi, -tum, -vere 1 proprie i.q. amoveo, dimoveo, repello 2 translate<br />
sumo, -psi, -ptum, -ere i.q. capio, suscipio, induor 1 corporea 2 incorporea<br />
sumptio, -nis i.q. actio sumendi<br />
sumptuosus, -a, -um 1 de eo quod magno sumptu et multa pecunia fit 2 de hominibus qui sumptus<br />
præter rationem faciunt<br />
sumptus, -us de pecunia quæ impenditur 1 c.gen. vel pron.poss. 2 c.adi. 3 nude; Gertz M = commeatus<br />
RH<br />
suo, -i, -tum, -ere i.q. acu et filu vel fune aut nervis duarum rerum oras connecto, consuo<br />
supellex, -ctilis f. [nom.sing. nonnisi 516, 9, abl. sing. ctile] i. domesticum instrumentum quod neque<br />
argento aurove neque vesti adnumeratur<br />
super I c.acc. A de relatione locali nonnisi c. verbis movendi B i.q. ante, præ in comparatione C i.q.<br />
præter, de iis rebus quibus alia adduntur II c. abl. A de relatione locali B indicat res et personas ad quas<br />
attinet actio verbalis vel subst.; Gertz M super currus = curribus; super regnum regendum constituere,<br />
super regnum firmare, constituere ;super = contra ;super = erga ; super = de (aliquo) dolere, gratias agere<br />
super aliquo; super aliquo pignus ponere = pignore certare cum aliquo; super omnes sortem mittere ;<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (28 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
iurare super reliquias ;iurare super pacto<br />
superabilis, -e de eo qui superari potest<br />
® super(h)abundare = valde abundare<br />
superaddo, -didi, -ditum, -dere i.q. addo supra<br />
superbia, -æ i.q. nimia animi elatio, arrogantia, fastus<br />
superbus, -a, -um i.q. nimis elatus, arrogans, fastosus<br />
superbe i.q. elate, cum fastu<br />
supercillium, -i i.q. fastus, superbia, severitas 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude<br />
superduco, -xi, -ctum, -cere de patrefamilias qui priore uxore mortua filiis prioris matrimonii novercam<br />
concubinam inducit; Gertz M uxorem superducere = novercam filiis filiabusque superducere<br />
® supereffluere = valde abundare Gertz M<br />
® superexaltare = superexaltat misericordia iudicium Georges/ Gertz M<br />
® superficialis = levis, simulansGeorges/ Gertz M<br />
superficies, -i f. 1 proprie de eo quod super faciem alicuius rei est 2 translate<br />
superfluitas, -tis i.q. nimia abundantia, redundantia<br />
superfluo, -xi, -ere i.q. fluendo madefacio<br />
superfluus, -a, -um i.q. exundans;superflue adv.<br />
superfusus, -a, -um i.q. supra fusus<br />
supergredior, -ssus sum, -di i.q. supero 1 c.acc. et abl. 2 c.acc.<br />
superiaceo, -ere i.q. supra iaceo<br />
superiacio, -ieci, -iectum, -iacere i.q. superpono, superextendo 1 c.acc. et dat. 2 sine dat.<br />
supernans, -tis i.q. supernatans<br />
supernus, -a, -um 1 sensu locali de eo quod supra est n.pl. substantive 2 i.q. superus, cælestis a<br />
substantive n.pl. b adiective<br />
superne 1 i.q. supra 2 i.q. sursum 3 i.q. desuper<br />
supero, -avi i.q. superior sum, vinco I intransitive II transitive A proprie 1 i.q. vinco (in re militari) a c.<br />
abl. b sine abl. c abs. 2 i.q. convinco 3 i.q. transcendo, supergredior, evado B translaten 1 de hominibus<br />
2 de rebus 3 i.q. qualitate aliqua vel magnitudine superior sum, præsto 4 i.q. assequor, consequor, ex<br />
fuga retraho<br />
superatus, -a, -um de eo qui victus est<br />
® superpellicium = (< pellicius, -a, -um) pallium chori RH/ Gertz M<br />
superpono, -sui, -situm, -nere i.q. impono<br />
® superruere = vehementer irruere<br />
supersedeo, -sedi, -sessum, -ere i.q. cesso ab aliqua re, abstineo 1 c.inf. 2 abs. i.q. alicui dictoaudiens<br />
non sum, maneo<br />
superstes, -itis I proprie de eo qui post mortem alterius superest et supervivit A substantive 1 c.gen. 2 c.<br />
dat. 3 nude B adiective II translate<br />
superstitio, -nis I proprie A generatim i.q. opinio fabulosa, credulitatis error B speciatim de religione<br />
non Christiana 1 populorum septemtrionalium a c.adi. b nude 2 populorum Græcorum et Latinorum II<br />
translate i.q. adoratio, veneratio<br />
superstitiosus, -a, -um i.q. superstitione imbutus<br />
supersto, -steti, -stare de eo quod in superficie alicuius rei est vel videtur, supra aliquid sto<br />
supersum, -fui, -esse 1 i.q. reliquus sum, resto 2 i.q. superstes sum, supervivo a c.dat. b sine dat.<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (29 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
superus, -a, -um i.q. in superiore parte positum est 1 sensu locali de iis quæ in terra atque inter homines<br />
fiunt cum de inferis sermo est 2 de dis [gen.pl. nonnisi superum] a substantive b adiective<br />
superior, -us qui supra est I adi A de loco B de condicione 1 c.abl. a respectus b comparationis 2 sine<br />
abl. C de tempore i.q. prior D de iis quæ supra dicta vel commemorata sunt II substantive A de loco B de<br />
condicione C de tempore vel de iis quæ supra dicta vel commemorata sunt 1 m. pl. 2 n.pl.<br />
superius i.q. antea.supra<br />
® supra = super (sacramenta iurare); supra quam = magis etiam quam; suprastare = stare supra<br />
supremus, -a, -um 1 proprie de loco i.q. summus a subst. n.pl. b adi. 2 translate a de tempore<br />
speciatim de iis quæ ad mortem attinent vel pertinent b de gradu i.q. ultimus c i.q. intimus<br />
supremo i.q. denique<br />
summus, -a, -um I proprie de loco A adi. B subst. 1 n.pl. a c.gen. b sine gen. 2 n.sg. II translate de gradu<br />
A adi. 1 de animantibus 2 de rebus B subst. m.pl.<br />
summe i.q. maxime<br />
summa, -æ I proprie de collectione seu quantitate rerum quæ numerantur A de numero B de pecunia 1<br />
c.gen. 2 c.adi. 3 nude II sensu latiore de capite cuiusquam rei A c.gen. B nude; Gertz S summa (celorum)<br />
102, 14 scholastice :principia RH<br />
® super: iuncturae : cum acc.:intellegere super aliquem = curare aliquem : animum attendere ad; super<br />
aliquem misereri et similia = erga ; super aliquem orare;super aliquid gaudere = de<br />
® superaddere = subiungere, subicere Gertz S 282, 64; = superinicere 153, 74<br />
® superaffigere Gertz S 101, 1 = insuper affigere<br />
® superducto supercilio = super eo subducto supercilio Gertz S 79, 3<br />
® supereffluere = abundanter evenire Gertz S 103, 18<br />
® superhabundare = magis abundare Gertz S 231, 16<br />
® superimminere = inclinare super Gertz S 118, 25<br />
® superimponere = super aliquod imponere Gertz S 126, 5; = imponere 390, 11<br />
® supernus = divinus vel caelestis ;superna = caelestia/caelum ;superni = superi Gertz S<br />
® superpellicium id est vestis propria canonicorum regularium longas manicas habens ac pæne talaris<br />
quæ supra tunicam laneam gestabatur Gertz S 357, 27<br />
supervacuus, -a, -um i.q. supervacaneus, inutilis 1 adi. 2 subst. n.sg. (c.inf.)<br />
supervacue i.q. supervacaneo, inutiliter<br />
supervenio, -i, -tum, -ire I pro subi. homines A i.q. accedo, advenio 1 c.dat. 2 nude B i.q, ex inopinato<br />
advenio C de iis qui subito adsunt nocendi causa 1 c.dat. 2 c.abl. 3 c. præp. 4 nude II pro subi. res A<br />
corporeæ 1 i.q. succedo 2 i.q. afferor 3 de re militari B incorporeæ<br />
superventus, -us m. i.q. actio superveniendi<br />
supinatus, -a, -um i.q. inversus<br />
supinus, -a, -um i.q. in posteriorem partem flexus, reclinis, reclinatus 1 c.verbis movendi 2 de iacente<br />
suppar, -is i.q. prope æqualis, pæne par<br />
suppedito, -avi i.q. præbeo quod satis est, abunde subministro<br />
suppeto, -ivi, -itum, -ere i.q. in promptu sum, supersum, adsum 1 pro subi.res corporeæ a c.dat. b c.ad 2<br />
pro subi. res incorporeæ<br />
® supplantatio = fraus simulationis Georges Gertz S 114 4<br />
supplementum, -i 1 in re militari de certo militum numero qui in locum eorum qui desunt sufficiuntur a<br />
c.gen. b nude de aliis rebus i.q. auxilium<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (30 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
suppleo, -vi, -tum, -re i.q. numerum alicuius conventus sim. augeo<br />
supplex, -icis 1 proprie de eo qui flexis genibus submisse aliquid petit 2 translate de rebus<br />
suppliciter i.q. humiliter, abiecte<br />
supplicatio, -nis i.q. actio supplicandi, precatio<br />
supplicium, -i I proprie i.q. poena capitalis aut quæcumque animadversio gravior et cruciatus A c.gen. B<br />
c.adi. C nude II translate i.q. mors, calamitas<br />
supplico, -avi i.q. oro, deprecor, demisse peto 1 c.dat. 2 sine dat.<br />
suppono, -sui, -situm, -nere i.q. subicio, subdo<br />
supprimo, -pressi, -pressum, -primere 1 proprie i.q. premendo deicio; in imagine: 34, 12 senectus<br />
proprio in ruinam pondere suppressa devergit 2 translate i.q. celo, obscuro, occulto a c.abl. b sine abl.<br />
® supprior = prioris minister et vicarius Gertz S 314, 19<br />
supputatio, -nis i.q. actio supputandi<br />
supputator, -is de eo qui supputat<br />
supputo, -avi i.q. enumero, computo, rationes ineo<br />
supra I adv.A de iis quæ antea commemorata sunt B de gradu, sequitur quam II præp. c.acc. A de loco<br />
B de gradu C de tempore<br />
supradictus, -a, -um i.q. superius dictus 1 subst.n.pl. 2 adi.<br />
suprapositus, -a, -um antea dictus<br />
sura, -æ i. membrum inter genu et pedem porrectum<br />
surgo, -rexi, -rectum, -gere i.q. me erigo, orior, Gertz S surgere in regnum = thronum conscendere 127,<br />
9<br />
surrepo vide subrepo<br />
surripio, -ripui, -reptum, -ripere 1 i.q. adimo, eripio 2 i.q. spatium viæ præcipio<br />
surrogo, -avi i.q. sufficio, substituo<br />
sursum de motu in locum superiorem<br />
sus, -is g.c. nomen animalis<br />
susceptio, -nis 1 i.q. actio suscipiendi 2 i.q. auxilium, subsidium<br />
® susceptor = qui monachos benigne suscipit<br />
suscipio, -cepi, -ceptum, -cipere I i.q. assumo A res corporeas 1 homines i.q. accipio, recipio a c.abl. b c.<br />
adv. c nude 2 res B incorporalia II i.q.accipio A res B incorporalia III i.q. subeo, sustineo IV i.q. facio,<br />
committo V i.q. adeo, ineo, ingredior VI i.q. exaudio VII i.q. procreo, tollo; Gertz M suscipere = levare<br />
ex/de fonte baptismatis; suscipere = accipere Christianitatem; tributum suscipere = accipere;mortem<br />
suscipere = mortem pati Gertz M/RH<br />
susceptus, -a, -um substantive m.pl. i.q. hospes<br />
® suscitator qui de mortuis (re)suscitat Gertz S 385, 3<br />
suscito, -avi 1 i.q.excito, surgere facio (de eo quem animus reliquit) 2 i.q. moveo 3 i.q.procreo<br />
suspendium, -i i.q. suspensio per laqueum collo iniectum<br />
suspendo, -di, -sum, -dere 1 proprie a generatim i.q. in alto ligo ut pendeat b speciatim i.q. appendo<br />
obstricta gula occidendi causa 2 translate a i.q. interrumpo, differo b i.q. incertum reddo c i.q. suspensum<br />
teneo, cohibeo; Gertz S 16, 14 ab officio suspendere = magistratum abrogare<br />
suspensus, -a, -um 1 de animo sollicito vel anxio 2 de eo qui vel quod leviter imprimitur nec toto<br />
pondere gravat (app. leve vestigium) 3 i.q. retentus, sustentus<br />
suspensio, -nis i.q. actio suspendendi<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (31 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
suspicio, -spexi, -spectum, -spicere i.q. sursum aspicio 1 trans. 2 intrans.<br />
suspectus, -a, -um de eo de quo suspicionem habemus I adi. A de hominibus 1 c.gen. 2 c, dat. 3 c.abl.<br />
4 nude B de rebus C de incorporalibus II subst. m.pl.<br />
*suspicio, -, -nis i.q. actio suspicandi, incerta opinio de malo 1 c.gen. a subi b obi. 2 sine gen.<br />
suspicor, -atus sum, -ari 1 i.q. suspicionem habeo alicuius mali, vereor 2 i.q. opinor, puto<br />
suspirium, -i i.q. actio suspirandi, suspiratio 1 c.gen. 2 c.adi 3 nude<br />
suspiro, -avi i.q. suspirando desidero, opto<br />
‡sustentamentum, -i i.q. fulcimentum;sustentator Gertz S 319, 15 = adiutor<br />
sustento, -avi 1 i.q. fulcio, sustineo 2 i.q. alo, victum præbeo 3 i.q. sumptus tolero 4 i.q. perfero<br />
*sustineo, -ui, -ere I trans. A proprie i.q. sustento, fero B translate 1 de certamine et in re militari 2 de<br />
rebus incorporeis II intrans. A c.inf. i.q. in animum induco B nude; Gertz M sustinere = expectare,<br />
opperiri<br />
® sustinentia = indulgentia Gertz M/RH<br />
susurrus, -i m. i.q. murmur, occultus sermo<br />
sutilis, -e i.q. assutus, consutus<br />
*suus, -a, -um pron.poss. tertiæ personæ I adi. A sensu reflexivo 1 ad subiectum eiusdem sententiæ<br />
refertur a ad subi. grammaticum b ad subi. logicum 2 ad obi. refertur 3 ad dativum (i. obi.indirectum)<br />
refertur 4 ad aliud membrum refertur B pro demonstrativo 1 i.q. eius 2 i.q. eorum C abundat:138, 19 II<br />
substantive A nom. pl. B gen. sing. (sensu obiectivo); su(u)s pro eius Gertz S passim, vide etiam : se<br />
® sydus = sidus<br />
® syllogismus/ sillogismus gr.syllogismós i.e. 1 = propositio maior > 2 propositio minor > 3 conclusio<br />
vide etiam sophisma = captio (teutonice Trugschluß) Gertz M II, 268, 20 syllogismus = sophisma<br />
® syncopare < syncope/syncopa proprie verbum imminuere; mentis compos non esse, translate et<br />
intransitive Gertz M: imperitia sincopat = imperitia superaturRH<br />
syngraphus, -i m. i. schedula contrahentium ad pactorum fidem facta 517, 20<br />
® synodus = synodus generalis/estivalis/hiemalis;sancta synodus;sacerdotale concilium<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
T<br />
taberna, -æ de domibus ubi merces venduntur<br />
tabernaculum, -i 1 i.q. tentorium a abs. b c.gen. 2 i.q.habitaculum, taberna<br />
tabes, -is f. 1 i.q. putrefactio 2 i.q. virus 3 de morbo letifero 4 de humore quolibet (plur.)<br />
tabidus, -a, -um i.q. vanescens, debilis<br />
tabula, -æ 1 i.q. planca, trabes (navis) 2 i.q. asser (danice `ski´) 3 i.q. mensa 4 i.q. codex (?) 413, 21<br />
Gertz S 375, 3 (< Ducange) tabula (lignea cuius percussione..convocandi ad matutinas excitabantur<br />
monachi; pulsari etiam solebat cum monachus in extremis esset ut fratres ad fundendas pro eo preces<br />
cogerentur); Gertz M tabula = tabula altarium/pictura<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (32 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
tabulatum, -i 1 i.q. superficies tabulis iunctis constrata 2 superficies varie divisa 204, , 21: de pictura;<br />
404, 36 de calculorum ludo; Gertz M tabulatum navis = navis constrata (teutonice Verdeck)<br />
® tabulatus-us Gertz S 89, 12 lapideo tabulatu = opus quadratarium<br />
tabum, -i 1 proprie i.q. sanies, virus 2 translate i.q. corruptio<br />
taceo, -ui, -itum, -ere i. silentium ago 1 intr. 2 trans.<br />
tacens, -tis de eo qui silet<br />
tacitus, -a, -um 1 sensu activo a de eo qui non loquitur b sine verbis c sine strepitu d clandestinus,<br />
clam 2 sensu passivo i. de quo tacetur; Gertz S 24, hymn.6 = mutus<br />
tacite i.q. latenter, occulte, secreto<br />
taciturnitas, -tis 1 i.q. actio tacendi, silentium 2 i.q. condicio eius qui mutus vel elinguis est 3 i.q.<br />
audientia 4 i.q. cessatio, intermissio<br />
taciturnus, -a, -um i.q. tacitus, silens<br />
tactus, -us i.q. actio tangendi, contrectatio<br />
tædæ, -arum f. i.q. nuptiæ<br />
® taenia = Georges: Kopfbinde > Band > metonym. Bandwurm vide lumbriculus > lumbri; Ducange:<br />
tæniolæ, etiam tineola =vermiculus Gertz S 242, 11 RH<br />
tædium, -ii i.q. fastidium, satietas 1 c.gen. 2 nude<br />
tæter, -ra, -rum 1 spectat ad sensus i.q. deformis, fædus a de homine b de re 2 spectat ad famam, mores i.<br />
q. inhonestus, turpis a de homine b de re<br />
® talaris tunica i.e. tunica quae ad talos dependit Gertz S 20, 2<br />
talentum, -i de mensura monetæ 1 c.gen. 2 nude; Gertz S talentum fortasse = marca (denariorum) vide<br />
libra<br />
*talis, -e de alicuius rei vel personæ natura (fere i.q. hic: 197, 5) I solum ponitur A strictius 1 subst. a<br />
m. b n. 2 adi. a de homine b de re 3 c.pron. B latiore sensu vi propria imminuta i.q. hic II respondet<br />
qualis<br />
taliter i.q. tali modo 1 spectat ad iam descripta, præfata 2 spectat ad sequentia a sequitur oratio directa<br />
b sequitur ut<br />
talus, -i m. de posteriore pedis parte i.q. calx; Gertz S articulus pedis<br />
*tam de gradu 1 solum ponitur a ante adi. b ante adv. 2 sequitur quam a ante subst. iuncturæ: non tam...<br />
quam i.q. non modo ...sed etiam b ante adi. c ante adv. d ante particip. e ante præp. f ante inf. 3 sequitur<br />
enunt.sec.consecutivum a ut consec. b quod consec. 4 sequitur ut comparativum 57, 14 5 sequitur<br />
sententia relativa 6 sequitur quin<br />
iuncturæ: tam diu....donec, tam diu....quousque, tam diu....quoad; Gertz M: tam....sicut = æque ...atque;<br />
tam quam = cum...tum/et...et *tamen particula adversativa (secundo loco ponitur) tertio loco ponitur e.<br />
g. 81, 2 1 antecedit quamquam 2 antecedit licet 3 antecedit etsi 4 antecedit tametsi 5 antecedit cum 6<br />
antecedit enunt.prim. coniunctivum : esto, fugam finxerint ; ante tamen...incident 45, 24 7 antecedit<br />
particip. 8 cum particip. 245, 16: spe tamen dubia...metum vincente 9 i.q. ceterum<br />
iuncturæ: nec..tamen, si tamen, nullo tamen, ne tamen; et tamen...no...modo, sed etiam; verum tamen<br />
*tametsi coniunctio concessiva I cum forma verbali A c. coni. 1 præs. 250, 34 (=etiamsi) 2 imperf. (241,<br />
33 = etiamsi) 3 perf. (nisi fut.exact. ind.) 4 plusqu. (509, 13 =etiamsi) B c.indic. II cum forma nominali<br />
A c. part.perf. B c.adi<br />
*tamquam I vi comparativa A nomina iunguntur i.q. ut B c.particip. 1 præs. 2 perf. 3 fut. C c. coni. i.q.<br />
tamquam si (167, 5 plusqu.perf. pro imperf.) D alternat part.et coni. 56, 30 II vi comparativa vanescente<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (33 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
i.q. pæne, fere III vi causali 26, 1 e.g., IV abundat (nisi sensu causali accipiendum est 102, 30)<br />
*tandem particula temporalis (primo, secundo, tertio loco ponitur) 1 i.q. denique (additur diu 380, 37,<br />
sero 536, 4) 2 i.q. deinde 3 i.q. aliquando<br />
tango, -tetigi, -tactum, -tangere 1 i.q. mano tracto 2 i.q. attingo, adiacio de locis 3 i.q. propinquus sum,<br />
de affinitate 4 i.q. commoveo 5 commemoro, perstringo 6 i.q. ico<br />
tantopere i.q. adeo<br />
tantulus, -a, -um i.q. tam parvus<br />
*tantus, -a, -um de quantitate i.q. tam magnus, de qualitate i.q.tam præclarus sim. (435, 34 i.q. tam<br />
bonus, 57, 1 i.q. tot) I respondet quantus A sequitur quantus 1 m. 2 f. 3 n. a acc. (tantum...quantum) b<br />
abl. (tanto...quanto) B antecedit quantus 1 quantum...tantum 2 quanto...tanta 3 quanta...tantum 4<br />
quantum...tantam 5 quanto...tanto II omittitur quantus A subst.(n.) 1 pro subiecto 2 pro obiecto 3 accus.<br />
(gradum indicat) 4 gen.pretii 5 abl. 6 antecedit in ; i.q. adeo in tantum....abundabat B adi. 1 sequitur ut<br />
enunt.sec.consecutivum 2 sequitur quod 3 sequitur enunt. sec relativum cum negatione 99, 3 C adv i.q.<br />
solum ; non tantum..sed etiam, nec tantum..sed etiam, non tantum ...verum; Gertz M tanti = tot;tantum ut<br />
= æque ac<br />
tarditas, -tis i.q. cunctatio, mora 1 c.gen. 2 abs.<br />
tardo, -avi i.q. moror<br />
tardus, -a, -um i.q. lentus, segnis 1 de hominibus 2 de rebus 3 de incorporalibus<br />
tarde i.q. lente, segniter(nonnisi comparativo.)<br />
Tartara, -orum n.pl., Tartarus, -i m. < græce<br />
tartareus, -a, -um i.q. inferus<br />
taurinus, -a, -umi.q. ad taurum spectans, tauri<br />
taurus, -i nomen animalis (bestiæ)<br />
® tavillæ (vide taenia) Gertz S 242, 11<br />
® taxilli = tali/tesseræ :ludere ad taxillos Gertz M<br />
taxo, -avi i.q. considero, decerno, redimo; Gertz M = æstimare quanti pretii sit<br />
® tecna < gr.techna = versutia/calliditas<br />
tegimen, -inis i.q. umbraculum navis (nostra lingua `solsejl´, teutonice `Sonnensegel´)<br />
tegmen, -inis i.q. tegimen 1 de vestitu diversi generis 2 de armis varii generis 3 de instrumento lecti i.q.<br />
pallium 4 i.q. umbracula navis5 i.q. involucrum 6 i.q. tectum<br />
*tego, -xi, -ctum, -gere i.q. defendo, occulto, turpem rem honesta specie tego 1 de armis 2 de vestitu<br />
simulato, falso 3 i.q. occulto 4 de mortuis 5 de incorporalibus 6 de exornatione templorum 7 translate<br />
tectus, -a, -um i.q. defensus, munitus, occultatus 1 adi. a de deo in animal marinum mutato b de<br />
homine armis defenso, munito c de rebus d de incorporalibus 2 substantive n. i.q. domus vel superior<br />
pars domus, fastigium a proprie fastigium, exterior pars tecti, tectum stramineum b interior pars tecti c i.<br />
q. domus<br />
tela, -æ i.e. textura, opus textile 1 actio texendi 2 de eo quod textum est a de araneo (in similitudine) b<br />
de opere textili<br />
tellus, -ris f. i.q. terra 1 i.q. orbis telluris 2 terra, continens (opp. mare) 3 i.q. solum, interior pars terræ 4<br />
i.q. regio, patria<br />
*telum, -i i.q. instrumentum bellicum 1 proprie 2 translate<br />
iuncturæ verbales 1 pro subi.:cadere, madere, stridere 2 pro obi.:abicere, congerere, conicere,<br />
contorquere, cudere, destituere, emittere, evitare, excipere, excutere, hebetare, iacere, iaculari, inicere,<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (34 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
inserere, librare, mandare, pellere, rotare, temnere, tentare 3 ponitur in dat. cedere 4 ponitur in abl.<br />
appetere, concurrere, configere, incessere, perire, perstringere, petere, traicere<br />
temerarius, -a, -um i.q. inconsideratus, audax 1 adi. 2 subst.<br />
temeratio, -nis i.q. violatio<br />
*temere i.q. audacter, impudenter, inconsulte<br />
*temeritas, -tis inconsiderantia, audacia<br />
temero, -avi i.q. constupro, violo 1 de amoribus 2de sacrilegio<br />
temno, -psi, -ptum, -nere i.q.contemno, sperno, non afficior<br />
temo, -nis m. i. pars currus qua trahitur [danice `vognstang´, teutonice `Deichsel´)<br />
temperamentum, -i de eo quod mixtum est 1 proprie de compositione potionum vel ciborum a de<br />
potione medicata b de philtro c de cerevisia d de esca artificiose apparata 2 metonym.de machinis 3<br />
translate a de legibus i.q. mediocritas, clementia, lenitas b i.q moderatio, continentia<br />
temperantia, -æ i.q. abstinentia, continentia, constantia<br />
temperies, -ei 1 proprie de tempestate 2 translate de animi moderatione, constantia<br />
tempero, -avi i.q. apparo, lenio, guberno 1 trans. a de cibo b i.q. moderor, lenio c i.q. coerceo, guberno 2<br />
intrans. a c.dat. b c.dat et ab c sequitur ne d sequitur quo minus e omisso dat., sequitur quo minus f i.q.<br />
abstineo g i.q. parco<br />
temperatus, -a, -um i.q. moderatus<br />
temperanter i.q. decenter<br />
*tempesta, -tis 1 i.q. tempus 2 i.q. vis ventorum, procella 3 translate a de bello b de aliis<br />
tempestivus, -a, -um i.q. opportunus 1 de iis rebus quæ in tempore fiunt i.q. aptus (c.dat.)<br />
tempestive i.q. opportune<br />
templum, -i i.q. ædificium sacris usibus destinatum I de ecclesiis Christianis A generatim B speciatim<br />
de singulis templis 1 adi. locum indicat: 266, 10 templum in fundo Sleswicensi 2 nude II de delubris<br />
paganorum<br />
® temporalis (opp. eternus) Gertz S 81, 23; temporalia (neutr.plur.) = bona ad tempus Gertz S 15, 11<br />
RH<br />
temporaneus, -a, -um i.q. tempestivus<br />
® temptatio (= temptamen/temptamentum) ab Augustino; Gertz S 315, 1 = res adversae<br />
1*tempus, -oris 1 c.gen. 2 nude; Gertz S 103, 13 = opportunitas RH ( Gertz = dilatio); Gertz M primo<br />
tempore = prima vice;temporis vice = temporum processu/successu<br />
2 tempus, -oris n. de superiore capitis parte<br />
temulentia, -æ i.q. ebrietas<br />
temulentus, -a, -um i.q. ebriosus<br />
temulenter i.q. ebrie<br />
tenaculum, -i i.q. retinaculum, vinculum quo aliquid tenetur<br />
tenax, -cis de eo qui vel quod firmiter hæret, constanter retinet I proprie A c.gen. B c.abl. C nude II<br />
translate A generatim 1 c.gen. 2 nude B speciatim i.q. parcus, avarus<br />
tenaciter i.q. cum tenacitate, arte, firmiter<br />
® tenêre = etiam ratum habere Gertz M aliquid /parum de promissione tenere = observare;teneri =<br />
debere vide subtus<br />
tendo, -tetendi, -tensum, -tendere I proprie A i.q. extendo, exsero, explico 1 de homine 2 de rebus B i.q.<br />
iter dirigo, pergo 1 c.acc. 2 additur terminus C i.q. porrigo D i.q. tenaculum tendo II translate i.q.<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (35 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
compono<br />
® teneritudo = teneritas/mollitia vide etiam subtus<br />
tensus, -a, -um i.q. extentus<br />
tenebræ, -arum 1 proprie i.q. privatio luminis a de nocte b de vi magica c de carcere 2 translate<br />
teneo, -ui, -ere I c.singulis obiectis A pro obi. animantia 1 homines a proprie i.q. amplector, deprehendo<br />
b translate c.abl. et gen (nonnisi passive) i.q. afficior ; pro subiecto incorporea : 58, 8: Theutonum<br />
familias æqua servitus teneret; obligatus sum:: dicta factis æquare tenetur; sepulchro servo: corpus<br />
tenere [documentatione incorrecta RH] 2 bestias i.q. suspensum teneo B pro obi.res 1 corporeas a i.q.<br />
manu teneo b i.q. possideo c i.q. contineo, consto ex d i.q. suspensum teneo e i.q. revinctum teneo f i.q.<br />
obtineo, occupo (generatim) g i.q. pervenio ad (de certamine equestri) 2 incorporeas a i.q. obtineo,<br />
occupo b i.q. habeo c periphrastice d i.q. capio, traho e i.q. persto in f de fato g de navigatione II c.<br />
duobus acc. (vel nom.) A c.adi. B c.part.perf. c c.part præs.; Gertz S teneri = esse 82, 13, = debere 191,<br />
10<br />
tener, -a, -um I adi. A de animantibus 1 de prima ætate a hominum b bestiarum 2 de humani corporis<br />
partibus i.q. mollis, gracilis (in bonam partem) 3 de moribus delicati hominis i.q. mollis, enervis B de<br />
rebus 1 corporeis i.q. debilis, tenuis 2 incorporeis II substantive A m.sg. b n.pl.<br />
teneritudo, -inis i.q. teneritas, mollities 1 de ætate i.q. iuventus 2 i.q. mollities<br />
tenor, -is 1 i.q. ordo, series, continuatio a in re militari b de consecutione rerum 2 i.q. argumentum 3 i.q.<br />
institutum; Gertz S 145, 22 = observatio (iustitiæ), 408, 15 = continentia (orationis), 423, 4 textus (? RH)<br />
tentamentum, -i i.q. sollicitatio, tentatio 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
tentatio, -nis i.q. experimentum<br />
tento, -avi i.q. experior, periculum facio, aggredior I proprie A pro obi. homines 1 c.abl. 2 sine abl. B<br />
pro obi. res 1 corporeas a i.q. invado b i.q. aggredior c i.q. infesto d i.q. molior, movere conor e i.q.<br />
scrutor f i.q. appeto g i.q. experior h i.q. tracto 2 incorporeas a i.q. appeto b i.q. gero c i.q. experior,<br />
sollicito d i.q. conor aa c.acc. bb c.inf. II translate i.q. experior, exanimo, sollicito A c.acc. et abl. B sine<br />
abl.<br />
tentorium, -i 1 i.q. tabernaculum 2 i.q. umbraculum<br />
tenuis, -e I proprie A i.q. tener, gracilis 1 de hominibus 2 de rebus B i.q. exiguus, parvus C i.q. liquidus<br />
(opp.crassus) D i.q. rarus II translate A i.q. exiguus, parvus B i.q. hebes, tardus C i.q. levis D i.q. vilis,<br />
parvi pretii E i.q. humilis, inops, pauper<br />
tenuiter i.q. parum<br />
tenuitas, -tis i.q. debilitas<br />
tenus (ante subst. ponitur) 1 i.q. usque ad : c.abl. 2 i.q. per (?) 368, 2; Gertz S 83, 13 nomine tenus =<br />
verbo; Gertz M solo tenus urbem prosternere;verbo tenus = ad verbum;corde tenus = memoriâ tenere;<br />
fine tenus = postremo<br />
tepens i.q. tepidus<br />
tepidus, -a, -um i.q. teporem habens<br />
ter 1 sensu strictiore i.q. tribus vicibus 2 latiore sensu e.g. ter valide (i. validius vel validissime)<br />
terebrum, -i i.q. terebra, instrumentum quo ligna perforantur<br />
teres, -tis i.q. oblongus simul et rotundus<br />
tergeo, -si, -sum, -gere i.q. abstergeo<br />
® tergiversatio = retractatio/recusatio( Gertz M excusatio) ; teutonice Wendehals = lynx<br />
tergum, -i I de parte corporis humani vel animalis A sensu strictiore B sensu proprio evanescente 1 c.<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (36 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
gen. 2 abs C periphrastice de fugientibus D translate E in proverbio 115, 1 nudum habere tergum<br />
fraternitatis inopem II de acie vel exercitus vel classis A generatim B speciatim de novissima acie<br />
tergus, -oris n. i.q. corium, pellis, cutis<br />
® terminare = diiudicare Gertz S 142, 29; Gertz M controversiam terminare<br />
terminus, -i 1 proprie i.q. limes, de terræ vel maris fine a c. gen. b sine gen. 2 translate i.q. finis<br />
cuiusque rei a c. gen. b sine gen.; Gertz S termini = fines cf. Danorum termini = Danemarck 235, I, 8, =<br />
norma 315, 20; Gertz M terminum imponere causæ<br />
ternus, -a, -um 1 pl. a distributive b vi distributiva amissa i.q. tres 2 sg. i.q. triplex<br />
tero, -trivi, -tritum, -terere 1 proprie a i.q. contero, frango b i.q. sæpius manibus tracto c i.q. calco,<br />
frequenter tracto d i.q. lacero, dilacero e i.q. obscene: nates 118, 19 2 translate a i.q. carpo, vitupero,<br />
contumelia afficio; Gertz S 109, 17 = paenitentia affligere b de tempore i.q. traduco, dego, ago<br />
® tertio = tertia vice; tertius nobilior = tertius qui nobilissimus est Gertz M/RH vide etiam subtus<br />
tritus, -a, -um i.q. contribus, vulgatus, solitus<br />
*terra, -æ 1 de superficie terræ i.q. solum, humus 2 de interiore terræ parte 3 opp. mare sim. 4opp. aer,<br />
5opp cælum 6 i.q. regio a sg. b pl.; Gertz S 91, 10 terra mater (= haec terra, quam matrem appellamus<br />
Liv.)<br />
® terrefacere =terrêre<br />
terrenus, -a, -um I proprie A de eo quod est e terra, terreus B de eo quod in terra fit, i.q. terrester II<br />
translate de hominibus vel humanis rebus dis vel rebus divinis oppositis A subst. B adi.<br />
terreo, -ui, -itum, -ere i.q.terrorem inicio 1 act. a c.acc. b c.acc. et abl. 2 pass. c.abl.<br />
territus, -a, -um i.q. terrore affectus (c.abl.)<br />
terrester, -ris, -re i.q. ad terram pertinet I proprie A adi. B subst. II translate A adi. B subst.<br />
terreus, -a, -um de eo quod e terra est i.q. terrenus<br />
terribilis, -e i. qui timetur, formidabilis<br />
terriculamentum, -i i.q. spectrum terrorem incutiens, terricula<br />
® terrifice = terribiliter (late) = quod metuendum est RH.<br />
® terrigena-ae = terra ortus/natus Gertz S 81, 2(Augustin.de civ.dei) aliter Lucr.et Val.Flacc.<br />
territo, -avi i.q. terreo<br />
territorium, -i i.q. ager qui oppidum cicumdat<br />
terror, -is i.q. magnus timor 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
*tertius, -a, -um i. numerale ordinis de eo qui post secundum venit<br />
tertium i.q. tertia vice<br />
tertio i.q. tertia vice<br />
® tescua/tesqua, -orum sc.loca = loca deserta Gertz M/RH cf. russ. datscha = country house, na datsche<br />
= in campis<br />
tessera, -æ i.q. cubus osseus vel ligneus punctis distinctus quo in alveolum iacto luditur<br />
testa, -æ i.q. catinus<br />
® testamentarius, -a, -um = ad testamentum pertinens ;subst. testamentarius = 1 scriba testamenti, 2 qui<br />
testamenta falsa scribit (>< falsarius = qui testamenta commutat) Gertz M/RH<br />
testamentum, -i i.q. declaratio ultimæ voluntatis 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
testimonium, -i i.q. testatio, testificatio 1 sensu strictiore de testatione ore prolata a c.gen. b sine gen. 2<br />
sensu latiore a c.gen. b sine gen.;testimonialis = testimonia continens GertzM<br />
testis, -is I proprie de eo qui testimonium dicit II translate A speciatim de testimonio litterarum 10, 13<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (37 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
testis est Beda, Paulo [Diacono] teste 238, 7, [Dudo rerum Aquitanicarum scriptor 10, 4 (addidit RH)] B<br />
generatim 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
*testor, -atus sum, -ati 1 i.q. testis sum, ostendo, testimonio sum a pro subi. animalia b pro subi<br />
corporalia 2 i.q. affirmo, profiteor 3 i.q. testes invoco, adhibeo<br />
testudo, -inis 1 in re militari a de militibus conglobatis et scuta scutis arte iungentibus b de machina<br />
lignea subiectis rotis 2 in architectura; Gertz M testudinatus = testudine praeditus<br />
testula, -æ i.q. parva testa<br />
® tetramenon Gertz S 165, V, 3 proposuit: = quadriennium; RH = vis quadruplex<br />
tetras, -dis f. i.q. numerus quaternarius, quaternio<br />
texo, -ui, -tum, -ere I proprie i.q. filum filo conserendo conficio, connecto II translate A i.q. formando<br />
facio 1 corporea 2 incorporea B i.q. dolose aliquid facio, machinor<br />
textilis, -e i.q. texendo factus<br />
thalamus, -i m. 1 proprie i.q. cubiculum a sponsæ b sponsorum 2 translate a i.q. nuptiæ b i.q. pelicatus<br />
[pelex = concubina RH]<br />
theatrum, -i i.q. ædificium ad ludos scenicos spectandos factum<br />
® theca (ossium) = arca/scrinium (< capsula scortea RH)<br />
® theoloneum = portorium Gertz M/RH alia: teloneum/toloneum (tolonearius = pôrtitor) > tonolêum ><br />
gallice: tonlieu, teutonice Zoll Gertz M/RH<br />
® theorema = consideratio Gertz M<br />
thesaurus, -i m. 1 proprie acervus vel collectio rerum pretiosarum quarumcumque 2 translate<br />
® thimiama-atis (thymiama) ad turificationem adhibitum RH Gertz S 244, 17<br />
thorax, -cis m. 1 de toto illo corporis spatio quod duodecim costis utrimque circumscribitur 2 de<br />
munimento pectus tegente<br />
® thronus = tronus<br />
® thuribulum = turibulum<br />
tibia, -æ (tybia) 1 i.q. os cruris exterius 2 i.q. crus 3 i.q. instrumentum musicum teres et foraminosum<br />
ligula inflatum<br />
tibicen, -inis m. de eo qui tibia canit<br />
tignum, -i i.q. trabs, asser;RH vide et vectis<br />
tigris, -is f. i. nomen animalis felini generis, pro fera ponitur<br />
timeo, -ui, -ere i.q. timorem habeo, metuo 1 c.acc. 2 c.inf. 3 c.acc.c.inf 4 c.acc.c.gerund. 5 abs.; Gertz S<br />
327, 24 timere ab aliquo = aliquem timere<br />
timesco, -ere i.q. timeo<br />
timiditas, -tis i.q. proclivitas ad timorem<br />
timidus, -a, -um i.q. pavidus I subst. A sing. 1 m. 2 n. B plur. II adi.<br />
timide i.q. pavide<br />
*timor, -is i.q. metus, pavor<br />
® timoratus = timore dei plenus Gertz S 384, 26<br />
tingo, -xi, -ctum, -gere i.q. madefacio, inficio<br />
® tirannus vide tyrannus<br />
tiro, -nis i. q. miles novus et rudis militiæ; Gertz S =adulescens 90, 7, = miles, satelles 112, 10<br />
tirocinium, -i 1 proprie i.q. tempus militiæ, stipendia 2i.q. ipsi tirones 3 i.q. regnum 42, 8;447, 28; Gertz<br />
M : militaris exercitatio<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (38 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
titubo, -avi i.q. instabilis sum, trepido, vacillo (translate)<br />
ti(y)tulus, -i 1 i.q. dignitas, fama, honor a c.gen. b c.adi 2 i.q. appellatio, nomen, subscriptio 3 i.q. causa,<br />
prætextus 4 periphrastice; Gertz M etiam = nobilitas<br />
titulo (sub titulo 201, 11 eius titulo, 340, 12 titulo regis, 370, 8 libertatis titulo) 1 i.q. loco ut 2 i.q. pro,<br />
propter 3 i.q. prætextu, causâ<br />
toga, -æ i.q. vestimentum I virile A generatim 1 c.adi. 2 sine adi. B speciatim de indumento episcopali II<br />
muliebre 194, 35<br />
tolerabilis, -e de eo quod facile ferri et tolerari potest 1 adiective 2 substantive<br />
tolerabiliter i.q. cum tolerantia, patienter, facile<br />
‡tolerabundus, -a, -um i.q. tolerans, patiens<br />
tolerantia, -æ i.q. actio tolerandi, patientia<br />
tolero, -avi i.q. patienter fero, perfero, sustineo 1 pro obi. corporalia 2 pro obi. incorporalia 3 c.acc. c.<br />
inf.<br />
tollo, -sustuli, -sublatum, -tollere I i.q. sursum erigo, elevo, extollo II translate A i.q. procreo, gigno B i.<br />
q. aufero, removeo 1 pro obi. corporalia 2 pro obi. incorporalia<br />
tonans > 21, 30 Tonans sc deus<br />
tondeo, -totondi, -tonsum, -tondere i.q. abscido, amputo, reseco<br />
tonsus, -a, -um de eo cui coma vel barba resecta est<br />
tonitrus, -us m. vel tonitruum, -i n. i.q. sonus qui fulmen sequitur, de fragore quolibet<br />
tonsa, -æ i.q. remus [< tondeo (sicut tonsilla) ? RH]<br />
tonsorius, -a, -um ad tonsorem et ad tondendum pertinens<br />
® tonsura < tonsu(o)rare < tondêre = tonsuram dare = aliquem imbuere<br />
tormentum, -i i. machina qua tela, sagittæ etc.torquentur sive iaciuntur<br />
® tornator = qui supellectilem facit < torno<br />
torpedo, -inis f. i.q. torpor, stupor<br />
torpeo, -ui, -ere i.q. sensum aut motum amitto, stupore et tarditate corripior 1 de rebus animalibus 2 de<br />
rebus inanimis<br />
torpesco, -ui, -escere i.q. torpere incipio, languesco<br />
torpidus, -a, -um de eo qui non sentit, torpens<br />
torpide i.q. languide, tarde<br />
torpor, -is i.q. stupor ex defectu sensus, languor, tarditas<br />
torqueo, -torsi, -tortum, -ere I proprie A i.q. flecto B i.q. emitto, iaculor, vibro C i.q. humi aliquem<br />
fundo E exerceo II translate i.q. ango, confundo, vexo A c.acc. et abl. B sine abl.<br />
torquendus, -a, -um substantive m.pl.<br />
torquis, -is m. 1 i.q. circulus aureus vel argenteus a collo ad pectus usque pendens 2 i.q. ornamentum<br />
quod in brachiis geritur anuli formam præbens, armilla<br />
torrefactus, -a, -um i.q. torridus factus<br />
torrens, -tis m. 1 proprie i.q. fluvius subito obortus et rapidus 2 translate<br />
torreo, -torrui, -tostum, -torrere 1 i.q. igne uro 2 i.q. liquefacio<br />
tostus, -a, -um (subst.n.pl. de cibo 173, 21)<br />
torridus, -a, -um [< torreo Georges RH] i.q. aridus e nimio calore, umore carens<br />
torris, -is m. i.q. lignum semiustum<br />
tortuosus, -a, -um i.q. multis flexibus sinuosus, flexuosus<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (39 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
torus, -i 1 i.q. lectus a c.adi b sine adi 2 metonymice fere i.q. coniugium a c. adi. b nude<br />
torvus, -a, -um 1 i.q. aspectu terribilis 2 de voce i.q. asper, terribilis<br />
torvum i.q. torviter<br />
tot i.q. tam multi, tanti I respondet quot II sine responsione A subst. B adi. 1 c. corporalibus a hominibus<br />
b aliis 2 c. incorporalibus<br />
‡totalis, -e i.q. omnis, integer;totaliter = plane, perfecte Gertz S 245, 4<br />
*totidem i.q. æquemulti 1 subst. 2 adi.<br />
*toties i.q. tot vicibus 1 respondet quoties 2 sine responsione i.q. sæpe<br />
*totus, -a, -um I de quantitate integra A subst. B adi. 1 de hominibus singulis 2 de aliis II de quantitate<br />
discreta i.q. omnis; Gertz M etiam dat.toto ; toti = omnes<br />
® toxica = venenum Gertz S Appendix 5, 2<br />
trabs, -is f. 1 i.q. asser, tabula, tignum 2 i.q. scutula<br />
tractabilis, -e 1 de eo quod tractari vel flecti facile potest 2 translate i.q. mitis, flexibilis, placidus<br />
® tractatus = scriptum<br />
tracto, -avi 1 proprie i.q. manibus attingo, contrecto 2 translate a pro obi. homines i.q. ago cum b pro<br />
obi. res; tractare = celebrare Gertz S 309, 6<br />
tractus, -us 1 proprie i.q. actio trahendi a c.gen. b c.adi 2 translate de spatio vel parte terræ<br />
traditio, -nis i.q. actio tradendi<br />
traditor, -is i.qui tradit; Gertz M etiam = proditor<br />
trado, -didi, -ditum, -dere I proprie A i.q. de manu in manum transfero, do, porrigo B i.q. in<br />
matrimonium do C reflexive D i.q.dedo II translate A i.q. concedo B i.q.committo 1 c. acc. et dat 2 c.<br />
acc. et in C i.q. præcipio, doceo D i.q. narro, refero 1 c.acc. 2 c. (acc.et) inf. 3 c. sententia interrogativa 4<br />
c. quod E i.q. propago<br />
traditus, -a, -um n.pl.i.q. quæ traduntur<br />
traduco, -xi, -ctum, -ere i.q. transfero<br />
traho, -xi, -ctum, -here 1 proprie i.q. vi duco, rapio 2 translate a de tempore i.q. in longum duco b de<br />
affectibus i.q. duco c i.q. rapio d i.q. capio e i.q. contraho, concipio f i.q. percipio g i.q. sustineo, ago,<br />
dego; Gertz M exercitum trahere = ducere; moram trahere = morari vel manêre<br />
*traicio, -ieci, -iectum, -icere I proprie A i.q. transfodio, transfigo 1 c.acc. et abl. 2 sine abl. B i.q.<br />
transveho, navibus trans flumen aut mare duco 1 c.acc. rei quæ transvehitur 2 c. acc. rei per quam<br />
aliquid transvehitur 3 i.q. transeo 4 c duobus acc. II translate A i.q. aufero, transfero B i.q. contraho C i.<br />
q. converto D i.q. obicio, expono E i.q. furtim intueor<br />
traiectio, -nis i.q. actio traiciendi, transitio<br />
traiectus, -us i.q. actio traiciendi, transitio 1 c.gen. a obi b subst. 2 c.adi 3 nude<br />
trames, -itis m. i.q. callis, semita; Gertz S 322, 16 translate = via (vitæ agendæ)<br />
tranquillitas, -tis 1 proprie de quiete maris tempestatis expertis 2 translate de quavis quiete a c.gen. b<br />
nude<br />
tranquillus, -a, -um 1 adiective a proprie de mari i.q. quietus, sedatus b translate 2 substantive n.pl.<br />
tranquille i.q. leniter, placide<br />
trans i.q. ultra<br />
® transcriptum = copia<br />
transcurro, -i, -sum, -rere i.q. percurro, celeriter permetior; Gertz M etiam = pertractare<br />
transeo, -ii, -itum, -ire I proprie A i.q. transgredior, traicio 1 c.acc. 2 sequitur in 3 nude B de transfugis i.<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (40 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
q. transfugio II translate A i.q. pervenio B i.q. evenio, exitum habeo; Gertz S 67, 10 transire in affectum<br />
cordis = se affectui omni dedere; transire ad dominum = mori 340, 14<br />
‡transequito, -avi i.q. equo transgredior, transvehor<br />
transfero, -tuli, -latum, -ferre i.q. ex uno in alium locum fero 1 proprie a i.q. transporto b i.q. mihi sumo,<br />
arrogo c i.q. transveho 2 translate a i.q dirigo, in partem aliquam converto b i.q. in ampliorem gradum<br />
promoveo c i.q. converto d i.q. verto e i.q. defero f i.q. attribuo, assigno g i.q. transpono h i.q. muto i i.q.<br />
propono; Gertz S transferre (sanctum, ossa, reliquias sancti) = super altare ponere 16, 15 vide translatio<br />
transfigo, -xi, -ctum, -gere i.q. transfodio, traicio, transigo<br />
® transfigurare = mutare<br />
transfodio, -di, -ssum, -dere i.q. transfigo<br />
transformo, -avi i.q.transfiguro, formam muto<br />
transfreto, -avi i.q. fretum transeo; Gertz M etiam mare transfretare<br />
transfuga, -æ m. de eo qui hostis partes amplectur app. defector/desertor<br />
transfugium, -i i.q. defectio ad hostes<br />
transfundo, -di, -sum, -ndere 1 i.q. transfero 2 i.q. devoro<br />
transgredior, -ssus sum, -di 1 c. acc. a i.q. transeo, traicio b i.q. permetior 2 abs.; Gertz M = culpam<br />
committere (passive)<br />
transgressio, -nis i.q. actio transgrediendi de delinquentibus; Gertz S 329, 4 transgressor ordinis<br />
(regulæ);<br />
® transgressus-us 1 = transgressio 2 = violatio divini precepti Gertz S 87, 6<br />
transigo, -egi, -actum, -igere 1 i.q. transfodio 2 de tempore i.q. perago<br />
transitio, -nis i.q. actio transeundi 1 proprie a i.q. transitus b de transfugis i.q. transfugium, defectio ad<br />
hostes 2 translate<br />
® transiectio vide traiectio<br />
® transitorius i.e. qui transitum habet;translate brevis/caducus (opp. eternus)<br />
transitus, -us I proprie A i.q. actio transeundi, transitio 1 c.gen. a subi (vel pron.poss.) b obi. 2 c.adi. 3<br />
nude B de loco, qua transiri potest II translate ; Gertz S 190, 6 = mors<br />
translatio, -nis i.q. actio transferendi, de libris ex una in alium linguam vertendis : nonnisi hic locus 4,<br />
27 tenoremque veris translationis passibus æmulatus;RH translatio: e.g. ducem nobilem ad sepulchrum<br />
maiorum transferre sive sanctum ad sepulchrum quod sibi elegit, vide et brandeum<br />
transmeo, -avi i.q. permeo, transeo<br />
transmitto, -si, -ssum, -ttere 1 de loco ad locum mitto, transveho, traicio 2 i.q. trado 3 i.q. committo 4 i.<br />
q. admitto<br />
transmuto, -avi i.q. muto; Gertz M = transfigurare<br />
transno, -avi i.q. nando transeo<br />
transpono, -sui, -situm, -nere i.q. transfero, converto<br />
transscendo, -di, -sum, -dere 1 sensu locali i.q. transgredior, transvolo 2 translate i.q. supero, excedo a c.<br />
acc. et abl. b sine abl.<br />
transscensus, -us i.q. actio transscendi<br />
transscribo, -psi, -ptum, -bere i.q.aliis verbis exprimo<br />
transsilio, -ui, -ire i.q. saltu transeo<br />
transtrum, -i n. [plur.tant. legitur] de sedibus remigum<br />
transveho, -xi, -ctum, -here i.q. ultra veho, transfero, transduco<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (41 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
transverbero, -avi 1 i.q. transfigo, traicio a c.acc. et abl. b sine abl. 2 i.q. contundo<br />
transverto, -ti, -sum, -tere i.q. converto<br />
transversus, -a, -um 1 proprie i.q. obliquus, conversus 2 in imagine 3 translate i.q. perversus, pravus<br />
transversum, -i subst. n. 466, 40 binæ (hastæ) e transverso iunctæ [teutonice schräg RH]<br />
transvolo, -avi i.q. celeriter transcurro<br />
trecenti, -æ, -a i. numerus<br />
tremefacio, -feci, -factum, -facere i.q. tremere facio, tremorem induco<br />
tremulus, -a, -um i.q. tremens<br />
trepidatio, -nis 1 proprie i.q. tremor 2 translate i.q. timor, festinatio sollicita a c.gen. b sine gen.<br />
trepido, -avi 1 i.q. tremulo motu concutior, palpito 2 i.q. tremo, timeo a c.inf. b abs.<br />
trepidus, -a, -um i.q. tremebundus 1 de hominibus 2 de rebus<br />
trepide i.q. tremebunde<br />
*tres, -ia i numerale 1 adi. 2 solum ponitur<br />
® treuga = indutiae<br />
tribunal, -is n. 1 i.q. locus excelsus in quo residet qui ius dicit 2 de sede pontificali<br />
® tribulare = torquere, vexare Gertz S 358, 4<br />
® tribulatio i.q. molestia<br />
® tribulus Gertz S 230, 11 i.q. stimulus/murex Georges, Gertz S = tribulus terrestris (Linné)<br />
*tribuo, -i, -tum, -ere I i.q. do, præbeo A c.acc. et dat. B c. duobus acc. et dat. II i.q. do, permitto A c.<br />
acc. 1 c.dat. 2 sine dat. B c.duobus acc. C c.inf. III i.q. defero, rationem vel respectum alicuius rei habeo<br />
IV i.q. assigno, imputo V de tempore i.q. impendo<br />
tributum, -i n. i.q. pensio, vectigal<br />
tributarius, -a, -um i.q. ad tributum pertinens<br />
triceni, -æ, -a i.q. triginta<br />
triclinium, -i 1 i.q. cenatio (nostra lingua `hal´) 2 i.q. podium<br />
tricorpor, -is i.q. tria corpora habens<br />
triduanus, -a, -um i.q. tres dies durans<br />
triduum, -i i. trium dierum spatium<br />
triennium, -i i.q. trium annorum spatium<br />
trifariam [adv. sc. partem RH] i.q. tribus partibus aut locis<br />
triginta i. numerale quod ter decem significat<br />
trimestris, -e i.q. trium mensium<br />
trinitas [> Trinitatis ædes Roskildiæ 293, 8 nonnisi cognomen RH]<br />
® trinus = triplex Gertz S<br />
tripertitus, -a, -um i.q.in tres partes divisus; Gertz M :tripartire = in tres dividere<br />
triplex, -icis de eo quod tribus rebus vel partibus constat : triplex genus mathematicorum 20, 9<br />
>scholastice<br />
® triplicare < triplex, opp.simplicare<br />
tripudio, -avi i.q. salto, pedibus terram pulso<br />
tripudium, -i i.q. gaudium<br />
® tristari = contristari: late<br />
tristis, -e i.q. lugubris, mærens I de hominibus II de rebus A subst. n.pl. B adi. 1 strictiore sensu i.q.<br />
mæstus, speciatim ad mortem vel funus pertinens 2 latiore sensu a i.q. infelix, infaustus b i.q. severus c<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (42 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
de eo quod tristem facit aspectu vel visu vel gustatu vel olfactu iniucundum<br />
tristitia, -æ i.q. mæror, ægritudo 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
trisulcus, -a, -um i.q. trifidus 36, 19 lingua serpentis<br />
® tritura (< tero) i.q. frumentum tribulo terere<br />
® tritus vide supra<br />
triumphalis, -e i.q. ad triumphum pertinens<br />
triumphator, -is i.qui triumphat<br />
triumpho, -avi i.q. debello, , pervinco, subdo<br />
triumphans, -tis i.q. triumphator<br />
triumphus, -i de victoria ex hoste parta 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude<br />
trivium, -i n. de loco in quem tres viæ conveniunt vel de quocumque loco frequenti quo homines<br />
convenire solent<br />
trophæum, -i metonymice i.q. victoria et spolia quæ e victoria parantur 1 c.gen. vel pron.poss. 2 c.adi 3<br />
nude; Gertz M etiam = victoria<br />
*trucido, -avi i.q. occido, obtrunco 1 bestias 2 homines a c.abl. b sine abl.; Gertz M = vehementer<br />
trudere (= molestum esse alicui)<br />
truculentus, -a, -um 1 proprie de visu i.q. trux, asper, terribilis 2 translate i.q. sævus, crudelis, ferus<br />
truculente i.q.atrociter<br />
® truculenter i.q. crudeliter Gertz S 429, 12<br />
trudo, -si, -sum, -ere 1 i.q. vi expello, eicio 2 de avibus rapacibus pascendis<br />
trunco, -avi i.q. amputo, mutilo<br />
1 truncus, -i 1 proprie i.q. arbor sine ramis vel radici insistens vel cæsa a: generatim b speciatim de<br />
utensilibus, armis sim. e trunco factis vel faciendis 2 translate i.q. corpus hominis sine brachiis vel<br />
capite; Gertz M = caudex cf. crux<br />
2 truncus, -a, -um i.q. mutilus, truncatus 1 de arboribus 2 de abscissis animalium partibus a c.abl. b sine<br />
abl.<br />
® trustes = antrustiones quod vide; vide et vassus RH<br />
trux, -cis adi.[RH] i.q. aspectu terribilis, truculentus, ferox I subst. II adi. A de hominibus B de bestiis C<br />
de monstris vel inferis D de rebus corporeis E de incorporalibus<br />
*tu 1 nom. prædicandi vel extollendi causâ 2 alii casus<br />
tuber, -is i. nomen herbæ tumidæ et esculente app. fungi<br />
tueor, -itus sum, -eri 1 i.q. servo, custodio, tutor a pro obi. homines b pro obi. res 2 i.q. defendo 3 i.q.<br />
tego 4 i.q. præsum 5 i.q. foveo 6 de pecoribus pascendis<br />
tugurium, -i 1 i.q. casa rustica 2 de ædiculis paganorum<br />
tuitio, -nis (tuicio) i.q. actio tuendi, defensio, custodia<br />
*tum 1 i.q. eo tempore 2 i.q. deinde (sæpissime omisso verbo orationem directam inducit) 3 i.q.<br />
præterea 4 tum....tum i.q. et...et 5 tum....tum etiam i.q. et....et 6 tum...tum etiam ....ac 335, 25; Gertz M =<br />
partim....partim<br />
® tumba = sepulcrum Gertz S 243, 17<br />
tumidus, -a, -um 1 proprie i.q.tumens, tumefactus 2 translate a i.q. superbus b de inflato dicendi genere<br />
tumide i.q. inflate, superbe<br />
tumor, -is 1 proprie i.q. tumulus, colliculus 2 translate i.q. superbia, elatio<br />
tumulo, -avi i.q. sepelio, intumulo condo<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (43 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
tumultuatio, -nis 1 speciatim i.q. pugnæ tumultus 2 generatim i.q. tumultus<br />
® tumultuator Gertz S 164, III, 9 nonnisi coniectura RH<br />
tumultuosus, -a, -um i.q. tumultu plenus, tumultuarius<br />
tumultus, -us 1 i.q. turba 2 i.q. perturbatio 3 i.q. strepitus 4 i.q. contentio 5 i.q. bellum 6 i.q. seditio,<br />
bellum civile 7 i.q. rebellio<br />
tumulus, -i 1 de rebus in unum confusis et congestis 2 de terra coacervata ad hominem sepeliendum a<br />
abs. b c.gen. 3 translate i.q. sepulcrum, bustum 4 in imagine<br />
*tunc 1 abs. i.q. eo tempore 2 c. gen. i.q. eo loco; Gertz M = ea condicione;tunc...tunc = partim...partim;<br />
tunc temporis = eo tempore<br />
tunica, -æ i.q. vestis interior vel corpori ad hærens vel loricum tegens<br />
® tunna = dolium RH<br />
tunsio, -nis i.q. actio tundendi, percussio, ictus<br />
turba, -æ i.q. incondita multitudo 1 hominum a c.gen. b c.adi c nude 2 monstrorum 3 rerum<br />
turbatio, -nis i.q. actio turbandi, confusio; Gertz M:turbator veritatis<br />
turbido, -avi 1 proprie i.q. turbidum facio 2 translate i.q. turbo, conturbo<br />
1.turbo, -inis m. vel turben, -inis [n.turben nusquam ponitur RH] 1 proprie i.q. ventus vorticosus et<br />
validissimus 2 translate de turba<br />
2.turbo, -avi i.q. confundo, perturbo 1 trans. a pro obi. res b pro obi. incorporalia 2 intrans. i.q. strepo,<br />
tumultuor<br />
turbatus, -a, -um i.q. perturbatus, commotus<br />
turbulentus, -a, -um i.q. valde turbatus, turbidus 1 proprie de rebus 2 translate de incorporalibus<br />
turgidus, -a, -um i.q. elatus, superbus; Gertz M turgiditas = superbia RH<br />
turgor, -is i.q. extensio<br />
® turibulum (thuribulum) i.e. sartago e quo odores diffunduntur RH<br />
turma, -æ 1 de parte exercitus a c.gen. b c.adi c nude 2 de ea armatorum caterva qua stipatur rex,<br />
episcopus sim., comitatus; Gertz S 283, 99 = plebs, contio;RH: multitudo fidelium.; Gertz M turmatim<br />
= in turba Gertz M/RH<br />
® turmula = turba Gertz S 159, 15<br />
turpis, -e i.q. flagitiosus, indecens, inhonestus I subst. A de hominibus B de rebus 1 sing. 2 plur. II adi.<br />
A de hominibus B de rebus<br />
turpiter i.q. cum dedecore, deformiter, fæde<br />
turpitudo, -inis 1 i.q. dedecus, infamia a c.gen. b nude 2 i.q. impudicitia<br />
turpo, -avi 1 i.q. turpem facio 2 i.q. turpiter subverto<br />
turris, -is f. i.q. urbis propugnaculum, munimentum in summo vallo vel aggere vel supra portam<br />
defendendi causa exstructum<br />
tus, -ris n. [sing. non legitur] de lacrima arboris quæ siccata adoletur in sacris, = incensum n.(lusus<br />
verborum causa opp. iura 536, 28)<br />
tussis, -is f. de vehementissima quadam afflatione quâ plurimus simul celerrimeque foras spiritus agitur<br />
224, 37<br />
tutamentum, -i i.q. munimentum, defensio 1 proprie a c.gen. b nude 2 translate; Gertz M tutamen<br />
tutator, -is i.q. is qui tutatur, defensor<br />
tutela, -æ I generatim i.q. defensio, præsidium A c.gen. 1 subi. 2 obi. B c.adi. C nude II speciatim in iure<br />
civili de pupillis A c.gen. 1 eius qui tutelam exercet 2 eius qui sub tutela est B nude<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (44 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
® tutius vide tutus<br />
1 tutor, -atus sum, -ari i.q. tueor, defendo 1 homines 2 res corporeas 3 incorporalia<br />
2 tutor, -is generatim i.q. defensor 2 speciatim sensu iuridicali de eo qui pupilli pueritiæ usque ad<br />
pubertatem regendæ præponitur<br />
tutorius, -a, -um i.q. ad tutorem pertinens<br />
tutus, -a, -um I i.q. tectus, munitus, incolumis A de hominibus 1 c.abl. instr. 2 c.abl. et ab 3 nude B de<br />
rebus 1 c.abl.instr. 2 c.abl. et ab 3 nude II vergit in notionem securitatis, tranquillitatis i.q. securus,<br />
tranquillus; tutius = nimis secure Gertz S 195, 7, = securius 303, 17III de eo quod tutos præstat A n.<br />
sing. fere i.q. cautus, prudens, sanus (cum verbis sentiendi et declarandi constructum) B in appositione<br />
*tuto vel tute[pos. nonnisi tuto legitur] i.q. secure, sine periculo vel damno 1 pos. 2 comp.<br />
*tuus, -a, -um pron.poss. secundæ personæ 1 adi. 2 subst. a m.plur. b gen.sing.n. (i.q. tuus 113, 25 e.g.)<br />
® tybia vide tibia<br />
® tympanum teutonice: Pauke/Handpauke vide etiam cymbalum<br />
tyrannicidium, -i i.q. occisio tyranni<br />
tyrannicus, -a, -um i.q. ad tyrannum pertinens<br />
tyrannis, -idis f. 1 generatim i.q. regnum 2 speciatim i.q. imperium tyranni, dominatio tyrannica<br />
tyrannus, -i 1 generatim i.q. regulus, præfectus (nostra lingua `jarl´ vel `høvding´) 2 speciatim sensu<br />
peiorativo de eo qui alienum regnum usurpat; Gertz S = dominus Appendix 6, 3; Gertz M = persecutor<br />
Christianorum<br />
® tyro vide tiro.<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
U<br />
1 uber, -is n. i.q. mamma feminæ, pectus femineum<br />
2 uber, -is adi. I proprie i.q. frugifer, fertilis, copiosus II translate i.q. abundans, permagnus A de rebus 1<br />
c.gen. 2 sine gen. B de incorporalibus<br />
uberiter [pos. non legitur] i.q. copiose<br />
ubertas, -tis I proprie A i.q. fertilitas 1 c.gen. 2 sine gen. B i.q. abundantia, copia II translate<br />
*ubi I sensu interrogativo A in oratione directa B in oratione indirecta II sensu relativo A de tempore 1<br />
c. perf.ind. (sæpissime at ubi; ubi primum 394, 35) 2 c.præs. 3 c.imperf. 4 c. fut. 5 c. plusqpf. 6 c.<br />
particip. omissa copula B de loco 1 c.ind. a in oratione directa b in oratione obliqua 2 c. coni. in oratione<br />
indirecta C sensu locali imminuta fere i.q. si D sensu relativo imminuto seriem sententiarum connectit 1<br />
solum 2 sequitur cum temporale 3 sequitur dum 4 i.q. ea occasione<br />
ubicumque i.q. quocumque in loco 1 c. verbo in coni. 2 c. part.perf. (adv.)<br />
ubinam i.q. ubi, in quonam loco (sensu interrogativo)<br />
ubique 1 sensu distributivo 2 sensu distributivo vanescente i.q. ubilibet, ubicumque, in omni loco<br />
ulcero, -avi i.q. ulcerosum facio<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (45 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
ulciscor, -ultus sum, -ulcisci i.q. pænam repeto ob illatam iniuriam I pro subi. animalia A homines 1 c.<br />
acc. personæ 2 c.acc. rei a c.abl. b sine abl. 3 sequitur in c.acc. B bestiæ II pro subi. res 62, 6 fortunæ<br />
sævitia<br />
® ullatenus = ullo modo Gertz M<br />
*ullus, -a, -um pron. indefintum I adi. A in negatione, interrogatione, condicione B sine negatione II<br />
subst. A m. sg. i.q. quisquam B n. sg. i.q. quisquam vel ulla res<br />
ulterior, ius i. qui ultra est 1 de loco 2 de tempore<br />
*ulterius 1 de loco i.q. longius 2 de tempore i.q. in posterum<br />
*ultimus, -a, -um I subst. A de loco m. sg. B de tempore m.sg. 2 n. sg. C de gradu n. pl.. II adi. A de<br />
loco B de tempore, sæpe ad extremum vitæ tempus vel ad mortem sim. refertur C de gradu i.q. summus,<br />
maximus, (interdum in malam partem i.q. vilissimus sim.)<br />
*ultio, -nis i.q. iniuriæ aut sceleris punitio, vindicta 1 c.gen. a subi. b obi. 2 c.adi. 3 nude<br />
ultor, -is i.qui iniuriam illatam ulciscitur 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude<br />
ultra 1 adv. i.q. amplius, longius a sequitur ac b nude 2 præp c.acc.<br />
ultrix, -cis f. ea quæ ulciscitur<br />
*ultro i.q. sponte<br />
ultroneus, -a, -um i.q. spontaneus, voluntarius<br />
ululo, -avi i.q. flebilem mæstumque sonum edo<br />
umbilicus, -i i.q. regio media abdominis in corpore animalis<br />
umbo, -nis 1 proprie a speciatim i.q. media pars clipei eminentior b generatim i.q. clipeus 2 translate<br />
umbra, -æ I sing. A proprie i.q. aer sole carens ex obiectu alicuius corporis B in imagine C translate i.q.<br />
tenuis species, vestigium alicuius rei 1 c.gen. 2 nude II plur. i.q. manes defunctorum; Gertz S umbrae =<br />
tenebrae 115, 10<br />
umbraculum, -i i.q. (parva) umbra, tegumentum (vi propria vanescente) 1 abs. 2 c.gen.; = obumbratio<br />
Gertz S 380, 4 (umbraculum non admisit = celari non potuit)<br />
umquam i. ullo tempore 1 post negationem 2 in interrogatione 3 aliter<br />
una vide unus<br />
unanimis, -e 1 adi. i.q. concors, de iis qui eiusdem sententiæ sunt 2 subst. i.q. specialis(amicus); de iis<br />
qui unanimes / una voce instituunt Gertz S 105, 4; Gertz M unanimiter = una voce/communi consensu<br />
RH<br />
uncia, -æ de parvo nummo (an de ortuga quæ dicitur affirmare non ausim)<br />
unctio, -nis i. actio unguendi; Gertz S 271, 12 unctionis sacramentum ante transitum ad Dominum<br />
uncus, -i i. baculus incurvatus sive ligneus sive ferreus<br />
*unda, -æ i.q. fluctus 1 de mari vel sinibus maritimis a plur. b sing. 2 de fluviis, paludibus, fontibus a<br />
plur. b sing. 3 de aqua maris; vide et vena aequoris; Gertz S 121, 5 unda sanguinis<br />
*unde I prævalente sensu locali i.q. ex quo loco/de quo A interrogative B relative (sensu locali<br />
vanescente 105, 14) 1 solum ponitur 2 inde...unde 3 eo loci...unde II vergit in notionem causalem A<br />
interrogative i.q. cur B relative i.q. ideo, quamobrem C fere i.q. igitur<br />
undecim i. numerale<br />
® undecumque = undelibet:ubivis RH Gertz S 101, 13, undique RH Gertz S 107, 19<br />
undeni, -æ, -a i.q. undecim (vi distributiva vanescente)<br />
‡undesco, -ere [e coni.] i.q. undo, fluctuo<br />
*undique i.q. ex omni parte, passim<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (46 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
undiquesecus i.q. undique<br />
unguen, -inis n. de succo pingui oleoso [Georges : nicht succus;sucus (
Vademecum in opus Saxonis<br />
uspiam i.q. usquam, in aliquo loco; Gertz M = quoquam<br />
usquam i.q. ullo in loco, alicubi, uspiam<br />
*usque 1 de loco a antecedit præp. e.g. in cubiculum usque 124, 36 b sine præp. c. acc. 2 de tempore :<br />
adhuc usque, eo usque, hucusque, ad id usque tempus; Gertz S: usque ad hoc tempus, sub hoc usque<br />
tempus, in noctem usque 3 de fine vel termino cuiuscumque rei vel actionis ad summam usque<br />
desperationem 4 de gradu: eo usque ...ut; Gertz S usque dum 64, 9 = usque / quoad (donec);nunc usque<br />
=usque ad hoc tempus; Gertz M usque = usque ad;usque modo = usque ad hunc diem/usque hodie;usque<br />
quo = donec;usquequaque = omnino<br />
® usualis = vulgaris Gertz S 194, 17<br />
usurpatio, -nis i.q. actio usurpandi, usus 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude<br />
usurpator, -is i. qui usurpat<br />
usurpo, -avi 1 i.q. utor, in frequenti usu habeo a c.acc. b c.acc. et abl. 2 i.q. assumo, contra ius vindico a<br />
c.acc. b c.acc.et abl.<br />
*usus, -us m. 1 i.q. actio utendi, exercitatio a c.gen. b c.adi. 2 i.q. utilitas, fructus 1 c.gen. vel pron. poss.<br />
2 nude 3 i.q. consuetudo, mos 4 i.q. consuetudo Venerea<br />
*ut (vide et uti) I sensu comparativo, inducit vel enunt.sec. vel singula membra A solum ponitur (syn.<br />
tamquam 474, 21) ; ut si quis...insecutus fuisset i.q. veluti, exempli gratia. ; æque ..ut i.q. æque..<br />
ac B respondet adverbiis 1 ita (c.acc. c.inf. in oratione obliqua 345, 39) a duo membra inter se<br />
opponuntur [confer ita 10, 27] b duo membra congruunt (fere i.q. et...et, non modo ....sed etiam 2 sic 60,<br />
19 II sensu causali A inducit enunt, sec. 1 c.coni, (in oratione indirecta) 2 c. indic. B adverbialiter III<br />
sensu temporali (ut primum 519, 23 ; statim.....ut 112, 22) A c. indic. 1 c. præs. 2 c.imperf. 3 c. perf. B c.<br />
coniunc. (in oratione indir.) 1 c.perf. 2 c. plusqpf. IV sensu interrogativo (ut quid c. indic. i.q. cur) c.<br />
coniunc. V sensu consecutivo A antecedit adeo (adeo usque 496, 31 [vide adeo RH] 1 c.adi. sive adv. : i.<br />
q. tam...ut 7, 8 /125, 2 2 c. verbis a adeo...ut b adeo ut (i. ita ut cf. adeo quod apud quosdam medii ævi<br />
scriptores) 3 c.subst. autumnale vero adeo pluvium fuit ut 330, 24 B antecedit eo c.gen. eo se temeritatis<br />
effudit ut 107, 33 C antecedit huc c.gen. D antecedit ita 1 ita....ut (speciatim i.q. ea condicione 540, 10) a<br />
c.adi b c.verbis 2 ita ut E antecedit nisi F antecedit quam G antecedit sic. H antecedit talis I antecedit<br />
taliter K antecedit tam L antecedit tantopere M antecedit tantus N antecedit dignus O antecedit indignus<br />
P solum ponitur VI sensu finali (non quod....sed ut 95, 20) 8, 34, ob hoc maxime...ut 130, 8; non ob<br />
hoc ....ut ...sed ut ;cf. quasi ad hoc tantum...ut; ideo ....ut VII sensu effectivo A antecedunt verba<br />
voluntatis B antecedunt alia verba VIII sensu explicativo A antecedit pron. demonstrativum B antecedit<br />
adi. vel adv. (pro acc. c.inf.) C antecedunt verba; Gertz S 196, 23 iurare ut in illum insurgerent pro<br />
iurare se in illum insurrecturos esse ; Gertz S ut non pro ne, ut nihil = ne quid, ut nullus = ne quis, vide<br />
ne<br />
utcumque i.q. quomodocumque, quocumque modo 1 inducit enunt.sec. (c. coni. orationis obliquæ)<br />
2 c. particip.<br />
uter, -ra, -rum interrog. et relat. I interrog. A subst. 1 solum ponitur 2 sequitur an B adi. C utrum<br />
particula interrog. 1 solum ponitur i.q. num 2 sequitur an II relat.<br />
uterinus, -a, -um i. qui ex eodem utero prodiit, qui matrem eandem, non tamen eundem patrem habuit<br />
uterlibet, -utralibet, -utrumlibet i.q. alter ex duobus, quem tibi capere libet 1 subst. 2 adi.<br />
uterque, -utraque, -utrumque i.q. utervis ex duobus, ambo I substantive A sing. 1 c.gen. 2 nude B plur. 1<br />
de duabus partibus a c.gen. b nude 2 de duobus i.q. ambo II adiective<br />
uti i.q. ut 1 sensu comparativo a inducit enunt. sec. (c. indic.) b adverbialiter uti....ita i.q. et...et, non<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (48 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
modo...sed etiam 2 sensu finali (c.coni.) 3 sensu effectivo (c.coni.)<br />
utilis, -e i. qui usui est, proficuus 1 subst. a n. sing. b n. plur. 2 adi.<br />
utiliter i.q. ex usu, commode<br />
utilitas, -tis i.q. commodum, fructus 1 abs. 2 c.gen. Gertz M :utilitatis actus = effectus;ut res prospere<br />
gerantur RH<br />
utinam i. particula optantis<br />
utique i.q. certe, quidem; Gertz S = in omnibus rebus, ab omni parte 320, 26, 326, 9<br />
*utor, -usus sum, -uti I i.q. adhibeo, usurpo A de animantibus 1 c.duobus abl. 2 c. singulis abl. B de<br />
rebus 1 corporeis a c.duobus abl. b c.singulis abl. c nude 2 incorporeis II i.q. consuetudinem habeo A c.<br />
duobus abl. B c. singulis abl. III i.q. tracto<br />
utpote i.q. quippe, scilicet 1 c. pron. rel. a sequitur coni. b sequitur indic. 2 c. particip. 3 c. adi.vel<br />
subst.; Gertz M = ut, utpote cum + abl.absoluto<br />
® utquid = quare Gertz S 209, b, 15<br />
utrimque 1 i.q. ab utraque parte 2 i.q. in utramque partem<br />
utrimquesecus i.q. utrimque<br />
utrobique i.q. utrimque<br />
® utrum = num, utrum...vel = utrum....an, utrumnam....aut = utrum ...an Gertz M<br />
uxor, -is i.q. coniunx [uxor sc. mulier nupta Georges;coniunx sensu latiore Gertz M/RH.] 1 c.gen. vel<br />
pron.poss. 2 sine gen.<br />
® uxoratus = uxorem habens<br />
uxorius, -a, -um i.q. ad uxorem pertinens 1 subst. 2 adi.<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
V<br />
vacatio, -nis 1 i.q. actio cessandi 2 de magistratu qui vacat<br />
vacillo, -avi 1 proprie i.q. nuto, titubo 2 translate i.q. inconstans sum<br />
vaco, -avi 1 i.q. sine aliqua re sum (c.abl.) 2 i.q. tempus habeo ad aliquid faciendum a c.dat. b c.gen. 3 i.<br />
q. dominum non habeo 4 i.q. otiosus sum<br />
vacuefacio, -feci, -factum, -facere i.q. vacuum facio, vacuo, absolvo;( Gertz M vacuare = vacuum<br />
reddere) 1 c.acc.et abl. 2 c.aac.<br />
vacuitas, -tis i.q. inanitas<br />
*vacuus, -a, -um I subst. II adi. A i.q. expers, carens, liber 1 de animantibus a c.abl. b c.gen. 2 de rebus a<br />
c.abl. b c.gen. B i.q. inanis D de eo qui surdis auris canit, surdo fabulam narrat E de eo qui alicuius rei<br />
compos non fuit<br />
‡vadabilis, -e de loco maris qui transiri pedibus potest<br />
® vadare = per vadum ire Gertz M<br />
vadimonium, -i i.q. sponsio, iusiurandum<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (49 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
vadosus, -a, -um de mari aut flumine vada frequentia habente<br />
*vadum, -i locus maris aut fluminis ubi aqua transiri pedibus potest 1 c.adi. 2 nude<br />
vafer, -ra, -rum i.q. astutus, callidus, subtilis<br />
vafre i.q. astute, callide, subtiliter<br />
vaframentum, -i i.q. calliditas<br />
® vafritia = calliditas Gertz M/RH, etiam vafritasRH<br />
vagabundus, -a, -um i. qui sedem stabilem nullam habet sed modo huc modo illuc aberrat, vagus 1<br />
proprie de animantibus 2 translate de voluptate<br />
vagatio, -nis i. actio vagandi<br />
vagina, -æ i.q. theca gladii<br />
vagio, -vi, -tum, -re i.q. fletum emitto, de infantibus plorantibus<br />
vagor, -atus sum, -ari i.q. huc atque illuc feror, oberro<br />
vagus, -a, -um i.q. vagans, oberrans, huc illuc discurrens 1 de animantibus 2 de rebus<br />
valde i.q. multum, perquam<br />
® valefacere = valedicere Gertz S 196, 18<br />
® valentia = valor Gertz S 102, 21<br />
valeo, -ui, -ere i.q. possum, validus sum, vires habeo a c. inf. b c.acc. adiectivi vel c.adv. c c.acc. et abl.<br />
2 i.q. auctoritatem vel pondus habeo 3 i.q. salveo (in salutationibus); Gertz S 66, 14 sanum(salvum) esse;<br />
saepe = posse [præcipue in particip.præs.] 81, 11<br />
valens, -tis i.q. fortis, robustus, validus 1 de homine 2 de rebus<br />
valenter i.q. fortiter, valide, robuste<br />
valetudo, -inis 1 proprie i.q. habitudo corporis sive bona sive mala 2 translate de sanitate mentis =<br />
potestas Gertz M<br />
validus, -a, -um i.q. firmus, gravis, valens 1 de hominibus 2 de rebus<br />
valide i.q. valde, vehementer<br />
vallis, -is i.q. planities duobus lateribus inclusa; Gertz S 221, ant.1, 10: vallis miseriæ, vallis peregrina<br />
158, seq.17<br />
vallo, -avi 1 proprie a sensu strictiore i.q. vallo vel muro sim. circumdo b sensu latiore i.q. munio, firmo<br />
2 translate i.q. protego;vallatio Gertz M<br />
*vallum, -i 1 i.q. munitio militaris qua includuntur castra aut oppida obsessa, agger 2 i.q. castra navalia<br />
3 i.q. moles ad vim fluctuum infringendam constructa<br />
valvæ, -arum i.q. ligneæ plerumque fores ex duabus aut tribus aut pluribus tabulis factæ quibus ianua<br />
clauditur 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
vanitas, -tis i.q. futilitas, inanitas, levitas<br />
vanus, -a, -um 1 i.q. futilis, inanis, levis a homines b res 2 i.q. falsus, irritus; Gertz S 235 b, 1, 4 vana =<br />
in vanum = fr. en vain<br />
® vaniloquium-i n. Gertz S 329, 18 = ineptiae.<br />
vapidus, -a, -um i.qui vaporem emittit 1 adi. 2 adverbialiter n.sing. 57, 22 venis vapidum spumantibus<br />
vapor, -is 1 i. q. humor extenuatus et in altum sublatus, exhalatio 2 i.q. nubes vel nebula 3 i.q. calor,<br />
fumus<br />
vaporo, -avi i.q. vaporem emitto<br />
vapulo, -avi 1 proprie i.q. verberor 2 in imagine<br />
variatio, -nis i.q. actio variandi<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (50 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
varicatus vide variatus<br />
varietas, -tis 1 i.q. mutatio, vicissitudo 2 i.q. differentia, diversitas 3 i.q. inconstantia, levitas, mutabilitas<br />
4 abstractum pro concreto<br />
vario, -avi 1 transitive i.q. diversum facio, muto 2 intransitive i.q. mutor<br />
variatus, -a, -um 1 i.q. mutatus 2 i.q. distinctus, ornatus<br />
*varius, -a, -um 1 i.q. diversi coloris, versicolor 2 i.q. anceps, diversus, multiplex 3 i.q. oppositus 4 i.q.<br />
in varias partes conversus 5 de qualibet vicissitudine, alternus, mutuus 6 i.q. mutabilis 7 i.q. complures<br />
varie 1 sensu modali i.q. variis modis 2 sensu locali i.q. in diversas partes, in compluribus locis<br />
1 vas, -dis m. 1 speciatim de eo qui pro aliquo promittit, vadimonium dicit 2 generatim i.q. præs, pignus,<br />
obses<br />
2 vas, -is n. instrumentum idoneum ad aliquid recipiendum; Gertz S 314, 6 vas electionis, vasa<br />
misericordiae 384, 5 (ex usu Vulgatæ)<br />
vasculum, -i i.q. parvum vas<br />
® vasallus Gertz M II, 255, 32 = unus e comitatu (RH) quod vide<br />
® vassus (nomen Gallicum) = unus e cohorte regis/ducis > vide vasallus RH<br />
vastatio, -nis i.q. actio vastandi<br />
vastitas, -tis 1 i.q. solitudo a c.gen. b sine gen. 2 i.q. vastatio<br />
vasto, -avi i.q. vastum reddo, diripio, populor<br />
vastus, -a, -um 1 i.q. amplus, ingens, permagnus a generatim b speciatim de sono 2 i.q. inanis, incultus,<br />
vacuus<br />
vasum, -i i.q. vas (i. instrumentum) 516, 30 (i. scyphus argenteus)<br />
vates, -is 1 i.q. homo divinus, fatidicus 2 i.q. poeta divino instinctu afflatus (nostra lingua `skjald´)<br />
vaticinium, -i i.q. divinatio, prædictio futuri<br />
vaticinor, -atus sum, -ari i.q. prædico<br />
*ve particula disiunctiva (vi disiunctionis vanescente e.g. 153, 23) iis vocibus postponenda quæ<br />
præcedentibus disiunguntur (nota collocationem metri causa mutatam 205, 19) I in sententia negativa A<br />
disiungit duo membra 1 complures voces complexa 2 singulas voces complexa B in enumeratione II in<br />
sententia positiva A disiungit duo membra singulas voces complexa B in enumeratione III in sententia<br />
interrogativa<br />
vecordia, -æ i.q. furor, vesania<br />
vecors, -dis i.q. vesanus, demens<br />
vectigal, -is n. i.q. pecunia quæ solvitur ærario, publicus redditus, tributum 1 c.adi. 2 nude<br />
vectigalis, -e de eo qui vectigal pendit<br />
® vectis = tignum transversum (portae) Gertz S Appendix 6, 7<br />
vector, -is i. qui vehit<br />
vegeto, -avi i.q. crescere facio, roboro<br />
vegetus, -a, -um 1 proprie i.q. agilis, vividus, incolumis a de animantibus b de rebus 2 de animo i.q.<br />
acer, integer, vivus a homines b res<br />
vegete i.q. prompte, celeriter<br />
vehemens, -tis i. q. acer, permagnus, gravis 1 de facultatibus vel affectibus animi 2 de rerum vi<br />
afficiendi<br />
vehementer i.q. acriter, valde 1 proprie 2 translate<br />
vehementia, -æ i.q. impetus, violentia<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (51 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
vehiculum, -i 1 i.q. plaustrum, currus a c.adi. b nude 2 i.q. duæ lubricæ tabulæ plantis adaptæ (nostra<br />
lingua `ski ´) 3 i.q. feretrum<br />
veho, -xi, -ctum, -here i.q. fero, transporto, traho I active A pro subi. homo 1 i.q. mecum fero 2 i.q.<br />
transporto 3 i.q. traho B pro subi. besta C pro subi. res II passive, pro subi. homo<br />
*vel particula disiunctiva I vi disiunctiva retenta A disiunguntur duo membra i.q. aut 1 semel ponitur a<br />
in sententia positiva b in sententia negativa 2 bis ponitur a in sententia positiva b in sententia negativa B<br />
disiunguntur complura membra 1 ultimum membrum aliis (dis)iungitur 2 in enumeratione c. aliis<br />
particulis II vi disiunctiva vanescente A solum ponitur, verba eadem notione coniungit i.q. et B bis<br />
ponitur, seriem sententiarum vel vocum coniungit (i.q. et...et) C in enumeratione (vel...vel...sive) D c.<br />
pron., adi. vel adv. emphatice i.q. etiam, modo, , saltem :vel ipsi 72, 18 vel tenuis 77, 29 vel modicum<br />
78, 29; Gertz S 70, 9 vel = vel potius<br />
velamen, -inis n. i.q. tegumen, cortina 1 i.q.pilleus 2 i.q. tegimen/tegumen, umbraculum navis (nostra<br />
lingua `solsejl´) 3 i.q. aulæa [< aulaeum RH] pensilis templi, cortina; Gertz S = velum 64, 14<br />
‡velificator, -is i. qui velificatur;navigator<br />
velificor, -atus sum, -ari i.q. velifico, navigo usu velorum<br />
® velificare = navigare Gertz S 441, 3<br />
velificatus, -a, -um i.q. transnavigatus<br />
® velle pro voluntatas Gertz S 202, 22<br />
vellus, -eris n. i.q. lana ex ove dempta et conglobata<br />
velo, -avi i.q. velo tego, operio<br />
velatus, -a, -um de nave velis aptata, prædita<br />
velocitas, -tis i.q. celeritas 1 c.gen. 2 sine gen.<br />
velox, -cis i.q. celer 1 de hominibus 2 de rebus<br />
* velum, -i I proprie A i.q. linteum in malo navis quod ventos excipiens navem impellit 1 c.adi 2 nude B<br />
i.q. navis (pars pro toto) II translate<br />
velut particula comparativa 1 i.q. tamquam, quasi 2 i.q.sicut<br />
veluti 1 de comparatione a c.enunt.sec i.q. tamquam si b c. part. 2 de similitudine i.q. ut, velut a<br />
generatim b additur quidam c additur aliquis 3 de causa i.q. utpote 4 i.q. quasi, pæne<br />
vena, -æ 1 i.q. vas in corpore animalis quo continetur sanguis ; Gertz S 91, 15 vena equoris insidiantis =<br />
cursus/ vortex maris 2 translate de meatibus metallorum<br />
venabulum, -i i.q. telum quo venantes utuntur<br />
venalis, -e i.q. vendibilis, qui emi potest, empticius 1 proprie 2 translate<br />
venaticus, -a, -um i.q. ad venationem spectat<br />
venatio, -nis i.q. actio venandi, ferarum persecutio<br />
venator, -is i. qui venatur, qui feras persequitur<br />
venatus, -us m. i.q. præda<br />
® vendicare vide vindicare<br />
venditio, -nis i.q. actio vendendi<br />
vendito, -avi i.q. vendo [Georges :intensive < vendo RH] 1 c. acc. a pro obi. corporalia b pro obi.<br />
incorporalia: patriæ fortunam 345, 1 2 c. acc. et abl. :sororem pretio 230, 16 ; patriæ libertatem......<br />
nominibus 534, 1 [peiorative teutonice :feilbieten, preisgeben RH]<br />
venditor, -is i. qui vendit<br />
vendo, -didi, -ditum, -ere i.q. rem alteri pretio accepto trado, alieno<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (52 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
venifica, -æ i.q. maga 235, 4<br />
veneficium, -i i.q. crimen quo quis veneno vel incantationibus aliquem necat, ars magica<br />
veneficus, -i i.q. magus<br />
venenatus, -a, -um i.q. veneno imbutus, infectus<br />
venenum, -i i.q. sucus vel medicamentum noxium 1 proprie 2 translate<br />
veneo, -ii, -ire i.q. vendor [Georges: veneo verbum passivum pro "vendor" RH] 1 c.gen. pretii 2 c. abl.<br />
pretii 3 nude<br />
venerabilis, -e i. qui cultu et veneratione dignus est 1 de hominibus a c.abl. b sequitur in c.acc. 2 de<br />
rebus a c.abl. b sine abl.<br />
venerabiliter i.q. cum veneratione<br />
veneranter i.q. cum veneratione<br />
veneratio, -nis i.q. actio venerandi, cultus, honor 1c.gen.obi. vel pron.poss. 2 sine gen.<br />
venerator, -is i. qui veneratur, cultor 1 c.gen.obi. 2 sine gen.<br />
venereus, -a, -um de Venere : Venereæ res 78, 30<br />
veneror, -atus sum, -ari i.q. colo, honoro, cultu et observantia prosequor 1 c.obi. A pro obi. homines 1 c.<br />
acc.et abl. 2 sine abl. B pro obi. res II abs.veneratu dignum 521, 13 ;etiam passive Gertz M<br />
venerandus, -a, -um i.q. venerabilis<br />
venerabundus, -a, -um i.q. cum veneratione aliquid faciens<br />
*venia, -æ i.q. remissio, condonatio, gratia 1 c-gen. 2 sine gen.; Gertz S 329, 14 = pænitentia, veniam<br />
sumere = genu flectere 316, 13<br />
*venio, -i, -tum, -ire i.q adeo, accedo, advenio I proprie A pro subi. animalia 1 nude 2 c.abl. 3 c.adv. 4<br />
ad homines a c.dat. b c.inter c c.ad 5 ad res, loca sim. a c.acc. b c. ad c c.in d c. prope e c.eo 6 ab aliqua<br />
re, alquibus locis vel via aliqua 7 de relatione finali a sequitur ut b c.inf. c c.supin. d c.fut.part. e c.in f c.<br />
ad B pro subi. res II translate ad Kanutum (in narratione)<br />
venor, -atus sum, -ari 1 proprie i.q. feras sector, feris insidior 2 translate a i.q. excipio, intercipio b de<br />
fabro ferrario<br />
venter, -ris m. 1 proprie i.q. alvus seu cavum illud in medio corpore animalis in quo sunt ventriculus et<br />
intestina a de exteriore parte b de interiore parte i.q. stomachus, ventriculus 2 translate i.q. edacitas,<br />
fames, gula<br />
® ventilare = circumagere Gertz M<br />
ventilatio, -nis i.q. actio ventilandi<br />
ventilo, -avi 1 proprie i.q. vibro 2 translate i.q. exagito<br />
® ventositas i.q. quod ventosum est (< ventus)<br />
*ventus, -i i.q. aeris concitati motus 1 c.adi. 2 nude<br />
venundo, -dedi, -datum, -dare i.q. venum do, vendo<br />
venus, -eris (semper Venus; nonnumquam = amor)<br />
venustas, -tis i.q. pulchritudo<br />
venusto, -avi i.q. venustum reddo, orno, honoro<br />
venustus, -a, -um i.q. pulcher, formosus<br />
vepres, -is genus commune i.q. rubus, dumus, sentis(nonnisi plur.)<br />
ver, -is n. i.q. ea anni pars quæ hiemem sequitur<br />
‡veracitas, -tis i.q. veritas<br />
veranus-a-um i.q. vetus<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (53 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
verax, -cis i. qui vera dicit, verus;veratius = veracius Gertz M<br />
veraciter i.q. vere<br />
verber, -is n. 1 proprie a i.q. ictus, plaga b i.q. instrumentum verberandi, fustis sim. 2 translate de<br />
maledictis<br />
verbositas, -tis i.q. verborum affluentia, loquacitas<br />
verbosus, -a, -um i. qui verbis abundat, multiloquus, garrulus<br />
® verbotenus = eisdem verbis Gertz M/RH<br />
*verbum, -i i.q. dictio, vox 1 c.gen. 2 c.adi<br />
® vercundari (< verecundus) 1 + ne 2 + inf.<br />
*verecundia, -æ i.q. pudor, modestia 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude<br />
verecundus, -a, -um i.qui verecundia tenetur, pudens<br />
verecunde i.q. pudenter, modeste<br />
*vereor, -itus sum, -eri 1 i.q. colo, veneror 2 i.q. dubito 3 i.q. metuo, timorem habeo a c.acc. (nonnisi rei<br />
b c.acc. (c.inf.) c sequitur ne<br />
vergo, -ere i.q. inclino, propendeo<br />
veridicus, -a, -um i.qui vera dicit, verus; Gertz M n.veridicum = 1 verbum verum 2 vera sententia<br />
veriloqium, -i i.q. vera locutio<br />
verisimiliter i.q. cum alqua similitudine veritatis<br />
veritas, -tis i.q. vera ratio, res vera, verum; = bonitas Gertz S 111, 8<br />
vermiculatus, -a, -um i.q. quandam habens vermiculorum similitudinem<br />
vermiculus, -i m. i.q. parvus vermis<br />
verna, -æ gen. comm. i.q. servus<br />
vernaculus, -i m. i.q. verna, servus<br />
vernalis, -e i.q. ad ver pertinens, vernus<br />
verno, -avi 1 proprie i.q. verno tempore floreo, pullulo 2 translate i.q. fulgeo, splendeo; Gertz M floreo,<br />
vigeo<br />
vernula, -æ genus commune de subditis 1 f. (in lingua nostra `skjoldmø´) 2 m. i.q. verna ; Gertz M<br />
vernula = servus modestus RH<br />
vernus, -a, -um i.q. vernalis, ad ver pertinens<br />
vero vide verus<br />
® werra = guerra<br />
verres, -is m. i. nomen animalis<br />
verro, -ri, -sum, -rere 1 i.q. traho, rapio 2 i.q. everro, purgo, tergeo 3 i.q. undas percurro<br />
verruca, -æ i.q. tuberculum durum e cute erumpens<br />
versatilis, -e i. qui versari facile potest, mobilis<br />
versatio, -nis i.q. actio versandi<br />
® versavice = viceversa 1 = inversus 2 remunerando (benevolentiam) Gertz M/RH<br />
versiculus, -i i.q. parvus versus<br />
® versificator = poeta Gertz M/RH<br />
versiformis, -e i.qui formam suam versat<br />
versilis, -e i.q. facilis advertendum, versatilis<br />
‡versilitas, -tis de nictatione, palpebratione<br />
® versipellis-e qui pellem vertit Gertz S 198, 12 = dissimulator<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (54 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
verso, -avi 1 active i.q. sæpe verto, circumago, moveo 2 mediopassive a de hominibus i.q. frequens<br />
alicubi sum, dego, vivo b i.q. manifestus fio<br />
1 versus, -us de linea quam in scribendo ducimus et speciatim in carmine scribendo; Gertz M etiam<br />
circumversiones<br />
2 versus adv (semper postponitur);Gertx S præpos. (ante subst.) = erga/adversus; = ad<br />
versutia, -æ i.q. astutia, calliditas<br />
versutus, -a, -um i.q. ingeniosus, sagax<br />
vertex, -icis m. 1 i.q. vertigo 2 i.q. gurges 3 i.q. cacumen, culmen montis 4 i.q. cardo cæli [nonnisi 176,<br />
26 : poli vertex = `nordpol´ RH] 5 de capite hominis a generatim i.q. caput b speciatim de summa capitis<br />
parte 6 i.q. capilli capitis<br />
*verto, -ti, -sum, -tere I proprie i.q. contrariam partem verto A corporalia B incorporalia II translate A i.<br />
q. converto 1 res corporeas a c.in b c.dat 2 res incorporeas a c.dat. b c.in B i.q. muto 1 res corporeas 2 res<br />
incorporeas a c. in b nude; Gertz M :verti etiam = esse<br />
*verus, -a, -um I i.q. sincerus, non simulatus, non adumbratus A adi. 1 de hominibus 2 de rebus<br />
corporeis 3 de rebus incorporeis B subst. i.q. veritas, res vera 1 sing. 2 plur. II i.q. veridicus, verax A de<br />
hominibus 531, 31 interpretes B de rebus<br />
vere i.q. cum veritate 1 compar. verius an iocosius 83, 26 2 superlat. quam verissime potui 238, 32<br />
*verum particula adversativa 1 solum ponitur (semper primo loco) 2 antecedit non...modo a sequitur<br />
etiam ; Gertz S verum sine etiam 78, 7 b sequitur et c nude 3 antecedit non solum (nec solum, neque<br />
enim solum) a sequitur etiam b sequitur et 4 antecedit non....tantum<br />
*vero particula adversativa (vide si vero 417, 25) 1 secundo loco ponitur 2 tertio loco ponitur<br />
vesania, -æ i.q. amentia, furor, vecordia<br />
vesanus, -a, -um i.q. insanus, demens, furiosus<br />
vescor, -i i.q. cibo utor, comedo, pascor 1 c.abl. 2 sine abl.<br />
vesper, -is m. i.q. extrema diei pars<br />
vespera, -æ i.q. vesper; Gertz S 402, 8 vesperae (plur.) cantantur (in ecclesia)= vespertinæ laudes cf.<br />
vesperae primae = festi initium, vesperae secundae = festi finis;vespertinalis synaxis = conventus ad<br />
vesperas cantandas RH<br />
vespillo, -nis m. de iis qui pauperiorum cadavera efferunt<br />
*vester, -ra, -rum pron. poss. secundæ personæ pl.<br />
® vestiarius qui in monasteriis vestium monachalium curam habet Gertz M;vestiarium ubi vestes<br />
servantur Gertz M<br />
vestibulum, -i i.q. locus ante ianuam ædium 1 profanarum 2 sacrarum = vestiarium, sacristia Gertz S<br />
308, 7<br />
vestigium, -i I proprie A i.q. pedis impressio 1 c.gen. vel pron. poss. 2 c.adi. 3 nude B metonymice i.q.<br />
ima pars pedis C i.q. pes 1 c.adi. vel pron.poss. 2 nude II translate i.q. indicium, signum A c.gen. B c.<br />
adi. ; Gertz S 161, 19 vestigia = eundi facultas<br />
iunctura e vestigio i. extemplo, subito<br />
vestio, -vi, -tum, -re 1 proprie i.q (veste) induo;( Gertz M vestire se bonis ecclesiæ) 2 translate i.q.<br />
contego, obduco<br />
*vestis, -is de eo quo corpus vestitur, vestitus tam virilis quam muliebris 1 c.gen. qualitatis 2 c.adiu. 3<br />
nude<br />
® veterana senectus = extrema aetas Gertz M/RH<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (55 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
® veternus = antiquus Gertz S 109, 22 exuviae veternae = peccata<br />
veto, -ui, -itum, -are I i.q. impero ne quid fiat A pro subi. homines 1 c.acc.(c.inf.) 2 c. gerund. 3 sequitur<br />
ne 4 sequitur quo minus (post negationem) 5 abs. B pro subi. res 1 c.acc. c.inf. 2 abs. II i.q. arceo,<br />
prohibeo A c.acc. et abl. B sine abl.<br />
vetitum, -i i.q. res vetita (< veto)<br />
vetulus, -a, -um i. qui senium et vetustatem ingressus est, senex 1 substantive 2 adi.<br />
vetus, -eris I de eo qui aliquod tempus duravit, multi temporis est, pristinus (opp.sæpe: novus,<br />
aliquando: recens) II i.q. antiquus, priscus A subst. 1 m.pl. i.q. maiores 2 n.pl. B adi.<br />
vetustas, -tis 1 i.q. longinquitas temporis præteriti, diuturnitas a c.gen. b sine gen. 2 i.q.ad ætatem<br />
maiorem spectans, antiquitas 3 i.q. senectus; Gertz S 222, ant.4, 8 vetus homo<br />
vetustus, -a, -um 1 i.q. vetus, antiquus a adi. b subst. 2 i.q. pristinus<br />
vexatio, -nis 1 i.q. actio vexandi a c.gen. b sine gen. 2 i.q. disciplina, correctio<br />
vexillum, -i 1 proprie i.q. signum militare 2 metonymice de manu militum sub uno vexillo; Gertz M<br />
vexilliferæ puellæ = danice skjoldmøer; vexillum crucis = signum crucis RH<br />
vexo, -avi 1 generatim i.q. agito 2 speciatim a proprie i.q lædo, infesto b translate i.q. molesto, fatigo,<br />
afficio<br />
via, -æ I sensu locali A proprie de loco per quem sive vehiculo sive pedibus sive alia ratione ire licet 1 c.<br />
gen. vel pron. poss. 2 c.adi 3 nude B translate II sensu locali vanescente i.q. facultas, copia A abs. B c.<br />
gen.; Gertz S via morum = norma, forma;exemplar RH;via iniquitatis = vestigia iniquitatisRH; via<br />
universitatis = universæ carnis via = mors Gertz S 85, 11<br />
viaticum, -i de quavis re sive cibo sive pecunia quæ iter agendi causâ necessaria est; Gertz M viaticum =<br />
sacramentum mortis RH<br />
‡viatim i.q. per viam<br />
viator, -is i. qui iter facit ; Gertz M = perigrinus<br />
vibratus, -us m. i.q. actio vibrandi, vibratio<br />
vibro, -avi i.q. tremulum splendorem emitto, mico, corusco<br />
® vicariatus, -us = munus vicarius Gertz M II, 323, 20<br />
vicarius, -a, -um i. ad eum qui vicem alicuius gerit pertinens; Gertz M vicarius (generalis et provincialis<br />
apud fratres minores conventuales et de observantia II, 311, 2, 22...312, 2... 318, 31<br />
vicenarius, -a, -um i. ad numerum viginti pertinens<br />
® viceversa vide versavice<br />
viceni, -æ, -a i.q. viginti 1 sensu distributivo 2 sine sensu distributivo<br />
vicinia, -æ 1 de loco propinquo, vicinitas a c.gen. b sine gen. 2 de hominibus 3 i.q. propinquitas<br />
vicinitas, -tis i.q. propinquitas<br />
vicinor, -atus sum, -ari i.q. vicinus sum<br />
vicinus, -a, -um I i.q. propinquus, proximus A subst. 1 m. pl. 2 n.a sg. b pl. B adi. 1 c.dat. 2 nude II i.q.<br />
instans, imminens III i.q. similis; Gertz M comp.vicinior = in propinquo<br />
vicis gen. sing. f. 1 i.q. vicissitudo, alternatio a c.gen. b sine gen. 2 i.q. iteratio 3 i.q. condicio, casus 4 i.<br />
q. ministerium, munus, officium 5 i.q. repensatio; Gertz S vice conversa = vice versa;vice sive vicibus =<br />
adverbia numeralia (e.g.semel, bis, ter, quater, quinquies etc.)RH<br />
vicissim 1 i.q. per vices, alternatim 2 i.q. separatis temporibus 3 i.q. sigillatim, separatim<br />
vicissitudo, -inis 1 i.q. alternatio, commutatio 2 i.q. remuneratio<br />
victima, -æ i.q. animal sacrificio destinatum > ut laudes gratesque, vide et hostia /piaculum<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (56 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
® victimare Gertz S hostiam dominicam decollando victimare 427, 16<br />
victimarius, -i i.q. sacrorum minister<br />
*victor, -is I proprie de eo qui e certamine superior evasit A subst. 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude B adi. II<br />
translate ; Gertz S victor = martyr 153, 78<br />
*victoria i.q. hostium superatio, actio vincendi I c.gen. A subi et pron.poss. B obi. II c.adi. III nude;<br />
Gertz S 62, 4 = martyrium<br />
® victoriosus = victor triumphatorRH Gertz S 203, 21; Gertz M comp.victoriosior<br />
victrix, -cis i.q. ad victoriam pertinens 1 f. 2 n.<br />
victualia, -um n. i.q. res victui inservientes<br />
victus, -us de eo quo vivimus<br />
vicus, -i 1 de qualibet communitate civium i.q. civitas (interdum de eodem loco et vici et urbis et oppidi<br />
vocabulum usurpatur 2 de incolis<br />
videlicet particula affirmativa i.q. scilicet, nempe<br />
*video, -di, -sum, -dere I active A i.q. oculorum sensu percipio, cerno, perspicio 1 c.acc. 2 c.duobus acc.<br />
3 c.acc.c.inf. 4 sequitur enunt.sec.interrog. 5 abs. B i.q. viso, convenio C i.q. intellego, cognosco, scio 1<br />
c. duobus acc. 2 c.acc. c.inf. D i.q. animadverto, considero, cogito II passive A i.q. appareo, speciem<br />
habeo 1 personaliter a c.inf. b c. nom. c c.gen. qui dicitur qualitatis 2 impersonaliter a pro subi. inf. b<br />
pro subi.: acc.c.inf. c pro subi.: enunt. sec cum ut d sequitur enunt. sec. cum quod B de somniantibus C<br />
de firmo animi iudicio i.q. censeo, statuo<br />
visa, -orum n.pl. i. quæ videntur<br />
videndus, -a, -um 1 m. 2 n.<br />
viduitas, -tis i.q. vita cælebs cum mulieris tum viri<br />
viduo, -avi i.q. viduum facio, privo<br />
viduus, -a, -um 1 speciatim de coniuge qui tori socio est orbatus 2 generatim i.q. privatus, spoliatus,<br />
aliqua re carens<br />
® viella (fr. vielle) mlat. = viola > gamba; viellator qui ad viellam canit voluptatis causâ RH<br />
vigeo, -ui, -ere i.q. vigorem habeo, valeo, polleo 1 c.abl. 2 nude<br />
vigil, -is 1 generatim i.q. vigilans 2 spciatim i.q. excubitores, excubiæ, nocturni custodes<br />
vigilans, -tis i.qui vigilat<br />
vigilia, -æ 1 i.q. vigilatio, insomnia 2 in re militari de ipsis custodibus qui vigilant 3 in re sacra de<br />
nocturnis sacris in honorem eius factis cuius festum celebratur sequenti die, Gertz S 15, 16 ad res divinas<br />
pertinentes (a vesperis per nocturnos usque ad Laudes) vide nox = vigilia; vigiliæ mortuorum = officium<br />
quod pro defunctis canitur Gertz M<br />
viginti i. bis decem (numerale) 1 addito alio numero : viginti quinque (c.gen.) 2 nude<br />
vigor, -is i.q. vis illa qua aliquis vivit vigetque, robur, vires 1 de animalibus 2 de rebus a corporeis b<br />
incorporeis; Gertz M vigores = confirmationes animiRH<br />
® vilipendere = minimi pendere Gertz S 102, 20<br />
vilesco, -ere i.q. vilis fio<br />
vilis, -e i.q. vulgaris, contemptus, humilis 1 de animalibus 2 de rebus a corporeis b incorporeis<br />
vilitas, -tis de statu eius qui vilis vel humilis vel vulgaris est<br />
villa, -æ 1 i.q. prædium rusticum 2 i.q. oppidum vel vicus<br />
® villanus = incola villæ Gertz S 358, 13<br />
® villicatio = villici officium GertzM<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (57 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
villicus, -i i.q. præfectus villæ, procurator rei rusticæ (nostra lingua `bryde´ [significat virum qui servis<br />
cibum dat :bryde = dissecareRH])<br />
villosus, -a, -um i.q. villis plenus, hirsutus, hirtus<br />
vimen, -inis i.q. virgultum lentum, molle et flexile<br />
vincio, -xi, -ctum, -cire i.q. ligo, constringo 1 proprie a sensu strictiore b sensu latiore i.q. in custodia<br />
habeo 2 translate<br />
vinclum vide vinculum<br />
*vinco, -vici, -victum, -ncere 1 proprie i.q. in bello vel certamine supero, victoriam reporto a c.acc. b c.<br />
abl. c c.acc.et abl. d abs. 2 translate vel sensu latiore i.q. quocumque modo superior sum, compello a c.<br />
acc. b c.abl. c c.acc. et abl.<br />
® vinculare = in vincula conicere Gertz S 427, 26<br />
vinculatus, -a, -um i.q. vinculis constrictus, vinctus<br />
vinculum, -i I proprie A generatim de eo quod connectit, adstringit ligamen 1 c.gen. 2 c.adi. 3 nude B<br />
speciatim 1 i.q. laqueus 2 i.q. nodus 3 i.q. instrumentum coercitionis, catenæ, carcer a c.adi. vel pron.<br />
poss. b nude II translate de qualibet consertione, nexus, obligatio A c.gen. B c.adi. C nude<br />
vindex, -icis m. de eo qui vindicat, punit, ultor 1 adiective 2 subst. a c.gen. b sine gen.<br />
vindico, -avi 1 i.q. ulciscor 2 i.q. punio 3 i.q. defendo 4 i.q. mihi assumo 5 passive i.q. obvenio 6 i.q.<br />
servo, retineo<br />
*vindicta, -æ I i.q. ultio vel animadversio pro delicto A c.gen. 1 obi. 2 subi. B c.adi. c nude II i.q.<br />
defensio, assertio<br />
vinum, -i i.q. liquor ex uvis confectus<br />
violatio, -nis i.q. actio violandi<br />
violator, -is de eo qui violat<br />
‡violatus, -us m. i.q. violatio<br />
violens, -tis i.q. violentus<br />
violenter i.q. per vim, iniuriose<br />
violentia, -æ 1 de rebus i.q. vis maior, vehementia a c.gen. b sine gen. 2 de hominibus i.q. actio hostiliter<br />
aggrediendi, impetus a c.gen. b sine gen.<br />
violentus, -a, -um 1 de hominibus i. qui vim adhibet, iniuriosus, ferox 2 de rebus a i.q. vehemens b i.q.<br />
vi coactus, invitus<br />
*violo, -avi i.q. vi illata quæ integra sunt corrumpo, lædo 1 pro obi. homines a generatim i.q. vulnere<br />
afficio b speciatim i.q. stupro violo 2 pro obi. res a corporeæ b incorporeæ<br />
vipera, -æ nomen animalis, serpentis venenati genus; Gertz M : vippera danice øgle<br />
vipereus, -a, -um i.q. ad viperam pertinens<br />
*vir, -i I de hominibus sexus masculini A generatim 1 c.adi. 2 c.gen. a qualitatis b tempus vel locum<br />
originis indicantis 3 c.abl. qualitatis 4 nude B speciatim i.q. maritus; Gertz S 15, 3, 17 vir dei (de sancto)<br />
vide homo dei<br />
vireo, -ui, -ere i.q. viridus sum<br />
virga, -æ 1 i.q.tenuis ramulus, vimen 2 i.q. baculus, bacillus a quo cæcus vel senex nititur b i.q. fustis ad<br />
verberandum c i.q. sceptrum antistitis d i.q. sceptrum imperatoris<br />
virginalis, -e i.q. ad virginem pertinens<br />
virgineus, -a, -um i.q. virginalis<br />
virginitas, -tis i.q. castitas, integritas virginis<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (58 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
*virgo, -inis i.q. femina integra, virum non experta 1 c.adi. 2 nude<br />
virgula, -æ i.q. nota librarii<br />
virgultum, -i i.q. multitudo virgarum pullulantium<br />
® viridarium/viridiarium = hortus Gertz M/RH<br />
viridis, -e semper localiter Viridis sinus/portus (danice apud Falstriam `Grønsund´)<br />
virilis, -e i.q. ad virum pertinens 1 subst. n.pl.i.q. pudenda, partes verendæ viri 2 adi.<br />
viriliter 1 i.q. more virili 2 i.q. fortiter<br />
virilitas, -tis de viribus et robore viri<br />
viritim distributive i.q. singillatim<br />
® virtuosus = homo virtute mirabilis Gertz S 67, 16, ad virtutem augendam aptus 141, 8, =virtus 407, 9<br />
*virtus, -tis I generatim A proprie 1 de viribus et robore viri proprio i.q. virilitas 2 i.q. sollertia a c.gen.<br />
eius rei in qua excellit aliquis b c.gen. personæ vel pron. poss. B translate de rebus II speciatim A sensu<br />
morali i.q. pudor, magnitudo animi, continentia sim. 1 c.gen.vel pron. poss. 2 c.adi 3 nude B i.q.<br />
fortitudo 1 c.gen. vel pron.poss. 2 c.adi. 3 nude C de rebus præclare gestis 1 pl. 2 sing. D i.q. gloria, laus<br />
E i.q. vis, robur; Gertz S virtus = vis 17, 10, virtus dei vel sanctorum 64, 9., virtuum dominus = deus<br />
119, 16, virtutes (fortes) = signa, miracula 78, 23<br />
virulentus, -a, -um i.q. plenus veneni, acer, vehemens<br />
virus, -i n. (nonnisi sing.num.) i.q. sucus noxius et venenatus serpentis<br />
*vis, -m, -res f. [gen. vis nusquam legitur] I sing. i.q. facultas seu virtus naturæ cuiuscumque rei indita,<br />
potentia, nervi A c.gen. 1 hominum 2 rerum physicarum 3 aliarum rerum B c.adi. C nude II pl. A proprie<br />
1 generatim i.q. nervi, robur: vel pron. poss. a c.gen. b c.adi. c nude 2 speciatim i.q. copiæ, milites a c.<br />
gen. b c.adi. c nude B translate i.q. potentia vel facultas animi 1 de homine 2 de dis 3 de rebus corporeis<br />
4 de rebus incorporeis<br />
® viscera (plur.) = cor, amor, misericordia 140, 21<br />
viscus, -eris n. [nonnisi plurali numero] 1 proprie i.q. intestinum quodcumque animantium a de homine<br />
b de bestiis 2 metonymice de terra 3 translate 4 in imagine<br />
visio, -nis i.q. visum in quiete oblatum, species per somnum oblata<br />
visitatio, -nis i.q. actio visitandi;= visum i.e. revelatio Gertz S 330, 16<br />
visito, -avi 1 proprie i.q. visum eo, inviso 2 translate i.q. curo, adiuvo, corrigo a de corporeis b de<br />
incorporeis<br />
viso, -i, -um, -ere 1 io.q. video, specto a active [nonnisi part.præs.] b passive 2 i.q. venio ad videndum,<br />
inviso, visito 3 de eo qui ad ægrotum venit 4 i.q inspicio<br />
visum vide video<br />
visus, -us m. 1 proprie a sensu activo i.q. aspiciendi vel videndi actus sive facultas b passive 2 translate<br />
*vita, -æ I generatim i.q. actio vivendi A c.gen. B sine gen. II speciatim A de ratione vivendi B de<br />
moribus 1 c, gen. 2 c.adi. 3 nude C sensu temporali vel de singulis momentis vitæ<br />
vitalis, -e 1 adiective a de eo in quo vita consistit b de eo qui ad vitam pertinet 2 subst.n. plur. i.q. partes<br />
corporis in quibus præcipue vita consistit; vitalis vita = terrena vita Gertz S 64, 17, vitalis = vitam<br />
præstans 117, 16 (de eucharistiæ sacramento), vitale initium = initium veræ vitæ, vitalia receptacula (in<br />
quibus vita sedem habet)<br />
vitio, -avi i.q. vitium infero, corrumpo<br />
vitiosus, -a, -um i.q. vitiis plenus, corruptus 1 de homine 2 de rebus<br />
*vitium, -i i.q. pravitas, corruptio cuiuscumque rei I proprie A de homine 1 de corpore 2 de animo B de<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (59 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
rebus II translate sensu morali<br />
*vito, -avi i.q. effugio 1 pro obi. hominem 2 pro obi. res a corporeæ b incorporeæ<br />
vitricus, -i m. i.q. matris maritus<br />
vitta, -æ i.q. ligamentum capitis<br />
vitulus, -i m. nomen animalis foetum/fetum masculinum in bubolo genere indicans<br />
vituperium, -i n. i.q. vituperatio 1 c.gen 2 sine gen.<br />
vivax, -cis i.q. vivdus, vegetus, validus<br />
vividus, -a, -um 1 i.q. vita et vi præditus, validus 2 i.q. diu vivens, diuturnus; Gertz S = vivificus 148,<br />
17, = vitalis (de eucharistia) quod vide<br />
® vivificus i.e. qui vivificat RH sc. lignum crucis Gertz M<br />
vivo, -xi, -ctum, -vere 1 i.q. in vita sum, vitam ago 2 de modo vivendi<br />
vivens, -tis de eo qui vivit<br />
*vivus, -a, -um 1 proprie de animalibus i.q. vita præditus, vivens 2 translate i.q. validus<br />
*vix 1 de actione i.q. ægre, difficulter 2 c.adi. 3 c.subst. 11, 23 conflictus gessit quorum vix spectator....<br />
esse poterat 4 i.q. vixdum<br />
vixdum i.q. usque ad hoc tempus vix<br />
*vocabulum, -i i.q. appellatio, nuncupatio, nomen 1 c.gen. a poss. gen. b definitivus qui dicitur 2 c.adi.<br />
3 abs.<br />
vocabulo i.q. nomine<br />
vocalis, -e de eo qui vocem habet 1 de homine 2 de rebus; Gertz M II, 312, 22 vocalis = monachus qui<br />
suffragii ferendi in capitulis ius habet Ducange<br />
® vocaliter = invocando, acclamando Gertz S 138, 13<br />
vocatio, -nis 1 i.q. reprehensio, vituperatio 2 i.q. exhortatio, invitatio<br />
vociferor, -atus sum, -ari i.q. vehementer exclamo, magna voce clamo 1 sequitur ut 2 sequitur acc. c.inf.<br />
3 sequitur acc. 4 abs.<br />
vocito, -avi i.q. nomino 1 de homine 2 de rebus<br />
voco, -avi I proprie i.q. appello, nomino 1 homines 2 res B i.q. advoco, accerso c i.q. convoco D i.q.<br />
evoco E i.q. invoco F i.q. a mortuis excito G i.q. invito H abs. i.q. vocem emitto II translate pro subi res<br />
vocula, -æ i.q. parva vox<br />
volatilis, -e i.qui volat<br />
volatus, -us m. i.q. actio volandi, volatio<br />
® volitatio < volito (verbum intensivum) < volare Gertz M I, 219, 18 = saxum per se ipsum movetur RH<br />
*volo, -volui, -velle 1 i.q. cupio, studeo, opto a c.inf. b c.acc.c.inf. c abs. 2 i.q. significo (c.dat.) 3 vi<br />
voluntatis vanescente abundare videtur e.g.281, 26<br />
volubilis, -e i. qui facile volvitur, circumagitur 1 proprie Gertz M pons volubilis i.e. pons trochleatim<br />
elevari potest(trochlea = teutonice die WindeRH 2 translate<br />
volubilitas, -tis i.q. aptitudo ad volvendum, facilitas qua aliquid movetur 1 proprie 2 translate<br />
volucer, -cris, -cre 1 proprie i.q. volans, volatilis (subst. f.) 2 translate<br />
volucritas, -tis i.q. celeritas<br />
volumen, -inis I proprie de eo qui in gyrum volvitur, flectitur A de bestiis B de rebus 1 de fluviis 2 de<br />
nubibus 551, 23 ingens nubium volumen (de tonitru) II metonymice de operibus scriptis III de tempore<br />
344, 15 annuum temporum volumen<br />
® voluntarie = sua sponte/ultro RH Gertz S 94, 8, 25<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (60 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
voluntarius, -a, -um 1 proprie de eo qui sponte agit 2 translate de rebus<br />
voluntas, -tis i.q. intentio, propositum, sententia 1 c.gen. a subi vel pron.poss. b obi. 2 c.adi. 3 nude<br />
volupe i.q. iucundum, gratum<br />
voluptarius, -a, -um i. qui voluptatem affert<br />
voluptas, -tis 1 generatim i.q. gaudium, lætitia, omne id quo gaudemus tam in bonam partem quam in<br />
malam 2 speciatim a c.indicatione sensuum quibus voluptatem percipimus b i.q. libido c de conviviis<br />
volutuosus, -a, -um i.q. voluptate plenus<br />
voluto, -avi 1 i.q. mente volvo, cogito 2 i.q. volvendo emitto, fero<br />
volvo, -vi, -utum, -vere i.q. cogito, reputo 2 i.q. molior, instruo<br />
vomer, -is i.q. ferramentum aratri quo sulci fiunt<br />
vomitus, -us m. i.q. vomitio 1 i.q. actio vomendi 2 de eo ipso quod vomitur<br />
voracitas, -tis i.q. edacitas, inexplebilis edendi aviditas<br />
vorago, -inis 1 proprie a i.q. hiatus montis vel terræ glacie obductæ 2 i.q. palus vel terra limosa 2<br />
translate<br />
® voratus-us m.i.e. actio vorandi Gertz S 88, 14<br />
vorax, -cis i. qui vorat 1 proprie a de homine b de ave 2 translate<br />
vos vide tu<br />
votivus, -a, -um i.q. optatus, secundum votum<br />
voveo, -vi, -tum, -vere i.q. sollemniter promitto (c.acc.c.inf.)<br />
*votum, -i n. I proprie de precibus ad deum adhibitis cum sponsione II sensu latiore i.q. preces A c.gen.<br />
B c.adi. III i.q. promissum, fides A c.gen. 1 subi 2 obi. B c.adi. C nude IV i.q. voluntas, desiderium A c.<br />
gen. 1 subi. vel pron.poss. 2 obi. B c.adi. C nude V de eo ipso quod voto optatur ; Gertz S 158, seq.3<br />
votum = mens, animus<br />
*vox, -cis I proprie i.q. sonus animantium ore aut alia collisione corporum expressus A hominum 1 c.<br />
gen. 2 c.adi. 3 nude B bestiarum C corporum II sensu latiore A de loquendi modis B de usu vel facultate<br />
vocis C i.q. dictum, oratio, verbum D i.q. carmen E i.q. clamor F i.q. tenor, sententia G i.q. suffragium H<br />
i.q. lingua I i.q. appellatio 1 i.q. actio appellandi, vocandi, nominandi 2 sensu iuridicali<br />
vulgaris, -e 1 proprie ad vulgus pertinens a subst. m.pl. 388, 26 æqua vulgarium alloquia b adi. 2 i.q.<br />
humilis, simplex; Gertz M vulgare = vulgaris sermo<br />
vulgariter i.q.Danice :214, 4 opp. Latialiter;® Gertz S = ex vulgi loquendi usu 102, 20<br />
vulgo, -avi 1 i.q. in vulgus enuntio, divulgo 2 i.q. palam facio, patefacio 3 i.q. notum facio, expono<br />
vulgatus, -a, -um 1 i.q. volgo notus 2 i.q. vulgaris, immundus<br />
*vulgus, -i n.( Gertz S ter m.) 1 i.q. plebs, populus, turba a c.gen. b c. adi. c nude 2 i.q. multitudo<br />
vulgo i.q. ab omnibus, passim<br />
vulnero, -avi 1 proprie i.q. vulnus infligo, saucio 2 translate i.q. frango, vexo<br />
vulnificus, -a, -um i. qui vulnus infligere potest<br />
*vulnus, -eris n. 1 proprie i.q. plaga a c.adi. b nude 2 in imagine 3 translate i.q. damnum, clades<br />
vulpecula, -æ i.q. parva vulpes<br />
vulpes, -is i. q. nomen animalis<br />
vultus, -us m. 1 proprie i.q. habitus sive status faciei a c.gen. b c.adi. c nude 2 sensu latiore de forma vel<br />
specie totius corporis 3 translate de rebus<br />
vulva, -æ i.q. membrum muliebre [teutonice `Gebärmutter´RH]<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (61 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
X<br />
® xenia = dona hospitalia Gertz M/RH<br />
® xenodochium = deversorium praecipue pro peregrinis Gertz M /RH<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
Y<br />
® ydeoma =ideoma Gertz S 323, 9<br />
® ydolum =idolum<br />
® ydropicus = hydropicus i.e. qui aquam intercutem habet<br />
® ydus = idus Gertz S 75, 30<br />
® ym(p)nus = hymnus, himnus<br />
® ymago = imago<br />
® ymber = imber<br />
® ymmo = immo<br />
® ypidumia = epidemia<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
Z<br />
® zelus = studium, RH ardor Gertz S 60, 3, = invidia, odium 227, 19; Gertz M zelare = studio/ardore<br />
aliquem defendere; zelator = fautor RH<br />
zephyrus i.q. 1 ventus qui ab occasu solis flat 2 i.q. ventus<br />
® zizanium Georges zizania-orum Gertz S 230, 9 zizania = herba inutilis (bromus, causa superstitionis<br />
RH)<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (62 of 63)19/12/2004 05:52:39
Vademecum in opus Saxonis<br />
® zenodochium = xenodochium<br />
zona, -æ 1 i.q. vinculum quo cingimur 2 i.q. vinculum dolii 3 de cæli et terræ regionibus<br />
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Y | Z |<br />
Præfatio — Ad usum — Index <strong>abbreviationum</strong> — Tota editio 1996 — Tota editio 1997<br />
http://www.rostra.dk/latin/stuvxyz.html (63 of 63)19/12/2004 05:52:39